Form 4 OPTION. Il-Mass Media. (c) Ms Graziella Bonavia Downloaded from studjisocjali.com

Transcription

1 Form 4 OPTION Il-Mass Media (c) Ms Graziella Bonavia Downloaded from studjisocjali.com

2 Xi jfissru mass midja u komunikazzjoni. Forom differenti u l-karatteristiċi ewlenin tal-mass midja: il-gazzetti, ir-radju, it-telefonija fissa u ċellulari, it-televiżjoni bis-satellita u l-kejbil, iċ- ċinema, l-internet u n-netwerking soċjali, blogs, podcasts, , pubblikazzjonijiet elettroniċi u x-xiri elettroniku (e-shopping). L-għanijiet tal-mass midja: soċjalizzazzjoni, kontroll soċjali, edukazzjoni, divertiment, informazzjoni lill-pubbliku u kampanji ta appoġġ jew azzjoni). Ir-rwol tal-ġurnaliżmu fis-soċjetà moderna. Ir-rwol tal-midja fil-globalizzazzjoni. Il-pluraliżmu tal-midja u l-implikazzjonijiet ta din fuq is-soċjetà. L-influwenza tal-midja u l-effetti tagħha 1 P a g e

3 midja Downloaded from Il-Mass media u l-komunikazzjonijiet Xi jfissru mass media u komunikazzjoni. Ma jistax ikun hemm ħajja soċjali mingħajr komunikazzjoni. Nistgħu ngħidu li l-mass media hemm żewġ forom differenti: Midja Tradizzjonali Midja Diġitali 1. Il-midja tradizzjonali: Il-midja kif konna nafuhom qabel. Dawn jinvolvu televiżjoni, gazzetti, kasetts, rajdu, ġurnali (gazzetti stampati). 2 Il-midja diġitali: Din tikkonsisti fil-mezzi tal-komunikazzjoni talmassa li jaħdmu b mezzi kompjuterizzati, fosthom CD, MP3, USB u midja soċjali bħal facebook, instagram, twitter. Din ġabet rivoluzzjoni talinformatika jew rivoluzzjoni diġitali. 2 P a g e

4 Il-karatteristiċi ewlenin tal-mass midja: Il-gazzetti L-idea li jinbiegħu l-aħbarijiet ġol-gazzetti bdiet fi żmien ir- Rinaxximent. Kif beda jikber il-kummerċ fl-ewropa n-nies xtaqu jkunu jafu x qed jiġri madwar id-dinja. Huma msejħin ukoll il-ġurnali. Il-funzjoni ewlenija tal-gazzetti hija li tistampa l-aħbarijiet. Il-gazzetta tippreżenta stampa kontinwa ta komunità li qed tinbidel u tiżviluppa mal-medda tas-snin. Il-gazzetta tgħin ukoll biex tgħaqqad komunità billi ġġib il quddiem interessi u valuri komuni bil-kitba tagħha. Kont taf? L-ewwel ktieb li ġie stampat kien il-bibbja fl-1455 ta 42 linja ta Gutenburg. Il-films, ir-radju, televiżjoni Dawn bdew fis-seklu 19 fejn saret revoluzzjoni tenoloġika. 3 P a g e

5 Kont taf? L-ewwel projezzjoni ta film quddiem udjenza pubblika saret fi Franza fl-1895 mill-aħwa Auguste u Louise Lumiere li vvintaw magna apposta u li sejħulha cinematographe. L-ewwel bulettin ta aħbarijiet fl-1916 li kien dwar ir-riżultati talelezzjonijiet presidenzjali fl-istati Uniti. Tipi differenti ta midja: it-telefonija fissa u ċellulari it-televiżjoni bis-satellita u l-kejbil iċ-ċinema l-internet u n-netwerking soċjali blogs, podcasts, , pubblikazzjonijiet elettroniċi ix-xiri elettroniku (e-shopping). L-influwenza tal-midja u l-effetti tagħha Bħal kull ħaġa oħra l-midja għandha l-vantaġġi u l-iżvantaġġi tagħha. Il-Vantaġġi: 1. Teduka lin-nies. Permezz tat-televiżjoni u programmi l-individwi jitgħallmu fuq is-saħħa, l-ambjent u ħafna aktar suġġetti. 4 P a g e

