tal-mulej Programm ta implimentazzjoni ta proposti tas-sinodu Djoçesan fil-qasam tal-pastorali tal-media

Transcription

1 ARÇidjoÇesi ta Malta Il-WiÇÇ diìitali tal-mulej Programm ta implimentazzjoni ta proposti tas-sinodu Djoçesan fil-qasam tal-pastorali tal-media

2 ISBN: Arçidjoçesi ta Malta, Floriana,

3 WERREJ Ìabra fil-qosor tad-dokument 5 PreΩentazzjoni 11 I. Il-media fis-soçjetà Maltija 15 II. Il-viΩjoni tal-knisja g all-media 27 III. Pro etti u proposti 33 IV. Óarsa l quddiem 55 V. Riferenzi 59 3

4 4

5 Ìabra fil-qosor tad-dokument 5

6 Ìabra fil-qosor tad-dokument PreΩentazzjoni i. Dan id-dokument jipproponi kif jistg u jitqieg du fil-prattika diversi proposti u pro etti mitluba mis-sinodu Djoçesan ( ) fil-qasam tal-pastorali talmedia. ii. Sekondarjament, id-dokument jipproponi proposti u pro etti li jistg u jitqiesu b ala Ωvilupp fuq dak li hemm fid-dokumenti tas-sinodu. iii. G alhekk id-dokument huwa pass ie or fl-implimentazzjoni ta dak mitlub mis-sinodu. F çertu sens dan huwa dokument ta tranωizzjoni bejn dak li talab is-sinodu Djoçesan u dak li g ad irid jintalab fi Pjan Pastorali g as-settur kif mitlub fid-dokument tas-sinodu Xandir tal-kelma. I. Il-media fis-soçjetà Maltija Il-mediascape Maltija fi kliem is-sinodu Diversi dokumenti tas-sinodu jittrattaw il-kontenut, l-uωu, l-influwenza u l- istrutturi tal-media fis-soçjetà Maltija. Il-media abu bidla rivoluzzjonarja. Din il-bidla g andha aspett ekonomiku. Dan l-aspett qed jie u s-sopravvent tant li l-kunçett ta media g as-servizz qieg ed jinbidel f media g an-negozju. Hemm ukoll aspetti kulturali u ta valuri g ax il-kriterji morali proposti l- in kollu jikkuntrastaw ma dawk li l- kultura tag na nbniet fuqhom sal-lum. Is-Sinodu, barra li j ares lejn l-effetti tal-media fuq is-soçjetà, jara wkoll l-effetti diretti fuq il-knisja b ala istituzzjoni. Il-karatteristiçi ewlenin u implikazzjonijiet pastorali Il-mediascape ta pajjiωna hija karatterizzata minn: PajjiΩ bi preωenza qawwija afna ta organizzazzjonijiet tal-media. Mudell b ta lita ta proprjetà minn istituzzjonijiet u o rajn minn organizzazzjonijiet kummerçjali. Tkabbir tal-industrija tal-produtturi indipendenti. G add kbir ta stazzjonijiet tal-komunità. L-espansjoni tat-teknolo ija di itali, il-broadband u l-media l- odda. Kontenut b text dejjem iωjed b valuri varji. Kull wa da minn dawn il-karatteristiçi g andha implikazzjonijiet pastorali. 6

7 Ìabra fil-qosor tad-dokument II. Il-viΩjoni tal-knisja g all-media Il-viΩjoni tal-knisja g all-media Meta t ares lejn il-media, il-knisja universali tara mezzi teknolo içi talg a eb u rigali ta Alla. Il-Knisja tag raf li l-media g andhom l-awtonomija tag hom u li is-siwi tag hom jitkejjel daqskemm huma mezz ta g aqda fost l-ulied ta Alla mxerrda mal-erbat irjie tad-dinja. Fid-dawl tal-evan elju, il-knisja tressaq sitt sfidi quddiem il-media. IΩda l- Knisja tag raf li, b all-bqija tar-realtà umana, il-media huma feruti mid-dnub. Il-missjoni tal-knisja b risq il-media Il-Knisja tara li l-missjoni tag ha ta o t u qaddejja taqdiha f dan il-qasam billi tg in lill-media f Malta jwettqu sitt idmiet fosthom li jwasslu a jar il-valuri tal- Evan elju. Din il-missjoni ta servizz, il-knisja taqdiha b diversi forom u manjieri: i. Tipprovdi le en u kuxjenza kritika. ii. Tikkoopera ma dawk kollha li jfittxu biex il-media jwettqu l-missjoni tag hom b risq il-bniedem. iii. Tmexxi organizzazzjonijiet tal-media li jqieg du s-servizz tal-bniedem qabel kollox. Il-Knisja tara li l-media tag ha ma jinbidlux f siti ta poter g all-istituzzjoni iωda f siti odda ta servizz g all-bnedmin. iv. Tag mel idma biex l-udjenzi jkunu empowered. v. Tag mel idma biex tisma l-udjenzi. III. Pro etti u proposti Siner ija u koordinament Óidma proposta li ssir i. Koordinament: Id-dokument jiddiskuti d-diversi elementi stutturali li jtellfu li jsir il-koordinament. ii. Koordinament: strate ija proposta Fit-tfassil tal-istrategija tal-koordinament g andhom ikunu involuti l-gruppi u l-organizzazzjonijiet li ja dmu fil-qasam. Il-karatteristiçi tal-koordinament. Ir-rwol tas-segretarjat g all-mezzi tal-komunikazzjoni Soçjali f dan il-koordinament. iii. Timeframe li fih isir dak propost. 7

8 Ìabra fil-qosor tad-dokument Pjan Pastorali i. Óidma proposta li ssir Is-Sinodu Djoçesan jg id li s-segretarjat Komunikazzjoni Soçjali g andu jag mel pjan g all-uωu pastorali tal-mezzi ta komunikazzjoni soçjali. Issir diskussjoni mad-djoçesi ta G awdex biex jinstab l-a jar mod ta koperazzjoni bejn iω-ωew djoçesijiet. ii. Timeframe li fih isir dak propost. Is- Segretarjat g all-komunikazzjoni Soçjali Óidma proposta li ssir i. Jitwaqqaf is-segretarjat: il- idma tieg u. Dan ir-rapport isemmi 15-il idma li g andu jwettaq is-segretarjat. ii. Segretarjat: Tmexxija Is-Segretarjat ikun immexxi mid-delegat flimkien ma Kunsill, g add ta sotto kumitati jew gruppi ad hoc li jmexxu idmiet partikolari tieg u; u g add ta kumitati kon unti mag mula minn diversi organizzazzjonijiet tal-knisja li ja dmu fl-istess qasam tal-media. iii. Timeframe li fih isir dak propost. Communications Office Óidma proposta li ssir i. Bini ta Communications Office. Id-dokument jelenka l- idma li g andu jag mel dan l-uffiççju. ii. Tmexxija u kompoωizzjoni Il-Communications Office g andu jkun parti mis-segretarjat Komunikazzjoni Soçjali. iii. Koperazzjoni bejn iω-ωew djoçesijiet. Il-qasam tar-radju Óidma proposta li ssir i. L-istazzjonijiet bi frekwenza nazzjonali L-RTK u Radju Marija huma Ωew stazzjonijiet differenti u jibqg u jag mlu suççess jekk jenfasizzaw fil-kontenut tag hom il-missjoni differenti li g andhom. Id-dokument jitlob tmien idmiet konkreti mill-rtk u Radju Marija. ii. L-istazzjonijiet tal-komunità. G add ta proposti ta idma. iii. L-istazzjonijiet mhux tal-knisja. Is-Segretarjat joffri s-servizzi tieg u f rispett s i lejn in-natura u l-awtonomija tag hom. 8

9 Ìabra fil-qosor tad-dokument iv. L-isfida tad-di itali Jissemmew g add ta sfidi fosthom il-possibbiltà li jinfeta stazzjon did tar-radju li jkun immirat g aω-ωg aωag. Il-qasam tat-tv u tal-produtturi indipendenti Óidma proposta li ssir i. Ma tifta x stazzjon tat-tv. Tennija ta dan l-impenn i. Djar ta produzzjoni fi dan il-knisja Is-Segretarjat g andu jlaqqa lil produtturi o ra fi dan il-knisja biex ifasslu pjan state iku li jindika l-koperazzjoni bejniethom. ii. Produtturi indipendenti u stazzjonijiet TV Permezz tal-djar ta produzzjoni fi dan il-knisja jew inkella direttament, is-segretarjat ifassal state ija ta idma mag hom. Il-qasam tal- media stampata Óidma proposta li ssir i. DeçiΩjoni dwar Il-Ìensillum ii. Strate ija mill-pjan Pastorali Il-Pjan Pastorali g andu jfassal l-istrate ija tal-knisja rigward il-media stampata tal-knisja u dik li mhix tal-knisja. Media education Óidma proposta li ssir i. Programm fl-iskejjel Id-dokument jipproponi diversi idmiet g al dan il-qasam biex ti i Ωblokkata s-sitwazzjoni preωenti. ii. Programm barra l-iskejjel Id-dokument jipproponi idma mill-parroççi, l-g aqdiet tal-lajçi u l-media tal-knisja b ala servizz g all- enituri, g all-edukaturi, g all-komunikaturi u g aω-ωg aωag. Jag mel ukoll proposta biex ting eleb il-qasma di itali. Il-Knisja u l-media odda Óidma proposta li ssir i. Inventarju tal-uωu tal-media l- odda li qed isir minn organizzazzjonijiet u individwi fi dan il-knisja. ii. Evalwazzjoni tal-websajt tal-arçidjoçesi iii. Tnidija ta studji u konsultazzjoni li jwasslu biex tinbena l-istrate ija tal- Knisja f dan il-qasam. 9

10 IV. Óarsa l Quddiem Il-Knisja g alhekk ta dem bla heda biex il-wiçç tal-mulej ikun pro ettat b mod s i u çar fl-isfera di itali b mod li l-bnedmin ikunu jistg u jiddistingwuh mill-uçu l-o ra kollha li din id-dinja tippro etta. V. Riferenzi Ìabra fil-qosor tad-dokument 10

11 PrEÛentazzjoni 11

12 preûentazzjoni Dan huwa dokument li jo ro minn diversi dokumenti tas-sinodu Djoçesan ( ). Hu jipproponi kif jistg u jitqieg du fil-prattika diversi proposti u pro etti mitluba mis-sinodu fil-qasam tal-pastorali tal-media. Id-dokument iqis ukoll il-proçess ta implimentazzjoni li di à beda bid-dokumenti Nimxu Flimkien fid-dawl tal-mulej. Pjan Pastorali u Flimkien fi Kristu g as-servizz tal-bniedem. Pjan Pastorali Prinçipalment dan huwa dokument li jippjana l-attwazzjoni ta diversi proposti mitluba mis-sinodu, l-aktar tal-istrutturi prinçipali li se jkollhom ir-responsabbiltà li jwettqu l-programm propost. F xi partijiet dan id-dokument jipproponi proposti u pro etti li jistg u jitqiesu b ala Ωvilupp fuq dak li hemm fid-dokumenti tas-sinodu. Huwa naturali li ames snin wara l-pubblikazzjoni tad-dokumenti tas-sinodu jkunu me tie a xi Ωviluppi u tibdil, aktar u aktar f qasam li jiωviluppa b rata tant mg a la. Teknikament dan mhux Pjan Pastorali dwar l-uωu tal-media g ax ma jwettaqx ilkriterji kollha mitluba mill-istruzzjoni Pastorali Aetatis Novae. Dan id-dokument filfatt jipproponi passi konkreti biex jitfassal Pjan b al dan. 3 Dan id-dokument, flimkien mal-pjan Pastorali u l-pjan Pastorali , huwa pass ie or fl-implimentazzjoni ta dak mitlub mis-sinodu. F çertu sens dan huwa dokument ta tranωizzjoni bejn dak li talab is-sinodu Djoçesan u dak li g ad irid jintalab fi Pjan Pastorali g as-settur kif mixtieq kemm mill-aetatis Novae 4 u kif anke mitlub fid-dokument Xandir tal-kelma. 5 Aktar minn hekk, dan id-dokument, u l-implimentazzjoni tal-proposti u l-pro etti li fih, i affef il-proçess biex il-pjan Pastorali jitfassal peress illi l-proposti mag mula g andhom jg inu fil-bini tal-istruttura li eventwalment trid tfassal il-pjan. 1 Meta jintuωa dan id-dokument, issir riferenza g alih b ala Pjan Pastorali Fejn jintuωa dan id-dokument, issir riferenza g alih b ala Pjan Pastorali Ara nri 18 u 19 ta dan id-dokument Il-Wiçç Di itali tal-mulej. 4 Ara Istruzzjoni Pastorali Aetatis Novae (22 ta Frar1992), Ara Dokument tas-sinodu Djoçesan Xandir tal-kelma,

13 preûentazzjoni Nirringrazzjaw lil Fr Joe Borg, li ta kontribut siewi afna fit-tfassil u fit-t ejjija ta dan id-dokument. Sar proçess twil ta konsultazzjoni wiesg a, speçjalment fi dan l-istrutturi tal-knisja stess, biex id-dokument ikompli jiωviluppa u jitjieb fi proçess sinodali. Fl-a ar ta dan il-proçess, id-dokument ie ppreωentat lil Mons. Arçisqof Pawl Cremona OP li, wara li eωaminah, approvah b ala dokument li jag ti gwida pastorali g all- ajja u l-missjoni tal-knisja f Malta fis-snin li ejjin. 13

