Il-Ministeru tal-edukazzjoni, Kultura, Ûg a ag u Sport. Ippubblikata 2010

Size: px
Start display at page:

Download "Il-Ministeru tal-edukazzjoni, Kultura, Ûg a ag u Sport. Ippubblikata 2010"

Transcription

1 Malta 2010

2 Il-Ministeru tal-edukazzjoni, Kultura, Ûg a ag u Sport Ippubblikata 2010 Qoxra: Recovering the Satellite, ejt fuq it-tila, Austin Camilleri Ritratt: Daniel Cilia

3 Werrej Da la Sommarju e ekuttiv Introduzzjoni Il-Kuntest ta din il-politika Il-Vi joni ta din il-politika Kapitlu 1 - Qafas tal-politika Kapitlu 2 - Niffaçilitaw l-i vilupp Kulturali: Governanza Kapitlu 3 - Ng inu l-kreattività Kapitlu 4 - Kultura Inklussiva Kapitlu 5 - Kooperazzjoni Kulturali Internazzjonali Kapitlu 6 - Twettiq tal-politika Mi uri tal-politika

4 Dan id-dokument ie abbozzat mill-grupp ta Óidma g all-politika Kulturali matul il-perjodu bejn Awwissu 2008 u April Il-kontenut huwa bba at primarjament fuq l-esperjenza tax-xena kulturali f Malta li g andu dan il-grupp ta Óidma nnifsu. Madankollu, l-artikulazzjoni tal-po izzjonijiet u tal-g anijiet li huma riflessi f dan id-dokument huma bba ati fuq g add ta dokumenti ewlenin li kienu je istu minn qabel, inklu i studji nazzjonali u internazzjonali rilevanti, statistiçi, rapporti u dokumenti o rajn imsemmija u rikonoxxuti fit-test. Il-Grupp ta Óidma g all-politika Kulturali jixtieq jirrikonoxxi t-tliet dokumenti li ejjin g ar-rilevanza wiesg a u tra versali tag hom fir-rigward tal-e erçizzju kollu kemm hu: A Cultural Policy for Malta, Working Document (1995) ta Dr Vicki Ann Cremona; Il-Politika Kulturali f Malta Cultural Policy in Malta, A Discussion Document (Il-Ministeru tal-edukazzjoni u l-kultura, 2001) tal-unità g all-politika li jinsab filministeru tal-edukazzjoni; kif ukoll ir-rapport ippubblikat mill-valletta Creative Forum organizzat miç-çentru g all-kreattività fil-kavallier ta San Ìakbu bejn Jannar u Ìunju tal Il-grupp ta idma President Membri Is-Sra Davinia Galea Is-Sur Anthony Attard Is-Sra Doriana Bezzina Dr Jeannine Giglio Is-Sur Caldon Mercieca

5 Da la Il-pre entazzjoni tal-abbozz ta Politika Kulturali Nazzjonali 2010 hija pass importanti g assoçjetà tag na. Din il-politika hija bba ata fuq numru ta prinçipji. Ewlenin fost dawn insibu l-awtonomizzazzjoni tan-nies sabiex jipparteçipaw b mod attiv fl-isfera kulturali, l-g oti ta aççessibilità s i a, l-inklu joni tal-kultura fil-politika kollha rilevanti, il- olqien ta i jed opportunitajiet ta vilupp u sostenibilità, kif ukoll il-mixja kontinwa biex tintla aq l-eççellenza fl-arti. Mhux a a façli tiddefinixxi l-kultura. Kif qal Raymond Williams f Keywords: il-kultura hija wa da mi - ew jew tliet kelmiet l-aktar ikkumplikati fil-lingwa Ingli a. Dan id-dokument ma jippruvax jag ti definizzjoni tal-kultura, i da j ares lejn il-qasam tal-kultura mid-diversi aspetti tag ha. Din il-politika hija mmirata lejn dawk kollha interessati f dan is-settur, u g andha tkun ta kul add. L-aqwa assi li g andu pajji na huma r-ri orsi umani, l-innovazzjoni u l-kreattività. Dawn sawru wirt kulturali g ani li, ma - mien, viluppa f patrimonju nazzjonali li ma b alu. Fi - minijiet tallum, g addejjin minn ri enerazzjoni sostanzjali u tan ibbli fis-settur kulturali, li qed tikkontribwixxi wkoll g at-tkabbir fl-ekonomija tag na. Din il-politika mhix van elu. Fih innifisu d-dokument joffri profil sempliçi bba at fuq linji gwida li g ad jridu jevolvu u jimmaturaw. Hemm afna li jiddependi mill-interess u l-kummenti mog tija minn dawk kollha interessati. Se tkun propju din ir-reazzjoni li finalment tag ti sura lill-politika Kulturali Nazzjonali tag na. Onor. Dolores Cristina Ministru g all-edukazzjoni, Kultura, Ûg aωag u Sport

6 Orange, Malta Arts Festival Ritratt: Joe Smith

7 Li, bis-sa a ta azzjoni konkreta, tafferma r-responsabbiltà politika tal-gvern b ala l-kontributur u investitur nazzjonali ewlieni fil-kultura, u li tibdel u tikkonsolida l-attività kulturali u kreattiva b ala l-aktar aspett dinamiku tal- ajja soçjoekonomika Maltija fis-seklu 21. Ji i awtonomizzat il-pubbliku sabiex jie u sehem fl-attività kulturali permezz ta approçç li jiffoka fuq in-nies. Ji u façilitati r-relazzjonijiet bejn il-partijiet interessati kollha. Ji i mibni u kondiviω l-g arfien permezz tat-tixrid tal-iprem prassi u ta tag rif affidabbli u validu. Governanza g all-iffaçilitar tal-iωvilupp Kulturali Façilitar tal-kreattività permezz tal-edukazzjoni, l-eççellenza Kreattiva u l-ekonomija Ûvilupp ta Kultura Inklussiva Adozzjoni ta Kooperazzjoni TranΩnazzjonali Ûvilupp Strate iku tal-kultura u l-arti

8 a a) A Midsummer Night s Dream ta Shakespeare Produzzjoni MADC Malta Arts Festival 2007 Ritratt: Darrin Zammit Lupi b) Collectif KO, Malta Arts Festival 2007 Ritratt: Joe Smith b

9 Il-Gvern jemmen ukoll fil-potenzjal tal-oqsma kreattivi, artistiçi u kulturali. Apparti li dawn l-oqsma huma ta valur fihom infushom, in ossu li dawn l-oqsma jistg u jg inu bil-kbir fl-iωvilupp tal-ekonomija u tal-kwalità tal- ajja tag na. Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi Diskors tal-ba it 2008

10 Politika Kulturali Sommarju EΩekuttiv Il-Ministeru tal-edukazzjoni, Kultura, Ûg aωag u Sport ifformula l-politika Kulturali Nazzjonali 2010 u identifika lkwestjonijiet ta politika li g andhom iservu ta linji gwida g as-settur kulturali. Matul is-snin, in asset il- tie a li jkollna politiki pubbliçi li jirriflettu l-karattru dinamiku u l- ti ijiet tas-soçjetajiet. Dan huwa wie ed mill-o ettivi primarji ta din il-politika kulturali. Il-kultura hi fenomenu aj u g andha tkun indirizzata b ala vja tranωitorju li jimxi skont ilbωonnijiet dejjem jinbidlu, evidenti kemm fl-arena lokali kif ukoll f dik internazzjonali. Il-Politika Kulturali g andha lg an li tipprovdi linji gwida li fuqhom l-entitajiet tal-gvern, l-organizzazzjonijiet volontarji u l-intrapriωi privati jartikulaw ir-rwoli u l-kontribuzzjonijiet tag hom g as-settur. 10 Il-Politika Kulturali Nazzjonali 2010 tiffoka fuq il- ti ijiet taliωvilupp kulturali ta Malta. Dawn g andhom jinkludu: - titjib fl-istrutturi li jmexxu l-kultura kooperazzjoni kulturali internazzjonali tis i tal-istatus professjonali tal-artist artikulzzjoni tal- ti ijiet speçifiçi tal-arti, il-wirt kulturali u l-qasam awdjoviωiv - Ωvilupp tal-industriji kulturali u kreattivi - rikonoxximent tad-drittijiet kulturali, soçjalizzazzjoni kulturali u inkluωjoni kulturali - assigurazzjoni tas-sostenibbiltà fit-tul tas-settur kulturali Weeds - Grupp Teatrali Dù

11 Wara t-tnedija ta dan id-dokument, ikun imiss faωi o ra li se tiddefinixxi l-istrate iji konformi mal-politika Kulturali Nazzjonali. Dawn l-istrate iji se jiddelineaw l-azzjonijiet me tie a, ir-riωultati tan ibbli, ir-responsabbiltajiet involuti u l-qafas ta Ωmien li g andu ji i rispettat Dawn l-istrate iji se jiffukaw fuq il- ti ijiet tal-pajjiω, u l-impatt tag hom se jkun analizzat sabiex ikunu identifikati l-aktar inizjattivi vijabbli, mixtieqa u li jkunu fl-a jar interess tas-soçjetà Maltija. Din ilpolitika tinvolvi wkoll numru ta miωuri, fosthom a ustamenti le iωlattivi u amministrattivi flimkien ma riçerka statistika u analitika, biex ji i Ωgurat li l-implimentazzjoni ta dawn l-istrate iji tkun wa da effettiva u konsistenti mal-politika pubblika enerali u mal-o ettivi speçifiçi li qed ji u identifikati g as-settur kulturali f dan id-dokument. L-evalwazzjoni ta din il-politika se tikkonçentra fuq l-assessjar u l-istima tal-miωuri politiçi identifikati, fosthom il-kontenut, l-implimentazzjoni, l-o ettivi u l-effetti tal-azzjonijiet li jirriωultaw minn dawn id-deçiωjonijiet politiçi. L-attività ta monitora u evalwazzjoni ma g andhiex g alfejn tit alla g all-a ar, anzi tista ter a tibda bil-proçess tal-politika fi kwalunkwe stadju sabiex ittejjeb, timmodifika jew tifformula mill- did in-natura ta din il-politika. Din il-politika Kulturali g andha l-g an li tenfasizza l-intenzjoni tal-ministeru li jkattar il-kuxjenza u l-fehim tal-benesseri kulturali. Il-proposti li tartikula g andhom l-g an li jirriflettu l-interess tal-gvern fl-iffinanzjar tal-attività kulturali, u l-impatt fuqha. Din il-politika kif ukoll l-inizjattivi u l-programmi li jo or u minnha g andhom il-g an li jippromwovu l-fehim ta relazzjoni ta benesseri bejn is-soçjetà, il-kultura, l-ekonomija u l-ambjent. 11

12 Introduzzjoni L-o ettiv ewlieni tal-politika Kulturali Nazzjonali hu li tiddelinea l-qafas g al settur kulturali sostenibbli fis-soçjetà Maltija. Dan id-dokument ta politika se j ares lejn il-kunçett tal-kultura b ala dimensjoni çentrali g al tessut soçjali dinamiku li qed jevolvi skont il- ti ijiet taω-ωminijiet. Barra minn evalwazzjoni ta kif sejjer is-settur kulturali, l-istruttura adottata g all-formulazzjoni ta din il-politika kulturali kien jinvolvi analiωi metikoluωa ta oqsma soçjoekonomiçi o ra, u qies il-kontribut u l-implikazzjonijiet ta segmenti o ra tassettur pubbliku. Il-politika enerali hi msejsa fuq il-kunçett talkultura b ala relazzjoni li g andha diversi aspetti u li dejjem tinbidel, u mhux b ala dominju iωolat u statiku. 12 L-ekonomiji tad-dinja raw bidla minn suq ibbaωat fuq ilproduzzjoni industrijali g al wie ed iffukat fuq il-kreattività, l-g erf u l-innovazzjoni. Studji jindikaw li matul dan is-seklu, The Pardon Beggars, Malta Arts Festival 2008, Ritratt: Matthew Mirabelli The Politics of Culture: Policy Perspectives for Individuals, Institutions, and Communities, ed. Gigi Bradford, Michael Gary u Glenn Wallach (New York: The New Press, 2000), p. 3.

13 il-kreattività se tkun fil-qalba tal-kummerç u l-impjiegi, u limpatt li se t alli fuq diversi nazzjonijiet se jkun l-istess b allinfluwenza li r-riωorsi naturali u l-industrijalizzazzjoni allew fuq is-soçjetajiet fl-img oddi. Attivitajiet kulturali u kreattivi, madankollu, mhumiex sinifikanti biss g all-implikazzjonijiet ekonomiçi tag hom. In-nies g andhom dritt jipparteçipaw fiddinja kulturali. Din il-parteçipazzjoni attiva hi aspett neçessarju g all-identità u d-dinjità umana tag hom, u hija ta benefiççju g all-benesseri u l-kwalità tal- ajja tas-soçjetajiet b mod enerali. L-implikazzjonijiet ta din ir-rivoluzzjoni kreattiva qed jin assu madwar id-dinja, u l-istati g andhom ir-responsabbiltà jindirizzaw il- ti ijiet li qed i ib mag ha sabiex jippromwovu u jsostnu l-iωvilupp ta soçjetajiet miftu a li j arsu l quddiem. B dan il-mod, is-soçjetajiet ikunu qed joffru aktar opportunitajiet u se jirriflettu fuq il- ti ijiet tal-iωvilupp tal-individwu kreattiv u l-komunità kreattiva. 13 L-ambitu ta din il-politika Kulturali huwa doppju: hi tiddelinea l- tie a li min ifassal il-politika jirrikonoxxi lkontribut fundamentali tal-kultura fil- ajja ta kuljum permezz ta approçç proattiv, filwaqt li tis aq ukoll fuq il- tie a li l-operaturi kulturali jag rfu l-iskopijiet pubbliçi tal-wirt kulturali u l-arti, u l-konnettività tag hom mal-istil ta ajja tas-soçjetà. Il-komunità g andu jkollha l-awtonomizzazzjoni li tintegra fl-isfera kulturali permezz ta djalogu miftu u dibattitu sostnut. L-g an hu li s-soçjetà sservi ta pjattaforma g al azzjoni fil-qasam kulturali u t e e lill-individwi sabiex minn età Ωg ira jkunu l-forza li tixpruna nazzjon g ani fl-inizjattivi u l-opportunitajiet kulturali. Studju dwar l-ekonomija tal-kultura fl-ewropa, im ejji mill-kumpanija ta konsulenza KEA g all-kummissjoni Ewropea, ( 19 ta Ottubru 2009). Studju dwar l-ekonomija tal-kultura fl-ewropa, Notte Bianca Ritratt: Alexandra Pace

14 Il-Kuntest ta din il-politika 14 L-attività kulturali fil-gωejjer Maltin kienet influwenzata matul is-sekli minn sensiela ta forzi militari, politiçi u kulturali b sa ithom li okkupaw jew influwenzaw profondament dawn il-gωejjer u allew warajhom muωajk g ani ta tradizzjonijiet, drawwiet u identitajiet. L-iΩvilupp storiku tal- ajja kulturali Maltija jsa a il-mod kif is-soçjetà kontemporanja tikkontribwixxi u tintera ixxi ma Ωviluppi kurrenti fl-isfera internazzjonali, filwaqt li jiddetermina sew il-mod kif is-soçjetà Maltija t ares lejha nnifisha u l-iωvilupp tag ha fil- ejjieni. IlGvern impenja ru u sabiex ikollna politika kulturali inkwadrata fil-kuntest tal-iωviluppi li sawru din l-identità nazzjonali. Barra minn hekk, din il-politika tikkunsidra wkoll l-effetti tal-forzi prevalenti li jista jag ti l-kaω li jinfluwenzaw lill-gωejjer Maltin. Big Band Brothers, Malta Arts Festival Ritratt: Joe Smith

15 Filwaqt li servizzi finanzjarji, it-turiωmu, l-ict u industriji o ra tas-servizzi huma setturi importanti tal-ekonomija, is-settur kulturali qed jikber fl-importanza soçjoekonomika tieg u u filkontribut nett g all-ekonomija. Minbarra l-gvern u l-entitajiet pubbliçi, is-settur jimpjega total ta 7,041 persuna, bejn impjiegi full-time u part-time, apprendisti u nies li ja dmu middar. Dawn ja dmu ma l fuq minn elfejn intrapriωa fil-gωejjer Maltin (Structural Business Statistics, 2003). Filwaqt li g adha ma teωistix dejta dwar ir-rata nazzjonali tat-tkabbir tas-settur, is-setturi kulturali u kreattivi raw l-attività tag hom tikber b rata ta 2.2% aktar mill-ekonomija enerali Ewropea bejn l u eneraw 2.65% tal-pgd Ewropew u jimpjegaw 3.1% tan-nies li ja dmu fl-ewropa. Il-Gvern, g alhekk g andu l-impenn li jiωviluppa politika kulturali fi dan il-kuntest ta wirt li qed jevolvi, wirt li huwa differenti, tan ibbli u mhux tan ibbli u ta identità nazzjonali li qed iωviluppa. Il-kuntest globali ta din il-politika g andu jiωgura r-rwol ta Malta g as-salvagwardja tal-wirt Dinji filwaqt li jiωviluppa s-setturi kulturali u kreattivi. Diversi dokumenti u manifesti politiçi esprimew twemmin fid-demokratizzazzjoni tal-arti flimkien mar-rikonoxximent tal-artisti u l-intellettwali b ala katalisti fil- ajja tan-nazzjon. Dibattiti Ewropej tal-img oddi dwar il-kultura jirrikonoxxu l-karattru dinamiku tal-kultura u r-rabtiet importanti li l-kultura g andha ma oqsma o ra tas-soçjetà. Fuq kollox ie rikonoxxut li l-kultura hi strument essenzjali li jinfluwenza u jindirizza l ti ijiet soçjoekonomiçi tas-soçjetà. B hekk kien affermat mill Operational Programme 1: Cohesion Policy Investing in competitiveness for a better quality of life. (Malta: DiviΩjoni g all-koordinazzjoni tal-ippjanar u l-prijoritajiet, L-Uffiççju tal-prim Ministru, 2007). Studju dwar l-ekonomija u l-kultura fl-ewropa,

16 did it-twemmin li l-kultura g andha tkun appo jata, im e a u kkultivata, mhux g al dawk il-ftit privile jati, iωda g all- wirt dinamiku tal-poplu kollu. Dan id-diskors politiku jiddiskuti wkoll ir-rwol tal-kultura g all- olqien ta rabtiet internazzjonali u interkulturali. Fl-a ar deçenju, Malta adet f idejha Ωviluppi importanti fil-qasam kulturali, permezz tat-twaqqif tal-kunsill Malti g all-kultura u l-arti, tas-supretendenza tal-wirt Storiku, u ta Heritage Malta fl-2002, kif ukoll ir-rikonoxximent legali ta diversi istituzzjonijiet kulturali li d-d ul tag hom ji i primarjament minn fondi pubbliçi, permezz tal-approvazzjoni ta numru ta miωuri le iωlattivi ma suba biex isa u dawn listrutturi kulturali ta governanza. Din il-politika kulturali tibbaωa ru ha fuq dawn l-isforzi u tidentifika oqsma fejn hu me tie irfinar u titjib fl-iωvilupp tal-istrutturi ta appo le iωlattivi, amministrattivi u informali. 16 L-adeΩjoni ta Malta fl-unjoni Ewropea fl-1 ta Mejju 2004 fisser li l-pajjiω kellu bωonn jindirizza sfidi odda u jtejjeb il-poωizzjoni strate ika tieg u fil-mediterran f Ewropa mkabbra. Malta di à bbenefikat u se tkompli tibbenefika mill-opportunitajiet li jirriωultaw mill-adeωjoni ta Malta fl-ewropa, inkluωi l-isforzi biex tikkonferma l-impenn tag ha g al investiment politiku akbar fil-kultura. Billi tikkunsidra x-xena ekonomika u soçjali internazzjonali attwali, din il-politika se tpo i l-kultura f livell ta prijorità nazzjonali u se tinkludiha b ala wa da mill-pilastri tal-ekonomija tal-kreattività fil-viωjoni ta Malta g all Barra minn dan, din il-politika g andha tniedi viωjoni fit-tul li twassal g al era Etienne Cutajar, Malta Arts Festival 09 Ritratt: Matthew Mirabelli Il-Politika Kulturali f Malta, Dokument ta Diskussjoni. (Malta: Ministeru tal-edukazzjoni u l-kultura, A ornat 2002), p. 20.

17 Il-Vi joni ta din il-politika Il-vi joni ta din il-politika hi li tafferma, permezz ta azzjoni konkreta, ir-responsabbiltà politika tal-gvern b ala l-kontributur nazzjonali ewlieni u investitur fil-kultura, u li tittrasforma u tikkonsolida l-attività kulturali u kreattiva b ala l-aktar aspett dinamiku tal- ajja soçjoekonomika ta Malta fis-seklu 21. kulturali dida meta Malta tiççelebra l-kapitali Ewropea talkultura fl G andhom ji u identifikati d-drittijiet kulturali, l-iωvilupp tal iliet kreattivi u tal-industriji kreattivi, l-inkluωjoni soçjali, aktar opportunitajiet, aççessibbiltà, parteçipazzjoni u l-investiment fin-nies u fl-infrastruttura kulturali biex jin oloq ambjent li jie u sieb il- ti ijiet kulturali u kreattivi tal-komunità fi dan kuntest internazzjonali. Il-Gvern g andu l-impenn li jg in fliωvilupp ta soçjetà li t e e il-bidla, t addan il-kompetittività u li tipprovdi l-g odda sabiex kull individwu jirnexxi, filwaqt li tirrikonoxxi l-potenzjal kreattiv tad-diversità kulturali tag ha 17 Tagwork - Ruth Bianco

18 li dejjem qieg da tikber. Kultura usta li tippromwovi l- olqien ta drittijiet kulturali u l-inkluωjoni tal-membri kollha tassoçjetà hi fost il-prijoritajiet tal-gvern. Dan jitlob li nipprovdu aççessibbiltà u opportunitajiet g al individwi biex jiωviluppaw u jirnexxu soçjalment, kulturalment u ekonomikament, irrispettivament miss-sess, l-età, il- ila, ir-reli jon, l-etniçità, lorjentazzjoni sesswali jew l-isfond kulturali. Il-kultura tiddefinixxi min a na u tikkultiva l-kreattività li g andna fina. Hi r-responsabbiltà tal-gvern li jag raf, jirrikonoxxi u jiççelebra l-kreattività ta kull individwu. IlGvern se jistinka biex jidentifika u jippromwovi t-talent u lkwalità, jappo ja attivitajiet kulturali u kreattivi ta eççellenza, u biex jattira lil kull min hu kreattiv permezz ta individwi awtonomizzati, strutturi edukattivi effettivi, entitajiet kulturali ener etiçi, kif ukoll organizzazzjonijiet volontarji. 18 L-g an hu li jkollna soçjetà li tesperjenza manifestazzjonijiet kulturali li huma stimolanti u impenjattivi filwaqt li b mod kreattiv ja dmu mal-komunità tal-operaturi kulturali u l-artisti. F dan il-kuntest, entitajiet statali, g aqdiet volontarji u sponsors korporattivi g andhom jipprovdu kontribut sinifikanti g alliωvilupp kulturali, bl-g ajnuna tas-settur edukattiv li jappo ja l-iωvilupp tal-potenzjal kreattiv ta kull individwu. Din il-politika kulturali g andha ta dem b mod prattiku biex jintla qu l-iskopijiet imsemmija u allura g andu jkollha lg an li tiffaçilita l-aççess g all-kultura, u l-parteçipazzjoni fiha. Hi r-responsabbiltà tal-gvern biex jag raf il-barrieri li qed ixekklu dan l-aççess g all-kultura u biex jie u passi biex dawn jing elbu. Biex dan ikun possibbli, il-gvern g andu, billi jimxi fuq il-prinçipji li ejjin:

19 1. Jippermetti lill-pubbliku jipparteçipa u j e e attivitajiet kulturali permezz ta approçç ibbaωat fuq in-nies. Id-djalogu u l-parteçipazzjoni attiva fl-ippjanar tal-komunità huma obbligatorji g alliωvilupp demokratiku tal-arti u l-wirt. II. Jippermetti relazzjonijiet bejn il-partijiet interessati kollha. Dan jitlob koordinazzjoni tat-tmexxija u l-inizjattivi kulturali bejn il-gvern çentrali u dak lokali, u g aqda fl-impenn tal-entitajiet volontarji, komunitarji u dawk li ejjin mis-settur indipendenti. III. Jg in biex jikber l-g arfien u biex dan jinxtered permezz ta skambju tal-a jar prattiki u ta informazzjoni affidabbli u valida. Min jie u d-deçiωjonijiet u jfassal il-politika g andu jkun infurmat dwar l-impatti poωittivi tal-kultura fuq il-kwalità tal- ajja, inkluωi 19 l- id, il-kreattività, l-aççessibbiltà, il-benesseri, lintraprenditorjat u d-divertiment. Fid-dawl ta dan, il-politika Kulturali Nazzjonali 2010 tirrikonoxxi l-bωonn li: tinkludi l-kultura fil-politiki rilevanti kollha tiωviluppa djalogu fi dan is-settur kulturali to loq struttura ta governanza fil-qasam kulturali li tkun affidabbli u trasparenti issa a is-servizzi edukattivi dwar il-kultura biex tiffaçilita espressjoni kulturali ta kwalità tikkontribwixxi g al Ωvilupp sostenibbli permezz tattkabbir ta industriji kulturali u kreattivi f soçjetà bbaωata fuq l-g erf tassisti u tippromwovi kooperazzjoni transnazzjonali u interkulturali. Mediterranea Series - Walter Vella

