From the SelectedWorks of Mashael Alhajeri. Mashael Alhajeri. Winter September, Available at:

Size: px
Start display at page:

Download "From the SelectedWorks of Mashael Alhajeri. Mashael Alhajeri. Winter September, Available at:"

Transcription

1 From the SelectedWorks of Mashael Alhajeri Winter September, 2007 قلاع و جسور: الدراسات البينية و أثرها في الاتصال بين الحقول المعرفية - دراسة في القانون كحقل معرفي مستقل و علاقته * بعداه من العلوم Mashael Alhajeri Available at:

2 Private Law Dept School of Law Kuwait University ه ح وخ ح وخ ٤ ش ح لو م ؿخ ؼش ح ٣ ض قالع و جسىر: الدراسات الب ة و أثرها ف االجصال ب الحقىل الىؼرف ة * ى ح ش ك ٢ ح وخ لو ؼ ك ٢ ظو ػ هظ رؼيح ح ؼ ى. خػ ػزي ح ؼ ٣ ح خؿ ١ ه ح وخ ح وخ ) ٤ ش ح لو م ؿخ ؼش ح ٣ ض( mashael@law.kuniv.edu Castles and Bridges: Interdisciplinary Research and its Role in Connecting Academic Disciplines A Study in Law as an Autonomous Discipline and its relation to other Sciences Dr. Mashael A. Alhajeri Private Law Dept. (Kuwait University School of Law) mashael@law.kuniv.edu The copyright of this paper is vested in Mashael A. Alhajeri, 2006 * )رلغ ك ٢ ش ح لو م ح ؼيى 3 ح ش 31 زظ ز ( 1

3 القسه األول قالع: الحقىل الىؼرف ة.1 وي ش (Prolegomena) ح ظؼ ٣ ق رخ لو ح ؼ ك ٤ ش Disciplines)...)Defining Academic 5 3. ط ح ٣ ي ح ظو خص ب خ ٤ ش ٤ س لو ح ؼ ك ٤ ش Specializations)...(Proliferation of 7.4 ح وخ لو ؼ ك ٢ Discipline)...(Law as a ح و ى رخ وخ Law?)...(What is ح وخ رخ ؼ ٠ ح ١ ح ط ك ٢ (Lingual and Epistemological Meanings of 9...Law) ح وخ رخ ؼ ٠ ح ظ ٣ ؼ ٢ ح ؼ ٢ Law)...(the Positive Meaning of أه خ ح وخ Law) (Hierarchy of ح وخ ح يح ح ل ٣ ش ح وظ لش Thought) (Law and the Different Schools of ٣ ش 4.4 ح وخ Identity) (Law's ح وخ لو ؼ ك ٢ ظو Discipline)...(Law as an Autonomous ح وخ ر ٤ ح ظ ٣ ش ح ظطز ٤ ن Praxis) (Law Between Theory and ح وخ لو ؼ ك ٢ ظلخػ غ ح لو ح ؼ ك ٤ ش ح ٧ ه (Law's Interaction with other 20...Disciplines) القسه الثا جسىر: الدراسات الب ة.1 ح ظؼ ٣ ق رخ ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش Interdisciplinarity) (Defining أ زخد ظ ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش Research)...(The Emergence of Interdisciplinary ا ل خ رؼ ح لو ح ؼ ك ٤ ش طو أى ح خ Disciplines)...(Decline of Certain ح ٧ ػ ح ٣ خر ٢ ط خ ر ٤ ح لو ح ؼ ك ٤ ش (The Positive Effect of Interaction between 27...Disciplines).3 ح ظ خ ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش Trend) (Interdisciplinarity as a ح ؼ حثن ح ص ح طزطش رخ ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش (Difficulties Associated with 29...Interdisciplinarity) 4.1 ح ز ٠ ح ظو ٤ ي ٣ ش ئ خص ح ٧ خى ٤ ٣ ش Academia) (The Classic Structure of ؼ ح لو ح ؼ ك ٤ ش ح ح وش رخ ظ ي ٣ ي Insecurity) (Disciplinary ػي ؿي ٣ ش رؼ ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش Standards) (Non-Adherence to Academic ح خ ص ح ٣ ش Complexities)...(Lingual ح وخ ك ٢ خ ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش Interdisciplinarity)...(Law and خ ؾ ى ح ش ح وخ Law)...(The Methodology of ؾ ح ي ح خص ح وخ ٤ ش ح ز ٤ ٤ ش Research) (Methodology of Interdisciplinary Legal ى حػ ٢ ح لخؿش ا ٠ ح ي ح خص ح وخ ٤ ش ح ز ٤ ٤ ش (The Need to Interdisciplinary Legal 35...Research) 5.4 ح ؼ حثن ح ص ح طزطش رخ ي ح خص ح وخ ٤ ش ح ز ٤ ٤ ش (Difficulties Associated with Interdisciplinary Legal Research) 5.5 ططز ٤ وخص ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش ح وخ ٤ ش Research) (Models of Interdisciplinary Legal ح ظطز ٤ ن ح ٧ - ك ش ح وخ ح ظ غ Movement)...(Law and Society ح ظطز ٤ ن ح ؼخ ٢ - ك ش ح وخ ح هظ خى Movement)...(Law and Economics طو ٤٤ ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش ك ٢ خ ح وخ Research) (Evaluating Interdisciplinary Legal هخط ش ح ي ح ش: ظوز ح ي ح خص ح وخ ٤ ش ح ز ٤ ٤ ش ك ٢ ؿخ ؼش ح ٣ ض (Interdisciplinary Legal 44...Research in Kuwait University School of Law: the Ways forward) هخث ش ح حؿغ (References)

4 القسه األول قالع: الحقىل الىؼرف ة 3

5 If disciplinarity is authoritarian, then perhaps interdisciplinarity is rebellious, even romantic. It is a form of intellectual martyrdom, a self-sacrifice against mindless authority; it offers a vision of independence of mind and spirit highly flattering to the average academic's selfconception. Interdisciplinary scholars are romantic rebels: they question authority by transgressing disciplinary boundaries. They are champions in the service of a greater truth that transcends scholastic categories. J.M. Balkin, 'Interdisciplinarity as Colonization'..1 وقدوة (Prolegomena) ٣ ؼظزرر ح ظو رر ٤ ح رر ٢ ٤ ؼ كررش )knowledge( ا رر ٠ كورر ؼ ك ٤ ررش (disciplines) طو ٤ رري ؿخ ؼ ٢ ػ ٣ ن ح ظو ح ٩ ؿ ٣ ن ح وي خء ح ٣ خ ح ٣ ل ح ؼ ا ٠ ؼرخ ف رظو ش ررغ هرر رظ خ ررخ. رر رر ي ح ررظ ا رر ٠ ح ؼ رر ح ررط ٠ ك ٤ ررغ أى ظ رر ح خ ؼررخص ح ٧ ر ٤ ش طؼوي ح ظ ؼخص ح ر ٤ ش ا ٠ طط ح ح ظو ر ٤ ر ر ط رن رغ ريح ٣ رش ػ ر ح ٠ رش (Renaissance) ح ظو غ طلي ٣ ي ق خ ص ح ؼ ح ؿظ خػ ٤ ش ح ٩ خ ٤ خص ه ػ ح ظ ررEnlightenment) ٣ ) ح ظرر ٢ ططرر ص كرر ٢ أ حهرر ح ورر ح ظخ ررغ ػ رر كظرر ٠ ح ورر ح ؼ ٣ ا ٠ أ أ زلض ػ ٠ ح س ح ١ ؼ ك خ ح ٥. هي خ ح زذ كر ٢ ح ظ ٤٤ ر ح رظ لري ى ؼرخ ح لور ح ؼ ك ٤ رش ر ح ظط زرخص ح ي ٣ خ ٤ ٤ رش ح ظ س ظ ؼخص ح لي ٣ ؼش حص ح طز ٤ ؼش ح ؼويس ح ظ ٢ طظط ذ ى ؿخص أػ ٠ ح ظو ر. ٣ كررع رر رر ح ح رر ٤ خم أ ح وررخ لورر ؼ كرر ٢ ررظو ٣ ظ ٤ رر رو رر ٤ ش ح ررلش ط رظؼ أك ٤ خ رخى ػ ر ٠ ح ظ ر ٤ ق ا ر ح لر ظ أ ح ٧ رخى ٤٤ ٣ ح ورخ ٤٤ رور ف ث ر ح زرخكؼ ٤ كر ٢ ح لور ح ؼ ك ٤ رش ح ٧ هر ٤ ر ح " ظر ٤ " ؼ كرش ر ؼ ر ٠ أ ر ٣ ل ٠ ر طخ رخ ى أ ٣ ظ زط ؼخ كخى طؤط ٢ ر ظرخثؾ ػ ٤ رش أ ٤ رش ر ط ر ؼ كرش ر لخ ا رخ ٣ ي ر ح ؼط ٤ رخص ح خػ رش أ رخ رخ ؼ ٢ ح ور ح ٣ ل رخ ػر ٠٣ رؼ ر ح ؼ رخص أ رخ ح و ٠ رخس كر ٢ ح لرخ ح ر ػ ٤ كر ٢ ح رخ ح ٤ خر ٤ رش أ ح ط زرش كر ٢ هخػرخص ح ري. ر أ ر طزر ؼر ر س ح رظ خى ا ر ٠ ح لور ح ؼ ك ٤ رش ح ٧ هر حص ح ؼ هرش ل ر ر ح ؼط ٤ رخص ػ ر ٠ ح ؿر ح ٧ ؼ ) ٤ خ و ؿخص ح ؼ ح ٩ ؿظ خػ ٤ ش خ هظ خى ػ ح ٩ ؿظ خع ح ؼ ح ٤ خ ٤ ش خ ٣ رظؾ ػ خ ظخثؾ(. رؼي كظزلغ ح ي ح ش ك ٢ ا خ ط خ ح وخ ظ هخ ؿ ٢ ٣ ي ػ هش ح وخ رخ لو ح ؼ ك ٤ ش ح س خ ٩ خ ٤ خص ح ؼ ح ؿظ خػ ٤ ش ) ٤ خ ح هظ خى ػ ح ؿظ خع( ظ ٣ ؼ ك ٢ و ؿخص ح ي ح خص ح خ ؼ ٤ ش ر ظؼ ن ا ك ٢ زؼ ٤ خص ح و ح خ ٢ ه ح ؾ ح ي ٣ ي ز ٤ خ ى ح ١ ح ط ق ػ ٠ ط ٤ ظ ر ؾ ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش research).(interdisciplinary 4

6 ك ٢ ح ح ١٩ خ طؼخ ؾ ح ي ح ش ػ هش ح وخ لو ؼ ك ٢ ر ح ح ع ح ي ح خص ح ١ ٣ ظ ر ٢ ء ح ليحػش رخ وخ ش رخ ظ ح ظو ٤ ي ١ خ ؾ ح زلغ ح ؼ ٢ ح ظ ح خثي ك ٢ أ خ ١ ح خ ؼخص ح ؼ ر ٤ ش. ط و ح ي ح ش ا ٠ ػيس لخ أر خ: ح ؼ هش ر ٤ ح لو ح ؼ ك ٤ ش (disciplines) ح وخ لو ؼ ك ٢ ظو ح لخؿش ط خ ر ٤ ح لو ح ؼ ك ٤ ش ؾ ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش ح ظ س ح ٧ خى ٤ ٣ ش ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش ح ص ح ٤ ش ح وخ ك ٢ خ ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش..2 الحؼر ف بالحقىل الىؼرف ة Disciplines) )Defining Academic طؼ ى ك س طو ٤ "ح ؼ كش" )knowledge( ا ٠ كو ؼ ك ٤ ش (disciplines) ا ٠ ح ٩ ؿ ٣ ن ح وي خء ح ٣ رط خ رخ خ ش ح ٧ خى ٤ ٣ ش ؿ ىحى. كل س ؿ ى ػ ح ل ش ح ؼخ ف طزطش رزؼ ٠ خ ح زؼ ه طو ٤ ٢ طي أ خ ك ٢ ظخر ٢ أ ط ١ خ ٤ 1.Metaphysics Politics كوي هي أ ط (Aristotle) طو ٤ خ ى ط حطز ٤ خ ى ظ ي ح لو (hierarchy) طو ٤ ٣ زيأ رخ حى ح ظ ٣ ش ح ظ ٢ طؼظز ػ ٠ أ ح وخث ش ك ٤ غ ح ٤ ٧ ش ح و ٤ ش )ح ص ح ٣ خ ٤ خص ح ل ٣ ٤ خء( ػ ح حى ح ؼ ٤ ش )ح ٧ ه م ح ٤ خ ش( كخ حى ح ظش )ح ل ح ٤ ش ح ي ش(. هي حػظ ي ح ح ظو ٤ ٣ ١ ا ٠ أ ه ح ل ٤ ف خ ض ح لو ح ؼ ك ٤ ش ا ٠ كو ؼ ك ٤ ش ػ ٤ خ ) ط ح ص ح وخ ح طذ( كو ؼ ك ٤ ش ى ٤ خ ) طظ ٠ خ ػيح ي( خ حػظز ح ل لش ٢ ح لو ح ؼ ك ٢ ح ١ ٣ ر ٢ ر ٤ ؿ ٤ غ 2 ح لو ك ٢ خط ٤ ح ي ؿظ ٤. هي ح ظ ح ح ظو ٤ ا ٠ ح ؼ ح ط ٠ ك ٤ غ أى ظ ح خ ؼخص ح ٧ ر ٤ ش طؼوي ح ظ ؼخص ح ر ٤ ش ا ٠ ط ٤٤ ح ح ظو ٤ ح ٢ ٤ ا ٠ طو ٤ آه 3 ط ن غ ريح ٣ ش ػ ح ٠ ش.(Renaissance) 1 Michael Moran, Interdisciplinarity and Political Science, Politics, vol. 26, no. 2, May 2006, pp (11). Available online: < %20science.pdf> (as accessed on July 21, 2006) 2 Douglas Vick, Interdisciplinarity and the Discipline of Law, Journal of Law and Society, 31(2), 2004, p ٣ أ ح ل ر ٤ ح ؼ ر ٤ خ كي ى خ ك ٤ غ ح ؾ ح ع ؿ ش خ ش ط ي ح ؼ ػ ٠ ؿ ح ظ خ أ ح ظو ؿ ش أه خ أ ح وظ لخ. كل ٢ أ ؽ كظ س ح ى خ خ ػ كض ح ل ٠ خ س ح ؼ ر ٤ ش ح ٤ ٩ ش زخىة ط ٤ ق ح ؼ ح ل ح ػ ٢ ر ٤ خ ا أ ي ٣ غ ػ خء ح ٤ ح ظ ا ٠ ح ؼخ ف ح ز ٣ ش رخػظزخ خ ظ خ ز ٣ ر ي خ ؽ ح لش هق ح خ لش ػ خى ػ ح وخ ١ ؼش ح ١ ٣ ى ح ٥ ر ٤ ك ع ح ؼ كش. ح ح هق ح ظ خ ٢ ح ؼ خ خ ك ٢ ط ٤ ن ى ح ل ٠ خ س ح ؼ ر ٤ ش ح ٤ ٩ ش لخكع أ ٤ ؼ ح ل ٠ خ حص ح وي ٣ ش )ح ٣ ش ح ٩ ؿ ٣ و ٤ ش ح ي ٣ ش ح ٤ ٤ ش( ؿ ش ػ ل وش ظ ٤ ش ر ٤ ح ح ل ٠ خ حص ر ٤ ح ل ٠ خ س ح ٧ ر ٤ ش ؿ ش أه. ك ٢ ٤ س ح زخ ٣ ئ ء ح ؼ خء خ ٣ ئ ي ح ظخ رخ غ ر ٤ ػيس خ ص ػ ٤ ش ك ٢ آ حكي خر ٤ خ )ح طذ ح ش ح ل لش ح ٣ خ ش ح طز ٤ ؼش ح ظ ٣ غ( ح ح ١ )ح طذ ح ٤ ٤ خء ح طز ٤ ؼش( ح لخ حر ٢ )ح ٤ و ٠ ح ل لش ح ٤ خ ش( ح ي ١ )ح ٤ و ٠ ح طذ ح ٣ خ ش ح ل ي ح ٤ ٤ خء ح ل لش ح حك ٤ خ(. ر كظ ٠ ك ٢ ػ ح ٠ ش ح ٧ ر ٤ ش (renaissance) خ ح ؼ خء ١ ا خ ر ٤ غ ؿ ح ذ ح ؼ ح ٧ ىر ٤ ش خ ح ظو ٤ ش غ اه ح رخ لي ى ح ؼ ك ٤ ش خ كظ ٠ خع آ حى ل ح ؼخ ح ؼوخكش ح ػ ٤ ش (renaissance man) ح ؽ ح ٧ ق ؿ ػ ح ٠ ش (Leonardo Da Vinci) ؼ ٤ خ ى ىحك ٢.(polymath) خ ٣ خ ا ٤ ىحث خ كوي خ ح ؿ خ خ ى خػ ح ى ٣ خ ٤ خ ى ي خ ى ٤ و ٤ خ ى ك ك ٤ خ ى ا خكش ا ٠ حثيح ى ك ح ى ك ٢ ػ ح ظ ٣ ق. أ ظ : Charles Nicholl, Leonardo da Vinci: Flights of the Mind (New York: Penguin Group, 2004), passim. 3 5

7 هي ح ى ح ظ خ رظ ٤ ق طو ٤ ح ؼ كش ر ظ ػ ٤ ش ك ٢ كظ س ػ ح ظ ٣ )enlightenment( ا ط ه طو ٤ ح ؼ كش ا ٠ كو ل ش ظو ش أ ط طيػ ٤ ر يس ه ظ طو خص ػ ٤ ش ؿي ٣ يس ح ظ ض ح ظ ٤ ق. هي خ ح زذ ك ٢ ح ظ ٤٤ ح ظ لي ى ؼخ ح لو ح ؼ ك ٤ ش ح ظط زخص ح ي ٣ خ ٤ ٤ ش ح ظ س ظ ؼخص ح و ١ ش ك ٢ ١ ح ليحػش ح ظ ٢ ريأص طظ ٤ رطزخثغ ؼويس طظط ذ ى ؿخص أػ ٠ 4 ح ظو. هي ح ظو ح ح ظو ٤ غ طلي ٣ ي ق خ ص ح ؼ ح ؿظ خػ ٤ ش ح ٩ خ ٤ خص ح ظ ٢ طط ص ك ٢ أ حه ح و ح ظخ غ ػ كظ ٠ ح و ح ؼ ٣ ا ٠ أ أ زلض ػ ٠ ح ح ١ ؼ ك ح ٥. ٣ ي لع discipline رخ ش ح ٩ ٣ ٤ ش أ ح ظخ ٣ و ٢ ك ٢ لع disciplina ح ط ٢ ٤ لع ل ى ؽ ك خك ٤ ش ٣ ل ٤ ي ؼ ٠ ح لخكظش ػ ٠ ح ظخ خ خص ح طش أ ح و س ح وخ ش رخ ٩ ؿزخ أ ح ٠ زخ ١ خك ٤ ش أه ك ٣ ؼ ٢ ح لو ح ؼ ك ٢ ح ٧ خى ٢ ٣. ك ٢ ح لو ٤ وش كخ ح ؼ ٠ ح ٧ ح ١ ٣ ل ٤ ي ح ٠ زخ ١ ؼ ٠ ٣ زظؼي ػ ح ظط زخص ح ٣ ٠ ش ح خ ش ل س ح لو ح ؼ ك ٢ كخ لع ا حى ٣ ل ٤ ي ؼخ ٢ ح طش ح ظ حطز ٤ ش ح ٤ ط س ػ ٠ ط ظ ٤ 5 ح ؼ كش. ح ؼ ٤ ظ خ أ ح ٧ ىر ٤ خص ح ؼ ٤ ش ط ى ك ٤ خ ك س ػ ح لو ح ؼ ك ٤ ش ط خ ػ ٠ هخ ١ ش ٤ ش طظ ك ٤ خ ح لو ح ؼ ك ٤ ش ح ظو ٤ ي ٣ ش ر ؼخرش ى حص ػ ح كي ى. كط م ح ظل ٤ ح ٩ ط خ ر ٤ ح ظ ٤ ا ٠ حص ح لو ح ؼ ك ٢ ط ز رخ ؼخ ش ح ؼوخك ٤ ش ٢ ػخ ش ػخىس خ ٣ ؿذ ئ ء ك ٢ ك خ ٣ ظ خ ح ظيه ح وخ ؿ ٢ ك ٤ ى ػ كي ى خ طوخ ٤ ي خ 6 ر ٤ خ طظ ؼ ك س ح ي ح ش ح ز ٤ ٤ ش ك ٢ ػز ح لي ى ر ٤ ح لو ح ؼ ك ٤ ش. ح ح ح ل ح ١ ٣ ؼ ي ح ٠ طو ٤ ح لو ح ؼ ك ٤ ش ا ٠ ٤ خ خص ل ش هي أى ا ٠ ه ن ح ٩ ك خ رخ لخؿش ر ٢ ر ٤ ط ي ح ٤ خ خص ح ظ خػ س ؼ كش ح ٩ خ ٤ ش ه ا ٣ خى كو ؼ ك ٢ أػ ٠ ٣ ؼ ؼخ ر ٢ أ ط ك ٤ ي ر ٤ ط ي ح ٤ خ خص ح ظل هش ك ٢ كخ ش ح ظو ٤ ح ١ هي 7 أ ط كب ح ل لش هي ؼزض ح ح ي ريح س. ك ٢ كو ٤ وش ح ٧ ك ٤ ح و ا ح ي ح خص 7 4 Ibid, p Moran, op. cit., p. 1; Vick, op. cit., p ك ٢ ح لو ٤ وش كخ ؼ ٢ ح ح لع ٣ ظ ح لخ ى ك ٢ ح خ ح ٧ خى ٢ ٣ ح ؼخ ه ح طش ح ظ ٢ ط خ ػ ٠ ي ٢ ح خ ؼخص ر ؿ ٤ زخ ه ظخ ح خكآص ح حءحص ح ٩ ىح ٣ ش ح ظ ٢ ط ه ر خ ح ل ٤ خس ح خ ؼ ٤ ش ي طل ٤ ح ٧ رلخع ح ظذ ه ػ خ ػ ٠ ح ء ١ ح ي ؿخص ح ؼ ٤ ش ح ٧ ػ ٠ review( )peer ط ٣ ح ٧ رلخع ط ٤ ح زخكؼ ٤ ؿ ٤ ح خى ٣ ا خ ح ٧ رلخع ح ظ ٢ ط ه ٢ ا ٠ ح ؼخ ٤٣ ح ط رش. 6 Vick, op. cit., p ٣ طزن ح ح ظ كظ ٠ ػ ٠ ح وخ لو ؼ ك ٢ كل ٢ ظخر Law s Empire ٣ Dworkin ك ٢ ح غ ػي ٣ يس أ ح لخ ٢ "ػخ ش ا ز ح ٣ ١ ش ح وخ ": empire"."courts are the capital of law s أ ظ : Ronald Dworkin, Law s Empire (Cambridge, Mass.: Belknap Press, 1986), passim. ٣ ظ ى ح ل لش ؼ ر ٢ ر ٤ ح لو ح ؼ ك ٤ ش ح وظ لش ه ح ٠ ح ؼ ف ي ؿش ح ؼ ٤ ش ح ؼ ٤ خ ح ظ ٢ ط ل خ ح خ ؼخص ك ح ؼخ ر ٤ خط خ ح وظ لش ٢ ى ؿش "ى ظ ح ح ل لش" Philosophy( Doctor of أ خ ٣ ؼ ف حهظ خ حى ر )PhD ح ظ ٢ ٣ خ خ ح زخكؼ أ ٣ خ ى خ خ ض ح لو ح ؼ ك ٤ ش ي ح خط خ خ ض طو خط. 6