14 14

15 Kap I Il-media fis-soçjetà Maltija 15

16 il-media fis-soçjetà maltija Il-mediascape Maltija fi kliem is-sinodu 1 Diversi dokumenti tas-sinodu jittrattaw il-kontenut, l-uωu, l-influwenza u l-istrutturi tal-media fis-soçjetà Maltija. Il-Kuntest Malti, l-aktar f paragrafu 8, jag ti sintesi tajba b riferenza g all-produtturi indipendenti, ir-rwol tal-partiti politiçi, l-aççess g all-kompjuter u l-istutturi li bniet il-knisja. Il-bidla hija msej a b ala rivoluzzjonarja. 6 Din il-bidla g andha aspett ekonomiku g ax fil-media hemm possibbiltà ta qlig did - g ajn dida ta id - tant li qed tin oloq tip ta ekonomija dida. 7 Dan l- aspett qed jie u s-sopravvent tant li l-kunçett ta media g as-servizz qieg ed jinbidel f media g an-negozju. 8 Hemm ukoll aspetti kulturali u ta valuri g ax il-kriterji morali proposti l- in kollu jikkuntrastaw ma dawk li l-kultura tag na nbniet fuqhom sal-lum. 9 Dan id-dokument iqis il-pluraliωmu fix-xandir b ala katalizzatur determinanti biex mentalità pluralista u aktarx materjalista ti i propagata. 10 Jing ataw diversi eωempji ta din il-mentalità. Ûwie u Familja j oss li l-media qed ixerrdu l-edoniωmu u l-mentalità divorzista. 11 M hemmx dubju li l-proposta ta stili differenti ta ajja u ta mudelli differenti ta familja li da lu fid-djar tal-maltin permezz tal-cable TV u tas-satellita allew l-effett tag hom. 12 Djakonija u Ìustizzja jag mel riferenza g all-problema li teωisti f pajjiωna meta jqis li l-media ieli jintuωaw biex tin ieb firda g al skopijiet purament parti jani u elettorali Introduzzjoni g ad-dokumenti tas-sinodu Djoçesan Il-Kuntest Malti, 8. 7 Il-Kuntest Malti, 8. 8 Xandir tal-kelma, Dokument tas-sinodu Djoçesan Kultura, Soçjetà, Knisja, Kultura, Soçjetà, Knisja, Dokument tas-sinodu Djoçesan Ûwie u Familja, Kultura, Soçjetà, Knisja, Dokument tas-sinodu Djoçesan Djakonija u Ìustizzja,

17 il-media fis-soçjetà maltija Is-Sinodu, barra li j ares lejn l-effetti tal-media fuq is-soçjetà, jara wkoll l-effetti diretti fuq il-knisja b ala istituzzjoni. F dawn l-a ar snin, qed jiωdiedu l-attakki kontinwi u l-kritika distruttiva f çerti programmi fuq il-mezzi tax-xandir kif ukoll filgazzetti bil- sieb li ti i fix-xejn il-kredibbiltà tal-knisja u biex jirrendu l-preωenza u l-influss tag ha fis-soçjetà Maltija b ala wa da g al kollox irrilevanti. 14 Mhux kollox huwa daqstant negattiv tant li s-sinodu jag raf li l-media qed jg inu lill- Knisja tifhem afna li l-poplu hu sajjem kultant anke mill-elementi u n-nozzjonijiet l-iktar baωiçi tad-duttrina Nisranija u l-messa evan eliku. 15 Il-karatteristiçi ewlenin u implikazzjonijiet pastorali 2 F din it-taqsima n arsu lejn il-karatteristiçi ewlenin tal-mediascape Maltija fid-dawl tad-dokumenti tas-sinodu, ta analiωi mil-lenti tal-istudju tal-komunikazzjoni u ta Ωviluppi riçenti fil-qasam tal-komunikazzjoni soçjali f pajjiωna. Insemmu wkoll g add ta implikazzjonijiet pastorali li g andhom dawn l-iωviluppi u r-realtajiet. Il-mediascape ta pajjiωna hija karatterizzata minn: 16 PajjiΩ bi preωenza qawwija tal-media Mudell b ta lita ta proprjetà minn istituzzjonijiet u o rajn minn organizzazzjonijiet kummerçjali Tkabbir tal-industrija tal-produtturi indipendenti G add kbir ta stazzjonijiet tal-komunità L-espansjoni tat-teknolo ija di itali, il-broadband u l-media l- odda Kontenut b text dejjem iωjed b valuri varji. PajjiΩ bi preωenza qawwija tal-media 3 PajjiΩna huwa mog ni bi preωenza kbira ta media u ta organizzazzjonijiet li jmexxuhom. BiΩΩejjed ng idu li sa issa g andna 12-il stazzjon tar-radju bi frekwenza 14 Kultura, Soçjetà, Knisja, Kultura, Soçjetà, Knisja, G al aktar analiωi f din id-direzzjoni ara Borg (2007) u Borg (2008). 17

18 il-media fis-soçjetà maltija nazzjonali, 52 stazzjon tar-radju tal-komunità 17 u 8 stazzjonijiet tat-tv. Dawn iç-çifri flimkien jittraduçu fi stazzjon g al kull 4.5 kilometru kwadru jew g al anqas minn 6,000 ru. L-g add tal-istazzjonijiet mistenni jiωdied b riωultat tal-introduzzjoni tatteknolo ija di itali. Il-media stampata hija abbundanti: 4 gazzetti ta kull jum u 12 ta darba fil- img a. Il-gazzetti jirriflettu l-kultura bilingwa tag na tant li huma kwaωi maqsuma min-nofs bejn gazzetti bl-ingliω u o rajn bil-malti. Ma afna minnhom qed ji u ppubblikati u mqassma b xejn magazines eneralment glossy li huma finanzjati mill-g add kbir ta reklami li jkollhom. Dawn, flimkien mal-g add ta magazines o ra lokali u dawk impurtati, iwassal g al çifra li taqbeω sew l-elf. Jekk inqabblu ç-çifri tas-sena 2000 ma dawk tas-sena 2006 nag rfu t-tibdil li kien hemm fil-mediascape Maltija. L-Internet u l-media l- odda elettroniçi u l-uωu tag hom sploda f dawn is-sitt snin. 18 Ma kellniex l-istess Ωjieda fl-g add ta djar bit-tv xi 99% fiω-ωew snin g ax konna ilna li l aqna s-saturazzjoni f dan il-qasam. IΩda dejjem qed jiωdied l-g add ta djar li g andhom Ωew settijiet tat-tv jew aktar. Inbidel ukoll il-mod kif in-nies jirçevu t-televiωjoni. Fl-2000 l-aktar mod komuni 72% tad-djar kien dak terrestri analogue 19 u n-nies kienu jirçievu biss televiωjoni analogue. Illum is-sitwazzjoni hija differenti afna kif jidher minn din it-tabella. Tabella 1: Kif jirçievu t-tv l-maltin l-a ar 3 xhur 2006 It-tieni 3 xhur 2008 Bis-satellita 6.3% 7.2% Aerial (analogue) 24.3% 17.5% Cable (analogue) 66.8% 43.9% Digitali Aerial/Cable 1.6% 30.8% Internet 0.1% 0.3% (BaΩat fuq Tabella Broadcasting Authority, 2008) 17 Nofshom g andhom liçenzja permanenti u l-o rajn g andhom liçenzja temporanja. Tal-a ar ixandru g al perjodi qsar b al, pereωempju, fi Ωmien il-milied jew fi Ωmien il-festa jew fi Ωmien xi avveniment partikolari. 18 Ara nru 7 ta dan id-dokument. 19 Ara Household Budgetary Survey

19 il-media fis-soçjetà maltija Il-bidla fil-media, l-g add tag hom, il-mod kif nirçevuhom u nuωawhom jittraduçu ru hom f influwenza fuqna, pereωempju fuq il- in disponibbli g al dak li mhux media, fuq ix-xejriet tar-relazzjonijiet fil-familji, fuq it-tkabbir fl-istatus tal-media fuq l- istituzzjonijiet l-o ra u fuq tant oqsma o ra tal- ajja. Ji ri li l-il na fuq il-media jitqiesu fuq kull le en ie or u x aktarx ji ri wkoll li fuq il-media ma jkollokx l-il na kollha. Mudell b ta lita ta proprjetà tal-istituzzjonijiet u o rajn minn organizzazzjonijiet kummerçjali 4 Il-mudell Malti huwa pjuttost uniku. L-istituzzjonijiet l-istat, il-partiti politiçi, union minnhom u l-knisja g andhom post qawwi fil-media. Huma jiddominaw il-qasam tat-tv u tal-gazzetti bil-malti waqt li g andhom ukoll il-ma oranza tas-semmieg a tar-radju. Dan il-post sostanzjali jirrifletti r-rwol tal-istituzzjonijiet fil-pajjiω. IΩda aktar ma jg addi Ω-Ωmien, aktar qed jinbidel dan ir-rwol u, konsegwentement, ilpreωenza tal-qasam kummerçjali qed tin ass aktar fil-proprjetà ta media differenti. Illum il-qasam kummerçjali jiddomina l-gazzetti bl-ingliω u l-magazines, u g andu preωenza tajba fix-xandir bir-radju u sa a fil-media l- odda. Waqt li sa issa l-istazzjonijiet televiωivi kummerçjali ma rnexxilhomx jippenetraw issuq, hemm preωenza qawwija tas-settur min abba l-produtturi indipendenti. Barra minn hekk, min abba l-ispejjeω involuti fit-t addim tal-istazzjonijiet tat-tv, qed ji ri li l-ethos kummerçjali qed jinfluwenza kemm lill-istazzjonijiet tal-partiti politiçi kif ukoll lill-istazzjonijiet ta xandir ta servizz pubbliku. 20 Il-preΩenza qawwija tal-partiti politiçi fix-xena tal-media ib mag ha, fost l-o rajn, il-problema marbuta ma tag rif, l-aktar a barijiet. Dawn huma konsistentement mg oddija b mod parzjali g all-a ar u kemm-il darba b mod manipulat u b rispett skars lejn is-sewwa. L-a barijiet manipulati jistg u jkattru l-firda fil-pajjiω. Jista ji ri wkoll li min abba nuqqas ta a barijiet bilançjati u b firxa wiesg a, in-nies ma jkollhomx it-tag rif li g andhom bωonn biex ja ixxu ta çittadini maturi. Mill-banda l-o ra, il-qasam kummerçjali x aktarx huwa mibni fuq il-mentalità li l-media ma teωistix biex tkattar il-komunikazzjoni iωda biex tkattar il-flus tas-sidien. F din ilmentalità, il-kontenut huwa sekondarju g all-profitt li quddiemu jmil kollox. Dan jista j ib mieg u forma o ra ta manipulazzjoni billi jtendi li jippromwovi kontenut li jbaxxi l-livelli alli jissodisfa l-istinti mhux tant g olja ta parti mill-udjenzi. RiΩultat ta dan tista tkun l-aljenazzjoni bil-konsegwenzi negattivi li din i ib mag ha. 20 Ara Borg, J, Lauri, M.A. u Fenech, D. (2005). 19

20 il-media fis-soçjetà maltija Il-mudell uωat sa issa f pajjiωna jista jkollu wkoll effetti poωittivi. Jista ji ri li media politiçi jkollhom aktar kura biex jikxfu nuqqasijiet tal-o rajn ; u dan jista jg in lid-demokrazija. Mill-banda l-o ra, il-media kummerçjali jistg u j ibu mag hom sens ta effiçjenza u professjonalità li jista jtejjeb il-kwalità. IΩda f pajjiωna s issa ma tantx gawdejna minn dawn il-vanta i. Kull organizzazzjoni tal-media marbuta ma istituzzjoni jew ma organizzazjoni kummerçjali g andha a enda li tinfluwenza l-kontenut. 21 L-a enda tal-media talistituzzjonijiet hija eneralment dikjarata u mag rufa minn afna waqt li l-media kummerçjali g andhom a enda li afna drabi la tkun dikjarata u lanqas tkun çara. Il-Knisja, pereωempju, kemm-il darba ilmentat li hawn min g andu a enda kritika g all-knisja. 22 Tkabbir tal-industrija tal-produtturi indipendenti 23 5 Il-pluraliΩmu fil-qasam televiωiv welled mieg u l-industrija tal-produtturi indipendenti. Din ing atat spinta wara li b deçiωjoni tal-politika Nazzjonali dwar ix-xandir, iet adottata politika aggressiva ta outsourcing mill-pbs Ltd. 24 Dawn 25 ivarjaw minn organizzazzjonijiet jew individwi li jipproduçu xi programm wie ed g al organizzazjonijiet kbar li saru business. Bejniethom jimpjegaw g exieren ta nies u jipproduçu l-biçça l-kbira tal-programmi li jidhru fuq l-istazzjonijiet televiωivi Maltin. Din il-preωenza tipprovdi opportunità ta impjieg u sfog g all-kreattività. Barra minn hekk, qed jitkattru l-a endi li jistg u jsibu post fuq ix-xandir bil-vanta i u l-iωvanta i li dan i ib mieg u. Tant produtturi indipendenti jistg u jsa u l- pluraliωmu billi jωidu l-il na u l-ilwien fix-xenarju tal-media, iωda jistg u wkoll idg ajfuh jekk jitwieldu konçentrazzjonijiet odda fejn, min abba l-pressjoni tassuq, il-kbar jibilg u liω-ωg ar. 21 G al kif ta dem din id-dinamika f Malta, ara Sammut (2007). 22 Ara Kultura, Soçjetà, Knisja, L-Audiovisual Media Services Directive tal-unjoni Ewropea (artiklu 5) issemmi l-produtturi li jkunu indipendenti mixxandara. L-Istati membri huma mitluba biex 10% tal- in tat-trasmissjoni (wara li jinqatg u çerti eneri ta programmi) jew 10% tal-ba its ikunu riservati g al xog lijiet ta produtturi indipendenti mix-xandara. 24 National Broadcasting Policy (2004), Pubblikazzjoni tal-ministeru tal-kultura bit-titlu Media Programme + A Guide to Maltese Producers (2006) issemmi 19-il kumpanija jew grupp ta produtturi indipendenti. L-g add s i Ωgur li huwa akbar. 20