20 Kapitlu 1 20 Qafas tal-politika Il-politika kulturali mhix sett ta regoli jew rakkomandazzjonijiet per se, iωda approçç lejn relazzjonijiet kumplessi u li jinbidlu, mod kif na sbu dwar çerti kwestjonijiet, sett ta g odda g al futur li qed jinbidel b pass img a el. Gigi Bradford Il-politika kulturali hi marbuta mal-kwestjonijiet importanti kollha tas-soçjetà: stratifikazzjoni ekonomika, diversità, relazzjonijiet internazzjonali, teknolo ija, edukazzjoni u Ωvilupp tal-komunità. Il-politika kulturali hi proçess u prodott fl-istess in, qafas g at-tfassil ta regoli u deçiωjonijiet ibbaωat fuq irrelazzjonijiet soçjali u l-valuri. Notte Bianca Ritratt: Alexandra Pace Caron Atlas, Cultural Policy: What it is, Who makes it, Why does it matter?, f Culture Counts: Strategies for a More Vibrant Cultural Life for New York City (New York: New York Foundation for the Arts, 2001), p. 65. ( Pages_65-68.pdf, 19 ta Ottubru 2009)

21 Il-qafas ta din il-politika kulturali mhuwiex biss biex jistabbilixxi sett ta rakkomandazzjonijiet, imma wkoll biex jipproponi approçç differenti fil-mod kif na sbuha dwar kwestjonijiet li huma marbuta mat-tibdiliet rapidi li qed ise u. Il-kultura, kif isostnu afna, hi mezz ta espressjoni individwali; filwaqt li l-politika hija le iωlazzjoni en masse. G al afna Ωmien, id-definizzjoni ta kultura kienet fil-qalba ta dibattiti. PajjiΩi u entitajiet differenti jag tu tifsira differenti lil dan ilfenomenu, madankollu wie ed mhux bilfors g andu jaqbel dwar definizzjoni unika ta kultura biex jintla aq ftehim dwar il-fatt li l- sieb dwarha, il-fatt li ti i provduta informazzjoni u analiωi ta fiduçja u l-iωvilupp ta politiki koerenti jista jkun ta kontribut dejjiemi g as-soçjetà tag na li dejjem qed tinbidel.. L-isfida li din il-politika qed tiffaççja hi li tiççaqlaq mill-prinçipju g all-prattika meta tindirizza l- ti ijiet tas-settur kulturali. 21 Il-Gvern Ωamm mal-prinçipju li f pajjiω li qed jaspira li jag ti lkontribut s i tieg u g all-opportunitajiet u l-benefiççji ta soçjetà globalizzata bbaωata fuq l-g erf, il-kreattività, l-innovazzjoni u d-diversità g andhom ji u kkultivati. L-infrastruttura intelletwali tas-soçjetà Maltija hemm bωonn li tkun ikkultivata permezz ta opportunitajiet ta tkabbir. Dan il- sieb jissemma wkoll fiddikjarazzjoni ta Prinçipji tal-kostitutzzjoni ta Malta, Artiklu 8, li jiddikjara li: L-Istat g andu jippromwovi l-iωvilupp tar-riçerka kulturali, xjentifika u teknika. Fattur importanti fil-governanza kulturali hu l-qafas legali li jirregolaha. Hu obbligatorju li, min-na a l-wa da, ille iωlazzjoni tippromwovi l-iωvilupp tal-arti u l-konservazzjoni The Politics of Culture, p. 1. The Politics of Culture, p. 2. Il-Bit a tal-palazz tal-president, Malta Arts Festival 09 Ritratt: Matthew Mirabelli

22 tal-wirt, filwaqt li min-na a l-o ra jkun hemm il-politika kulturali nazzjonali li tikkumplimenta l-oqfsa billi timxi fuq listess linji u hi ma suba biex tibni kunçetti strate içi sistematiçi g as-suççess. F kuntest usa, il-qafas tal-politika nazzjonali jintera ixxi u jikkumplimenta l-interessi eopolitiçi ta Malta fir-re jun tal-mediterran u fl-unjoni Ewropea. 22 Dan il-qafas ta politika hu xprunat mill-kunçett li l-kultura hi netwerk li jnaqqas id-differenzi u jg aqqad popli u komunitajiet, filwaqt li jipprovdi opportunitajiet biex wie ed jil aq il-milja personali tieg u permezz tax-xog ol u l-attività ekonomika. Jenfasizza l-importanza ta kooperazzjoni kulturali u l-bωonn li jin olqu siner iji bejn l-awtoritajiet pubbliçi, entitajiet indipendenti, organizzazzjonijiet volontarji u istituzzjonijiet reli juωi biex nimmassimizzaw ir-riωorsi, nipprovdu appo pubbliku u niωviluppaw inizjattiva privata. F dan ir-rigward, il-kontribuzzjoni u l-awtonomizzazzjoni konkomitanti talgvernijiet lokali huma fattur ewlieni biex jiωdied il-kontribut tas-soçjetà çivili f attivitajiet kulturali u soçjali. Il-Politika Kulturali Nazzjonali 2010 g andha l-impenn li tiωgura li l-politika pubblika fl-iktar sens wiesa tag ha tkompli tiωviluppa numru ta prijoritajiet ewlenin. L-iΩvilupp ta dawn il-prijoritajiet hu pass me tie g al olqien ta qafas ta politika kulturali li jkun sostenibbli fl-implimentazzjoni tieg u u rilevanti fl-o ettivi dikjarati tieg u. Dawn l-oqsma ta prijorità huma: I. Demokratizzazzjoni tal-kultura: Demokrazija titlob rikonoxximent tal-potenzjal g al kontribut soçjali validu minn kul add, filwaqt li tg in lil kull individwu jittrasforma dan il-potenzjal f azzjoni konkreta. Iddritt ta kull individwu li jikkultiva l-innovazzjoni fih innifsu u jissodisfa l-potenzjal tieg u huwa wie ed mill-

23 o ettivi ewlenin tal-politika kulturali. Parteçipazzjoni attiva mis-soçjetà çivili fl-iωvilupp kulturali u lpromozzjoni tad-diversità fuq livell lokali, re jonali u nazzjonali, jimxu id f id. Barra minn dan, din il-politika tinkora ixxi konsultazzjoni pubblika attiva, tmexxija trasparenti u affidabbli tar-riωorsi kulturali, pubbliçi, bl-appo ta djalogu pubbliku strutturat kif suppost dwar kwestjonijiet ta interess kulturali pubbliku fejn ilmembri kollha tas-soçjetà jkunu m e a jipparteçipaw b mod attiv fil-formulazzjoni tad-deçiωjonijiet. II. Nivvintaw mill- did l-edukazzjoni Kulturali: Hemm bωonn li wie ed jer a jikkunsidra r-rabta bejn irrwol tal-edukazzjoni u t-twettiq tal- ti ijiet kulturali. Filwaqt li tipprovdi opportunitajiet lil individwi sa minn età Ωg ira g al aççess u apprezzament tal-kultura fil-forom kollha tag ha, din il-politika tenfasizza lbωonn li ti i stabbilita struttura edukattiva formali, inkluωa l-infrastruttura me tie a, bl-iskop li tinstab soluzzjoni g al ti ijiet ta tag lim formattiv u tul il ajja tal-professjonisti kulturali u kreattivi ta g ada. III. Nenfasizzaw il-benefiççji tad-diversità: Id-diversità li dejjem tikber tal-kulturi u l-identitajiet li jiffurmaw is-soçjetà Maltija g andha titqies b ala l-kontributur ewlieni g as-suççess ta Malta fl-interazzjoni ekonomika u soçjali tag ha mal-bqija tas-soçjetà globalizzata. Il-Politika Kulturali hija bbaωata fuq l-eωistenza, irrikonoxximent u l-promozzjoni tad-diversità fil-forom kollha tag ha, kemm jekk hi diversità ta sess, età, sfond soçjali, etniçità, ila, reli jon jew orjentazzjoni sesswali fost o rajn. 23

24 IV. Il-Konservazzjoni u l-interpretazzjoni tal-wirt Kulturali: It-tmexxija tal-wirt kulturali g andha tkun tal-og la livell. L-istrutturi li jipprovdu g all-formazzjoni u ttag lim tul il- ajja tal-professjonisti fil-konservazzjoni u r-restawr, g andhom ikunu mtejba u appo jati iktar. Dawn g andhom ikunu kumplimentati b inizjattivi mmirati lejn l-iωvilupp tal- iliet fit-tmexxija, linterpretazzjoni u l-promozzjoni tal-kultura. L-uΩu ta g odda teknolo ika g all-konservazzjoni tal-wirt filforom kollha tieg i,u biex tinxtered informazzjoni u titkattar kuxjenza fost l-ikbar pubbliku possibbli, anki permezz ta mezzi elettroniçi, hi prijorità ewlenija. V. Ninçentivaw u Nappo jaw l-ekonomija tal-kultura: Il-kontribut tal-kultura g all-ekonomija, kemm f termini ta olqien ta mpjiegi kif ukoll biex jin oloq valur miωjud, g andu jkun evalwat. Barra minn dan, g andhom ji u identifikati u eliminati in-nuqqasijiet 24 fl-infrastruttura ekonomika kulturali. Il-mira ta din il-politika hi li tkompli ssa a il-vanta kompetittiv ta Malta, li l-industriji kulturali u kreattivi ji eneraw b mezzi li jo olqu opportunitajiet ta xog ol a jar u attività soçjoekonomika g as-setturi kulturali u kreattivi. Fl-istess waqt, din il-politika tirrikonoxxi lbωonn li ttejjeb l-aççess g as-suq u d-distribuzzjoni biex dan ikun ta g ajnuna fil-produzzjoni u l- arsien taddrittijiet tal-proprjetà intellettwali. Il-Gvern g andu jippromwovi l-industriji kulturali Maltin barra lpajjiω billi jappo jahom biex jipparteçipaw fil-fora internazzjonali rilevanti. VI. L-Ipo ew ta Óal Saflieni - Ritratt: Heritage Malta Kooperazzjoni Internazzjonali: Il-bini ta pontijiet kulturali internazzjonali jg in fil-promozzjoni ta fehim reçiproku, tad-diversità, tad-djalogu u tal-kooperazzjoni.

25 Ftehimiet kulturali bilaterali u multilaterali, g andhom ikunu appo jati bir-riωorsi materjali me tie a biex inbiddlu d-diplomazija kulturali f g odda effettiva ta appo g all-iωvilupp kulturali. Il-mobbiltà ta kollezzjonijiet kulturali, ta xog lijiet ta arti u tal-artisti nfushom huma oqsma ewlenin, li fihom g andhom ji u Ωviluppati investimenti pubbliçi u privati g allkooperazzjoni kulturali internazzjonali. VII. Monitora u Riçerka: Il-karattru dinamiku ta kwestjonijiet ta politika jitlob li l-isfera kulturali tkun kontinwament monitorjata u analizzata. Dejta baωika, pjanar, indikaturi u statistiki kumparabbli g andhom jin abru, jit ejjew u jitqassmu. Barra minn dan, g andu jkun hemm riçerka analitika u argumentattiva dwar il-kultura u l-parteçipazzjoni f fora u studji lokali u internazzjonali g andha ti i m e a. 25 Heterotopia - Vince Briffa

26 Kapitlu 2 26 Niffaçilitaw l-iωvilupp Kulturali: Governanza Kemm il-gvern Lokali u l-politiki lokali huma in enji u xprunaturi g al parteçipazzjoni effettiva f dan il-qasam. Colin Mercer Il-Politika Kulturali Nazzjonali 2010 tafferma li fejn tid ol il-governanza kulturali g andu jkun adottat l-arm s length principle. Il-prinçipju jirrikonoxxi l-fatt li l-gvern g andu jinnomina bordijiet ta governanza minn dawn l-a enziji governattivi filwaqt li jipprovdilhom ir-riωorsi finanzjarji me tie a. Dawn il-miωuri huma me tie a biex dawn l-entitajiet pubbliçi jkunu jistg u jwettqu l-funzjonijiet tag hom skont il-li i. L-entitajiet kulturali g andhom ikunu attivi fil- olqien Black Island - Ruth Bianco

27 ta attivitajiet kulturali u l- arsien tal-wirt, f kollaborazzjoni ma entitajiet pubbliçi u privati o ra, u ma organizzazzjonijiet volontarji fejn me tie, biex jiffaçilitaw u jimplimentaw ilproçess. Din il-politika tafferma l-bωonn li ji i Ωgurat li kriterji trasparenti u mag rufin pubblikament g all-g aωla tal-persuni li jie du d-deçiωjonijiet u d-distribuzzjoni ta riωorsi fis-settur kulturali ji u trasposti f li i. Dan g andu jissarraf fl-a jar uωu tal-kompetenza biex jinkisbu r-riωultati u jintla qu l-o ettivi mfassla tal-istrate ija. Il-Ministeru responsabbli g all-kultura g andu jiωgura wkoll li jkun hemm il-miωuri kollha me tie a g al trasparenza u affidabbiltà fi kwestjonijiet ta sussidji u g ajnuna materjali o ra biex l-inizjattivi ji u implimentati direttament jew mill-a enziji li jaqg u ta t il-portafoll tieg u. Fil-parti l-kbira, il-ministeru hu responsabbli: a. mit-t ejjija ta politika, l-g oti ta direzzjoni u pariri dwar l-arti, il-kultura, il-wirt, il-films, ix-xandir u lmidja (partikolarment dwar kwestjonijiet li jaffettwaw il-kontenut kulturali u kreattiv tag hom), kif determinat permezz ta konsultazzjoni, inkluωi le iωlazzjoni, proposti ta politika ma uri, u inçentivi u inizjattivi li j allu impatt fuq is-settur; b. mit-tmexxija u kif isiru l- lasijiet lil numru ta organizzazzjonijiet fil-qasam tal-arti, il-wirt u x-xandir u mill-monitora tal-interessi tal-gvern u dawk pubbliçi f dawn l-organizzazzjonijiet; ç. mis-superviωjoni tal-aspetti kollha relatati mal- arsien tal-wirt kulturali kemm dak tan ibbli kif ukoll dak intan ibbli, u mir-regolamentazzjoni relatata ma kwestjonijiet li g andhom x jaqsmu mal-protezzjoni, 27

28 il-konservazzjoni, l-esibizzjoni u l-apprezzament ta dan il-wirt, inkluωa l-aççesibbiltà g alih permezz ta mezzi elettroniçi tradizzjonali u innovattivi; d. mill-provvista ta servizzi o ra li jkun hemm qbil dwarhom fosthom il-preparazzjoni g al kontribuzzjonijiet f dibattiti u diskussjonijiet pubbliçi, l-iffinanzjar ta studji u servizzi, u, fejn ikun me tie, mill-amministrazzjoni ta inçentivi, g otjiet u programmi li jg inu lill-ministru fil-qadi tal-obbligazzjonijiet li g andu lejn il-parlament skont il-portafoll tieg u; e. mill-iωvilupp, olqien u manutenzjoni ta numru ta siti elettroniçi li jiffukaw fuq il-kultura u l-wirt ta Malta u ja dem ma entitajiet rilevanti biex jiωgura li jkun hemm l-a jar komunikazzjoni, promozzjoni u tixrid ta informazzjoni elettronika u tkattir ta kuxjenza dwar ilwirt u l-kultura Maltin. 28 Barra minn dawn ir-responsabbiltajiet, it-tliet oqsma ewlenin li din il-politika tiffoka fuqhom huma: I. Il-Fiera Nazzjonali tal-ktieb Il-Kultura u l-arti: Din il-politika g andha l-g an li tipprovdi qafas li jiddefinixxi rwoli iktar preçiωi fis-settur tal-kultura u l-arti. Dan se jkun stabbilit mill-: a) Ministeru responsabbli g all-kultura, b ala l-attur ewlieni f din il-politika, responsabbli mit-tfassil, limplimentazzjoni u l-evalwazzjoni tal-implimentazzjoni tal-politika. b) Kunsill Malti g all-kultura u l-arti (KMKA), b ala la enzija çentrali responsabbli mit-tfassil u l-g oti talappo me tie g all-implimentazzjoni, il-monitora u l-evalwazzjoni tal-istrate iji nazzjonali me tie a skont il-linji ta politika stabbiliti, u b ala regolatur li jiωgura

29 l-kwalità tal-entitajiet li jaqg u ta t ir-responsabbiltà tieg u. ç) Entitajiet kulturali li d-d ul tag hom ji i primarjament minn fondi pubbliçi, b ala entitajiet li jiddisinjaw u jesegwixxu l-istrate iji interni tag hom stess f konformità mal-istrate iji nazzjonali u b ala produtturi u istituzzjonijiet li huma fuq quddiem nett u li g andhom kuntatt dirett ma artisti, u mani ers u produtturi kulturali o ra mhux governattivi. Ministeru responsabbli g all-kultura Dmirijiet u responsabbiltajiet Koordinazzjoni fillivell tal-partijiet interessati Kunsill Malti g all-kultura u l-arti Organizzazzjonijiet li d-d ul tag hom ji i primarjament minn fondi pubbliçi (Gvern) Organizzazzjonijiet Indipendenti u Individwi li ja dmu fil-qasam tal-kreattività Koordinazzjoni Intergovernattiva Ûvilupp, monitora, u evalwazzjoni tal-istrate iji Nazzjonali tal-arti Tfassil ta Programmi Kulturali Multiannwali Implimentazzjoni ta pro etti kulturali kkummissjonati skont il-programmi multiannwali Konsultazzjoni kontinwa dwar din il-politika (Formulazzjoni, Implimentazzjoni, Monitora u Revi joni tal-politika) Finanzjar Strate iku ta organizzazzjonijiet li d-d ul tag hom ji i primarjament minn fondi pubbliçi u organizzazzjonijiet indipendenti u individwi fil-qasam tal-kreattività Negozjar ta pro etti kulturali f konformità mal-qafas Strate iku Kontribuzzjoni b mod kreattiv g allprogrammi tal-entitajiet governattivi Insa u l-a enziji u ni guraw trasparenza u affidabbiltà fiddeçi jonijiet li jie du u kif iqassmu r-ri orsi tag hom Regolatur tal-kwalità g all-entitajiet li jaqg u ta t il-ministeru Nintegraw lillindivdiwi fil-qasam talkreattività fl-i vilupp u l-implimentazzjoni ta pro etti Infasslu programmi u pro etti kreattivi u innovattivi indipendenti Koordinazzjoni nazzjonali (interministerjali u internazzjonali Nikkoordinaw lillpartijiet interessat kollha tal-arti Koordinazzjoni bejn l-a enziji NGOs, Komunitajiet u Soçjetà Çivili 29

30 II. Wirt Kulturali: Din il-politika g andha l-g an li ssa a l-istrutturi li jamministraw u jmexxu l-wirt kulturali u li tikjarifika l-le iωlazzjoni biex tiωgura li dan l-o ettiv jintla aq. a. Is-Supretendenza tal-wirt Kulturali, Heritage Malta, l-g aqdiet Mhux Governattivi fil-qasam tal-wirt Kulturali u l-kunsilli Lokali huma l-partijiet interessati istituzzjonali ewlenin. Ir-rwol tal-kumitat ta Garanzija hu fundamentali biex ikun hemm koordinazzjoni fittmexxija u l-amministrazzjoni tal-wirt kulturali. Hu ma sub li wara li jsiru l-emendi le iωlattivi me tie a, se jkun iktar possibbli li l-korpi msemmija aktar l fuq jaqdu l-funzjoni tag hom, u li r-riωorsi me tie a jkunu disponibbli b mod sostenibbli u mmani jati b mod effiçjenti u effettiv. b. L-istat tal-implimentazzjoni tal-istrate ija Nazzjonali g all-wirt Kulturali attwali (ippubblikata fl-2006) 30 g andu ji i assesjat, u l-impatt tag ha evalwat. G andha ssir reviωjoni tal-istrate ija f konformità mal- ç. konkluωjonijiet tal-evalwazzjoni u mal-bωonnijiet li jista jkollu bωonn is-settur. Il-Ministeru responsabbli g all-kultura g andu jiωgura li l-miωuri ma suba biex itejbu l-konservazzjoni tal-wirt nazzjonali u biex ikabbru l-apprezzament kulturali u l-parteçipazzjoni tal-pubbliku enerali, jikkonsidraw ukoll il-kontribut tal-libreriji u l-arkivji. G andha ssir reviωjoni tar-rwol kulturali strate iku u l- idmiet tad-dipartiment tal-libreriji, flimkien mat-twaqqif ta Sessjoni kreattiva g all-iskejjel dwar id-djalogu interkulturali animata mit-tim tal-animazzjoni tal-kavallier ta San Ìakbu. Ritratt: Iç-Çentru tal-kreattività fil-kavallier ta San Ìakbu qafas le iωlattiv u amministrattiv. G andha titfassal strate ija nazzjonali g al-libreriji, b koordinazzjoni mal-kunsill Malti g all-kultura u l-arti, il-kunsill Nazzjonali tal-ktieb u l-kunsill Nazzjonali tal-ilsien Malti, u f konsultazzjoni mal-partijiet interessati mhux governattivi rilevanti.