8 ح ز ٤ ٤ ش - خ ٤ ؤط ٢ ح ز ٤ خ - 8 ح لو ح ؼ ك ٤ ش. ط ؼذ كخ ٤ خ ل ح ي ح ١ ؼزظ ح ل لش خروخ ك ٤ غ ح ر ٢ ر ٤ 3. جزا دد الحصصصدات ائيدمال ة وى دز لمحقدىل الىؼرف دة (Proliferation of Specializations) رو ف ح ؼو ح ؼخ ح ١ ٣ ل ه ط ٤ ق ح ؼ خص ح ٢ "كجخص" خ ح ل 9 ح ر ظ ؿ ٢ ٣ و هي ٣ خ ى ػ ٠ زيأ "ط خ ح ؼ " science) (integration of ا خ ح ٩ ؿ ٣ ن ح وي خء ٣ ؤه رخ ظ س ح ٧ غ ٤ ٨ خء ه طز ٢ ح ظ ٣ ش ح ٤ ش ؼ ٢ ظ ٣ ش كيس ح ؼ كش knowledge( )unity of ك ٤ ح ؼ كش كيس ػ ٣ ٠ ش حكيس ( an )organic whole 10 غ ح ػظ حف كو ؼ ك ٢ رخ ظل ى ح و ٤ ش. ك ٢ ح و ح ظخ غ ػ ريأ اى حى كو ٤ وش أ ك ح ؼ كش ح ز ٣ ش ح ٠ وخ ش رل ٤ غ أ ك س كيس ح ؼ كش رخطض ظؼ ٤ ش ي كظق ح زخد أ خ ك س ح ظو 11.(specialization) ريأص ح ل س طظط ح ٠ ل ط ظ ٢ ٤ أ خ ٢ ٣ ز رظ ٣ غ ؿ ث ٤ خص ح ؼ كش ك ٢ ىحه ح لو ح ؼ ك ٢ ح حكي ا ٠ ٤ خى ٣ ظ ػش حص ػخص ز ح ظو ٤ ش ط ؼ ه ه ٤ ش خ ٣ ى ك ٢ ح ظو ط لخص ٣ ش ظ ٣ خص طو ٤ خص ػيح خ ٤ حص خ ٣ يه ك ٢ ا ١ خ ٤ ؿ ٤ خ ح ؼ كش ح ؼ. ا ح ح ظط ظ حطز ٤ ش ح لو ح ؼ ك ٤ ش ىحه ح خ ؼخص ك ٢ ح و ح ظخ غ ػ خ حهظ ر خ حػظزخ حص ح ظو خ ل خ Max Weber ظؾ ػ خ ظ ٤ ظخ ظ خه ٠ ظخ خ "ح ظز " )insight( "ح ؼ ٠ " )blindness( ك ٢ آ حكي. كؤ خ ح ظز ك ػ ط ٤ غ ح ظو أ ١ ح ؼ كش ح ظؼ وش ك ٢ ع أ ؿخ ذ ٤ ن ليى ح لو ح ؼ ك ٢ ح حكي خ ٣ ؼ ف رخ ؼ كش ح ؼ ى ٣ ش. أ خ ح ؼ ٠ ك خ ظ ٤ ش ظؼ ن ح ا ػ ح و ك ٢ ى ح ش ح لو ح ؼ ك ٢ كيس حكيس ػ هظ رؼيح ح لو ح ؼ ك ٤ ش أ ١ حؿلخ ح ؼ كش ح ٧ كو ٤ ش. وي رخص ح ح ق ح ٥ أ ح لخثيس ح ظ ٢ ؿ ظ خ ح خ ؼخص ح ظز ح ظ ح ٣ ي طظ خه 12 ه ٤ ظ خ طي ٣ ٤ خى أ خ ح ظ لش ح ٤ ش ؼ ٠ ػ كو ٤ وش أ ح ظو ٤ ا ؿ ىء وظطؼخى. 8 Moran, op. cit., p ح ٩ ر ظ ؿ ٤ خ (epistemology) ٢ ظ ٣ ش ح ؼ كش ٢ ك ع ك ل ٢ ٣ زلغ ر وي ١ ك ٢ ١ ز ٤ ؼش ح ؼ كش كي ى خ ه ط خ أ حع ح ؼ ك خ ا خ خط خ طط خ خ خ ظخث خ. أ ظ : The Penguin Dictionary of Philosophy, ed. By Thomas Mautner (London: The Penguin Group, 2000), pp Moti Nissani, Ten Cheers for Interdisciplinarity: The Case for Interdisciplinary Knowledge and Research, Social Science Journal 34 (#2): (1997), p. 10. Available online: < (as accessed on June 11, 2006). 11 Nissani, op. cit. 12 ا ح ظو رخ ؼ ٠ ح ظط ف ٣ ؼ ٢ ط ٤ ق ح ؼ كش ا ٠ هخ خص طل ر ٤ خ ك حؿ ػخ ٤ ش أ ؤ أ ٣ و ن ح لخ هخص ك خى ح ظو ٤ ٣ ؼ ك ٢ ء ػ ل خص ح كظ حم ح يحه ٢ ؼ ٣ ؼ ك ٤ جخ ػ ح طلخع ح ؼخ ٢ ي ؿش ح ل ح س ؿ ٤ خ ٣ ؼ ك حهظ خى ٣ خص ح لي ح ٧ ى ٠ ٨ ؿ ى أ ٣ ؼ ك ح ٤ جخ ػ ح لو آه ٣ ظو ك ٢ ح ظ ٣ غ ح ي ظ ١ ى أ ٣ ح ػ ٠ ػ رخ ظ ٣ خص ح ٤ خ ٤ ش. 7

9 ٤ جخ ك ٤ جخى ط ح ٣ ي اؿلخ ح زخكؼ ٤ ي ح ش ح ؼ هخص ر ٤ طو خط ح ظو خص ح ٧ ه 13 ػ ح ظي ح ح ظزخػي ح ٠ ح ؼ هخص ر ٤ ح لو ح ؼ ك ٤ ش ي ي ريأ حرظؼخى ح ؼ خء 14 ح حث ػ رؼ ٠ : ك ٢ ه ؼظ ح ؼ ش. طؼزض ح ظ رش أ طو ٤ ح ؼ كش ا ٠ كجخص ٤ س أ ؿ ؼ ش )compartmentalization( ى حر ٢ ٢ ر ٤ خ ؤ أ ٣ ي ح ؼ ٤ ح ظؼو ٤ يحص ح ؼ ٤ ش ح ٧ ؼ ش ح خ ص ح وظ لش ؼ ٤ س. كز خء ي ح ح ؼ ى ط ك ٤ ح ػظيحى رخ ٩ ػظزخ حص ح ي ٤ ش ى ح ٩ ػظزخ حص ح حك ٤ ش أ ح ٤ ٥ ؿ ٤ ش خ أى ا ٠ ؿ م ح ٥ ػخ ح ل ػ ٤ ش ك ٢ طوش ح رش ١ ف ػوخ Thalidomide ح ٤ ك ٢ ح ٧ حم ط رخ ظ ا ٠ ح خ ذ ح ٤ ٤ خث ٢ ح ٩ هظ خى ١ ى ح خ ذ ح طز ٢ خ أ ط ٣ ن خىس ح ٩ ز ظ ط رخ ظ ا ٠ ح خ ذ ح هظ خى ١ ى ح ل ٢ ح ظ ؼ ك ٢ أػ خ ح وط ٤ ػ ٠ ح ؼخ ٤ ك ٢ ح خ ص ح خػ ٤ ش خ أى ح ٠ ؼ خ ك ٢ أ خ ح ؼ كغ ح ؼ ٤ ح طخ زخص ح و ٠ خث ٤ ش ر زذ ح ٧ ح ح خؿ ش ػ خ. أ ؼ ي كخ ٣ زي حهرذ كر ٢ رؼر ح ٧ ك ٤ رخ أ حػظزرخ حص ح ظو ر كر ٢ رؼر ح لور ح ؼ ك ٤ ش هي طيكغ ح ر ٢ رظ ٣ خص زرخ ؾ ك ٤ رخ ح طؼر رؼر ح ظو رخص حط رخ أك ٤ خ رخى ط رذ " ئ ٢ " (institutional) ٤ ػ ٢ )intellectual( ؿخ زخ خ طلر ػظزرخ حص 15 ل اىح ٣ ش خ ظخرش ٠ ١ ح خػخص ح ٤ ش أ ح و ٠ ع ١ ؿ خص ح ظ ٣. رخ ل ش ك خى ٣ أ طو ٤ ح ؼ كش ا ٠ كيحص ٤ س )طو خص( هي أى ا ٠ طو ق ح خ ؼش ئ ش ظ ٤ س ػ أىحء ى خ ح ؼظخى ح ظؼ ن رو ٤ خىس ح ظ غ ك ٣ خ ى ي رخ ؿ ح لخ هش ح ظ ؼ ش ك ٢ أ ح خ ؼخص ط رلظ س ز ٤ ش ح ٥ ك ٤ غ ح ٩ خ خص ح ظ ٣ 16 ط ح ح وز حص خ ٤ ي ػ ح يػ ح ل ٢. 13 Desmond Manderson and Richard Mohr, From Oxymoron to Intersection: An Epidemiology of Legal Research, (2003) 6 Law Text Culture , p. 9. Available online: < (as accessed on July 4, 2006). 14 ؼ أر أ خ ا ٠ ح وط ٤ ؼش ػخ ح ٤ ٤ خء ح ل ٣ ٤ خء ح حث ٢ ح خهي ح ٤ ط خ ر ٢ ٤ Snow) (CP ك ٢ لخ ط ح ظ ٢ أ وخ خ ػخ 1959 ك ٢ ؿخ ؼش ز ىؽ ح ٣ ٤ ش طلض ػ ح The Two Cultures and the Scientific Revolution ح ظ ٢ ح ظوي ك ٤ خ ح ؼوخكش ػ خث ٤ ش ح ٧ هطخد ح خثيس ك ٢ ح خ ح ٧ خى ٢ ٣ خ ٣ ؼ خ ح ظ ك ٢ خ ح ٩ خ ٤ خص ؿ ش ظ حث ح ؼ خء ح ظ ٤ ك ٢ ح ؼ ح زلظش ح ظطز ٤ و ٤ ش ؿ ش أه ٤ حى ا ٠ حط خع ح س ح ظ ٢ طل ر ٤ ح ل ٣ و ٤ خك ٤ خى رخ ث ش ػ ٠ ح طخثلش ح ٠ ٧. ٣ أ ح لخ س هي أػخ ص ى ى أكؼخ ؿي ه ٣ ش خ ض ػخ ى ظخرخص ح ؼ ٤ ح زخكؼ ٤ ح ظ ٤ ح ٠ ح ل ٣ و ٤ ػ ٠ ي حص ػيس ا أ أر ح ى ى أ ؼ خ س خ ح ى ح و ١ ٨ خى ٢ ٣ ح خهي ح ٧ ىر ٢ Two Cultures?: The Significance of ك ٢ لخ ط ح ظ ٢ أ وخ خ ػخ 1962 ك ٢ ل ح خ ؼش طلض ػ ح FR Leavis.CP Snow, The Two Cultures (Cambridge: Cambridge University Press, أ ظ :( 1998.C.P. Snow ح ي ٣ رخ أ ح ح خ ح ل ١ خ ض أ يحء ػخ ٤ ش ض ا ٠ ح طوش ح ؼ ر ٤ ش ط ؼ ض ك ٢ ظخرخص ػي ٣ يس ك ح ح ع خ: ػزخ ل ى ح ؼوخى "ػ ى ا ٢ ح ؼوخكظ ٤ " ش ح ٧ حر ٣ ٤ 1960 ػ د ح ؼ س ح ؼ ٤ ش )ح وخ س: ح ٤ جش ح ٣ ش ح ؼخ ش ظخد 1981 ( خ ق ؿ حى ح خظ ح ؼوخكظخ ح ٧ ىر ٤ ش ح ؼ ٤ ش ظ س ػخ ٤ ش )ريحى: ىح ح خكع 1982( ٢ ٤ ذ ل ى ك ٢ طلي ٣ غ ح ؼوخكش ح ؼ ر ٤ ش )ر ٤ ص ح وخ س: ىح ح م 1987( كئحى ٣ خ ح ظل ٤ ح ؼ ٢ )ح ٣ ض: حص ح 1989(. 15 Manderson and Mohr, op. cit. 16 Nissani, op. cit. 8

10 .4 القا ىي احقل وؼرف Discipline) (Law as a 4.1 الىقصىد بالقا ىي Law?) (What is القا ىي بالىؼ المغى و االصطالح (Lingual and Epistemological Meanings of Law) 17 ح وخ ش ى ر "ح ٧ ر " أ "ح و ٤ رخ " ر لرع ٣ رخ ٢ هري ٣ ري رش canon أ رخ ح وخ ح ط كخ ى ك ػ هش ط ىس ر ٤ ظخ ط ٤ طئى ١ ا ٠ ظ ٤ ش ػخرظرش رظو س. ر ر ح ح ؼ ٢ ٣ ط ن لع ح وخ ػ ٠ : ح و ح ٤ ح ل ٣ ٤ خث ٤ ش خ خ ح ؼ ح ل ٤ ش ح ظ ٢ طؼ ٠ رظو ٣ خ رخث كور ٢ ورخ ح خ ر ٤ ش ح ٤ ٧ ش )هخ ٤ ر ط ( هرخ ح ٤ رخ ) ٣ ر ٢ ح رخء ػ ري ر ر ؽ ك ح طر 100 ى ؿش ج ٣ ش( هخ أ ه ٤ ي طل )ه س ح طل ط خ ١ ػو ح خء ح حف(. ح و ح ٤ ح طز ٤ ش وخ ٢ ح ؼر ٤ )ح طلرخع ر ٢ ح ؼر ٤ ا ر ٠ ى ؿرش ؼ ٤ رش ٣ رئى ١ ا ر ٠ ح ولخ ه س ح ؼ ذ ح ز ١ ( هرخ ح رظؼ خ ح ٩ رخ )أ ١ ر حف ح ري ح ٤ ر ٠ أه ظ ٤ ط خ ح ٤ ٧ خ أ ؼ ح ظؼ خ ى ط ٣ خ ى(. ح ور ح ٤ ح ٣ خ ر ٤ ش ح ي ر ٤ ش ورخ ط رخ ١ أ ١ ر ح أ ر ع ح ررغ هرخ ح ظ خ رذ ح طر ى ١ رر ٤ لر ٢٤ ح ريحث س هط رخ ) رخ حى ح وطر حى ؼر زر ح ريحث س رخ ظرخ ٢ ل ٢٤ ح يحث س( هخ ح ظ خ ع ) خ حىص ح و س ح يحكؼش ػ ر ٠ ح ر حى ط رخ ػ ر رزش ؼ ٤ ش(. ح و ح ٤ ح هظ خى ٣ ش وخ ح ؼ ح ط ذ demand( )offer and هخ ؿ ٣ خ أ هخ ح ؼ ش )ح ؼ ش ح ى ٣ جش طط ى ح ؼ ش ح ٤ يس( هخ ٣ رخ ى رش ح ظ خه رش أ هخ ح و ٤ ش ) زش ٣ خىس ح ٩ ظخؽ ك ٢ ح حػش طو ػ زش ٣ خىس ح ؼ خ ح ظوي ٤ كر ٢ ح ٧ ح حػ ٤ ش أ ١ أ ٠ خػلش ػيى ح ؼ خ طؼ ٢ ح ط ٠ خػق ح ل ر ٣ رخىس ح ٩ ظخؽ ر زش أه (. ح و ح ٤ ح ؿظ خػ ٤ ش وخ خ ظ خ ) ٣ ظ ح ٣ ري طؼريحى ح ر خ ر ظ ح ٤ رش ي ر ٤ ش: أ ١ ٣ ظ ٠ خػق ك ٤ خ ٣ ظ ح ٣ ي ػيى رخى ح ر حء ر ظ ح ٤ رش ػيى ٣ رش أ ك رخر ٤ ش:.) القا ىي بالىؼ الحشر ؼ الىضؼ Law) (the Positive Meaning of ٣ و ي ر ط ق ح وخ ر ؼ خ ح ظ ٣ ؼ ٢ ح ؼ ٢ ػش ح و حػي ح ظ ٣ ؼ ٤ ش ح ش ح ظ ٢ طر ظ ى ح ٧ ك حى كر ٢ ح ظ رغ ر ر س ػخ رش ر ىس ح ظر ٢ طوظر رر حء ري ٢ أ ؿ رخث ٢ أ اىح ١ ط هؼر ح ي رش )ح ر طش( ػ ر ٠ ر ٣ وخ ل رخ رر ر ك ٣ رخص ح ٧ كر حى رخ ل 17 ي أ ر ٤ خ ظخد " ح وخ ك ٢ ح طذ" خ أ ح وخ ح ٢ ح وي ٣ خ.Canon law ٠ ٣ 9

11 18 ح للررخظ ػ رر ٠ ح ظررخ ح ؼررخ. ررر ي كخ وررخ رر س حؿظ خػ ٤ ررش ررغ ح ل رر ٠ طؼررخ ح خ ق ح ظؼ ق ك ٢ ح ظويح ح لو م. ٣ ظ ح وخ ػيس ه حػي هخ ٤ ش ٣ ظ ر رخ "ك " ) ح حهؼش ح ظ ٢ ط طذ ػ ٤ خ ح وخػيس ح وخ ٤ ش أػ ح ى ؼ ٤ خى حهؼش ح ي ٤ ٣ ش رؼ ى( "ك " ) ح ٧ ػ ح وخ ٢ ح ١ ٣ طز ح وخ ػ ٠ ح حهؼش ح ل خ ظ ح رؤىحء ح ي ٣ كر ٢ كخ ش ح ي ٤ ٣ ش(. 4.2 أقسان القا ىي Law) (Hierarchy of ٣ و رر ح وررخ كرن ح ؼ رر ٠ ح ظوري ا رر ٠ كر ػ ٤ أ خ رر ٤٤ ٣ وظ لررخ رررخهظ ف ح ح رر ح وخ ٤ ررش وخ ١ ز ٤ رخ. ح ظل هش ا خ ض ؿ ٤ ؼ كش ك ٢ ى ح وخ ح ٧ ر أ ٢ ٣ ا أ خ طؼظز أ خ ٤ شى ك ٢ ح ظ ح وخ ٤ ش ح ط ٤ ٤ ش كظ ٠ أ خ طري ؽ ر ح ر ػخص ح ٤ ٧ رش وخ خ طي ط زش ح حص ح ٠ ٧ ك ٢ ٤ خص ح لو م. ك ػخ ح وخ خ: ح وخ ح ؼخ : ح وخ ح ١ ٣ ظ ػ هخص ح ي ش ؼخ ط خ غ ح ي ح ٧ هر أ غ ح ٧ ك حى رخػظزخ خ و ؼ ١ ٤ خىس طخ. كل ٢ ػ هظ رخ رؼريح خ ر ح ري طظ ظرغ ح ي رش ر رغ ح ررظو ح ي ٣ رش. أ ررخ كر ٢ ػ هظ ررخ ررخ ٧ ك حى كظظ رر ؿ ح ذ ط ٣ ش طظ ٤ ق ي ش ك ا حىط خ ػ ٠ ح ٤ رغ ) ر ري ػ هرش ح ي رش ر ر رر ح رر ح ظرر ررريكغ ح ٠ ر ٣ زش ح رر ح ١ ح ل ررش ػ ٤ ر ح وي ررش ح ؼ رر ٣ ش ح خ ي ح ١ ط ح ظ ى ػوخ ح ظؼخهي ك ٢ ح ؼوي ح ٩ ىح ١ ح وخ ربىح س كن ػخ ح ر ح ط رذ ٣ رش(. كر ٢ ػ هظ رخ ر ر رئ ء ح ٧ كر حى ٠٣ رغ ح ورخ ح ؼرخ رخث ه ٣ رش ر ٤ ري ح ي رش لر ح ٧ ػزرخء ح ظ رخ ٤ ق ح خ ٤ رش ػ ر ٠ ح ٧ كر حى ح ظ ل ٤ ر ح زخ ى ح ء و ٠ خء ع ح ٤ ش ر لش ح ؼخ رش ح رظ ٤ ء ح ئهرض ػ ر ٠ ح ظ خص ك ٢ كخ ش ح ٠ س. أر ك ع ح وخ ح ؼخ ٢ :.1 ح وررخ ح رري ٢ ح ؼررخ رر ػررش ح و حػرري ح وخ ٤ ررش ح ظ ررش ؼ هررخص ح ري رزؼ ٠ ر خ ح رزؼ ر خك ٤ رش رخ ظ رخص ح ي ٤ رش ر خك ٤ رش أهر ) خ ظ ؼ ٤ ح ير خ ٢ ػوي ح ؼخ يحص ح ي ٤ ش ط ل ٤ ر خ ر حر ٢ ح لر د ه حػي ح ل ٤ خى(. خى ح ح وخ ٢ ح ؼ ف ح ي ٢ ح ؼخ يحص ح ي ٤ رش ح زخىة ح ؼخ ش وخ. ح وخ ح ي ظ ١ ػش ح و حػري ح وخ ٤ رش ح ظر ٢ طزر ٤ ر ح ي رش )ا ررخ س ٤ ررش ؿ ٣ ررش( طرر ظ ح ؼ هررش ررر ٤ رر طخص ح ي ررش )ح رر طش ح ظ ر ٣ ؼ ٤ ش ح ر طش ح ظ ل ٣ ٤ رش ح ر طش ح و ٠ رخث ٤ ش( طلريى كور م ح ٧ كر حى ) خ لن ك ٢ ح ل ٣ رش ح ر ح ؼ ر ح رخ حس طر ٢ ح ظرخثق ح ؼخ رش( ك ٣ رخط ) ل ٣ رخص ح ؼو ٤ ريس ح ظ ور ح ح ر ش ح رلخكش ح ؿظ رخع( حؿزخط ) حؿذ ح يكخع ػ ح ١ أىحء ح ٠ حثذ ح ظ خ ٤ ق ح ؼخ ش(..a.b 18 ػزي ح ل ٢ كخ ١ ح يه ي ح ش ح ؼ ح وخ ٤ ش: ح وخ كوخ وخ ح ٣ ظ ٢ )ح ٣ ض: ؿخ ؼش ح ٣ ض 1972( ار ح ٤ أر ح ٤ ل ي ح ٧ ل ٢ ح يه ا ٠ ظ ٣ ش ح وخ ظ ٣ ش ح لن )ح ٣ ض: ؿخ ؼش ح ٣ ض 1986(. 10

