Servizzi u Benefiççji

Transcription

1 1 Servizzi u Benefiççji g all-persuni b DiΩabilità KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ

2 2 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 3 Din il-pubblikazzjoni tista tinkiseb mill-kummissjoni f formati differenti: bil-malti, bl- IngliΩ, verωjoni Façli-biex-Taqra bil-malti, fuq awdjo (cassette jew CD) bil-malti, u fuq vidjow bil-lingwa tas-sinjali Maltija. Il-verΩjonijiet bil-malti, bl-ingliω u Façli-biex-Taqra jinsabu wkoll fuq il-websajt tal-kummissjoni: This publication is available from the Commission in different formats: in Maltese, English, Easy-To-Read version in Maltese, on audio (cassette or CD) in Maltese and on video in Maltese Sign Language. The versions in Maltese, English and Easy-To- Read can also be found on the Commission s website: Pubblikazzjoni: Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità, 2009 ISBN: Din il-pubblikazzjoni hi sponsorjata mid-direttorat Ìenerali g all-impjiegi, l-affarijiet Soçjali u Opportunitajiet Indaqs tal-kummissjoni Ewropea. Il-finanzjament tag ha hu pprovdut mill-programm tal-komunità Ewropea g all-impjiegi u s-soliderjata Soçjali ( ). Dan il-programm ie stabbilit biex jissapportja finanzjarament l-implimentazzjoni tal-objettivi tal-unjoni Ewropea fl-oqsma tal-imjiegi u l-affarijiet soçjali, kif jinsabu fl-a enda Soçjali, u g alhekk jkkontribwixxi biex jintla qu l-miri tal-istrate ija ta Lisbona f dawn l-oqsma. Il-Progarmm ta seba snin hu mmirat g al dawk kollha involuti f dawn l-oqsma u li jistg u jg inu jsawru l-iωvilupp fis- 27 pajjiω tal-unjoni, fil-pajjiωi tal-efta-eea u l-pajjiωi kandidati g al s ubijia, ta li ijiet u policies fl-oqsma tal-impjiegi u dawk soçjali u li jkunu xierqa u effettivi. IL-viΩjoni tal-progess hi li ssa a il-kontribuzzjoni tal-ue u li tssapportja l-impenn u l-isforzi tal-istati Membri biex jin olqu aktar impjiegi u impjiegi a jar, u li tinbena soçjetà aktar mag quda. G al dan il-g an, PROGRESS g andu jkun strumentali biex: jipprovdi analaωi u pariri dwar policy f dawk l-oqsma li jaqg u ta t il-progess; jimmoniterja u jirrapporta fuq l-implimentazzjoni ta li ijiet u policies tal-ue f dawk l-oqsma li jaqg u ta t il-progess; jippromwovi t-trasferiment ta, it-tag lim dwar, u s-sapport g al policies fost l-istati Membri relatati malobjettivi u l-prijoritajiet tal-ue; u jiççirkola l- sibijiet dwar dawn l-oqsma ta dawk kollha involuti u s-soçjetà in enerali. G al aktar informazzjoni ara: Werrej Da la Provedimenti dwar is-sa a Servizzi Edukattivi Impjiegi Servizzi ta Matul il-jum g all-adulti b DiΩabilità Sigurtà Soçjali Djar Servizzi Residenzjali Trasport Servizzi O ra fil-komunità Karta tal-identità Speçjali G ajnuniet Speçjali g all-persuni b DiΩabilità...68 L-informazzjoni li hemm f din il-pubblikazzjoni mhix neçessarjament tirrifletti l-poωizzjoni jew l-opinjoni tal-kummissjoni Ewropea.