6 2. In-nies jirċievu l-aktar aħbar riċenti. Għalhekk id-distanza ma tkunx ta barrier. Individwi li għandhom aċċess għall-midja dejjem ikunu aġġornati ta x inhu jiġri madwarhom. 3. Nies ikunu kapaċi joħorġu t-talenti tagħhom billi jieħdu sehem f xi kummiedja, kant jew reċti. 4. L-għerf tat-tfal jiżdied. It-tfal jitgħallmu ħafna minn programmi televiżivi u programmi dwar annimali u ħafna oħrajn. 5. Ir-radju huwa konvenjenti għan-nies u anke permezz tal-mowbajl jistgħu jaċċessaw l-aħbarijiet. 6. Il-midja tajba biex tippromwovi prodotti u għalhekk jiżdied il-bejgħ tagħhom. 7. Il-midja sservi bħala mezz ta divertiment u anke għall-kumpanija għal nies li jinsabu weħidhom. 8. It-televiżjoni iżżid l-informazzjoni u għalhekk tnaqqas l-ispiża biex tipprintja l-gazzetti. 9. Il-midja tesponi lin-nies għal kulturi differenti minn madwar id-dinja. 10. Tgħin biex in-nies jifhmu u jaraw id-differenzi ta xulxin. 5 P a g e

7 L-Iżvantaġġi 1. Twassal għall-individwaliżmu. In-nies iqattgħu ħafna ħin quddiem l- internet u t-televiżjoni. B riżultat ta dan tnaqqas l-interazzjoni soċjali mal-ħbieb u l-individwi tal-madwar. 2. Dan jista wkoll iwassal għall-obesità u nuqqas ta eżerċizzju u għalhekk jaffettwa lis-saħħa b mod negattiv. 3. Xi kontenut tal-midja mhux addattat għat-tfal u li tillimita dan ilkontentut xi kultant huwa diffiċli. 4. It-teknoloġija speċjalment l-użu tat-tablets qed inaqqas l- attenzjoni fit-tfal u fl-adoloxxenti. 5. L-internet jista jwassal għal hacking ta informazzjoni importanti kif ukoll frodi. 6. Bniedem jista jiġi dipendenti fuq il-midja u jrabbi vizzju li joqgħod fuq l-internet. Dan inaqqas l-produttività tal-persuna. Il-ħin li jkun għamel fuq l-internet kif ukoll siti soċjali (bħal facebook) jista jqattgħu b mod aħjar. 7. Meta tqatta ħafna ħin fuq il-kompjuter jew televiżjoni jista jwassal għal problemi fl-għajnejn. Smigħ ta radju jista wkoll iwassal għal problemi ta smigħ speċjalment jekk dan ikun b volum għoli jew ilpersuna qed tisimgħu l-ħin kollu. 6 P a g e

8 8. Xi kultant il-midja tibgħat il-messaġġ sottili li ma jimpurtax li tpejjep, tieħu d-drogi. Dan narawh speċjalment fil-films. 9. Persuni li jemmnu li dak li qed jaraw fuq it-televiżjoni huwa minnu, jista jwassal għal inċident. Eżempju persuna tipprova taqbeż minn għoli għax tkun ratha fuq it-televiżjoni jew fuq xi vidjow minn fuq l-internet. 10. Permezz tal-internet speċjalment tal-facebook, persuna faċilment jista jagħmel facebook account falz u jgħid xi affarijiet li mhumiex minnhom, jew ixandar qlajjiet fuq xi ħadd. Dan iwassal għal inkiwiet u ħsara lill-individwi. Ir-rwol tal-ġurnaliżmu fis-soċjetà moderna. Il-ġurnalisti għandhom jagħtu stampa ċara ta x inhu jiġri madwar id-dinja jew fil-kuntest lokali. Dan għandu jseħħ billi tingħata informazzjoni tajba. Ġurnalist tajjeb għandu juri ż- żewġ perspettivi jew opinjonijiet mhux perspettiva waħda biss. Il-ġurnalisti għandhom jiktbu b mod interessanti u fuq aspetti li jolqtu lilna fil-ħajja ta kuljum. 7 P a g e