12 ح ورخ ح ٩ ىح ١ ر ح و حػري ح ظر ٢ طر ظ رخ ١ ح ر طش ح ظ ل ٣ ٤ رش ٤ ل ٤ رش 19 أىحث خ ظ ٤ لظ خ ح ٩ ىح ٣ ش ا خكش ا ٠ ط ظ ٤ ح ل ك ٢ ح خ ػخص ح ٩ ىح ٣ ش. ٣ ؼ ٠ ح ح وخ رظ ظ ٤ ح حكن ح ؼخ ش ) حكن ح ظؼ ٤ ح رلش ح ز ٣ ري ح رخء( طلي ٣ ي كور م حؿزرخص ح ؼرخ ٤ كر ٢ ح وطرخع ح ل ر ٢ ) ورخ ح وي ش ح ي ٤ ش( ط ظ ٤ ح و ٠ خء ح ٩ ىح ١ )ح لخ ح ٩ ىح ٣ ش(. ح وخ ح خ ٢ ح وخ ح ١ ٣ ؼ ٠ ر خ ٤ ش ح ي ش ك ٤ ظ ٤ ل ٤ ش طل ر ٤ خ ك خ ح هخرش ػ ٤ خ ) ي ح ٤ ح ٤ ش ح ؼخ ش ي ش خ ٣ ظ ر خ ح ٣٩ حىحص ح كخص(. 20 ح ورخ ح رخث ٢ ) ٣ ر ٠ ر ي رخ ورخ ح حثر ٢ أ هرخ ح ؼو ررخص( ح وخ ح ١ ٣ لي ى ح حث ح ؼو رخص ح و س ر رخ. ٣ و ر ح ر ٠ ه ٤ :.c.d.e ح و ح ؼخ : ٣ ظ ٠ ر ح ٧ ك رخ ح ؼخ رش ح رخ ٣ ش ػ ر ٠ ؿ ٤ رغ ح ر حث ) خ ظ ف ح وللش ؼ ح ح لخ ش ح ؼو ٤ ش ػي ؿ ى حرن ح ظ ف ح يىس خ ظ ح ظ ٤ زن ح ٩ ح ح ظ ي(. ح و رر ح وررخ : ٣ ظ ٠ رر ح ٧ ك ررخ ح وخ رش ر رر ؿ ٣ رش ) رر حث ح وظ ح هش ح ٠ د ح طخ رخ حى ح وي س(.i.ii 21 ح وخ ح وخ ح وخ ح ١ ٣ ظ ح ؼ هخص ر ٤ ح ٧ كر حى رؼ ٠ ر ح رزؼ خك ٤ ش ر ٤ ح ٧ ك حى ح ي ش ر لظ خ ؿ ٤ حص ٤ خىس خك ٤ ش أهر ) رخ كر ٢ كخ ط خ ٧ ش خ(. ٣ ر ى ططز ٤ رن ر ح ح ورخ كر ٢ ح ؼ هرخص ح ظر ٢ طر طز ٢ ك ٤ خ ح ي ش غ ح ٧ ك حى ؤ ط ك ٤ خ ك ٢ ح خ ري ح ريحث ح ري ٣ ح ظؼخهري أ ١ ف ك ٢ حع ه ٠ خث ٢. أر ك ع ح وخ ح وخ ٢ :.2 22 ح وخ ح ي ٢ ح ورخ ح ر ١ ٣ ر ظ ػ هرخص ح ٧ روخ ك ٤ رخ ر ٤ ر أ ١ ح ؼخ ص ح خ ٤ ش )ح ظ ح خص( ح ٧ ك ح ح و ٤ ش ) ه ح وخ ح ١ ٣ ر ظ رئ ح ٧ ر س رخ حؽ ح طر م ح ل ٠ رخ ش كور م.a ض ح خىس 169 ح ي ظ ح ٣ ظ ٢ ػ ٠ أ " ٣ ظ ح وخ ح ل ك ٢ ح و خص ح ٩ ىح ٣ ش ر ح طش ؿ كش أ ل ش هخ ش ٣ ز ٤ ح وخ ظخ خ" ػ ٤ كوي ي ح روخ رب خء ح يحث س ح ٩ ىح ٣ ش رخ ل ش ح ٤ ش ح خى ك ٢ 17 كز ح ٣ هخ ح حء ه 16 ش 1960 ح ١ لوظ ػيس طؼي ٣ ص أر خ ح ظؼي ٣ رخ وخ ه 31 ش ٣ ؼظز ح وخ ح وخ أ ح و ح ٤ ك ٢ أ ٣ ش ى ش. هي طط ح وخ ح وخ ك ٢ ى ش ح ٣ ض رؼيس حك. كل ٢ ح لظ س ه ٤ خ ح ي ش ا ٠ ػخ 1938 خ ض ح ظؼخ ص ر ٤ ح ٧ ك حى ط ظ ه ططز ٤ ن ذ ح ٩ خ خ ي )٧ ح ش( ذ ح ٩ خ ؿؼل ح خىم ) ٤ ؼش ح ؼل ٣ ش( ا خكش ا ٠ ؿ ى خ ح ل ف ططز ٤ ن رؼ ح ٧ ػ حف ح ؼخىحص ح خثيس. ك ٢ ػخ 1925 أ ؤص ح ل ش ح لوش ريح ح ػظ خى ح ز ٣ طخ ٢ ) هي أ ٤ ض ك ٢ ػخ 1960(. ك ٢ ػخ 1938 ط طز ٢ ش ح ٧ ك خ ح ؼي ٤ ش ٢ ح ظو ٤ ح ١ هي ظ ح ي ش ح ؼؼ خ ٤ ش لو ح ل ل ٢. ك ٢ ػخ 1940 ي أ هخ ػ ١ ك ٢ ى ش ح ٣ ض هخ ح. ك ٢ ػخ 1959 ي هخ ط ظ ٤ ح و ٠ خء ه 1959/19 ح ١ ح زيح ٣ ش ح لؼ ٤ ش ٠ ش ح ظ ٣ ؼ ٤ ش. ك ٢ ػخ 1961 ي هخ ح ظخ س ه 1961/2 هخ ط ظ ٤ ح ظ ح خص ح خ جش ػ ح ؼ ؿ ٤ ح ع ه 1961/6 ػ ط ض ح ٤ س ح ظ ٣ ؼ ٤ ش ر ي ح وخ ح ي ٢ ه 1980/67 ح وخ ح ١ هخ ػ ٠ أ خ ح وخ ح وخ طلي ٣ يح ى ح وخ ح ي ٢ ح ل ٢ ه ح ظ رش ح ٣ ش. أ ظ : ري ؿخ ح ٤ ؼو د ح وخ ح ي ٢ ح ٣ ظ ٢ : خ ٤ كخ )ح وخ س: ؼ ي ح زل ع ح ي ح خص ح ؼ ر ٤ ش 1988(. ي ر ؿذ ح روخ ه 67 ش 1980 رخ يح ح وخ ح ي ٢. 11

13 ح ٧ ى ح ٤ ر حع ح لورش(. هري رخ طرخم ح ورخ ح ورخ هري ٣ خ ٣ وظ ر ػ ٠ ح وخ ح ي ٢ كي ح ١ خ ٣ ظ خكش ح ؼ هخص ح خ ٤ رش ح و ر ٤ ش ا أ ح ظط ح وخ ٢ أى ل خ رؼ ح ل ع ي خ ط رظظ ػ هخص حص ه ٤ ش ح لش ٣ ح ث ؼ خ اه ٠ رخػ خ ٧ ك رخ ح وخ ح ي ٢ خ ؼ هخص ح ظخ ٣ ش )ح ظ ٢ أك ىص خ ه ح ٤ هخ ش خ وخ ح ظخ ١ هخ ح خص ح ظخ ٣ ش( ح ؼ هرخص ح ؼخث ٤ رش )كوري ؿر ح ؼ ر ك ٢ ؼ ٤ ح ي ح ؼ ر ٤ ش خ ح ٣ ض ػ ر ٠ ك ر ح ٧ كر ح ح و ر ٤ ش ػ ح وخ ح ي ٢ اك حى هخ هخ ر خ ػظزخ حص ى ٤ ٣ ش(. غ ري كورري ظرر ح وررخ ح رري ٢ ح رر ٣ ؼش ح ؼخ ررش خكررش هرر ح ٤ ح وررخ ح وررخ 23 ح ٧ ه رل ٤ غ ٣ ؿغ ا ٤ ك ٤ خ ٣ ى ر ؤ ك ٢ أ ١ ك ع خ. 24 ح ورخ ح ظرخ ١ ر ػرش ح و حػري ح ظر ٢ طر ظ ح ؼ ر ح ظرخ ١ ر ظرخؽ حكظ ٤ خؿرخص ح ظ رغ ح ظر ٢ ظ ر ص رؼري ح ظورخ ح ظ رغ ر حهظ رخى ح ٩ هطخع ح ظ ؼ رخ حػش ح ؼوخ ا ٠ حهظ خى ح ٩ ظخؽ ح ؼر س ح و رش ر خػش ط ٣ غ. ٣ ؼ ٠ ح ح وخ رظ ظ ٤ ح ظرخ س ر ك ٤ رغ ر ٤ رخ ر ر ح ظرخؿ طؼ ٤ ر ٤ ح ظ ح رخص ح ظر ٢ طورغ ػ ر ٠ ػخطور ا رخكش ا ر ٠ ط ظر ٤ أك رخ ح ٩ ك. ح ح وخ ٣ ؤه ه ٤ خص ح ؼ ح ظخ ١ رخ ػظزخ ٤ خ حػظزخ حص ح ػش ح ؼوش ح ثظ خ ح ظ غ. 25 ح ورررخ ح زلررر ١ ررر ػرررش ح و حػررري ح ظ رررش ٧ ػ رررخ ح كرررش ح زل ٣ ش أ ١ ح ؼ هخص ح ظ ٢ ط ح ل ٤ ش ١ كخى ك ٤ رخ )ر ٤ رغ ح رل ٤ ش طؤؿ ٤ رخ خ ح ظؤ ٤ ػ ٠ ح ل ٤ ش ل خط خ ػوي ح ور ح زلر ١ ح ظ رخى ح ٩ وررخ (. هرري ظ ر ص ح لخؿرش ا رر ٠ رر ح ح وررخ ظ ٤ رش و رر ٤ ش ح ؼ رر ح زل ١ ح طلخع ه ٤ ش ح ل ٤ ش. 26 ح وخ ح ١ ػش ح و حػي ح ظ ش كش ح ٣ رش رخ ٣ رؤ ػ رخ رر ػ هرخص ) ٤ رش ح طررخث س ؿ ر ٤ ظ خ ط رر ٤ خ ػوري ح ورر ح رر ١ ز ٠ ررخثغ ح ررخد ح ررئ ٤ ش ػرر ح ٧ رر ح ح ظرر ٢ هرري ط رر ٤ ذ ح ررخد ح ؼخ يحص ح ي ٤ ش و ح ١ (. 27 هخ ح ؼ ػش ح و حػي ح ظر ٢ طر ظ ح ؼ هرش رر ٤ ح ؼخ ر د ح ؼ. ٣ ظ ح ح وخ ػوي ح ؼ خ ٣ ظ طذ ػ ٤ ح ٧ ؿ رخػخص ح ؼ ر ح ٩ ؿرخ حص ح خكرآص كر حىع ح ؼ ر ح ظؤ ٤ رخص ح ؿظ خػ ٤ رش. هري ح ظو هخ ح ؼ ػ ح وخ ح ري ٢ حػر ح ؼر س ح ر خػ ٤ ش (industrial revolution) ررخ رر ػ ررخ رر حػظ ررخى ز ٤ رر ػ رر ٠ ح ٥ ررش ري ؿررش أه ررض رخ ظ ح ح هظ رخى ١ رر ٤ ح ؼخ ر د ح ؼ ر طر ك ٤ ؼوري ح ؼ ر رل ٤ رغ.b.c.d.e ح وخػيس ح ط ٤ ٤ ش ح ٤ ٧ ش ك ٢ ح ح يى أ "ح وخ ح وخ ٣ و ٤ ي ح وخ ح ؼخ " deogant).(specialia generalibus هخ ح ظخ س ه 68 ش ح روخ ح ظخ س ح زل ٣ ش ه 28 ش ح حى 205 ا ٠ 222 هخ ح ظخ س ه 68 ش هخ ح ؼ ك ٢ ح وطخع ح ٢ ٧ ه 3 ش 1964 هخ ط ظ ٤ ػ هخص ح ؼ ك ٢ هطخع ح ٧ ػ خ ح لط ٤ ش ه 28 ش

14 أ زق ح ؼخ ك ٢ طؼخهري ١ رؼ ٤ ق رخ رزش ر د ح ؼ ر رخ ح رظيػ ٠ 28 طيه ح ع ل خ ٣ ظ. أ أ خ طو ٤ ح وخ ا ٠ هخ ػخ هخ هخ أ ٣ ظ ي خ طوي ا ر ٠ ى ح ي رش رخػظزخ خ طش ػ ٤ خ ط ؼ خ ق ح ظ غ كظظ ٤ ك ٢ ح ظخ ح وخ ٢ ػ ؿ ٤ خ ح ٧ روخ ك ٢ ح لو م ح حؿزخص. ؼخ ػ ٠ ي كل ٢ كخ رش ح ظؼرخ ص ح ظر ٢ ٣ ر ل رخ ػورخ حى ٣ ر ي رش أ ط رظ ي ر ح ح ؼورخ رؤ ر د ر ط ١ أ رخ ر ح رطش ظرخ ح رظ ى )ح ظؼ ر ٤ ( أ ر ه خى س ح ح ؼوخ. أ خ ح ل ى ك ٣ أ ٣ ظ ي ح ح ؼوخ ا ه ػ هش ظ خكجش غ ح ح ٧ ك حى )ػوي ٤ حع(. ٣ أ ح ظل هش ر ٤ ح وخ ٤ ح ؼخ ح وخ ٢ طل هش ز ٤ ش كوي ٣ ظ ٤ طخم ٣ ح وخ ٤ رل ذ طط ح ل ح ؿظ خػ ٢ ح طخ خص ح ٤ خ ٤ ش ي أ ح ظ خ ح ػرش ح رظ ح ٤ ش كر ٢ ح ؼ ح لي ٣ غ هي أػ ص ػ ٠ ك س ح ٤ رش رخ أى رط ع ح ري ررخ ؼ ٤ ر ح ٧ ػزرخء ح ظر ٢ خ رض طورغ كر ٢ ح خ ر ٢ ر طرخم ح ورخ ح ورخ ح ظر ٢ رخ ٣ ور ر رخ ح ٧ كر حى ) رخ ظؼ ٤ ح لش ح ررخء ح ز ٣ ري ط ر ٣ ؼخص ح ؼ ر (. رخ أ ح ظ رخ ػرش ح و و رش رئه حى هري أىص ؼ ىس ح ؼ ٤ أػزخء ح ي ش ح ظ ٢ خ ٣ ظ خ ح وخ ح ؼخ ا ٠ رخ ح وطرخع ح ورخ كؤ رزلض طو ٠ غ وخ وخ. 4.3 القا ىي و الىدارس الفمر ة الىصحمفة (Law and the Different Schools of Thought) طو ك لش ح وخ ػ ٠ ك س "ح ٣ ٤ ش" أ ١ ؿ ى ح ٤ كر ح لر ى رخ طور ؼر ح لخؿرش ا ر ٠ ط ظ ٤ ػ هخص ح خػش للخظ ػ ٠ ح ظخ ح ؿظ خػ ٢ order( )social ٣ ؼز ػ ح ل س رخ وخػريس ح ط ٤ ٤ رش ubi societas ibi jus )ك ٤ ؼ رخ ٣ ؿري ح ظ رغ ٣ ؿري ح ورخ (. ا أ ري ح خ ح ١ ٣ ر ق ورخ ررخ ظل ى ك ٤ ر ظ ظر ٤ ط ري ح ؼ هرخص ر أ ر ١ ز ٤ ؼرش ى ٣ خ ٤ ٤ رش ا طخ رظر طزخ ٣ رخص ح ريح ح ل ٣ رش ح وظ لرش. ح ط لر ح ر ح ذ حص ح طرخرغ ح لر ى ١ لر ح للرخظ ػ ٠ ح ل ٣ ش ح و ر ٤ ش لر ى رخ أ ر ر هر ح ظ ٠ ر ٤٤ ن ػ ر ٠ ح ورخ رل ٤ رغ ٣ ظر ى ر ا ط ظ ٤ ح ١٧ ح ؼ ٠٣ ش ؼ هخص ك ٢ ح ظ غ كو ٢. هي خ ؿخ ؿخى )Rousseau( ر أر ظ ١ ح ي ش ه أ ١ كخط ح وخ ر ظ ٣ ش ح ؼوي ح ؿظ خػ ٢ ح ظ ٢ طر ذ ا ٠ أ ح ل ى هي ؿي طخ ٣ و ٤ خى هز ح ظ غ رخ ٣ ؼر ٤ ك ٤ رخس كر س ط ورخ ى ا ر ٠ أ هر رب حىطر ح ظ خ ػ ؿ ء ك ٣ ظ طش ظؤ ٤ حكظ ٤ خؿخط ي ط ح ا ٠ ح ؼ ٤ ح ظ ى غ 29 ح ٥ ه ٣. هي خ ر ظرخؽ ر ح ي رش كر ٢ ح ظل ٤ ر ظ ر زرخىة ز ٤ ر س رخ ح رض ح روش كظ ٠ ح ٤ زيأ ك ٣ ش ح ٩ حىس ك ٢ خ ح ظؼخهي will(.)autonomy of the هي خ ض ح ٧ ك خ ح وخ ش رل خ ٣ ش ح ؼخ ي ا خرخص ح ؼ ح زطخ ش ح ح ٤ و هش طؼظز ك ٢ ح ٧ ؿ ىء هخ ح ؼ ا أ خ ح ل ض ػ أ زلض طو ٠ غ وخ ح ظؤ ٤ خص ح ؿظ خػ ٤ ش. 29 Jean-Jacques Rousseau, The Social Contract (London: Penguin Group, 1972)

15 أ خ ح ح ذ حص ح طخرغ ح ؿظ خػ ٢ خ ذ ح ظ ح ٢ ح ١ رخ رخ رخ ك ٣ ري ٣ ٣ ي ح أ ر ر كوي خ ض ظخؿخ ى ١ ز ٤ ؼ ٤ خى ؼ س ح خػ ٤ ش ح ظ ٢ أىص ا ر ٠ ط ٤٤ ر حهظ رخى ٣ خص ح ظ غ كظ ح ٣ يص ك ش ح ظ ٤ غ ك ض ح ٥ رش لر ح ٩ رخ ٤ رزق ح لر ى ر ى طر كر ٢ آ رش ز ٤ س ٢ ح ظ غ خ أظ ظ خ ى حؿظ خػ ٤ ش خ ٣ س ل ى ٣ ش ح ٩ خ ٢ ظر طؼ ر ٠ رظ ط ٤ رذ ك خ ٣ ش خ ق ح خػش ط ٤ ز خ ػ ٠ لش ح ل ى ا ح خ طؼخ خ. ك ٢ لخ ش ظ ك ٤ ن ر ٤ طط ف ر ح ر ز ٤ ح ر ٣ ٣ لر ح طرخ ح ظ ر ٣ ؼ ٢ ح لري ٣ غ ل ح غ ر ٤ ح ز ٤ ك ٢ ح ي خط ٤ ح ؼخ س. كل ٢ ى رش ح ٣ رض رؼ ى ٣ ؤهر ح ي رظ رخ ظ ؿر ح أ ر خ ٢ ح طؼر ررزؼ ح ظطز ٤ ورخص حص ح ػرش ح رظ ح ٤ ش لخ رش كور م ح ر ح ظؼ ر ٤ ح لش. طظز ٢ ك خ حطخ خى أ خ ٤ خى غ ط ٤ غ ح ظؼخ ٤ خص ح ظخ ٣ ش ح طز ٤ ش ػ ٠ ل ح رغ أ خ ر ٣ طخ ٤ خ كظؤه رخ ل ح أ خ ٢ ي ح ٧ ه ر ظخ طل ٤ ي ح ػخص ح ؼخ ش ح ١ ط ػ ٠ ٣ ري ث ٤ رش ح ر حء ح رخروش خ ؿ ٣ رض طخط ر Margaret Thatcher ه و رظ خ ) رخ رخ ح لخ غ كن ح ز ٣ ي ح ؼ ف رخ )Royal Mail ا خكش ا ٠ ػش ح رظ ح ٤ ش ط ؿر وي رش ررخ ق ح طزوررخص ح لو ٤ رر س لخ ررش كررن ح رر ) رر هرر طرر ك ٤ ح كرريحص ح رر ٤ ش council )housing لخ رش كرن ح طزخررش )طر ك ٤ هي رش )National Health Service - NHS خ ٤ ري 30 ػ اػخ خص ح زطخ ش benefits(.)unemployment 4.4 هى ة القا ىي Identity) (Law's القا ىي احقل وؼرف وسحقل Discipline) (Law as an Autonomous رخ ؿ رؼ ح يػخ ح ظل هش ح ظ ٢ ١ خ زض رخ ظ ك ٢ ي ح خ ٤ ش ط ٤ ق ح وخ ح ؼ ح ؿظ خػ ٤ ش sciences) (social أ ح ٩ خ ٤ خص )humanities( ح أ ح وخ ك ٢ ح لو ٤ وش ٣ ي ؽ طلض أ ١ خ. ح ح غ ح خثي ك ٢ ٤ خص ح لو م ك ح ؼخ كخ ٤ خى ح ظ ٢ ط غ ػ ٠ طي ٣ ح وخ لو ؼ ك ٢ ظو ػ خ ػيح discipline(.)autonomous كخ وخ ؿ ط ٠ خ خص اؿظ خػ ٤ ش طظ ؼ ز ش ؼويس ح ظ ٣ خص ٣ ك ظ ٣ ش 31 ظ خ ش رلي حط خ ح لخ ك ٢ ح ؼ ح س ح أ ك س ح وخ رخ ؼ ٠ ح ر ٢ ح ١ ؼ ك ح ٤ ح ١ أ ظ ح ي ش ح ؼ ٤ ش )positivism( ك ٢ ريح ٣ خص ح و ح ؼ ٣ ٢ ك س طو ػ ٠ أ ح وخ ػش ؼط ٤ خص ٢ ك ٢ خ ه حػي ظوخس أك خ ح لخ ح ظ ٣ غ أ ي ح ؼط ٤ خص ح ظ غ حط ى رلغ ك ٢ ح ٧ ح ي ٤ ٣ ش أ ح ٧ ه ه ٤ ش ح ؼط ٤ خص )رخ لؼ وي ز ض ح ٧ ك خ ح و ٠ خث ٤ ش ح ظ ٣ ؼخص رخ خ "ح خىس ح وخ 32 وخ "(. ر ي ك ؼ ح ٧ ىم ح و رؤ ح وخ ح ؼ ح ؼ ٤ خ ٣ ش ح ظ ٢ طؼ ٠ رظو ٣ "ح ل " أ ١ خ ٣ ذ أ ٣ غ ؼخ ٤٣ خ ؽ ٣ ذ طل ٣ خ ؼ ك ٢ ي ؼ ػ ح ٧ ه م ح ١ ٣ ي ك ٢ أ ١ خ ح ل لش ر خ. ح ي ٣ رخ أ ح ل ح ؼ ٤ خ ٣ ش وخ طؼ أىحس أى حص ح ل ح ظ ٢ ط ق رظ ؿ ٤ ح ظ غ ط ٤ ح ى ك ٤. ٣ 30 Margaret Thatcher, State Craft (London; Harper Collins Publishers, 2002), passim. 31 Kathleen O. Sullivan, Forward: Interdisciplinarity, Michigan Law Review, May 2002, vol. 100, no. 6, p Vick, op. cit., p

