Il-Presepju. Fuljett ma ru mill- GÓAQDA ÓBIEB TAL-PRESEPJU - MALTA c/o 56, Amaltea, Triq il-marg, Attard ATD Malta. Óar a Nru.

Transcription

1 Il-Presepju Óar a Nru. 90 Ottubru 2016 Fuljett ma ru mill- GÓAQDA ÓBIEB TAL-PRESEPJU - MALTA c/o 56, Amaltea, Triq il-marg, Attard ATD Malta Newspaper Post 1

2 colour Fuljett ma rug kull tliet xhur mill- G aqda Óbieb tal-presepju Malta. VO/0844 Kull korrispondenza g andha ti i ndirizzata lis- Segretarju, Charles A. Bellia 56, Amaltea, triq il-mar, Attard ATD2382. Malta IL-PRESEPJU Jitqassam lill-membri tal-g aqda u g alhekk biex tirçevih allas il-miωata tieg ek regolarment billi tibg at 5 lill-kaxxier. Kontribuzzjonijiet o ra biex jinfdew l-ispejjeω ikunu ferm apprezzati. L-GÓAQDA ÓBIEB TAL-PRESEPJU Malta tirringrazzja lil kull min kiteb f din il- ar a tal-fuljett. Apprezzament speçjali jmur g as- Sinjura Jessie Chircop li adet sieb il- proof reading. Werrej Editorjal...3 Il-Kelma tal-president...4 Dwal fil-presepju: l-uωu tal-leds...5 Laqg a ta kulturi Ewropej f Malta...7 X ji ri f Assisi fiω-ωmien il-milied?...8 Kelba Abbandunata...10 L-istorja tfakkarna...12 Ûew pitturi li hemm fi Giotto-Basilica L-G assiesa Mo bija PoeΩija...18 Wirja fis-sala San Fran isk Anniversarju...22 L-Img allem tal-bambini...23 Il-Kartolini tal-milied...25 Tag rif fuq il-bolol tal-milied...28 L-Irwiegel Ta min jinnothom...31 Kraft g at-tfal...33 Ambaxxaturi li ew iωuruna...34 Spiritwalità: Il-Milied fil-katekiωmu...36 Min kien Iben ÌuΩeppi u Marija...38 X pasturi tlifna mill-img oddi...39 Stampat 36, St. Paul Street, Valletta Tel: emibonnici@gmail.com 2

3 Editorjal L-G aqda Óbieb tal-presepju-malta, f din is-sena ddedikata mill-papa Fran isku b ala s-sena tal-óniena, qieg da tfakkar it-tletin Sena mit-twaqqif tag ha. Anniversarju wie ed wara l-ie or ifasslu l-istorja tal-g aqda. Kien proprju f Ottubru tal-1986 meta bdiet tinkiteb l-istorja. F sala fil-kunvent ta Santu Wistin fil-belt Valletta, fl-ewwel laqg a enerali, l-g aqda bdiet tiffunzjona. Minn dakinhar il quddiem saru bosta wirjiet u avvenimenti li g ollew l-isem tal-g aqda ferm il fuq f dik li hija kultura u g arfien tal-presepju. Donnu din is-sena fejn b al ma g idt il fuq, hija ddedikata lis-sena tal- niena u rikonçiljazzjoni, fid-dinja qeg din ji ru avvenimenti li jnisslu mibg eda bejn il- nus. L-g an prinçipali tal-mi ja tal-bambin kien proprju biex jifdi l-bniedem u jer a j abbu ma Alla l-missier. Kemm hija façli li a na, b ala bnedmin, ninsew l-g an prinçipali tal-presepju. Nafu, li f dawn iω-ωminijiet, il-bniedem g andu iktar minn qatt qabel jag mel eωami talkuxjenza u jara kif jasal biex ikun aktar qrib il-bambin li tant nifir u u niffeste jaw il-mi ja tieg u. Na seb li kul add jaf x inhu ji ri madwarna. Qtil u biωa sfrenati qalb in-nies tad-dinja!! Sirna nibωg u no or u jew insiefru min abba t-terroriωmu. Smajna dan l-a ar b dak il-qassis FrançiΩ li nqatel kiesa u biered fuq l-artal minn Ωew Ωg aωag li qalu li kienu suldati ta ISIS. Fejn hija l- niena lejn il-proxxmu ta dawn in-nies? Jien b ala nisrani u li f dan iω-ωmien ikra u tal-biki rrid xorta na fer u nitlob g al dawn in-nies, in oss li hija a a DIFFIÇILISSIMA... imma u ner a ng id imma... jekk irrid nifra bil-mi ja tal-bambin fostna dan irrid nag mlu. Dan ma jg oddx biss g all- rajjiet li qeg din isiru madwarna. Jaf ukoll li hemm nies imwe g in madwarna w a na ndawru wiççna u addio l-ma fra jew il- niena. Dawn it-tletin sena li jien g amilt parti minn din l-g aqda, min jaf kemm stajt kont sors ta we g at li loqt bla ma kont naf lil çertu nies. Fl-a ar dejjem wasalt g allkompromess u re a kollox g al li kien. J Alla l-g aqda Óbieb tal-presepji - Malta tibqa xxerred il-qima lejn il-presepju, alli xi darba kull bniedem jifhem sew l-g an tal-mi ja tal-bambin. Il-Milied u s-sena Tajba. Frans Chircop 3

4 Il-Kelma tal-president Óbieb, Qeg din fl-ista un tas-sajf li, ng id g alija, hu l-a jar Ωmien biex wie ed jibda ja seb g all-presepju did. Tinsewx li din is-sena qeg din niççelebraw it-tletin anniversarju tal- G aqda. G alhekk nistennew ming andkom xi a a speçjali li tkun isba mis-snin ta qabel, biex intellg u wirja kif jixraq g all-okkaωjoni. Kif di a ndunajtu introduçejna l-kulur anke fil-fuljett ta matul is-sena! Kien ilna na sbu dwar dan u wara li ibna prezzijiet minn numru ta stamperiji, irnexxielna nsibu min, ming ajr iktar spejjeω jag mlilna x-xog ol li xtaqna. Dan hu ta vanta kbir g ax apparti li anke d-dehra tkun isba, wie ed ikun jista japprezza r-ritratti tal-presepji u o etti o ra li jidhru fil-fuljett. Il- sieb tag na hu li nkomplu intejbu l-kuntatt tag na mag kom, iωda dejjem inωommu f mo na li l-flus jo or u malajr imma jid lu bil-mod. Huwa g alhekk li f kull ar a tal-fuljett qed nistiednukom, jekk g andkom, tibg atulna l-indirizz tal- ! F din il- ar a sejrin issibu afna avviωi g all-attivitajiet li ser torganizza l-g aqda fix-xhur li ejjin. M humiex xi attivitajiet kbar afna, imma huma biωωejjed biex g al darb o ra nuru li l-g aqda hija wa da ajja u attiva. Nie du gost narawkom g al xi attivita minn dawn. Kif dejjem ng id il-parteçipazzjoni t a g k o m tag mlilna kura biex na dmu iωjed. Tislijiet u sa a lilkom ilkoll. Andrew Spiteri Fil-waqt li jawgurawlek Milied Óieni u Sena mimlija Risq, Il-President u l-kunsill tal- G aqda Óbieb tal-presepju Malta g andhom il-pjaçir jistiednu lilek u l-familja g all-ftu tal- WIRJA ANNWALI TA PRESEPJI 2016 Li ser issir fis-sala San Fran isk Triq Melita Valletta nhar il-gimg a 9 ta Diçembru, 2016 fis-6.30 p.m. 4

5 Dwal fil-presepju l-uωu tal-leds Id-dwal jiffurmaw element importanti fil-presepji tag na. Jista jkun li dan hu hekk min abba l-fatt li l-presepji tag na jikkonsistu f g add ta g erien, binjiet jew kmamar u rkejjen o ra li jekk ma jinxteg lux ikunu mudlama u allura ma jitgawdewx. Matul is-snin kienu jintuωaw diversi mezzi biex jiddawwal il-presepju. Kien hemm Ωmien meta, b periklu kbir, l-presepju kien jiddawwal permezz ta msieba biω-ωejt jew xemg a u mhux wie ed u tnejn spiççaw u ie a! Mal-wasla tal-elettriku, tfaççaw il-bozoz li maω-ωmien çkienu kemm fil-qies kif ukoll fil-kurrent me tie biex jinxteg lu. Minn ftit tas-snin l hawn tfaççaw fis-suq l-led s. G alkemm afna jirreferu g alihom b ala bozoz, it-terminu li jiddeskrivihom huwa: dijodu, bl-ingliω diode. Sakemm dawn jag tuna d-dwal li nixtiequ fil-presepji tag na ftit li xejn jaffettwana l-isem tag hom, imma tajjeb li nkunu nafu xi ftit informazzjoni dwar x inhuma u kif ja dmu; fuq kollox irridu naraw x irridu nag mlu biex dawn l-leds jag tuna r-riωultat mixtieq g al Ωmien twil. L-LED ma tixg elx permezz talfilament b al bozza normali u anqas hi mag mulha mill- ie. Fig. 1 hija bozza tradizzjonali fil-waqt li Fig. 2 hija LED. Façli naraw id-differenza fil-mod kif inhuma ma dumin! Fig. 1: INCANDESCENT mini bulb Bil-mod il-mod il-bozoz qed jinqatg u u flokhom de lin b mod mg a el l-leds. Dawn mhux biss g andhom Fig. 2: LED diode forma differenti, imma l-mod li bih jintuωaw huwa wkoll partikolari. Billi huma ta volta baxx normalment 3.5 Volt, ikollna bωonn transformer, jew a jar driver li jniωωel il-vulta tal- Enemalta minn 240 Volt g al 3.5 Volt. Dan iddriver jibdel il-kurrent minn AC, dak li nuωaw fid-djar tag na, g al DC li insibuh fil-batteriji. L-LED ma ta dimx fuq kurrent AC! EΩempju ta transformer DC huwa ç-charger tal-mobile li wkoll jista jintuωa biex jit addmu l-leds, li g andhom partikolarita o ra. Waqt li bozza tradizzjonali m g andhiex Positive (+) u Negative (-), l-led g andha u ma jistg ux jinqalbu. Fig 2 turi kif wie ed jag raf il-(+) u 5