31 Ministeru responsabbli g all-kultura Konsultazzjoni dwar il-politika (Formulazzjoni, Implimentazzjoni, Monitora u Revi jonijiet tal-politika) Kumitat ta Garanzija Ûvilupp, monitora, u evalwazzjoni tal-istrate ija g all-wirt Kulturali Nazzjonali Supretendenza tal-wirt Kulturali, Kumissjonijiet g all-wirt Kulturali Reli juω Kontribut g all-formulazzjoni, implimentazzjoni, monitora u evalwazzjoni tal-istrate ija g all-wirt Kulturali Nazzjonali Heritage Malta, NGOs, Kunsilli Lokali Arkivji Nazzjonali, Libreriji Jaqdu dmirijiet operazzjonali f konformità mal-li i dwar il-wirt Kulturali (kif emendata) Jaqdu d-dmirijiet f konformità mal-att dwar l-arkivji Nazzjonali u l-li i l- dida dwar il-libreriji, u jfasslu u jimplimentaw strate ija g al-libreriji Nazzjonali Dmirijiet u responsabbiltajiet Koordinazzjoni intergovernattiva Jikkoordina e erçizzju ta kjarifika le i lattiva III. Jikkoordina s-settur tal-wirt Kulturali f konformità mal-att dwar il-wirt Kulturali u l-emendi tieg u Jaqdu r-rwol regolatorju f konformità mal-att dwar il-wirt Kulturali u l-emendi tieg u L-AwdjoviΩiv: Din il-politika tag raf il-kontribut kreattiv ta intrapriωi u servizzi awdjoviωivi g assoçjetà kontemporanja. Fid-dawl tat-traspoωizzjoni tad-direttiva dwar Servizzi tal-midja AwdjoviΩivi, twaqqfet struttura interministerjali biex sa tmiem l2010 id-dispoωizzjonijiet tag ha jkunu implimentati. Fl-istess waqt, il-ministeru responsabbli g all-kultura g andu l-impenn li jissodisfa l- ti ijiet ta din ilpolitika g as-settur awdjoviωiv. Dan jinkludi t-tfassil u l-promozzjoni ta inçentivi g all-iωvilupp ta aspetti b kontenut kreattiv f midja dida u interattiva, films u çinema li kollha g andhom ti ijiet distinti iωda li Ifasslu u jimplimentaw pjani g at-tmexxija skont l-obbligi legali u/jew xi ftehim formali (e : Atti ta Kurazija). 31

32 joperaw fi dan politika u qafas tekniku dejjem aktar konver enti. Fit-termini tax-xandir, il-qafas legali u finanzjarju li fih ja dem ix-xandar g andu jitqies bl-g an li ti i Ωgurata l-og la kwalità fix-xandir ibbaωata fuq kriterji li jindirizzaw kompletament il- ti ijiet kulturali u soçjali tal-udjenza. Investiment fil-wirt awdjoviωiv nazzjonali, kemm jekk ikun materjal ta valur storiku u kulturali mxandar pubblikament, jew films kulturali jew materjal awdjoviωiv ie or li jintwera pubblikament u privatament, jiωgura li d-di itizzazzjoni tal-arkivji nazzjonali u l- ti ijiet ta aççessibbiltà jkunu qed ji u indirizzati. Bl-istess prijoritajiet li wasslu g at-tnedija tal-ewwel 32 Fond g all-films fl-2008 li kien ma sub biex jg in fliωvilupp u l-produzzjonijiet ta films u dokumentarji indi eni, it-t e i ta industrija lokali tal-films jibqa fost l-og la prijoritajiet kulturali g all-gvern, u g andha r-rwol li tikkumplimenta, kif me tie, lill-istrutturi ta appo ma suba biex i ajru produzzjonijiet awdjoviωivi barranin ta skala kbira biex isiru f Malta. F dan l-istadju l-qafas enerali ta politika wiesg a g allqasam awdjoviωiv, tin tie dawn il-miωuri: a) Netwerk interministerjali mmexxi mill-ministru responsabbli g all-kultura se jkun responsabbli biex ifassal miωuri ta politika fir-rigward ta kontenut awdjoviωiv kreattiv (midja dida u interattiva, films u çinema u xandir), inkluωi kwestjonijiet regolatorji, miωuri li jiωguraw il-kwalità u strutturi ta appo finanzjarju. a) L-iskop strate iku tas-settur kulturali g andu jinkludi miωuri ma suba biex jimmassimizzaw il-potenzjal

33 tal-industriji awdjoviωivi. Dan g andu jse billi ji u stabbiliti siner iji ma entitajiet u partijiet interessati ewlenin, inkluωi l-malta Enterprise, il-malta Film Commission, ix-xandara, il-kumpaniji awdjoviωivi u atturi o ra lokali u internazzjonali fis-settur awdjoviωiv. b) Entitajiet tal-gvern li jaqg u ta t ir-responsabbiltà tal-ministeru, inkluω il-pbs (Public Broadcasting Services), g andu jkollhom l-g odda me tie a biex iwettqu r-rwol pubbliku tag hom u jimplimentaw limsemmija strate iji, filwaqt li jadottaw trasparenza u miωuri ta governanza tajba fil-liveli kollha (eω: fejn jid lu kriterji g all-finanzjament tal-pso (Public Service Obligation; rekwiωiti g all-g ajnuna mill-istat). Fl-oqsma kollha msemmija hawn fuq, il- idma kreattiva ta produtturi kreattivi, hi indikazzjoni tas-suççess tal-miωuri politiçi rispettivi u inizjattivi strate içi. Wie ed mill-o ettivi indiretti ta din il-politika hu li jkun hemm possibilità ta netwerking u s ubiji kollaborattivi fost il-produtturi kreattivi. Il-Politika Kulturali Nazzjonali 2010 tinkora ixxi wkoll s ubiji strate içi bejn il-gvern u l-privat li jirrispettaw il-qalba kulturali ta inizjattivi kulturali, filwaqt li tappo ja s-sostenibbiltà tag hom bl-aktar mod wiesa u komprensiv. F dan ir-rigward, il-ministeru responsabbli g all-kultura g andu r-responsabbiltà finali g all-monitora tal-a enziji regolatorji li jaqg u ta tu biex jiωgura li l-o ettivi kulturali ta kull entità qed jintla qu u mhumiex mhedda minn influwenzi li ma jkunux sostenibbli jew li jkunu kontroproduttivi. Biex dan il-mudell ikun effettiv, je tie li ji u implimentati numru ta azzjonijiet konsekuttivi: 33

34 I. Definizzjoni ta qafas ta politika u spjegazzjoni enerali tal-miri strate içi g as-settur kulturali. II. ReviΩjoni tal-qafas legali li jmexxi l-interazzjoni bejn ilpartijiet interessati. III. Implimentazzjoni ta miωuri trasparenti fil-livelli kollha, inkluωi proçeduri ta g aωla, kriterji ta finanzjament, linji ta responsabbiltà u komunikazzjoni ma operaturi kulturali mhux governattivi bl-adozzjoni tal-arm s length principle fit-tmexxija kulturali. 34 Still minn Body of Glass - Vince Briffa

35 Kaptilu 3 35 Ng inu l-kreattività Il-kreattività hija sors kbir ta motivazzjoni g ax i ieg el lin-nies jinteressaw ru hom f dak li qed jag mlu. Il-kreattività tag ti tama li l-ideat jistg u jkunu rilevanti. Il-kreattività tag ti l-possibilità lil kul add li jil aq xi skop. Il-kreattività tag mel il- ajja aktar pjaçevoli u interessanti. Edward De Bono Nies kreattivi u b talent mhumiex sempliçiment riωorsa biex jimlew it-teatri, il-muωewijiet jew it-toroq tag na, iωda aktar minn hekk, huma ta importanza kbira g at-tkabbir talkreattività tan-nazzjon tag na. Bl-ekonomija tal-kreattività identifikata b ala wa da mill-aktar setturi emer enti importanti fil-kummerç dinji, Malta g andha bωonn t e e ambjent kreattiv li jg in biex ikun hawn tkabbir intellettwali, artistiku u ekonomiku. Carmine Lauri - Ritratt: Alexandra Pace

36 Tkabbir Kreattiv Kull bniedem hu kreattiv. L-akbar sfida tal-era kreattiva hi mmiddu jdejna u ninkora ixxu komunità prospera, vibranti u sostenibbli g al kul add. Richard Florida Is-sistema edukattiva g andha rwol çentrali biex f Malta jinbena çiklu kreattiv sostenibbli g al tul ta Ωmien. TirrappreΩenta wkoll wa da mill-ikbar sfidi biex titnissel il-kreattività fi dan l-istituzzjonijiet tal-gvern, min abba reωistenza sostanzjali g all-bidla. 36 Il-politika tal-gvern tirrikonoxxi d-dritt tat-tfal li jikkreaw larti u jesperjenzaw il-formazzjoni tag om infushom permezz tal-interpretazzjoni tal-wirt tag na. L-iΩvilupp ta iliet permezz tal-muωika, teatru u performances, Ωfin, arti viωiva, kitba u, fundamentalment, permezz tal- sieb kreattiv, g andu jkun m e e. It-tfal g andhom ikunu appo jati wkoll biex jag mlu uωu kreattiv mill-midja dida, inkluωi l-produzzjoni ta films u l- olqien ta kontenut di itali. Ir-rikonoxximent tad-drittijiet tat-tfal b ala membri parteçipanti ta soçjetà dinamika irid jinbidel f inizjattivi konkreti li jinvolvuhom fi programmi ta arti biex fis-snin formattivi tag hom inrawmu fihom l-effetti poωittivi tal-proçess kreattiv. L-o ettiv g al tul ta Ωmien medju u g all-futur imbieg ed g andu jkun li jkunu Ωviluppati siner iji bejn il-politika kulturali u dik edukattiva ma suba biex jintroduçu fl-iskejjel programm li jiωviluppa t-talenti tat-tfal, flimkien ma programm ma sub biex l-g alliema jkunu aktar sensittivi g ar-rwol fundamentali Meta t ejja d-dokument, il-kunsill Ewropew tal-ministri kien mistenni jiddiskuti u japprova l-konklu jonijiet tal-kunsill matul il-laqg a ta Novembru 2009 imsemmija l-promozzjoni ta Ìenerazzjoni Kreattiva: l-iωvilupp tal-kreattività u l-kapaçità innovattiva tat-tfal u Ω-Ωg aωag permezz tal-espressjoni kulturali u l-aççess g all-kultura.

37 tal-edukazzjoni li tippermetti l-kreattività. Il-Kurrikulu Minimu Nazzjonali jag mel referenza speçifika g all- tie a li l-istudenti jiωviluppaw il- iliet kreattivi tag hom, l-espressjoni kreattiva tag hom u l- iliet biex isibu soluzzjoni g all-problemi u l-uωu kreattiv tag hom tal-lingwa u tal- iliet ta komunikazzjoni. Jenfasizza wkoll il- tie a li l-iskejjel u l-amministrazzjonijiet tal-iskejjel jippromwovu l-kreattività permezz tal-kurrikulu u li jag tu l-appo tag hom permezz tal-iωvilupp tal-kurrikulu sabiex kull tifel u tifla jkollhom il-possibilità li jiωviluppaw ilpotenzjal kreattiv tag hom. Mill-aktar fis, l-entitajiet kulturali g andhom jintroduçu fil-pjanijiet tag hom programmi apposta g at-tfal. Ir-rwol tal-kunsill Malti g all-kultura u l-arti, b ala entità li tistabbilixxi l-istrate ija fil-kultura u l-arti, hu li jikkoordina u jiggwida l-entitajiet kulturali biex jidentifikaw programmi u pro etti rilevanti. L-a enziji tal-wirt rilevanti wkoll g andu jkollhom rwol simili fejn jid ol il-wirt kulturali. 37 Biex din il-politika tirnexxi jrid ikun hemm kooperazzjoni qawwija bejn is-sistema edukattiva u l-kultura. Fil-Konferenza Nazzjonali dwar il-kurrikulu tas-sena 2000, kienu identifikati numru ta miωuri li kienu qed jaffettwaw b mod negattiv ilkreattività fis-sistema edukattiva. Biex inpattu g al dawn innuqqasijiet in olqu diversi standards bl-g an li jille ittimaw l-esplorazzjoni kreattiva tal-kultura. Din il-politika tappo ja dawn l-inizjattivi u lesta li ta dem flimkien mas-settur edukattiv biex dawn jintla qu. Dawn jinkludu: 1. G oti ta xejra dida lejn il-mod kif ji u mg allma su etti ta kreattività b all-arti, muωika, letteratura, teatru u performances; 2. ReviΩjoni tal-mod kif ji i implimentat il-kurrikulu firrigward tal-kreattività u l- sieb kreattiv bl-g an li ttag lim jinbidel f esperjenza stimulanti li t-tfal jie du gost biha. Greymatter - Pierre Portelli

38 L-enfasi fuq il-kreattività kemm fl-iskola kif ukoll lil hinn minnha, g andha tinfirex b mod interdixxiplinari, filwaqt li g andhom jittie du miωuri li jippromwovu l-kreattività fuq tliet livelli differenti, ji ifieri fl-edukazzjoni formali, informali u mhux formali: i. Óolqien ta Ambjent Kreattiv ii. Promozzjoni ta Programmi Kreattivi iii. Trawwim ta G alliema Kreattivi Fix-xena Maltija, wie ed g andu jiωgura li dawn il-miωuri jkunu jkopru lill-istituzzjonijiet edukattivi tal-gvern, tal-knisja u tal-privat. 38 Din il-politika tasserixxi wkoll il-bωonn ta aktar kollaborazzjoni bejn l-entitajiet fis-settur kreattiv. Heritage Malta g andha programm edukattiv komprensiv g at-tfal tal-iskejjel. IçÇentru g al-kreattività tal-kavallier ta San Ìakbu wkoll Ωied il-programmi tieg u g all-iskejjel, u l-programmi g at-tfal u ΩΩg aωag. Figuri g all-2007 juru li l fuq minn 6,000 student ipparteçipaw fil-programmi ta kreattività organizzati miççentru g all-kreattività tal-kavallier ta San Ìakbu, f dik issena biss. Dawn il-programmi jvarjaw minn films, programmi letterarji, qari ta stejjer, teatru u performances muωikali. ItTeatru Manoel g andu wkoll l-impenn li jipproduçi aktar xog ol teatrali g at-tfal. Il-Kunsill Malti g all-kultura u l-arti kkommetta ru u li ja dem f siner ija ma dawn l-entitajiet bliskop li titrawwem il-kreattività f kull individwu, u li juri li meta mmorru lil hinn minn mudelli stabbiliti jkun hemm riωultati poωittivi fir-rigward tal-iωvilupp uman u l-kisbiet akkademiçi. G alkemm l-iωvilupp kreattiv afna drabi hu marbut mat-tfal u Ω-Ωg aωag, din il-politika tirrikonoxxi wkoll l-importanza li l-kreattività hi proçess tul il- ajja. Fl-a ar snin, il-programmi

39 mmexxija mill-gvern biex jg inu t-tag lim tul il- ajja, b alma huma korsijiet ta filg axija u korsijiet qosra f diversi su etti marbuta mal-arti, lingwi, snajja u d-disinn fost o rajn komplew kabbru l-aççess g all-g erf kreattiv. Barra minn dan, din ilpolitika tappo ja t-twemmin li l-iωvilupp kreattiv ta kull individwu g andu jkun Ωviluppat ukoll mill-kurωità artistika u intellettwali li wie ed ikollu biex jesperjenza l-arti u jkollu aççess g aliha. G al din ir-ra uni, din il-politika tiωgura li programmi li jkabbru l-udjenzi, billi jistimolaw interess g al parteçipazzjoni f attivitajiet artistiçi u kulturali u avvenimenti miftu a g al kul add, ikunu integrati fl-istrate iji artistiçi u programmi ta finanzjament. Barra minn dan, il-kunsilli Lokali, Organizzazzjonijiet Mhux Governattivi u gruppi fil-komunitajiet lokali g andhom sehem importanti biex jiωguraw li l-potenzjal kreattiv tal-komunità jkun ikkultivat u jkun appo jat mill-bidu nett. 39 G alhekk, dawn il-miωuri ta politika qed ikunu stabbiliti biex jistimulaw l-iωvilupp kreattiv: I. II. Il-Gvern g andu jirrevedi b lenti kreattiva il-politiki edukattivi eωistenti bil- sieb li j ib il quddiem il-kreattivita fit-tfal, jg in fl-iωvilupp tag ha u jiωgura li din il- ila tkun rikonoxxuta kemm fl-iskola kif ukoll lil hinn minnha. Dan l-eωerçizzju g andu jirriωulta filformulazzjoni u l-implimentazzjoni ta programmi edukattivi li jippromwovu l- sieb kreattiv u laterali u li jkunu mmirati lejn l-individwi kollha, irrispettivament mill-età u l-isfond tag hom, inkluωi l-opportunitajiet g al tag lim tul il- ajja. Iseddaq is-s ubijiet g al programmi kreattivi bejn l-entitajiet governattivi, il-kunsilli Lokali, Notte Bianca Ritratt: Alexandra Pace

40 III. IV. 40 V. Festa ta Óal-Lija - Ritratt: MTA/Gino Galea l-intrapriωa privata, l-organizzazzjonijiet volontarji u listituzzjonijiet reli juωi. Il-benefiççji kulturali, soçjali u ekonomiçi li jirriωultaw minn dan g andhom jissa u. Dawn is-s ubijiet g andhom ji u Ωviluppati fi dan l-oqfsa identifikati fil-kaptilu preçedenti (Governanza Kulturali) u g andhom ikunu s-sinsla ta kollaborazzjonijiet strate içi bejn id-diversi livelli ta partijiet interessati. Entitajiet pubbliçi u privati tal-wirt Kulturali, partikolarment operaturi li jmexxu muωewijiet u siti ta wirt g andhom iqisu l-bωonnijiet tat-tfal meta jippreωentaw il-wirt kulturali, billi jda lu fatturi ta aççess u façilitajiet ta interpretazzjoni interattiva. It-tfal g andhom dritt li jsibu interpretazzjonijiet stimulanti li jippermettulhom interazzjoni manwali u intellettwali ma materjal ta wirt. Il-Kunsill Malti g all-kultura u l-arti se jiωviluppa lkreattività u l-innovazzjoni b ala parti integrali millistrate iji nazzjonali tieg u g all-arti. Il-programmi kulturali Ωviluppati mill-entitajiet kulturali li d-d ul tag hom ji i primarjament minn fondi pubbliçi se jintegraw programm multidixxiplinari u interattiv g attfal li fejn hu possibbli jkun implimentat b kollaborazzjoni ma entitajiet u organizzazzjonijiet simili. Je tie li rriωorsi finanzjarji u umani jintuωaw bl-a jar mod, u koordinazzjoni estensiva bejn l-entitajiet rilevanti kollha se tiωgura li dawn il-programmi jie du sieb l-iωvilupp tal-potenzjal kreattiv tat-tfal kollha. Jinvolvi lill-kunsilli Lokali b mod attiv fi pro etti ta Ωvilupp kulturali u jg in lill-membri kollha tas-soçjetà jiωviluppaw pro etti kreattivi fi dan il-komunitajiet tag hom, li jkunu rilevanti g all-isferi lokali, nazzjonali u internazzjonali. Il-potenzjal g al opportunitajiet ta tag lim tul il- ajja u l- ila tag hom li j ajru l-kreattività

41 VI. fl-etajiet kollha, g andhom ikunu mmassimizzati permezz ta tixrid imtejjeb ta informazzjoni dwar l-offerta eωistenti. Investiment fi programmi odda g al tag lim tul il- ajja dwar il-kultura u l-arti g andu jkun ukoll wa da millazzjonijiet primarji li jittie du mill-gvern lokali, millorganizzazzjonijiet tas-soçjetà çivili u atturi o ra mhux governattivi fil-komunità, billi ji i Ωgurat l-aççess g al dawn il-miωuri kollha. Il-Gvern g andu jiωgura li pro etti ta ri enerazzjoni urbana u soçjali jkunu innovattivi u bbaωati fuq il-kultura, bl-g an li jimmassimizzaw il-potenzjal ekonomiku, soçjali u kulturali g all-komunitajiet tar-residenti. L-istorja u l-valuri tal-poplu, l-interessi u l-attivitajiet kulturali tag hom, l-arkitettura li jg ixu fiha u r-riωorsi li g andhom bωonn biex jil qu l-milja ta ajjithom g andhom ikunu rikonoxxuti b ala l-elementi prinçipali fit-tfassil tannatura u l-karattru ta dawn il-pro etti. F dan il-kuntest, ir-rwol ta industriji kulturali u kreattivi, partikolarment dak tal-impriωi Ωg ar u ta daqs medju (SMEs), g andu jkun enfasizzat. Eççellenza Kreattiva Il-proçessi kreattivi huma m e a mid-diversità u l-varjetà aktar milli mill-omo eneità u mis-similarità. Jidher li jibbenefikaw aktar mil-libertà milli mill- erarkiji u r-regolamenti. Filwaqt li l-aççess g ar-riωorsi ekonomiçi jista jkun prerekwiωit g al attività kreattiva, mhux dejjem ikun il-fattur deçisiv. Ulf Larson Politiki g al edukazzjoni kreattiva inklussiva u g al tkabbir kulturali ma jistg ux ikunu ikkorroborati jekk ma niωgurawx li dawn il-proçessi u xog lijiet kulturali isiru b tali mod li jil qu l-og la livell ta eççellenza. Biex jinkisbu l-prinçipji ta eççellenza, 41

42 din il-politika se tiωgura li l-li ijiet u l-istrutturi ta appo tag na jkunu jinkludu l-libertà kreattiva. G alhekk, din il-politika qed tikklassifika b ala prijorità l-bωonn tal-professjonalità fis-settur kreattiv, flimkien ma reviωjoni dettaljata tal-qafas legali biex ikun Ωgurat li d-drittijiet baωiçi tal-libertà tal-espressjoni millartisti jkunu rispettati b mod ugwali g all- eneri kollha. F Malta, id-diversifikazzjoni fil-programm tal-edukazzjoni G olja g adha xi ftit limitata. L-offerta ta speçjalizazzjoni fil-qasam talkultura u l-arti hija wa da min-nuqqasijiet prinçipali. G alkemm ma jeωistux akkademji speçjalizzati g all-arti, l-awdjoviωiv, il-muωika u l-performances, it-tendenzi kurrenti fis-settur taledukazzjoni og la partikolarment permezz ta investiment filfine arts, graphic design u midja interattiva mill-istitut tal-arti u d-disinn, MCAST qed jipprovdu opportunitajiet importanti, u l-politika kulturali g andha tipprovdi l-appo kollu me tie biex dawn t-tendenzi jkomplu jiωviluppaw. 42 Il-bΩonn li jitjiebu l-programmi edukattivi professjonali li jikkumplimentaw it-tkabbir tas-settur kulturali u kreattiv, hu rifless ukoll f rapport komparattiv tal-unjoni Ewropea dwar ilkultura. Filwaqt li l-medja Ewropea tal-livell edukattiv ta dawk li ja dmu fil-qasam kulturali hi ta 11.5%, min abba li dawn ma jkollhomx iktar minn livell ta edukazzjoni sekondarja, f Malta din til aq is-56.2%; dawk b livell ta edukazzjoni sekondarja og la fl-ewropa jil qu l-41.7% u f Malta dawn jil qu d-19.1, u dawk li ja dmu fil-qasam kulturali u g andhom edukazzjoni terzjarja fl-ewropa jil qu is-46.8%, filwaqt li Malta g andha 24.7% ta dawk li ja dmu fil-qasam kulturali li g andhom livell ta edukazzjoni terzjarju. Malta Arts Festival 2008 Ritratt: Rene Rossignaud Cultural Statistics (Lussemburgu: Uffiççju g all-pubblikazzjonijiet Uffiçjali talkomunitajiet Ewropej, 2007). ( 19 October 2009)

43 Hemm bωonn jissa u s-siner iji bejn l-università ta Malta, l-mcast u l-istituzzjonijiet l-o ra ta edukazzjoni g olja filwaqt li jin olqu rabtiet dinamiçi mad-dinja tax-xog ol. Il- olqien ta Akkademja g all-arti Performattiva issemma f dokumenti relatati mal-politika lejn it-tmiem tas-snin 90 u fil-bidu ta dan id-deçenju. Din il-politika qed ta dem sabiex tevalwa l-vijabbiltà u s-sostenibbiltà g all-futur imbieg ed ta pro ett b al dan. Biex jin olqu opportunitajiet g al karrieri filkreattività, se ting ata attenzjoni lil dawn il-miωuri: I. Karrieri fil-qasam tal-kultura u l-kreattività jiddependu fuq opportunitajiet ta offerti edukattivi ta kalibru g oli. Fis-snin li ejjin, il-gvern se jimpenja ru u biex jipprovdi aççess g al studji universitarji, billi jsa a listituzzjonijiet eωistenti u fejn hemm bωonn billi jiωviluppa strutturi odda, billi jωomm f mo u l-prinçipji tassostenibbiltà g all-futur imbieg ed u t-twaqqif ta siner ija bejn l-istituzzjonijiet rilevanti kollha. II. 43 Je tie li ji u allokati riωorsi biex l-istudenti li jixitiequ javvanzaw fl-istudji tag hom fil-kultura u l-arti jkunu esposti g al esperjenza internazzjonali. Dawn g andhom ikunu sostnuti minn inçentivi xierqa ma suba biex i ibu lura lejn Malta gradwati minn istituzzjonijiet edukattivi internazzjonali. III. Promozzjoni g at-tis i tal-kapaçitajiet fis-settur kulturali billi ninvestu fin-nies u billi nipprovdu opportunitajiet g all-aççess g all-g erf, ta ri u informazzjoni. G andhom ji u Ωviluppati u façilitati sorsi innovattivi ta finanzjament, fosthom sponsorships u skemi ta ta ri. Guige - Austin Camilleri

44 IV. Promozzjoni ta modi innovattivi g all-promozzjoni ta olqien ta mpjiegi fejn l-arti tikkoinçidi mas-sa a u mal- ustizzja, fost setturi o ra. V. G andna nfittxu teknolo iji odda b ala g odda kruçjali g al xog ol artistiku u fil-qasam tal-konservazzjoni u l-interpretazzjoni tal-wirt skont il-bωonnijiet soçjali li dejjem jinbidlu. VI. L-evalwazzjoni kwalitattiva ta organizzazzjonijiet li jirçievu fondi regolari jew ta artisti li jibbenefikaw minn programmi ta fondi pubbliçi g andha tirrifletti l-prinçipji bbaωati fuq l-eççellenza. VII. 44 G alkemm programmi u strate iji g all-finanzjament tal-arti g andhom jistabbilixxu l-prijoritajiet tag hom, din il-politika se tappo ja opinjoni wiesg a ta kreattività artistika u tag ti l-istess importanza lil stili u eneri artistiçi varji u lill-midja. Ekonomija Kreattiva Billi nag tu s-sa a lill-bidliet li dejjem ise u fi Ωminijietna nkunu qed nidentifikaw lill-kreattività umana b ala fattur determinanti tal- ajja ekonomika. Illum il- urnata sirna napprezzaw il-kreattivita u n olqu sistemi li jinkora uha u jikkontrollawha ladarba t-teknolo iji l- odda, l-industriji l- odda, il- id u l-benefiççji ekonomiçi l-o ra kollha jirriωultaw minnha. Richard Florida Filwaqt li l-mira a arija tal-appo g all-iωvilupp kulturali u l-possibilità tal-kreattività hi li titjieb il-kwalità tal- ajja taççittadini u r-residenti ta Malta, hu importanti wkoll li wie ed

45 jenfasizza l-benefiççji soçjoekonomiçi li jirriωultaw minn tali appo, g ax dan jipprovdi limiti stabbiliti konkreti u o ettivi li din il-politika trid tissodisfa. G alhekk, din il-politika, f konformità mal-a enda ta Lisbona, g andha Ωew o ettivi ewlenin: I. Li ttejjeb il-kwalità tal- ajja ta kul add. II. Li tippromwovi l-iωvilupp ekonomiku billi ti enera l- id u to loq impjiegi a jar. Il-proposti tal-politika msemmija hawn ta t jipprevedu Ωvilupp olistiku tas-setturi kulturali u kreattivi. Filwaqt li l-interazzjoni u l-kollaborazzjoni bejn id-diversi forom ta attività f dawn is-setturi spiss jag tu l-a jar riωultati, qed nelenkaw l-oqsma kulturali u kreattivi ta attivitajiet biex approçç iffukat fuq il ti ijiet u l-karatteristiçi speçifiçi tag hom ikun iktar façli. Arkitettura, suq tal-arti, arti janat, turi mu kulturali, disinn, film u vidjow, mu ewijiet u wirt kulturali, mu ika, arti performatttiva, pubblikazzjonijiet, softwer u log ob tal-kompjuters, televi joni u radju. Industriji Kulturali u Kreattivi kif identifikati fid-dokument Competitiveness for a Better Quality of Life: Operational Programme 1, Cohesion Policy (Malta: Ìunju 2007) p , im ejji mid-divi joni g all-koordinazzjoni tal-ippjanar u l-prijoritajiet (Uffiççju tal-prim Ministru) b relazzjoni mal-programm ta Fondi Strutturali g al Malta Illum, ir-riçerka turi li l-ekonomija kreattiva g andha l-potenzjal li ti enera d ul u impjiegi filwaqt li fl-istess in tippromwovi l-inkluωjoni soçjali, id-diversità kulturali u l-iωvilupp uman. Rapport ippubblikat min-nazzjonijiet Uniti fl-2008 jipprovdi xhieda empirika li l-industriji kreattivi li huma fil-qalba talekonomija kreattiva huma fost l-aktar setturi emer enti dinamiçi fil-kummerç dinji. Dan ir-rapport jissu erixxi li filperjodu bejn l-2000 u l-2005, il-kummerç fi prodotti u servizzi kreattivi Ωdied b rata annwali medja ta 8.7 fil-mija. Bejn l1996 u l-2005, is-servizzi kreattivi esperjenzaw tkabbir rapidu 19 ta Ottubru

46 fl-esportazzjoni ta 8.8 fil-mija fis-sena. Din it-tendenza poωittiva li n asset fuq livell globali mistennija tkompli fid-deçenju li ej Min-na a tag ha l-unjoni Ewropea tirrikonoxxi li l-kultura hi katalist g all-kreattività fil-qafas tal-istrate ija ta Lisbona g at-tkabbir u l-impjiegi.11 Il-Kummissjoni Ewropea tappo ja inizjattivi li jinkora ixxu l-kreattività ladarba huma konformi mal-o ettivi stabbiliti fl-istrate ija ta Lisbona, fuq il-baωi tal-importanza tal-kontribuzzjoni tas-settur kulturali g addimensjoni soçjoekonomika tal-unjoni Ewropea. Studju indipendenti reçenti li sar g all-kummissjoni Ewropea jindika li l-industriji kulturali u s-settur kreattiv qed jikkontribwixxu sostanzjalment g all-prodott Gross Domestiku Ewropew, g at-tkabbir u g all- olqien tal-impjiegi. L-istudju juri li fl-2004 fl-ewropa kien hemm aktar minn 5 miljun persuna ja dmu fis-settur kulturali. Dan hu ekwivalenti g al 3.1 filmija tal- addiema kollha rre istrati fl-ue-25. Fl-2003 is-settur kulturali kkontribwixxa g al madwar 2.6 fil-mija tal-prodott gross domestiku tal-unjoni Ewropea, meta Ω-Ωieda rrekordjata kienet og la b mod sinifikanti minn dik tal-ekonomija enerali rre istrata bejn l-1999 u l Dawn ir-riωultati juru li l-kreattività u l-innovazzjoni huma essenzjali g all-ekonomija mondjali fil-kuntest talglobalizazzjoni. L-industrji kreattivi jirrappreωentaw salib it-toroq bejn l-arti, il-kultura, l-edukazzjoni, il-kummerç, 10 Creative Economy Report 2008, The Challenges of Assessing the Creative Economy: towards Informed Policy-making (Nazzjonijiet Uniti: 2008). 11 COM(2007) 242 finali Komunikazzjoni tal-kummissjoni dwar A enda Ewropea g al kultura f dinja li qed ti i gglobalizzata ( do?uri=com:2007:0242:fin:en:pdf, 19 October 2009) 12 Studju dwar l-ekonomija tal-kultura fl-ewropa, im ejji mill-kumpanija ta konsulenza KEA g all-kummissjoni Ewropea, 2006.