16 خ هز ٤ ح وخ رش أ ؼ ح و رؤ ح وخ ٤ ك ٢ خ ظ خ ح ظ ٣ ؼ ٤ ش ٣ خ ى حى أه د ا ٠ ح ي ش ك ٤ غ أ ٣ ح ز ٠ ح ٩ ؿظ خػ ٤ ش structures( )social ر س ط خػ ى ح ي ٤ ك ٢ ط ٤ ح ز ٠ ح خى ٣ ش structures(.)physical ٣ ظؤ أ ٣ ر ف أ أى حص ح وخ خ ؼو ى ح خص ح خى ٣ ن ح ٩ ظؼ خ ٣ ش ح ي خط ٤ 33 ح و ح ٤ خ ٢ زخ ؿ ١ م ي كي ٣ ي ل ٤ خس ح ٩ ؿظ خػ ٤ ش. رؼي كزخ ؿ خ طوي ح وخ ٣ ؼ كو ى ؼ ك ٤ خى ظو ى ٣ ز ٢ ح خ ػش ح ٠ ح ظؤ ٤ ي ػ ٢ أ ح وخ ٣ زض ح ش أريحى رخ لو ح ؼ ك ٤ ش ح ٧ ه كخ ظ ظ ٤ ح وخ ٢ ظ غ ه ط ٣ ش ٣ ظوخ ١ غ رخ ٠ س ر ه ١ ؼوي غ لظ ٣ خص آ ٤ خص ح ؼ ح ٩ ؿظ خػ ٤ ش ح ٩ خ ٤ خص. ح ٧ ؼ ش ػ ٠ ي ؼ ٤ س ر ٣ ح ه ف ػ ٠ ح ؼي ٣ ي خ ه طل ٤ ح ل لخص ح خ ش حء ح و ح ٤ ح ٣ ظ ٤ ش طلي ٣ يحى: 34 كل ٢ خ ح وخ ح خث ٢ ٣ ؼ ط ٤ ق ح حث ط حطز ٤ ش ح ؼو رخص ٣ خى ح ل لش ح ؼ ٤ خ ٣ ش ؼ ح ٧ ه م أ ح حؿزخص ح ٧ ىر ٤ ش )deontology( ح ذ ح لؼ ٢ )utilitarianism( طخ لخ ٤ ح ش أ ح ئحه س ح ىع ح ؼيح ش. أ خ ح وخ ح ي ظ ١ ك ٤ لؼ ػش ح ٤ ٥ خص ح ظ ٢ طي ؿ خ ك ٢ ح ظ ٣ ش ح ٤ خ ٤ ش ك ز ز ٢ ح ظزيحى ح ل ش ظ ط ٣ غ ح طخص ط ٤ ق ح لو م 35 ح حؿزخص ط ظ ٤ ح خ ش ح ي ٣ و ح ٤١ ش. خ أ هخ ح ٧ ك ح ح و ٤ ش ك ٤ غ ط ظ ٤ ؼ هخص ر ٤ أك حى ح ٧ س خ حؽ ح ط م خ ٣ لن ر خ خث ح ز س ح ل ٠ خ ش ح لوش ح ٤ حع ٣ ظ آس ػخ ش ل ح ؼ ٤ ؿ ٢ )ح ي ٢ ٣ ( ؼ ى رخ ٣ ؼش ح ٤ ٩ ش. 36 ك ٢ ح وخ ح ي ٢ كب ط ظ ٤ ح ؼو ى طظ حث ح لش ى ظ ٣ خص ح و ٤ ش (personality) ك ٣ ش ح ٩ حىس will( )autonomy of the ا خكش ا ٠ ح ظ ٣ خص ح ٩ هظ خى ٣ ش ح ظ ٢ طؼ خ ؼخ ش رؼ ح ؼو ى ح خس ؼو ى ح ز ٤ غ ح ؼ ح ظؤ ٤. خ أ ه حػي ح ج ٤ ش ح ظو ٣ ٤ ش liability) (tortious ح ظؼ ٣ (unjustified ح ػ حء ر زذ (guarantee) ح ٠ خ (compensation) enrichment) طو ػ ٠ أ خ ك لش ح ٧ ه م David Howarth, Is Law a Humanity: (Or Is It More Like Engineering)?, Arts and Humanities in Higher Education, 2004; 3: ٣ ق هخ ح حء ح ٣ ظ ٢ ه 16 ش 1960 ػ ػش أ حع ح حث )1( ٢ ح خ ٣ خص: ٢ ح حث ح ظ ٢ ٣ ؼخهذ ػ ٤ خ ربكي ح ؼو رخص ح ٥ ط ٤ ش: ح ٩ ػيح ح ٧ خ ح خهش ح لز ح ئري ح لز ح ئهض ح ١ ط ٣ ي يط ػ ٠ ػ ع حص. ؿ حث ح خ ٣ خص: ح وظ ح ؼ ي ح وطق ح طخ رخ وي حص )2( ح ق: ٢ ح حث ح ظ ٢ ٣ ؼخهذ ػ ٤ خ ربكي ح ؼو رخص ح ٥ ط ٤ ش: ح لز ح ئهض ح ظ ٢ ط ٣ ي يط ػ ٠ ػ ع حص. ؿ حث ح ق: ح ف ح ٠ د ح ذ ح هش ح ز ٤ طش )3( ح وخ لخص: ٢ ح حث ح ظ ٢ ٣ ؼخهذ ػ ٤ خ رخ ح خص ح خ ٤ ش خ وخ لخص ح وخ لخص ح حثق ح ز ي ٣ ش. أ ظ ك ٢ ي: ػؼ خ ػزي ح ي ح خ ق ح ظخ ح ي ظ ١ ح ئ خص ح ٤ خ ٤ ش ك ٢ ح ٣ ض )ح ٣ ض: ٤ ش ح لو م ؿخ ؼش ح ٣ ض 1989(. ح وخ ح ي ٢ ح ٣ ظ ٢ ه 67 ش

17 ٣ ز ٢ ح ظؤ ٤ ي خ ػ ٠ أ ح ظ ٣ خص ط ى حكش ك ٢ ر ٠ ح و حػي ح وخ ٤ ش ا خ ط ظو ك ٢ ك خ و ل ش أ ػ ح كلخ س. ك ٢ ح لو ٤ وش كب رؼ ح ظ ٣ خص ػ ي خ ط ظؼ أ طؼخ ؾ ك ٢ رلغ أ خى ٢ ٣ أ طظ ك ٢ هخ ٤ ش خ كب خ هي طزي أك ٤ خ خ ى ظو ك ٢ خ ح ٩ ؿظ خػ ٤ خص أ ح ٩ خ ٤ خص ؤ خ ظ خه ٠ ش أ ؼخ ش رط ٣ وش ؿ ٤ ػ ٤ ش ؤ ٣ ظ ح ظؤ ٤ ح ل ل ٢ خ ك ٢ ح غ حط ػ ٠ أ ك ٣ ش ظزخ ٣ ش. ح أ ؿ خ هي ٣ ظ ح ح ظ خه ٣ ذ ح ٧ ه رخ ػظزخ ىحث خ كو ٤ وش أ ح وخ خ ا لخ ش ظ ك ٤ ن ر ٤ خ ق ظ ٠ خ رش ك ٢ ظ غ حكي. ػ ٠ ز ٤ ح ؼخ ك خى ك ٢ ح وخ ح ٣ ظ ٢ ح ؼ ٤ ح ح ظ ٢ طؼ ي: ؿ أ ى ش ح ٣ ض طظز ٠ ح ذ ح أ خ ٢ ر ز ك ٤ ا ا ى ظ خ طؼ رزؼ ح ٧ ك خ حص ح ػش ح ٩ ظ ح ٤ ش ح ق ح ظؼز ٤ خ ح ظ ٢ ط ل كو م ح ظؼ ٤ ح ؼ ؽ ح خ ٢ ح خكش ح ٠ ط ي ح ؿ ش وي ش ح حثق ح ٧ ؼق ح ٤ ؾ ح ظ ؼ ٢ ي ش )ح ١٧ لخ زخ ح ح ؼخؿ ٣ ػ ح ؼ (. ح ا خكش ا ٠ ح ح وخ يس ا ٠ ح لي ا ١ م ح ػش ح ل ى ٣ ش ر ٤ خ خ لو م ظ ٤ لش حؿظ خػ ٤ ش ٤ خ ػ ٠ ظ ح ٤ ش ح وخ ش أ ح خ ح ؼ رخػظزخ خ و خص 41 أ خ ٤ ش ٤ خ ح ي ش ح ؿظ خػ ٢ ؼ ط خ ح ٤ ١ ش. خ أ ح هق حط ٣ ظ ك ٢ ح ظ ؿ ح ظ ٣ ؼ ٢ ح وخ رظ ظ ٤ ػوي ح ؼ ظ ح ظؤ ٤ خص ح ؿظ خػ ٤ ش. خ أ ؿ أ ح ٣ ض ٢ ى ش حص ئ خص ك ي ٤ ش ا أ ى ظ خ هخ خ ح ي ٢ ٣ ظ ٠ خ ا خ حص ح لش ا ٠ ح ي ح ؿؼ ٢ ي ٣ ك ٢ ح ز خء ح وخ ٢ 42 ي ح ح ي ظ ١ ح ١ ٤ ٣ ح ٠ أ ح ي ٣ ح ٢ ٩ ي ث ٢ ٤ ظ ٣ غ ح خىس ح ٠ ٧ ح وخ ح ي ٢ ح ظ ٢ ط طؼي ٣ خ ئه ح ى رل ٤ غ ٣ ؤه ح لو ح ٢ ٧ ط ط ٤ زخى 43 أػ ٠ خى ح وخػيس ح وخ ٤ ش ا خكش ا ٠ هخ ح ٧ ك ح ح و ٤ ش ح ١ ٣ ظ طل خ ى ل ظخ ى ظ خءحص ح ي ٤ ٣ ش ح ز ٤ ش ٨ ك حى. ك ٢ ظ ٣ ش ح ؼوي كخ ح وخػيس ح ٤ ٤ ش ح ؼ كش ٢ أ "ح ؼوي ٣ ؼش ح ظؼخهي ٣ " 44 servanda) (pacta sunt خ ٣ ؼ ٢ أ ؼخهي ح لن ك ٢ ح ١ ج خ ح ٠ ح ظو ح ح ؼوي كن ح ١ ح ظ ٢ حط ض ح حىس ح ط ك ٤ ح ٠ ح ظ ح ر خ. غ ي كخ ح ١ أص ح خىس 40 ى ظ ى ش ح ٣ ض. ح خىس 11 ى ظ ى ش ح ٣ ض. 39 ح خىس 10 ى ظ ى ش ح ٣ ض ح خىس 11 ى ظ ى ش ح ٣ ض. ح خىس 16 ى ظ ى ش ح ٣ ض. ح خىس 2 ى ظ ى ش ح ٣ ض. خ ض ح خىس ح ٠ ٧ ح وخ ح ي ٢ ح ٣ ظ ٢ ه 67 ش 1980 ط ػ ٠ أ ح ظ ٣ غ ح ي ح ٧ خ ٢ )ح ٢ ( وخ ٤ ٣ ح ؼ ف أ ى ػ أك خ ح لو ح ٢ ٩ خى حكظ ٤ خ ٤١ ش. ا أ ط ط ٤ ذ ط ي ح خى ح كظ ٤ خ ٤١ ش هي ط ط ٤٤ ر ؿذ ح وخ ه 15 ش 1996 رظؼي ٣ رؼ أك خ ح روخ ه 67 ش 1980 رب يح ح وخ ح ي ٢ رل ٤ غ ط طوي ٣ ح لو ح ٢ ٩ ػ ٠ ح ؼ ف. كوي أ زلض ح خىس 1 ح وخ ح ي ٢ ػ ٠ ح ؿ ح ٥ ط ٢ : ")1( ط ١ ح ح ظ ٣ ؼ ٤ ش ػ ٠ ح خث ح ظ ٢ طظ خ خ ح ر ط ه خ أ ر ل خ. )2( كب ٣ ؿي ط ٣ ؼ ٢ ك ح وخ ٢ كوخ ى ٧ ك خ ح لو ح ٢ ٩ ح ٧ ؼ حطلخهخى غ حهغ ح ز ى خ ل خ كخ ٣ ؿي ك ر وظ ٠٠ ح ؼ ف". ح خىس 196 ح وخ ح ي ٢ ح ٣ ظ ٢. 16

18 رؼي ح ؼوي هز ط خ ط ل ٤ ظ ف ح ظؼ خث ٤ ش ػخ ش ٣ ك ٢ ح غ ط هؼ خ ػ ي ار ح ط طذ ػ ٠ كي ػ خ أ ط ل ٤ ح ظ ح ح خ ت ػ ا ٣ زق ظل ٤ ى خ وخى ي ٣ رل ٤ غ ٣ يى رو خ س كخىكش ؿخ وخ ٢ رؼي ح ح ش ر ٤ لش ح ط ك ٤ أ ٣ ى ح ظ ح ح ن ا ٠ ح لي ح ؼو رؤ ٤٠٣ ن يح أ ٣ ٣ ي ك ٢ وخر ) خ 45 ٣ ؼ ف ر ظ ٣ ش ح ظ ف ح طخ ثش.)theory of supervening events خ أ أك خ ح ى ظ ي ح وخ ش رخ ظ ح ظؼ ق ك ٢ ح ظؼ خ ح لن ح ١ ح ؼوي ٣ ش 48 ح خث س كو م ح طلخم ؤ خ أ ط ٤٠ ق كي ىح ى حهؼ ٤ ش ى أه ٨ رؼخى ح ظ ٣ ش زيأ ك ٣ ش ح ٩ حىس. خى أ ٠٣ خى ظخ ح خ ح خ غ خع ح يػ (prescription) ظخ هخ ٢ ؼ ٤ ح ى خ خ ي ك ٤ س ٤ ح وخ ٤٤ ح طو ك ط ػ ٠ أ ك حص ح يى ح ليىس ر ح وخ ى كغ ىػخ ح طخ زش رخ لو م هي ٣ ئى ١ ح ٢ ذ ح لو م ) خ ك ٢ كخ ش ك ٤ خ س ح ؼوخ ر غ ح ٤ ي( أ و ١ خ ) و ١ كن ح ٠ ك ٢ كغ 49 ىػ ح ج ٤ ش طخ زش رخ ظؼ ٣ ػ ح ٠ ( غ خ هي ٣ ػ ي أ خع هي طزي رؼ ٤ يس ػ ح ؼيح ش رخ ؼ ٠ ح ؼ ٤ خ ١. ك ٢ هخ ح ٩ ػزخص كخ ح ظ ف ح وخ ٢ ) خ ؼوي ؼ ى( ح ح طخ ص ه ٤ ظ 5000 ى ٣ خ أ ح ح خ ؿ ٤ ليى ح و ٤ ش ٣ حػزخط ح ظخرش ى خ ٣ ؼ ٢ أ خىس ح ى 50 ر يى طوز ا ؿي ح. ؿ خ ٣ ظز خ ح ع ح ٣ ظ ٢ ظ ٣ خص ح حىس ح ل س كخ ٣ ػ ٠ كخ ص طئى ١ ا ٠ أ ٣ ي ح ل ى ل ظ خ طخ ح ٤ ؿ خ ى ػ خ ح لخ رخ زش 51 ح ظ ش ل ٠ خ ش ك ٢ ح وخ ح ي ٢ ط ي ح ظ ٢ ط ظ ح وخ ح ل ك ٢ ح وخ 52 ح زل ١ ح خىس 198 ح وخ ح ي ٢ ح ٣ ظ ٢. ح حى ح وخ ح ي ٢ ح ٣ ظ ٢. 49 ح خىس 30 ح وخ ح ي ٢ ح ٣ ظ ٢. ح حى ح وخ ح ي ٢ ح ٣ ظ ٢. ك خ ى ػ ٠ ح ظو ح ح ح ح وخ ٤ ش ح ظ ٢ ح ظو ص ر ح خ ٣ ؤه ح وخ ح ي ٢ ح ٣ ظ ٢ رل س ح ظوخى ح ظ كخس ح ٣ ؼش ح ٤ ٩ ش ح ظ ٢ طل ٤ ي أ يس ح ظوخى طي ػ ٠ ػي ؿ ى ح لن ري ٤ ػي ح طخ زش ر ١ ح يس ح ظوخى. ي ٣ ظط ذ ح ع ح ٣ ظ ٢ ٩ ػ خ ٤١ ح ح ظخ )1( ط ي خكذ ح ؤ ر ٢٠ ح يس )2( ا خ خكذ ح ؤ كن ح يػ ٢. كب ح أه ر ؿ ى ح ظل ٠ ؿ ح و رؼي ؿ ى ح لن كظ غ ح يػ ر. ظوخى ػخ : )1( ح ظوخى ح ذ ح ١ ٣ و ػ ٠ ح ظ ح حهؼش ح ٣ خر ٤ ش ٢ ك ٤ خ س ح خ يس ح خ ٣ ئى ١ ا ٠ ذ ح ح خ )2( ح ظوخى ح و ٢ ٣ و ػ ٠ ح ظ ح حهؼش ز ٤ ش ٢ ص خكذ ح لن ػ حهظ ٠ خث أ زخ ط يس ح خ ٣ ئى ١ ا ٠ و ١ ح ح لن. ح يس ح ؼخ ش ظوخى ح لو م ح و ٤ ش ح ظ ٢ ٣ ظ طذ ػ ٠ خ ػي خع ح يػ 15 ٢ ش خ ٣ ح وخ ػ ٠ يس هخ ش. أ ظ : ار ح ٤ ح ي ه ٢ أر ح ٤ أك خ ح ظ ح )ح ٣ ض: ىح ح ٣ ق 1995( ح خىس 39 هخ ح ٩ ػزخص ح ٣ ظ ٢ ه 39 ش 1980 ح ؼي ش رخ خىس 1 ح وخ ه 1 ش 1997 رظؼي ٣ رؼ أك خ هخ ح ٩ ػزخص. ح خىس 269 ح وخ ح ي ٢ ح ٣ ظ ٢. ح و ى رخ ل ٠ خ ش necessity) (agency of ه ٤ خ و )ح ل ٢ ٠ ( رؼ ػخؿ ل خد و آه ى أ ٣ خ رخ و ٤ خ ر ح ح ؼ ) و ٤ خ و رب ١ لخء ك ٣ ن ذ ك ٢ ر ٤ ض ؿخ (. ح خىس 225 هخ ح ظخ س ح زل ٣ ش ح ٣ ظ ٢ ه 28 ش