21 il-media fis-soçjetà maltija Qed ji ri wkoll li l-istampa kummerçjali qed tifforma production houses u, permezz tag hom, tipprova dda al sieq fuq l-istazzjonijiet televiωivi. G ad irridu naraw jekk dan l-iωvilupp jo loqx konçentrazzjonijiet odda ta poter u, jekk dan ji ri, x effett dan i alli fuq id-dritt tan-nies g al pluraliωmu veru fil-qasam tal-informazzjoni. Min abba l-penetrazzjoni tal-produtturi indipendenti fis-suq televiωiv u min abba li l-maltin l-aktar li issa saru jaraw huma programmi Maltin fuq l-istazzjonijiet Maltin, jista jkun hemm min ja seb li l-maltin mhumiex tant esposti g all-prodotti televiωivi barranin. Dan mhux g al kollox korrett billi l-produtturi Maltin jikkupjaw formati, stili u kontenuti ta programmi barranin u billi wkoll hemm g add mhux aωin ta nies - u dan l-g add jidher li qed jikber - jaraw programmi barranin. Min abba dawn iω-ωew ra unijiet, il-mudelli ta ajja barranija murija fil-media barranija huma wkoll preωenti fostna. G add kbir ta stazzjonijiet tal-komunità 6 It-52 stazzjon tal-komunità li hawn f pajjiωna jag tuna firxa wiesg a ta sidien: il- Knisja, individwi bi spirtu çiviku jew b tendenza imprenditorjali, kaωini u anki x- Xhieda ta Ìehovah. Hemm wkoll varjetà kbira fil-kontenut imxandar minn muωika g al programmi reli juωi. Kien hemm tnejn minnhom Radju Maria u Calypso - li ggradwaw b suççess g all-frekwenza nazzjonali u hemm u ud minnhom li issa qed jemigraw lejn il-pjattaforma di itali. Mhux l-istazzjonijiet kollha kellhom suççess u w ud g alqu. B mod enerali jista jing ad li, kif juru diversi st arri, l-istazzjonijiet tal-komunità g andhom udjenzi Ωg ar. 26 Sakemm l-istazzjonijiet tal-komunità jkunu tassew qrib il-komunità u jipprovdu le en lill-komunitajiet rispettivi li jservu, ikunu qeg din iwettqu rwol importanti li jg in flintegrazzjoni u fl-awto-espressjoni tal-membri tal-komunità. Jekk dawn jintuωaw biex i e u xi forma ta pika, allura jaqsmu, mhux jg aqqdu, lill-komunità. Diversi stazzjonijiet tal-komunità huma f idejn il-knisja, l-aktar fid-djoçesi ta G awdex. Dawn x aktarx li jintuωaw b ala estensjoni tal- idma tal-parroçça; speçi ta le en estiω tal-kappillan. Dan fih il-vanta tieg u, iωda l-knisja g andha tipprova tmur lil hinn minn dan billi tuωa l-istazzjonijiet tag ha biex tg in fil-bini 26 Ara BA Mejju 2007; Ernst & Young, Marzu

22 il-media fis-soçjetà maltija tal-komunitajiet rispettivi u billi tag ti le en fuq dawn l-istazzjonijiet anki lillorganizzazzjonijiet u individwi li mhux parti mill-istrutturi tal-parroçça. Id-di itali, il-broadband u l-media l- odda 7 Fl-2006 Ωew terzi tad-djar kellhom kompjuter. 27 F Ìunju 2008 kwaωi 91% talpopolazzjoni kellhom mobile, 26% kellhom abbonament fl-internet. 28 Dan jirrappreωenta qabωa fuq is-sena 2000 meta terz tad-djar biss kellhom kompjuter 29, 9% kellhom l-internet u 29% mobile. 30 L-a ar statistika pubblikata turi li f Ìunju 2008 kien hawn 374,500 abbonament fil-mobile, 107,000 abbonament fl-internet li minnhom 78,000 kienu abbonament broadband. 31 Iç-çifri qeg din dejjem jiωdiedu. Tabella 1 uriet kemm qed jiωdied l-g add ta nies li qed jabbonaw fis-sistema di itali tat-tv. Sal-a ar tal-2010 kul add irid ikun mas-sistema g ax ix-xandir analogue se jieqaf. Ix-xandir tar-radju fuq il-pjattaforma di itali di à beda fuq baωi sperimentali huwa mistenni li jibda b mod regolari fit-tielet kwart tal Din ilpjattaforma g andha potenzjalment post g al xi 160 stazzjon. It-teknolo ija di itali u dik tal-broadband qeg din jirrivoluzzjonaw ix-xenarju kemm tal-media tradizzjonali kif ukoll tal-media l- odda. 32 F pajjiωna din ir-rivoluzzjoni die la mielha. Din it-teknolo ija integrattiva u interattiva se ΩΩid l-g add ta stazzjonijiet li jxandru u qed tbiddel in-natura tat-teknolo ija tal-media. B ipaq illum iççempel, tie u r-ritratti u l-video u tittrasmettihom, tara t-tv, tibg at l- SMS, tid ol fl-internet u jkollok kompjuter f idejk. Qed jinbidel, pereωempju, il-mod kif isiru l-programmi televiωivi. Se ng addu minn sistema televiωiva tiddependi fuq programmi mxandra mill-istazzjonijiet g al sistema fejn in-nies jistg u jo olqu l-istazzjon televiωiv tag hom mill- afna servizzi on demand u b hekk jaraw li jridu u x in iridu. 27 Ara NSO Press Release 253/ Ara NSO Press Release 157/ Ara Household Budgetary Survey Ara NSO Press Release 71/ Ara NSO Press Release 157/ Ara Media with a Purpose (2003). 22

23 il-media fis-soçjetà maltija Ir-rivoluzzjoni teknolo ika ib mag ha rivoluzzjoni ekonomika, soçjali u kulturali. Iqumu afna mistoqsijiet u konsiderazzjonijiet: Il-fatt li se jkollna aktar media jfisser li qed ikollna media a jar u qed nikkomunikaw aktar minn qabel? L-g add enormi ta media li hawn qed jag mel ir-regolamentazzjoni u ç-çensura aktar diffiçli u l- edukazzjoni fil-media aktar importanti. Irridu g alhekk nibnu fuq il-maturità u mhux fuq il-protezzjoni. Illum kul add irid li jkun in touch il- in kollu u jikseb l-informazzjoni li g andu bωonn jew jikkuntattja lil min irid f akka ta g ajn. Donnu add ma g adu jaf jistenna. Óafna qed jibnu relazzjonijiet fil-komunitajiet virtwali. X effett se jkollhom fuq ir-relazzjonijiet fid-dinja reali? Il-miΩura tar-realtà dejjem u dejjem aktar qed isiru l-media. Hemm possibbiltajiet kbar ta tkattir fil-komunikazzjoni bejn il-bnedmin iωda hemm ukoll il-periklu ta firda di itali. Sinjali tag ha jinsabu anki f pajjiωna. L-Istat Malti huwa attiv afna biex il-firda di itali tintreba. Kontenut b text dejjem iωjed b valuri varji 8 Is-supermarket tal-media joffri lill-udjenzi varjetà kbira ta opinjonijiet, stejjer u personalitajiet li jperrçu stili ta ajja u valuri differenti. Hemm afna li huwa tajjeb, sabi u jseddaq lid-dinjità tal-bniedem. Fil-media Maltija, il-knisja u l-valuri Nsara g adhom isibu post eneralment tajjeb. Ir-rappurta tant estensiv li ng ataw il- atriet tal-isqof Mons Mario Grech u l-arçisqof Pawlu Cremona OP, flimkien mal-kanonizzazzjoni ta San Ìor Preca, juru dan. Hemm wkoll g add ta programmi reli juωi fuq diversi stazzjonijiet tat-tv u tar-radju. Anki l-gazzetti eneralment ma jkunux iebsa wisq mal-knisja. Mill-banda l-o ra, afna fil-knisja, b al afna f diversi istituzzjonijiet o ra, i ossu li da let wkoll kritika, kultant in usta, tal-knisja, ta dak li tag mel u tal-valuri li t addan u tippriedka. Il-Knisja hija istituzzjoni kbira u l-operat tag ha naturalment huwa miftu g all-kritika. Dan lill-knisja ma tantx jinkwitaha g ax il-kritika, anke meta meqjusa b ala goffa, hija a a mistennija u me tie a f soçjetà pluralista. Quddiem dan kollu l-knisja, b al kull individwu jew istituzzjoni o ra, tistenna biss li meta tqum kontroversja jew argument fil-media dejjem ting ata ç-çans li le inha u l-poωizzjonijiet tag ha jinstemg u wkoll. Biex taghmel dan, irid ikollha nies ippreparati g al fuq il-media u strate ija preçiωa dwar kif jitwassal il-messa tag ha. 23

24 il-media fis-soçjetà maltija Li j asseb lill-knisja mhux il-kritika lill-istituzzjoni, iωda t-tixrid ta valuri li ma jseddqux id-dinjità tal-bniedem. Óafna drabi l-istili ta ajja murija b ala l-a jar mis-sensiliet, soap operas, films, eçç jippro ettaw b ala l-ideali l-valuri tal-individwaliωmu, l- edoniωmu u l-gratifikazzjoni immedjata. Il-konsumiΩmu u l- id materjali huma murija b ala t-triq lejn l-hena vera. L-adulterju u s-sess qabel iω-ωwie huma murija b ala n-normalità. L-oppost tag hom huwa muri b ala stramberija. Is-sewwa mhux dejjem huwa rispettat. Il-bniedem afna drabi hu muri b ala li g andu valur min abba dak li jippossedi u mhux g ax g andu dinjità intrinsika. Din il-viωjoni riduzzjonista tal-bniedem tipprovdi sfida serja mhux biss g all-knisja iωda g al dawk kollha li g andhom viωjoni tal-bniedem li tinkludi iωda tmur lil hinn mid-dimensjoni purament materjali. Ma g andniex nin akmu mill-paniku u na sbu li g ax it-text ta afna mill-programmi tat-televiωjoni nistg u ng idu l-istess g al media o ra huwa text miftu g al interpretazzjoni u jvarja mill-valuri Nsara, allura l-udjenzi kollha u dejjem jibilg uh kif ikun. Ir-relazzjoni bejn l-udjenzi u t-texts tal-media hija kumplessa afna, u diversi studjuωi jg idu li l-udjenzi jaslu g all-interpretazzjoni tag hom wara proçess ta negozjar fid-dawl tal-valuri, edukazzjoni, attitudnijiet u grupp soçjali li j addnu, fost l-o rajn. 33 L-udjenzi, g alhekk, mhumiex karta xuga li tibla kollox. PereΩempju, f pajjiωna qed jidhru sinjali li l-udjenzi mhux dejjem jinterpretaw ittext tal-media skont id-daqqa tal-bakketta tal-istituzzjonijiet. 34 IΩda mill-banda l- o ra niωbaljaw jekk innaqqsu mill-qawwa kbira tal-media li tinfluwenza u tbiddel attitudnijiet u azzjonijiet. Il-pluraliΩmu qawwi muri fit-texts imxandra mill-media u l-possibbiltà li min irid ixandar l-opinjonijiet tieg u pereωempju programmi phone-ins 35, talk shows, siti tal-internet b al Youtube kattru (flimkien ma prodotti o ra tal-media) il-mentalità li kollox jista ji i ççalin jat g ax donnu li ma hemm xejn tajjeb jew aωin fih innifsu. Din l-attitudni ta relativiωmu u so ettiviωmu morali hija fl-g erq tal-konfuωjoni morali li naraw fostna u li diversi fil-media jippropagaw attivament anke jekk mhux direttament. Irridu nag rfu li fil-kultura tag na x-xandir ta mudelli differenti ta stili tal- ajja u sistemi ta valuri u twemmin anki dawk ostili g alina se jkompli. G alhekk l- istrate ija tal-knisja je tie li titfassal bl-g aqal, skont il- ila u l-kreattività mitluba 33 Ara Croteau, D. u Hoynes, W. (2003); McQuail, D. (2005). 34 Ara Sammut (2007). 35 Ara Borg (1997). 24

25 mil-lingwa ta media differenti, il-gosti tal-udjenzi u l- ti ijiet tal-messa tag na. Il-taqsima li jmiss tag ti l-vizjoni li mbag ad tanima l-proposti li nressqu fit-tielet taqsima biex inwie bu g ar-realtà deskritta hawn. 25