6 l-(-). Il-(+) Positive hija itwal min-(-) Negative. Id-driver jew DC transformer ukoll ikollu l-positive u Negative. Dawn jew ikunu immarkati fuq il-kaxxa jew jing arfu mill-kulur tal-wires, normalment A mar (Positive) u Iswed (Negative). Jekk dawn jinqalbu l-led ma ta dimx. Problema o ra Ωg ira hija li mhux dejjem insibu driver li jag ti 3.5 Volt U allura jkollna bωonn l-g ajnuna ta reωistenza biex i ib il-vulta viçin dak li jkollna bωonn. Din ti i ssaldjata mas-sieq il-qasira (-) tal-led. Fig 3 turi kif din ir-reωistenza ti i wωata. Flok driver ser nuωaw batterija ta 9V li tag mel l-istess xog ol b al driver jew transformer DC. Ejja nispjegawha ftit! Jekk a na nag tu l-vulta kollu tal-batterija fuq l-led, din tag ti dawl qawwi imma g al ftit in! It-terminals tal-led jis nu afna u jin arqu. Mela g andna bωonn ta reωistenza biex tixrob il-vulta Ωejjed li ej mill-batterija. Jekk l-led hija 3.5V, mela g andna 5.5V Ωejda. BiΩ-Ωieda tar-reωistenza kif muri hawnhekk, ikollna bilanç bejn dak li iere mill-batterija u dak li qed ji i uωat. B dan il-mod l-led qed tie u dak biss li g andha bωonn u allura ser ittina servizz tajjeb u fit-tul. Dan g aliex, LED, jekk tintuωa tajjeb, g andha ajja afna itwal minn bozza tradizzjonali. Fattur ie or importanti hu li meta LED tintuωa kif spjegajna, din ma tis onx u g alhekk ir-riskju li ddewbilna l-jablo jew anke ta arqu ji i eliminat. Tajjeb ninnutaw ukoll li billi l-leds ftit li xejn ja lu kurrent (inqas minn 0.03 amp), il-konsum fuq il-batterija huwa minimu... dan ifisser li l-batterija ser iddum ranet twal biex tin ela... anke jekk tit alla mixg ula kontinwament. G al min forsi jaqta qalbu biex jissaldja wires ma xulxin, tajjeb ng idu li llum insibu LED li di a jkollhom reωistenza imwa la mag hom. Dawn jissej u prewired LEDs u kull ma jkollok bωonn hu li ΩΩidilhom biççtejn wire. Fl-a arnett, nota Ωg ira dwar it-tip ta dawl li jo ro mill-led. Óafna drabi, l-kulur abjad, g alkemm ikun dawl sabi ikun qawwi wisq g all-presepju insej ulu dawl a rax jew kiesa. Dan irridu nevitawh! Meta nixtru LEDs bojod ikun ferm a jar jekk nitolbu l-kulur warm white. Dan ikun jag ti kemxejn fl-isfar u l-effett tieg u ikun afna a jar f kull parti tal-presepju. Nittama li dawn il-ftit punti ser jiswew ta g ajnuna g alikom. Bl-uΩu tal-leds mhux biss ikollna presepji sbie, imma wkoll presepji safe u ekonomiçi. Awguri lil kul add. minn Charles A. Bellia 6

7 Laqg a ta kulturi Ewropej f Malta L-ewwel sieb dwar din il-laqg a kien li fl-okkaωjoni tal-valletta 2018, meta l-belt tag na tilbes il-libsa tal-kapitali Ewropeja tal-kultura, l-g aqda tag na ttella wirja ta presepji minn pajjiωi Ewropej f Malta. Bil-mod il-mod dan il- sieb rabba l-eg ruq u sar ideja iktar ambizzjuωa. Kompla jissa a meta il-president tal-un. Foe.Prae., is-sur Johann Dendorfer, offra l-appo tieg u biex l-g aqda tag na tlaqqa f Malta l-ewwel Konvenju ta Óbieb tal-presepju mill-ewropa. Minkejja li konna g adna fil-bidu tal-2016, beda x-xog ol biex jitfassal programm ta attivitajiet ma suba biex jattiraw il-parteçipazzjoni ta barranin. L-iskop wara dan l-avveniment sar wie ed çar dak li npo u l-g aqda Óbieb tal-presepju Malta fuq livell Ewropew fil-waqt li no olqu f Malta, niçça ta turiωmu speçjalizzat fi Ωmien il-milied. Konna nafu li biex nil qu l-iskopijiet tag na ridna na dmu bilg aqal jekk mhux ukoll b mod professjonali. G alhekk bdejna l-kuntatti tag na ma entitajiet lokali li setg u jkunu ta g ajnuna f dan il-pro ett. Mhux dejjem infet ulna l-bibien bera ; kultant kellna nduru l-kantuniera u nid lu mill-bieb tal- enb, imma xorta ri na sodisfatti. G adna ma wasalniex fil-final... fadlilna ftit x naqdfu mhux aωin, imma bil-paçenzja u determinazzjoni resqin lejn pro ett li ser jag ti spinta qawwija lill-g aqda tag na. G all- abta ta nofs Ottubru ta din is-sena, Óbieb tal-presepju minn diversi pajjiωi tad-dinja ser isiru jafu b dan il-konvenju f Malta. Dan g aliex, dan l-avveniment ser jit abbar b mod uffiççjali waqt il-kungress Mondjali tal-presepju li ser isir f Bergamo, l-italja. Minn hemm nibdew it-triq biex nippreparaw dak kollu me tie g as-suççess mixtieq. Fejn ser ikunu l-membri tag na? Hija a a çerta li l-kunsill mhux ser ikun kapaçi jla aq max-xog ol kollu wa du u l-g ajnuna ser tkun me tie a. Fil-waqt li çertu xog ol ser ikollu jsir minn entitajiet barra l-g aqda, g all-preparazzjoni u tmexxija ta numru ta attivitajiet ser ikun hemm bωonn ta numru ta membri li jiffurmaw sotto kumitati b responsabiltajiet diversi fl-organizzazjoni. Fi ftit Ωmien ie or ser jibdew il-laqg at g al dawn is-sotto kumitati; g alhekk in e u lil dawk li jixtiequ jkunu parti minn dan il-pro ett presti juω, biex jikkuntattjaw immedjatament lis- Segretarju permezz ta ittra jew biex jitniωωlu f lista apposta. Meta jasal il-waqt dawn jissej u g all-laqg a u jkunu organizzati fi gruppi skond il-bωonn. Minn issa ng idulkom grazzi tal-interess u g ajnuna tag kom 7

8 X ji ri f Assisi fiω-ωmien il-milied? F Diçembru, l-bliet ta Umbria jinbidlu f kuluri u dwal li b alhom ftit tara f postijiet o ra. F postijiet b al Assisi u Spello, kif ji u armati g all-milied, tist ajjilhom partijiet mixxena tal-presepju. G al min ikun f Assisi fi Ωmien il- Milied, jara dawk il- wienet sbie u mωejnin g all- festa kbira tat-twelid tal-bambin Ìesu. G alina l-isba Ωmien tas-sena. Min jaf Assisi u l-in awi ta madwarha, jaf kemm ji u mtella attivitajiet natalizie. Fil-belt ta San Fran isk, li oloq il-manifestazzjoni tal-presepju, n-nies tallokal jag mlu re-enactment tal-mument ma iku ta Greccio, billi jie du sehem u jintrepretaw dak il-mument tant sabi. It-toroq taç-çentru tal-belt, kif ukoll filvilla i tal- madwar, f kull tieqa jew niçça jkun hemm xi presepju. Dawn il-presepji li jkun g all- wiri, jie du sehem f kompetizzjoni li ti i organizzata mill-kunsill tal-lokal. 8 Ûgur li wie ed ma g andux jitlef l-esibizzjoni ta presepji minn madwar id-dinja fiddar tal-porziuncola ta Santa Maria degli Angeli f Assisi. Dawn il-presepji, li ew min madwar id-dinja kollha, kienu mog tija lill-patrijiet ma tul is-snin. Fi Ωmien tal-milied l-a jar presepji, jitpo ew g all-wiri filpassa ta Rose Garden u fil-kjostru tal-monasteru.

9 Sorpriza o ra hija l-presepju monumentali fil-passa tal- Basilika ta San Fran isk, li huwa mag mul minn figuri tat-terracotta, kbar daqs bniedem, is-si ra tal- Milied fid-da la tal-baωilika Minuri. Tajjeb li wie ed jiftakar li f Assisi u n awi ta madwar ikun hemm attivitajiet tradizzjonali b al presepju tas-sacred Hovel kif ukoll l-inωul tal-befana minn fuq il-bejt tal-knisja ta Rivotorto. Fuq kollox, wie ed ma jistax jitlef il-famuωi Christmas markets li jkunu miftu a mill-4 sat- 8 ta Diçembru fil-piazza del Comune u Piazza Santa Chiara. Fl-a ar u mhux l-inqas, il-presepju Óaj li ji i mtella mir-residenti ta Assisi, qalb il-kampanja ma ika ta dawk id-djar u kastelli medjovali. L-Editur u l-board Editorjali, Flimkien mal-president u l-kumitat tal-g aqda Óbieb tal-presepju-malta, jag tu l-isba xewqat g al Milied mimli hena ta Ìesu Bambin u Sena Ìdida mimlija riωq u barka tas-sema F dawn il- ranet ta fer Ma nisewx niftakru f utna tal-kumitat, membri qrabat u bieb tag na li allew din id-dinja biex jiççelebraw it-twelid tal-bambin fil-prezenza tieg u fil- enna. Ag tihom o Mulej il-mistrie ta dejjem, id-dawl ta dejjem jiddi fuqhom. Jistir u fil-paçi, Hekk ikun 9