19 ر هي ٣ ز ؾ ح ٧ أ طظ ٠ ه ح ٤ وظ لش خ ى ظ ٠ خ رش خ ح وخ ٢ ح ١ 53 ٣ ز ٤ ق طوخ ٢ ح ل حثي ك ٢ ح وخ ح ظخ ١ و ٠٤ ح ١ ٣ غ ي ك ٢ ح وخ ح ي ٢..7 ؼ ؼخ ح ٤ ح ح ١ ٣ وخ ه ٤ ط ؼ ٤ ي ح وخ ك ٢ ح ح ش ر ٤ 54 ح خ ق ح ظؼخ ش القا ىي ب ال ظر ة و الحطب ق Praxis) (Law Between Theory and ا ح لو ٤ وش ح ظ ٢ طظ رؼي خ طوي خه ش ٢ أ ؿ ح ظ ٤ رطز ٤ ؼش ح وخ لو ؼ ك ٢ "أ خى ٢ ٣ " خ طوي كؤ ح وخ - ظ ر ط ح ظخ ش خ هي خ خ ح خ - طط ه ل ٤ ش ط ظ ا ٤ رخػظزخ " ؼش" أ "ك " )art( ك ر ي أه د ح ٠ ح لي ح ؼ ٢ ح ٤ ) خ أ خ ح ٩ ؿ ٣ ن ح وي خء ر phronesis أ خ ٣ ؼ ف ر practical common 55 )sense ح ٠ ح ل ش أ ح ؼ كش ح ؼ ٤ ش.)sophia( ي ك وخ لو ؼ ك ٢ أ ؿ ػ ػش طظ ح ف خ ر ٤ ح ظي ٣ ح زلغ ح خ ش. كظي ٣ ح وخ لو ؼ ك ٢ أ خى ٢ ٣ أ ٣ طز ٢ ا ٠ كي خ رخ لو ح ؼ ك ٤ ش ح ؿظ خػ ٤ ش ) خ هظ خى ح ظخ ٣ ن( ظ ٣ ي ح ط زش ر ؼ كش ك أ غ ظ غ. أ خ ح زلغ ح وخ ٢ ك ٤ ؼ ٠ رظل ٤ ح وخ ح و ؽ ر لخ ص ل وي خط آ ٤ خط ظخث. ٣ ػخىس ػ ٠ ظ أ خط س ح وخ ١ زش ح ي ح خص ح ؼ ٤ خ ر ح ؾ ح ي ح خص ح ظو ٤ ش ك ٢ ئ خص ح زلغ ح ؼخ ٢. أ خ ح ظي ٣ ذ ح وخ ٢ ك ٤ طز ٢ رخ خ ش ح ٤ ش وخ ح ظؼ وش رخ ظؤ ٤ ظخثق ح لخ ٤ ح و ٠ خس ء ح ٤ خرش ح خػي ح و ٠ خث ٤ ػيح. ظخثق طو ػ ٠ ح خ ذ ح ؼ ٢ ح ٧ خى ٢ ٣ خ ح لخ ك ٢ ح ػ ٤ ح خرو ٤ طؼظ ي رخ زش لخ ٤ ػ ٠ خ ش ح وخ رخػظزخ اكي ح ح ل س profession(.)a liberal ٣ أ خى حهظ ف أ خ ٢ ر ٤ طل ٤ ح وخ ؿ ح ٧ خى ٢ ٣ طل ٤ ؿ ح ٢. ك خ طؼ ٠ ر ح ي ح ش ح خ ذ ح ٧ ى ح ٧ ه ٤ ح ظ ؼ ك ٢ طي ٣ ح وخ ح زلغ ك ٤ ى خ ظ ش. ك ح ٧ هطخء ح خثؼش لخ ش ك ح وخ لو ؼ ك ٢ ك ٢ ء ح وخ ش ) لخ خس ه ٠ خء( ح طوظ ق طو ٤ خص ح ظل ٤ ح ٧ ح ؼ ك ٤ ش أى حص ح زلغ ك ٢ ح خ ذ ح ٧ خى ٢ ٣ ػ خ ك ٢ ح ٢ ) ا طوخ د ح خ ك ٤ غ ك خ ٧ ه ه ٤ خص ح وخ (. كخ وخ ش ٣ ظ ٤ ر هي ش ؼ ٤ خ ٣ ؼ ٢ ا ٣ ء ح ٤ ٧ ش لش هخ ش ش ظ ٤ ش ؼ ٤ ش أ خ طل ٤ ح وخ ر ؿ ح ٧ خى ٢ ٣ رخػظزخ ػ ٤ ش وخ ك وي خص ح خىس 305 ح وخ ح ي ٢ ح ٣ ظ ٢ : ")1( ٣ وغ رخ ١ ى حطلخم ػ ٠ طوخ ٢ ك حثي وخر ح ظلخع ر ز ؾ ح و ى أ وخر ح ظؤه ٤ ك ٢ ح كخء رخ ظ ح ر )2( ٣ ؼظز ك ٢ ك ح لخثيس لؼش أ ػ ش أ ٣ خى خ ػ خ ح ظ ١ خ ح يحث ا ح خ ػزض أ ي ٣ وخر هي ش كو ٤ وش ظ خ زش ٣ ح يحث هي أىح خ كؼ ى". ح ل حثي ٢ ح زخ ؾ ح ظ ٢ ٣ ل ػ ٤ خ ح يحث وخر ح ظلخع ح ي ٣ ر ز ؾ ح و ى أ وخر طؤه ٤ ك ٢ ط ل ٤ ح ظ ح ل ز ؾ ح و ى. طوي ح ل حثي ر زش ج ٣ ش ح ز ؾ ح ظ ر )%5 %7 ح ن(. طؼظز طؼ ٠٣ خى ػ ح ٠ ح ١ أ خد ح ي ٣ لظ ر ى طؤه ح ي ٣ رخ ٧ ىحء. هي طزخ ٣ هق ح وخ ح ٣ ظ ٢ ح ل حثي كل ٢ ك ٤ أ ح وخ ح ي ٢ كظ ح ل حثي ط خ خ ى ر ٤ غ خ )ح ظؼ ٤٠٣ ش خ ح ظؤه ٣ ٤ ش( ح ظ خىحى ا ٠ هق ح ٣ ؼش ح ٤ ٩ ش ح ظ ٢ طل خ كخ ح وخ ح ظخ ١ هي أؿخ خ رخ زش ي ٣ ح ظخ ٣ ش. ٣ وخ رخ ش ح ؼيح ش ح خ ٤ ش "ؿ ظ ٤ خ".(Justitia) ح ظ ٢ طظ ؼ رخ أس طخس ح ؼ ٤ ٤ ) ح ل ٤ خى( طل ٤ ح خى ك ٢ ٣ ي ) ح ؼيح ش( ٤ لخ ى ك ٢ ح ٤ ي ح ٧ ه ) ح طش(. ح ك ٢ ٤ ٣ ح ٠ ح ظطز ٤ ن ح ؼخى وخ ى ظ لخرخس أ ك خى. 55 Manderson and Mohr, op. cit. 18

20 ظخثؾ وظ لش ك ٣ ؼط ٤ خ حىحس ظلي ٣ ي ػخص ؿي ٤ ش أ خ ٤ ش لخ ٤ ح ل ٣ ش ح ٧ ه م ح ؼيح ش. ك ٢ ح ح ١٧ خ ٣ ؼظز ح وخ كو ى ؼ ك ٤ خى ظل ىحى ط لخط ح وخ ش ئ خط ح ل ٣ يس خ خط ح وظ لش أ خ ١ طل ٤ ز ٤ خ ك ٢ ح لو ح ؼ ك ٤ ش ح ٧ ه. ك ٢ ح لو ٤ وش كخ ى طخ ٣ ن ح وخ ى ٣ ؼط ٤ خ خ خ ؿ ٤ ؼظخى ر ٤ ح لو ح ؼ ك ٤ ش ح ظ ٣ ش ك ٤ غ ٤ ش خه ش ح خ ٤ خص طزطش رخ خ ق ح وخ ش ؿ ش ح ٤ خ خص 56 ح ؼخ ش ؿ ش أه. ه ش ح ٧ أ ح وخ ٣ ؾ ح ح ذ ح ظ ٣ ش ح ؼ ٤ ش ك خك ٤ ش ٣ ظ ٠ لخى ؼخ ح وخ ٢ خ خك ٤ ش أه كب ٣ ظ ى ك ٢ ح خه ش ك خ ٣ ذ أ ٣ 57 ػ ٤ ح وخ خ ٣ ؼ ٢ ح ظل هش ر ٤ "ح خث " ر ٤ "ح ل ". ؿخ ذ آه ك ر خ خ ض ح و ل ٤ ش ح ٤ ش ٣ ي ك ٤ خ ٣ أ ٤ رخ ٧ ش ح ٤ ش وخ ا ح كع أ ح و ٤ ؿيحى خ ٣ ي ك ٢ ح و حص ح خ ؼ ٤ ش ٣ ؼ ٢ رظؼ ٤ خ ؾ 58 ح ظل ٤ ح ظل ٤ ح زلغ ك ٢ خ ح وخ. رخ ظ ٤ ش كخ ١ زش ح وخ خ أ ٣ ح خ ح ي ح خص ح ؼ ٤ خ كظ ٠ ٣ ظ ل ر ػش أ طل ٤ ح ؼ ٢ هخ أى حط ٤ خى ٣ ؼل ك ٢ ح ح خ ذ ح ؼوي ح ي ح ش. ي كب ك ٢ ط ي ح ك ش ح ظوي ش رلخؿش ا ٠ لخ حص ػ ك ٢ خ حص ح زلغ skills( )research حء ك ٤ غ ح خ حص ح ؼخ ش )حهظ ٤ خ ع ح زلغ طلي ٣ ي ا ١ خ طط ٣ ( أ ح خ حص ح وخ ش )ح ٤ ش ح ظخرش(. ر أ ؼ ي كخ ؿ ٤ غ ١ زش ح ي ح خص ح ؼ ٤ خ هي ٣ ظل ٤ ي ى ح ش و أ أ ؼ كو ؼ ك ٢ آه كظ ٠ خ ي ى ط ٣ ظ س رلؼ ٤ ش أ غ ح ٣ ؼ أػ ي ػ ٠ ط ؼش أكن 59 ظ ح زلؼ ٢ كظ ٠ ك ٢ خ ى ح ش ح وخ حط. هي ٣ ي أػ ح ٣ خر ٢ ك ٢ طط ٤ ش ح غ ح و ك ٢ ح ٤ ش ح وخ ٤ ش ٤ خ أ ؿ خطظ خ ح ظذ ح وخ ش ر ؾ ح زلغ ح وخ ٢ ٤ ل ٤ ش ح ظو حؽ ح و ح ٤ ح ٧ ك خ ح و ٠ خث ٤ ش ح حؿغ ح وظ لش خ خى ح ٤ ٧ ش ح خى ح ؼخ ٣ ش ح خكش ح ٠ طل ٤ ح ٩ خ صح ح ؿؼ ٤ ش.(citations) هي ٣ ظ ٠ رؼ ٠ خ ي ػ خ ى ك أ خ ٤ ذ ػ ظخثؾ ح زلغ ) خ ظو ٤ ح ٢ وطش ح زلغ( ح أ ح خ خ ي. كخ لو ٤ وش أ ح خى أ ي ظخرخ ٣ ؼ ٤ ش كو ٤ و ٤ ش ك ٢ ح زلغ ح وخ ٢ ك ٤ غ طل ٤ ح ئ خص ح وخ ٤ ش 60 ح طن ح وخ ٢. 56 Mandersonand Mohr, op. cit. 57 Howarth, op. cit. 58 ط ىحى ح ؤ ش طؼو ٤ يح ى ك ٢ خ ح وخ ح وخ. أ ظ : Konrad Zweigert and Hein Kötz, Introduction to Comparative Law, 3 rd edn. (Oxford: Clarendon Press, 1998). 59 ػخىس خ ١ زش ٣ ح وخ ػ ٠ ظ ح ي ح خص ح ؼ ٤ خ ٤ خ أػ خء ح ٩ ػيحى ل ػ ٠ ى ؿش ح ي ظ ح ح ؼ ش ؼق ح ط خ غ ح ظ غ ح زلؼ ٢ ح خ ؼ ٢. ي ك ٢ ز ٤ ر خء ر ٤ جش رلؼ ٤ ش ل ٤ لش كوي ٣ ح لز رخ زش ٤ خص ح وخ أ طظخ ح لي ى ح ظو ٤ ي ٣ ش وخ لو ؼ ك ٢ رؤ طؼ ػ ٠ ى ؾ ١ زظ خ ك ٢ ح ظ غ ح زلؼ ٢ ح خ ؼ ٢ هخ ؽ ٤ خص ح وخ ه ح ئط حص ح ؼ ح ك ٢ ى ٣ خص ؿ ٤ هخ ٤ ش ػيح ي. 60 Manderson and Mohr, op. cit. 19

21 ء ٢ القدا ىي احقدل وؼرفد وحفاػدل ودغ الحقدىل الىؼرف دة األ دري (Law's Interaction with other Disciplines) ا ح ؼ رلظ ٤ ش ى ح ش ح وخ خ طؼ ػ هخط رخ لو ح ؼ ك ٤ ش ح ٧ ه ٣ زيأ ػ ي ح ٩ ك خ رؼي لخ ٣ ش ح هظ خ ػ ٠ ؼ كش كل ح و حػي ح ظ ؼخ ح لخؿش ا ٠ ك خ طل ٤ خ. ر ح ح ؼ ٠ هي ٣ ح وخ ٢ ح ٢ ٣ ٧ )Holmes( أ حث ح يػخس ا ٠ ى ح ش ح وخ ظ هخ ؿ ٢ كوي خ كل ح وخ ه أ ح ظخ ٣ و ٤ ش ا خ ٢ ٣ ا ٠ ى ك ح ظ ٤٤ حص ك ٢ هق ح لو ه ؤ ش خ ر خ ٣ ظؼي ي ا ٠ لخ ش ك ح و ح ؿظ خػ ٤ ش ح هظ خى ٣ ش ح ٤ خ ٤ ش ح ظ ٢ خ ض ط ٠ ٢ حء ح ح ظ ٤٤ ئ يح ى أ ح وخ ٤ ظخؽ ح طن )logic( ا خ ظخؽ ح ظ رش )experience( يىح ى ػ ٠ أ ح وظ رخ ظخ ٣ ن ح وخ ٢ ٣ لظ ك ٤ ح ه ف ػ ٠ ح ؼط ٤ خص ح ؿظ خػ ٤ ش ح ظ ٢ أ ض ػ ٠ ح وخ ك حهق ؼ ٤ ش. هي ٠ ح ح ٧ د ر "ح حهؼ ٤ ش ح وخ ٤ ش" ( legal ٢ Roscoe Pound ػ طط ا ٠ ي ش خ أر ظ ٣ خ ح لو ٤ )realism ح ي ش ح ظ ٢ طو ػ ٠ ى ح ش ح ظ ح وخ ٤ ش ح ئ خص ح ظؤػ ٤ حص ح لو ٤ ش ػ ٠ ع 61 ح ي ح خص ح ظطز ٤ و ٤ ش ه ح ظ ح ؿظ خػ ٢ ح ظخ ٣ و ٢. هي ػ ي أ ح ظ وخ ٣ ؼي حكيح وي طؼيى ر ؿ ٤ ز م رؼي أ أى ى ح زخكؼ ك ح لو ح ؼ ك ٤ ش ح ظ ٢ ٣ أ طظؤػ رخ وخ ظ ٤ ش ؼ هخص ح طو ٤ ش ح ظ ٢ ط ر ٢ ح وخ رخ ؼ ٤ ح لو ح ٧ ح ١ أى ا ٠ ظ ى ح خص ظ ش ك ٢ خ ص ح وخ ح ٧ ىد ح وخ ح ل لش ح وخ ح خ ٤ ش ح وخ ح ٩ ك خء ح وخ ح ظ ٣ ش ح وي ٣ ش ح وخ ح ي ح خص ح ظوخى ٣ ش ح وخ ح ظ ٣ ش ح ٤ خ ٤ ش ح وخ ح ؼ ح ٤ خ ٤ ش ي ػ ٠ ز ٤ ح ؼخ كو ٢. 62 ٣ ؼظز خ ح ظخ ٣ ن أر ططز ٤ وخص خ طوي رخػظزخ ح لو ح ؼ ك ٢ ح ٧ غ. كظخ ٣ ن ح وخ ػ ٠ ى ؿش ز ٤ س ح ٤ ٧ ش ك ٤ غ أ ؼ كش خ ٣ طلو ٤ و هخ ٤ خى ك ٢ كظ س ؼ ٤ ش ح ٣ أ ٣ ل ٤ ي ك ٢ ى ح ش ح ظخ ٣ ن ر ػخ. كؼ ٠ ز ٤ ح ؼخ كخ ى ح ش ح ظ ف ح ظخ ٣ و ٤ ش ح ظ ٢ ط خكذ ظ أىحس هخ ٤ ش ؼ ٤ ش هي ط ق رخ و ؽ رظ ك ح ظ ح ١ خص ح ش خف طخ د خػ ش ) خ طن ح ظخ ١ ح ٩ حىس ح ٤ خ ٤ ش ح ظو ح ح ؿظ خػ ٢ (. ي ؤس خى ٣ ن ح ظؼ خ funds( )trust ح ظ ٢ خ ظ خ ٣ ؼ ٢ ح ظ ٤ ػ ٠ ح ؼ ٤ ح ٧ ك حى ك ٢ اىح س أ ح. ؼ حكيح ى أ ق ح ٧ ؼ ش ػ ٠ أ ٤ ش طخ ٣ ن ح وخ أػ و خ أػ ح ى ؤ ش ظ ح ش حص ح ج ٤ ش ح لي ىس company( )limited liability ح ح ٤ خ ح وخ ٢ ٣ ؼ كخى هز ح ١ ٣ ؼظز رخطلخم أ ؼ ح ئ ه ٤ أ "حهظ حػخص" ح و ح خرغ ػ. 61 Harry N. Scheiber, Historical and Social Science Studies in Relation to the Law Curriculum: The American Experience And the JSP Program at the University of California, Berkley, P. 5. Available online: < iew_mode=target=_blank> (as accessed on September 9, 2006). 62 هي ه ٤ رلن "ا ػخؿ ى أ آؿ ى ٣ وغ ك ٢ ز ش ح ئ م". أ ظ : Mattei Dogan, The Fragmentation of the Social Sciences and Recombination of Specialties Around Sociology, International Social Science Journal, Feb. 1994, no. 139, pp , at p

22 كخ وخ ح خ ٢ رخػظزخ ح ي ح ظخ ٣ و ٢ و ح ٤ ح ي ٤ ش civil codes ٣ غ ٣ ح آص ح ز ٤ س ٧ خ ٣ ظط ذ ٣ ي ك ٢ أ ١ ع طخ ١ أ ٣ خى ٣ ج ى ح ؿ ش ح وخ ٤ ش ك خ ٣ غ طلي ٣ ي ج ٤ ش ح خء ٣ ق رو ٤ خ ٤ خ خص ح خ ش ح خ ٤ ش ا ٧ ىحء ح خ ح ل ٤ ش. خ خ ض ؼ ح و ٤ ى طلي ح ٧ طش ح ظ ٤ ٣ ش كب 63 إ ح ٧ ح ح ش ػخص ح ٩ ظخؽ ح ز ٤ خى ح ى خ خ ض ظخكش. أ خ رؼي ظ ك س ح ش حص ح ج ٤ ش ح لي ىس كوي أ زلض ج ٤ ش ح خء طوظ ػ ٠ ك أ خ ح ش ى طخ خ ا ٠ خ ح خ ٤ ش خ ٣ ز رخ ظخ ٢ ح ظؼ وط ح ٩ ك ح ٧ ح ١ خ أ ز ح ٧ ػ ك ٢ اهيح ح ٧ ك حى ػ ٠ وخ ١ حص طخ ٣ ش ح ؼش ػ ط ك ٤ آ ٤ ش 64 ػ ٤ ش ش ظ ٣ ػخص ح ؼ س ح خػ ٤ ش. ػ ٠ أ ٣ ش كخ كخ طخ ٣ ن ح وخ أر ح ػخص ح يحه ش خ ؾ ح ي ح خص ح وخ ٤ ش ػ ٠ ح ٧ ه ك ٢ ى ح وخ ح ٧ أ ٢ ٣. ر أ ر ح ي ح رخص ح وخ ٤ رش ح ز ٤ ٤ رش رخ ٣ ظريحه ك ٤ ر أ ؼر ر رخ ٤ ػ ٤ ر ٤ ر ري ظ ٣ رش ح هظ خى ١ خ ظ ح ظ ٢ ػ كض ر "هخ رخ ظ ر خ " رزش ا ٤ ر (Malthus' Law of 65 Population) ح ظ ٢ ٣ ظيحه ك ٤ خ ح وخ غ ح هظ خى ػ ح ؿظ خع ؼخى. ح رخ ٩ خكش ا ٠ أ ؼ ٤ ح ى خ ٣ حؿ ح وخ ٤ ر ؼ ٠ ص حص أرؼخى ك ل ٤ ش ٣ ظط ذ ح ظ ي ١ رخ ح ظ ق ررؤى حص ه ح رخ ى ح رش ح ورخ ح ٧ هر م ح ٧ ى ٣ رخ ح طرذ رخ ر ح لرخ كر ٢ رخث ح وظر ح ر ك ٤ (Euthanasia) حػررش ح ٧ ػ ٠ رخء transplant) (organ ح ؼ ٤ ررخص ح ظ ٤ ٤ رش surgeries).(plastic ؼ أر ؾ ؼخ ػ ٠ ح ظؼو ٤ يحص رخ أظ ر حهرغ ح ؼ ر ح ورخ ٢ ه ىػخ طرؤؿ ٤ ح ٧ كرخ (surrogacy) ح ظر ٢ أ رخ ض ح ؼ ٤ ر ر ح لزر كر ٢ ح ٣ رخص 66 ح ظليس ح ٤ ٣ ٧ ش ح ٣ ٣ ى ٣ ح ض ه ش ح ل ٠ خ س ط ؿ ش ل ي ري ح )ر ٤ ص: ىح ح ٤ 1988( ؿ ر خ ١ ش ك س ح ش حص ح ج ٤ ش ح لي ىس خ خص ح وخ ح ظخ ١ كخ ٤ خ ح ح خ ض ك ٢ ريح ٣ ش ظ خ هل س كو ٤ و ٤ ش ك ٢ ل ح ؼ ح ظخ ١ خ ه ض ا ٠ ي ى ز ٤ ك ح وخ ١ س ح طزطش ر. ر أ ح زخكؼ ٤ ٣ ذ ح ظل م ح ظخ ١ ح ٤ خ ٢ ز ٣ طخ ٤ خ ح ل ٤ ظ ٣ ش ح ٠ ح ظ خ ح ح غ ل ح ش حص ح ج ٤ ش ح لي ىس ح أى ح ٠ ز ح كظ خ ح ١ ح ى ص ك ٢ ظ أػ خ ش ح ي ح ه ٤ ش Company).(the East India أ ظ : John Micklethwait and Adrian Wooldridge, The Company: A short History of a Revolutionary Idea (London: Weidenfeld & Nicholson, 2003). كل "هخ خ ظ خ " أ ػيى خى ح حء ٣ ظ ح ٣ ي ر ظ ح ٤ ش ػيى ٣ ش أ ك خر ٤ ش: (arithmetic rate) ك ٤ خ ٣ ظ ح ٣ ي طؼيحى ح خ ر ظ ح ٤ ش ي ٤ ش: rate) (geometric خ ٣ ؼ ٢ ح لخؿش ح ٠ طيه ح ي ش ك ٤ غ غ ط ٣ ؼخص طلي ٣ ي ح ط ظ ٤ خى ح ؼ حص ح طز ٤ ؼ ٤ ش حػخ خص ح لو حء ح ؼ ح زطخ ش ك خ ٣ ش ح ز ٤ جش ٢ ح ظ ٣ ؼخص ح ظ ٢ ط ظ ي ك ٢ ك لظ خ ح ٠ ح ٣ خى ػ ثن ط خ ز ٤ ش ر ٤ طؼيحى ح خ ر ٤ ح ظ حف ح ؼ حص ح طز ٤ ؼ ٤ ش ح ٤ ١ ش ك ٢ وظ ق ى ح ؼخ. أ ظ : Thomas Malthus, An Essay on the Principle of Population, ed. by Geoffrey Gilbert (Oxford: Oxford University Press, 1993) ؼ أ ح ٧ ك خ ك ٢ ح ح ع ح ل ح ١ ي ك ٤ خ ٣ ؼ ف رو ٤٠ ش ح طل ش " " case) (the Baby M ك ٢ ح ٣ خص ح ظليس ح ٤ ٣ ٧ ش ػخ ٢ 1986 ح و ٤٠ ش ح ظ ٢ ك ٠ ض ك ٤ خ ح ٧ ح زي ٣ ش ط ٤ ح طل ش رؼي ىط خ ا ٠ ح ؿ ٤ ح ٣ طؼخهيح ؼ خ ك ٤ غ ك ك ٤ خ رظ ٤ ح طل ش ا ٠ ح ؿ ٤ غ ق ح ٧ ح زي ٣ ش كو م ح ٣ خ س إ ٣ ظ خ. وي لض ح و ٤٠ ش ح ٧ رؼخى ح ظيحه ش ؼو ى طؤؿ ٤ ح ٧ كخ ي طؼوي خ هي ٣ لن رخ لخ ص ح طز ٤ ش ح ل ٠ ش ا خ ص هخ ٤ ش أه ه ٤ ش ى ٤ ٣ ش. أ ظ : M. B.Whitehead and L. Schwartz, A Mother's Story: The Truth About the Baby M Case (St Martins, 1989). 21