26 26

27 Kap II Il-vIÛjoni tal-knisja GÓall-media 27

28 il-viûjoni tal-knisja góall-media Il-viΩjoni tal-knisja g all-media 9 Il-Knisja li qieg da f Malta tanalizza l-karatteristiçi u r-rwol tal-media fis-soçjetà tag na bl-g ajnuna ta dixxiplini akkademiçi differenti biex imbag ad tirrifletti fuqhom fiddawl tal-kelma ta Alla u t-tag lim li kien Ωviluppat fi danha matul iω-ωminijiet. Din ir-riflessjoni, flimkien mal-esperjenza mg ixa, g enet lill-knisja universali timxi lil hinn minn attitudni fejn il-media jitqiesu prinçipalment b ala o ett ta suspett, biωa u theddida. 36 Il-Knisja g arfet ukoll li lanqas g andha t ares lejhom b ala sempliçi estensjoni tal-pulptu 37 jew li jeωistu g as-servizz tal-istituzzjoni tal-knisja jew xi istituzzjoni o ra politika, kummerçjali jew ta xort o ra. Meta t ares lejn il-media, il-knisja universali tara mezzi teknolo içi tal-g a eb. 38 Il-Knisja tqishom b ala rigali ta Alla. 39 Il-Knisja tag raf li l-media g andhom l-awtonomija tag hom u li is-siwi tag hom jitkejjel daqskemm huma mezz ta g aqda fost l-ulied ta Alla mxerrda mal-erbat irjie tad-dinja. 40 G alhekk il-knisja ispirata mill-valuri tal-evangelju tqieg ed quddiem il-media din l-isfida: Il-media g andhom ikunu: mezz li j ibu l-g aqda billi jg inu fil- olqien ta komunità fir-rispett s i taddifferenzi fi danha; mezz biex il-bnedmin ta razez, ilwien u twemmin differenti joqorbu lejn xulxin b all-a wa; mezz biex fuq id-dinja tinfirex nis a ta komunikazzjoni li sseddaq l-g aqda bejn il-bnedmin, tirrispetta l-kulturi differenti u t ares id-dinjità tal-bniedem; mezz biex is-sewwa u s-sabi ikunu mag rufa a jar anke permezz tat-t abbit flimkien ta ideat u teoriji differenti u kuntrastanti; mezz biex add ma jibqa lura jew barra mill-progress mifhum b mod s i u mhux dak ekonomiku biss; mezz biex kul add ikollu le en. 36 Ara Eilers, F. J. (1994). 37 Ara Xandir tal-kelma, Konçilju Vatikan II, Digriet Inter Mirifica (4 ta Diçembru 1963), Ara Istruzzjoni Pastorali Communio et Progressio (1971), 2; Aetatis Novae, Xandir tal-kelma,

29 il-viûjoni tal-knisja góall-media IΩda l-knisja tag raf li b all-bqija tar-realtà umana, il-media huma feruti mid-dnub. G alhekk: flok g aqda ieli j ibu l-firda; flok nis a ta komunikazzjoni ieli jfasslu nis a ta aljenazzjoni; flok is-sewwa u s-sabi ieli jxerrdu l-img awwe u dak li jesplojtja; flok g odda ta servizz ieli jsiru siti ta poter u qlig tal-flus bi skapitu ta kollox; flok ixierku lil kul add fil-progress ieli jaqtg u afna minnu. Il-missjoni tal-knisja b risq il-media 10 Il-Knisja tara li l-missjoni tag ha ta o t u qaddejja 41 taqdiha f dan il-qasam billi tg in lill-media f Malta: iseddqu l-g aqda, is-sliem u l- ustizzja fost il-poplu tag na f rispett s i g addiversità li teωisti fi danu; ixerrdu s-sewwa u jkattru s-sabi waqt li jinformaw u jiddevertu; jippromwovu d-dinjità tal-bniedem u ma jxerrdux sterjotipi dwar ens, orjentamenti sesswali, età, razza u reli jon; i arsu b mod partikolari d-drittijiet tat-tfal u ta dawk li b xi mod jew ie or ikunu f xi sitwazzjoni ta vulnerabbiltà; iwasslu a jar il-valuri tal-evan elju li sawru l-kultura u l-identità tag na matul is-sekli; jaraw li l-il na kollha jkunu rappreωentati u rispettati. Din il-missjoni ta servizz il-knisja taqdiha b diversi forom u manjieri: Tipprovdi le en u kuxjenza kritika 11 It-tendenza llum hija li kul add ibaxxi rasu quddiem il-media li llum aktar saru siti ta poter politiku, kummerçjali u finanzjarju minflok mezzi ta komunikazzjoni, informazzjoni u divertiment. Óafna jibωg u jikkontestaw dawn is-siti ta poter waqt li o rajn jaççettawhom b ala allat odda li fuq kliemhom ifasslu ajjithom. Illum il-media jistg u jibnu jew ifarrku individwi u organizzazzjonijiet. B hekk jistg u 41 Dokument tas-sinodu Djoçesan ViΩjoni ta Knisja Komunjoni, PreΩentazzjoni. 29

30 il-viûjoni tal-knisja góall-media jin olqu tiranniji odda g ax ir-realtà issa titkejjel minn dak li hemm fuq il-media u mhux bil-maqlub. F dan ix-xenarju, il-bniedem minflok sid jista jsir seftur. Permezz tal-g odod provduti mix-xjenzi tal-komunikazzjoni, il-knisja trid tistudja sew ir-rwol tal-media f pajjiωna u kif dan ikun qed jiωviluppa, u tiddixxernih fiddawl tal-evan elju. Fejn il-knisja tara t-tajjeb, g andha tfa ru, tinkura ih u, fejn tista, tg in biex jikber. Fejn il-knisja tara Ωviluppi li ma jixirqux lill-bniedem, allura g andha twettaq il- idma tag ha ta denunzja profetika. Dan jimplika li l-knisja titkellem çar u bla kantunieri. Je tie li f dokumenti futuri r-riferenzi g al kliem b al firda, il-komunikazzjoni tas-sewwa, aljenazzjoni u esplojtazzjoni, li f dan id-dokument neçessarjament jissemmew b mod enerali, ji u applikati b mod konkret g ar-realtajiet tal-media f pajjiωna u g al kif dawn jaffettwaw il- ajja tan-nies. Jekk ma nag mlux hekk, in-nies ma jirrelatawx dak li ng idu u nag mlu ma ajjithom, u allura s-servizz li rridu nag tu jkun fil-vojt. Il-Knisja fil-media trid tidher li hi kontra çerti messa i u stili ta ajja preçizi u identifikabbli u mhux tidher li hija konfuωa u beωg ana jew li hi kontra kull forma ta tibdil soçjali. Barra d-diskors çar, id-denunzja profetika timplika azzjonijiet konkreti u simboliçi li jwasslu a jar il-messa. L-uΩu tal-media, u mhux il-media tal-knisja biss, huwa importanti f din il- idma. Ta dem flimkien ma dawk kollha li jfittxu biex il-media jwettqu l-missjoni tag hom b risq il-bniedem 12 Il-Knisja tag raf li l- erqa tag ha li l-media jkunu ta servizz g all-bniedem s i u g all-bnedmin kollha mhix erqa tag ha biss. Hawn o rajn fis-soçjetà tag na, anke fost dawk li forsi mhumiex Insara, li g andhom l-istess erqa. Il-Knisja ta dem fi spirtu ta kooperazzjoni ma dawn ukoll biex flimkien jintla aq l-g an a ari li l-media jkunu tassew g as-servizz tal-bniedem s i u tal-bnedmin kollha. Din il- idma titlob minna l-kura li nixxierku ma o rajn li mhux f kollox jaqblu mag na u titlob sforz biex insibu l-mod kif. IΩda hu importanti afna li dan il-kura jinstab u l-isforz isir. 30

31 il-viûjoni tal-knisja góall-media Tmexxi organizzazzjonijiet tal-media li jqieg du s-servizz tal-bniedem qabel kollox 13 Il-Knisja g andha dritt li tifforma u tmexxi organizzazzjonijiet tal-media. Il-Knisja f pajjiωna eωerçitat dan id-dritt u se tkompli teωerçitah f diversi media. IΩda l- Knisja je ti ilha li tirreωisti t-tentazzjoni li fiha jaqg u l-istituzzjonijiet li jmexxu xi organizzazzjoni tal-media. Din it-tentazzjoni hija li l-ewwel g an li jfasslu g allmedia rispettivi tag hom ikun it-t aris tad-drittijiet u l- ti ijiet tal-istituzzjonijiet li jkunu s-sidien. Il-Knisja m g andhiex i ib ru ha hekk. Il-media tal-knisja m g andhiex tit alla ssir sit li fuqu ji u amplifikati jew rispekkjati kwadri ta poter istituzzjonali tal-istituzzjoni nnifisha. Il-Knisja g andha t abrek biex l-ewwel g an tal-organizzazzjonijiet tal-media tag ha jkun is-servizz tal-bniedem; imbag ad il- ti ijiet tal-istituzzjoni. It-tixrid tal-a bar it-tajba, wara kollox, huwa servizz g allbniedem. B hekk il-knisja tkun qed ta dem biex il-media tag ha ma jinbidlux f siti ta poter g all-istituzzjoni iωda f siti odda ta servizz g all-bnedmin. Tag mel idma biex l-udjenzi jkunu empowered 14 Fis-soçjetajiet tag na hemm Ωbilanç bejn is-setg a tas-semmieg a, tattelespettaturi, tal-qarrejja u ta dawk li juωaw xi medium partikolari, u s-setg a talmedia u l-mexxejja tag hom. Sfortunatament is-setg a vera qieg da f idejn tattieni u mhux f idejn tal-ewwel. Is-setg a kbira tal-media li kif di à ktibna afna drabi jeωistu g as-servizz ta dawk li g andhom is-setg a politika jew kummerçjali u mhux g as-servizz tal-bnedmin billi jwasslu s-sewwa u s-sabi, tista façilment to loq deficit demokratiku. Il-Knisja trid ta dem b kull mezz biex dan l-iωbilanç jonqos sakemm naslu f sitwazzjoni bil-maqlub ta dik preωenti. Id-denunzja profetika u l-media education 42 huma Ωew eωempji biss ta idma f dan ir-rigward. Il- idmiet u l-pro etti li huma su eriti fit-tielet taqsima ta dan id-dokument jispiraw ru hom minn din il-viωjoni u jippruvaw ipo uha fil-prattika. 42 Ara nri ta dan id-dokument. 31

32 il-viûjoni tal-knisja góall-media Tag mel idma biex tisma l-udjenzi 15 Il-Knisja g andha tuωa l-media mhux biss biex titkellem iωda wkoll biex tisma u t oss l-ideat, il- ti ijiet, ir-reazzjonijiet, ix-xewqat, il-karbiet, l-ansjetajiet u t-tamiet tal-bnedmin ta Ωmienna. Knisja li ma tismax, b mod partikolari, lil dawk li ma jaqblux mag ha, tbieg du minnha jew twarrbu mis-soçjetà, mhix Knisja li tista tassew twassal l-a bar it-tajba. G alhekk il-knisja ta dem biex permezz tal-media u permezz tal-organizzazzjonijiet tag ha tfassal strate ija ta smig tan-nies ta Ωmienna. 32

33 Kap III PrOÌetti u proposti 33

34 proìetti u proposti Siner ija u koordinament - x jg id is-sinodu 16 Il-koordinament bejn il-forzi pastorali differenti u l-bini ta strategija komuni huma meqjusa b ala ta importanza kbira afna. Fil-Pjan Pastorali u Lejn is-sena 2000 b ala Familja (1998) 44 saret enfasi fuq il-koordinament bejn il-forzi differenti fi dan il-knisja. Id-dokumenti tas-sinodu Djoçesan jag mlu l-istess enfasi. ViΩjoni ta Knisja Komunjoni jitlob g all-koordinament f kull livell tal-komunità ekkleωjali tag na 45 sa ansitra b ala parti mill-ispiritwalità tal-komunjoni. Dan mhux dejjem isir tant li s-sinodu jilmenta li hija asra li minkejja diversi programmi u pjani pastorali g adek tara u tisma bi sparpaljar ta talenti u riωorsi. 46 Siner ija u kordinament - idma proposta li ssir 17 i. Koordinament: elementi stutturali li jtellfu Forsi ta min jara xi elementi strutturali li jag mlu t-twettiq ta dan il-koordinament tant diffiçli. Hemm differenza kbira bejn dak me tie biex tikkoordina l-forzi f organizzazzjoni monolitika eω. kumpanija kummerçjali u dak me tie biex tikkoordina organizzazzjoni b all-knisja li fil-konkret g andha fiha elementi differenti afna minn xulxin. L-organizzazzjonijiet tal-media fi dan il-knisja jvarjaw afna fl-g amla, filmissjoni u fil-personalità guridika tas-sidien. Insemmu xi eωempji. Hemm organizzazzjonijiet interdjoçesani (eω. Radju RTK), o rajn tal-arçidjoçesi (eω. Media Centre); ta g aqdiet tal-lajçi (eω. Le en is-sewwa, Librerija Preca, Rivista Kana, Veritas Press), jew ta individwi (eω. Christian Light Radio), jew tar-religjuωi 43 Ara Pjan Pastorali , b mod partikolari Kap VIII. 44 Ara Lejn is-sena 2000 b ala Familja. Pjan Pastorali , b mod partikolari ViΩjoni ta Knisja Komunjoni, ViΩjoni ta Knisja Komunjoni,