10 Kelba Abbandunata Sonia issa kellha g axar snin u kienet taf tmur l-iskola we idha. Kienet tifla bilg aqal u ommha, Sandra, tg idx kemm kellha bokka biha. L-hena tag ha kienet li tfa arha man-nies sa ansitra meta tkun g and tal-merça. Kienet l-g axqa tag ha. Imma x-xitan m g andux alib kif jg idu tant sewwa l-antiki. Mara li bintha xejn ma kienet bil-g aqal bdiet tg ir sewwa g al Sonia u anke g al ommha. Xtaqet ma nafx x tag ti biex t assrilha l-fama tajba. Din kienet Klara. Kien mielu qed joqrob il-milied imma dik is-sena donnu s-sajf ma riedx i allina bi kwietna. Darba Sonia kienet ejja lura mill-iskola. Damet ma waslet fit-triq li tag ti g ad-dar g ax kienet g addiet tixtri xi affarijiet g al ommha. F daqqa wa da fuq bankina we idha, f xemx taqli li kienet barra minn Ωmienha f dak ix-xahar tal-milied, rat kelba mitfuha fl-art tilg e kemm tifla. Kienet tidher mag kusa u niexfa g adma u ilda miskina. Sonia kkonfondiet x se taqbad tag mel. Il-kelba dehret marida u ma tifla x tiççaqlaq. Imbag ad imxiet bil-mod qribha lesta biex jekk il-kelba tag mel xi mossa li se tattakkaha titlaq ti ri. Imma dik il-povra lejqa ma fel itx tqum. B xorti tajba Sonia kien baqg alha ftit ilma fil-basket tal-iskola. Resqet eqreb u ferrg et ftit ilma f idha u ressqitha lejn alq il-kelba. Dik ar et ilsienha u lag qet l-ilma. Sonia tatha l-ilma kollu li kien baqa fil-flixkun. Imbag ad bdiet miexja lejn id-dar. Il-kelba li kienet sabet l-im abba bdiet timxi bla sa a wara Sonia sakemm waslu d-dar. Omm Sonia n asdet meta rat lil bintha bil-kelba mag ha. Ma damitx ma ndunat li Sonia kienet ennet g al dik il-kreatura msejkna. Da litha u adet siebha bilqalb. AvΩat l-g assa, biex jekk sidha kien qed ifittixha ji i g aliha. Óaditha wkoll g and Veterinarju. Tg idx kemm vitamini taha barra mediçini g al xi marda li laqqtet mit-triq. Klara, dik il-mara g ajjura, indunat b din il-kelba li kien hemm fid-dar ta Sonia. Óalliet ftit img at jg addu u marret l-g assa. Hemm ivvintat storja li Sandra kellha kelba li kienet g adma u ilda, li kienet iωωommha maqfula fuq il-bejt bil- u u bilg atx. Il-pulizija li kien hemm, a r-rapport u meta sie bu da al lura minn biçça xog ol barra, qabdu t-triq u r ewlha lejn id-dar ta Sandra. Fet et il-bieb Sonia u tg idx x qatg a adet meta rat iω-ωew pulizija quddiemha. Óar et Sandra u g alkemm in asdet ukoll Ωammet il-kalma u staqsiet x kien ara. Wie ed mill-pulizija qalilha li ried jara l-kelba li kellhom. Sandra asbet li sid Beauty kien tfaçça u ried jo odha. G ajtitilha u Beauty iet dejhom. G alkemm issa kienu g addew ftit xhur il-kelba ma kienx g adha iet f tag ha g al kollox. 10

11 Kien g adha rqiqa u tidher fra li. Malli raha hekk wie ed mill-pulizija, li kien i obb il-klieb u ma ja milx jara annimali ma qurin, tg idx kemm beda jg ajjat ma Sandra. AkkuΩaha li kienet ta qar lil dik l-imsejkna kelba. Ried jara kellhiex ilma, u ikel. Sandra ppruvat tfehemu l-istorja ta Beauty imma qisha qeg da tkellem ajt. Dak il-pulizija nzerta kien i obb l-annimali u li ara kien li t assarha afna lil Beauty. Fl-a ar g abbew il-kelba f vann u telqu biha. Sewwa Sonia u kemm Sandra ddispjaçihom afna. Imbag ad Sandra ftakret li meta Sonia kienet sabet lil Beauty hi kienet g amlet rapport l-g assa prova li Sonia veru kienet sabet il-kelba. Iddeçidiet li tmur l-g assa dak il- in stess biex ifittxu r-rapport l-antik. Qabel ar u mid-dar Sonia tablet l ommha biex flimkien imorru jitolbu quddiem il-presepju li kellhom fis-salott. Hekk g amlu. Sonia spjegat lill-bambin x kien ara u talbitu jg inha biex ma titlifx lil Beauty li issa kienet saret parti minn ajjitha u kienet t obbha afna. Dak il- in Sonia arset lejn il-bambin li kien hemm fil-maxtura u b al asset li kien fehemha u kien se jg inha. L-istorja spiççat b wiçç il- id g alihom, imma Klara qalg et çanfira kbira minn g and dawk il-pulizija. Meta re g u kellmuha bdiet t awwad fid-diskors u malajr indunaw li kienet gidbet. Imma Sandra u Sonia afrulha l- sara li riedet tag mlilhom. Sandra rra unat li l-bambin kien tahom grazzja kbira li Beauty baqg et g andhom. Xtaqu jag mlu bieb ma Klara u g alhekk stednuha tid ol tg id talba mag hom quddiem il-presepju. Óadu ftit te u pasta li kienet g amlet Sandra u kollox intesa G andek tg id il-presepju jag mel afna id u j ib paçi, serenita u armonija fid-dar!! Marianne Tabone Dan hu l-indirizz tal-website tag na! Id ol fih biex taqra dwar l-istorja tal-g aqda, il-presepju, kif ta dem il-presepju u xi aççessorji. Ûur l-albums tarritratti u edded il-memorja tal-wirjiet annwali. G addi l-indirizz lil bieb u qraba, speçjalment dawk imsefrin...ibqa Ωgur li japprezzaw. 11

12 L-istorja tfakkarna Il-priedka tal-milied tat-tifel, illum il- urnata saret sinonima mal-quddiesa ta nofs il-lejl, li ti i ççelebrata lejlet il-milied. Niftakar meta kont g adni tifel u xi darba kont nie u sehem fil-purçissjoni tal-bambin hawn fiω-ûurrieq. Kemm kont nistenna bil- erqa li xi darba jmissni jien biex nag mel dik l-imbierka priedka!! Niftakar li kien ikun fiha afna kliem bil-latin li mija fil-mija la t-tifel, la l- enituri u l-anqas l-udjenza ma kienu jifhmu x qed jing ad. Imma ta tifel li kont, b al tfal o ra dejjem kont nittama. A na s-subien, niftakarni nin abru fil-muωew g as-sebg a ta filg axija. Il-bniet ma niftakarx li kienu jie du sehem. Kull tifel kien ikollu xi xema, xi fanal ma dum minn missier it-tifel u b xema o fih. Konna nkunu mlefilfin sewwa fil- ersijiet biex nilqg u mill-bard u l-kes a. Kienet tkun atmosfera tal- enn. Kont tid ol fl-ispirtu tal-milied. Hekk kif is-superjur kien jippreparana tnejn tnejn fit-triq, lesti biex tibda l-purçissjoni, ta tfal li konna, kul add kien jibda ji ieled biex kemm jista jkun ikun viçin dawk li jkunu jerfg u l-bambin. Min hu l-aqwa kien i awwel u dawk goffi u fuq tag hom dejjem kienu xxurtjati. Hekk kif tibda l-purçissjoni kien jibda l-kant talg anjiet tal-milied. Jien minn dejjem kont inkun emozzjonat, kemm meta kont inkun fer an u kemm meta kont inkun imdejjaq. Ma nafx g aliex hekk kif kienet tibda l-g anja Nini la tibkix iωjed, tant kont nemozzjona ru i li kienet titlag li g oqla fi griωmejja u ma kontx inkun nista nlissen nota wa da. Biex tag qad kienu ukoll jo or uli xi demg at. Hekk hija l- ajja!! It-tfal, bil-fanali mixg ulin u l-kant lejju tag hom jimlew bil-fer li dawk kollha li jkunu preωenti. Kont ta seb li qieg ed fil- enna. Dawk il-fanali kont tist ajjilhom l-istilel li fe ew fis-sema meta l-an li abbru l-paçi lir-rg ajja waqt li kienu jirg u l-mer liet tag hom. 12

13 Biex ma ntawwalx, ilmanifestazzjoni kienet tasal quddiem il-knisja ta San Ìakbu fi Triq il-kbira u hemm kienet tieqaf u jsiru ftit priedki Ωg ar minn tfal mag Ωulin di a mis-soçi tal-muωew. Bejn poeωija jew xi rakkonti kien isir il-kant. Povru jien kont ner a nemozzjona ru i u addio x- xewqa li nsemma l-vuçi tieg i. Wara ftit konna naslu l-knisja u hemm, wara li nag mlu l-prova g all- quddiesa ta nofs il-lejl, konna mmorru lura lejn id-dar. Niftakar li meta konna mmorru l-quddiesa ta nofs il-lejl, wara l-evan elu kien jo ro it-tifel li kien ser jag mel il-priedka, liebes ta abbati, bil-berettin fuq rasu qisu qassis Ωg ir u mieg u kien ikun hemm is-su eritur. Niftakar kienu jo or u dritt dritt g al fuq il-pulptu u wara li kienu jag mlulu banketta Ωg ira biex jkun jista jidher minn isfel, kien jibda jinse il-priedka fost it-tferfir tal-idejn hekk kif ikun ie mg allem. Wara li jispiçça, l-knisja kienet tinfaqa biççapçip u povru hu min ikun qieg ed fl-isba nag sa g ax iqum ma sud g ax ja seb li tkun waqg et l-istilla ta Betlem. Dan it-tifel kien jing ata Bambin sabi b ala premju ta l-isforz li jkun g amel biex iwassal il-messa ta Betlem. Darba, ta tifel kurjuω li kont, staqsejt lis-superjur meta bdiet issir il-priedka. Dan qalli: Id-drawwa li fil-milied issir il-priedka minn tifel fil-quddiesa ta nofs il-lejl da let f pajjiωna lejn l-a ar tas-seklu dsatax. Jing ad li l-ewwel priedka saret filknisja parrokjali ta Sant Andrija f Óal Luqa fil-milied tas-sena It-tifel li g amel din il-priedka kien Ìor Sapiano. Fil-Milied ta tliet snin wara, ÌuΩeppi Carabez g amel il-priedka tal-milied fil-knisja tal-furjana. Fl-1900 Ìanni Carabez g amel il-priedka fil-knejjes ta Santu Rokku u tal-vitorja fil-belt Valletta. G allbidu, din il-priedka kienet issir wara l-qari tal-evan elju b ala omelija, iωda llum issir qabel il-quddiesa. Biex ikompli, spiçça biex qalli, Frans, jekk trid li tag mel il-priedka tal-milied xi darba attendi regolari l-muωew G al xejn spjegajtlu li kien diffiçli li mmur g ax kelli l bog od. Na seb li f qalbu qal,... u daqshekk int l bog od li tag mel il-priedka Fil-fatt qatt ma g amiltha!! Frans Chircop 13