23 رر ح ظلرري ٣ خص ح ي ٣ رريس ط رري ح ظؼ وررش رظطز ٤ وررخص ط ؿ ٤ ررخ ح ؼ ررخص رر ح ررخ ح ؼورري رطز ٤ ؼظ. ي ؤ ش ح ظ ه ٤ رغ ح ظ ر ٢ كر ٢ رخ ح ظرخ س ح ظ ٤ رش (E-commerce) ػ هظر ػ ر ٠ ح ؼوري ر ر ط ح ظو ٤ ي ٣ رش رخ ظ ر ح ورخ ح ري ٢ ح ر ٣ ظ ٢ كخ ز ٤ رش ح وخ ٤ رش كر ٢ ح ٣ ض طظط ذ ح زلغ ك ٢ ر ح ح رخ ظلري ٣ غ ه حػري ح ظ ح رخص ر ؿ رش ه حػري ح ٩ ػزرخص ر ؿ رش أهر ري ٣ ر ر هر ح ورخ كري رر رري ر ح ظ ري ١ زؼري ح ؼ رخط ٢ ع. 22

24 القسه الثا جسىر: الدراسات الب ة 23

25 1. الحؼر ف بالدراسات الب ة Interdisciplinarity) (Defining ؿ ظ لع Interdisciplinarity ح ١ ٣ ل ٤ ي ؼ ٢ ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش ريح ٣ ش ح ؼ ٣ خص ح و ح خ ٢ ٤ ع ح ظويح ك ٢ خ ح ي ح خص ح ٩ ؿظ خػ ٤ ش رؼي ح ل د ح ؼخ ٤ ش 67 ح ؼخ ٤ ش ك ٤ خى اؿ خع كظ ٠ ح ٥ ػ ٠ ح و ى طلي ٣ يحى ر ح ح لع. غ ي ك ٤ طؼ ٣ ق ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش رؤ خ ح زلغ ح ؼ ٢ ح ١ ٣ ط ن كو ؼ ك ٢ حكي ؤ خ غ رط رلو ؼ ك ٤ ش أه. ك ح ح ع ح زل ع ٣ و ي ح ٠ ك ح ص أ ح وخء ح ٠ ء ػ ٠ ع ح ؼش أ ح ظؼو ٤ ي رل ٤ غ ٣ ظؼ ح ظؼخ ؼ ر خف 68 ه كو ؼ ك ٢ ك ٤ ي. هي ظ لع ٧ Interdisciplinarity س ػخ 1937 ػ ٠ ٣ ي ػخ ح ٩ ؿظ خع Luis 69 Kirtz ػ طليىص ق ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش ك ٢ ح ق ح ٧ ح و ح ؼ ٣ هي خ ض أ ؼ ح ٧ خ ١ طؤػ ٤ ح ٢ ط ي ح ظ ٢ هي ظ خ ؿخ ؼخص ز ٤ خ (Colombia) ٤ خؿ (Chicago) ٣ (Wisconsin) ك ٢ ح ٣ خص ح ظليس ح ٤ ٣ ٧ ش. أر هخ رظ ي ح ي ح خص ط ٤ ى ١ ٣ هي خ ض ر ح ؾ ح ي ح خص ح ؼخ ش ح ل س ٢ أر 70 خ ص ح ي ح ش ح ز ٤ ٤ ش. ك ٢ ح ٤ ظ ٤ خص ح و ح هخ ض ظ ش ح ظؼخ ح هظ خى ١ ح ظ ٤ ش (Organisation OECD) for Economic Cooperation and Development - رخ و ٤ خ رؤ ق ى ٢ ك ح ٧ طش ح ز ٤ ٤ ش هي ؿيص ه ش أ ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش ٢ طط ٣ ح ؼ كش ح ؼ حكظ ٤ خؿخص ح ط زش حكظ ٤ خؿخص ح ظط ٣ ح ٢ حكظ ٤ خؿخص ح ظ غ ح ص ح ٩ ىح ٣ ش 71 خ ؼخص. كخ ٤ خ ى أ رزق ر ح رظو ح خى ٤ ٣ رخ ى أ ح ٧ ؿر ح ح ؼخ رش ي ح رخص ح ز ٤ ٤ رش ر ٢ ح ظؼ ر ٤ ح ؼرخ ح ل ح ظي ٣ ذ ح ٢ ك ح ص ح ٩ ؿظ خػ ٤ ش ح ٩ هظ رخى ٣ ش ح ظو ٤ رش ططر ٣ أػ ٠ رخء ٤ جرش 72 ح ظي ٣ ٢ ح لوخص ح ظخؽ ؼخ ف ؿي ٣ يس. 67 Vick, op. cit., p هي ط ظوي ك ٢ ح ٧ ىر ٤ خص ح ٧ خى ٤ ٣ ش أ لخظ أه ي ش ػ ٠ ؼ ٠ ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش ؤ لخظ "ح ي ح خص ح ظيحه ش" " ح ي ح خص ح ظوخ ١ ؼش". 68 Julie Thompson Klien and William H. Newell, Handbook of the Undergraduate Curriculum: A Comprehensive Guide to Purposes, Structures, Practices, and Change (John Wiley & Sons, 1997), pp , at p Dogan, op. cit., p Klien and Newell, op. cit., p Ibid., p Ibid., p

26 2. أسباب ظهىر الدراسات الب ة (The Emergence of Interdisciplinary Research) وي خ ح طخ ل ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش ك ٢ خ ح وخ ظخؿخ ى ١ ز ٤ ؼ ٤ خ ى ػش ح ؼ ح حص ح ؼ هش رطز ٤ ؼش ح لو ح ؼ ك ٤ ش حط خ ؿ ش رآ ٤ خص ح ط خ ر ٤ ح لو ؿ ش أه ي ػ ٠ ح ؿ ح ظخ ٢. 2.1 إ حسدددار بؼدددل الحقدددىل الىؼرف دددة و جقمددد أدوارهدددا (Decline of Certain Disciplines) طؼظز ح لو ح ؼ ك ٤ ش و هخص ػوخك ٤ ش طؼظ ي ك ٢ ؿ ى خ ػ ٠ ك ٣ ٤ ش ح ؼوخكش ح ظ ٢ طؼظ ي ػ ٤ خ كب ح ريأص ح ؼوخكش ك ٢ ح ظآ ك ٣ ؼ ى أ خ ح لو ح ؼ ك ٢ أ ٣ ظط ٣ ؼ ٤ ي حهظ حع ل ا حؿ هط ح ل ح ٧ ح ١ ػخىس خ ٣ ظيػ ٢ ح ٩ ػظ خى ػ ٠ ح ي ح خص ح ز ٤ ٤ ش ح ظ ٢ طظ ٤ ق لو ح ؼ ك ٢ ؿز خص ؿي ٣ يس ظ غ ػ ٠ ح ٧ ه ك ٢ ح ك ش ح ظوخ ٤ ش ظط 73 ح لو ح ؼ ك ٢ ا ٠ أ ٣ ا ٠ ح ٥ كخم ح ي ٣ يس ح ظ ٢ ٣ ظيػ ٤ خ ح ح ظط. ٣ ظؤػ ؿ ى ح لو 74 ح ؼ ك ٢ ح ظ ح ٣ ش ح ح ؿ ى ر ػ ٤ ح ٧ زخد: أ زخد هخ ؿ ٤ ش ) هخ ؽ ح لو ح ؼ ك ٢ ( طظ ؼ ك ٢ و ١ ح ئ خص ح ؼوخك ٤ ش ح يحػ ش لو ح ؼ ك ٤ ش ح ظ حف ح خ ٣ غ ح ظخ ٣ و ٤ ش ح ظ ٢ طو ػ ٤ خ ح لو ) ؤػ ح ل خ ح ٩ ز ح ٣ ١ ش ح ز ٣ طخ ٤ ش رخ زش خ ٢ ح حك ٤ خ ح ٧ ؼ ر ؿ ٤ خ طؤػ ٤ ا ل خ ح ظي ٣ ح ٤ ل ٢ ػ ٠ ح ؼ ٤ ؿ ٤ خ أ ػ ح ٧ ى ٣ خ (. أ زخد ىحه ٤ ش ) ىحه ح لو ح ؼ ك ٢ ( طي أ خ خ ك ٢ ح حع ر ٤ ح ٩ ػظزخ حص ح ٤ ش ؿ ش ح ٧ خى ٤ ٣ ش ؿ ش أه ١ ر ٤ ح ؼخ ٤ ك ٢ ح لو ح ؼ ك ٢ ح حكي ح حع ح ١ ؿخ زخ خ ٣ ظ ٢ رخ ظ خ ح ػش ح ٠ ٧ ظ ٤ ش حهغ خى ح ظ ٣ ٨ رلخع ح ؼ ٤ ش س رط خ رخكظ ٤ خؿخص ح م خ ح لخ ك ٢ ح وخ ؼ. ي ػخىس خ ٣ ؤ ح زخكؼ ح ظ رخ ظ ظ ٤ ا ٠ ح ٩ طزخ ١ رلو ؼ ك ٤ ش خر ش أ - ػ ٠ ح ٧ ه - ا ٠ ط ي حص ح ؼ هش ل ػ ٠ خ ٣ خ ك ٤ ح ح ظ ظ ٤ رؼ ٤ يح ػ ك خرخص ح م..1.2 يحهخ ى خ طوي كخ ح يح وخ ١ ش ح لو ح ؼ ك ٤ ش ٣ لع أ خ ط رط أه د خ ٣ ا ٠ غ ح ء ح طوخء )evolution( ٢ كخ ش ى ٣ خ ٤ ٤ ش طزيأ رظ ح لو ح ؼ ك ٢ 73 Moran, op. cit., p Ibid. 25

االستراتجية الوطنية للتنوع البيولوجي

االستراتجية الوطنية للتنوع البيولوجي 2014 ال االستراتجية الوطنية للتنوع البيولوجي 2021 2014 طبؽت اى اىش في فخ ث ىا ل آه ب "ؽفظ هللا" هئ ك ىخ اإل بهاد اىؼوث خ اى زؾلح 2 طبؽت اى اىش دمحم ث هاآل آه نز "هػب هللا" بئت هئ ك ىخ - هئ غي اى ىهاء -

More information

مركز صدى احلروف خلدمه الطالب للتواصل Lecture1. 16 th Century England and William Shakespeare. 16 th = ) (

مركز صدى احلروف خلدمه الطالب للتواصل Lecture1. 16 th Century England and William Shakespeare. 16 th = ) ( 1 Dr.Jack Organ مركز صدى احلروف خلدمه الطالب للتواصل : 0552114467 @dr_fajr Lecture1 16 th Century England and William Shakespeare ا مش ا غبدط ػشش ا غ زشا ١ ب شىغج ١ ش 16 th = )1500-1599( Major points to

More information

ل ح ٤ ح Soil Department ح ظو ح ث ١ :ح ٤ ح

ل ح ٤ ح Soil Department ح ظو ح ث ١ :ح ٤ ح ل ح ٤ ح Soil Department ح ظو ح ث ١ :ح ٤ ح Soil -1 SSC (601) Soil chemistry أ )601( و ١ ١ خء ح ٤ ح ى ح ةش ح وة ح ح ى ١ ١ خث ١ ةش ظ رةش ةخ ح ظفةخ ٩ ص ح ظة طةظ ة أ ةوق ح لز ١ زةخص ح ؽ ٠ ةش ة ح ظ رةش ح خو

More information

ف و ك ن ر ن ال ا ت و ل و ل

ف و ك ن ر ن ال ا ت و ل و ل و ك ر أ ل س ي ر و ي م ي أ ل ه و ل ي ع و ل ب م ل ه 46 22: لحج ة ور س سلسل ة س ب م س ك ي 2008 1.1 ر ب ل ع ل م ب ط و ع ط ئ ل ض ي ر د و ي ل ي ث د ح أ ل م ي ر ك ل رآ ل ل ع ئ ط ض ل 2.2 م ع ج ل ك ب ل ل س و ر

More information

أ ب ت م ا م ث ب ح ب ب م ح م د و ب ا أ و ب أ ي ب ك ر ب ي

أ ب ت م ا م ث ب ح ب ب م ح م د و ب ا أ و ب أ ي ب ك ر ب ي خ ا ر أ أ ل أ ا ا ح ى ا ل ص و ل ح د أ ك ر ل ه و ا أ و إ لى ل ل ص و ة ا ل ه ا س ر ا ك لى ث ح أ ا لل ر ا و ش ر ه خ ا ر أ أ ا أ ل ق ص ح د ل ر ر س ج ر ا ش ا ر ء ل ل ة ه ل ا ل ك ه ة ا خ س ل ا ل ط ل ه ة ا و

More information

أنماط ودوافع جريمة الم أرة في المجتمع

أنماط ودوافع جريمة الم أرة في المجتمع وزارة التعل م العال والبحث العلم جامعة باج مختار عنابة كل ة اآلداب والعلوم اإلنسان ة واالجتماع ة قسم علم االجتماع BADJI MOKHTAR-ANNABA UNIVERSITY UNIVERSITE BADJI MOKHTAR ANNABA مذكرة تخرج مقدمة لن ل شهادة

More information

1693 ز ا پ م ر ا ه چ ه ر ا م ش م ه ن ل ا س ن ا س ن ا ا ف ا ر غ ج ر د و ن ا ه رش گ ن ش ه و ژ پ - ي م ل ع ه م ا ن ل ص ف ه م د ق م ط ب ت ر م ي د ن

1693 ز ا پ م ر ا ه چ ه ر ا م ش م ه ن ل ا س ن ا س ن ا ا ف ا ر غ ج ر د و ن ا ه رش گ ن ش ه و ژ پ - ي م ل ع ه م ا ن ل ص ف ه م د ق م ط ب ت ر م ي د ن ت- ج ح ش ه و ژ پ - م ل ع ه م ا ن ل ص ف ن ا س ن ا ا ف ا ر غ ج ر د و ن ا ه ش ر گ ن 1396 پاز م ر ا ه چ ه ر ا م ش م ه ن ل ا س ط ح م ت ف ک ر ب ر ث ؤ م د ر ف ا ه ر غ ت م ز ا ن ا د ن و ر ه ش اتمند ض ر س ر ر ب

More information

Torah commentary by Rabbi Saadia Gaon (882 c.e) Leviticus Vayikr. Parashat Vayikra

Torah commentary by Rabbi Saadia Gaon (882 c.e) Leviticus Vayikr. Parashat Vayikra 1 ن ص اأس بوعي- و ي ق ر ا Parashat Vayikra م ق ط ع Chapter 1 1 ^ث م د ع ا الل ه ب م وش ه و خ اط ب ه م ن خ ب اء ال م ح ض ر ق ائ لا : 2 ^خ اط ب ب ن ي ي س ر ئ يل و ق ل ل ه م اأي اإ ن س ان ق ر ب م ن ك م ق

More information

ز ا س ه ب و ی ز ا س و ن ر د ه ن ا ی و ج ت ک ر ا ش م د ر ک ی و ر ن

ز ا س ه ب و ی ز ا س و ن ر د ه ن ا ی و ج ت ک ر ا ش م د ر ک ی و ر ن ه د ن س ی و ن ی ش ه و ژ پ ی- م ل ع ه م ا ن ل ص ف ی ا ه ق ط ن م ی ز ی ر ه م ا ن ر ب ( ا ی ف ا ر غ ج 7 9 3 ن ا ت س ب ا ت 3 ه ر ا م ش م ت ش ه ل ا س 7 2-2 2 : ص ص ی ز ا س ه ب و ی ز ا س و ن ر د ه ن ا ی و ج

More information

Bashaa-ir al-khairaat

Bashaa-ir al-khairaat ب ش ائ ر ال خ ي ات Bashaa-ir al-khairaat of Hadhrat Shaykh Abdul Qadir Jilani Rahmatullah Alayh A beautiful compilation of Salawat and the relevant Qur anic verses It is related the great Shaykh, Abd al-qadir

More information

م تی پل ئوژ ی ر س بر زت ی علله ز

م تی پل ئوژ ی ر س بر زت ی علله ز ا ق ی ر ف آ ل ا م ش و ه ن ا ی م ر و ا خ ت ال و ح ت ل ا ب ن د ب ن ي ر ح ب ر د ن ا ی ع ی ش ت م و ا ق م ك ي ت ي ل پ و ئ ژ ی س ر ر ب ی ت ز ع هلل ا ت ز ع ن ا ر ه ت ت ا ق ي ق ح ت و م و ل ع د ح ا و ي م ال س ا

More information

ا ج ی ا ب ر ذ آ ی ر و ه م ج و ن ا ر ی ا ی م ال س ا ی ر و ه م ج ی د ر و م ه ع ل ا ط م ی

ا ج ی ا ب ر ذ آ ی ر و ه م ج و ن ا ر ی ا ی م ال س ا ی ر و ه م ج ی د ر و م ه ع ل ا ط م ی ن) ا ر ی ا ه- د ن س ی و ن ( ی ن س ح ال ه ش ر ز خ ه ز و ح ی ا ه ر و ش ک ی ی ا ر گ م ه ش ی ا ز ف ا و ت ا ع ز ا ن م ش ه ا ک ر د ت ا ر ک ا ذ م ر ی ث ا ت ی ی ا م ن ز ا ب ن ا ج ی ا ب ر ذ آ ی ر و ه م ج و ن ا

More information

ی و ن ه ع ل ق د و م ح م ن

ی و ن ه ع ل ق د و م ح م ن ز ا ه د ا ف ت س ا ا ب ه خ ر چ و د ی ا ه ر ی س م د ا ج ی ا ت ه ج ن ا ه ف ص ا ر ه ش 3 ه ق ط ن م ر ب ا ع م ی د ن ب ت ی و ل و ا AHP ی ب ت ا ر م ه ل س ل س ل ی ل ح ت د ن ی آ ر ف ک ی ن ک ت ی ی و ن ه ع ل ق د و

More information

Contents. Executive Summary. Contents

Contents. Executive Summary. Contents ا مل ا ل ي ة ل ل ن ظ م ت ح ت ي ة ب ن ي ة ا مل ج ت م ع ي ة ا ل ش ا م ل ة و ث ي ق ة ا ل ر ؤ ي ة Contents 1 2 3 ا مل ل خ ص ا ل ت ن ف ي ذ ي ا مل ش ك ل ة Executive Summary 5 ك و ر ا ن ظ ا م 5 5 ا ل ع م ال ت

More information

و ر س م ی ح ر ن و س و م ف ج ن ر ی م ه ل و ک ش ک ی ر ق ا ب ی ل ع ن

و ر س م ی ح ر ن و س و م ف ج ن ر ی م ه ل و ک ش ک ی ر ق ا ب ی ل ع ن ة) ع ل ا ط م ه م و ر ا ر ه ش ر د م و ق ا ر گ م ه س ا س ح ا و ع ا م ت ج ا ه ا م ر س ه ط ب ا ر ل ل ح ت ك( ر ت و د ر ك م و ق : دی ر و م ر و ر س م ی ح ر ن ا ر ی ا ی ر ر ه ش ) ه ر ی) ن ی م خ م ا م ا ر ا گ د

More information

ي) ب ا ض ا ه ب م و د ه ا م ش م ت ف ه ل ا س ) ی ا ه ق ط ن م ی ز ی ه م ا ن ب ( جغافیا پژوهشی ی م ل ع ه م ا ن ل ص ف 2 9 ه م د ق م د د و ب ه ب ن آ

ي) ب ا ض ا ه ب م و د ه ا م ش م ت ف ه ل ا س ) ی ا ه ق ط ن م ی ز ی ه م ا ن ب ( جغافیا پژوهشی ی م ل ع ه م ا ن ل ص ف 2 9 ه م د ق م د د و ب ه ب ن آ ن- ی س ح ی ش ه و ژ ی-پ م ل ع ه م ا ن ل ص ف ) ی ا ه ق ط ن م ی ز ی ه م ا ن ب ( ا ی ف ا غ ج 1396 بها 2 ه ا م ش م ت ف ه ل ا س 91-11 ص: ص ی ن ا م د و ی ت ش ا د ه ب ت ا م د خ ه ع س و ت ی ا ه ص خ ا ش ی ی ا ض

More information

ا ه ت ف ا ب ی ز ا س و ن و ی ز ا س ه ب ر ب ی ع ا م ت ج ا ه ی ا م ر س ی ر ا ذ گ ر ث ا و ه ط ب ا ر ل ی ل ح ت ) ت ل و د ه م ط ا ف ز

ا ه ت ف ا ب ی ز ا س و ن و ی ز ا س ه ب ر ب ی ع ا م ت ج ا ه ی ا م ر س ی ر ا ذ گ ر ث ا و ه ط ب ا ر ل ی ل ح ت ) ت ل و د ه م ط ا ف ز ه) د ن س و ن ش ه و ژ پ - م ل ع ه م ا ن ل ص ف ) ا ه ق ط ن م ز ر ه م ا ن ر ب ( ا ف ا ر غ ج 7 9 3 ن ا ت س ب ا ت 3 ه ر ا م ش م ت ش ه ل ا س 3-8 : ص ص ا ه ت ف ا ب ز ا س و ن و ز ا س ه ب ر ب ع ا م ت ج ا ه ا م

More information

س ی ر و ت ت ع ن ص ه ا گ ی ا ج ر ظ ن ه ط ق ن ز ا ی

س ی ر و ت ت ع ن ص ه ا گ ی ا ج ر ظ ن ه ط ق ن ز ا ی ه د ن ی آ ز ا د ن ا م ش چ و ی ر گ ش د ر گ ه م ا ن ل ص ف 3931 تابستان 3 ه ر ا م ش م ر ا ه چ ل ا س 7-22 ص ص ی ب د و ش ي ك ي ر گ ش د ر گ د ص ا ق م ي ق ي ب ط ت ه س ي ا ق م م س ی ر و ت ت ع ن ص ه ا گ ی ا ج ر

More information

ش ا ر ء ا إ ل ب. )

ش ا ر ء ا إ ل ب. ) ا ئ ة ل ة ل ة و ل ة ل ة ك ة ا ة ر و س ود ش ا ر ء ل ل ة ل ا ل ك ة ا خ س ل ا ل ط ة ا و ل ا د ة و ك ل ة ة ل ز ا إ ل ة ا ل ا ل ك ة ا ا ل ص ال ا س ل ة ا و ل و ا ش ا و ل ا ص ا د ر س ال خ ط و ط ا س ال ا ك ة ة