47 l-interazzjoni soçjali u l-innovazzjoni teknolo ika. Biex lindustriji tal-kreattività u l-kultura jikbru u jag tu riωultati fuq livell nazzjonali, hu kruçjali li jsiru g aωliet strate içi li jwasslu g al azzjonijiet interministerjali rigoruωi. Bla dubju ta xejn, ir-rapport tal-unjoni Ewropea jitfa dawl fuq il-potenzjal ta Malta, li g adu mhuwiex sfruttat g al kollox, g at-tkabbir u l-impjieg fl-industriji kreattivi. Dan jidher çar mill-fatt li l-kontribut tas-settur kulturali u kreattiv ta Malta g all-ekonomija tal-pajjiω huwa l-inqas fl-ewropa, b valur miωjud ta 0.2% g al PGD nazzjonali meta mqabbel mal-medja tal-ue li til aq it-2.6%. Fi dan il-kuntest kreattiv, il-miωuri tal-politika g andhom imorru lil hinn mill-azzjoni tal-gvern. It-twaqqif ta s ubiji kreattivi bejn setturi differenti tas-soçjetà hu me tie biex jitjiebu kemm il-benefiççji soçjali u kemm dawk ekonomiçi 47 tal-investimenti li jsiru fl-oqsma tal-kultura u l-kreattività. Soçjetà kulturalment diversa twassal g al aktar kreattività u innovazzjoni. Produzzjoni kulturali u kreattiva, fid-diversi forom tag ha, tikkontribwixxi direttament g all-iωvilupp tassoçjetà filwaqt li tippermetti wkoll li kull individwu jikseb l-g erf u l-benesseri. Biex jg in lill-industriji kreattivi, il-gvern je tie jistabbilixxi numru ta netwerks strate içi bl-g an li jippromwovi l-iωvilupp kulturali u kreattiv fil-livell tranωgovernamentali. Il-funzjoni ta dawn in-netwerks tkun li jiωviluppaw programmi strate içi li jag tu direzzjoni g all-iωvilupp ta inçentivi, jallokaw fondi u jqassmu r-riωorsi biex jintla qu l-o ettivi ta din il-politika. Innetwerks ewlenin huma: Collectif KO, Malta Arts Festival 2007 Ritratt: Joe Smith

48 - Ûvilupp ta siner iji bejn il-kultura u l-edukazzjoni - Ûvilupp ta intraprenditorjat kulturali u industriji kreattivi speçjalment industriji Ωg ar u ta daqs medju - Koordinazzjoni tal- bir ta statistiki kulturali Di italizzazzjoni tar-riωorsi Kulturali u aççessibbiltà - 48 elettronika g al materjal kulturali di itali Promozzjoni tal-mobbiltà tal-artisti u soluzzjoni g al kwestjonijiet marbuta mal-istatus tal-artist G ajnuna lill-gvernijiet lokali biex jippromwovu u jiωviluppaw inizjattivi kulturali fuq livell lokali u re jonali Numru minn dawn in-netwerks di a ew stabbiliti b mod formali jew informali b rabta mal-kontribuzzjoni ta Malta g allpjan ta Óidma g all-kultura tal-kunsill Ewropew. B mod partikolari, Malta qieg da tipparteçipa fi gruppi tekniçi li qed jiffukaw fuq il-mobbiltà ta kollezzjonijiet, il-mobbiltà ta artisti, l-iωvilupp ta siner iji bejn il-kultura u l-edukazzjoni, ittis i tal-industriji kulturali u kreattivi u l-armonizzazzjoni talistatistiki kulturali. Twaqqaf grupp ta idma biex jikkoordina l-isforzi g ad-di italizzazzjoni tal-materjal kulturali fiddawl tal-europeana (il-librerija Di itali Ewropea). Ittwaqqif formali tan-netwerks imsemmija aktar il fuq jitlob rikonoxximent tal-valur ta dan ix-xog ol fuq livell nazzjonali, u l-bωonn li niωguraw li jkun hemm koordinazzjoni s i a bejn il-partijiet interessati kollha fl-oqsma rispettivi. Hawnhekk hu ustifikat li ssir enfasi u referenza fuq l-istatistiki kulturali, g ax dawn jifformaw il-baωi ta kwalunkwe proçess g at-tfassil ta politika f dan il-qasam. Riçerka dwar il-politika g andha tibqa tkompli tiωviluppa f kollaborazzjoni mal-uffiççju Nazzjonali tal-istatistika sabiex tkun determinata l-baωi talkontribut kulturali attwali g all-impjieg u l-ekonomija, u biex ji u determinati standards u o ettivi politiçi çari u preçiωi g all-

49 iωvilupp kulturali fl-g axar snin li ejjin. Dan jg in ukoll biex tkun stabbilita rabta bejn l-ispiωa tal-gvern g all-kultura u dik ilparti tal-ispiωa li tmur direttament g all-appo tal-kreattività. Permezz tal-miωuri msemmija hawn fuq, din il-politika tiωgura li l-espressjoni kreattiva u l-aççess g aliha jkunu garantiti minn età bikrija u integrati b ala proçess ta tag lim tul il ajja, filwaqt li jitniedu servizzi ta edukazzjoni og la g allistudenti li jixtiequ jag mlu karriera professjonali fil-kultura u l-arti. Barra minn dan, din il-politika trid tinkora ixxi u tg in il-pluraliωmu kulturali permezz tal-ispettru komplut tag ha ta esperjenzi kulturali u kreattivi filwaqt li t e e kultura ta intraprenditorjat b appo g all-industriji kreattivi. 49 Soldierboy - Alexandra Pace

50 Kapitlu 4 50 Kultura Inklussiva Kul add g andu d-dritt li jipparteçipa liberament fil- ajja kulturali tal-komunità, igawdi l-arti u jipparteçipa g all-progress xjentifiku u jibbenefika mill-vanta i li jirriωultaw minnha. Artiklu 27(1) tad-dikjarazzjoni Universali tad-drittijiet tal-bniedem (1948) Il-kultura mhix prerogattiva tal-istat; tappartieni g al kull bniedem li j ossu kburi b pajjiωu. Vicki Ann Cremona F konformità ma numru ta Konvenzjonijiet Internazzjonali tan-nazzjonijiet Uniti, konkluωjonijiet tal-kunsill Ewropew u Triple Contact, Teatru Manoel 3 Pajji i Malta, L-Ingilterra, Franza. Ritratt: Joe Smith dikjarazzjonijiet tal-kunsill tal-ewropa, Malta tqis il-kultura b ala dritt fundamentali ta kull individwu, irrispettivament mid-differenzi tag hom. L-aççess u l-parteçipazzjoni fil-kultura

51 huma prerekwiωit biex ikollna settur kulturali inklussiv u, b mod iktar enerali, soçjetà animata b mod dinamiku b azzjoni individwali u komunitarja. L-aççess soçjali g all-kultura jg in lin-nies igawdu, jipparteçipaw u jikkontribwixxu fl-iωvilupp tal ajja kulturali tas-soçjetà, mhux biss g all-benesseri personali tag hom iωda wkoll g at-tis i kulturali tal-komunità kollha. Id-Dikjarazzjoni Universali tad-drittijiet tal-bniedem tinkludi d-dritt fundamentali g all-kultura u tistieden lis-soçjetajiet kollha biex jippromwovu l-parteçipazzjoni fil- ajja kulturali li min-na a tag ha hi element vitali g aç-çittadinanza attiva u l-koeωjoni soçjali. Artiklu 2.1 tal-konvenzjoni tal-unesco dwar il-óarsien u l-promozzjoni tad-diversità tal-espressjonijiet Kulturali (2005), li tag ha Malta hi firmatarja, jiddikjara li: Id-diversità kulturali tista tkun protetta u promossa biss jekk id-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali, b alma huma l-libertà tal-espressjoni, informazzjoni u komunikazzjoni, kif ukoll il- ila talindividwi li jag Ωlu espressjonijiet kulturali, ikunu protetti. 13 Il-Kunsill tal-ewropa jiddikjara li relazzjoni mal-kultura trid tinbena u tkun promossa permezz tat-tis i tad-demokrazija, iddrittijiet tal-bniedemm u l-istat tad-dritt. Ir-rwol ta instigazzjoni tal-kultura fil-qasam tad-demokrazija qed jiωdied u l-pajjiωi qed jirrikonoxxu dan l-iωvilupp. Il-Kunsill tal-ewropa hu konxju mid-domandi dejjem jikbru kawωa tal-globalizazzjoni, l-interdipendenza u d-diversità u hu a l-impenn li jippromwovi r-realtajiet soçjali li huma influwenzati mill-espressjonijiet kulturali diversi li jo or u mill-istimuli tradizzjonali u kontemporanji ta Ottubru 51

52 L-Unjoni Ewropea, li fiha nnifisha hi msejsa fuq diversità ta kulturi u popli, hi mpenjata dejjem aktar biex tippromwovi attivament ilkunçett tal-ewropa b ala g aqda ta entitajiet soçjali u kulturali diversi li ja dmu flimkien b mod kreattiv. Il-prospetti g al Ωvilupp soçjali u ekonomiku Ewropew u g all-koeωjoni huma g alhekk marbuta mad-drittijiet tal-espressjoni artistika u mal-g oti tal-aççess liç-çittadini kollha g all-espressjonijiet kulturali u l-apprezzament tal-wirt. 52 Kultura inklussiva titlob li titrawwem soçjetà li hija etika u usta fittentattivi tag ha. Id-drittijiet kulturali li huma fil-qalba tal-kunçett ta kultura usta iridu jkunu m arsa u aççettati b mod olistiku. In-nies g andhom dritt jesperjenzaw il-kultura u s-soçjetà Maltija g andha lobbligu li tpo i dawn id-drittijiet fuq pjattaforma orizzontali flimkien ma drittijiet o ra tal-bniedem li huma fundamentali g all-identità tannazzjon, biex tag ti sens ta appartenenza, stima personali u benesseri soçjali u intellettwali. L-iΩvilupp jitlob li n arsu lejn il-kultura b ala element çentrali fost elementi umani importanti o ra fosthom l-oqsma ekonomiçi, soçjali, politiçi, spiritwali u ideolo içi. Biex is-soçjetà tkun wa da inklussiva wie ed g andu j ares lejn aspetti differenti tal ajja soçjali. Dan g andu jsir billi nwasslu l-kultura f oqsma li maddaqqa t g ajn jidher li ma g andhomx o ettivi kulturali, b alma hu s-suççess edukattiv, it-tkabbir ekonomiku, il-protezzjoni tal-ambjent, il-promozzjoni tas-sa a u s-sodisfazzjon tat-turist. Meta kultura usta u retta tkun m e a, in-nies ikollhom il-possibilità jil qu l-potenzjal kollu tag hom permezz ta soçjetà inklussiva li tippromwovi lill-individwu kreattiv b ala l-akbar id tas-soçjetà. Id-demokratizzazzjoni tal-kultura titlob li l-kultura u l-arti jkunu disponibbli u aççessibbli fil-livell tal-komunità u tan-nazzjon. Il-UNESCO tenfasizza l-importanza tan-natura dinamika tal-kultura u s-sinifikat tag ha fil-bini ta identità individwali u nazzjonali. Jekk

53 il-kultura hi l-fosdqa li fiha tiωviluppa u ter a tinbidel l-identità ta soçjetà, allura l-isem s i ta dan il-proçess hu Ωvilupp.14 L-iΩvilupp hu sinonimu mal-parteçipazzjoni. Dan imbag ad iwassal g all-awtonomizzazzjoni mog tija lin-nies. Madwar l-ewropa qed isiru tentattivi biex jitnaqqsu l-fruntieri bejn il-gvernijiet u l-baωijiet li fuqhom jinbnew u jissa u s-soçjetà, l-arti u s-sistema politika fost affarijiet o ra (grass roots). Meta l-individwi ji u kkonsultati u involuti attivament f materji li jolqtu lis-soçjetà, jiωdied is-sens ta responsabbiltà u ta appartenenza. Pjan ta azzjoni jew politika fla ar mill-a ar ikunu sostenibbli jekk il-partijiet interessati jkunu lesti jimpenjaw ru hom f dan il-pro ett. L-iΩvilupp jinvolvi l-proçess tal-adozzjoni ta approçç li j ares direttament lejn it-tranωizzjoni millpassat g all-futur, waqt li ji u kkunsidrati d-dinamiki ta kultura li jaffettwaw ir-ritmu li bih wie ed jirrispondi g all- ti ijiet kulturali. Meta n arsu lejn il-kultura mhux b ala xi a a tal-ftit, iωda b ala element çentrali fil- ajja tal-membri kollha tal-komunità, inkunu qed niωguraw il-kunfidenza fina nfusna, il-kreattività u l-mod qawwi li bih nistg u nasserixxu ru na. Fid-dawl ta dan kollu, qed ji u identifikati interventi ewlenin bliskop li niωguraw li l-inklussività tkun fattur importanti tal-politika kulturali. I. InkluΩjoni Kulturali L-inkluΩjoni kulturali tinvolvi aççessibbiltà kemm soçjali kif ukoll fiωika. F kollaborazzjoni mill-qrib malkumissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità, din il-politika tappo ja inizjattivi ma suba biex itejbu l-aççess g allpersuni b diωabbiltà biex dawn ikunu jistg u jgawdu 14 Recognising Culture: A series of briefing papers on culture and development, ed. ta Francois Matarasso, ippubblikat bi s ubija ma Comedia, id-dipartiment tal-wirt Kanadi u l-unesco bl-appo tal-bank Dinji, ( e.pdf, 19 ta Ottubru 2009) 53

54 bis-s i u jipparteçipaw b mod attiv f avvenimenti u manifestazzjonijiet kulturali, inkluω it-titjib g al aççess fiωiku f bini kif ukoll aççess a jar g all-wirt u attivitajiet kulturali. Din il-politika tiωgura li listrate iji dwar il-wirt u l-arti se jfasslu inizjattivi li jippromwovu u jiffaçilitaw l-aççess g all-operaturi kulturali fi iskejjel, sptarijiet, façiltajiet korrettivi u fi spazji o ra li ma jkunux neçessarjament marbuta mal-wirt jew mal-arti. Barra minn dan g andu jsir uωu massimu mix-xandir u mill-midja (anki dik dida) biex kul add ikollu l-possibilità ta aççess g allmanifestazzjonijiet kulturali. II. Awtonomizzazzjoni f kull livell tal-komunità B ala l-prinçipji fundamentali li jiggwidaw din ilpolitika, l-inkluωjoni u l-aççessibbiltà ma jistg ux ikunu implimentati ming ajr ma ssir enfasi li dawn 54 g andhom jintla qu permezz tal-kwalità u l-eççellenza. G alhekk, g aqdiet mhux governattivi, kunsilli lokali u a enziji li ja dmu fil-qafas ta din il-politika se jkunu assistiti biex jimplimentaw b mod professjonali pro etti kulturali inklussivi. L-awtoritajiet lokali g andu jkollhom l-awtonomizzazzjoni li jkunu responsabbli g all-iωvilupp kulturali tal-komunità tag hom billi jag mlu l-a jar uωu mill-potenzjal talorganizzazzjonijiet volontarji u mill-g ajnuna mog tija fil-livell tal-belt jew ra al tag hom. Rikonoxximent speçjali tas-sa a tar-riωorsi kulturali fil-livell lokali je tie li jimxi id f id ma allokazzjoni adegwata ta riωorsi u tis i tal-kapaçitajiet f dan il-qasam. III. Truth or Dare - Grupp Teatrali Dù Inçentivi u aççess g al kul add L-aççess g all-kultura ta spiss jista jkun imfixkel

55 mis-sa a tax-xiri tal-udjenzi. Madankollu, jista jag ti l-kaω li parti sostanzjali tal-pubbliku t ossha eskluωa milli tipparteçipa jew tesperjenza çerti forom ta manifestazzjonijiet kulturali irrispettivament mill-prezz tal-biljetti. Programmi sabiex jiωdiedu l-udjenzi, li jipprovdu inçentivi g al avvenimenti ta wirt kulturali u manifestazzjonijiet kulturali li b mod speçifiku g andhom l-g an li jil qu udjenzi odda, se jkunu m e a u se ji u inkluωi fil-programmi kulturali ta diversi a enziji. IV. Kultura ta Djalogu Din il-politika tirrikonixxi l-bωonn li tit e e kultura ta djalogu fil-livell tas-soçjetà çivili, fejn jid lu l-wirt u l-arti, billi tippromwovi inizjattivi li jtejbu r-rwol interpretattiv u kritiku tal-akkademiçi, urnalisti, kritiçi u l-pubbliku enerali biex dawn jesprimu l-opinjonijiet tag hom, billi jag tu udizzju kritiku u billi jid lu fi djalogu multilaterali kostruttiv. G andu ji i mmassimizzat l-iωvilupp ta fora b al dawn, inkluω l-uωu ta pjattaformi elettroniçi, biex id-djalogu kulturali jibqa aj u kontinwu. V. Tinfirex il-parteçipazzjoni attiva Din il-politika tirrikonoxxi x-xog ol li qed isir minn organizzazzjonijiet mhux governattivi kif ukoll minn komunitajiet lokali u barranin biex ikunu Ωviluppati f Malta programmi kulturali li jipprovdu opportunitajiet ta mobbiltà lill-artisti u kollezzjonijiet, itejbu l-esponiment u l-fehim ta kulturi differenti u jippermettu li jkun hemm pjattaforma g al djalogu interkulturali. Il-Gvern jirrikonoxxi l-importanza tassehem tal-organizzazzjonijiet mhux governattivi li 55

56 qed ja dmu fil-qasam tal-integrazzjoni tal-immigranti u dak ta organizzazzjonijiet o ra mmexxija minn membri ta komunitajiet kulturali diversi f Malta, u jqishom b ala dawk li jmexxu l-promozzjoni u jtejbu d-diversità kulturali u d-djalogu interkulturali. Je tie li l-pro etti u l-inizjattivi artistiçi ta dan it-tip ji u rikonoxxuti, im e a u integrati fi dan id-diversi strate iji u programmi kulturali u artistiçi kemm fuq livell ta Gvern çentrali, kif ukoll fuq livell ta gvern lokali u fil- idmiet tal-organizzazzjonijiet li d-d ul tag hom ji i primarjament minn fondi pubbliçi. 56 and when I reach port - Pierre Portelli

57 Kapitlu 5 57 Kooperazzjoni Kulturali Internazzjonali Kull kultura titwieled mit-ta lit, interazzjoni u konfrontazzjoni. G all-kuntrarju, hija tmut meta ssib ru ha iωolata. Octavio Paz Din il-politika tirrikonoxxi li l-kultura hi riωorsa fiha nnifisha, u allura hemm bωonn strutturi biex jiggwidaw l-iωvilupp u l-applikazzjoni ta din ir-riωorsa. Il-kultura tressaq in-nies lejn xulxin u tikkontribwixxi bil-kbir g all-iωvilupp u g allesperjenza tad-diversità. L-aççess g all-kultura g andu jitqies b ala prijorità u allura g andu ji i introdott f kull politika ta Ωvilupp. Il-kooperazzjoni kulturali twessa l-potenzjal li kull pajjiω jesperjenza diversi opinjonijiet u kulturi u jespandi l-firxa Francesca Grima, Malta Arts Festival 09 Ritratt: Darrin Zammit Lupi

58 ta opportunitajiet odda g aç-çittadini. Hu fatt rikonoxxut li hemm iktar çans li l-kultura ssib soluzzjonijiet g al kwestjonijiet internazzjonali komplessi permezz ta djalogu interkulturali. L-o ettivi ta politika li ejjin qed ikunu identifikati b ala oqsma ewlenin li g andhom ikunu indirizzati permezz ta kooperazzjoni internazzjonali: 1. Rikonoxximent tar-rwol tal-kultura b ala kontributur ewlieni g al djalogu soçjali u politiku internazzjonali. 2. Jintla qu ftehimiet g al skambji kulturali billi jing ataw riωorsi, kemm permezz tal-fondi nazzjonali kif ukoll permezz ta appo tekniku biex wie ed ikollu aççess g al fondi minn istituzzjonijiet Ewropej u internazzjonali. 3. Tis i ta netwerks u pjattaformi eωistenti li jipprovdu opportunitajiet ta aççess u skambju g al artisti, kollezzjonijiet u manifestazzjonijiet kulturali lokali u internazzjonali. 4. Promozzjoni tad-diversità kulturali u tad-djalogu interkulturali b ala prijorità tal-gvern, fejn ting ata enfasi partikolari lil programmi edukattivi u lil skambji u kollaborazzjonijiet formattivi. 58 Domus Romana - Ritratt: MTA/Clive Vella Fl-2006, Malta rratifikat il-konvenzjoni tal-unesco dwar il-protezzjoni u l-promozzjoni tad-diversità tal-espressjonijiet Kulturali li tikkonferma r-rwol tal-kultura b ala katalist g alliωvilupp (Artiklu 13). Il-Konvenzjoni tal-unesco tenfasizza limportanza tad-drittijiet tal-proprjetà intelletwali b ala appo g al dawk involuti fil-kreattività kulturali u tkompli tenfasizza li l-libertà tal- sieb, l-espressjoni u l-informazzjoni, kif ukoll id-diversità tal-midja jg inu biex tikber l-espressjoni kulturali fis-soçjetajiet. Il-Konvenzjoni tg in lis-soçjetà çivili torganizza ru ha biex til aq il-miri tag ha (Artiklu 11), u tpo i s-