35 proìetti u proposti (eω. CAM, Salesian Press, iç-çentru tal-frangiskani). Hemm organizzazzjonijiet prinçipalment kummerçjali (eω. l-istamperiji), o rajn prinçipalment marbuta mat-twassil tal-messa (ezempju: il-gazzetti ta kull img a jew id-diversi magazines) u o rajn im allta bejn kummerçjali u twassil tal-messa (eω. il- wienet li jbig u l-kotba u o etti o ra). Dawn l-elementi strutturali jag mlu l-koordinament u s-siner ija diffiçli. Meta mag hom iωωid, ieli, problemi marbuta ma personalitajiet, allura d-diffikultà tikber u timmanifesta ru ha f ela ta riωorsi u, f xi kaωi, rivalità u kompetizzjoni in usta. Matul is-snin mhux dejjem kien hemm fiduçja daqs kemm xtaqna bejn dawk kollha mda la fil- idma f dan il-qasam. Il-fiduçja trid tinbena u tinkiseb biex din is-sitwazzjoni ma tibqax sejra hekk. Fil-qasam sekulari u kummerçjali, insibu kuntrast qawwi ma dan l-ambjent ekkleωjastiku ta frammentazzjoni. Illum ix-xenarju tal-media kummerçjali huwa karatterizzat minn siner iji u koordinamenti mitluba mir-realtajiet finanzjarji. Ilkonglomerazzjoni bejn gruppi li kienu kompetituri qed issir l-ordni tal- urnata. Fil-kaz tal-knisja, il-koordinazzjoni tal-elementi differenti mhix biss mixtieqa min abba ra unijiet ta strate ija iωda hija neçessità li to ro min-natura tal- Knisja li trid tag ti xhieda ta unità. ii. Koordinament: strate ija proposta Fit-tfassil tal-istrategija tal-koordinament, g andhom ikunu involuti l-gruppi u l-organizzazzjonijiet li ja dmu fil-qasam. Din l-istrate ija g andha tirrispetta l-kompetenzi u l-kariωmi differenti fid-dawl tal- ti ijiet komuni. PereΩempju, jista jkun hemm qbil li xi entijiet ikunu afdati b idmiet partikolari u allura addie or ma jid olx g alihom ming ajr qbil; jew inkella jista jkun hemm pro etti komuni jew ikun hemm bdil ta tag rif u esperjenzi. F dan ix-xenarju, il-koordinament ikollu dawn il-karatteristiçi: Ikun volontarju (g ax jo rog minn strate ija maqbula b mod komuni). Ikun bejn ugwali g arfien s i tal-awtonomija tal-entitajiet differenti. Allura forsi jing eleb il-biωa li xi add irid jibla lil xi add ie or. Jirrispetta n-natura u l-kariωma tal-entitajiet, p.e. kummerçjali jew message 35

36 proìetti u proposti centred jew im alltin. L-og la forma ta koordinament g andu jkun bejn dawk l-entitajiet jew idmiet jew inizjattivi li huma message centred. Bejn l-entitajiet kummerçjali huwa naturali li t alli livell g oli ta kompetizzjoni. F dan il-kaz il-koordinament ikun jixbah dak li qieg ed ieli jintla aq bejn kumpaniji kummerçjali g ax i ossu li jkun jaqblilhom jikkoordinaw. F din l-ipotesi, is-segretarjat g all-mezzi tal-komunikazzjoni Soçjali 47 (li dwaru niktbu f nri 20-21) ikollu awtorità diretta fuq l-entitajiet li huma proprjetà tal-arçidjoçesi u jmexxi koordinament volontarju fid-dawl tal-istrate ija maqbula bejn l-entitajiet li ja dmu fi dan il-knisja iωda li s-sid tag hom mhix l-arçidjoçesi. Fejn ikun hemm strate ija li to ro minn deçiωjonijiet me uda flog la livelli tal-knisja f Malta, allura l-koordinament ma jsirx biex ti i stabbilita l-istrate ija iωda biex jinstab mezz kif din titpo a fil-prattika minn kull grupp. 48 iii. Timeframe Is-Segretarjat, fi Ωmien sitt xhur minn mindu jibda jiffunzjona u wara konsultazzjoni ma kull min hu mda al fil-qasam, g andu jag ti lill-arçisqof proposta konkreta dwar kif tfassal u se ja dem il-koordinament. Pjan Pastorali - x jg id is-sinodu 18 L-Istruzzjoni Pastorali Aetatis Novae tirrakkomanda mhux biss li kull Pjan Pastorali jkollu taqsima dwar il-media (communications compenent) iωda wkoll li jkun hemm Pjan Pastorali g all-qasam tal-komunikazzjoni soçjali. 49 Fl-appendiçi talistess dokument jing ataw linji-gwida pjuttost dettaljati dwar kif dan il-pjan jitfassal u x g andu jinkludi. 50 Is-Sinodu Djoçesan jg id li s-segretarjat g andu jag mel pjan g all-uωu pastorali tal-mezzi ta komunikazzjoni soçjali. 51 Jg id wkoll li biex jitwettaq pjan s i filqasam tal-media, je tie li jkun effettiv is-segretarjat g all-komunikazzjoni Soçjali 47 F dan id-dokument nirreferu g as-segretarjat g all-mezzi tal-komunikazzjoni Soçjali b ala is-segretarjat. 48 EΩempju: Jekk tittie ed deçiωjoni li l-prijorità tal-arçidjoçesi g as-sena x tkun idma g al Ωwie b sa tu, allura l- koordinament isir biex dan l-objettiv jitqieg ed fil-prattika minn gruppi differenti skond il-kariωma tag hom 49 Ara Aetatis Novae, Ara Aetatis Novae, Ara Xandir tal-kelma,

37 proìetti u proposti b g anijiet çari u strate ija ta twettiq ta pjan imfassal skont il- ti ijiet tas-soçjetà Maltija llum. 52 Pjan Pastorali - idma proposta li ssir 19 i. Pjan ta idma bejn iω-ωew djoçesijiet Barra li tag mel dan il-pjan Pastorali, l-arçidjoçesi tag mel kuntatti mad-djoçesi ta G awdex biex tesplora l-a jar modi ta kooperazzjoni bejniethom f dan ilqasam. Fost il-modi ta kooperazzjoni li ji u esplorati, ikun hemm il-possibbiltà li jkun hemm pjan ta idma pastorali mag mul bejniethom. IΩ-Ωew djoçesijiet flimkien jistg u jesploraw ukoll ir-reviωjoni tan-normi tal-konferenza Episkopali dwar il-mezzi tal-komunikazzjoni soçjali. Dawn il-proposti qed isiru fl-ispirtu ta dak li jg id is-sinodu Djoçesan li jipprevedi li mad-djoçesi ta G awdex ikun hemm djalogu kontinwu fuq il-livelli kollha, ibda mill-konferenza Episkopali, kif ukoll fi strutturi o ra fi dan iω-ωew djoçesijiet li jkunu jfasslu policies ma uri ta pastorali. 53 ii. Timeframe G alhekk, minnufih kif ji i ppubblikat dan id-dokument, is-segretarjat jibda l- idma fuq it-tfassil ta Pjan Pastorali g all-arçidjoçesi u jibda ta ditiet mad-djoçesi ta G awdex biex ji u identifikati l-oqsma fejn tista tisseddaq il-kooperazzjoni bejn iω-ωew djoçesijiet u biex ikunu stabbiliti l-istrutturi me tie a inkluω il-possibbiltà ta Pjan Pastorali kon unt. Is- Segretarjat g all-mezzi tal-komunikazzjoni Soçjali - x jg id is-sinodu 20 Huwa çar li d-dokumenti tas-sinodu jie du perspettiva olistika fejn tid ol l- istrate ija li g andha taddotta l-arçidjoçesi ta Malta fil-qasam tal-media u li biex din titwettaq g andu jkun hemm Segretarjat. Biex jitwettaq pjan s i fil-qasam tal-media, je tie li jkun effettiv is-segretarjat g all-komunikazzjoni Soçjali b g anijiet çari u strate ija ta twettiq ta pjan imfassal skont il- ti ijiet tas-soçjetà Maltija llum Kultura, Soçjetà, Knisja, ViΩjoni Knisja Komunjoni, Kultura, Soçjetà, Knisja,

38 proìetti u proposti Mid-dokumenti tas-sinodu jirriωulta li: a. g andu jerga jinbena s-segretarjat g all-mezzi tal-komunikazzjoni Soçjali; 55 b. g andu jkun hemm Delegat li jikkoordina, janima u jistimola l- idma f dan ilqasam; 56 c. dan is-segretarjat ikollu b ala l- idmiet prinçipali tieg u: il- idma strategika biex ix-xandir tal-kelma fuq il-mezzi tax-xandir isir b mod koordinat; biex issir idma pastorali fost ix-xandara; 57 jag mel pjan g all-uωu pastorali tal-mezzi ta komunikazzjoni soçjali. 58 d. g andha to rog çara d-distinzjoni bejn is-segretarjat u l-media Centre; 59 distinzjoni li d-dokumenti tas-sinodu jqabbluha ma dik bejn regolatur (Segretarjat) u operatur (Media Centre). Fit-tfassil ta din id-distinzjoni, irridu nag tu kaω ir-realtajiet li jo or u minn riωorsi limitati li jeωistu. Realtà o ra to ro mill-fatt li l-arçidjoçesi hija s-sid ta çerti organizzazzjonijiet (eωempju l- Media Centre). F arja ta suspett li ieli teωisti, dan jista jqajjem il-biωa li allura s-segretarjat ikun Ωbilançjat favur entijiet li tag hom l-arçidjoçesi hija s-sid. Dan jista jintreba billi jkun çar illi s-segretarjat huwa regolatur fejn jid ol il-media Centre biss. Fejn jid lu relazzjonijiet ma entijiet o rajn, is-segretarjat ifittex li jikkoordina u mhux li jirregola. Is-Segretarjat g all-mezzi tal-komunikazzjoni Soçjali - idma proposta li ssir 21 i. Jitwaqqaf is-segretarjat: il- idma tieg u Is-Segretarjat g andu jkun stabbilit b ala l-organizzazzjoni fi dan l-arçidjoçesi ta Malta li tie u sieb il- idma pastorali tal-knisja permezz tal-mezzi ta komunikazzjoni soçjali. Fil-konkret, is-segretarjat, immexxi mid-delegat tal-arçisqof li huwa l-uniku amministratur tal-arçidjoçesi, g andu jwettaq dawn il- idmiet skont il-prinçipju tas-sussidjarjeta : 55 Ara Xandir tal-kelma, Ara Xandir tal-kelma, Ara Xandir tal-kelma, Ara Xandir tal-kelma, Ara Xandir tal-kelma,

39 a. Jie u responsabbiltà g at-tfassil, g all-a ornament kontinwu u g at-twettiq tal-istrate ija tal-knisja fl-arçidjoçesi ta Malta fil-qasam tax-xandir tal-kelma permezz tal-mezzi ta komunikazzjoni soçjali kemm dawk tal-massa, dawk talgruppi u l-media l- odda. b. Jie u responsabbiltà g all-media Centre u g as-sehem li l-arçidjoçesi g andha fl-rtk. Ir-responsabbiltà tas-segretarjat tinfirex fuq l-aspetti kollha ta dawn l-organizzazzjonijiet skont is-sehem tal-arçidjoçesi, iωda tag ti importanza partikolari lill-messa komunikat. c. Is-Segretarjat ikun responsabbli tal-kontenut u l-messa li jo ro minn inizjattivi b al, pereωempju, Il-Klabb Qari Nisrani, it-tv Unit, il-websajt u inizjattivi o ra li jkunu amministrati mill-media Centre. d. Imexxi l-communications Office. 60 proìetti u proposti e. Jindika l-policy editorjali li g andu jkollhom il-media stampata ma ru a mill- Arçidjoçesi u jara li din tkun qed titqieg ed fil-prattika. Is-Segretarjat jo loq siner ija bejn il-policy editorjali tar-radju, tal-gazzetta/magazine, ix-xandir religjuω u mezzi o ra g ad-dispoωizzjoni tieg u. Naturalment, fejn jid ol l-rtk, kollox isir bi qbil mad-djoçesi ta G awdex. f. Iwettaq idma strategika biex ix-xandir tal-kelma, permezz tal-group u n- new media u permezz tal-mezzi tax-xandir, isir b mod koordinat. Din il- idma jwettaqha: b mod dirett mal-entitajiet li s-sid tag hom hija l-arçidjoçesi, u b laqg at regolari ma entitajiet o ra fi dan il-knisja biex flimkien ifasslu kif g andu jitwettaq il-koordinament. g. Imexxi, flimkien mas-segretarjat g all-edukazzjoni, il-programm ta media education fl-iskejjel u barra l-iskejjel u anki mal-adulti. Il-media nfushom g andhom ikunu fost l-g odod uωati g al dan il-g an. Is-Segretarjat jibni librerija ta kotba u materjal edukattiv dwar is-su ett. 61 h. Ifassal u jmexxi programmi ta ta ri g all-operaturi pastorali li ja dmu b mod regolari fl-oqsma tal-mezzi tax-xandir, tal-kitba u tal-group u new media. 60 Ara nri ta dan id-dokument. 61 Ara nri ta dan id-dokument. 39

40 proìetti u proposti i. Jibni team ta nies li jkunu m arrgin biex iwasslu l-messa ta Kristu u tal- Knisja b mod effettiv fil-media u fl-oqsma kulturali lokali b al letteratura, teatru, arti, muωika. 62 F dan il-qasam, ja dem mill-qrib mal-kummissjoni Kultura tal- Arçidjoçesi u mal-istitut Kattoliku. j. Jie u sieb li joffri s-servizzi fil-qasam tax-xandir religjuω lill-istazzjonijiet tarradju u tat-tv. JirrappreΩenta lill-arçidjoçesi f dawn il-kuntatti. 63 k. Ja dem biex is-servizz tal-knisja lill-qasam tax-xandir imur lil hinn mix-xandir formalment religjuω iωda jinfirex ukoll f eneri o ra ta xandir. l. Ja dem ma organizzazzjonijiet edukattivi, professjonali u regolatorji li jeωistu fil-pajjiω biex, flimkien mag hom, jo loq okkaωjonijiet ta ta ri u studju f diversi oqsma u g all-operaturi differenti tal-media. Din il- idma tista tinkludi wkoll ta ri fl-etika professjonali. Fejn possibbli, din il- idma u ta ri g andhom isiru mal-istitut ta Formazzjoni Pastorali u/jew mal-fakultà tat- Teolo ija. m. Jie u sieb li ssir pastorali fost il-persuni li ja dmu fid-diversi oqsma talmedia. n. Jag mel riçerka dwar oqsma differenti tal-media f pajjiωna. Fejn possibbli, din ir-riçerka g andha ssir flimkien mal-istitut Discern. o. Jie u sieb li jibni l-istrate ija tas-smig imsemmija f nru 15. ii. Segretarjat: Tmexxija a. Is-Segretarjat ikun immexxi mid-delegat u l-kunsill tieg u. Dan ikun jinkludi g add ta persuni b expertise f oqsma differenti tal-media u l- idma li ssir bihom. Dawn il-persuni ma jkunux rappreωentanti ta xi grupp jew organizzazzjoni partikolari iωda jkunu fis-segretarjat biex ifittxu u 62 Jissawwar, permezz tas-segretarjat g all-mezzi ta Komunikazzjoni Soçjali, team ta nies li jkunu m arr in biex iwasslu l-messa ta Kristu u tal-knisja b mod effettiv fil-media u fl-oqsma kulturali (b al letteratura, teatru, arti, muωika) lokali. Innumru jkun skond l-esi enzi u r-riωorsi eωistenti. Kull min g andu kontribut x jag ti g andu jag tih g ax kul add imsejja jag mel il-parti tieg u fit-tixrid tal-evan elju. Biss, f din l-era ta professjonaliωmu, je tie li jit arr u nies dedikati g al appostolat speçifiku. G al ekk jit ejja pjan ta azzjoni mfassal b mod xjentifiku u esegwit professjonalment. Min jid ol g al din il- idma jrid ikun dedikat, imfawwar bl-ispirtu Evan eliku u lest li jid ol g al ta ri ongoing. It-team irid ikun strutturat, dinamiku u jwie eb g all- ti ijiet li jinqalg u, b nies f diversi stadji ta ta ri biex il-kontinwità tkun assigurata. (Kultura, Soçjetà, Knisja, 84.1) 63 Ara nri u ta dan id-dokument. 40