14 Ûew pitturi li hemm fi Giotto-Basilica Superiore u f Basilica Inferiore L-ewwel pittura li hemm fil-basilika Superjuri ta Greççio, impittra minn Giotto, te odna f lejlet il-milied tal- 1223, fi Greççio fejn g ex il-qaddis San Fran isk. Giotto ma pittirx ilprespju ambjentat f post naturali, kif kien jista ji i indikat fil-kitbiet li kien hemm. Minflok, hu g aωel li jpitter interpretazzjoni personali, u jambjentah fi struttura ta knisja, li afna jidentifikaw b ala s-santwarju tal-qabar Imqaddes. Fran isk, liebes ta djaknu, joqg od g arkubbtejh u f idejh iωomm lill-bambin Ìesu, imgeωwer fil- rieqi. Hemm ukoll baqra u mara, anki jekk f qisien pjuttost çkejkna, ma enb il-maxtura. It-tieni pittura fil-basilica Inferiore Din il-pittura kellha suççess kbir malartisti tal-umbria ta dak iω-ωmien u g aldaqstant irreplikawha f numri kbar. Il-persona i huma mpittrin bi sbu ija kbira u dan juri l-viωjoni dida fuq ir-riçerka tas-sbu ija fiωika. Marija, bilqieg da, toffri lil Ìesu Bambin lill- Ma i sabiex jadurawh. L-inçens hu mpo i ma enb it-tron u l-ewwel Ma i jag ti qima lil Ìesu Bambin billi jpo i idu fuq il-libsa tieg u biex juri l-gratitudni tieg u lejh. 14

15 colour L-G assiesa Mo bija... fil-knisja tan-nativita - Beltem! Il-Knisja tan-nativita, mibnija fuq dak li hu mag ruf b ala l-g ar li fih twieled Ìesù Bambin, inbniet fuq ordni tal-imperatur Kostantinu fis-sena 327 wara Kristu. Matul is-snin, din il-knisja spiççat fiç-çentru ta afna kontroversji u lied bejn id-diversi reli jonijiet li kienu jippretendu li g andhom id-dritt taddominanza f din il-knisja. RiΩultat ta dan, il-knisja iet im arrfa mis-samaritani fis-seklu sitta. L-Imperatur Ìustinjanu re a bena din ilknisja u fis-seklu tnax fuq struzzjonijiet tar-re Almariç I u l-imperatur Manuel Comnenus, li kien BiΩantin, din iet mog nija b muωajçi ma dumin minn ie, folji tad-deheb u fidda, madreperla u ebel ikkulurit. Ilfiguri f dawn il-kwadri juru lil Kristu, ommu Marija u San ÌuΩepp, kif ukoll it-tnax l-appostlu fost qaddisin u patrijarki o ra. IΩda dan kollu ma serviex biex tirrenja l-armonija, anke jekk il-pellegrina i lejn dan il-maqdes kienu numeruωi afna. Il-kontroversji mhux talli ma naqsux, imma Ωdiedu u afna drabi saru wkoll element ta lied u gwerer. Dawn il-konflitti, mg ejjuna mill-elementi naturali fosthom l-ilma taxxita u theωωiω tal-art, olqu telqa u abbandun li g amlu sara kbira fl-istruttura tal-knisja. Il-bieb prinçipali ie imbarrat bil- ebel sakemm sar daqsxejn ta da la madwar metru u nofs g oli biex ma j allux ellieda fuq iω-ωwiemel jibqg u de lin. It-tmermir tal-knisja tan-nativita, meqjusa wkoll b ala l-ewwel tempju Kristjan fit- Testment il-ìdid, tant kiber li l-knisja bdiet titqies b ala perikoluωa g all-viωitaturi. Dan wassal biex fl-2012 il-unesço tiddikjara din il-knisja b ala wirt dinji filperiklu li ji arraf. Il-President Palestinjan Mahmoud Abbas insista mal-patrijarki tal-knisja biex iwarrbu fil- enb id-differenzi ta bejniethom u jibdew ir-restawr minnufih. 15

16 colour Fl-2013, id-ditta ta restawr S.p.A. Piaçenti mill-italja, ing atat l-inkarigu biex tirrestawra l-knisja. Beda x-xog ol fuq is-saqaf, mag mul mill-injam. L-elementi tan-natura, terremoti u bombi tal-gwerra kienu g amlu erba minn dan is-saqaf tant li l-ammont ta ilma li kien jid ol minnu meta tag mel ix-xita ikkawωa sarat anke fil-moωajçi li semmejna qabel. Óafna mill-injam kellu jinbidel; ma kienetx biçça xog ol façli biex jinstab il-materjal me tie, iωda finalment l-ewwel pass tlesta. Kien imiss li jinkixfu u jitnaddfu l-mosajçi li kien g ad fadal. Aktar minn sittin fil-mija ta dawn il-panelli biωantini inqerdu maω-ωmien. Dak li kien fadal inkixef u tnaddaf biex juri l-wirt imprezzabbli li kien hemm mo bi ta t it-trab, nugrufun u kisi bil- ir li sar Ωmien ilu. Waqt dan il-proçess inkixfu l-firem ta min adem dawn l-opri hekk sbie. Dawn kienu juru isem bil- Latin...Basilius. Bil-mod il-mod, u wara sieg at twal ta xog ol paçenzjuω, dawn il-muωajçi, anke jekk b afna sarat irreparabbli, re g u taw il- ajja lil din il-knisja, monument tal-ewwel snin tal-kristjaneωmu. Fost il-panelli li inkixfu jew tnaddfu, kien hemm sitt figuri ta an li twal madwar Ωew metri u nofs il-wie ed. G alkemm anke dawn kienu arrbu xi sarat, l-an li ew imlaqqma l-g assiesa Mo bija li tpo ew hemm biex jindukraw il-post fejn twieled il-messija. Meta tfaççaw l-ewwel sinjali ta muωajk daqshekk elaborat, Giannmarco Piacenti, il-kap eωekuttiv ta Piacenti S.p.A. qal li dawn il-muωajçi kienu jixb u afna lil xog ol simili fi Sqallija, Firenze u Ravenna. Huwa qal, G al dan ix-xog ol g andna bωonn idejn esperti u dedikati. L-abilita ta dawn l-idejn bdew jikxfu opri li kienu saru kwaωi elf sena ilu. Fost ir-restawraturi kien hemm tfajla ta 28 sena mit- Toscana Silvia Starinieri. B ala technician esperta fuq ir-restawr, xog ol Silvia kien li tifli sew il-kisi li kien hemm mal- itan biex tidentifika dawk il-postijiet li setg u kienu qed ja bu partijiet tal-muωajk. Waqt li 16

17 kienet qed tag mel dan ix-xog ol bi strument apposta, mag ruf b ala demographic camera, hija ndunat li f post partikulari il- ibs kien maqtug mill- ajt. Meta beda x-xog ol metikoluω ta brix, tfaçça dak li deher forma ta wiçç. Kien mument ie or ta emozzjoni kbira, qalet Silvia Starinieri, iktar u iktar meta ftit wara bdiet tinkixef dijadema kulur id-deheb. Kien innotat li l-muωajk kien g adu fi stat tajjeb afna u deher li l-figura kienet s ie a. Wara ranet twal ta tindif bir-reqqa, inkixfet figura ta An lu ie or li ma kienet arrbet ebda sara. Kien is-seba G assies Mo bi li g al snin twal kien jindokra l-grotta ta Betlem. Hemm xog ol ta muωajk ie or li jrid jinkixef. Dan jinsab mg otti bil-paviment eωistenti, li parti minnu inkixfet biex deheret parti minn din l-opra li tixraq lil dan il-wirt mhux biss monumentali imma wkoll reli juω. G ad fadal xog ol xi jsir, iωda llum wie ed jista jie u nifs u jg id li fl-a ar, ir-ra uni reb et u dan il- ojjell li jirrapreωenta l-bidu tal-kristjaneωmu, ie salvat mir-rovina li kien riesaq lejha. Me ud minn artiklu fuq id-daily Mail miktub minn Anne Marie O Connor TABLE SHOW Fis-Sala San Fran isk, Valletta Nhar l-erbg a 12 ta Ottubru, 2016 mill-5.30 p.m. Ikun hemm wiri u informazzjoni dwar * Aççessorji g al-presepju * Pasturi free hand u bil-forom * Dwal fil-presepju u l-uωu tal-leds * Kif nevitaw il-periklu fil-presepju! * Bejg ta aççessorji u pasturi. * Filmati informattivi dwar il-bini tal-presepju 17

18 PoeΩija Jien twelidt g eri -biex int titg allem tinωa mill-egoiωmu tieg ek. Jien twelidt fqir -biex lili tqisni b ala l-uniku g an tieg ek Jien twelidt f maxtura -biex int titg allem tqaddes kull ambjent fejn tg ix. Jien twelidt dg ajjef -biex int ma tibωax minni. Jien twelidt bl-im abba -biex int ma tiddubitax minn im abbti. Jien twelidt bil-lejl -biex int temmen li jien indawlek fid-dlam ta ajtek. Jien twelidt bniedem -biex int issir alla Jien twelidt persegwitat -biex int taççetta kull diffikulta Jien twelidt fis-sempliçita -biex titg allem ma tkunx bniedem kumplikat Jien twelidt fil- ajja tieg ek -biex inwassal lil kul add lejn Dar Missieri. Lambert Noben mill ktejjeb Jesus Emanuel 18