59 solidarjetà internazzjonali b ala prijorità fuq l-a enda tag ha (Artikli 12 sa 19). Il-kooperazzjoni kulturali internazzjonali titlob sforzi interministerjali u multilaterali. Istituzzjonijiet pubbliçi u korpi uffiçjali g andhom ikunu m e a biex jipparteçipaw fi programmi tal-unjoni Ewropea fl-oqsma tal-kultura, ledukazzjoni, ir-riçerka u l-iωvilupp u g andhom japprofittaw mill-opportunità li jipparteçipaw fi gruppi ta idma ta t lawspiçi tal-unjoni Ewropea, il-kunsill tal-ewropa u l-unesco fost l-o rajn. Il-Kunsilli Lokali u xi entitajiet ukoll urew interess qawwi fi programmi ta emella tal-unjoni Ewropea ma suba biex jiffaçilitaw l-iskambji kulturali tas-soçjetà çivili. Din il-politika tirrikonoxxi l-importanza li titjieb il-governanza kulturali g all-kollaborazzjoni internazzjonali. Kemm ilministeru responsabbli g all-kultura u l-ministeru g allaffarijiet Barranin g andhom ir-responsabbiltà li jg inu filkollaborazzjoni internazzjonali li tg in l-iskambji min-na a tan-nies u operaturi involuti fil-qasam tal-kultura u li minnha tibbenefika s-soçjetà çivili kollha kemm hi.15 Ir-rwol taddiplomazija kulturali g andu jkompli ji i elaborat permezz ta idma kon unta ta dawn iω-ωew ministeri, billi ji u kkonsolidati l-allokazzjoni tar-riωorsi u t-tis i me tie talkapaçitajiet istituzzjonali, filwaqt li jkunu definiti o ettivi konkreti fi dan qafas operattiv çar. Ftehim bejn iω-ωew ministeri g andu jiddefinixxi l-istruttura ma suba li tissodisfa l-funzjoni ta punt fokali tad-diplomazija kulturali, bl-g an li ta dem favur il-promozzjoni internazzjonali tal-identità u l-kultura Maltija, u sservi b ala one-stop-shop g all-artisti, operaturi kulturali u entitajiet governattivi. Din l-istruttura 15 Lista ta ftehimiet kulturali internazzjonali fis-se, l-iktar dawk bilaterali, hija disponibbli fl-anness. 59

60 g andha wkoll tikkoordina l-kwestjonijiet kollha marbuta ma dawn il-punti li ejjin: - Tfassil u kontribuzzjoni biex ikun hemm ftehimiet ta kollaborazzjoni kulturali bilaterali jew multilaterali, negozjar g all-allokazzjoni tar-riωorsi me tie a g al dawn il-ftehimiet u koordinazzjoni u monitora talimplimentazzjoni tag hom. - Ûvilupp ta u kollaborazzjoni f inizjattivi li jappo jaw il-mobbiltà internazzjonali ta artisti u kollezzjonijiet. - Twaqqif ta rabtiet kulturali mal-komunità Diaspora - G ajnuna biex il- olqien ta netwerks u oqfsa ta kollaborazzjoni internazzjonali fil-qasam kulturali li fihom Malta tipparteçipa attivament ikun iktar façli. - Negozjar fl-allokazzjoni ta fond g ad-diplomazija kulturali sabiex il-miωuri proposti jid lu fis-se. 60 Dawn in-netwerks diplomatiçi jipprovdu pjattaforma ideali g al esponiment internazzjonali, b kuntatti f livell g oli u potenzjal biex il-kultura Maltija tkun promossa barra minn xtutna, filwaqt li produzzjonijiet kulturali internazzjonali jsiru f Malta. L-Awtorità Maltija g at-turiωmu (MTA) tipprovdi g ajnuna sostanzjali lill-artisti Maltin li jωuru swieq barranin importanti, g ax tqis li dan hu riklam tajjeb g al Malta fuq livell internazzjonali, u allura l-industrija turistika Maltija tibbenefika minnu. Jidher li hu possibbli li jkun hemm siner ija bejn il-partijiet interessati fis-settur, siner ija mixtieqa afna, billi jkun hemm Ωieda fin-netwerks u r-riωorsi tag hom. Dan g andu jipprovdi opportunitajiet biex artisti Maltin jistabbilixxu lpreωenza tag hom barra l-pajjiω u anki biex il-maltin ikunu esposti g al artisti internazzjonali. L-istess jista jing ad filqasam tal-mobbiltà ta kollezzjonijiet, fejn Heritage Malta, f kollaborazzjoni ma numru ta ambaxxati u istituti kulturali

61 internazzjonali f Malta, kienet attiva afna fil-promozzjoni tal-mobbiltà ta kollezzjonijiet kulturali importanti, kemm billi abet esibizzjonijiet internazzjonali f Malta kif ukoll billi esponiet kollezzjonijiet Maltin barra l-pajjiω. G alhekk, biex ikun façilitat it-twaqqif tal-fond g ad-diplomazija Kulturali, g andhom ikunu investigati l-possibbiltajiet li ejjin: - Koordinazzjoni tal-allokazzjonijiet annwali min-na a ta numru ta a enziji u awtoritajiet biex jg inu l-mobbiltà ta artisti, xog lijiet tal-arti, u kollezzjonijiet tal-wirt kulturali, biex ikun Ωgurat li dawn l-allokazzjonijiet isiru b mod trasparenti u miftu u ma suba b mod li jipprovdi l-akbar benefiççju lil partijiet interessati involuti, inkluωa l-komunità kulturali. - Identifikazzjoni tar-rabta tal-allokazzjoni ta dawn irriωorsi ma programmi ta promozzjoni kulturali minna a tal-organizazzjoni responsabbli g ad-diplomazija kulturali (Ministeri kon unti tal-kultura u tal-affarijiet Barranin), f konsultazzjoni ma istituti kulturali internazzjonali bbaωati f Malta u mal-ambaxxati Maltin barra l-pajjiω. - Assigurazzjoni li waqt il-promozzjoni tal-kultura Maltija lil hinn minn xtutna, ting ata l-istess enfasi u prijorità lill-fattur tal-eççellenza u lill-manifestazzjonijiet kontemporanji u innovattivi tal-kultura Maltija. Hu importanti li wie ed i ares lejn din is-siner ija bbaωata fuq tliet affarijiet kultura, turiωmu u relazzjonijiet internazzjonali b ala siner ija li tikkumplimenta inizjattivi li jippromwovu l-aspetti kollha tal-kultura u l-wirt Malti, biex ti i provduta imma ni olistika, sostenibbli u li t ares il quddiem tal- ajja u l-attività kulturali f Malta. 61 It-Teatru Manoel - Ritratt: James Trapani

62 - Numru ta artisti Maltin di à kisbu suççess internazzjonalment. Il-Gvern se jiωviluppa inçentivi li jirrikonoxxu pubblikament ix-xog ol ta dawn lartisti (eω: Skema ta Ambaxxaturi Kulturali), biex b hekk jimmassimizza l-kontribut ta dawn l-artisti biex jippromwovu l-attività kulturali Maltija barra lpajjiω. Dan jipprovdi skop ulterjuri g al kollaborazzjoni istituzzjonali aktar mill-qrib bejn il-kultura, it-turiωmu u r-relazzjonijiet internazzjonali. Iridu ji u Ωviluppati kriterji çari biex ti i stabbilita din l-iskema biex ji i Ωgurat li l-promozzjoni ta talenti odda t alli l-frott. Fir-rigward tad-diaspora Maltija, hu stmat li madwar 350,000 çittadin ta dixxendenza diretta Maltija jg ixu l-awstralja, b eluf o rajn ibbaωati fir-renju Unit, il-kanada, New Zealand, fl-istati Uniti u pajjiωi o ra. Il-Politika Kulturali Nazzjonali 2010 tirrikonoxxi li l- ti ijiet kulturali ta nies ta dixxendenza diretta Maltija li jg ixu barra g andhom ji u indirizzati, filwaqt li tkun m e a l-parteçipazzjoni kulturali attiva tad-diaspora Maltija lil hinn minn xtutna. Hu mag ruf li l-atturi ewlenin f dan il-qasam huma l-kummissjoni Emigranti f Malta u nnetwerk ta ambaxxati Maltin barra l-pajjiω. Wara l-adeωjoni ta Malta fl-unjoni Ewropea tfaçça fenomenu ie or, min abba l-fatt li hemm numru ta çittadini Maltin li issa qed jg ixu fi Brussell u l-lussemburgu. Ta min jinnota li diversi kontributuri g all-produzzjoni kulturali Maltija g andhom rwol sinifikanti f dawn il-komunitajiet ta nies li jg ixu barra minn pajjiωhom g al Ωmien twil. MiΩuri politiki li speçifikament jg inu sabiex tinstab soluzzjoni g al dan il-fenomenu g andhom jinkludu: 62 Renzo Spiteri waqt kunçert kollaborattiv fil-festival Sori WOMAD, Kollaborazzjoni u koordinazzjoni mal-kummissjoni Emigranti, inkluω tkattir, fuq livell nazzjonali, ta kuxjenza fir-rigward tas-sinifikat kulturali talemigrazzjoni Maltija.

63 - Koordinazzjoni tal- idma mal-ambaxxati Maltin f pajjiωi fejn hemm komunitajiet Maltin kbar u assigurazzjoni li l-mezzi ta komunikazzjoni jkunu miftu a g al skambji kulturali u esponiment reçiproku. Ir-rabta ma netwerks kulturali internazzjonali tiωgura li entitajiet ibbaωati lokalment g andhom rwol attiv barra l-pajjiω filwaqt li jibqg u rilevanti, effettivi u a ornati b mezzi innovattivi ta kif g andhom joperaw lokalment. Filwaqt li tippromwovi l-kollaborazzjoni internazzjonali g as-settur mhux governattiv permezz ta g ajnuna finanzjarja diretta provduta millfond tal-arti u l-fond g all-films, din il-politika tipprova ttejjeb il-prestazzjoni ta Malta fi dan netwerks internazzjonali fil-livell ta Gvern u organizzazzjonijiet li d-d ul tag hom ji i primarjament minn fondi pubbliçi. Parteçipazzjoni fi u kontribuzzjoni g al organizzazzjonijiet u netwerks internazzjonali b relevanza diretta g all-iωvilupp tal-kultura u l-arti f Malta u fir-re jun g andhom jie du prijorità. 63 Is-sieg a tal-kittieba - Intervisti ma kittieba ewlenin. Maria Grech Ganado intervistata minn Simone Galea. Iç-Çentru g all-kreattività, Il-Kavallier ta San Ìakbu, Ottubru 2009

64 Kapitlu 6 64 Twettiq tal-politika Il-li i l-kbira tal-kultura hi: Kull individwu g andu jit alla jiωviluppa f dak li tippermettilu l-kapaçità li twieled biha. Thomas Carlyle Orange, Malta Arts Festival Ritratt: Joe Smith Ûvilupp tal-istrate ija L-implimentazzjoni b suççess ta din il-politika tiddependi mill-iωvilupp ta strate iji mill-entitajiet kulturali rilevanti li huma nkarigati wkoll mill-implimentazzjoni, il-monitora u levalwazzjoni tal-istrate iji f konformità mar-responsabbiltajiet legali tag hom. Ir-rwol ta din il-politika la hu li jiddetermina s-sustanza ta kull wa da minn dawn l-istrate iji, u lanqas li jiddelinea inizjattivi g al fil speçifiku, iωda li jipprovdi prinçipji orizzontali applikabbli g all-oqsma kulturali kollha, liema prinçipji jipprovdu qafas biex jintla qu l-o ettivi ta din il-

65 Politika, ladarba dawn il-prinçipji jitpo ew fil-prattika. Din il-politika g andha wkoll ir-rwol li tiωgura li, f konformità malpolitika tal-gvern fit-totalità tag ha, is-soçjetà tgawdi minn benefiççji konkreti, billi tkattar il- id li jitqassam b mod ust u bil- olqien ta mpjiegi odda u a jar. Ri enerazzjoni Kulturali Il-promozzjoni tal-inklussività kulturali u l-parteçipazzjoni fillivell ta komunità jissarrfu f assigurazzjoni li interventi fiωiçi, b impatt dirett fuq il- ajja ekonomika, fiωika, ambjentali u soçjali tan-nies, iservu biex jippromwovu interazzjoni, appartenenza u kreattività fil-livell tal-komunità u dak tal-poplu. Pro etti ta ri enerazzjoni kulturali, inkluωi dawk ma suba g al Ωoni urbanizzati afna, b alma huma l-belt Valletta u l-in awi ta Marsamxett u l-port il-kbir, g andhom potenzjal kbir li joffru pjattaformi kulturali b involviment dirett mill-komunitajiet lokali. Min-na a tag hom tali inizjattivi joffru ambjent ta sfida, u li ta spiss ikun imprevedibbli, fejn l-artisti u l-operaturi kulturali jistg u jiltaqg u ma atturi kulturali o ra, jo olqu pro etti miftu a fejn l-individwi u l-komunitajiet ikunu jistg u jiskopru lilhom infushom, u jipparteçipaw b mod kostruttiv fi programmi ta ri enerazzjoni u integrazzjoni soçjali. Filwaqt li inizjattivi kulturali mhux se jsolvu l-problemi kollha li ta spiss jiffaççjaw il-komunitajiet f Ωoni depressi, jistg u joffru perspettivi odda dwar id-dinamika soçjali, jag tu sens ta awtorità lill-membri tal-komunità li kultant i ossuhom bla vuçi u jbiddlu l-espressjoni artistika u l-valorizazzjoni kulturali f sors ta kburija u appartenenza. Edukazzjoni Kulturali Din il-politika tirrikonoxxi li soçjetà demokratika li tgawdi livell g oli ta ajja u li hi involuta attivament f ajja kulturali dinamika, hi bbaωata fuq sistema edukattiva ta suççess 65

66 li tinkora ixxi lil kull membru tas-soçjetà biex jiωviluppa l-potenzjal kreattiv tieg u, billi tippreparah g al dinja taxxog ol dinamika u flessibbli u tg inu jipparteçipa attivament fl-interazzjoni soçjali, fl-iskambji kulturali u fl-arrikkiment kulturali reçiproku. Hu rikonoxxut li l-futur tal- ajja kulturali Maltija se jkun il-frott tas-sistema edukattiva formali u informali tal-lum. L-o ettiv ewlieni tal-gvern g all-iωvilupp kulturali fissnin li ejjin hu li jsa a l-kreattivà fl-edukazzjoni sa minn età bikrija u li jo loq possibbiltajiet çari u aççessibbli biex wie ed jispeçjalizza f karrieri artistiçi u kulturali fil-livell sekondarju u terzjarju. B alissa, il-kurrikulu Minimu Nazzjonali jipprovdi l- ewwel esponiment tat-tfal g all-apprezzament tal-istorja, ilkultura u l-estetika. Joffri wkoll opportunitajiet baωiçi g al 66 attivitajiet artistiçi b alma huma l-arti, il-muωika u t-teatru u l-performances. L-iΩvilupp tal-kreattività fl-ewwel snin taliskola je tie ji i kkultivat u g andhom ji u rikonoxxuti l-ostakoli li ib mag ha s-sistema sabiex tinstab soluzzjoni ur enti u adegwata billi tkun a ustata l-politika nazzjonali tal-edukazzjoni. Dan hu essenzjali u je tie li ji i m e e approçç multidixxiplinari sabiex l-istudenti jid lu f impenn li jkomplu jitg allmu tul ajjithom kollha kemm fi Ωmien l-iskola u anki meta jispiççawha. Politika kulturali li tirrigwarda l-kreattività fl-edukazzjoni te tie approçç ibbaωat fuq tliet punti prinçipali: 1. G oti ta servizzi edukattivi li jkunu animati, appo jati u interpretati permezz ta tekniki kreattivi, li jinkora ixxu l-iωvilupp u l-espressjoni kreattiva personali u li jippromwovu l-intelli enza kreattiva f kull forma tag ha, kemm mill-edukaturi kif ukoll mill-istudenti. 2. Opportunitajiet biex it-tfal jiωviluppaw talent je tie

67 li jkunu appo jati b riωorsi adegwati, kemm fil-forma ta g alliema professjonali addizzjonali m arr a adegwatament, spazju fiωiku u apparat, jew g odod o ra li jippermettu dan. L-impenn ta kull skola biex tg in fledukazzjoni kreattiva hu l-a jar mod biex ninfluwenzaw b mod poωittiv l-attitudni tal- enituri lejn dan l-aspett talinvolviment ta wliedhom f tali attivitajiet formattivi. 3. Opportunitajiet ta tag lim tul il- ajja g andhom jipprovdu aççess kontinwu g al edukazzjoni u apprezzament kulturali g all-etajiet u gruppi soçjali kollha kemm fi struttura formali kif ukoll f dik informali kif ukoll fi spazji alternattivi permezz ta programmi innovattivi u stimulanti, inkluωi outreach programmes minn entitajiet kulturali u organizzazzjonijiet mhux governattivi. 67 Flimkien mal-edukazzjoni formali, kemm il-gvern kif ukoll issettur privat jipprovdu firxa ta servizzi edukattivi informali, li prinçipalment jikkonsistu f korsijiet baωiçi fl-arti. Il-possibilità li wie ed javvanza fid-diversi dixxiplini tiddependi millistituzzjonijiet individwali u mill-karattru tad-dixxiplini individwali; madankollu g ad m hemmx approçç koordinat biex jg in lill-istudenti jissinkronizzaw l-iωvilupp akkademiku u artistiku tag hom. Ftit li xejn insibu servizzi edukattivi formali g all-arti bbaωata fuq il-prattika. Din il-politika g andha l-g an li ssib soluzzjoni g al dawn in-nuqqasijiet kritiçi fil-proçess formattiv tal-istudenti tal-arti fil-lokal billi ta dem g all-iωvilupp ta strutturi postsekondarji dedikati, li joffru diplomi u lawrji rikonoxxuti fl-arti performattiva (muωika, teatru u Ωfin), fl-arti viωiva, studji fil-qasam tal-films u fil-kitba kreattiva. Fl-istess waqt, il-korsijiet eωistenti fit-tmexxija tal-arti u l-kultura u f su etti marbuta mal-wirt tan ibbli u dak intan ibbli g andhom jissa u u jkunu aktar koordinati biex ikunu aktar effettivi. Cityscape - Robert Zahra

68 Fil-proçess li nibdlu din il-viωjoni f azzjonijiet konkreti, din ilpolitika t oss li r-rwol li qed jaqdu b alissa l-iskola tal-muωika, l-iskola tal-arti u ç-çentru tad-drama, li lkoll huma ffinanzjati mill-gvern, g andu jkun ikkunsidrat mill- did u adattat g all ti ijiet li l-klassi professjonali kreattiva tal-futur jista jkollha, billi toffri korsijiet full-time g al dawk li jridu jag mlu karriera professjonali fil-films, teatru, Ωfin, muωika u fl-arti viωiva u plastika fil-futur. L-iΩviluppi kurrenti u imminenti fi dan l-mcast li jippromwovu servizzi edukattivi sa livell ta lawrja fil-fine arts u fl-arti grafika g andhom ikunu sostnuti u m e a. Is-servizzi li b alissa qeg din joffru l-iskola tal-muωika, l-iskola tal-arti u ç-çentru tad-drama g andhom jitjiebu, u g andu jsiru studju serju dwar il-fattibbiltà li jkollna istituti professjonali g all-istudji fl-oqsma tal-films, Arti Performattiva (Teatru u Performances, MuΩika u Ûfin), u tal-arti u d-disinn (Fine Arts, Grafika, Skultura, Disinn, midja m allta u o rajn), li joffru korsijiet li jwasslu g al diploma jew lawrja b al fil-kaω tal-mcast (jew kwalunkwe istituzzjoni o ra attrezzata b mod adegwat), u fejn huwa fattibbli dawn g andhom jitwaqqfu. G alhekk, din il-politika tinkora ixxi programm intensiv ta Ωvilupp ta korsijiet u konsolidament ta istituzzjonijiet li jissostitwixxi s-sitwazzjoni preωenti fir-rigward tal-iωvilupp ta karrieri fil-qasam tal-arti, li hu wie ed frammentat f çerti oqsma u nieqes g al kollox fil-ma oranza tal-bqija. G andu jsir studju fuq programmi tal-passat u tal-futur biex tkun evalwata r-rata ta suççess li biha addiema m arr a professjonalment fil-qasam kulturali, integraw ru hom b suççess fis-suq tax-xog ol. 68 It-tabella (pa na 69) toffri preωentazzjoni skematika talproposti ppjanati mill-politika Kulturali Nazzjonali 2010 f dan il-qasam: Mediterranea Series - Walter Vella

69 Livell ta Edukazzjoni Formali Servizzi Edukattivi Korrispondenti (Proposti) Skejjel Primarji u Sekondarji appo jati mill-: - MCAST jew ekwivalenti (Istitut Livell Primarju Livell Sekondarju (Livell Ordinarju/ Ekwivalenti) - Postsekondarju, Universitarju (Diploma, Grad ta Baçellerat) tal-istudji fil-qasam tal-films; Istitut tal-arti Performattiva; Istitut tal-arti u d-disinn permezz ta riforma tal-iskola tal-arti, l-iskola tal-mu ika u ç-çentru tad-drama) korsijiet ta filg axija u fuq ba i part-time Skejjel Privati akkreditati G alliema Privati akkreditati Istituzzjonijiet Akkreditati li joffru Diploma u Lawrja: - MCAST jew ekwivalenti (Istitut tal-istudju tal-films; Istitut tal-arti Performattiva; Istitut tal-arti u d-disinn) - L-Università ta Malta (Kitba Kreattiva, l-istorja tal-arti, Mu ika, Studji Teatrali, Midja) - Skejjel Privati akkreditati Il-miri tal-politika g al edukazzjoni fil-kreattività huma: - It-tis i tar-rwol tal-kreattività fl-edukazzjoni fissu etti kollha, appo g all- olqien ta ambjent kreattiv fl-iskejjel, billi l-g alliema kreattivi jing ataw l-g odod me tie a u billi l-istudenti kollha jinvolvu ru hom fi programmi kreattivi. - Tibdil fl-attitudni lejn l-edukazzjoni artistika min-na a tal-istituzzjonijiet tal-gvern, minn wa da mmirata g ad-dilettanti (korsijiet part-time jew filg axija) lejn wa da li toffri servizzi edukattivi professjonali, 69

70 filwaqt li jkun Ωgurat li l-università tippermetti li ledukaturi (g alliema) fis-setturi artistiçi varji jkollhom il-possibilità li jispeçjalizzaw permezz ta korsijiet offruti wara l-ewwel lawrja. Dan kollu bl-g an li jog la l-istatus tal-professjonijiet kulturali fis-soçjetà u, b riωultat ta dan, tiωdied il-kontribuzzjoni tal-kultura g all-ekonomija permezz ta impjiegi professjonali u standards ta kwalità fil-produzzjonijiet artistiçi. Nies fil-qasam tal-kultura li jkunu professjonisti kwalifikati g andhom ikunu kapaçi jikkontribwixxu g all-iωvilupp kulturali, soçjali u ekonomiku jew permezz tal-prattika privata indipendenti, billi jag tu l-kontribut tag hom lil organizzazzjonijiet privati jew mhux governattivi, u permezz tal-iωvilupp u l-implimentazzjoni ta programmi kulturali ffinanzjati minn entitajiet kulturali governattivi, filwaqt li jkunu kapaçi wkoll ikomplu bl-istudji tag hom u jkabbru l-esperjenzi tag hom internazzjonalment. 70 Qeg din nirrikonoxxu l-bωonn li fil-gωejjer Maltin je tie li jsir aktar investiment g at-titjib tal-façilitajiet u l-infrastruttura g all-arti u l-kultura. G alhekk, il-gvern g andu l-impenn li jkompli jinvesti billi jallokka fondi g all-bini u/jew restawr ta postijiet li g andhom iservu ta çentri ta formazzjoni kulturali, billi jippromwovi s ubijiet pubbliçi-privati kull fejn hu possibbli, ming ajr ma jitnaqqas xejn mill-valur kulturali ta dawn l-inizjattivi. Il-Politika Kulturali Nazzjonali 2010 hawnhekk se tidentifika s-sa a u d-dg jufija ta kull qasam kulturali fix-xena attwali, bl-g an li tipproponi, permezz ta stqarrija politika artikulata, viωjoni g all-iωvilupp ta kull qasam fis-snin li ejjin. L-Orkestra Filarmonika ta Malta