41 proìetti u proposti jirrappreωentaw l-interessi tal-policies tal-arçidjoçesi. Mill-banda l-o ra, jintg aωlu b mod li jkunu rappreωentati interessi differenti f dan il-qasam pastorali partikolari u fil-knisja f Malta b mod enerali. b. Is-Segretarjat ikollu g add ta sotto-kumitati jew gruppi ad hoc li jmexxu l- idmiet partikolari tieg u. Irid jinstab mod kif dawn il-kumitati jkunu tassew koordinati u jimxu fuq il-policies imfassla mill-kunsill tas-segretarjat. Forsi l-a jar mod ikun li d-delegat ikun iç-chairperson tal-kumitati. c. Ikun hemm g add ta kumitati kon unti mag mula minn diversi organizzazzjonijiet tal-knisja li ja dmu fl-istess qasam tal-media. 64 L-g an ta dawn il-kumitati kon unti jkun li jfasslu, bi qbil bejniethom, l-istrate ija talkoordinament. iii. Timeframe Sa mhux aktar minn xahar mill-pubblikazzjoni ta dan id-dokument, f diskussjoni mad-delegat, g andhom jigu identifikati l-persuni li se jkunu impjegati full time jew part time; jintg aωel il-post fejn isiru l-uffiççji, eçç. Communications Office - x jg id is-sinodu 22 Is-Sinodu kien tal-opinjoni li f dawn l-a ar snin, qed jiωdiedu l-attakki kontinwi u l-kritika distruttiva f çerti programmi fuq il-mezzi tax-xandir kif ukoll fil-gazzetti bil- sieb li ti i fix-xejn il-kredibbiltà tal-knisja u biex jirrendu l-preωenza u l-influss tag ha fis-soçjetà Maltija b ala wa da g al kollox irrilevanti. 65 Id-dokumenti tas-sinodu jipproponu din l-istrate ija bi twe iba g as-sitwazzjoni analizzata: Il-Knisja g andha tag mel çara l-poωizzjoni tag ha bla biωa u bla tlaqliq, tis aq f waqtu u barra minn waqtu (2 Tim 4,2), kemm uffiçjalment u kemm permezz ta individwi sew membri tal-kleru u sew lajçi impenjati u ppreparati li lesti jag tu xhieda fil-bera ta twemminhom. Huwa dmir tal-kattoliçi li jkunu preωenti f dawn l-oqsma radju, televiωjoni, gazzetti, 64 EΩempju: Kumitati tal-produtturi tal-programmi televiωivi fi dan il-knisja. 65 Kultura, Soçjetà, Knisja,

42 proìetti u proposti Internet sabiex ja dmu b al mira fis-soçjetà. Il-kitba fil-gazzetti ma tistax tkun limitata g all-media tal-knisja iωda trid to ro u tidher fil-gazzetti stess li fihom issir il-kritika. 66 Struttura importanti fit-twettiq ta din il- idma hija dik tal-communications Office. Is-Sinodu jistqarr li: Dwar marketing irid jing ad li fis-soçjetà tal-lum PRO g andu idma çentrali x iwettaq. Il-Knisja g andha bωonn ta Communications Office b numru adegwat ta nies im arr a professjonalment u speçjalizzati fil-qasam. Tajjeb li l-funzjoni ta dan il-communications Office tkun wa da proattiva. 67 Communications Office - idma proposta li ssir 23 i. Bini ta Communications Office Minflok l-uffiççju g ar-relazzjonijiet Pubbliçi, mag ruf wkoll b ala l-uffiççju Stampa, jinbena Communications Office. Dan l-uffiççju jara li l-komunikazzjoni bejn l-arcidjocesi u l-komunità u viçe versa tibqa wa da kredibbli. L-Uffiççju jkollu, fost l-o rajn, ir-rwol li: a. jidentifika l-issues li dwarhom isiru kampanji ta komunikazzjoni mill- Arçidjoçesi; b. jikkummissjona riçerka regolari li tg inu fl-identifikazzjoni tal-issues li dwarhom isiru l-kampanji; c. jg in fl-iddisinjar u t-tmexxija ta dawn il-kampanji flimkien mal-gruppi, organizzazzjonijiet, uffiççji jew segretarjati milquta mis-su ett tal-kampanja inkwistjoni; u li, fl-a ar mill-a ar, diversi drabi jkunu se jmexxu l-kampanji; d. jara li jinωamm kuntatt regolari prinçipalment mal-media urnalistika u ma opinion leaders fil-pajjiω u jfassal stuttura li tg in biex dawn ikunu qeg din ji u pprovduti regolarment b materjal dwar il-poωizzjoni Nisranija fuq diversi issues; e. jipprovdi tag rif dwar l-arçidjoçesi ta Malta jew il-knisja b mod enerali lil kull min jitlob g alih. 66 Kultura, Soçjetà, Knisja, Kultura, Soçjetà, Knisja,

43 proìetti u proposti ii. Tmexxija u kompoωizzjoni Il-Communications Office ikun parti mis-segretarjat u t-tmexxija tieg u tkun accountable lejn id-delegat. Dan it-tip ta tmexxija jqieg ed lill-uffiççju fl-ambjent naturali tieg u u jag mel l-a jar uωu mir-riωorsi limitati li jeωistu. G andna naraw li l-uffiççju jkollu nies biωωejjed u ppreparati professjonalment filmaterja. iii. Relazzjoni ma G awdex u o rajn G andu jigi eωaminat x tip ta relazzjoni g andu jkollu l-communications Office mad-djoçesi ta G awdex, mar-reli juωi, mal-g aqdiet tal-lajçi Nsara u ma NGOs li jkunu jaqsmu l-istess sibijiet u aspirazzjonijiet li tkun trid ixxerred il-knisja. Il-qasam tar-radju - x jg id is-sinodu 24 Dwar il-qasam tar-radju, id-dokumenti tas-sinodu jg idu kwaωi biss li r-radju RTK qabad sew u ibed udjenza qawwija, speçjalment fost dawk il fuq minn 40 sena. 68 Is-Sinodu jikteb ukoll dwar il- tie a tal-preωenza tal-insara f dan il-qasam. 69 Mill-promulgazzjoni tad-dokumenti tas-sinodu sal-lum kien hemm diversi Ωviluppi fil-qasam tar-radju li rridu nindirizzawhom. Il-preΩenza tal-knisja fil-qasam tax-xandir bir-radju llum hija mag mula b dan ilmod: Radju RTK. Stazzjon eneralist li jxandar fuq frekwenza nazzjonali. L-RTK g ad g andu udjenzi qawwija. F dawn l-a ar snin, kompla kabbar il-kontenut strettament reli juω. Jappella aktar g an-nisa milli g all-ir iel u l-biçça l-kbira tal-udjenza tieg u hija fuq il- amsin sena. 70 Radju Marija. Stazzjon reli juω fis-sens strett tal-kelma li jxandar fuq frekwenza nazzjonali. FiΩ-Ωmien li ilu jxandar, bena udjenza leali, l-aktar ma dawk ta età pjuttost avvanzata Xandir tal-kelma, Ara Kultura, Soçjetà, Knisja, L-RTK g andu dan il-profil ta udjenza: 16% bejn it-30 u 49 sena; 30% bejn il-50 u 64 sena; u 51% fuq il-65 sena. Ûew terzi tal-udjenza huma nisa (BA May 2007) % ta dawk li jisimg u Radju Maria huma bejn il-50 u 64 sena waqt li 45% huma fuq il-65 sena. Ûew terzi tal-udjenza huma nisa (BA May 2007). 43

44 proìetti u proposti G add kbir ta stazzjonijiet tal-komunità l-aktar fid-djoçesi ta G awdex. Dawn huma stazzjonijiet strettament reli juωi. PreΩenza reli juωa fuq diversi stazzjonijiet nazzjonali tal-kelma u fuq stazzjonijiet tal-komunità. Il-qasam tar-radju - idma proposta li ssir 25 i. L-istazzjonijiet bi frekwenza nazzjonali Il- idma f dan il-qasam trid tkun mibnija fuq il-fatt li l-rtk u Radju Marija huma Ωew stazzjonijiet differenti, b kunçett ta xandir differenti u li joperaw fuq mudelli teolo içi differenti. IΩ-Ωew stazzjonijiet fi dan il-knisja jibqg u jag mlu suççess jekk jenfasizzaw fil-kontenut tag hom il-missjoni differenti li g andhom. Ma jaqbel lil add jekk dawn bil-mod il-mod jibdew isiru stazzjonijiet li dejjem aktar jixtiebhu. G alhekk sa sitt xhur mill- ru ta dan id-dokument: a. Radju RTK ifassal, g all-approvazzjoni tas-segretarjat, pjan state iku ta tliet snin biex: (i) Isa a l-identità tieg u ta stazzjon eneralist b enfasi fuq it-tfig taddawl Nisrani fuq il- rajja. Meta l-isqfijiet Maltin kienu varaw l-istazzjon, l-arçisqof Mercieca kien qal çar u tond li jkun g ajb g all-knisja jekk ma titfax dawl fuq il- rajja. (ii) Jara li l-element strettament reli juω fl-iskeda ma jkunx aktar minn 8%. B ala stazzjon eneralist, Radju RTK irid jag ti firxa wiesg a afna ta programmi biex ikun dak li huwa teknikament mag ruf b ala an all format station. Id-direzzjoni tal-istazzjon trid tinse il-perspettiva Nisranija b mod intelli enti f firxa wiesg a ta programmi. (iii) Jimmira biex ikabbar l-udjenzi bejn il-25 u l-50 sena kemm fost in-nisa kif ukoll fost l-ir iel. Il-mira g andha tkun illi mill-anqas 55% tal-udjenza tkun ta t il-50 sena. (iv) Jippro etta l- ti ijiet finanzjarji u jistudja modi o ra ta finanzjament, fosthom somma ta flus annwali mill-knisja li ting ata mhux b ala sussidju 44

45 proìetti u proposti iωda b ala las/investiment g all-programmi ta kontenut direttament jew indirettament Nisrani li l-knisja, permezz tas-segretarjat, turi li tkun trid li jkunu mxandra, anki jekk is-suq ma jiffinanzjahomx. b. Radju Marija jfassal, g all-konsiderazzjoni tas-segretarjat, pjan strategiku biex: (i) Isa a il-poωizzjoni tieg u b ala stazzjon strettament reli juω. (ii) Jg olli l-kwalità tal-programmi indirizzati lejn il-massa, fosthom billi jag mel ta ri kontinwu fis-seng a tax-xandir bir-radju g al dawk li jippreωentaw fuq l-istazzjon. (iii) JeΩamina l-possibbiltà li jorganizza korsijiet ta teolo ija fuq il-metodu uωat permezz tad-distance learning. F dan, l-istazzjon ja dem mill-qrib mal- Fakultà tat-teolo ija. c. Radju RTK u Radju Marija flimkien ifasslu, g all-approvazzjoni tas-segretarjat, programm ta kooperazzjoni bejniethom li jirrispetta l-identità rispettiva tag hom. L-RTK iwassal il-messa prinçipalment b mod pjuttost informali waqt li Radju Marija jevan elizza b mod aktar dirett u formali. L-oqsma talkooperazzjoni g andhom ikunu afna u varji u jkopru l-aspetti tekniçi, ta kontenut, ta ta ri lil min jippreωenta u ta tag rif dwar udjenzi, fost l-o rajn. ii. L-istazzjonijiet tal-komunità Bla dubju ta xejn, l-istazzjonijiet tal-komunità g andhom iservu l- ti ijiet talkomunitajiet rispettivi li lejhom ixandru. Waqt li napprezzaw dan, xorta nag rfu l- tie a ta koordinament u kooperazzjoni bejn dawn l-istazzjonijiet infushom, u bejnhom u bejn l-istazzjonijiet nazzjonali fi dan il-knisja. Din il-kooperazzjoni g andha tkun programmata u ppreωentata fi pjan ma dum apposta. L-istazzjonijiet nazzjonali fi dan il-knisja g andhom jg inu lil dawn l- istazzjonijiet tal-komunità anke billi jipprovdulhom programmi bla las. Il-Knisja g andha, fil-limitu tal-possibbli, toffri façilitajiet fuq dawn l-istazzjonijiet anki lill-organizzazzjonijiet mhux tal-knisja u lil individwi li ja dmu fil-komunitajiet mil uqa minn dawn l-istazzjonijiet. iii. L-istazzjonijiet mhux tal-knisja Dawn l-istazzjonijiet joffru possibbiltajiet utli u interessanti lill-knisja. F dan il-qasam 45