19 Wirja fis-sala San Fran isk ta Diçembru - 31 ta Diçembru 2016 Regoli g all-parteçipazzjoni 1. Kull membru tal-g aqda li jkollu l-miωata tal-2016 im allsa jista jie u sehem fil-wirja billi jimla l-formola li tinsab f dan il-fuljett u jibg atha lis-segretarju flimkien ma 8 bolli ta Malta mhux uωati ta 26ç l-wa da. 2. Kull parteçipant jista jippreωenta sa Ωew presepji; iωda l-kumitat ikollu dritt li jirrifjuta xi presepji min abba nuqqas ta spazju, livell ta xog ol baxx jew xi ra uni o ra valida. 3. Presepji li jkunu dehru f xi wirjiet o ra jistg u ma ji ux aççettati g all-wirja. 4. Il-qisien tal-presepji m g andhomx jaqbωu is-60çm faççata u 50çm fond. Presepji li jkunu ikbar, iωda ma jaqbωux il-100çm wisa u 60çm fond ji u aççettati sakemm l-ispazju barra l-vetrini jippermetti. 5. It-tqassim tal-presepji fis-swali tal-wirja jsir mill-kumitat u add ma jista jirriserva postijiet. 6. Il-presepji ji u esibiti g ar-riskju tal-proprjetarji tag hom. G alhekk il-preωenza tal-esibituri waqt il-wirja hija importanti. 7. Presepji li jkollhom dwal o fihom, irid ikollhom biçça twin sheeted flex ta mhux inqas minn tliet metri kif ukoll fused plug 13 amp. Óadd ma jkun permess li jikkonnettja l-presepju tieg u mas-sistema tal-elettriku ming ajr il-permess tal-kumitat. 8. Il-Kumitat ma jkunx responsabbli g al xi sarat li jistg u jsiru lil xi presepji min abba li l-vulta tal- bozoz, transformers jew muturi ma jkunux jaqblu ma dak tal-enemalta - 240Volt. Presepji li jkun fihom l-ilma ma jitpo ewx fil-vetrini. 9. Presepji li, skond il-kumitat, jistg u jkunu ta riskju min abba xog ol tal-elettriku aωin, ma ji ux aççettati. 10. Il-presepji g andhom jitwasslu mill-proprjetarji tag hom fis-sala San Fran isk bejn il-óadd 20 ta Novembru u s-27 ta Novembru 2016 f dawn il- inijiet: mit-tnejn sal Ìimg a bejn il-5.00 u 7.15p.m. Is-Sibt u Óadd bejn id-9.00 a.m. u (nofsinhar). 11. Kull membru li japplika biex jesibixxi presepju/i fil-wirja jrid jimpenja ru u li jattendi fis-sala waqt il-wirja g al ta l-inqas tliet nofs ta nhari. Kull parteçipant hu mitlub li jimmarka 6 nofs ta nhari fuq il-formola tal-applikazzjoni. Il-Kunsill jag Ωel tlieta minn dawn skond il- tie a. 19

20 12. Waqt li l-presepji fil-wirja jibqg u proprjeta tal-esibitur; ritratti u/ jew videos tal-istess presepji me uda mill-kumitat ikunu proprjeta esklussiva tal-g aqda Óbieb tal-presepju (Malta) u l-kumitat ikollu d-dritt ming ajr ebda obbligu li juωahom f pubblikazzjonijiet, urnali, DVD s u websites. 13. Bejg jew negozjar ta bejg ta presepji jew partijiet minnhom ma jkunx permess fis-swali tal-wirja. Membru li jikser dan ir-regolament jista jitkeçça mill-g aqda. 14. Il-presepji ma jistg ux jittie du mis-sala waqt il-wirja, iωda jridu jibqg u esibiti sas-sibt 31 ta Diçembru, 2016 f nofs inhar. 15. Il-presepji jistg u jin abru nhar it-tnejn 2 ta Jannar, 2017 bejn it a.m. u s-7.00 p.m. Min ma ji borx il-presepju tieg u dakinhar, ikun irid jag mel appuntament mal-kumitat biex ikun jista ji bru. Min ikun jixtieq jie u l-presepju tieg u nhar is-sibt 31 ta Diçembru, 2016 wara li tag laq il-wirja, g andu javωa lil xi membru tal-kumitat qabel din id-data. 16. L-applikazzjonijiet jag lqu nhar l-erbg a 16 ta Novembru, ÌURNATA GÓAWDEX mal-góaqda ÓBIEB TAL-PRESEPJU Malta InΩuru l-wirja tal-g aqda Óbieb tal-presepju G awdex u presepji o ra ta dilettanti G awdxin. Qabel nirritornaw lura Malta, inωuru Betlehem f G ajnsielem. F nofsinhar nieqfu Marsalforn g all-ikel. Nitilqu mill-furjana ( dejn Kristu Re) fis-7.15 Ni u lura mal-vapur tal-5.15 p.m. Prezz barra l-vapur: Kbar 23 Tfal (sa 11-il sena) 16 Jintalab depoωitu g al kull persuna. Booking waqt il-wirja fis-sala S. Fran isk. Aktar informazzjoni: Tel: jew charbel@onvol.nt 20

21 GÓAQDA ÓBIEB TAL-PRESEPJU - Malta WIRJA SALA SAN FRANÌISK 2016 Applikazzjoni Isem u Kunjom:... Nru ID... Indirizz: Tel No / Mob: Dettalji dwar il-presepju: Qisien: Faççata çm Fond çm G oli çm Materjal Immarka hawn ta t il- ranet (6) li fihom int tista tattendi fis-sala San Fran isk waqt il-wirja Il-Kunsill jag Ωel biss TLIETA minn dawn. Ara Regolament Nru: 11 A.M. 9.30am sa 12.30pm ÓADD TNEJN TLIETA ERBGÓA ÓAMIS ÌIMGÓA SIBT P.M. 4.00pm sas- 7.00pm ÓADD TNEJN TLIETA ERBGÓA ÓAMIS ÌIMGÓA SIBT N.B. F dawn il- ranet il-wirja tkun mag luqa. Data... Firma... *** Tfal ta t l-14 -il sena m humiex obbligati jattendu mal-wirja. *** 21

22 30 Anniversarju Kalendarju ta Attivitajiet B al ma tkellimna f ar iet o ra tal-fuljett, din is-sena l-g aqda tiççelebra 30 sena mit-twelid tag ha! Tletin sena li matulhom Kumitati u membri admu biex il-presepju jer a jie u postu fiç-çentru tal-milied Malti. Bis-sa a tal-g aqda u dawk li emmnu fiha, l-presepju Malti mhux biss re a a l- ajja f pajjiωna, imma mar ukoll barra minn xtutna fejn t allat ma kulturi o rajn u kien apprezzat minn Óbieb tal-presepju barranin. L-istorja ta suççessi li kellna anke fil-qasam Ewropew ippubblikajniha fil- ar a ta Jannar 2016 tal-fuljett tag na u g alhekk m hemmx lok li nirrepetuha. IΩda anniversarju ta 30 sena ma jiqafx bil-pubblikazzjoni ta storja, imma jibda b numru ta attivitajiet li jfakkru avveniment sabi. Huwa g alhekk li l-kunsill Amministrattiv tal-g aqda aseb biex ifassal programm g al dan l-iskop. Ftit attivitajiet li jkomplu jg ollu ie l-g aqda Óbieb tal-presepju Malta. OkkaΩjonijiet li fihom il-presepju ser ikun prominenti. Óudu nota ta dawn l-attivitajiet u attendu g alihom. IlpreΩenza tag kom tkompli t e e it-tradizzjoni li l-milied Malti jkun iççelebrat madwar il-presepju! 7 ta Ottubru, 2016 Ikla tal-anniversarju Ara avviω f pa na o ra. 12 ta Ottubru, 2016 TABLE SHOW fis-sala San Fran isk, Valletta 19 ta Ottubru, 2016 Jibda l-armar tas-sala San Fran isk g all-wirja 11 ta Novembru, 2016 Seminar dwar il-presepju fil-mosta 20 ta Novembru, 2016 Jibdew jintlaqg u l-presepji g all-wirja ta Diçembru, 2016 FTUÓ TAL-WIRJA ANNWALI 10 ta Diçembru, 2016 Kunçert fil-knisja ta San Fran isk 26 ta Diçembru, 2016 Ìurnata G awdex Bookings mill-wirja 28 ta Diçembru, 2016 Dawra ma presepji f Malta 31 ta Diçembru, 2016 L-AÓÓAR JUM tal-wirja fis-sala S. Fran isk. 7 ta Jannar, 2017 Serata ta Eg luq is-sena. 22

23 L-Img allmin tal-bambini Meta nsemmu l-bambini, hemm bωonn li qabel wie ed isemmi l-img allem u jsemmi l-materjali li bih ikun mag mul. Bambin tax-xema jista jsir bil-forma b riωultati tajbin, ie or tat-tafal jista jsir hekk ukoll. Tal-kartapesta wkoll jid ol ix-xog ol tal-forom. Illum issib forom tal-lastiku, li jimtlew bil- ibs u li r- riωultat a ari jkun mill-a jar. IΩda meta nitkellmu fuq l-injam, Bambin hekk, ikun sar minn skultur professjonali. Meta tara çerti Bambini jkollok tg id li kienu xog ol ta dilettanti. Bambini o ra b al ta Wistin, Buttigieg, Gerada u Milja tal-muωew u o rajn, kienu kollha xog ol tal-forom raffinat. Mill-ewwel tg id li kienu jafu ja dmu. Illum, meta wie ed iderri g ajnejh, jaf jg idlek mill-ewwel dan Bambin ta Buttigieg jew ta Wistin jew ta Gerada billi admu afna u mill-istess forom. Ix-xog ol fl-injam hu iωjed rari u dawk ta Farru ia u ta Marçjol jinqatg u g alihom. Tajjeb li nag tu ftit tag rif fuq xi mg allmin ta dawn il-bambini. Ìanni Gerada ( ) Dan Ìanni Gerada kien soçju tal-muωew minn ÓaΩ-Zabbar. Óadem g al bosta snin fit-tarzna b ala addied u dejjem kellu xog ol goff filbaçiri. Tiskanta bl-idejn kbar u goffi li kellu, qishom pala tal-bajtar tax-xewk, b danakollu kien ja dem Bambini dawk tal-4çm u o rajn kbar daqs tarbija. Ìanni tg allem wa du jag mel il-bambini, u b al afna o rajn b alu, baqa mhux mag ruf. Il-forom kien jag milhom hu u adem minn qabel il-gwerra sal F ÓaΩ-Ûabbar Ìanni kien mag ruf b ala dak li g amel il-bambini u nafu li kien ibig xog olu fil- wienet tal-belt u kien ukoll jibg at barra minn Malta. IΩda nafu wkoll li kien jag mel afna xog ol b ala premjijiet tal-milied g at-tfal tal-muωew. Buttigieg ta Bambini Meta ssemmi lil Buttigieg ta Óal Lija tkun qed issemmi l-iωjed wie ed li adem minnhom wara l-gwerra. Tmur fejn tmur g andek tiltaqa ma Bambini tieg u u ma tistax tmur Ωmerç meta tara dik ir-ra iera tal-fildiferru, dak il-mant a mar, dik il-qalb tax-xema fuq sidru u fuq kollox dak il-lewn tal-karna jon roωa. Sirt naf 23