More information

ISSN

ISSN ك ا ن و ن, www.jeasd.org ا ل م ج ل د, 21 العدد 01 ا ل ث ا ن ي 2017 ISSN 25203-0917 ت ق ي ي م ا ل ش ر ك ا ت ا ال ن ش ا ئ ي ة ف ي ا ل ع ر ا ق م ن ن ا ح ي ة ت ط و ي ر ا ل ت خ ط ي ط ل ل م ش ا ر ي ع ا ال ن

More information

ر ی د م ی د ه م ر. ک س م

ر ی د م ی د ه م ر. ک س م ه) ع ل ا ط م ت ی ف ی ک د- ی س ی ی ا ض ف ت ل ا د ع ه ب ي ب ا ي ت س د ت ه ج ی د ر ک ی و ر ی ر ه ش ن ک س م ی ف ی ک و ی م ک ی ب ا ی ز ر ا ) ی و ض ر ن ا س ا ر خ ن ا ت س ا ی ر ه ش ق ط ا ن م ی: د ر و م ی ر ی

More information

الوعد الملزم في العقود المصرفية وعلاقته بالمخاطرة

الوعد الملزم في العقود المصرفية وعلاقته بالمخاطرة ٣ الوعد الملزم في العقود المصرفية وعلاقته بالمخاطرة دراسة على عقدي : بيع المرابحة للا مر بالشراء والمشاركة المنتهية بالتمليك ا عداد دكتور باسم عامر أستاذ مساعد بالدراسات الا سلامية جامعة البحرين (٢٠١٦)

More information

ر ک ل م ع ر د ی ی ا ی ف ا ر غ ج و ی ن ا ک م ل م ا و ع و ا ه ص خ ا ش 1 ا ر ی ا ی ر و ا ن ف و م ل ع ی ا ه ک ر ا پ ی

ر ک ل م ع ر د ی ی ا ی ف ا ر غ ج و ی ن ا ک م ل م ا و ع و ا ه ص خ ا ش 1 ا ر ی ا ی ر و ا ن ف و م ل ع ی ا ه ک ر ا پ ی ي ر ت م ه م ن) م ا ع ل) ر- ض ا ح ق ی ق ح ت ی ش ه و ژ پ ی- م ل ع ه م ا ن ل ص ف ی ن ا س ن ا ی ا ی ف ا ر غ ج ر د و ن ی ا ه ش ر گ ن 5931 تابستان م و س ه ر ا م ش م ت ش ه ل ا س د ر ک ل م ع ر د ی ی ا ی ف ا ر

More information

ة ي طا ل غ ل ه أ ى ل إ لو س رلٱ س لو ب ة لا س ر

ة ي طا ل غ ل ه أ ى ل إ لو س رلٱ س لو ب ة لا س ر غ لاط ي ة ١ ١ : ١ غ لاط ي ة ١٢ : ١ ر س ال ة ب ول س ٱلر س ول إ ل ى أ ه ل غ ل اط ي ة ١ ب ول س ر س ول ل ا م ن ٱلن اس و ل ا ب إ ن س ان ب ل ب ي س وع ٱل م س يح و ٱلل ه ٱل آب ٱل ذ ي أ ق ام ه م ن ٱل أ م و ات ٢

More information

و پ ش ن ا د ی د ا ه ل ا د ب ع د ی س ن

و پ ش ن ا د ی د ا ه ل ا د ب ع د ی س ن ( ا ه اه گ ت ن و ک س م ت ک ت ت م ه ا و ع ا ر ز د ع ت س م ا ه ن م ز ن و گ ر گ د ر ب ن ش ن ر ه ش ا ر پ ت ال و ح ت ر ث ا ت ن ا ر ه ت ۵ ۸ ۳ ۱ ب و ص م م ر ح ت ر د م و ز ر ه م ا ن ر ب ر د ن آ 1 ا ن ش آ ن ا ر

More information

ل ب ا ز ن ا ت س ر ه ش ی ز ک ر م ش خ ب : ی د ر و م 1

ل ب ا ز ن ا ت س ر ه ش ی ز ک ر م ش خ ب : ی د ر و م 1 ق. د ا ص ه) ع ل ا ط م ا ت س و ر ر ا د ا پ ر ب ا ه ه ن ا ر ا ز ا س د ن م ف د ه ت ا ر ث ا ل ل ح ت ) ل ب ا ز ن ا ت س ر ه ش ز ک ر م ش خ ب : د ر و م 1 ن ا ج م ف ل ر غ ص ا ق د ا ص ن ا ر ا ل ب ا ز ل ب ا ز ه ا

More information

آ ع ا و ن ا و ک ی ن و ر ت ک ل ا ت ر ا ج ت م ی ه ا ف م ا ب ی ی ا ن ش آ. 2 ش ز ر ا ه ر ی ج ن ز ر ب ک ی ن و ر ت ک ل ا ت ر ا ج ت ر ی ث ا ت ا ب ی ی ا ن ش

آ ع ا و ن ا و ک ی ن و ر ت ک ل ا ت ر ا ج ت م ی ه ا ف م ا ب ی ی ا ن ش آ. 2 ش ز ر ا ه ر ی ج ن ز ر ب ک ی ن و ر ت ک ل ا ت ر ا ج ت ر ی ث ا ت ا ب ی ی ا ن ش پ ن ج م: ف ص ل ا ی ن ت ر ن ت و س ی س ت م ه ا ی ح س ا ب د ا ر ی ا ط ال ع ا ت ی 1 س پ ز ا ه ع ل ا ط م ن ی ا ه د ن ن ا و خ ل ص ف ا ب م ی ه ا ف م ل ی ذ ا ن ش آ د: و ش ی م ر و د ه ا ر ت ا ط ا ب ت ر ا ی ا ه

More information

ل ت و ب ة :[ ب س م هلل ل ر مح ن ل ر ح ي م مل ق د م ة إ ن حل م د هلل نحمده ونستعينه ونستغفره ونعوذ ب هلل م ن رش و ر أ ن ف س ن ومن سيئت أ ع م ل ن م ن هي

ل ت و ب ة :[ ب س م هلل ل ر مح ن ل ر ح ي م مل ق د م ة إ ن حل م د هلل نحمده ونستعينه ونستغفره ونعوذ ب هلل م ن رش و ر أ ن ف س ن ومن سيئت أ ع م ل ن م ن هي ه ٧ ه ١ ل س _ ع و د ي ة ل ع _ ر ب ي ة لم م ل ك ة ل ع ل ي ل ت ع ل ي م و ز ر ة لم ن و ر ة ب لم د ي ن ة ل س ل م ي ة لج م ع ة ل ش _ ر ي _ ع ة ك ل ي ة ل ف ق ه ق س م ل بر ن م ج لم س ي ي م ع ش ر ح لم ن ب ع في

More information

س ا ي م ا ز ل ا ت ا س ل ج ي م ا م ت ر د ه چ ر ت ف د ن ت ش ا د ه ا ر م ه ب ه- 4 د.

س ا ي م ا ز ل ا ت ا س ل ج ي م ا م ت ر د ه چ ر ت ف د ن ت ش ا د ه ا ر م ه ب ه- 4 د. ش ن ا س ن ا هم اه ي آ م و ز ش ي )Logbook( ك ا ر آ م و ز ي رد رع هص د ا ن ش ج و ي ا ن گ ف ت ا ر رد م ا ن ی ن ا م و ن ا م خ ا ن و ا د گ ي:.................................................. ش م ا ر ه د ا

More information

) 0 2 ص 4931 ی س ا ی ل ا و ر و پ ر و ش ا س ( د ش ا ب ه ت ش ا د ن د و ج و ا ه ن آ ت ی و ر و

) 0 2 ص 4931 ی س ا ی ل ا و ر و پ ر و ش ا س ( د ش ا ب ه ت ش ا د ن د و ج و ا ه ن آ ت ی و ر و ه) ن ا خ د و ر ه) ن و م ن ه) د ن س و ن ش ه و ژ پ - م ل ع ه م ا ن ل ص ف ) ا ه ق ط ن م ز ر ه م ا ن ر ب ( ا ف ا ر غ ج 69 تابستان ه ر ا م ش م ت ف ه ل ا س 7-8 : ص ص ز ا ه د ا ف ت س ا ا ب ک ژ و ل و ک ا د ر ک

More information

م ا ی ص ر ی د ق ه) ن ا ت س ب ا ت م و س ه ر ا م ش م ه ن ل ا س ی

م ا ی ص ر ی د ق ه) ن ا ت س ب ا ت م و س ه ر ا م ش م ه ن ل ا س ی - م ا ص ر د ق ه) ن و م ن ش ه و ژ پ - م ل ع ه م ا ن ل ص ف ن ا س ن ا ا ف ا ر غ ج ر د و ن ا ه ش ر گ ن 1396 ن ا ت س ب ا ت م و س ه ر ا م ش م ه ن ل ا س ر ه ش ت ال ح م ر د ر ا د ا پ ا ه ر ف س د ل و ت ر ب ا ه

More information

The Dialogue in the Scenes of the Resurrection in The Holy Quran

The Dialogue in the Scenes of the Resurrection in The Holy Quran The Dialogue in the Scenes of the Resurrection in The Holy Quran A Stylistic Semantic Study / أ ب ج د ه و ز ح ط ي ك Abstract The Dialogue in the Scenes of The Resurrection in The Holy Quran A Stylistic

More information

The next slide is at B-sound of. Bismillah

The next slide is at B-sound of. Bismillah The next slide is at B-sound of Bismillah By Dr. Abdulazeez Abdulraheem www.understandquran.com info@understandquran.com ب س م اهلل الر ح م ن الر ح ي م ا ل ح م د هلل و الص لوة و الس ل ع ل ر س و ؿ اهلل

More information

ARABIC. Written examination. Wednesday 19 October Reading time: 2.00 pm to 2.15 pm (15 minutes) Writing time: 2.15 pm to 4.

ARABIC. Written examination. Wednesday 19 October Reading time: 2.00 pm to 2.15 pm (15 minutes) Writing time: 2.15 pm to 4. Victorian Certificate of Education 2016 ARABIC Written examination Wednesday 19 October 2016 Reading time: 2.00 pm to 2.15 pm (15 minutes) Writing time: 2.15 pm to 4.15 pm (2 hours) QUESTION AND ANSWER

More information

The Methodology of Ahlulbayt's Lexical Interpretation based on Interpretive Narrations of the Osul Kafi

The Methodology of Ahlulbayt's Lexical Interpretation based on Interpretive Narrations of the Osul Kafi 6 Abstracts The Methodology of Ahlulbayt's Lexical Interpretation based on Interpretive Narrations of the Osul Kafi Ali Rad 1, Mehdi Khoshdooni 2 * 1- Associate Professor, Department of Quran and Hadith

More information

Tell Me About God Ayahs for Young Souls

Tell Me About God Ayahs for Young Souls Tell Me About God Ayahs for Young Souls From God to the Angel to Muhammad to You A.L. Bilal Muhammad ISBN: 1546374280 ISBN-13: 978-1546374282 Dear Reader, How do I imagine this book will be used? I imagine

More information

Allah provides sustenance to whom He wills beyond all reckoning.

Allah provides sustenance to whom He wills beyond all reckoning. Page 1 of 6 There are Signs in this for those who believe. { 25} سورة الزمر - 93 و ا م ل م ل ع ي ن ا ه للا ط س ب يق ز رلا ن م لء ا ش ي و ر د ق ي ١ ن ا ي ف ك ل ذ ت ي ا لم و ق لن م ؤ ي ۰۰۵۲ Do they not know

More information

AtToor. In the name of Allah, Most Gracious, Most Merciful 1. By the Mount. 2. And a Scripture inscribed. 3. In parchment unrolled.

AtToor. In the name of Allah, Most Gracious, Most Merciful 1. By the Mount. 2. And a Scripture inscribed. 3. In parchment unrolled. AtToor In the name of Allah, Most Gracious, Most Merciful 1. By the Mount. و الط و ر 2. And a Scripture inscribed. 3. In parchment unrolled. 4. And the frequented House. 5. And the roof exalted. و كت ب

More information

ش خ و م ر گ ق ط ا ن م ر د ی ت ر ا ر ح ط ی ا ر ش ی ی ا س ا ن ش ر

ش خ و م ر گ ق ط ا ن م ر د ی ت ر ا ر ح ط ی ا ر ش ی ی ا س ا ن ش ر ( ه ل ا س د- ی ع س ک ش خ و م گ ق ط ا ن م د ی ت ا ح ط ی ا ش ی ی ا س ا ن ش ا س م گ ه ش ی ا م ع م ب ن آ ی ث أ ت و ی ب ا ی م ا ک د ی ع س ن ا ی ا ان ن م س ت ا ق ي ق ح ت و م و ل ع د ح ا و ي م ال س ا د ا ز آ

More information

ش ز و م آ ه. 2.Educational justice 3.Promising 4.Social mobility 5.Critical thinking 6.Education 7.Commoner 8.Uniqe 9.

ش ز و م آ ه. 2.Educational justice 3.Promising 4.Social mobility 5.Critical thinking 6.Education 7.Commoner 8.Uniqe 9. ي ش ز و م آ ت ي ر ي د م و ی ر ب ه ر ه م ا ن ل ص ف ر ا س م ر گ د ح ا و ي م ال س ا د ا ز آ ه ا گ ش ن ا د 2 9 3 1 ز ی ی ا پ 3 ه ر ا م ش م ت ف ه ل ا س 5 6-6 7 ص ص ه ط س و ت م ش ز و م آ ر د ی ش ز و م آ ت ل

More information

إ ن ي أ س أ ل ك م ن ب ه ائ ك ب أ ب ه اه ب ه ائ ك ب ه ي إ ني أ س أ ل ك ب ج الل ك ك ل جال ل ك ج ل يل إ ني أ س أ ل ك م ن ج الل ك ب أ ج ل

إ ن ي أ س أ ل ك م ن ب ه ائ ك ب أ ب ه اه ب ه ائ ك ب ه ي إ ني أ س أ ل ك ب ج الل ك ك ل جال ل ك ج ل يل إ ني أ س أ ل ك م ن ج الل ك ب أ ج ل Dua Baha O Allah I ask You to give me from Your brilliance that beautifies, إ ن ي أ س أ ل ك م ن ب ه ائ ك ب أ ب ه اه and all Your glories are radiantly brilliant, ب ه ائ ك ب ه ي O Allah I beseech You in

More information

ن ی د ا ی ن ب ی ر و ئ ت ش و ر س ا س ا ه

ن ی د ا ی ن ب ی ر و ئ ت ش و ر س ا س ا ه ن) ا ت س ر ه ش ر) ب ل ا چ و ت ز ی ا ت س و ر ز ز ب س ی ر گ ش د ر گ ه ع س و ت ر ب ر ث و م ل م ا و ع ی س ر ر ب و ی و ا ک ا و ) ن ی د ا ی ن ب ی ر و ئ ت ش و ر س ا س ا ه م و ص ع م 1 ی ک ز ا پ ر و ن م ا ی پ ه

More information

د ه ینآ از د ان ش م و چ ی گ

د ه ینآ از د ان ش م و چ ی گ ) ع ل ط م ) ب - م س د ن آ ز د ن م ش چ و ر گ ش د ر گ م ن ل ص ف 91 تبستن ر م ش م ر چ ل س 7 6-9 7 ص ص م س ز د ف ت س ب ک ژ ت ر ت س د ر ک و ر س س ر ب ر گ ش د ر گ ع س و ت د ر ب ر ل ل ح ت ن) ر د ن ز م ن ت س ر

More information

Whoever joins a partner with Allah, Allah will. forbid him the Paradise. Why? Because Allah does not forgive associating.

Whoever joins a partner with Allah, Allah will. forbid him the Paradise. Why? Because Allah does not forgive associating. Whoever joins a partner with Allah, Allah will Page 1 of 6 forbid him the Paradise سورة المائدة ( 5 ) إ هن ه م ن ي ش ر ك ب ا ه لل ف ق د ح ه ر م ا ه لل ع ل يه ا ل ه ن ة و م أ و اه ال ه ن ار و م ا ل ل هظ

More information

1 -Mallory 2 - Sommer 3 -Malatest

1 -Mallory 2 - Sommer 3 -Malatest ف ص ل ا م ع ل م ی پ ژ و ش ی گ ر ش ا ی و ر ج غ ر ا ف ی ا ی ا س ا ی س ا ل م ش م ا ر چ ا ر م پاییز ت ح ل ی ل ی پ ی ر ا م و ا ب و ی ص ع ت ک ر م ا ب ر ی ش م و ا ث ر ا ت و پ ی ا م ا ی آ ب ر ت غ ی ی ر ک ا ر ب

More information

40 DUROOD. Forty Salaat and Salaam. From Authentic Hadith. aliya. publications. Aliya Publications /

40 DUROOD. Forty Salaat and Salaam. From Authentic Hadith. aliya. publications. Aliya Publications / 40 DUROOD ا ل صلاة و ا ل سل ام Forty Salaat and Salaam From Authentic Hadith The following Forty Durood and Salaam from authentic hadith have been compiled by Hadhrat Moulana Ashraf Ali Thanwi Rahmatullahi

More information

ب م ی س ا ض ر ن ف ج ن س ا ب ع ن

ب م ی س ا ض ر ن ف ج ن س ا ب ع ن ی ش ه و ژ پ ی- م ل ع ه م ا ن ل ص ف ی ن ا س ن ا ی ا ی ف ا ر غ ج ر د و ن ی ا ه ش ر گ ن 1396 پاییز م ر ا ه چ ه ر ا م ش م ه ن ل ا س ن آ ر ی ث أ ت و ر د خ م د ا و م ق ا چ ا ق ر د ل ا ف ط ا ز ا ه د ا ف ت س ا

More information

ل ل م ل ا ن ی ب ت ر ا ج ت ش ر ت س گ ر د ی س ا ی س و ی ن ا گ ر ز ا ب ی ر ا ج ت د ا ز آ ق ط ا ن م ش ق ن )

ل ل م ل ا ن ی ب ت ر ا ج ت ش ر ت س گ ر د ی س ا ی س و ی ن ا گ ر ز ا ب ی ر ا ج ت د ا ز آ ق ط ا ن م ش ق ن ) ی ش ه و ژ پ ی- م ل ع ه م ا ن ل ص ف ی ن ا س ن ا ی ا ی ف ا ر غ ج ر د و ن ی ا ه ش ر گ ن 1396 ن ا ت س ب ا ت م و س ه ر ا م ش م ه ن ل ا س و ل ل م ل ا ن ی ب ت ر ا ج ت ش ر ت س گ ر د ی س ا ی س و ی ن ا گ ر ز ا ب

More information

Grade JK Surat Al-Ikhlas Word/ﺔﻤ ﻜ ﻠ ﻟا ﻰﻨﻌﻤﻟا Meaning Grade SK Surat Al-Kawthar Word/ﺔﻤ ﻜ ﻠ ﻟا ﻰﻨﻌﻤﻟا Meaning

Grade JK Surat Al-Ikhlas Word/ﺔﻤ ﻜ ﻠ ﻟا ﻰﻨﻌﻤﻟا Meaning Grade SK Surat Al-Kawthar Word/ﺔﻤ ﻜ ﻠ ﻟا ﻰﻨﻌﻤﻟا Meaning ف وا ك Qur an Meanings Grade JK Surat Al-Ikhlas و ا ح د The one الص م د ا ل س ن د ا ل د ا ي م the Eternal, the Absolute م ك ا ف ي ا / ن ظ ی ر ا equivalent Grade SK Surat Al-Kawthar ا ل ك و ث ر ن ھ ر ف

More information

Surah Hud Work Book. Ayah 50-60

Surah Hud Work Book. Ayah 50-60 بسم الله الرحمن الرحيم Surah Hud Work Book Ayah 50-60 Fehm Al Qur'an-Happy Land for Islamic Teachings ھ ود ا أ خ اھ م ع ا د و إ ل ى إ ن ق ا ل ی ا ق و م اع ب د و ا أ نت م إ لا م ف ت ر و ن غ ی ر ه إ ل ھ

More information

1 He is the King, the All-Knowing, the Wise! 2 Lo, the Nightingale of Paradise singeth upon the twigs of the Tree of Eternity, with holy and sweet melodies, proclaiming to the sincere ones the glad tidings

More information

يؿهس ؾحيؼس ذ غحص جنؼه س

يؿهس ؾحيؼس ذ غحص جنؼه س 1 يؿهس ؾحيؼس ذ غحص جنؼه س جنغ س جنشجذؼس جنؼشش - جنؼذد جأل ل جنػح ض ؼ ذ خطهف فش ع جن ؼشفس جإل غح س جنططر ق س ضظذس ذحنهغط جنؼشذ س جإل ؿه ض س جنطكش ش: أز أ.د. جذ جنقحعى ػ ش جنطر ن أ.د. ػرذ جنكش ى عه ح جذ

More information

ئ ا س ر ا پ ا س ی ر پ 1

ئ ا س ر ا پ ا س ی ر پ 1 ه د ن ی آ ز ا د ن ا م ش چ و ی ر گ ش د ر گ ه م ا ن ل ص ف 3931 تابستان 3 ه ر ا م ش م ر ا ه چ ل ا س 1 8-6 9 ص ص ه ج و ت ا ب ر ا د ی ا پ ه ع س و ت ر د ی ل ح م ع م ا و ج ش ق ن ی س ر ر ب م ش ق ک ر ا پ و ئ ژ

More information

ر گ ش د ر گ ه ع س و ت ر د ن آ ش ق ن و 1

ر گ ش د ر گ ه ع س و ت ر د ن آ ش ق ن و 1 ش ل م ا ن ا ت س ر ه ش ر د ت س د ع ا ن ص ا ف ا ر غ ج ل ل ح ت ر گ ش د ر گ ه ع س و ت ر د ن آ ش ق ن و 1 ر ا م آ ر و م ت ن ا ر ا ت ش ر ا ف ا ر غ ج ه و ر گ ت ش ر د ح ا و م ال س ا د ا ز آ ه ا گ ش ن ا د ر ا ی

More information

The Methodology of Mufti Muhammad Shafi'(R.A) in Tafseer Bil Diraya

The Methodology of Mufti Muhammad Shafi'(R.A) in Tafseer Bil Diraya The Methodology of Mufti Muhammad Shafi'(R.A) in Tafseer Bil Diraya Abstract Mufti Muhammad Shafi' is a well known religious personality of the 20th Century. He got the prestige of "The greatest Mufti

More information

Ramadhan. Duas for the Month of. Dua. iftitah. Dua. tawassul. Ya Aliyu ya adheem. Allahuma. rabba shahri ramadhan.