46 proìetti u proposti ukoll insibu afna frammentazzjoni u sparpaljar min-na a tal-uωu minn dawk fi dan il-knisja. Nifhmu li stazzjonijiet differenti g andhom fiωjonomija u ti ijiet differenti u li huma g andhom il-libertà s i a li javviçinaw persuni li jidhrilhom li huma tajba g all-programmi reli juωi. Is-Segretarjat, waqt li jirrispetta b mod s i l-awtonomija ta dawn l-istazzjonijiet, g andu jiltaqa mat-tmexxija tag hom u joffri s-servizzi tieg u biex ix-xandir reli juω fuqhom ikun tal-aqwa kwalità. Din tista ssir, pereωempju, billi jitfassal ftehim li bih is-segretarjat jipprovdi nies u ideat u jkun jista ji arantixxi li x-xandir reli juω jissodisfa l- ti ijiet tal-udjenzi g al xandir ta kwalità u li l-kontenut tieg u ikun kontenut awtentikament Kattoliku. Arran ament simili g andu jsir mal-istazzjonijiet televiωivi. iv. L-isfida tad-di itali L-ambjent di itali li semmejna 72 jipprovdi afna possibbiltajiet odda li g andhom ji u esplorati mill-knisja. Dawn il-possibbiltajiet kollha g andhom ji u esplorati mis-segretarjat bl-g ajnuna ta esperti fil-qasam. Is-Segretarjat jista, pereωempju, jistudja l-possibbiltà li jinfeta stazzjon did tarradju li jkun immirat g aω-ωg aωag. Dan ikun jikkonsisti prinçipalment f muωika immirata g aω-ωg aωag u spots ta informazzjoni u formazzjoni reli juωa u umana. Il-qasam tat-tv u tal-produtturi indipendenti - x jg id is-sinodu 26 Min abba l-importanza tal-media fil-formazzjoni permanenti tal-poplu, is-sinodu jara l- tie a ta preωenza aktar qawwija fuq stazzjonijiet eωistenti tar-radju u t- televiωjoni, bi produzzjoni ta programmi m ejjija bl-involviment ta lajçi li huma esperti fil-materja, u bil-possibbiltà li, fuq l-istazzjonijiet kollha, fl-a jar in possibbli, jixxandru programmi ta formazzjoni reli juωa Ara nru 7 ta dan id-dokument. 73 Dokument tas-sinodu Djoçesan Lajçi Nsara,

47 proìetti u proposti Issir riferenza partikolari g at-tv Unit tal-media Centre li twaqqaf dan l-a ar mill- Knisja f Malta 74 b ala grupp ta produzzjoni ta video. 75 Din trid tibni strate ija ta idma fid-dawl ta dak li qed jing ad. Taqsima b al din g andha sservi kemm g all-produzzjoni kif ukoll g all-g ajnuna u t-ta ri g all-operaturi pastorali. 76 Is-Sinodu jag raf ukoll li barra t-tv Unit fil-knisja nibtu wkoll individwi u gruppi li g andhom çentri ta produzzjoni tag hom. 77 Il-qasam tat-tv u tal-produtturi indipendenti - idma proposta li ssir 27 Kif spjegat aktar il fuq 78 fil-qasam tat-tv kien hemm diversi Ωviluppi li joffru opportunitajiet u sfidi lill-knisja li trid li dejjem tkun g as-servizz tal-bniedem s i u tal-bnedmin kollha. i Ma tifta x stazzjon tat-tv F dan il-kuntest, l-arçidjoçesi ttenni d-deçiωjoni li ma tifta x stazzjon tat-tv iωda tag raf li g andha tkun preωenti f dan il-qasam kemm permezz ta relazzjoni ma produtturi indipendenti kif ukoll mal-istazzjonijiet tat-tv infushom. ii Djar ta produzzjoni fi dan il-knisja Is-Sinodu jag mel riferenza g all-produtturi tat-tv li nibtu fi dan il-knisja. Illum insibu, fost l-o rajn, it-tv Unit tal-media Centre u CAM Productions. Sa sitt xhur minn mindu jibda ja dem, is-segrerarjat g andu jlaqqa lil dawn u lil produtturi o ra fi dan il-knisja biex ifasslu pjan state iku illi: a. Jindika l-oqsma partikolari fejn kull produttur ikun se jispeçjalizza u fejn l-aktar se jinvesti r-riωorsi tieg u. b. Ifassal l-a jar mod kif il-produtturi fi dan il-knisja flimkien jew b mod singolu jew ma o rajn jid lu f oqsma o ra barra dawk tax-xandir reli juω fis-sens strett tal-kelma. Id-djar ta produtturi Kattoliçi je tie li jag rfu li dan huwa l-qasam li je tie li ji i Ωviluppat jekk irridu npo u fil-prattika dak li jitlob is- 74 Lajçi Nsara, Xandir tal-kelma, Xandir tal-kelma, Kuntest Malti, Ara nru 2 ta dan id-dokument. 47

48 proìetti u proposti Sinodu, ji ifieri li nkunu preωenti fl-a jar in possibbli. 79 Dawn il-produtturi g andhom jesploraw eneri b al drama, game shows u formati o ra ta programmi mhux normalment inkluωi b ala xandir reli juω. c. Jesploraw l-oqsma ta kooperazzjoni bejniethom: tekniçi, ta produzzjoni, ideat ta programmi u o rajn iii Produtturi indipendenti u stazzjonijiet tat-tv Permezz tal-produtturi Kattoliçi jew inkella direttament, is-segretarjat g andu jfassal state ija ta idma mal-produtturi indipendenti u ma stazzjonijiet televiωivi. Dan il-pjan g andu jesplora: il-possibbiltà ta ko-produzzjonijiet ma dawn il-produtturi indipendenti jew ma stazzjonijiet tat-tv jew il-possibbiltà ta kontribut Nisrani fil-programmi varji tag hom; il-possibbiltà ta organizzazzjoni ta ta ri fis-seng a tal-produzzjonijiet televiωivi b enfasi fuq l-aspetti estetiçi u etiçi; possibbiltajiet o ra ta kooperazzjoni bejn in-na at differenti. Is-Segretarjat g andu wkoll jipprova jil aq direttament mal-istazzjonijiet tat- TV ftehim partikolari dwar programmi formalment reli juωi fuq l-istazzjonijiet rispettivi. Il-qasam tal-media stampata - x jg id is-sinodu 28 Is-Sinodu jitkellem fil-qosor kemm fuq il-media stampata fi dan il-knisja kif ukoll fuq id-dmir tal-insara f dan il-qasam. Dwar tal-ewwel jg id li: il-gazzetta Il-Ìensillum ma qabditx art, ukoll jekk dan l-a ar re g et adet ftit nifs. 80 Jg id ukoll li d-djoçesi g andha tkun aktar çara dwar il-linja tal-gazzetta tag ha, Il-Ìensillum, b ala gazzetta ta ispirazzjoni Kattolika. 81 Ma hemmx riferenza g al forom o ra ta stampa. 79 Lajçi Nsara, Xandir tal-kelma, Xandir tal-kelma,

49 proìetti u proposti Dwar id-dmir tal-insara, is-sinodu jg id li: huwa dmir tal-kattoliçi li jkunu preωenti f dawn l-oqsma radju, televiωjoni, gazzetti, Internet sabiex ja dmu b al mira fis-soçjetà. Il-kitba fil-gazzetti ma tistax tkun limitata g all-media tal-knisja iωda trid to ro u tidher fil-gazzetti stess li fihom issir il-kritika. 82 Id-dokument dwar il-lajçi jg id li g andu jsir uωu intelli enti mill- urnali u r- rivisti lokali. 83 L-iΩviluppi li kien hemm fil-qasam tal-istampa f pajjiωna di à g amilna riferenza g alihom aktar il fuq. Fil-qasam tal-gazzetti marbuta mal-knisja, barra Il-Ìensillum, hemm Il-Le en is-sewwa wie ed mill- urnali l-aktar li ilhom ji u ppubblikati f pajjiωna. Dawn iω-ωew gazzetti huma differenti afna minn xulxin f diversi aspetti iωda t-tnejn li huma, skont l-istatistika ppubblikata, mhux qed jirnexxilhom jippenetraw is-suq b xi mod sinifikattiv. 84 Il-preΩenza tal-knisja fil-qasam tal-magazines hija numerikament b sa itha; iωda bla dubju l-akbar preωenza qieg da permezz tal-magazine Flimkien li jitqassam b xejn fil-biçça l-kbira tal-djar Maltin. Waqt li nuru sodisfazzjon g al g add kbir ta kopji li jitqassmu, inωidu li je tie ukoll inkunu nafu kemm jinqara, minn min u l-g ala. Il-qasam tal-media stampata idma proposta li ssir 29 i. DeçiΩjoni dwar Il-Ìensillum 85 Fi Ωmien sitt xhur mill-publikazzjoni tad-dokument, tittie ed deçiωjoni dwar il-futur tal-gazzetta Il-Ìensillum wara li jkun ikkunsidrat jekk mis-sinodu l hawn qabditx 82 Kultura, Soçjetà, Knisja, Lajçi Nsara, Ara The Media Warehouse, January 2007 April Wie ed mill-argumenti spiss diskussi tul dawn l-a ar snin kien il-preωenza tal-arçidjoçesi fil-qasam tal-media stampata. Din il-preωenza tista tie u forom differenti. Insemmu xi eωempji li mhux bilfors jeskludu wie ed lill-ie or. Jekk middiskussjoni jo ro li Il-Gensillum qabdet l-art, allura din hija preωenza valida. Il-magazine Flimkien jipprovdi preωenza popolari li bih il-knisja til aq kwaωi d-djar kollha ta pajjiωna. Jista jkun hemm preωenza o ra aktar speçjalizzata. Din tista tie u l-forma ta magazine imqassam ma xi gazzetta bl-ingliω u jkun magazine li jittratta aktar il-grajjiet kurrenti u l-iωviluppi varji f pajjiωna fid-dawl tat-tag lim soçjali tal-knisja. Dan ikun finanzjat mir-reklamar. Ma rridux ninsew li hemm ukoll il-preωenza permezz ta Le en is-sewwa g al udjenza differenti. 49

50 proìetti u proposti art 86 u wara li jkun ikkunsidrat l-ammont ta investiment paragunat mal-bejg ta kopji u l-influwenza li qed ikollha l-gazzetta. Fid-dawl ta din id-deçiωjoni, titfassal strate ija dwar il-policy u r-rwol tal-media stampata li hija proprjetà tal-arçidjoçesi u dik li qieg da fi dan il-knisja iωda mhix proprjetà tal-arçidjoçesi. Il-media stampata tkun wa da mill-oqsma li jid ol fihom il-pjan Pastorali dwar ilmedia. ii. Strate ija mill-pjan Pastorali L-istess Pjan Pastorali g andu jfassal l-istrate ija tal-knisja rigward il-media stampata li mhix tal-knisja biex, fi kliem is-sinodu stess, isir uωu intelli enti millgazzetti u r-rivisti lokali. 87 Media education - x jg id is-sinodu 30 Il-Knisja f Malta kienet pijunier tal-media education f pajjiωna tant li f Ottubru 2006 tfakkar il-25 anniversarju mill-introduzzjoni tas-su ett f g add ta skejjel tal- Knisja. 88 Is-Sinodu jag raf din il- idma fid-dawl ta dak li hu miktub minn diversi dokumenti tal-knisja kemm dik universali kif ukoll dik lokali. 89 Fil-fatt, mill-pubblikazzjoni tal- Inter Mirifica tal-konçilju Vatikan II, diversi kienu d-dokumenti tal-knisja li esi ew li l-iskejjel tal-knisja jg allmu l-media education fil-livelli kollha tag hom. 90 Is-Sinodu, wara li jag raf l-importanza li ta lil dan is-su ett l-istat Malti, 91 jesi i b mod çar u qawwi: 86 Xandir tal-kelma, Lajçi Nsara, Ara Borg u Lauri, (2006) g al tag rif dettaljat dwar l-istorja, l-iωvilupp u l-istrate ija tal- idma tal-knisja f Malta f dan ilqasam. 89 Xandir tal-kelma, Ara Inter Mirifica, 16; Communio et Progressio, 107; Aetatis Novae, 18 u 24d,; u Gwanni Pawlu II, Ittra Apostolika Rapid Development (2005), Ara Ministry for Education and National Culture (1999). 50