9 Ir-rwol tal-midja fil-globalizzazzjoni. Permezz tal-medja kull persuna għandha l-opportunità li tkun taf x qed jiġri madwarha. Ilgazzetti, ir-radju, it-televixin kif ukoll l-internet qed jagħmluha aktar faċli għalina biex inkunu nafu x qed jiġri kemm lokalment kif ukoll barra minn xtutna fi żmien ta ftit minuti. Minħabba dan il-fatt nistgħu ngħidu li l-midja għenet biex id-dinja tiġi globalizzata, fejn qisha raħal wieħed. Globalizzazzjoni: proċess fejn il-pajjiżi tad-dinja qed isiru aktar viċin u marbuta ma xulxin, qishom villaġġ wieħed globali (global village). 8 P a g e

10 Il-pluraliżmu tal-midja u l-implikazzjonijiet ta dan fuq issoċjetà. 1. Bil-kelma pluraliżmu nifhmu li ċ-ċittadin ikollu għażla f kollox. Filqasam tal-midja, ifisser li kull ċittadin ikollu varjetà ta stazzjonijiet differenti kemm tat-televiżjoni kif ukoll tar-radju. Bħalissa f Malta ħafna minn nies għandhom aċċess għall-internet u dan jgħin biex ikollhom aċċess għal diversi siti elettroniċi. Madanakollu, qabel issnin disgħin din l-għażla kienet limitata. Ix-xandir kien biss permezz tal-istazzjonijiet pubbliċi. 2. Persuna għandha tiġi esposta għall-informazzjoni minn sorsi differenti minflok minn sors wieħed. Hemm pajjiżi fejn dan huwa limitat. Eżempju: Fil-Korea ta fuq. Dak kollu li jaraw fuq itteleviżjoni n-nies, huwa magħmul minn Korean Central News Agency (KCNA). Ftit huma l-ġurnalisti li jitħallew fil-pajjiż u barra minn dan jintbagħat xi ħadd minn tal-gvern magħhom. L-istituzzjoni KCNA irrapurtat li darba fl-2004 meta saret spulżjoni ta tram, iċċittadini ġrew ġo djarhom biex isalvaw ir-ritratt ta Kim Jong, u dan għamluh qabel raw kif inhuma l-familjari tagħhom jew minflok ipprovaw isalvaw lilhom infushom. 3. Burma huwa pajjiż ieħor li m għandux midja pluralista, jiġifieri varjetà tal-midja. 4. Il-gvern għandu monopolju tal-midja; l-istazzjonijiet kollha f idejh, il-gazzetti, radju u tliet stazzjonijiet tat-televiżjoni. Ħadd ma jista jippubblika xejn fuq il-midja, aħseb u ara kemm jgħidu kontra l-gvern! Kien hemm ċittadini ġew arrestati talli semgħu l-aħbarijiet CNN (aħbarijiet internazzjonali). 9 P a g e

11 5. Pajjiżi oħra li m għandhomx pluraliżmu u l-gvern ma jħallix liċċittadini jiġu esposti għall-informazzjoni minn sorsi differenti huma: Turkmenistan Equatorial Guinea Eritrea Kuba Uzbekistan Sirja Belarus 10 P a g e