3 4 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ Informatika Servizz Spiritwali Óin Liberu G arfien Pubbliku Ta ri u Riçerka Organizzazzjonijiet Mhux Governattivi G aqdiet Nazzjonali Volontarji G aqdiet Lokali Volontarji KonkluΩjoni Appendiçi Indiçi Da la G andi l-pjaçir li g al darb o ra nippreωenta edizzjoni dida talktieb Servizzi u Benefiççji g all-persuni b DiΩabilità, li l-knpd qed ter a tippubblika bis-sapport finanzjarju tal-programm Progress tal- Unjoni Ewropea. Meta wie ed iqabbel l-ewwel edizzjoni li jiena editjajt g oxrin sena ilu fl-1989, wie ed mill-ewwel jinteba li f dan il-qasam ittie du diversi inizjattivi mis-soçjetà Maltija biex il-persuni b diωabilità verament ikollhom opportunitajiet indaqs. Naturalment g ad baqa xi jsir u bil- idma ta kul add dan il-progress jitkompla. Dan il-ktieb g andu l-g an prinçipali li jservi ta direttorju komprensiv tas-servizzi u benefiççji kollha li s-soçjetà tag na toffri lillpersuni b diωabilità u l-familji tag hom. Dawn is-servizzi, minn Ωmien g al Ωmien, jinbidlu u jiωdiedu. It-tag rif li ssibu f dan il-ktejjeb hu korrett u eωatt sad-data tal-pubblikazzjoni tieg u. G alhekk ikun g aqli li meta tag mel uωu minn dan il-ktieb, tiççekkja l-informazzjoni li ssib fih ma dawk li jipprovdu s-servizzi permezz tat-telefon jew mezz ie or li ssibu f dan il-ktieb stess. Naturalment l-uffiçjali tal-knpd jag tukom ukoll kull g ajnuna dwar l-informazzjoni li jkollkom bωonn meta titolbuhielhom. Il-KNPD ta dem biex kul add ikollu aççess g al din l-informazzjoni importanti u g alhekk dan il-ktejjeb qed ji i ppubblikat f formati differenti. Kopji f dawn il-formati differenti jistg u jinkisbu ming ajr las mill-uffiççini tal-knpd waqt li l-formati stampati qeg din ukoll fil-websajt tal-kummissjoni. Fred Bezzina L-Editur

4 6 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 7 1 Provedimenti dwar is-sa a 1. Id-DiviΩjoni tas-sa a 1.1 Toffri servizz ta tilqim kontra mard infettiv b alma hu t-tetnu, id-difterite, il-poljo, il- oωba, ir-rubella, il-gattone, Haemophilus Influwenza B, is-sog la konvulsiva, l-epatite u l-influwenza. Id- DiviΩjoni toffri wkoll servizz ta tilqim g al kontra mard infettiv li wie ed jista jiltaqa mieg u meta jsiefer. Aktar informazzjoni tista tinkiseb ming and: Iç-Çentru tat-tilqim Çentru tas-sa a, Floriana Tel: jew Tipprovdi servizzi ta dijanjoωi u assessment mediku (hi x inhi d-diωabilità u l-grad tag ha) lil persuni b diωabilità. Id-DiviΩjoni toffri diversi servizzi mediçi speçjalizzati b alma huma dawk tal-g ajnejn (oftalmolo ija), tas-smig (ENT), tal-g adam (ortopedija) u o rajn. Aktar informazzjoni tista tinkiseb ming and: L-Isptar Mater Dei Tel: , , Toffri fiωjoterapija u occupational therapy lil persuni b diωabilità li jkollhom bωonn dawn is-servizzi. Aktar informazzjoni tista tinkiseb ming and L-Isptar Mater Dei FiΩjoterapija - Tel: , , Occupational Therapy - Tel: Toffri servizz ta terapija tad-diskors u l-lingwa (speech therapy) lil dawk li je ti uha. Dan is-servizz jing ata fil-bere, fiç-çentri tas-sa a, fl-iskejjel, fiç-çentri ta matul il-jum jew fl-isptarijiet billi jsir appuntament dirett mal-ispeech therapist jew permezz ta riferenza minn tabib jew g alliem lill-klinika tal-ispeech Therapy. Aktar informazzjoni tista tinkiseb ming and L-Isptar Mater Dei Klinika tal-ispeech Therapy Tel: Toffri Genetic Counselling (parir dwar il-kawωa tad-diωabilità) fid- Dipartiment tal-out Patients fl-isptar San Luqa. Kull persuna ti i riferuta mill-konsulent Pedjatriku (speçjalista tat-tfal). Aktar informazzjoni tista tinkiseb ming and L-Isptar Mater Dei Tel: , Toffri, permezz taç-child Development Assessment Unit (CDAU), servizz ta assessment minn tim multi-dixxiplinarju lit-tfal li g andhom nuqqasijiet fl-iωvilupp li jistg u jkunu fiωiçi, mentali jew fl-im iba. Aktar informazzjoni tista tinkiseb ming and Iç-Child Development Assessment Unit (CDAU) Pietà Tel: ,