24 li kellu wie ed ji i minnu fir-rabat, li kien ja dimlu n-nag a u li kien i ib blokki ta xema mill-ìermanja, barra bωonnijijiet o ra b al g ajnejn tal- ie u x-xag ar artifiçjali. Illum Paul, wie ed mit-tfal tieg u, qed ikompli fejn alla missieru. ÌuΩeppi Caruana Dan kien mag ruf iωjed b ala Marçjol minn Bormla. It-TereΩjani f Bormla g andhom il- miel ta Bambin tal-injam, xog ol ta dan Marçjol. G al xi ra uni huwa juri ras ta wie ed mill-bambini tieg u qisha ta tifel kbir. Dun Belinn Dan il-qassis kien reli juω tal-mssp iωda wara sar saçerdot djoçesan. Dan adem bosta Bambini kbar u tara n-nag a kbar tieg u tiskanta kif kien jag milhom mimlijin u mhux vojta minn ewwa. Anton Farrugia Dan kien minn Óal G axaq. Kien jag mel u jsewwi afna Bambini. G al xi Ωmien kien membru fl-g aqda Óbieb tal-presepju-malta. Carmel Sammut Dan tista tg idlu li kulma jara b g ajnejh jag mluh idejh. Barra xog ol fl-injam u fl-induratura huwa ntefa b ru u u b ismu g ax-xog ol ta presepji u xog ol taxxema. Jag mel il- miel ta Bambini tax-xema, nag a u pasturi. Ir-Reverendu Charles Vella. Dan il-qassis huwa professjonist f dan il-qasam fejn tid ol kemm restawr ta opri sagra, kemm pitturi u o etti o ra. Dan il-qassis g andu xog ol speçjali ta Bambini u jispeçjalizza f dawk g amla ta trajbu. Dan Vella hu fi klassi g alih wa du g ax hu artist professjonali. Hekk tajna fuq fuq xi tag rif dwar l-artisti Maltin li admu u allewlna patrimonju ta Bambini ta kull kwalita, li meta t ares lejhom, tinduna kemm, o din il-biçça gωira, kellna talenti li illum jg a bu kemm lill-maltin kif ukoll lill-barranin. Joseph Muscat 24

25 colour Il-Kartolini tal-milied Illum saret façli li bniedem jid ol f anut u jixtri l-kartolini, biex jibg at xi awguri, speçjalment g all-milied. Anki l- wienet li jbig u b ir is, saru joffru afna pakketti, min bl-istampi differenti, minn dawk pagani, g all-o rajn bl-imma ini ta Ìesu tarbija. IΩda kif kien il-bidu tag hom? G alkemm in-naqqaxa flinjam kienu jipproduçu prints b temi reli juωi sa minn Ωminijiet Ewropej tan-nofs, l-ewwel kartolina kummerçjali g all-milied u l-ewwel tas-sena, kienet disinjata f Londra fl John Callcott Horsley ( ) pittur narrattiv IngliΩ u Akkademiku, iddisinja l-ewwel kartolina g all-milied u l-ewwel tas-sena fuq talba tal- abib tieg u Sir Henry Cole, li kien l-ewwel direttur tal-muωew ta Victoria u Albert. Horsley ddisinja l-kartolina fl-1840, iωda dehret g all-bejg fl-1843, meta ar u elf minnha u kull wa da nbieg et g all- prezz ta ames çenteωmi!! Il-Kartolina ntlaqg et b kontroversja g ax kienet turi familja tg olli t-tazzi biex tiççelebra l-milied. Il-Puritani ça duha mill-ewwel. O rajn laqg uha bil-fer. B hekk, l-idea tal-kartolini tal-milied sabet art fertili u artisti o rajn malajr bdew ipin u l-istampi tag hom g all-kartolini. Kartolina partikulari li kienet popolari ferm, kienet iddisinjata fl-1849 mill-artist IngliΩ William Egley. Il-kartolini g ax-xewqat tajba ma kinux xi a a dida. Sa mil-litografija ta Aloys Senefeldet fl-1796, in-negozanti kienu jibag tu l-awguri tag hom g as-sena l-ìdida. IΩda dan ma kienx il-kaω fi Franza. Hemmhekk, il-françiωi ppreferew juωaw l-a ar kartolina. Father Christmas fuq il-kartolini L-ewwel kartolina prodotta fl-istati Uniti kienet dik mil-litografija ÌermaniΩa ta Louis Prang li emigra lejn New York g all- abta tal Prang kellu n-negozju 25

26 colour tieg u f Boston u dan fet u fl Fih beda jipproduçi l-ewwel kartolini bilkulur, b xeni ta le endi xitwin, kemm g all-milied kif ukoll g all-ewwel tas- Sena. Matul il-gwerra Çivili Amerikana, Abraham Lincoln talab lill-cartoonist politiku Thomas Nast, ipin i lil Santa Christmas (Santa Claus) mat-truppi ta l-unjoni, biex iqawwilhom il-moral. Nast kien l-ewwel bniedem li ntroduça lil Father Christmas b ilbies a mar tradizzjonali u b çinturin wiesg a tal- ilda. Illum il- urnata, l-kartolini saru industrija multi biljunarja u nsibhom g al kull okkaωjoni Attività 30 Anniversarju SEMINAR DWAR IL-PRESEPJU Fir-Razzett tal-markiω Mallia Tabone Triq Wied il-g asel Mosta. Il-Ìimg a 11 ta Novembru, 2016 PROGRAMM 6.00 p.m. Membri tal-g aqda juru kif jin adem il-presepju 7.00 p.m. Ftu tas-seminar Ta dita: Il-Presepju minn Betlem sa Greccio Kelliem: Sur Alex Powell 7.45 p.m. Il-Presepju Naplitan ori ini u sinjifikat Ta dita minn Rev. Edgar Vella Ikun hemm in g all-mistoqsijiet wara kull ta dita p.m. G eluq is-seminar u tazza nbid. Grazzi lill-g aqda Talent Mosti g all-g ajnuna. 26

27 Attivita 30 Anniversarju KUNÇERT ta MuΩika u Kant tal-milied bi stil Gospel fil-knisja ta San Fran isk, Triq ir-repubblika, Valletta bil-parteçipazzjoni ta JOY GOSPEL SINGERS Nhar il-ìimg a 16 ta Diçembru, Il-Kunçert jibda fis-7.30 p.m. Il-Quddiesa tal-5.15 p.m. tkun wa da ta Radd il-óajr. Grazzi lill-patri Gwardjan u Komunita Fran iskana Konv. li taw permess biex isir dan il-kunçert. Kul add huwa mistieden Il-MiΩata Óbieb, Qed joqrob tmien is-sena u mieg u Ω-Ωmien li fih irridu niftakru fiddmir tag na b ala membri tal-g aqda Óbieb tal-presepju - Malta... dak li in eddu s-s ubija tag na u n allsu l-miωata g as-sena Wie ed forsi jiddejjaq jirrepeti... imma l-fatti huma li fil-waqt li l-ispejjeω dejjem tilg in, l-g ajnuna minn barra qed titbieg ed. G alhekk il- 5 ta kull membru huma b al tazza ilma f urnata sajfija... tg inna biex nibqg u g addejjin bix-xog ol tag na. Grazzi bil-quddiem. 27

28 Tag rif fuq il-bolol tal-milied Sejrin nag tu arsa fuq fuq fejn g andhom x jaqsmu l-bolol tal-milied li l-pajjiωi tad-dinja ar u fis-sena 2000 g al Ωmien il-milied. Christmas Islands Fi Ωminijiet afna l-bog od, l-ewropej bdew ifittxu artijiet biex ikabbru l-imperu tag hom. Kien proprju l-kaptan William Mynors li kien ja dem mal-kumpanija Royal Mary ta English East India, li fil-25 ta Diçembru 1643, kien qed iba ar qrib gωira li add qatt ma kien semg a biha u qabad u taha l-isem ta Christmas Islands. Fil-5 ta Settembru, 2000 il-posta ta dan il-pajjiω ar et sett ta tliet bolol dedikati lill-milied. Is-su ett hu l-g anja IngliΩa We Three Kings. Id-disinji, li g andhom afna g asafar u pjanti tropikali, saru minn Bill Wood mill-belt ta Melbourne. Ilbolol kienu stampati mid-ditta Awstraljana ta SNP Ausprint. Il-bolol g andhom dawn il-valuri Ωew bolol ta 40ç u bolla ta 45ç. Malta Il-posta ta Malta ar et sett disinjat minn Ìor Mallia. Dan is-sett juri t-twelid ta Sidna Ìesu Kristu f ambjent Malti. Fid-disinji naraw iddrawwiet ta Ωmien il-milied li ejjin minn afna sorsi differenti; l-aktar dawk insara u dawk IngliΩi. Hemm si ra tal-milied, il-figura ta Father Christmas, ir-rigali, l-presepju, knisja b si ra tal-milied u Ωew gruppi ta familji. Id-disinji huma tipiçi ta Ìor Mallia. Min ma jafux lil Ìor Mallia? 28