12 Il-Vantaġġi tal-pluarliżmu. 1. Issaħħaħ id-demokrazija: minħabba li ċ-ċittadin ħa jisma kemm favur il-gvern u anke kontra l-gvern. F pajjiżi fejn m hemmx pluraliżmu l- gvern qed jikkontrolla l-midja, għalhekk iċ-ċittadin ma jistax jisma l- problemi tal-pajjiż jew jiddeċiedi min hu l-aħjar gvern, għax l-unika ħaġa li jkun espost għaliha hija affarijiet pożittivi dwar il-gvern anke jekk dawn ma jkunux minnhom! 2. Tikber iċ-ċittadinanza attiva: Dan għax ikollhom l-opportunità li jitkellmu u għalhekk issaħħaħ ukoll id-dritt tal-libertà tal-kelma. Iċċittadin ħa jkun ukoll attiv għax ħa jisma verżjonijiet differenti u jaħseb dwarhom. F pajjiż mingħajr pluraliżmu ma tistax titħaddan din il-prattika għax jiġi espost għallviżjoni waħda biss! 3. Teduka: Iċ-ċittadin huwa espost għal informazzjoni differenti għalhekk jista jkun kritiku u jiddeċiedi hu x ħa jemmen. Barra minn hekk l-individwi jkollhom aċċess għal informazzjoni dwar suġġetti differenti fosthom saħħa, kulturi differenti u ħafna oħrajn. Eżempju f 11 P a g e

13 Turkmenistan ma jitħallewx jisimgħu stejjer dwar AIDS, prostituzzjoni, qagħad, faqar, kriminalità u drogi. Għalhekk iċ-ċittadini huma mċaħħda mid-dritt li jitgħallmu. 4. Jgħin lix-xogħol u l-kummerċ: Meta bniedem jew kumpanija għandha d-dritt li tagħmel riklami fuq itteleviżjoni, din ħa tħajjar aktar lillkonsumaturi biex jixtru u għalhekk iżżid ix-xogħol u l-bejgħ tagħha filpajjiż. 5. Divertiment : Iċ-ċittadini jistgħu jgawdu aktar għax għandhom diversi stazzjonijiet minn fejn jagħżlu u x jistgħu jaraw jew artikli li jistgħu jaqraw. Immaġina tkun espost għallstazzjon wieħed biss li tisma biss fih ikun tifħir lill-gvern! 12 P a g e

14 X inhuma l-għanijiet tal-mass Midja? Irridu niftakru dejjem li għalkemm hemm diversi għanijiet tal-mass midja; jiddependi ħafna mill-pajjiż li tkun qed tgħix fih jiħux dawn ilbenefiċċji jew le. Inkella tista tirċivihom b mod kontrollat jew mhux korrett. 1. Informazzjoni Il-midja tagħti informazzjoni kemm dwar affarijiet lokali kif ukoll tipprovdi aħbarijiet barra minn xtutna. Madanakollu, irridu noqogħdu attenti x nisimgħu fuq il-midja għax mhux dejjem ikun korrett. L-informazzjoni tista tkun diversa kemm dwar saħħa, edukazzjoni, sports, politika u ġrajjiet kurrenti. 2. Edukazzjoni Permezz tal-midja aħna nitgħallmu. Dan huwa parti mis-soċjalizzazzjoni sekondarja u huwa parti wkoll milledukazzjoni informali. 13 P a g e

15 3. Divertiment Permezz tal-midja l-bniedem jista jiddeverti. Huwa mod ta kif wieħed jista jqatta l-ħin liberu tiegħu. 4. Soċjalizzazzjoni Il-midja toffri soċjalizzazzjoni sekondarja. Minnha nitgħallmu n-normi u l-valuri ta soċjetà partikolari. 5. Kontroll soċjali Il-midja tista tikkontrolla liċ-ċittadini. Kif rajna fis-sezzjoni li għaddiet, hemm gvernijiet li jagħżlu li l-individwu jkun espost għall-affarijiet speċifiċi u mhux oħrajn (eżempju: tifħir lill-mexxej talpajjiż). 14 P a g e

16 L-effett tar-reklamar: Ir-reklamar iħalli effett fuq l-konsumatur. Meta l-poplu jkollu iktar flus fl-idejn jitħajjar jonfoq. Fuq kull mezz tax-xandir niġu esposti għal diversi reklamar, fosthom fuq it-televiżjoni, fuq ir-radju, saħansitra fuq l-internet, waqt li wieħed ikun qed ifittex xi informazzjoni mingħajr ma jkollu kontroll li jara dak ir-reklam. Ir-reklam huwa dak li jiġbed l-attenzjoni b avviż pubbliku bil-għan li jinbiegħ prodott jew servizz. 15 P a g e