71 1.1 Il-Wirt u l-muωewijiet Hemm bωonn li jkollna viωjoni li t ares l quddiem g as-settur tal-wirt sabiex niωguraw li jkunu adottati l-aktar tekniçi reçenti u l-aktar g erf a ornat fir-rigward tal-konservazzjoni tal-wirt, filwaqt li jintefa dawl did fuq il-passat b mod li jkun jappella g as-sezzjonijiet kollha tal-popolazzjoni, partikolarment g attfal u Ω-Ωg aωag kif ukoll g at-turisti internazzjonali li jωuru lgωejjer tag na. Hemm bωonn li jsir inventarju li jkun jikkataloga l-assi kollha li g andu l-pajjiω fil-qasam tal-wirt biex jit affef ix-xog ol tal-istudjuωi, ta dawk li j ejju l-politika u tal-membri individwali tas-soçjetà. Is-sinifikat kulturali, storiku u soçjali fundamentali tal-wirt intan ibbli ta Malta g andu jing ata valur billi jit e e fi dan qafas li joffri appo li jibqa dejjem sensittiv g all-fra ilità tieg u kif ukoll g all-flessibbiltà u ladattabbiltà kulturali tieg u, filwaqt li wie ed iωomm dejjem f mo u kif evolva u kif g ad jista jevolvi u jiωviluppa mill did lilu nnifsu. Barra minn dan il-gvern g andu l-impenn li jkompli jinvesti fil-konservazzjoni u t-tmexxija tal-istrutturi li jie du sieb il-patrimonju Malti. 71 Strutturi regolatorji u rekwiωiti tekniçi sabiex jitwettaq il-monitora u l-infurzar tal-obbligi g andhom ji u provduti b appo kontinwu. L-istrutturi operattivi li jmexxu l-muωewijiet u s-siti storiçi g andhom jipprovdu façilitajiet ta interpretazzjoni u ançillari li jiffukaw fuq id-dimensjoni storika tal-wirt, filwaqt li jressqu viçin kemm jista jkun is-sensittività storika lejn il-viωjoni tas-seklu 21 biex ikun apprezzat iktar dan il-wirt. G andha ting ata attenzjoni speçjali lill-valur ta dawn is-siti biex ikun hemm diskussjoni dinamika u miftu a fuq aspetti ta identità nazzjonali bbaωati fuq l-istorja. G andha ting ata attenzjoni partikolari g al kif jitqassmu ç-çentri tal-viωitaturi Domus Romana - Ritratt: Heritage Malta

72 bl-g an li Ω-Ωjarat tal-pubbliku jsiru aktar interessanti u jibdew joffru esperjenza poωittiva. Is-sa a tad-dimensjoni tat-turiωmu kulturali f Malta provdiet lis-siti storiçi tag na b udjenza internazzjonali, bi ti ijiet partikolari li rridu nissodisfaw. Madankollu, dan m g andux inaqqas mill-importanza kontinwa li dawn is-siti g andhom g all-poplu Malti u l-identità tieg u. Hu rikonoxxut li l-konservazzjoni tal-assi kulturali hi proçess li jie u fit-tul li jitlob koordinazzjoni bejn aspetti finanzjarji, edukazzjoni u ta ri. It-ta ri fil-konservazzjoni u t-tmexxija tal-wirt huma elementi importanti g al dan is-settur li kontinwament g andu jfittex bilanç bejn, min-na a l-wa da, il- ti ijiet tal-konservazzjoni ta artefatti sensittivi u siti u, minna a l-o ra, il-pressjoni li tin oloq mit-turisti nazzjonali u internazzjonali li qed isiru dejjem iωjed eωi enti. 72 Il-Politika Kulturali Nazzjonali 2010 tirrikonixxi li l-funzjoni tal-muωewijiet mhijiex sempliçiment attrazzjoni turistika; baωikament, dawn jag tuna spunt dwar kif il-maltin kienu jg ixu fl-img oddi u g andhom ikunu fiωikament u intellettwalment aççessibbli g all-pubbliku tal-lum. Il-muΩewijiet g andhom inaqqsu l-fruntieri taω-ωmien u l-ispazju u joffru opportunitajiet lill-individwi biex jesploraw kull esibit bir-reqqa. Wie ed g alhekk jifhem li l-kelma muωew ma g andhiex tkun sinonimu g al depoωiti tal-passat. Din il-politika g andha l-g an li tinkora ixxi l-esplorazzjoni ta forom differenti u stimulanti ta kif il-muωewijiet jistg u ji bdu aktar lill-pubbliku, u g andha limpenn li tinvesti aktar sabiex ikollna forom kontemporanji ta esibizzjonijiet li jinkora ixxu l-involviment attiv tal-viωitaturi permezz tat-teknolo ija, l-innovazzjoni u l-imma inazzjoni. L-Ipo ew ta Óal Saflieni - Ritratt: Heritage Malta

73 1.2 Libreriji u Arkivji Il-Politika Kulturali Nazzjonali 2010 tirrikonoxxi li aççess g al rekords, dokumenti u kotba fil-forma fiωika jew elettronika tag hom hu indispensabbli g all-iωvilupp intellettwali talkomunità. It-tis i ta strutturi amministrattivi eωistenti g andu jkun appo jat b g odod ta netwerks me tie a g all-investigazzjoni tal-potenzjal ta dawn l-assi kulturali biex inkattru l-im abba g all-qari fost il-pubbliku u biex ikun façilitat l-aççess g ar-riçerkaturi u l-pubbliku enerali g ar-rikkezzi ddepoωitati f dawn il-postijiet, anki permezz ta tekonolo iji odda. G andhom jittie du miωuri infrastrutturali u ta konservazzjoni adegwati fi dan il-qafas ta strate iji speçifiçi biex ikunu façilitati l- aωna, il-katalogar u l-aççess fiωiku u di itali ta dawn ir-riωorsi, filwaqt li g andhom jissa u l-kuntatti internazzjonali filwaqt li jkomplu jit e u. 73 Filwaqt li g andu jing ata appo adegwat biex ikun massimizzat il-kontribut kulturali tal-arkivji Nazzjonali g all ajja kulturali Maltija, g andha ssir reviωjoni dettaljata taddipartiment tal-libreriji attwali biex ikun Ωgurat li l-libreriji jissodisfaw il-bωonnijiet kollha ta soçjetà bbaωata fuq l-g erf. Id-dispoΩizzjonijiet legali me tie a g all-a ornament tar-rwol tal-libreriji fis-soçjetà tal-lum g andhom, l-ewwel u qabel kollox, ji u garantiti, u wara g andha titfassal strate ija çara li tintegra l-libreriji fil- ajja kulturali u intellettwali tas-soçjetà Maltija, f kollaborazzjoni ma korpi governattivi u indipendenti li ja dmu fl-istess qasam u g andhom l-istess o ettivi. Arkivji Nazzjonali/Librerija Nazzjonali

74 6.3 Arti ViΩiva u Plastika Din il-politika tenfasizza Ωew oqsma ewlenin ta intervenzjoni f din il-kategorija, li huma: - Id-disponibbiltà (permezz ta finanzjament kon unt The Imp of the perverse. The Perversion of the Imp - Karen Caruana mill-gvern u s-settur privat) ta infrastruttura adegwata laboratorji, spazju g all-esibizzjonijiet, spazju g al laqg at mal-pubbliku u residenzi g all-artisti. - L-iΩvilupp ta façilitajiet edukattivi adegwati, tal-anqas sa livell Universitarju, flimkien mal-materjal u r-riωorsi umani me tie a. Din il-politika tirrikonoxxi wkoll in-nuqqas insostenibbli ta spazju g all-espoωizzjonijiet ta arti moderna u kontemporanja Maltija, u tikkunsidra li siner iji ffukati bejn il-kunsill Malti g all-kultura u l-arti (MCCA) u Heritage Malta, flimkien mal-partijiet interessati u artisti l-o ra kollha, g andhom ja dmu sabiex tinstab soluzzjoni g al din is-sitwazzjoni. L-implimentazzjoni tal-politika f dan il-qasam trid tissarraf f azzjonijiet konkreti permezz ta pjanar strate iku millkmka. F dan il-kuntest g andhom ji u kkunsidrati lokalitajiet 74 li potenzjalment jistg u joffru façilitajiet ta residenza lillartisti. Tnedija ta Id-Demm NieΩel b ax-xita. Ritratt: Gilbert Calleja 4.4 Letteratura u Pubblikazzjonijiet Din il-politika g andha tirrikonoxxi b mod konkret l-attività letterarja f Malta, partikolarment billi tiωviluppa strutturi ta appo g all-awturi, tradutturi, pubblikaturi u distributuri. Dan g andu jinkludi g ajnuna fit-traduzzjoni ta testi ori inali millmalti g al lingwi o ra, u l-pubblikazzjoni barra minn xtutna ta kotba miktubin minn awturi Maltin, kif ukoll it-traduzzjoni ta xog lijiet barranin g all-malti. Entitajiet governattivi b all-

75 KMKA, il-kunsill Nazzjonali tal-ktieb u l-kunsill Nazzjonali tal-ilsien Malti, kif ukoll organizzazzjonijiet mhux governattivi li ja dmu fil-qasam letterarju huma l-atturi ewlenin u l-partijiet interessati f dan il-qasam. G andhom ji u Ωviluppati oqfsa infrastrutturali u amministrattivi biex jipprovdu strutturi ta appo professjonali biex jg inu lil dawn l-istituzzjonijiet iwettqu r-rwol tag hom fuq livell nazzjonali. G andu ji i stabbilit programm residenzjali g all-kittieba u tradutturi letterarji, filwaqt li ting ata attenzjoni lill-iωvilupp ta tekniki g all-kitba kreattiva, permezz ta dispoωizzjonijiet g al korsijiet edukattivi formali u informali, u lir-riçerka kulturali u urnaliωmu kulturali. Fuq nota separata iωda b rabta ma dan, miωuri favur urnaliωmu indipendenti u proattiv ibbaωat fuq il-prinçipji tal-valuri pubbliçi g andhom ji u adottati b mod konkret. Il-kwalità lingwistika fil-qasam tal- urnaliωmu u x-xandir hi aspett ie or importanti tal-istess kwestjoni. F kuntest usa, l-appo g all-multilingwiωmu g andu ji i Ωviluppat lil hinn mill- ti ijiet kurrikulari tas-sistema edukattiva. Ilkontribut li jistg u jipprovdu l-libreriji f dan ir-rigward g andu ji i enfasizzat meta ji i rivedut ir-rwol tal-libreriji. Il-Fiera Nazzjonali tal-ktieb 75 Norbert Bugeja and Fatena al-ghorra, Mediterranean Literature Festival, L-Arti Performattiva Din il-politika tippjana l-promozzjoni ta façilitajiet edukattivi u l-allokazzjoni ta spazji g all-formazzjoni tal-artisti, kif ukoll it-t ejjija ta laqg at pubbliçi permezz ta avvenimenti li huma aççessibbli, parteçipatorji, innovattivi, kulturalment differenti u li jg inu fl-iωvilupp kulturali tal-artisti Maltin. Dawn l-inçentivi g andhom ikunu bbaωati fuq l-importanza tal-kollaborazzjonijiet kreattivi fi dan il-qafas ta komunità dinamika u diversa. Din il-politika trid tinvestiga wkoll, permezz ta strate iji Ωviluppati mill-entitajiet adegwati, l-iωvilupp tal-arti The Pardon Beggars, Malta Arts Festival 2008, Ritratt: Matthew Mirabelli

76 performattiva lil hinn mill-isfera strettament artistika, bl-g an li jinstab il-potenzjal tag hom f oqsma o ra b alma huma ssa a, il- ustizzja u l-programmi fil-komunità. Il-façilitajiet edukattivi g andhom ikomplu ji u Ωviluppati fi dan qafas edukattiv formali. G andhom jitpo ew fis-se miωuri ta awtonomizzazzjoni fil-livell tal-komunità, partikolarment b appo g all-kunsilli Lokali u organizzazzjonijiet komunitarji lokali. G al dik li hi libertà tal-espressjoni, g andha tkun riveduta l-li i biex ikun Ωgurat li l-klassifikazzjoni ta xog lijiet tkun tirrifletti l-maturità tal-pubbliku fis-soçjetà moderna tasseklu 21. G al dik li hi allokazzjoni ta spazju adegwat g arrappreωentazzjonijiet, Malta g andha bωonn spazju versatili u apposta, li jkun jista jakkomoda spazji g al laboratorji, Ωfin fuq skala kbira, produzzjonijiet teatrali u muωikali bi spazji u façilitajiet adegwati wara l-kwinti. Dan u l-pro etti infrastrutturali l-o ra kollha fil-qasam tal-arti performattiva u viωwali g andhom ikunu Ωviluppati fi dan il-qafas usa ta miωuri g all-iωvilupp mill- did ta Ωoni urbani kbar, filwaqt li nibqg u sensittivi g all-bωonnijiet tal-komunità u tar-residenti Il-Qasam AwdjoviΩiv Is-settur awdjoviωiv hu industrija kulturali sinifikanti li llum il- urnata g andha rwol kulturali u ekonomiku importanti f Malta. Sar investiment konsiderevoli f dawn l-a ar 10 snin kemm mill-gvern kif ukoll mis-settur privat, l-aktar fl-industrija tal-films, fix-xandir u fit-teknolo iji odda tal-midja u f oqsma o ra relatati mas-settur awdjoviωiv. Ritratt: Media Desk/Patrick Fenech Min-na a l-o ra l-investiment fit-ta ri u l-formazzjoni professjonali tan-nies g al din l-industrija, waqa lura, g alkemm inizjattivi riçenti mmexxija mill-mcast irnexxielhom jiksbu fondi Ewropej g at-twaqqif ta façilitajiet ta ta ri b alma huma editing suites, façilitajiet ta vidjow, kameras, softwer

77 g all-grafika tridimensjonali (3D) u apparat relatat. Dan jikkumplimenta investimenti passati u attwali min-na a taççentru g at-teknolo ija tal-komunikazzjoni fl-università ta Malta. Billi jressaq lejn xulxin il-partijiet interessati ewlenin fissettur, il-gvern g andu jiωgura li l-edukazzjoni u t-ta ri f dan il-settur jissa u u jirriflettu l-iωviluppi attwali f din l-industrija u fit-teknolo ija ta appo rilevanti. Il-Gvern jirrikonoxxi l-bωonn li jkollna industrija lokali tal-films kompluta fiha nnifisha li ssib kull g ajnuna g all-produzzjoni u l-promozzjoni tal-pro etti tag ha u li tkun tista tikkontribwixxi b mod sinifikanti fil- idma kreattiva u fl-espoωizzjoni ta pro etti kreattivi Maltin fiç-çrieki internazzjonali tal-films u dokumentarji. G al dan l-iskop, l-allokazzjoni ta Fond g allfilms u l-istrutturi ta appo li dan je tie, g andhom jissa u u g andhom ji u evalwati modi o ra ta appo g al dan l-investiment permezz ta tqassim mill- did tal-allokazzjonijiet 77 ba itarji eωistenti. Dawn l-inizjattivi g andhom ikunu implimentati fi dan il-qafas li jibni strate ija g as-settur, billi jitqiesu l-kontribuzzjonijiet ta partijiet interessati ewlenin b alma huma l-malta Enterprise, il-malta Film Commission, xandara ma stazzjonijiet televiωivi pubbliçi u privati, kumpaniji awdjoviωivi, u bbaωati fuq il-qafas le iωlattiv li qed jitfassal b alissa, b rabta mat-traspoωizzjoni tad-direttiva l- dida dwar is-servizzi tal-midja AwdjoviΩiva. 4.7 L-Istatus tal-artist Il-Politika Kulturali Nazzjonali 2010 g andha wkoll l-g an li tippromwovi l-benefiççji tad-drittjiet tal-proprjetà intellettwali li jippremjaw lill-artisti u lil min jikkrea xog ol artistiku g all-produzzjonijiet tag hom. G andha ti i Ωviluppata kollaborazzjoni akbar bejn il-ministeru responsabbli mill- Ritratt: Media Desk/Patrick Fenech

78 Kultura u t-taqsima tal-kummerç biex ikunu identifikati dawk in-nuqqasijiet fl-infurzar ta kwestjonijiet dwar id-drittijiet talawtur u anki biex jiωdied l-g arfien fost l-artisti u l-pubbliku enerali fl-oqsma applikabbli kollha tal-attività kreattiva. Huwa fatt rikonoxxut li hemm bωonn isiru sforzi akbar biex niωguraw rikonoxximent baωiku tas-sigurtà soçjali u benefiççji g all-artisti professjonali. G alhekk il-gvern g andu l-impenn li, permezz ta strate iji li g andhom jitfasslu mill-kmka, ikompli jinvestiga t-twaqqif ta strutturi ta appo permezz tassistema tas-sigurtà soçjali u anki permezz ta inçentivi fiskali. Il-kontribut tal-artist professjonali g as-settur tal-kreattività b xog lijiet ta kwalità u eççellenza, ma g andhomx jixxekklu minn nuqqas ta inçentivi f dawn l-oqsma. 78 Where s My Family (fuq), The Ferocious Panda (ta t) - Shaun Grech

79 Mi uri tal-politika Il-Vi joni ta din il-politika 79 Il-vi joni ta din il-politika hi li tafferma, permezz ta azzjoni konkreta, ir-responsabbiltà politika tal-gvern b ala l-kontributur nazzjonali ewlieni u investitur fil-kultura, u li tittrasforma u tikkonsolida l-attività kulturali u kreattiva b ala l-aktar aspett dinamiku tal- ajja soçjoekonomika ta Malta fis-seklu 21. Il-konkatidral ta San Ìwann - Ritratt: MTA

80 Premessi ta din il-politika o o o o o 80 o Din il-politika tkompli l- idma mwettqa mill-gvern matul dan l-a ar deçennju. Din il- idma enfasizzat l-aktar fuq it-twaqqif ta ba i legali g all-governanza kulturali u tipprovdi qafas g al vilupp kulturali olistiku u inklussiv f Malta. Hemm il- tie a li jittie du g add ta inizjattivi, li jkollhom l-g ajnuna ta a ustamenti le i lattivi u amministrattivi biex din il-politika ti i implimentata b suççess. L-i vilupp kulturali g andu jissodisfa d-drittijiet u l- ti ijiet kulturali taç-çittadin u fl-istess waqt i addem il-potenzjal g all-i vilupp ekonomiku li jista jwassal g alih. L-i vilupp kulturali u ekonomiku nazzjonali jiddependi fuq il-kreattività b ala l-iktar element importanti li g andu ji i m e e, viluppat u jing ata promozzjoni. Din il-politika hija l-ba i g all-i vilupp ta g add ta strate iji li jittrattaw diversi oqsma li jag mlu parti mill-attività kulturali u artistika f Malta. Je tie li tinbena ba i statistika g all-monitora, l-implimentazzjoni u l-evalwazzjoni ta din il-politika kif ukoll talistrate iji, il-programmi u l-mi uri li jo or u minnha.

81 G anijiet Ewlenin o o o o o o o Il-Kultura g andha ssib postha fil-politiki tal-gvern rilevanti kollha. G andu ji i viluppat djalogu fis-settur kulturali u lil hinn minnu. G andu ji i stabbilit qafas kulturali ta governanza li jkun responsabbli, trasparenti u ta g ajnuna. G andhom jissa u s-servizzi kulturali edukattivi biex ti i façilitata l-espressjoni kulturali ta kwalità. G andu ji i meg jun l-i vilupp tal-professjonisti fil-qasam kulturali u ji i mag ruf l-istatus legali tal-operaturi kulturali, kemm dawk individwali kif ukoll dawk kollettivi. G andu jing ata kontribut g all-i vilupp sostenibbli permezz tattkabbir tal-industrji kulturali u kreattivi f soçjetà ta g arfien. G andhom jing ataw g ajnuna u promozzjoni lill-kooperazzjoni tran nazzjonali u interkulturali. 81 OP Pawl Carbonaro

jew persuni b diωabilità t jjeb mill-bidu bidu

jew persuni b diωabilità t jjeb mill-bidu bidu www.knpd.org.mt kif tag ti l-a bar lill- enituri ta tfal b diωabilità jew persuni b diωabilità t jjeb mill-bidu bidu Introduzzjoni Sa mit-twaqqif tag ha, il-kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità

More information

tal-mulej Programm ta implimentazzjoni ta proposti tas-sinodu Djoçesan fil-qasam tal-pastorali tal-media

tal-mulej Programm ta implimentazzjoni ta proposti tas-sinodu Djoçesan fil-qasam tal-pastorali tal-media ARÇidjoÇesi ta Malta Il-WiÇÇ diìitali tal-mulej Programm ta implimentazzjoni ta proposti tas-sinodu Djoçesan fil-qasam tal-pastorali tal-media 2009 1 ISBN: 978-99932-49-45-0 Arçidjoçesi ta Malta, Floriana,

More information

EWROPA KREATTIVA. id-disponibbiltà tal-fondi wara l-adozzjoni tal-baġit għall-2017 mill-awtorità baġitarja.

EWROPA KREATTIVA. id-disponibbiltà tal-fondi wara l-adozzjoni tal-baġit għall-2017 mill-awtorità baġitarja. EWROPA KREATTIVA SUBPROGRAMM MEDIA (2014-2020) SEJĦA GĦALL-PROPOSTI EACEA/17/2016: Appoġġ favur l-aċċess għas-swieq AVVIŻ: Din is-sejħa għall-proposti hija soġġetta għal: id-disponibbiltà tal-fondi wara

More information

Konferenza Nazzjonali dwar id-direttiva tal- Kunsill ta l-unjoni Ewropea li tistabbilixxi Qafas Ìenerali g al Trattament Ugwali fl-impieg

Konferenza Nazzjonali dwar id-direttiva tal- Kunsill ta l-unjoni Ewropea li tistabbilixxi Qafas Ìenerali g al Trattament Ugwali fl-impieg 1 Konferenza Nazzjonali dwar id-direttiva tal- Kunsill ta l-unjoni Ewropea li tistabbilixxi Qafas Ìenerali g al Trattament Ugwali fl-impieg (Direttiva tal-kunsill 2000/78/EC) Il-Ìimg a, 10 ta Diçembru

More information

Servizzi u Benefiççji

Servizzi u Benefiççji 1 Servizzi u Benefiççji g all-persuni b DiΩabilità KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 2 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 3 Din il-pubblikazzjoni tista tinkiseb mill-kummissjoni f formati

More information

9638/17 MIR/pmf 1 DGE 1C

9638/17 MIR/pmf 1 DGE 1C Kunsill tal-unjoni Ewropea Brussell, 24 ta Mejju 2017 (OR. en) 9638/17 EŻITU TAL-PROĊEDIMENTI minn: Segretarjat Ġenerali tal-kunsill fi: 24 ta Mejju 2017 lil: Delegazzjonijiet SPORT 40 EDUC 266 JEUN 78

More information

IT-TRASPORT PUBBLIKU F MALTA

IT-TRASPORT PUBBLIKU F MALTA IT-TRASPORT PUBBLIKU F MALTA ViΩjoni g al Trasport Pubbliku li jaqdi lill-pubbliku f kuntest ta sostenibbiltà ambjentali Dokument im ejji mill-ministeru g all-infrastruttura, Trasport u Komunikazzjoni

More information

IL-KUMMISSJONI TAL-KOMUNITAJIET EWROPEJ

IL-KUMMISSJONI TAL-KOMUNITAJIET EWROPEJ MT MT MT IL-KUMMISSJONI TAL-KOMUNITAJIET EWROPEJ Brussell, 6.10.2008 COM(2008) 616 finali KOMUNIKAZZJONI MILL-KUMMISSJONI LILL-KUNSILL, IL-PARLAMENT EWROPEW, IL-KUMITAT TAR-REĠJUNI U L-KUMITAT EKONOMIKU

More information

IL-VALURI TAL-FAMILJA FABIO ATTARD SDB

IL-VALURI TAL-FAMILJA FABIO ATTARD SDB Fr Fabio Attard SDB ipprezenta id-dokument 'Il-Valuri tal-familji' fil-konferenza Ghall-Gid tal-familji Maltin - Ghodda Edukattiva ghat-tishieh tal-familji li saret nhar is-sibt,16 ta' Frar, 2008, Excelsior

More information

Stagun 2018/9. Informazzjoni Generali. Malta Pool Association. Stagun 2018/19. Kumitat Ezekuttiv - Perjodu 2017/18 sa 2019/20

Stagun 2018/9. Informazzjoni Generali. Malta Pool Association. Stagun 2018/19. Kumitat Ezekuttiv - Perjodu 2017/18 sa 2019/20 Malta Pool Association 1989 Stagun 2018/9 Informazzjoni Generali Generali Il-Malta Pool Association giet imwaqqfa f Lulju tas-sena 1989 u hija r i k o n o x u t a m i n n Sportsmalta, Kumitat Olimpiku

More information

Form 4 OPTION. Il-Mass Media. (c) Ms Graziella Bonavia Downloaded from studjisocjali.com

Form 4 OPTION. Il-Mass Media. (c) Ms Graziella Bonavia Downloaded from studjisocjali.com Form 4 OPTION Il-Mass Media (c) Ms Graziella Bonavia Downloaded from studjisocjali.com Xi jfissru mass midja u komunikazzjoni. Forom differenti u l-karatteristiċi ewlenin tal-mass midja: il-gazzetti, ir-radju,

More information

RESULTS AND SCORERS Information compiled by Saviour Vella

RESULTS AND SCORERS Information compiled by Saviour Vella The Annual 2013 29 RESULTS AND SCORERS Information compiled by Saviour Vella SAT. 02.03.2013 Melita Ground PEMBROKE ATH. vs MELLIEÓA 1-0 SUN. 17.03.2013 Rabat Ground MELLIEÓA vs NAXXAR L 3-2 Scorers: Vella