51 proìetti u proposti Dan is-sinodu jitlob li l-programm tal-media education imfassal mis-segretarjat g all-komunikazzjoni Soçjali jifforma parti integrali mit-tag lim baωiku fil-livelli kollha tal-iskejjel tal-knisja. 92 Media education - idma proposta li ssir 31 i. Programm fl-iskejjel Din id-dikjarazzjoni tas-sinodu hija fis-sustanza ripetizzjoni ta dak li kienu esi ew, fost l-o rajn, il-pjan Pastorali u l-programm Pastorali intitolat Lejn is-sena 2000 b ala Familja. 94 IΩda, minkejja dawn id-direttivi kollha, f dawn l- a ar snin kompla jonqos l-g add ta skejjel li jg allmu l-media education. Meta nkitbu d-dokumenti tas-sinodu kien hawn 35 skola tal-knisja tg allem dan issu ett. 95 Illum hawn 27 skola! 96 Ûgur li ma morniex il quddiem f dan il-qasam tant importanti. G alhekk sa Ìunju 2009: Is-Segretarjat g all-komunikazzjoni Soçjali, flimkien mas-segretarjat g all- Edukazzjoni g andhom: jaraw x inhuma d-diffikultajiet li qed isibu l-minoranza tal-iskejjel tal-knisja li mhux qed jg allmu s-su ett; jg inuhom jeg lbuhom; jaraw li sal-bidu tas-sena skolastika, Settembru 2009, anke dawn l-iskejjel ikunu qed isegwu d-direttivi tal-knisja g al dan il-qasam; jaraw kif u b liema effettività qed jg allmu l-media education dawk l-iskejjel li jg idu li jg allmuh. Is-Segretarjat, flimkien mas-segretarjat g all-edukazzjoni u s-segretarjat g all- KatekeΩi, g andhom jaraw kif elementi ta media education ikunu parti minn su etti o ra mg allma fl-iskejjel, b mod partikolari r-reli jon. Dan g andu jsir b mod speçjali f dawk is-snin li ma humiex koperti bil-programm ta media education tas-segretarjat. 92 Xandir tal-kelma, Pjan Pastorali , Lejn is-sena 2000 b ala Familja, Ara Lauri u Borg (2006) 96 Informazzjoni mog tija mill-media Centre dwar is-sitwazzjoni f Ottubru

52 proìetti u proposti ii. Programm barra l-iskejjel Il-Knisja trid li, apparti l-iskejjel tag ha, anki l-parroççi jkunu minn ta quddiem nett biex joffru l-media education. F dan il-qasam tant importanti, il-knisja trid li tkun ta servizz g all- enituri, g all-edukaturi, g all-komunikaturi u g aω-ωg aωag. 97 Is-Segretarjat, flimkien mas-segretarjat g all-parroççi, jaraw kif il-parroççi blistrutturi tag hom jistg u jintuωaw alli jwettqu x-xewqa tal-knisja li l-parroççi jkunu ta servizz fil- idma ta media education. Fost affarijiet o ra, is-segretarjat u s-segretarjat g all-katekeωi g andhom flimkien jaraw kif tag lim dwar il-media jkun inkluω fil-kotba tal-katekiωmu li jintuωaw fiç-çentri tad-duttrina li hemm fil-parroççi u fid-djar tad-duttrina. Is-Segretarjat, flimkien mas-segretarjat g al-lajçi, ifasslu pjan biex element ta media education ikun parti mill-formazzjoni mog tija liω-ωg aωag u adulti msie ba fl-g aqdiet u fil-movimenti tal-lajçi. L-g aqdiet tal-lajçi, l-aktar dawk impenjati fil-qasam tal-familja, g andhom jikkunsidraw il-possibbiltà li jo olqu advocacy groups li jkunu jistg u jag mlu pressjoni biex il-media jissodisfaw il- ti ijiet profondi tal-bnedmin g al dak li jhenni, huwa sabi u veru; i arsu d-dinjità umana, l-aktar tal-minuri u ta dawk vulnerabbli; u jag tu le en lil kul add. Is-Segretarjat ifassal pjan kif il-media differenti fi dan il-knisja radju, gazzetti, eçç ikunu a enti ta media education billi jg inu lill-qarrejja, lissemmieg a u lit-telespettaturi juωaw il-media b mod kritiku u matur. Il-qasam di itali joffri sfida pastorali o ra li tista tirriωulta mit-tixrid tal-media l- odda g ax, waqt li joffri afna possibbiltajiet poωittivi, jista jo loq forma ta faqar u diωlivell bejn gruppi differenti tas-soçjetà. Il-Knisja tag raf id-diversi sforzi u inizjattivi tajbin afna li qed isiru mill-awtoritajiet çivili biex f pajjiωna ting alaq din il-qasma. Is-Segretarjat, bil-kooperazzjoni ta segretarjati o ra li jistg u jg inu, jid lu f kuntatt mal-awtoritajiet çivili u, fejn ikun il-kaω, ma NGOs biex jaraw kif strutturi, bini u programmi tal-knisja jistg u jg inu biex il-qasma di itali ting eleb. 97 Ara Benedittu XVI, Messa g al Jum il-komunikazzjoni Soçjali 2007, Children and the Media: A Challenge for Education. 52

53 proìetti u proposti Is-Sinodu, f diversi partijiet, jitlob li jsir ta ri fl-uωu tal-media g al dawk li jkunu se jwasslu l-preωenza Nisranija permezz tal-media. 98 Ming ajr ta ri ta dan it-tip, il-parteçipazzjoni Nisranija x aktarx li tkun wa da dg ajfa. Il-pjan ta azzjoni mitlub mis-sinodu g andu jitlesta mis-segretarjat sa sentejn minn mindu jibda ja dem. Il-media l- odda - x jg id is-sinodu 32 Fid-dokumenti tas-sinodu hemm kemm riferenzi fil-qosor g all-media l- odda 99 kif ukoll proposti konkreti dwar pro etti li jmisshom isiru. Fost dawn, insibu proposta konkreta dwar il-websajt tal-arçidjoçesi u deskrizzjoni pjuttost dettaljata tal- idma li ssir permezz tag ha. 100 Hemm ukoll proposta biex il-knisja to loq infrastruttura ta komunikazzjoni bejn l-entijiet kollha tag ha. 101 Hemm ukoll riferenzi partikolari g all-uωu tal-media l- odda fil- idma pastorali maω-ωg aωag. 102 F dawn l-a ar ames snin mill-pubblikazzjoni tad-dokumenti tas-sinodu, saru afna Ωviluppi fil-pajjiω f dan il-qasam. Óafna gruppi fil-knisja adu vanta minn dawn l-iωviluppi u b mod spontanju bnew websajts differenti, waqqfu gruppi finnetworks fil-hi5 u fil-facebook u anke po ew materjal tag hom fuq il-you Tube. Il-media l- odda - idma proposta 33 Il-Knisja, permezz tas-segretarjat, g andha tag ti importanza kbira lil dan ilqasam. B mod partikolari, is-segretarjat g andu: a. Jag mel inventarju tal-uωu tal-media l- odda li qed isir fil-preωent minn organizzazzjonijiet jew individwi fi dan il-knisja. Jara wkoll l-oqsma, l-etajiet u l-gruppi li qed jintla qu mill-inizjattivi preωenti. Dan l-inventarju g andu jwassal biex jitfassal kwadru li jurina s-sa iet, id-dg ufijiet u l-opportunitajiet li l-knisja g andha f dan il-qasam. 98 Ara Xandir tal-kelma, 43; Kultura, Soçjetà, Knisja, 16 u Ara Kultura, Soçjetà, Knisja, 16 u Ara Xandir tal-kelma, Ara Xandir tal-kelma, Ara Adolexxenti u Ûg aωag, 4 u

54 proìetti u proposti b. Jevalwa l-websajt tal-arçidjoçesi fid-dawl ta dak li ried minnha s-sinodu u fiddawl ta Ωviluppi li se ew fl-a ar snin. c. Iniedi proçess ta studju u konsultazzjoni li g andu jwassal biex fi Ωmien sena mill-pubblikazzjoni ta dan id-dokument tinbena l-istrate ija tal-knisja f dan il-qasam. Din il- idma g andha ssir jew b ala parti mill- idma g all-pjan Pastorali jew inkella b rabta stretta afna mag ha. L-istrate ija g andha titfassal fuq medda qasira, tan-nofs u fit-tul. Parti millistrate ija g andha tinkludi l-mekkaniωmu li jintuωa biex issir evalwazzjoni kontinwa tal- idma li tkun qed issir. 54

55 Kap IV ÓArsa l quddiem 55

56 Óarsa l quddiem Knisja o t u qaddejja 34 L-analiΩi tar-rwol tal-media fis-soçjetà Maltija u l-proposti elenkati fit-tielet taqsima ta dan il-programm ta idma m g andhomx jitqiesu prinçipalment b ala parti minn pjan jew programm imfassal fil- idma normali ta xi aωjenda jew organizzazzjoni biex iωωid l-effiçjenza jew l-effikaçja tag ha. Bla dubju ta xejn, irridu nkattru l- effiçjenza u l-effikaçja tal- idma tag na. Bla dubju huwa dmir tag na li nag mlu hekk. IΩda l- idma tag na tkun effettiva u effikaçi skont il-viωjoni li ddawwalha u r-ru li tanimaha. Din il- tie a to ro min-natura tal-knisja li mhix sempliçement organizzazzjoni kbira u kumplessa. Fid-dawl ta dan kollu, l-g an ta dawn il-proposti huwa li bit-twettiq tag hom il- Knisja f Malta tkun tista taqdi a jar il-missjoni tag ha ta o t u qaddejja, viωjoni li ntg aωlet g all-knisja f pajjiωna mis-sinodu Djoçesan, viωjoni li hija kumplimentari g all-viωjoni ta Knisja b ala omm u g alliema li addanna g al g exieren ta snin. 103 G alhekk, fit-tarf ta dan id-dokument, aktar minn konkluωjoni, qeg din nag tu arsa l quddiem fid-dawl ta din il-viωjoni. Il-Knisja trid tkun hekk ji ifieri o t u qaddejja tas-soçjetà fil-qasam u permezz tal-qasam tal-komunikazzjoni soçjali. Il-Knisja la trid tuωa (fis-sens negattiv talkelma) u lanqas tiddomina dan il-qasam jew permezz tieg u. Il-Knisja, iωda, trid t obb u taqdi fil-qasam tal-media u permezz tal-media. L-im abba u s-servizz li janimaw il- idma tag ha f kull qasam janimawha wkoll hawnhekk. G alhekk il-knisja pubblikament timpenja ru ha li kontinwament tag mel eωami tar-rwol tag ha, tal-inizjattivi, tal-proposti u tal-pro etti tag ha f dan il-qasam fiddawl ta din il-viωjoni. G ax t obb u taqdi, il-knisja tixxierek mal-bqija tal-membri tas-soçjetà dawk li jemmnu u dawk li ma jemmnux biex tara li l-media jseddqu d-dinjità tal-bnedmin kollha u tal-bniedem s i. U g ax temmen li l-akbar dinjità li g andhom il-bnedmin tinsab fil-fatt li huma wlied Alla, t abrek biex issib dak li l-aktar jiffaçilita t-twettiq ta dan kollu. G alhekk, f dan il-qasam, il-knisja b erqa tfittex il-wiçç di itali tal-mulej biex tikkomunikah. 103 Ara ViΩjoni ta Knisja Komunjoni, PreΩentazzjoni. 56

57 Óarsa l quddiem Il-Wiçç di itali tal-mulej 35 Il-bixra ta wiççu llum hija mfassla mill-uçu ta dawk li jemmnu u ta dawk li ma jemmnux fih u hija mibnija bil- idma tag hom. Dan il-wiçç huwa akbar u isba minn dak li l-bniedem wa du jista jo lom. B idmiet differenti l-bniedem jaqbad u jwassal aspetti partikolari tieg u. Il-mezzi ta komunikazzjoni soçjali g andhom rwol importanti afna g ax jg inu fit-tfassil u fil-komunikazzjoni talwiçç di itali tal-mulej. Dan il-wiçç di itali tal-mulej, imwassal permezz tal-media, g andu dimensjoni partikolari. Huwa g andu dimensjoni globalizzata g ax, fost it-teknolo ija ma luqa mill-bniedem, il-media biss jistg u jekk jit allew iqarrbu lejn xulxin u tant malajr lill-bnedmin minn kull rokna tad-dinja biex b hekk jiffaçilitaw is-sentiment li l-bnedmin huma tassew isem wie ed. B dan il-mod il-wiçç di itali tal-mulej ma jibqax biss wiçç Ewropew, jew AΩjatiku jew Afrikan jew ta xi bixra o ra, iωda jsir wiçç mag ruf minn kul add kif tassew hu, ji ifieri b ala l-wiçç veru tal-bnedmin. Din il- idma u din id-dinjità l-knisja tag milha fl-g arfien u fit-twemmin s i li l- Mulej huwa preωenti u aj fl-istorja u fis-soçjetà tag na llum b alma darba kien preωenti f art twelidu. Minflok fit-toroq kollha trab tal-palestina, illum qed jimxi wkoll fuq il-highways di itali u elettroniçi. F dawn it-toroq ukoll qieg ed ifejjaq, ja fer, i obb, iwie eb g all-aspirazzjonijiet l-aktar profondi tal-bnedmin u, fuq kollox, isalvahom. Il-Knisja g alhekk ta dem bla heda biex il-wiçç tal-mulej ikun pro ettat b mod s i u çar fl-isfera di itali b mod li l-bnedmin ikunu jistg u jiddistingwuh mill-uçu l-o ra kollha li din id-dinja tippro etta. Missjoni ta m abba u servizz 36 Il-Knisja g alhekk timpenja ru ha f idma sfiqa ta djalogu kontinwu ma dawk kollha li ja dmu f dan il-qasam biex tifhem u tinftiehem. Ta dem ukoll biex f dan id-djalogu jkunu inkluωi dawk li jirçievu l-media alli minflok riçevituri passivi, isiru sie ba attivi li jag mlu d-differenza. Il-Knisja tag raf li din il-missjoni tag ha ta m abba u servizz mhix missjoni façli f dinja pluralistika u li dejjem aktar qed tin akem mill-irjie tan-neoliberaliωmu 57

58 Óarsa l quddiem li jqieg ed il-profitt fuq kollox, inkluω fuq il-bniedem. Din il- idma l-knisja tid ol g aliha b e a, b kura, b umiltà, u b ottimiωmu. Il-Knisja hija realistika u allura tag raf li din il-missjoni taqdiha biss jekk titwa ad mas-salib. Dan il-knisja tag mlu bis-sliem u l-hena li ji i miç-çertezza li dan is-salib huwa s- salib rebbie tal-mulej li rxoxta. 58

59 Kap V RIFERENZI 59