5 8 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ Permezz tal-audiology Unit fl-ent Out Patients, tal-isptar Mater Dei, tipprovdi servizz ta : Screening tas-smig tat-trabi; Testijiet tas-smig ; Rijabilitazzjoni u counselling g al persuni neqsin mis-smig ; Dizziness Clinic lil persuni li jkollhom sturdament jew Tinnitus ( sejjes fil-widna). L-Isptar Mater Dei Id-Dipartiment tal-out Patients - ENT Tel: , , Permezz tal-orthoptic Clinic fl-ophthalmic Out Patients, tal-isptar Mater Dei, tipprovdi servizz ta : Assessjar tal-vista u trattament ta Amblyopia (g ajn g aωωiena); Assessjar tal-lenti tan-nuççalijiet b follow up meta jkun me tie ; Assessjar ta problemi relatati mal-moviment tal-g ajnejn u meta l-g ajnejn ma jkunux dritti (squint) L-Isptar Mater Dei Id-Dipartiment tal-out Patients - Oftalmija Tel: , Servizzi Edukattivi 1. Id-DiviΩjoni tal-edukazzjoni Id-Direttorat g al Servizzi Edukattivi permezz tad-dipartiment g as-servizzi g all-istudenti toffri servizzi edukattivi g al tfal li g andhom xi diωabilità jew kundizzjoni fiωika, intellettwali, emozzjonali jew soçjali, tkun ta liema grad tkun. Dawn is-servizzi huma kemm ta natura preventiva (li ma j allux il-problema tikber) kif ukoll rimedjali (li jg inu lit-tfal ila qu mat-tfal l-o ra), u jing ataw lill-istudenti, lill- enituri u lill-iskejjel skond il- ti ijiet tag hom. Ting ata wkoll direzzjoni lill- enituri sabiex uliedhom b diωabilità jkollhom l-edukazzjoni neçessarja. Dawn is-servizzi tal-edukazzjoni Speçjali jinqasmu fi tlieta: dawk li jing ataw fi skejjel regolari dawk li jing ataw fi skejjel speçjali servizzi o ra kif spjegat aktar il quddiem f din it-taqsima. L-ewwel tnejn huma koordinati mid-dipartiment g as-servizzi g all-istudenti u mmexxija mid-direttur u s-service Managers. (Tel: , , Fax: ).

6 10 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 11 Is-servizzi prinçipali huma: 1.1 Statementing Moderating Panel Studenti b diωabilità li min abba l-bωonnijiet individwali tag hom je tie u riωorsi lil hinn minn dawk eωistenti fl-iskejjel regolari, jistg u jitolbu li jidhru quddiem l-istatementing Moderating Panel tal-ministeru tal-edukazzjoni biex ji u identifikati l-bωonnijiet edukattivi tag hom u s-servizzi li huma jkollhom bωonn. Dan is-servizz jing ata skont kif hemm fid-dokument Inclusive Education - Policy Regarding Students with a Disability ma ru mill-kumitat Ministerjali dwar l-edukazzjoni InkluΩiva. Normalment, talba g al dan is-servizz issir mill-kap tal-iskola flimkien mal- enituri. Jekk il- enituri jew il-kap ta l-iskola ma jaqblux ma xi deçiωjoni tal-istatementing Moderating Panel, huma jistg u jappellaw lill-bord tal- Appelli mwaqqaf mill-ministeru tal-edukazzjoni g al dan il-g an. L-iStatementing Moderating Panel u l-bord tal-appelli Triq ÌuΩè Pace, Óamrun Tel: Fax: Qabel l-iskola Hemm servizz ta tag lim fid-djar g al tfal b diωabilità ta ta t l-erba snin. Dawn l-g alliema jkomplu jg inu lill-istudenti u l-familji tag hom sakemm l-istudenti jil qu l-età tal-edukazzjoni formali. Is-Service Manager Special Education Resource Centre Dipartiment g as-servizzi g all-istudenti Triq ÌuΩè Pace, Óamrun Tel: L-Iskejjel Speçjali huma: L-Iskola Guardian Angel (Persuni b diωabilità intellettwali severa) Triq A. Scolaro, Óamrun Tel: Tel/Fax: Emejl: guardianangel.sns@gov.mt L-Iskola Dun Manwel Attard (Persuni b diωabilità intellettwali mhix severa) Triq San Pawl il-ba ar, Wardija Tel: Tel/Fax: Emejl: wardija.sns@gov.mt L-Iskola San Miguel (Persuni b diωabilità severa jew aktar minn wa da) Pembroke Tel: Tel/Fax: Emejl: sanmiguel.sns@gov.mt L-Iskola Mater Dei (Persuni b diωabilità emozzjonali) Misra il-barrieri, Msida Tel/Fax: Emejl: materdei.sns@gov.mt