More information

L-4 setturi tal- Ekonomija. Form 4 (General) Tema 2. Antonella Ellul

L-4 setturi tal- Ekonomija. Form 4 (General) Tema 2. Antonella Ellul L-4 setturi tal- Ekonomija Form 4 (General) Tema 2 Antonella Ellul Fl-aħħar ta din it-tema jien / l-istudent se nkun naf dwar... L-iżvilupp tal-ekonomija Maltija: minn ekonomija li tiddependi biss minn

More information

Passaport Ewropew għaċ-ċittadinanza Attiva

Passaport Ewropew għaċ-ċittadinanza Attiva Passaport Ewropew għaċ-ċittadinanza Attiva Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew Merħba fl-unjoni Ewropea (UE), l-ewwel demokrazija parteċipattiva u transnazzjonali tad-dinja! Bħala ċittadin tal-ue għandek

More information

werrej Sehem akbar għaż-żgħażagħ fil-ħajja pubblika... 4 L-ilsien Malti, ilsien żagħżugħ...11

werrej Sehem akbar għaż-żgħażagħ fil-ħajja pubblika... 4 L-ilsien Malti, ilsien żagħżugħ...11 werrej Sehem akbar għaż-żgħażagħ fil-ħajja pubblika... 4 Libertajiet ċivili usa fl-oqsma diġitali u tal-informazzjoni... 5 Opportunitajiet ġodda...6 Inċentivi biex noħolqu impjiegi ta kwalità... 7 Nirrikonoxxu

More information

Nru. 90 April - Ìunju 2018

Nru. 90 April - Ìunju 2018 KUNSILL NAZZJONALI TAL-ANZJANI NEWSPAPER POST L-ANZJANI LLUM Nru. 90 April - Ìunju 2018 INDIRIZZ MIS-SUR ANTHONY MULÈ STAGNO President tal-kunsill Nazzjonali tal-anzjani waqt il-laqgóa ÌENERALI ANNWALI

More information

Dawn id-dokumenti informattivi jinqasmu f sitt oqsma tematiċi:

Dawn id-dokumenti informattivi jinqasmu f sitt oqsma tematiċi: X tista tagħmel l-ewropa soċjali għalik Il-Kummissjoni Ewropea Din hi serje ta 26 dokument informattiv, li huma faċli biex tistampahom, u li juruk kif inti bħala ċittadin ta l-ue tista tgawdi mill-politika

More information

Ma ru mill-g aqda MuΩikali San ÌuΩepp G ajnsielem A.D Festa Madonna ta Loreto 2009

Ma ru mill-g aqda MuΩikali San ÌuΩepp G ajnsielem A.D Festa Madonna ta Loreto 2009 Festa Madonna ta Loreto 2009 1 Ma ru mill-g aqda MuΩikali San ÌuΩepp G ajnsielem A.D. 1928 Festa Madonna ta Loreto 2009 Bord Editorjali: Silvan Debattista Kevin Cauchi Elvin Tabone Da la: Dun Karm Cassar

More information

SETTEMBRU 2015 EDIZZJONI 6 TEP F MALTA SPORTMALTA ON THE MOVE SKOLASPORT LIBSA ĠDIDA GĦALL-PROGRAMM SPORTIV SKOLASPORT

SETTEMBRU 2015 EDIZZJONI 6 TEP F MALTA SPORTMALTA ON THE MOVE SKOLASPORT LIBSA ĠDIDA GĦALL-PROGRAMM SPORTIV SKOLASPORT BEACH GAMES L-KOM U AĠENZIJA ŻGĦAZAGĦ ORGANIZZAW BEACH GAMES F JUM IŻ- ŻGĦAŻAGĦ MDINA GRAN PRIX ISSIR F PAJJIŻNA BEJN IT-8 U L-11 TA OTTUBRU TEP F MALTA IL-MFA TOSPITA T-TEP MTG F PAJJIŻNA. PLATINI FOST

More information

MT Appoġġ mogħti mill-ue għall-ġlieda kontra t-traffikar tal-bnedmin fl-asja t'isfel/ ix-xlokk tal-asja. Rapport Speċjali.

MT Appoġġ mogħti mill-ue għall-ġlieda kontra t-traffikar tal-bnedmin fl-asja t'isfel/ ix-xlokk tal-asja. Rapport Speċjali. MT 2017 Nru 09 Rapport Speċjali Appoġġ mogħti mill-ue għall-ġlieda kontra t-traffikar tal-bnedmin fl-asja t'isfel/ ix-xlokk tal-asja (skont l-artikolu 287(4), it-tieni subparagrafu, TFUE) 1977-2017 Tim

More information

Il-Presepju. Fuljett ma ru mill- GÓAQDA ÓBIEB TAL-PRESEPJU - MALTA c/o 56, Amaltea, Triq il-marg, Attard ATD Malta. Óar a Nru.

Il-Presepju. Fuljett ma ru mill- GÓAQDA ÓBIEB TAL-PRESEPJU - MALTA c/o 56, Amaltea, Triq il-marg, Attard ATD Malta. Óar a Nru. Il-Presepju Óar a Nru. 90 Ottubru 2016 Fuljett ma ru mill- GÓAQDA ÓBIEB TAL-PRESEPJU - MALTA c/o 56, Amaltea, Triq il-marg, Attard ATD 2382 - Malta Newspaper Post 1 colour Fuljett ma rug kull tliet xhur

More information

Abbozz ta Liġi dwar il-finanzjament ta Partiti Politiċi

Abbozz ta Liġi dwar il-finanzjament ta Partiti Politiċi Abbozz ta Liġi dwar il-finanzjament ta Partiti Politiċi Il-fehma ta Alternattiva Demokratika minn Carmel Cacopardo Deputat Chairperson Daħla Manifest Elettorali 2013 White Paper Żewġ punti fundamentali

More information

Editorjal. U ma kellux il-messija jbati dan kollu u hekk jid ol filglorja tieg u? (Lq 24,26) MIET BIEX JAGÓTINA L-ÓAJJA MARIO CURMI

Editorjal. U ma kellux il-messija jbati dan kollu u hekk jid ol filglorja tieg u? (Lq 24,26) MIET BIEX JAGÓTINA L-ÓAJJA MARIO CURMI Editorjal MARIO CURMI MIET BIEX JAGÓTINA L-ÓAJJA Il-g ala qeg din tfittxuh qalb il-mejtin lil min hu aj? M huwiex hawn, imma qam (Lq 24,5-6). Dak li tlett ijiem qabel kien jiekol mag hom, li are fil- nien

More information

Kummissjoni Kommunikazzjoni Socjali Business Breakfast Excelsior Hotel 27 ta Gunju, 2012

Kummissjoni Kommunikazzjoni Socjali Business Breakfast Excelsior Hotel 27 ta Gunju, 2012 Kummissjoni Kommunikazzjoni Socjali Business Breakfast Excelsior Hotel 27 ta Gunju, 2012 Etika g]all-[urnalist. 1. Ir-responsabbilta etika tal-kummentatur jew [abbar tal-a]bar marbuta max-xog]ol innifsu

More information

Il-KESE isejjaħ għal programm ġdid ta azzjoni soċjali sabiex jiġu ffaċċjati realtajiet ġodda Għeżież qarrejja, EDITORJAL

Il-KESE isejjaħ għal programm ġdid ta azzjoni soċjali sabiex jiġu ffaċċjati realtajiet ġodda Għeżież qarrejja, EDITORJAL ISSN 1830-513X Frar 2009/2 Ħarġa Speċjali MT KESE info Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew pont bejn l-ue u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili EDITORJAL Għeżież qarrejja, Il-Viċi Prim Ministru

More information

Ministeru għall-finanzi.. Diskors tal-bagit. L-Onor. Edward Scicluna Ministru għall-finanzi Malta 8 ta April, 2013

Ministeru għall-finanzi.. Diskors tal-bagit. L-Onor. Edward Scicluna Ministru għall-finanzi Malta 8 ta April, 2013 Ministeru għall-finanzi. Diskors tal-bagit 2013 L-Onor. Edward Scicluna Ministru għall-finanzi Malta 8 ta April, 2013 Ippublikat mill- Ministeru għall-finanzi Triq in-nofs in-nhar, Il-Belt, Valletta Tel.:

More information

P7_TA-PROV(2012)0452 Konferenza ta' Doha dwar it-tibdil fil-klima (COP 18)

P7_TA-PROV(2012)0452 Konferenza ta' Doha dwar it-tibdil fil-klima (COP 18) P7_TA-PROV(2012)0452 Konferenza ta' Doha dwar it-tibdil fil-klima (COP 18) Riżoluzzjoni tal-parlament Ewropew tat-22 ta' Novembru 2012 dwar il-konferenza dwar it-tibdil fil-klima f'doha, il-qatar (COP

More information

Gwida dwar ir-rekwiżiti tal-informazzjoni u l-valutazzjoni dwar is-sigurtà

Gwida dwar ir-rekwiżiti tal-informazzjoni u l-valutazzjoni dwar is-sigurtà Gwida dwar ir-rekwiżiti tal-informazzjoni u l-valutazzjoni dwar is-sigurtà 1 GWIDA Gwida dwar ir-rekwiżiti tal-informazzjoni u l-valutazzjoni dwar is-sigurtà Verżjoni 3.0 Diċembru 2015 2 Gwida dwar ir-rekwiżiti

More information

L-Ekonomija, Xogħol u Mistrieħ FORM 4 OPTION MS GRAZIELLA BONAVIA DOWNLOADED FROM STUDJISOCJALI.COM

L-Ekonomija, Xogħol u Mistrieħ FORM 4 OPTION MS GRAZIELLA BONAVIA DOWNLOADED FROM STUDJISOCJALI.COM L-Ekonomija, Xogħol u Mistrieħ FORM 4 OPTION MS GRAZIELLA BONAVIA DOWNLOADED FROM STUDJISOCJALI.COM Definizzjoni ta ekonomija, xogħol u mistrieħ. L-etika tax-xogħol. Id-diviżjoni tax-xogħol u l-implikazzjonijiet

More information

G aqda MuΩikali Vittorja - Naxxar Festa 2007

G aqda MuΩikali Vittorja - Naxxar Festa 2007 werrej Kumitat 2007 2009... 3 Messa mill-president... 5 Messa mill-president Onorarju... 7 Messa mill-viçi President... 9 Messa mis-segretarju... 17 Messa mill-kaxxier... 21 Messa mis-surmast Direttur...

More information

Nru. 81 Jannar - Marzu L-INAWGURAZZJONI TAL-FTUÓ UFFIÇJALI TAL-UFFIÇÇJU L-ÌDID TAL-KUNSILL NAZZJONALI TAL-ANZJANI 23 ta NOVEMBRU 2015

Nru. 81 Jannar - Marzu L-INAWGURAZZJONI TAL-FTUÓ UFFIÇJALI TAL-UFFIÇÇJU L-ÌDID TAL-KUNSILL NAZZJONALI TAL-ANZJANI 23 ta NOVEMBRU 2015 KUNSILL NAZZJONALI TAL-ANZJANI NEWSPAPER POST L-ANZJANI LLUM Nru. 81 Jannar - Marzu 2016 L-INAWGURAZZJONI TAL-FTUÓ UFFIÇJALI TAL-UFFIÇÇJU L-ÌDID TAL-KUNSILL NAZZJONALI TAL-ANZJANI 23 ta NOVEMBRU 2015 Nhar

More information

Quddiem l-arbitru ghas-servizzi Finanzjarji. Kaz Nru. 032/2017. FG (l-ilmentatur) vs ARGUS Insurance Agencies Ltd. (C 597) (Il-Provditur tas-servizz)

Quddiem l-arbitru ghas-servizzi Finanzjarji. Kaz Nru. 032/2017. FG (l-ilmentatur) vs ARGUS Insurance Agencies Ltd. (C 597) (Il-Provditur tas-servizz) Quddiem l-arbitru ghas-servizzi Finanzjarji Kaz Nru. 032/2017 FG (l-ilmentatur) vs ARGUS Insurance Agencies Ltd. (C 597) (Il-Provditur tas-servizz) Seduta tas-7 ta Novembru 2017 L-Arbitru, Ra l-ilment

More information

.. UFFICCJU TAL-OMBUDSMAN PARLAMENTARI OMBUDSPLAN

.. UFFICCJU TAL-OMBUDSMAN PARLAMENTARI OMBUDSPLAN .. UFFICCJU TAL-OMBUDSMAN PARLAMENTARI OMBUDSPLAN 2017 .. UFFICCJU TAL-OMBUDSMAN PARLAMENTARI OMBUDSPLAN 2017 Pubblikazzjoni tal-uffiċċju tal-ombudsman Settembru 2016 Uffiċċju tal-ombudsman 11, Triq San

More information

B 2015 Suppliment tal-gazzetta tal-gvern ta Malta, Nru. 17,564, 6 ta April, 2004 Taqsima B

B 2015 Suppliment tal-gazzetta tal-gvern ta Malta, Nru. 17,564, 6 ta April, 2004 Taqsima B A.L. 153 ta l-2004 B 2015 Suppliment tal-gazzetta tal-gvern ta Malta, Nru. 17,564, 6 ta April, 2004 Taqsima B ATT DWAR SERVIZZI TA L-IVVJA::AR U TAT-TURI}MU G{AL MALTA (KAP. 409) Regolamenti ta l-2004

More information

LULJU 2015 EDIZZJONI 5 SPORTMALTA. Rekord għall-summer on the Move 2015

LULJU 2015 EDIZZJONI 5 SPORTMALTA. Rekord għall-summer on the Move 2015 TITLU DINJI GĦAL TIM NOEL DANIEL THE JET ZAHRA JIRBAĦ TITLU DINJI TAD- WKN (64KGS). MELVIN FENECH JIRBAĦ TITLU NAZZJONALI FIM EUROPE CONGRESS MALTA, PERMEZZ TAL- ASMK OSPITAT IL- KUNGRESS EWROPEW LOGĦOB

More information

Inter Amateur Soccer Competition 2. L-Isem tal-organizzazzjoni 3. Nominazzjonijiet ta Membri Ezekuttivi 5

Inter Amateur Soccer Competition 2. L-Isem tal-organizzazzjoni 3. Nominazzjonijiet ta Membri Ezekuttivi 5 Inter Amateur Soccer Competition 2 L-Isem tal-organizzazzjoni 3 L-Iskop 4 Kostituzzjoni 4 Nominazzjonijiet ta Membri Ezekuttivi 5 Ħatra ta Council Members fil-kunsill tal-malta Football Association 6 Ħatra

More information

wara li kkunsidra l-proposta tal-kummissjoni lill-kunsill (COM(2011)0127),

wara li kkunsidra l-proposta tal-kummissjoni lill-kunsill (COM(2011)0127), P7_TA(2013)0337 L-effetti patrimonjali ta' sħubijiet reġistrati * Riżoluzzjoni leġiżlattiva tal-parlament Ewropew tal-10 ta' Settembru 2013 dwar ilproposta għal regolament tal-kunsill dwar il-ġuriżdizzjoni,

More information

Kif Toħloq Ebook. Norman C. Borg. Copyright 2012 by Norman C. Borg. All rights reserved.

Kif Toħloq Ebook. Norman C. Borg. Copyright 2012 by Norman C. Borg. All rights reserved. Kif Toħloq Ebook bil-malti Norman C. Borg Copyright 2012 by Norman C. Borg All rights reserved. This book, or parts thereof, may not be reproduced in any form without permission. ISBN: 978-1-4717-3909-5

More information

Linji Gwida dwar il-kummerċ mal-unjoni Ewropea (UE) Settembru 2015

Linji Gwida dwar il-kummerċ mal-unjoni Ewropea (UE) Settembru 2015 Linji Gwida dwar il-kummerċ mal-unjoni Ewropea (UE) Settembru 2015 Gwida prattika għall-parteċipanti fil-proċess ta' Kimberley u l-kumpaniji involuti f'kummerċ ta' djamanti mhux maħduma mal-unjoni Ewropea

More information

LEÓEN IS-SANTWARJU - Festa 2015 Pellegrinagg Kwadru Titulari, Madonna tal-grazzja 300 Sena Fostna

LEÓEN IS-SANTWARJU - Festa 2015 Pellegrinagg Kwadru Titulari, Madonna tal-grazzja 300 Sena Fostna Pellegrinagg Kwadru Titulari, Madonna tal-grazzja 300 Sena Fostna Madonna tal-grazzja 21 ÓaΩ-Ûabbar - Óar a 126 Photo by Daniel Cilia ÓARSA FIL-QRIB LEJN IL-KWADRU TITULARI TAL-MADONNA TAL-GRAZZJA minn

More information

Kumitat għall-affarijiet Legali. għall-kumitat għall-ambjent, is-saħħa Pubblika u s-sikurezza tal-ikel

Kumitat għall-affarijiet Legali. għall-kumitat għall-ambjent, is-saħħa Pubblika u s-sikurezza tal-ikel PARLAMENT EWROPEW 2009-2014 Kumitat għall-affarijiet Legali 25.6.2013 2012/0366(COD) OPINJONI tal-kumitat għall-affarijiet Legali għall-kumitat għall-ambjent, is-saħħa Pubblika u s-sikurezza tal-ikel dwar

More information

BORD TA INVESTIGAZZJONI DWAR SKOLA SAJF / KLABB 3-16 SAJF 2014 RAPPORT FINALI

BORD TA INVESTIGAZZJONI DWAR SKOLA SAJF / KLABB 3-16 SAJF 2014 RAPPORT FINALI ` BORD TA INVESTIGAZZJONI DWAR SKOLA SAJF / KLABB 3-16 SAJF 2014 RAPPORT FINALI IT-TNEJN 29 TA SETTEMBRU 2014 Paul Bonello (Chairman) Gemma Debono (Membru) Noel Borg (Membru) Raymond Camilleri, sostitwit

More information

CORRIGENDUM Annule et remplace le document COM(2013) 158 final du Concerne la version MT (seulement le titre sur la page de couverture)

CORRIGENDUM Annule et remplace le document COM(2013) 158 final du Concerne la version MT (seulement le titre sur la page de couverture) IL-KUMMISSJONI EWROPEA Brussell, 18.6.2013 COM(2013) 158 final /2 CORRIGENDUM Annule et remplace le document COM(2013) 158 final du 22.3.2013 Concerne la version MT (seulement le titre sur la page de couverture)

More information

POLITIKA GĦAL TAL-ĦWIENET 51 PROPOSTA GĦAL KUMMERĊJANTI ŻGĦAR

POLITIKA GĦAL TAL-ĦWIENET 51 PROPOSTA GĦAL KUMMERĊJANTI ŻGĦAR POLITIKA GĦAL TAL-ĦWIENET 51 PROPOSTA GĦAL KUMMERĊJANTI ŻGĦAR Novembru 2016 POLITIKA GĦAL TAL-ĦWIENET 51 PROPOSTA GĦAL KUMMERĊJANTI ŻGĦAR Novembru 2016 4 51 PROPOSTA GĦAL TAL-ĦWIENET F DAN ID-DOKUMENT

More information

Out of the carpentry shop. Bla qari...qarg a? Wara l-abort: 6 Binti, a firli! Max Lucado 10. Fr Joe Borg 30. kwizz 19 G aliex ismi jqum xewk xewk?

Out of the carpentry shop. Bla qari...qarg a? Wara l-abort: 6 Binti, a firli! Max Lucado 10. Fr Joe Borg 30. kwizz 19 G aliex ismi jqum xewk xewk? Marzu 2009 Numru 52 Wara l-abort: 6 Binti, a firli! Max Lucado 10 Out of the carpentry shop kwizz 19 G aliex ismi jqum xewk xewk? Flimkien Marzu 2009 Fr Joe Borg 30 Bla qari...qarg a? 1 EDITORJAL B wiççna

More information

Portal għan-notifikazzjoni tal-prodotti Kożmetiċi (CPNP) Manwal għall-utenti għan-notifikazzjoni tal- Prodotti Kożmetiċi li Fihom Nanomaterjali

Portal għan-notifikazzjoni tal-prodotti Kożmetiċi (CPNP) Manwal għall-utenti għan-notifikazzjoni tal- Prodotti Kożmetiċi li Fihom Nanomaterjali Ref. Ares(2015)4285850-14/10/2015 Portal għan-notifikazzjoni tal-prodotti Kożmetiċi (CPNP) Manwal għall-utenti għan-notifikazzjoni tal- Prodotti Kożmetiċi li Fihom Nanomaterjali 1 Werrej L-Artikolu 16...3

More information

St Benedict College Middle School. Is- seba' sena Studji Soċjali Ħin: siegħa u nofs

St Benedict College Middle School. Is- seba' sena Studji Soċjali Ħin: siegħa u nofs St Benedict College Middle School Index No. Half-Yearly Examinations February 2017 Is- seba' sena Studji Soċjali Ħin: siegħa u nofs Isem u Kunjom: Klassi: A. Imla l- vojt li għandek fis- sentenzi bil-

More information

WERREJ 01. EKONOMIJA XOGĦOL INFRASTRUTTURA TRASPORT ENERĠIJA GĦAWDEX SOĊJETÀ LI TAĦSEB F'KULĦADD 76

WERREJ 01. EKONOMIJA XOGĦOL INFRASTRUTTURA TRASPORT ENERĠIJA GĦAWDEX SOĊJETÀ LI TAĦSEB F'KULĦADD 76 MANIFEST ELETTORALI 2017 WERREJ 01. EKONOMIJA 10 02. XOGĦOL 30 03. INFRASTRUTTURA 38 04. TRASPORT 48 05. ENERĠIJA 60 06. GĦAWDEX 66 07. SOĊJETÀ LI TAĦSEB F'KULĦADD 76 08. EDUKAZZJONI 90 09. SAĦĦA 100

More information

1.1.2 Il-Kumitat Konsultattiv tal-persuni b Diżabilitá Intellettwali tal-knpd (KCC) għamel laqgħa li fiha ddiskuta l-pjan ta ħidma għas-sena 2014.

1.1.2 Il-Kumitat Konsultattiv tal-persuni b Diżabilitá Intellettwali tal-knpd (KCC) għamel laqgħa li fiha ddiskuta l-pjan ta ħidma għas-sena 2014. KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIŻABILITÀ Uffiċċju tad-direttur Eżekuttiv NATIONAL COMMISSION PERSONS WITH DISABILITY Office of the Executive Director RAPPORT TA KULL XAHREJN RAPPORT NRU 14 _3 MEJJU

More information

L-Avveniment taż-żgħażagħ. Ewropew. Rapport EYE2018. L-Ewropa ssemma' leħinha! 100 idea għal futur aħjar

L-Avveniment taż-żgħażagħ. Ewropew. Rapport EYE2018. L-Ewropa ssemma' leħinha! 100 idea għal futur aħjar Ewropew L-Avveniment taż-żgħażagħ Rapport EYE2018 L-Ewropa ssemma' leħinha! 100 idea għal futur aħjar #EYE2018 Ewropew L-Avveniment taż-żgħażagħ GRAZZI L-edituri ta' dan ir-rapport jixtiequ jestendu ringrazzjament

More information

ForzaNazzjonali.com. JIEN NAGĦŻEL malta

ForzaNazzjonali.com. JIEN NAGĦŻEL malta P R O G R A M M E L E T T O R A L I 2 0 1 7 ForzaNazzjonali.com 1 JIEN NAGĦŻEL malta werrej Messaġġ mill-kap tal-partit Nazzjonalista...4 Messaġġ mll-kap tal-partit Demokratiku...6 Jien nagħżel politika

More information

Werrej. The Feast of the Sacred Heart 11. Minn fuq it-tomba g all-biççerija 32. Missa Fons Vitæ 45. Esperjenza tal-world Youth Day

Werrej. The Feast of the Sacred Heart 11. Minn fuq it-tomba g all-biççerija 32. Missa Fons Vitæ 45. Esperjenza tal-world Youth Day Fontana - 2012 Óar a Nru. 40 Festa 2012 3 BORD EDITORJALI Dun Joseph Bajada George N. Cassar Lidia Curmi Josephine Galea Francine Spiteri John Theuma Ir-ritratti li jinsabu f din ir-rivista huma bil-kortesija

More information

Protest Gudizzjarju ta Liam Debono detentur ta karta tal-identita numru L;

Protest Gudizzjarju ta Liam Debono detentur ta karta tal-identita numru L; Fil-Prim Awla tal-qorti Civili Liam Debono -vs- Avukat Generali Protest Gudizzjarju ta Liam Debono detentur ta karta tal-identita numru 187301L; Jesponi bir-rispett: 1. Illi Liam Debono tressaq il-qorti

More information

- CENTRUL PENTRU PROMOVAREA INVATARII PERMANENTE -CPIP - RO

- CENTRUL PENTRU PROMOVAREA INVATARII PERMANENTE -CPIP - RO IL-PROĠETT TAGĦNA CLAP Convicts Liberty Aid Project hija r-reazzjoni għar-realtà ħarxa li l-priġunieri jiffaċċjaw waqt l-ewwel ġranet wara l-ħelsien tagħhom. Jekk dawn il-ġranet ma jkunux ippjanati sew

More information

Kompetizzjoni tar-ritratti tal-europol 2013

Kompetizzjoni tar-ritratti tal-europol 2013 Kompetizzjoni tar-ritratti L-Europol għandu l-pjaċir iħabbar kompetizzjoni għall-aħjar Ritratti ta l-infurzar tal-liġi 2013 Ir-ritratti tipiċi rebbieħa għandhom jiddeskrivi x-xogħol iebes iżda li joffri

More information

Mill-Editur. Ħbieb, Nilqagħkom għal ħarġa oħra ta dan il-fuljett ta Frar 2010 li hija s-47 ħarġa ta din is-sensiela.