29 L-Isvizzera. Dan il-pajjiω jo ro bolla wa da g al Ωmien il-milied u timbru u envelop speçjali mill-ferg a tal-posta ta Berna, l-belt kapitali mag rufa ukoll b ala Betlehem. Ta min jg id li Betlehem hi distrett ta Berna. Il-bolla turi an lu tal-karti li jiddendel mas-si ra tal-milied. L-an lu li naraw fuq il-bolla sar fil-belt ta Dresden. Il-bolla li g andha valur ta 90Rp, saret fuq disinn ta Bernadette Baltis miz-zumikon. Il-bolla ar et fil- 21 ta Novembru, 2000 u kienet stampata mid-ditta ta Helio Courvoisier SA ta Ka Chaux-de-Fonds. Kull sena l-posta tal-isvizzera to ro sett ta erba bolol li juri stejjer tat-tfal. Il-flus tas-surcharge imorru g all-g ajnuna ta g aqdiet taω-ωg aωag. Dawn il-bolol huma mag rufin b ala projuventute. L-ewwel bolla ta dan is-sett turi lil San Nikola u Father Christmas g addejjin mi budin minn Ωiemel. Il-bolla g andha valur ta 70 Rp + 35 Rp u ar et fil-21 ta Novembru, L-istampar tag ha sar mid-ditta Swiss post Stamp printers ta Berna u d-disinn tag ha me ud mill-ktieb tat-tfal Little Albert, xog ol tal-kittieb Albert Manser minn Appenzell. Min-na a l-o ra l-ferg a tal-posta ta Betlehem, f Berna qed to ro bejn l-14 sat-23 ta Diçembru, 200 envelopp speçjali li juri l-baqra u l- mara u stilla kbira flimkien mal-maxtura. L-istess disinn sar g al fuq it-timbru li hu speçjali wkoll. Issa dan it-timbru u envelop saru tradizzjoni tal-posta ta dan il-pajjiω. Bermuda Il-pajjiΩ ta Bermuda, biex ifakkar il-milied ukoll are sett ta Ωew bolol. Dawn g andhom isem ta Xewqat. Il-bolol ar u fis-26 ta Settembru, L-ewwel bolla kienet disinjata minn Meghon Jones, tfajjel ta 11 -il sena. Din turi Father Christmas b bozza li g andha s-saqajn u l-weraq. Din il-bolla g andha valur ta 30ç. It-tieni bolla, fuq disinn ta Garita Lodge li g andha 10 snin tiswa 45ç u turi si ra tal-milied u rigal kif ukoll kartolina bil-kliem Xewqat mill-bermuda. Hekk tajna daqqa t g ajn g al ftit mill-bolol li ar u çertu pajjiωi biex ifakkru l- rajja tal-milied. Donnu fis-sena 2000 kul add a spunt mill-ambjent u l-kulturi ta pajjiωhom. Min mhux mid la tal-bolol, ftit li xejn jaf li kwaωi il-pajjiωi kollha tad-dinja jo or u dawn il-bolol anke bi skop filantropiku. FiΩ-Ωminijiet tallum l-uωu tal-bolol naqas afna g ax l-era teknolo ika moderna issuperat l-uωu tag hom. J.C. Camilleri 29

30 L-Irwiegel... Il-Kalendarju tat-temp tal-bdiewa Il-kelma Irwiegel hija l-plural miksur tal-kelma Maltija riegla li ejja mill-kelma regola bit-taljan. Riegla-rwiegel mela tfisser tkejjel, tie u qies. Fil-kas tag na, tfisser tbassir tat-temp. Wie ed ikun jaf meta ejja x-xita fis-sajf u l-maltemp kbir fix- xitwa. Jitkejjel hekk. Bejn it-13 ta Diçembru u l-24 ta Diçembru hemm 12 -il urnata. Mela kienu jaraw x temp jag mel fl-ewwel urnata, 13 ta Diçembru, festa ta Santa Luçija. Jinnotaw kif kien it-temp filg odu kif bdiet l- urnata. Jekk ikun bnazzi jfisser li l-ewwel img a ta Jannar ser jag mel bnazzi. Wara jinnotaw kif ikun f nofs inhar. Jekk ikun maltemp, ifisser li t-tieni img a ta Jannar ser jag mel maltemp. L-istess kienu jag mlu fil-g axija fit-tard. B hekk ikollhom it-temp li jkun ser jag mel matul Jannar kollu. Kienu jkomplu l-g ada 14 ta Diçembru u skond it-temp ta dak inhar ikun it-temp ta Frar. Jibqg u sejrin hekk il- ranet ta wara sa l-24 u jkollhom ittemp tax-xhur kollha tas-sena, Rari kien ifallilhom. Illum il- urnata dawn l-irwiegel ma tantx g adhom jiffunzjonaw g ax it-temp inbidel afna. Bit-teknolo ija moderna u satelliti li hawn iduru madwar id-dinja biex jiprevedu it-temp, ukoll ifallu. Il-bniedem qered l-ambjent ta madwaru u qed inbatu l-konsegwenzi. Jekk tara madwar id-dinja lief g arar, maltempati kbar, klima s una u temperaturi jg olew, m a niex nisimg u. Meta ser nitg allmu?! 30

31 Ta min jinnothom 1. Kull Milied jitlob li jkun hemm xi film, panto jew ballet. Il-ballet The Nutcracker ji i esegwit kull sena, f afna pajjiωi, speçjalment fi Ωmien il- Milied. Il-muΩika ta dan il-ballet, miktuba minn Tchaikovsky, jisimha, The Nutcracker Suite 2. Il-mag ruf Christmas Club beda fl Kull ma kien dan il- Christmas Club, hu, li matul is-sena l-familji jiddepoωitaw xi a a Ωg ira tal-flus biex fi Ωmien il-milied ikun hemm flus biωωejjed biex jinxtraw ir-rigali g all-membri tal-familja, speçjalment g at-tfal. 3. Fl-Ingilterra, afna Ωmien ilu, l-ikla speçjali tal- Milied kienet ras ta anωir mixwija u fit-tisjir tag ha kienet tintuωa l-mustarda. Illum il- unata d-dundjan adlu postu. 4. Il-film White Christmas, li fih admu Bing Crosby u Danny Kaye, are fl Dan kien l-ewwel film ma dum bil-vista Vision. Il-melodija tattitlu tal-film White Christmas, kantata minn Bing Crosby, bieg et miljuni u miljuni ta kopji, anzi wa da mill-aktar diski li nbieg u. 5. Skont xi st arri li sar fl-ingilterra, sebg a minn kull g axart iklieb jirçievu rigal g all-milied. 6. Wara li kiteb Christmas Carol, Charles Dickens kiteb aktar novelli bbaωati fuq il-milied. Imma ma kisibx suççess daqs Christmas Carol 7. Fl-1836, f Alabama, l-amerika, il-milied ie rikonoxxut b ala festa pubblika. Kien afna snin wara, fl-1907, li dan sar ukoll rikonoxxut f Oklahoma. 8. Fl-Ukraina, l-festa tal-milied tista ti i ççelebrata f Ωew dati differenti; jew fil-25 ta Diçembru mill-insara, jew inkella fis-7 ta Jannar mill-ortodossi. 9. Fis-South Afrika, l-milied huwa vaganza sajfija. L-g ada, l-boxing Day hija festa wkoll. F dan il-jum jitqassmu ikel u wejje lill-familji fqar. 10. Fl-Ewropa, r-rigali tal-milied kienu jing ataw biss bejn is-sinjuri. Kien biss g al dawn l-a ar mija u amsin sena li n-nies komuni bdew jag tu r-rigali lil xulxin. 31

32 11. Jimmy Boyd kien g ad kellu biss 12 -il sena meta are id-diska I saw Mummy kissing Santa Claus. Din kienet telg et fil-quççata tal-pop Charts u fi Ωmien il-milied g adna nisimg uha tindaqq afna. 12. F afna pajjiωi juωaw si ar tal- Milied ta veru. Dan wassal, biex ma jkunx hemm skarsezzi aktar l quddiem, dawk li jbieg u dawn is-si ar, bdew i awlu tnejn jew tlett Ωerrieg at g al kull wa da li jaqtg u. 13. Id-ditta Hallmark ar et l-ewwel Christmas Cards fis-sena 1915, meta l-kumpanija kienet ilha 5 snin biss li twaqqfet. 14. Dejjem kont nisma li hawn Christmas Island wa da, iωda riçenti sibt li fil-fatt hawn tnejn. Wa da tinsab fl-oçean Paçifiku u l-o ra fl-oçean Indjan. Din ta l-a ar hi biss 52 mil kwadru. 15. Fl-Awstralja, fl-1937 ar et l-ewwel bolla tal-milied. Issa anke f Malta l-kollezzjonisti tal-bolli jkollhom xalata, g ax kull sena, il-posta ta Malta, to ro sett did tal-milied. Jessie Chircop Kun parti mill-fuljett... Ikkontribwixxi billi tibg at xi kitbiet, novelli qosra, poeωiji, eçç biex ji u ppubblikati fuq il-presepju. G andek xi idejat kif tag mel aççessorji? Trid tikkummenta dwar l-g aqda? Tiddejjaqx, iktbilna. Sa fejn ikun possibbli nilqg u is-su eriment tieg ek. Nota Ωg ira...kitbiet li jistg u jo olqu polemiki ma jkunux pubblikati. 32

33 Kraft g at-tfal Il-Milied ji i g al kul add speçjalment g at-tfal li jkunu g adhom ma bdewx jitfarfru. KwaΩi dan il-perjodu jkun Ωmien ta olm u imma inazzjonijiet. Tajjeb li ng idulkom kif tistg u tag mlu xi boroω ori inali g ar-rigali. Jekk tridu tkunu ftit ori inali tistg u tag mlu dawn il-boroω biex fihom tpo u r-rigali. G ar-reindeer ikollkom bωonn: BorΩa tal-karti Kolla Biççiet tal-kartonçin Lapes Imqass Pompoma ( ummiena tas-suf) Meta jkollkom kollox dejkom tibdew hekk: 1. Ag Ωlu d-daqs tal-borωa tal-karti li se tuωaw u fuq biçça kartonçina bajda pin u l-qrun taç-çerva skont il-qies tal-borωa. Wara qasqsuhom u pin uhom kannella skuri 2. Bil-lapes aqbdu xi platt u pin u nofs tond fit-tarf tal-borωa. Aqtg u u bilfdalijiet g aqqdu Ωew biççiet g all-widnejn forma ta demg a. 3. Itwu l-borωa kwaωi min-nofs. Mat-tinja wa lu l-qrun u l-widnejn. 4. Issa aqtg u biççtejn kartun tondi u pin uhom suwed. Wa lu fuq kull wa da biçça tonda bajda iωg ar u wa lu l-g ajnejn fuq it-tinja li tkunu g amiltu. Jekk tridu, tistg u ssibu tixtru g ajnejn li jiççaqalqu, sticker, li jag mlu elu afna. Wa lu l-pompoma fit-tarf u g andkom iç-çerva lesta. Tistg u tag mlu wkoll snowman jew si ra tal-milied. UΩaw il-fantasija... u taslu. 33