Ramadhan. Duas for the Month of. Dua. iftitah. Dua. tawassul.  Ya Aliyu ya adheem. Allahuma. rabba shahri ramadhan. Duas for the Month of Ramadhan Ya Aliyu ya adheem Dua iftitah Allahuma rabba shahri ramadhan Dua tawassul Allahuma adkhil ala www.qfatima.com DUAS FOR THE MONTH OF RAMADHAN Dua recommended to be recited

More information

ػ كوس ض ؾ ط ٢ : هح ج جذح ١ ٣ ق " ضؼح ج غ! ذ ص غالظ جش ٣ جقى ض ؼ ض ؿح غ.

ػ كوس ض ؾ ط ٢ : هح ج جذح ١ ٣ ق  ضؼح ج غ! ذ ص غالظ جش ٣ جقى ض ؼ ض ؿح غ. ػ كوس Holy_bible_1 ج ر س جأل ػ ٠ ك ٢ غالظ جش ح كس جؼ ؿ حع ٤ و ١ ذ ػح : ٣ هر ح ج ط و (1) ذأ ج ر ص ض ٤ ثس جؼ ؾح ز ٠ ء ك ٢ غالظ جش رح ٤ و ١ ذ ػح كؼ ٠ ر ٤ ج ػح ال ج ك و أ ك ٢ ج ط و " ح ى ٣ ج ك ٤ لس 55 ج ؼ

More information

1 ا ق ر إ الن ص الت ال ي ب ت م عن ث م أ ج ب ع ن الا س ي ل ة ال تي ت ليه : ال ق ر د الط بيب كان ت ح ي وانات ال غاب ة ت ش كو م ن الا س د. قال ت ال زراف ة : "أ ك ل الا س د ز رافاتي ال صغيرات ". و قال ال ح

More information

1- Al-Ithar (Clarification): 2- Al-Idgham (Merging or assimilation):

1- Al-Ithar (Clarification): 2- Al-Idgham (Merging or assimilation): Rules of the Noon Sakinah and Tanween When we have noon sakinah or tanween we should look at the letter after them to determine how to pronounce the noon sakinah or tanween. There are 4 rules regarding

More information

My name is? Todays date? www,themuslimhomeschooler.wordpress.com

My name is? Todays date? www,themuslimhomeschooler.wordpress.com My name is? Todays date? www,themuslimhomeschooler.wordpress.com Dua to recited in the morning الل ه م ب ك أ ص 6 ب ح نا و ب ك أ م س ينا و ب ك ن ح يا و ب ك ن م وت و إ ل ي ك امل ص ي ر O Allah we enter the

More information

7/13 Access 1 Class Summary Light v Heavy and Flexibility

7/13 Access 1 Class Summary Light v Heavy and Flexibility 7/13 Access 1 Class Summary v and Flexibility As Salaam Alaikum everyone! Alhamdullilah today we finished our discussion of status by learning about light vs heavy and flexibility. Previous Class Recordings:

More information

ل ا د ب ع ا ض ر د م ح م 1 ر ا ب خ ا د م ح م ن

ل ا د ب ع ا ض ر د م ح م 1 ر ا ب خ ا د م ح م ن ت ب ا ق ر ه ص ر ع ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک ن ا د ی م ه د ر خ ه ی ک ر ت و ن ا ر ی ا ی ا ه ق ط ن م ی ا ه ن ا د ی م ه ل ا د ب ع ا ض ر د م ح م 1 ر و پ ن ا ر ی ا ن ا ر ه ت ت ا ق ی ق ح ت و م و ل ع د ح ا و ل ل م

More information

بسم اهلل الرمحن الرحيم

بسم اهلل الرمحن الرحيم بسم اهلل الرمحن الرحيم القصيدة املباركة اليت صنفها الداعي االجل سيدنا وموالنا طاهر سيف الدين رض امس ي ذي الع ر ش الع ظ يم ع لي ا Qasida Mubaraka Composed by Syedna Taher Saifuddin RA (With English Translation

More information

ح ز ا ش ي ب ي گ ت ف ش آ ب ب س ه ک ت س ا ن ا ج ن ز ر ه ش ر د د ن م ش و ه و م ج س ن م ي ک ي ف ا ر ت ت ي ر ي د م د و ب ن ر د ت ال ک ش م ن ي ا ي ل ص ا ا

ح ز ا ش ي ب ي گ ت ف ش آ ب ب س ه ک ت س ا ن ا ج ن ز ر ه ش ر د د ن م ش و ه و م ج س ن م ي ک ي ف ا ر ت ت ي ر ي د م د و ب ن ر د ت ال ک ش م ن ي ا ي ل ص ا ا ه- ي م س ميمگيري ص ت ن ا ب پشتي ه ن ا م ا س ر ا ر ق ت س ا اي ه ديت و د ح م و ع ن ا و م ن ا ج ن ز ر ه ش ک في ا ر ت هريزي م ا ن ر ب و ت ديري م ر د 1 في ا ن م ه مي س ن ا ج ن ز ه ا گ ش ن ا د شهري هريزي م ا

More information

Source: Authors. Source: (Binesh,2006)

Source: Authors. Source: (Binesh,2006) م ط ا ل ع ه) ف ص ل ن ا م ه ع ل م ی- پ ژ و ه ش ی ن گ ر ش ه ا ی ن و د ر ج غ ر ا ف ی ا ی ا ن س ا ن ی س ا ل ن ه م ش م ا ر ه چ ه ا ر م پاییز 1396 ت ب ی ی ن ت أ ث ی ر ف ض ا ی ح ی ا ت ی ب ر ا م ن ی ت م ن ط ق

More information

Grade 1. Dua From Hisnul Muslim Translation Dua when getting angry. Dua before entering. toilet. Dua exiting toilet

Grade 1. Dua From Hisnul Muslim Translation Dua when getting angry. Dua before entering. toilet. Dua exiting toilet Dua From Hisnul Muslim Dua when getting angry devil." "I take refuge with Allah from the accursed أ عوذ ب اهلل م ن الش ي طا ن الر جيم - toilet Dua before entering evil-doers." O Allah, I take refuge with

More information

Weekend 2 2 nd Presentation for Module 2

Weekend 2 2 nd Presentation for Module 2 Weekend 2 2 nd Presentation for Module 2 ب س م ا ه لل الر ح ن ال رح يم و ا ل م د لل ه و الص ال ة و الس ال م ع ل ى ر س و ل للا و ع ل ى آل ه و أص ح اب ه أ م ا ب ع د : Brothers and sisters, we welcome you

More information

Surah Hud Work Book. Ayah 11-20

Surah Hud Work Book. Ayah 11-20 بسم الله الرحمن الرحيم Surah Hud Work Book Ayah 11-20 Fehm Al Qur'an-Happy Land for Islamic Teachings إ لا ال ذ ی ن ص ب ر و ا و ع م ل و ا ال صال ح ا ت مغ ف ر ة و أ ج ر ك ب ی ر ل ھ م أ و ل ي ك Except those

More information

QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1

QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1 QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1 ك ان - Present of ٢٨ Unit 1 Today s lesson ي ك و ن ك ان (irregular) Present of 1. Indicative 2. Subjunctive 3. Jussive 4. Imperative Unit correction by students 2 Let s recite

More information

All praise is due to Allah, the Lord of the Worlds. He bestowed His favours abundantly on us. I bear witness that there is no deity save Allah,

All praise is due to Allah, the Lord of the Worlds. He bestowed His favours abundantly on us. I bear witness that there is no deity save Allah, ا ح ل ح مد ل ل و ر ب الحع ال م ني ال ذ ي أ حعط ى ف أ ح جز ل و أ حشه د أ حن ال إ لو إ ال الل و و حد ه ال ش ر يك ل و ل و ا ح ل ح مد و ل و الش حكر و أ حشه د أ ن س ي د ن ا و ن ب ي ن ا م م د ا ع ح بد الل و

More information

Islaam and The Muslims:

Islaam and The Muslims: Islaam and The Muslims: Why the Disconnect Random Musing The Golden Statements و م ن ي ب ت غ غ ي ر اإل س ال م د ين ا ف ل ن ي ق ب ل م ن ه و ه و ف اخآ ر م ن ا اس ر ي ن )3:85( And whoever desires other than

More information

QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1. Unit ٢١ - Present Tense II

QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1. Unit ٢١ - Present Tense II QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1 Unit ٢١ - Present Tense II 1 Today s lesson Revision Continue with Present Tense ال م ض ار ع Sample Questions 2 Analyse Explain me! أ ي ي وم ه ذ ا ه ذ ا ك ت اب م ح م د Tougher

More information

Allah has created the jinn from the flame of fire.

Allah has created the jinn from the flame of fire. Allah has created the jinn from the flame of fire. { 62-62} Flight of jinns and protection of the heaven Page 1 of 7 سورة احلجر- 51 و د ق ل ن ق ل خس ن ا لا ن ملا ص ل ص ن م ا م حو ن س من ۰۰۶r ون ا ج لا

More information

ا ج ی ه ال ن ا ت س ر ه ش ی ز ک ر م ش خ ب ش

ا ج ی ه ال ن ا ت س ر ه ش ی ز ک ر م ش خ ب ش ش ه و ژ پ م ل ع ه م ا ن ل ص ف ن ا س ن ا ا ف ا ر غ ج ر و ن ا ه ش ر گ ن 1396 پاز م ر ا ه چ ه ر ا م ش م ه ن ل ا س ا ه ا ت س و ر ز ر و ا ش ک ض ا ر ا ر ب ر ا ک ر غ ت ر م و ا ه ه ن ا خ ش ق ن ل ل ح ت 1 ن ا ج

More information

Ramadhan Month Daily 10Tasbih Pg 1

Ramadhan Month Daily 10Tasbih   Pg 1 Ramadhan Month Daily 10Tasbih www.duas.org Pg 1 It is recommended to say the following everyday in Rama n. It consists of ten parts; each part comprises ten phrases of glorification of Almighty Allah:

More information

QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1. Unit ٢٤ - Jussive

QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1. Unit ٢٤ - Jussive QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1 Unit ٢٤-1 Today s lesson Classwork Unit 24 Midterm assessment correction 2 ف ع ل م اض ي م ض ار ع أ م ر Imperative Present Past م ر ف وع م ن ص وب م ج ز وم Subjunctive Indicative

More information

Statements of Salaah. An Explanation of the. Madeenah.com BENEFICIAL WEBSITES

Statements of Salaah. An Explanation of the. Madeenah.com BENEFICIAL WEBSITES Madeenah.com ش ر ح م ع ان ي أ قو ال الص لاة An Explanation of the Statements of Salaah BENEFICIAL WEBSITES www.madeenah.com www.fatwa-online.com www.salafimanhaj.com www.salafieventsuk.com www.salafiri

More information

ARIC Arabic Class Book 3 Vocabulary Sets

ARIC Arabic Class Book 3 Vocabulary Sets ب س م الل ه الر ح م ن الر ح ي م ARIC Arabic Class Book 3 Vocabulary Sets 1 Book 3 Vocabulary Set 1 Questions ا ج ب ا سئ ل ة Form, Shape, Create ص غ Answer Examples ت ا م ل ا بن Make, Build ا مث ل ة Ponder

More information

Du ā 13 For Seeking Needs in the Sahīfa with two Translations

Du ā 13 For Seeking Needs in the Sahīfa with two Translations Du ā 13 For Seeking Needs in the Sahīfa with two Translations 1 Translation by Dr. William C. Chittick His Supplication in Seeking Needs from Allah 1. O Allah, O ultimate object of needs! 2. O He through

More information

Terms for Arabic Grammar

Terms for Arabic Grammar م ص ط لحات نح وي ة Terms for Arabic Grammar ا A noun becomes definite when ال is at the beginning Tool/Particle Exclusion Interrogative Noun Demonstrative ال ال ت ع ري ف ا د اة اس ت ث ناء اس ت ف ه ام ا

More information

Do not let the strutting about of the unbelievers in the land deceive you.

Do not let the strutting about of the unbelievers in the land deceive you. Page 1 of 5 The Worst of Creatures Those who disbelieve and in no way ready to accept the truth. سورةاألنفال - 8 55} { ن ا ر شا و دلا د ن ع ه للا ي ذ لا و ر ف ك م ه فا ل ن م ؤ ي ۰۰۵۵ Surely the worst moving

More information

ت ش ا د ی ر و ش ک ت ا م ی س ق ت ن و ن ا ق ر ب ی ت ی ن م ا د ع ب ت ی م ک ا ح ی ی ا ی ف ا ر غ ج ی ن گ م ه م د ع ی د ر ک ر ا ک ی

ت ش ا د ی ر و ش ک ت ا م ی س ق ت ن و ن ا ق ر ب ی ت ی ن م ا د ع ب ت ی م ک ا ح ی ی ا ی ف ا ر غ ج ی ن گ م ه م د ع ی د ر ک ر ا ک ی ف ص ل ن ا م ه ع ل م ی- پ ژ و ه ش ی ن گ ر ش ه ا ی ن و د ر ج غ ر ا ف ی ا ی ا ن س ا ن ی س ا ل د ه م ش م ا ر ه ا و ل زمستان 6931 ب ر ر س ی ن ظ ا م ت ق س ی م ا ت ک ش و ر ی د ر ا ی ر ا ن : م ط ا ل ع ه م و ر

More information

EU KELLY, C1 ARABIC results

EU KELLY, C1 ARABIC results EU KELLY, C1 ARABIC results Survey overview Number of respondents: 1 Expected number of respondents: 50 Response rate: 2.0% Launch date: 02 Aug 2011 Close date: 02 Sep 2011 Section 1 1. Institution INTERNATIONAL

More information

QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1. Unit ٣ - Noun (Case endings)

QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1. Unit ٣ - Noun (Case endings) QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1 Unit ٣ - Noun (Case endings) 1 Word Study ر ب = ر ب ب Linguistic : master, owner, authority owner of the wealth ر ب امل ال ر ب الد ار owner of the house 2 Word Study ا لر ب With

More information

ا روع ا دو ا ت ا وو ودورات ا و ود ا ر (إ رو)

ا روع ا دو ا ت ا وو ودورات ا و ود ا ر (إ رو) ا و ا دو ط ا ذر ا وو ا ط ر م NP-T-1.12 No. ا دئ ا ا ھداف ا دام د ا روع ا دو ا ت ا وو ودورات ا و ود ا ر (إ رو) ا وو ا ط ظم م ا د ا ر ر ا ) ا ذر ط ا دو ا و ن ا درة ا وو ا ط ورات ھ ل ا و ا ط ا وو ا و ا دو

More information

Prophet Eisa {Jesus} (PBUH) Preached Monotheism

Prophet Eisa {Jesus} (PBUH) Preached Monotheism Page 1 of 8 Prophet Eisa {Jesus} (PBUH) Preached Monotheism { 22-27} 5 - سورة املائدة ه ن ا ١ و لا ق ح ي س م لا ي ن ب ي ل ي ء ا ر س ااو د ب عا ه للا ي ب ر و م ك ب ر ١ د ق ل ر ف ك ن ي ذ لاا و لا ق ن ا ه

More information

Discrete Math 2/10/19

Discrete Math 2/10/19 Discrete Math Instructor s Information: Name: Dr. Najah Al-shanableh Office hours: Sunday and Tuesday : 9:30-11:00 am Monday and Wednesday: 11:00 am 12:00 pm E-Mail: najah2746@aabu.edu.jo Office Tel.:

More information

Morning and Evening Remembrance

Morning and Evening Remembrance Morning and Evening Remembrance As found in Fortification of the Muslim الس ال م ع لى م ن ال نبي ب ع د ه الص الة و و ا ل ح م دهلل و ح د ه All praise is for Allah, alone, and prayers and peace be upon the

More information

QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1. Unit ٢٠ - Present Tense I

QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1. Unit ٢٠ - Present Tense I QUR ANIC ARABIC - LEVEL 1 Unit ٢٠ - Present Tense I 1 Today s lesson Up to now, we studied Past Tense ال م اض ى Now, we will learn Present Tense ال م ض ار ع اإلض اف ة But before that, we will study 2 اإلض

More information

ر ا ف غ د م ح م ن س ا ب ع د م ح ا ن

ر ا ف غ د م ح م ن س ا ب ع د م ح ا ن ه) د ن س ی و ن د) ر و م ی ش ه و ژ پ ی- م ل ع ه م ا ن ل ص ف ) ی ا ه ق ط ن م ی ز ی ر ه م ا ن ر ب ( ا ی ف ا ر غ ج 7 9 3 ن ا ت س ب ا ت 3 ه ر ا م ش م ت ش ه ل ا س 7-9 2 : ص ص ر گ ش د ر گ ی ب ه ذ م ه ب ر ج ت

More information

ن ا ت س ب ا ت م و س ه ر ا م ش م ه ن ل ا س ی

ن ا ت س ب ا ت م و س ه ر ا م ش م ه ن ل ا س ی ه) ن و م ن ش ه و ژ پ - م ل ع ه م ا ن ل ص ف ن ا س ن ا ا ف ا ر غ ج ر د و ن ا ه ش ر گ ن 1396 ن ا ت س ب ا ت م و س ه ر ا م ش م ه ن ل ا س ا ت س و ر ن ر ف آ ر ا ک ه ع س و ت ر د د ا ص ت ق ا و ز ر و ا ش ک ل م ا

More information

ا ه ق ط ن م ن ز ا و ت ن ا ر ی ا ی د ر ب ه ا ر ش ق ن و ه ی ر و س ت ال و ح ت ن

ا ه ق ط ن م ن ز ا و ت ن ا ر ی ا ی د ر ب ه ا ر ش ق ن و ه ی ر و س ت ال و ح ت ن ر- د ی ح ی ش ه و ژ پ ی- م ل ع ه م ا ن ل ص ف ی ن ا س ن ا ی ا ی ف ا ر غ ج ر د و ن ی ا ه ش ر گ ن 1396 پاییز م ر ا ه چ ه ر ا م ش م ه ن ل ا س ی ا ه ق ط ن م ن ز ا و ت ن ا ر ی ا ی د ر ب ه ا ر ش ق ن و ه ی ر و

More information

ر گ ش د ر گ ه ع س و ت ی ا ر ب ی د ی ل ک ر ص ن ع د ن ک ن ی م ض ت ا ر ن ا ر گ ش د ر گ ه ت س و ی پ حضور که ه ق ط ن م ط ی ا ر ش ا ب ی

ر گ ش د ر گ ه ع س و ت ی ا ر ب ی د ی ل ک ر ص ن ع د ن ک ن ی م ض ت ا ر ن ا ر گ ش د ر گ ه ت س و ی پ حضور که ه ق ط ن م ط ی ا ر ش ا ب ی ف ص ل ن ا م ه ع ل م - پ ژ و ه ش ن گ ر ش ه ا ن و د ر ج غ ر ا ف ا ا ن س ا ن س ا ل د ه م ش م ا ر ه ا و ل زمستان 6931 ت ر س م س ا خ ت ا ر ت و س ع ه گ ر د ش گ ر ت ف ر ح و ر ز ش م ب ت ن ب ر م س ر ه ا و ر ا ه

More information

We made every living being out of water.

We made every living being out of water. Page 1 of 7 Allah is the Creator & Guardian of everything; He knows all. ۰۰۶۲ و و هى ل ع ل ك ء ي ش ل ي ك و ١ ه لل ا ق لا خ ل ك ء ي ش { 26} 93 - سورة الزمر Allah is the Creator of everything; He is the

More information

ن ا ت س ب ا ت م و س ه ر ا م ش م ه ن ل ا س م

ن ا ت س ب ا ت م و س ه ر ا م ش م ه ن ل ا س م ی ش ه و ژ پ ی- م ل ع ه م ا ن ل ص ف ی ن ا س ن ا ی ا ی ف ا ر غ ج ر د و ن ی ا ه ش ر گ ن 1396 ن ا ت س ب ا ت م و س ه ر ا م ش م ه ن ل ا س م ال ي ا ر ه ش ي ك ي ز ي ف د ش ر ر ب ر ث ؤ م ل م ا و ع ي ب ا ي ز ر ا

More information

ر تب ی ا م ر له لسس لی ل ت ح ه و د سر فت باف ب

ر تب ی ا م ر له لسس لی ل ت ح ه و د سر فت باف ب ی ش ه و ژ پ ی- م ل ع ه م ا ن ل ص ف ) ی ا ه ق ط ن م ی ز ی ر ه م ا ن ر ب ( ا ی ف ا ر غ ج 6931 زمستان 1 ه ر ا م ش م ت ش ه ل ا س 3 3-6 5 : ص ص ر ب ا ر ب ر د ز ا ر ی ش ر ه ش ن ال ک ی ر ه ش ه د و س ر ف ت ف ا

More information

Reward of Belief, Doing Righteous Work & Being God- Fearing for Towns. Sustenance showered over them from above and risen from beneath their feet

Reward of Belief, Doing Righteous Work & Being God- Fearing for Towns. Sustenance showered over them from above and risen from beneath their feet Reward of Belief, Doing Righteous Work & Being God- Fearing for Towns Page 1 of 11 Sustenance showered over them from above and risen from beneath their feet { 69} سورة األعراف - 7 و و ل ن ا ل ه ا ر ق

More information

Word from Quran. Meaning

Word from Quran. Meaning Meaning O you Word from Quran 1. ي أ ي ه ا. 2 ف إ ذ ا Then if. 3 ك ذ ل ك Also They believe(masculine) ي ؤ م ن ون 4. The torment ال ع ذ اب. 5 And he was و ك ان. 6 You do(plural ت ع م ل ون 7. To the ones

More information

with transliteration (Supplications) Collection of Short Qur'anic Ayah Sake of Allah

with transliteration (Supplications) Collection of Short Qur'anic Ayah Sake of Allah with transliteration (Supplications) Collection of Short Qur'anic Ayah Al-Zahid Sake of Allah Publication www.alzahid.co.uk ا ع و ذ ب االله م ن الش ي ط ن الر ج ي م I seek protection with Allah from the

More information

آ ر ی ث أ ت و ن ا ر گ ی ز ا ب ر ب د ی ک أ ت ا ب ه ی ر و س ن ا ر ح ب ل ی ل ح ت س

آ ر ی ث أ ت و ن ا ر گ ی ز ا ب ر ب د ی ک أ ت ا ب ه ی ر و س ن ا ر ح ب ل ی ل ح ت س ی ش ه و ژ پ ی- م ل ع ه م ا ن ل ص ف ی ن ا س ن ا ی ا ی ف ا ر غ ج ر د و ن ی ا ه ش ر گ ن 6931 زمستان ل و ا ه ر ا م ش م ه د ل ا س ن آ ر ی ث أ ت و ن ا ر گ ی ز ا ب ر ب د ی ک أ ت ا ب ه ی ر و س ن ا ر ح ب ل ی ل

More information