Mill-Editur. Ħbieb, Nilqagħkom għal ħarġa oħra ta dan il-fuljett ta Frar 2010 li hija s-47 ħarġa ta din is-sensiela. 1 Fiċ-Ċentru mhux permess tipjip Mill-Editur Ħbieb, Nilqagħkom għal ħarġa oħra ta dan il-fuljett ta Frar 2010 li hija s-47 ħarġa ta din is-sensiela. Nixtieq infakkar lill-membri li fi Frar se jkollna l-laqgħa

More information

BIEDJA U ŻVILUPP RURALI

BIEDJA U ŻVILUPP RURALI NOTA Direttorat B: Politika Strutturali u ta Koeżjoni IL-PAK TAFFRONTA L-KRIŻI EKONOMIKA U FINANZJARJA BIEDJA U ŻVILUPP RURALI 2009 MT DIRETTORAT ĠENERALI GĦALL-POLITIKI INTERNI TAL- UNJONI DIRETTORAT

More information

Messaġġ. Settembru - Diċembru Is-Sur G. Micallef

Messaġġ. Settembru - Diċembru Is-Sur G. Micallef Messaġġ mill-aġent Kap tal-iskola Settembru - Diċembru 2014 Sena ta Twaqqif u Transizzjoni Qisu lbieraħ meta bħal dan iż -ż mien sena rfist għall-ewwel darba fuq l-għatba tal-bieb taliskola fejn ninsabu

More information

Luminaria Nru. 88 Marzu

Luminaria Nru. 88 Marzu Luminaria Nru. 88 Marzu 2007 1 2 Marzu 2007 Nru. 88 Luminaria GÓANDNA QADDIS MALTI Alla ares fil-ìenna a na l-maltin g andna biss qaddis wie ed! Inkunu qed niωbaljaw jekk na sbu dan. Il-Ìenna hija mimlija

More information

RAPPORT TAL-KUMMISSJONI LILL-KUNSILL

RAPPORT TAL-KUMMISSJONI LILL-KUNSILL IL-KUMMISSJONI EWROPEA Brussell, 21.12.2015 COM(2015) 621 final RAPPORT TAL-KUMMISSJONI LILL-KUNSILL dwar l-evalwazzjoni tad-direttiva 2011/64/UE skont il-programm REFIT u dwar l- istruttura u r-rati tad-dazju

More information

INFORMATION SHEET LULJU/AWWISSU 2010 AZZJONI KATTOLIKA MALTIJA

INFORMATION SHEET LULJU/AWWISSU 2010 AZZJONI KATTOLIKA MALTIJA INFORMATION SHEET IKUN IMFAĦĦAR ĠESÙ KRISTU! AZZJONI KATTOLIKA MALTIJA ISTITUT KATTOLIKU FLORIANA FRN 1441 TEL: 21 222239/21 237031 Website: www.akmalta.org Email: infosheet@akmalta.org LULJU/AWWISSU 2010

More information

Joseph Cordina. Messa[[ mis-sindku. G]e\ie\ residenti,

Joseph Cordina. Messa[[ mis-sindku. G]e\ie\ residenti, Messa[[ mis-sindku Joseph Cordina G]e\ie\ residenti, Membri tal-kunsill: Sindku Joseph Cordina (PL) Vi`i Sindku Dr.Christian Zammit (PL) Mary Carmen Bajada (PL) Joseph Bartolo (PN) Dr. Kevin Cutajar (PN)

More information

UNIVERSITY OF MALTA THE MATRICULATION CERTIFICATE EXAMINATION INTERMEDIATE LEVEL IL-MALTI MAY 2009 EXAMINERS REPORT

UNIVERSITY OF MALTA THE MATRICULATION CERTIFICATE EXAMINATION INTERMEDIATE LEVEL IL-MALTI MAY 2009 EXAMINERS REPORT UNIVERSITY OF MALTA THE MATRICULATION CERTIFICATE EXAMINATION INTERMEDIATE LEVEL IL-MALTI MAY 2009 EXAMINERS REPORT MATRICULATION AND SECONDARY EDUCATION CERTIFICATE EXAMINATIONS BOARD IL-MALTI FIL-LIVELL

More information

Jannar ETC Youth Newsletter. Jannar ETC Youth Newsletter KARRIERI, INTERVISTI, KORSIJIET, INFORMAZZJONI... U ARTIKLI OĦRA.

Jannar ETC Youth Newsletter. Jannar ETC Youth Newsletter KARRIERI, INTERVISTI, KORSIJIET, INFORMAZZJONI... U ARTIKLI OĦRA. ETC Youth Newsletter KARRIERI, INTERVISTI, KORSIJIET, INFORMAZZJONI... U ARTIKLI OĦRA Paġna 1 Kontenut Introduzzjoni... 02 Intervista ma Claire u Roberta... 03 Għalliema tal-primarja... 03 Għalliema tas-sekondarja...

More information

INFORMATION SHEET DICEMBRU 2010

INFORMATION SHEET DICEMBRU 2010 INFORMATION SHEET DICEMBRU 2010 IKUN MFAĦĦAR ĠESU KRISTU! AZZJONI KATTOLIKA MALTIJA ISTITUT KATTOLIKU FLORIANA FRN 1441 TEL: 21 222239/21 237031 Website: www.akmalta.org Email: infosheet@akmalta.org DIĊEMBRU

More information

IL-GWIDA TIEGĦEK GĦAL BIDU ĠDID L-IRLANDA TAGĦTI ĦARSA LEJN IL-FUTUR TIEGĦEK

IL-GWIDA TIEGĦEK GĦAL BIDU ĠDID L-IRLANDA TAGĦTI ĦARSA LEJN IL-FUTUR TIEGĦEK L-Irlanda IL-GWIDA TIEGĦEK GĦAL BIDU ĠDID L-IRLANDA TAGĦTI ĦARSA LEJN IL-FUTUR TIEGĦEK L-iskop ta' din l-inizjattiva huwa li tikseb informazzjoni li tista' tkun utli għalik li ġej fl-irlanda. Din il-gwida

More information

KRIStU REBBIEÓ FUQ IX-XITAN

KRIStU REBBIEÓ FUQ IX-XITAN KRISTU REBBIEÓ FUQ IX-XITAN Sfida Dejjem Ûag Ωug a Marcello Ghirlando OFM David Zammit Malta 1997 Sfida dejjem Ûag Ωug a 1 ISBN 99909-48-08-9 Computer Setting u Grafika: Ìwann Abela ofm Disinn tal-qoxra:

More information

UNIVERSITY OF MALTA THE MATRICULATION CERTIFICATE EXAMINATION INTERMEDIATE LEVEL IL-MALTI MAY 2010 EXAMINERS REPORT

UNIVERSITY OF MALTA THE MATRICULATION CERTIFICATE EXAMINATION INTERMEDIATE LEVEL IL-MALTI MAY 2010 EXAMINERS REPORT UNIVERSITY OF MALTA THE MATRICULATION CERTIFICATE EXAMINATION INTERMEDIATE LEVEL IL-MALTI MAY 2010 EXAMINERS REPORT MATRICULATION AND SECONDARY EDUCATION CERTIFICATE EXAMINATIONS BOARD L-MALTI FIL-LIVELL

More information

l-aċċent Id-Dipartiment tal-ilsien Malti tal-kummissjoni Ewropea BIR-REQQA Il-lingwa miktuba WERREJ Il-Passiv: ejjew ma nkunux passivi!

l-aċċent Id-Dipartiment tal-ilsien Malti tal-kummissjoni Ewropea BIR-REQQA Il-lingwa miktuba WERREJ Il-Passiv: ejjew ma nkunux passivi! Ħarġa nru 3 l-aċċent Ġunju 2010 Id-Dipartiment tal-ilsien Malti tal-kummissjoni Ewropea WERREJ Bir-reqqa: Il-lingwa miktuba 1 Il-Passiv: ejjew ma nkunux passivi! 1 Bil-Kelma t-tajba 2 Kelma b'kelma: It-terminoloġija

More information

Ħarġa Speċjali fl-okkażjoni tal-20 sena żgħażagħ

Ħarġa Speċjali fl-okkażjoni tal-20 sena żgħażagħ It-Titular Ħarġa Speċjali fl-okkażjoni tal-20 sena żgħażagħ Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor V Palazz Santa Marija, Pjazza tal-knisja, Mqabba www.santamarija.com It-Titular Ħarġa Speċjali fl-okkażjoni

More information

ta Ge ova bis-s i ` u r-ra Apprezza gunevolezza ta Ge ova ` Apprezza l-lealt au l-ma fra ta Ge ova d-dixxiplina ta Ge ova Ssawrek

ta Ge ova bis-s i ` u r-ra Apprezza gunevolezza ta Ge ova ` Apprezza l-lealt au l-ma fra ta Ge ova d-dixxiplina ta Ge ova Ssawrek 34567 1 5 TA GU NJU, 2013 ARTIKLI G ALL-ISTUDJU 5-11 T AWWISSU Apprezza l-kwalitajiet ta Ge ova bis-s i PAGNA 7 G ANJIET: 69, 89 12-18 T AWWISSU Apprezza l-generozita u r-ra gunevolezza ta Ge ova PAGNA

More information

Chairperson tal-kumitat Amministrattiv Tas- Swatar

Chairperson tal-kumitat Amministrattiv Tas- Swatar Minuti ta l-erbg[a u [amsin laqg[a tas-seba Kunsill Lokali Birkirkara li saret fl-uffi//ju Amministrattiv tal-kunsill nhar it-tnejn 5 ta Settembru 2016 fis-6 pm. Is-Sindku Il-Kunsilliera Chairperson tal-kumitat

More information

l-aċċent Pubblikazzjoni tad-dipartiment tal-malti tal-kummissjoni Ewropea Numru 15 Jannar 2017 L-EDITORJAL

l-aċċent Pubblikazzjoni tad-dipartiment tal-malti tal-kummissjoni Ewropea Numru 15 Jannar 2017 L-EDITORJAL l-aċċent Pubblikazzjoni tad-dipartiment tal-malti tal-kummissjoni Ewropea Numru 15 Jannar 2017 L-EDITORJAL Mal-ħarġa 15 qed nippreżentaw żewġ supplimenti. Ma dak tat-terminoloġija, għandna ieħor li jinkludi

More information

Ra l-ilment fejn l-ilmentatur jghid li pogga 5,000 ma Crystal Finance Investments Limited fl-24 ta Lulju 2013.

Ra l-ilment fejn l-ilmentatur jghid li pogga 5,000 ma Crystal Finance Investments Limited fl-24 ta Lulju 2013. Quddiem l-arbitru ghas-servizzi Finanzjarji Kaz Nru. 011/2017 AR (l-ilmentatur) vs Crystal Finance Investments Ltd. (C26761) (il-provditur tas-servizz) Seduta tal-4 ta Dicembru 2018 L-Arbitru, Ra l-ilment

More information

L-U\u u l-pratti`ita ta\- ejt, fil-litur[ija

L-U\u u l-pratti`ita ta\- ejt, fil-litur[ija L-U\u u l-pratti`ita ta\- ejt, fil-litur[ija I d-dlik bi\-\ejt huwa aspett importanti ]afna fil-litur[ija, u b]ala nsara, id-dlik bi\-\ejt fil-litur[ija huwa komuni ]afna mag]na. B]ala g]alliema tar-reli[jon,

More information

IL-GLOBALIZZAZZJONI. Form 5 Unit 5 (Option) Ms Lana Turner Downloaded from studjisocjali.com

IL-GLOBALIZZAZZJONI. Form 5 Unit 5 (Option) Ms Lana Turner Downloaded from studjisocjali.com IL-GLOBALIZZAZZJONI Form 5 Unit 5 (Option) Ms Lana Turner Downloaded from 5. Il-globalizzazzjoni: aspetti (ekonomiċi, teknoloġiċi, soċjali u kulturali); effetti pożittivi u negattivi tal-globalizzazzjoni

More information

ATTENZJONI: Struzzjonijiet Ġenerali tas-sigurtà

ATTENZJONI: Struzzjonijiet Ġenerali tas-sigurtà ATTENZJONI: Struzzjonijiet Ġenerali tas-sigurtà Uża l-linji gwida tas-sigurtà li ġejjin biex tgħin ħalli tiżgura s-sigurtà personali tiegħek stess u biex tgħin ħalli tipproteġi t-tagħmir tiegħek u l-ambjent

More information

Gwida għall-edukaturi fuq il-pedagoġija u l-assessjar. L-Użu tal-approach li jiffoka fuq il-kisbiet mit-tagħlim. Il-malti LIVELLI

Gwida għall-edukaturi fuq il-pedagoġija u l-assessjar. L-Użu tal-approach li jiffoka fuq il-kisbiet mit-tagħlim. Il-malti LIVELLI Gwida għall-edukaturi fuq il-pedagoġija u l-assessjar L-Użu tal-approach li jiffoka fuq il-kisbiet mit-tagħlim Il-malti LIVELLI 5 6 7 8 9 10 2 Il-Qafas tal-kisbiet mit-tagħlim Dan id-dokument jagħmel parti

More information

PHOTOTHERAPYEUROPE FIL-ĦABSIJIET. Programm ta tagħlim tul il-ħajja

PHOTOTHERAPYEUROPE FIL-ĦABSIJIET. Programm ta tagħlim tul il-ħajja Programm ta tagħlim tul il-ħajja PHOTOTHERAPYEUROPE FIL-ĦABSIJIET Proġett Ewropew iffinanzjat li jistudja l-użu tal-fototerapija biex tindirizza t-tagħlim emozzjonali tal-ħabsin PHOTOTHERAPYEUROPE fil-ħabsijiet:

More information

Noti għall-mili tal-applikazzjoni

Noti għall-mili tal-applikazzjoni MLT 2018/1 Noti għall-mili tal-applikazzjoni I. X għandek tkun taf qabel timla din l-applikazzjoni Liema ilmenti tista teżamina l-qorti? Il-Qorti Ewropea tad-drittijiet tal-bniedem hija qorti internazzjonali

More information

Malli ghalqet f Awwissu 2016, qaluli li niehu biss bejn 26,000-27,000.

Malli ghalqet f Awwissu 2016, qaluli li niehu biss bejn 26,000-27,000. Quddiem l-arbitru ghas-servizzi Finanzjarji Kaz Nru. 459 /2016 ZN (l-ilmentatur) vs MSV Life p.l.c. (C15722) (il-provditur tas-servizz) Seduta tat-28 ta Dicembru 2017 L-Arbitru ra l-ilment fejn l-ilmentatur

More information

Quddiem l-arbitru ghas-servizzi Finanzjari. Kaz Nru. 478 /2016 JK vs Crystal Finance Investments Ltd. (C26761) Seduta tas-27 ta Settembru 2017

Quddiem l-arbitru ghas-servizzi Finanzjari. Kaz Nru. 478 /2016 JK vs Crystal Finance Investments Ltd. (C26761) Seduta tas-27 ta Settembru 2017 Quddiem l-arbitru ghas-servizzi Finanzjari Kaz Nru. 478 /2016 JK vs Crystal Finance Investments Ltd. (C26761) Seduta tas-27 ta Settembru 2017 L-Arbitru Ra l-ilment fejn l-ilmentatur jghid illi 1 : F Novembru

More information

INFORMATION SHEET NOVEMBRU 2011

INFORMATION SHEET NOVEMBRU 2011 INFORMATION SHEET NOVEMBRU 2011 IKUN MFAĦĦAR ĠESÙ KRISTU! NOVEMBRU 2011 NUMRU 270 AZZJONI KATTOLIKA MALTIJA ISTITUT KATTOLIKU FLORIANA FRN 1441 TEL: 21 222239/21 237031 Website: www.akmalta.org Email:

More information

IS-SEBA HADD TAL-GHID TLUGH IL-MULEJ FIS-SEMA, LAPSI 2015

IS-SEBA HADD TAL-GHID TLUGH IL-MULEJ FIS-SEMA, LAPSI 2015 IS-SEBA HADD TAL-GHID TLUGH IL-MULEJ FIS-SEMA, LAPSI 2015 Contributed by Frans Galea Thursday, 14 May 2015 XewkijaParish.org Din hija il- Liturgija tas-seba' Hadd ta' l-ghid Tlugh il-mulej fis-sema bi

More information

F Mejju 2015, il-provditur tas-servizz baghat ghalihom ghax il-valur talinvestiment

F Mejju 2015, il-provditur tas-servizz baghat ghalihom ghax il-valur talinvestiment Quddiem l-arbitru ghas-servizzi Finanzjarji Kaz Nru. 415/2016 IK u NK (l-ilmentaturi) vs Crystal Finance Investments Ltd. (C 26761) (il-provditur tas-servizz) Seduta tat-28 ta Novembru 2017 L-Arbitru,

More information

***I POŻIZZJONI TAL-PARLAMENT EWROPEW

***I POŻIZZJONI TAL-PARLAMENT EWROPEW Parlament Ewropew 2014-2019 Dokument leġiżlattiv konsolidat 3.10.2017 EP-PE_TC1-COD(2016)0187 ***I POŻIZZJONI TAL-PARLAMENT EWROPEW adottata fl-ewwel qari tat-3 ta Ottubru 2017 bil-ħsieb tal-adozzjoni

More information

TRIBUNAL TAL-APPELL GHALL- KOMPETIZZJONI U GHALL-KONSUMATUR

TRIBUNAL TAL-APPELL GHALL- KOMPETIZZJONI U GHALL-KONSUMATUR MALTA TRIBUNAL TAL-APPELL GHALL- KOMPETIZZJONI U GHALL-KONSUMATUR ONOR. IMHALLEF MARK CHETCUTI Seduta tas-26 ta' Frar, 2014 Rikors Numru. 3/2011 Benny Borg Bonello fil-kwalita tieghu ta President tal-ghaqda

More information

Convergence 1. SFOND 2. IL-PRATTIKA KOMUNI B KUNSIDERAZZJONI TAL-ELEMENTI TAL-KLIEM FIL-MARKA

Convergence 1. SFOND 2. IL-PRATTIKA KOMUNI B KUNSIDERAZZJONI TAL-ELEMENTI TAL-KLIEM FIL-MARKA Komunikazzjoni Komuni dwar il-prattika Komuni tal-karattru Distintiv Marki figurattivi li jkun fihom kliem deskrittiv/mhux distintiv 2 ta' Ottubru 2015 1. SFOND L-uffiċċji tal-pi tan-netwerk Ewropew għall-marki

More information

PROGRAMM NOTTE BIANCA 2017

PROGRAMM NOTTE BIANCA 2017 PROGRAMM NOTTE BIANCA 2017 INTRATA KARNIVALATA Post: Quddiem il-parlament Ħin: 19.00-00.00 Kif tidħol fil-pjazza ta quddiem il-parlament se ssib il-karrijiet tal-karnival iżejnuha. Magħhom se jkun qed

More information

P. GUIDO SCHEMBRI OFM IL BIBBJA IL KOTBA MQADDSA U IT TIFSIR TAGÓHOM

P. GUIDO SCHEMBRI OFM IL BIBBJA IL KOTBA MQADDSA U IT TIFSIR TAGÓHOM P. GUIDO SCHEMBRI OFM IL BIBBJA IL KOTBA MQADDSA U IT TIFSIR TAGÓHOM 2003 1 ISBN 99909-48-25-9 Proof Reading: Ìwann Azzoppardi ofm Editur: George Bugeja ofm Mitbug mill-p.e.g. Ltd. Kummissarjat ta l-art

More information

Messaġġ mill-kap tal-iskola. Is-Sur G. Micallef. Jannar Marzu Kap tal-iskola

Messaġġ mill-kap tal-iskola. Is-Sur G. Micallef. Jannar Marzu Kap tal-iskola Messaġġ mill-kap tal-iskola Jannar Marzu 2016 Dan l-aħħar iltqajt ma sett ritratti tal-ewwel studenti li kienu daħlu fl-iskola Nazzjonali tal-isport. Kemm kibru llum il-ġurnata. Uħud diġà għalqu ħmistax

More information

UNIVERSITY OF MALTA THE MATRICULATION CERTIFICATE EXAMINATION ADVANCED LEVEL IL-MALTI MAY 2010 EXAMINERS REPORT

UNIVERSITY OF MALTA THE MATRICULATION CERTIFICATE EXAMINATION ADVANCED LEVEL IL-MALTI MAY 2010 EXAMINERS REPORT UNIVERSITY OF MALTA THE MATRICULATION CERTIFICATE EXAMINATION ADVANCED LEVEL IL-MALTI MAY 2010 EXAMINERS REPORT MATRICULATION AND SECONDARY EDUCATION CERTIFICATE EXAMINATIONS BOARD AM IL-MALTI MAY 2010

More information

Luminaria Nru. 105 Ìunju

Luminaria Nru. 105 Ìunju Luminaria Nru. 105 Ìunju 2011 1 2 Ìunju 2011 Nru. 105 Luminaria Luminaria Nru. 105 Ìunju 2011 3 nag tu l-ikel lill- rief. L-ikel ghal Sant Antnin huwa il-kelma tat-tag lim u l-priedki; l-ikel jikkonsisti

More information

SJAF Magazine. Miġemgħa ta nanniet li jridu jkomplu jitgħallmu. tan-nanniet)

SJAF Magazine. Miġemgħa ta nanniet li jridu jkomplu jitgħallmu. tan-nanniet) SJAF Magazine Miġemgħa ta nanniet li jridu jkomplu jitgħallmu (Programm Caring for the Carers fergħa edukazzjoni tan-nanniet) Kemm il-prinċipju ta tagħlim tul il-ħajja kemm ukoll l- importanza ta appoġġ

More information

l-aċċentċent Id-Dipartiment tal-ilsien Malti tal-kummissjoni Ewropea WERREJ

l-aċċentċent Id-Dipartiment tal-ilsien Malti tal-kummissjoni Ewropea WERREJ ċent WERREJ Bir-reqqa: Il-lingwa miktuba u mitħaddta Numri li jgħoddu u li ma jgħoddux 2 Bil-Kelma t-tajba 6 Il-varjanti fil-malti: Rikkezza lingwistika jew inkonsistenza ortografika? Kelma b kelma: It-terminoloġija

More information

l-aċċent Id-Dipartiment tal-ilsien Malti tal-kummissjoni Ewropea

l-aċċent Id-Dipartiment tal-ilsien Malti tal-kummissjoni Ewropea Ħarġa nru 2 l-aċċent Marzu 2010 Id-Dipartiment tal-ilsien Malti tal-kummissjoni Ewropea WERREJ Bir-reqqa: Il-lingwa miktuba 2 ListCountriesandtheirDerivatives.xls 2 Bejn normi nazzjonali u normi istituzzjonali

More information

X inhu l-koran Imqaddes?

X inhu l-koran Imqaddes? X inhu l-koran Imqaddes? Il-Koran Imqaddes huwa l-ktieb qaddis tal-iżlam u huwa sors ta gwida għall- Umanità kollha. Huwa jikkonsisti minn 30 parti u 114-il kapitlu. Il-Koran Imqaddes jisħaq fuq l-unità

More information

l-aċċent Pubblikazzjoni tad-dipartiment tal-malti tal-kummissjoni Ewropea Numru 16 Awwissu 2017 L-EDITORJAL

l-aċċent Pubblikazzjoni tad-dipartiment tal-malti tal-kummissjoni Ewropea Numru 16 Awwissu 2017 L-EDITORJAL l-aċċent Pubblikazzjoni tad-dipartiment tal-malti tal-kummissjoni Ewropea Numru 16 Awwissu 2017 L-EDITORJAL F din il-ħarġa jitkompla l-proġett li fuqu qed jaħdem bla heda Antoine Cassar, jiġifieri l- mappa

More information

L-ATTI TA L-APPOSTLI. Guido Schembri ofm. L-Atti ta l-appostli - 1 -

L-ATTI TA L-APPOSTLI. Guido Schembri ofm. L-Atti ta l-appostli - 1 - L-ATTI TA L-APPOSTLI Guido Schembri ofm 2000 L-Atti ta l-appostli - 1 - ISBN: 99909-48-17-8 Computer Setting: Ìwann Abela ofm Editur: Raymond Camilleri ofm Stampat: PEG Ltd. Edizzjoni TAU 2000-2 - L-Atti

More information

Fiċ-Ċentru mhux. permess tipjip. Mill-Editur. Għaldaqstent, ikun tajjeb li nagħmlulhom kuraġġ billi nieħdu sehem f dawn l- attivitajiet.

Fiċ-Ċentru mhux. permess tipjip. Mill-Editur. Għaldaqstent, ikun tajjeb li nagħmlulhom kuraġġ billi nieħdu sehem f dawn l- attivitajiet. 1 Fiċ-Ċentru mhux permess tipjip Mill-Editur Ħbieb, Nilqagħkom għal ħarġa oħra ta dan ilfuljett ta Ġunju 2007 li hija l 15-il ħarġa ta din is-sensiela. Din hija l-ewwel ħarġa wara xahar li ħriġna l-aħħar

More information