34 Ambaxxaturi li ew iωuru l-wirjiet tal-g aqda Óbieb tal-presepju - Malta matul dawn it-tletin Sena Il-presepju huwa eneru li sar mag ruf mad-dinja kollha, kemm qalb l-insara kif ukoll ma nies bi twemmin differenti minn tag na. A na, li nkunu nie du sieb ilwirja, li l-g aqda Óbieb tal-presepju-malta ttella fis-sala ta San Fran isk, il-belt Valletta, minn Ωmien g al Ωmien nie du xi sorpriωa. Darba niftakar li konna rçevejna telefonata minn g and l-ambaxxatriçi Amerikana fejn din riedet ti i ΩΩur ilwirja tag na. A na adna gost u niftakar iffissajna urnata u narawha ejja bl-land Rover kbira, waqfet f nofs it-triq u niωlet bilfamilja kollha tag ha. Wara li ntroduçejna lil xulxin, din bdiet il-mawra tag ha. Kif qalet hija stess assitha li kienet fil- enna. It-tfal ma ridux jitilqu. Naf li stqarret li qatt ma rat wirja ta Presepji hekk kbira. Ambaxxatur ie or li ie jωur il-wirja tag na kien dak ta l-awstralja. Dan ukoll kien mistag eb bis-sbu ija u l-atmosfera sabi a li kien hemm fis-sala. U stqarr li kellu bωonn li l-maltin li hemm jg ixu fl-awstralja jtellg u wirja b al din f artu biex irawmu fost l-awstraljani l-qima lejn il-presepju. Niftakar li xtaq li ntellg u wirja ta Presepji fl-awstralja. Din, kif stqarr hu stess, titlob afna finanzi. Biex tkompli tkabbar l-g arfien tax-xog ol tal-g aqda, kif jg id il-malti fuq tlieta toqg od il-borma, kienet iet iωωurna l-ambaxxatriçi Spanjola. Din niftakar kienet 34

35 xi ftit out spoken u kienet qaltilna li l-presepji fil-wirja kienu, skond kliemha, j abbtuha sew ma dawk Spanjoli. Kelma ib lil o ra u konna domna sag tejn nitkellmu fuq il-kulturi tal-presepji Spanjoli u dawk Maltin. Din ukoll donnha ma riditx titlaq. Ambaxxatriçi o ra li iet iωωur il-wirja ta l-g aqda Óbieb tal-presepju-malta, kienet dik tal-awstrija. Ftit snin qabel konna bg atna 25 Presepju l-awstrija u huma rreçiprokaw billi abu l-presepji tag hom g all-wirja tag na. L-Ambaxxatriçi Awstrijaka kienet fet et ilwirja hija stess. Dan juri l-impenn bla waqfien mill-kumitat biex il-presepju Malti jkun mag ruf malerbat irji at tad-dinja. Attivita 30 Anniversarju NIÇÇELEBRAW FLIMKIEN IKLA fil-melita Restaurant Balzan nhar il-ìimg a 7 ta Ottubru, 2016 fit-8.00 p.m. Menu: Starter: Main: Penne (or) Salad (or) Veg Soup Chicken Normande (or) Salmon Fillet in white wine (or) BBQ Ribs Dessert...Inbid/Minerali u Ilma Prezz: 23 G all-bookings çemplu jew

36 Spiritwalità Il-Milied fil-katekiωmu Qabel sifirt l-awstralja fl-1995, rajt li jkolli l-katekizmu, li bil-malti are madwar l Ktieb o xon mielu u fih mijiet ta pa ni u afna noti li jg allmuna dwar x temmen il-knisja llum mibni fuq dak li rçeviet f elfen sena ta Storja. Mieg i g andi biss il-kopja bl-ingliω u g alhekk li qieg ed nikteb je tie jiftiehem f dan id-dawl. F dan il-katekiωmu nsibu t-tag lim nisrani mfisser fil-tul u bil- sieb li jibni Nsara maturi fil-fidi tag hom. Hemm taqsima mielha dwar Ìesù Kristu; arist ftit lejn il-kelma Milied u sibt dan li gej. Il-KatekiΩmu j ares lejn Il-Misteru tal-milied f artikli 525 u 526. Qabel inkompli nikteb, nixtieq in arsu lejn il-milied fil-gωejjer tag na. G andna n-novena tal-milied, l-quddies tal-milied (bil-quddiesa ta nofs il-lejl hi importanti afna), g andna l-litur ija bl-uffiççju tal-milied, (il-brevjar) u mbag ad, kull pajjiω g andu d-drawwiet tieg u. Il-presepju, tista tg id hu mifrux kullimkien, a na l-maltin g andna l- priedka tat-tifel (jew tat-tifla), l-purçissjoni bil-bambin fittoroq, l-imqaret, il- elu tal-milied, l-ikla tal-familja u r-rigali (li ssibhom kullimkien imqar fejn nies ma humiex Insara). Nixtieq li naraw x niççelebraw fil-milied mid-dawl ta dak li ta seb, temmen u tg id il-knisja. Miniex a nid ol f dettalji g ax mhux il- sieb tieg i; li nixtieq hu li nifhmu a jar iç-çelebrazzjonijiet tag na, minn fejn ejjin, u fid-dawl ta dak li tg id il-knisja biex niççelebrawh b mod nisrani. Il-KatekiΩmu jg id li Ìesù twieled o stalla sempliçi minn familja fqira; l-ewwel li rawh kienu r-rg ajja, nies li ma kinux meqjusin importanti mis-soçjeta ta dak iω-ωmien. Kienu nies baxxi. F dan il-faqar dehret il-glorja tas-smewwiet. G al dan il-lejl, il-knisja tg id li l-ver ni abet fid-dinja lid-dawl Etern u l-art offriet lil dak li ma nistg ux nil quh. Ifa ruh l-an li u r-rg ajja u l-ma i jimxu wara kewkba g ax twieled daqsxejn ta Tifel, Alla Etern. Wara din ir-riflessjoni, l-katekiωmu jωid li biex nid lu fis-saltna rridu nsiru tfal quddiem Alla, umli u çkejknin. Irridu nkunu ulied Alla u Mweldin minn Alla. Il-misteru tal-milied isib il-milja tieg u fina meta Kristu jissawwar fina. Il-knisja twasslilna riflessjoni li tag mel fl-uffiççju Divin jew kif nafuh bil-malti, l-brevjar. Hi bidla tal-g a eb li l-óallieq isir bniedem minn Ver ni u naqsmu fid-divinita ta Kristu li qasam mag na n-natura tag na ta bnedmin. 36

37 Il-KatekiΩmu jibni l- sieb u l-argumenti tieg u fuq il-bibbja, innijiet litur içi u kitbiet tal-qaddisin F din in-naqra, (madwar sbatax-il vers b kollox) il-katekizmu jibni t-tag lim tieg u madwar dawn is-siltiet tal-bibbja: i ares lejn Luqa 2:6-7 Ìara li meta kienu hemm, Marija g alqilha Ω-Ωmien li te les, u welldet l-ewwel Iben tag ha, fisqietu u medditu f maxtura, g ax ma kienx hemm post g alihom fil-lukanda. u Luqa 2:8-20 (l-istorja tar-rg ajja li dehrulhom l-an li, marru jaraw u jfa ru l Alla. Mattew 18:3-4 Tassew ng idilkom, li jekk intom ma ter g ux issiru b at-tfal iω-ωg ar, Ωgur li ma tid lux fis-saltna tas-smewwiet. U g alhekk l-akbar wie ed fis-saltna tas-smewwiet huwa dak li jçekken lilu nnifsu b al dan it-tfajjel Ωg ir. Ìwanni 3:7, la tistag ibx jekk jien g edtlek li je ti ilkom titwieldu mill- did. Ìwanni 1:13, li titwieldu mhux bid-demm, lanqas mill- ibda tal- isem, u anqas mir-rieda tal-bniedem, iωda minn Alla. Mattew 23:12 min jitg olla, jitbaxxa, u min jitbaxxa, jitg olla. u Galatin 4:19 Uliedi, g al darba o ra qieg ed in oss l-u ig tal- las sakemm Kristu jissawwar fikom. Nittama li dawn il-ftit sibijiet mill-katekiωmu jg inuna niççelebraw il-milied a jar u nifhmuh aktar. IL-MILIED IT-TAJJEB!! Father Frans Ferriggi minn l-awstralja GÓELUQ IS-SENA 2016 Nhar is-sibt 7 ta Jannar, Programm: 5.15 p.m. Quddiesa ta Ringrazzjament fil-knisja ta San Fran isk Triq ir-repubblika, Valletta. Wara jsir Riçeviment fis-sala S. Fran isk Triq Melita, Valletta Tqassim ta Çertifikati u Tokens. Biljetti mis-sala S. Fran isk waqt il-wirja Prezz: 2 l-kbar; Tfal ta t il-11 il-sena ma j allsux 37

38 Min kien Iben ÌuΩeppi u Marija Kien g alliem g aqli; g aωla, biex tifdi, tbierek, tferra, lil frustier fra li, ferut; u seddaq, sa a, serra. Kien essri emnut, eroj, biex kag bar kburi, kattiv, li baωωa, batta batut; u avωa ajjut, attiv. Kien rawwem renju, rebbie, biex salva, sabbar, saffa, lil abriek, utu, biebu; u tejjeb, tema, taffa. Kien lissen lingwa; li i, biex ja fer, jg ammed, jg aqqad, lil dubjuω, diviω, divers; u ribell raωωan, raqqad. Kien ma sub, mag Ωul, mixtieq, biex iben intens, intbag at, lil mara mg arrsa, mg ajta; u isem intqal imbag ad. Kien patrun prezzjuω, perfett, biex qaddes; qassam, qiesu, lil ensu, usti, wejdin; u nissel, nebba, niesu. Joseph Bonnici G andek ? Jekk trid infakkruk fl-attivitajiet li jkollna minn Ωmien g al Ωmien ibghatilna l-indirizz tal- tieg ek. Tag na huwa: charbel@onvol.net 38

39 colour X pasturi tlifna mill-img oddi Sa amsin jew sittin sena ilu, wie ed kien jara filpresepju Malti s-serduk ukoll jekk xi ftit kbir. Dak kien i abbar jum did b alma bit-twelid ta Ìesù beda Ωmien did g addinja. Kien hemm ukoll in-nag a l-mitlufa li kont taraha f xi rokna jew f xi toqba tal-presepju; Ìesù ie fid-dinja biex ifittex in-nag a l-mitlufa jew il-midneb. Imdendla massaqaf tal-grotta kien ikun hemm amiema kbira taxxema li tfisser il- idma tal-ispirtu s-santu filmisteru tal-inkarnazzjoni. Kont tara wkoll ix-xbiha tal-missier Etern Alla taxxema jew tat-tafal, li forsi dda let fil-presepju Malti minn dak Sqalli. Hekk wie ed kien jara t-trinità fil-presepju Malti. L-an li kienu dawk tal-karti li jitwa lu max-xifer ta barra tal-grotta u rari tara xi wie ed tat-tafal. Dawn xi ritratti tal-palk u l-ie or mal-gwardjan il- did tas-sena l-o ra. 39

40 colour 40