7 12 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 13 L-Iskola Helen Keller (Persuni b diωabilità severa u sensorjali) Triq il-kurat Mizzi, Qrendi Tel: Fax: Emejl: hkeller.sns@gov.mt Sannat Unit (Persuni b diωabilità severa) L-Iskola Primarja, Sannat, G awdex Tel: Fax: Emejl: sannat.primary.c@gov.mt 1.4 G ajnuna ta G alliema Peripatetiçi fl-iskejjel Regolari L-istudenti neqsin mis-smig kif ukoll studenti neqsin mid-dawl jistg u jie du l-g ajnuna ta g alliema peripatetiçi (li jduru minn skola g all-o ra). Is-Service Manager Special Education Resource Centre Dipartiment g as-servizzi g all-istudenti Triq ÌuΩè Pace, Óamrun Tel: Arran amenti Speçjali g all-eωamijiet Studenti b diωabilità li jkollhom bωonn ta arran amenti speçjali g all-eωamijiet pubbliçi skont id-dokument ma ru mill-ministeru tal- Edukazzjoni Guidelines for Special Examination Arrangements for Canditates with Particular Requirements g andhom jag mlu t-talbiet tag hom, permezz tal-kap tal-iskola, kemm jista jkun kmieni, lill- Awtorità li tkun qed torganizza dak l-eωami. Kopja ta dan il-ktejjeb qieg da fuq il-websajt tal-knpd: Tag lim fid-djar Tfal morda fit-tul jew b diωabilità li ma jistg ux jattendu l-iskola jistg u japplikaw biex ikollhom g alliema apposta li jωuruhom id-dar. Is-Service Manager Special Education Resource Centre Dipartiment g as-servizzi g all-istudenti Triq ÌuΩè Pace, Óamrun Tel: Klassijiet g at-tag lim tal-qari tax-xofftejn u tal-lingwa tas-sinjali Maltija Ji u organizzati lezzjonijiet ta filg axija dwar il-qari tax-xofftejn g al persuni neqsin mis-smig u tal-lingwa tas-sinjali Maltija g allpubbliku enerali. Aktar tag rif jista jinkseb ming and Is-Service Manager - Life Long Learning DiviΩjoni tal-edukazzjoni, Floriana Tel:

8 14 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ Fl-Isptar Mater Dei Fl-Isptar Mater Dei jing ata servizz edukattiv minn g alliema u playworkers biex jg inu studenti li jkunu ilhom afna l-isptar sabiex jeg lbu t-trawma li j ib mieg u dan il-fatt. Is-Service Manager Special Education Resource Centre Dipartiment g as-servizzi g all-istudenti Triq ÌuΩè Pace, Óamrun Tel: Young People s Unit F dan il-unit jing ata servizz minn g alliema li jg inu lil dawk ittfal li jattendu dan il-unit g al ftit Ωmien jew fit-tul. Is-Service Manager Special Education Resource Centre Dipartiment g as-servizzi g all-istudenti Triq ÌuΩè Pace, Óamrun Tel: Skejjel Indipendenti Il-Ministeru tal-edukazzjoni qed joffri sapport finanzjarju lil enituri ta studenti b diωabilità li jattendu skejjel indipendenti u li jkollhom bωonn is-servizz tal-learning Support Assistant. Is-Service Manager Special Education Resource Centre Dipartiment g as-servizzi g all-istudenti Triq ÌuΩè Pace, Óamrun Tel: Arran amenti Speçjali g all-eωamijiet tas-sec u l-matsec L-Università ta Malta toffri opportunitajiet indaqs lil studenti b diωabilità g al waqt l-eωamijiet, kemm tas-sec kif ukoll dawk tal- Matsec. Talbiet g all-arran amenti speçjali biex ikunu jistg u ji u aççettati jridu jsiru skont il-linji gwida ma ru a mill-università fil-ktieb The University of Malta and Students with Disability u li kopja tieg u tinsab fuq il-websajt tal-knpd: kif ukoll fuq il-websajt tal-università. F dan il-ktieb hemm ukoll il-formoli relevanti. Applikazzjonijiet u aktar tag rif jinkisbu ming and Access: Disability Support Unit Room 109, Old Humanities Building Università ta Malta, Msida MSD2080 Tel: Websajt: 3. L-iMCAST L-iMCAST joffri opportunitajiet indaqs lill-istudenti b diωabilità. Studenti li g andhom bωonn ta sapport biex isegwu kors fl-imcast g andhom jirrikorru g and id-direttur tal-informazzjoni u Servizzi ta Sapport g all-istudenti. L-iMCAST ukoll joffri l-kors Pathways, li hu kors speçifiku g al studenti b diωabilità intellettwali li jixtiequ jibdew ja dmu. Aktar tag rif jista jinksieb ming and Is-Sur John Bartolo Direttur tal-informazzjoni u Servizzi ta Sapport g all-istudenti MCAST, Corradino Tel: Emejl: john.bartolo@mcast.edu.mt

9 16 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ L-Università ta Malta L-Università ta Malta toffri opportunitajiet indaqs lill-istudenti b diωabilità. G al dan il-g an hi g andha kumitat: ACCESS: Disability Support Committee, li permezz tad-disability Support Unit tal- Università, joffri sapport lill-istudenti b diωabilità biex huma jkunu jistg u jkomplu bl-edukazzjoni tag hom kemm fil-junior College kif ukoll fl- Università. Aktar tag rif jista jinkiseb minn Access: Disability Support Unit Room 109, Old Humanities Building, Università ta Malta, Msida MSD2080 Tel: Websajt: access 5. Il-Fondazzjoni INSPIRE Il-Fondazzjoni INSPIRE tipprovdi firxa ta programmi g al tfal u Ωg aωag b diωabilità intellettwali kif ukoll fiωika. Dawn il-programmi jipprovdu edukazzjoni mfassla fuq il- ti ijiet individwali ta kull persuna, bil-g an li l-persuna b diωabilità tkun tista taqbad it-triq lejn il- ajja taxxog ol u l-g ajxien indipendenti. Il-programmi kollha jitfasslu bi s ab mal- enituri li huma m arr a biex jie du sehem attiv fit-tag lim u fliωvilupp ta wliedhom. Il-klijenti jing ataw ukoll servizz ta Speech Therapy, Physiotherapy, Occupational Therapy, Creative Arts, Life Skills u MuΩika, Hydrotherapy, Therapeutic Horseback Riding, Fitness, Adapted Sports u ICT kif u fejn me tie. Dawn il-programmi jing ataw bl-g ajnuna finanzjarja tal-gvern li tkopri parti mill-ispejjeω. Il-programmi prinçipali huma dawn: Parent & Child Education Services (PACES) - Dan hu programm li joffri servizzi lil tfal b diωabilità intellettwali ta etajiet mit-twelid sa 7 snin. Dawn is-servizzi jing ataw fid-djar talistudenti jew fl-iskejjel. Physical Re-Education Programme - Dan hu pogramm ma sub g al tfal sal-età ta sittax-il sena li g andhom paraliωi çerebrali (cerebral palsy). Early Bird Programme - Dan hu programm ta ta ri g al enituri li g andhom tfal bl-awtiωmu. Structured Training & Education Programme (STEP). Dan hu programm g al tfal bl-awtiωmu mibni fuq il-metodu TEACH li hu akkreditat min-national Autistic Society tal-ingilterra. Il-programm hu maqsum skond l-età kif ej: - STEP One - Servizz g al klijenti ta bejn is-sentejn u s-7 snin li jing ata filg odu; - STEP Two - Servizz g al klijenti ta bejn is-seba snin u t-tnaxil sena li jing ata wara nofsinhar; - STEP Three - Servizz g al klijenti ta bejn it-tnax u s-sittaxil sena u hu servizz ta tranωizzjoni g al ajja adulta u fuq affarijiet tal-adolexxenza fid-dar, l-iskola u l-komunità. STYLE huwa programm g aω-ωag Ωag bejn l-età ta 11 u 17-il sena li g andhom l-awtiωmu, biex jit ejjew g ad-dinja tax-xog ol u g al ajja awtonoma ta kwalità. INSPIRE (Il-Fondazzjoni Eden u Razzett) 801, Qasam Industrijali, Bulebel, Ûejtun Tel: Fax: Emejl: info@inspire.org.mt Websajt:

10 18 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 19 3 Impjiegi 1. Korporazzjoni tax-xog ol u t-ta ri 1.1 G al skop ta impjieg, persuna b diωabilità tista tirre istra b ala tali mal-korporazzjoni tax-xog ol u t-ta ri (ETC), kif ipprovdut fil-li i tal-impjiegi (Persuni b DiΩabilità) tal Din il-li i tipprovdi li dawk il-kumpaniji li jimpjegaw 20 ru jew aktar g andu jkollhom fl-impjieg tag hom mhux anqas minn 2% tan-numru ta persuni impjegati li huma re istrati b ala persuni b diωabilità. Biex persuna tibda tirre istra g ax-xog ol b ala persuna b diωabilità trid tkun g alqet is-sittax-il sena u jkun g adda l-perjodu tas-sena skolastika. Huwa importanti li l-persuna tkun disponibbli li ta dem u lesta li tattendi ta ri offrut lilha. Sabiex tirre istra l-ewwel darba, il-persuna trid tmur l-etc ewwa Óal Far fit-taqsima tax-xog ol Issapportjat u tie u mag ha: Il-Karta tal-identità; Id-dokument tas-sigurtà Soçjali li jin ieb mill-uffiççju Distrettwali tas-sigurtà Socjali; Çertifikat mediku li juri l-istat preωenti tal-persuna. Dawk il-persuni li g andhom problemi ta sa a mentali, je tie li dan iç-çertifikat ikun ma ru ming and psikjatra; u L-ori inal taç-çertifikati akkademiçi u o rajn. Wara li l-persuna b diωabilità tirre istra l-ewwel darba, isirulha appuntamenti mat-tabib tal-etc, mal-occupational Therapist u mal- Employment Advisor sabiex isir profil tal-persuna. F dan l-assessjar ji u mkejla l-abbiltajiet u ji u identifikati l-preferenzi u l-inklinazzjonijiet tal-persuna li tkun bdiet tirre istra g ax-xog ol. Dan sabiex ji u referuti lilha dawk il-vakanzi ta xog ol li jkunu addattati g aliha. Pjan ta Azzjoni Personali (PAP) ji i mfassal bejn l-employment Advisor u l-persuna b miωuri stabbiliti li jg inu lill-persuna fit-tfittxija tax-xog ol. Sakemm jinstab xog ol, il-persuna b diωabilità tkun tista tintbag at biex issegwi korsijiet ta ta ri fis-sistema tal-mainstream tal- ETC, kif ukoll g al ta ri speçifiku barra mill-etc. Matul dan it-ta ri, f çerti kaωijiet, l-etc toffri s-servizz ta Learning Support Assistant lil dawk il-persuni b diωabilità li jkollhom bωonn dan is-sapport biex isegwu t-ta ri b suççess. 1.2 Il-Korporazzjoni tax-xog ol u t-ta ri tg in b diversi modi biex persuni b diωabilità jit arr u u jsibu impjieg, inkluω diversi skemi u programmi ta g ajnuna mill-fond Nazzjonali u o rajn iffinanzjati parzjalment mill-unjoni Ewropeja. G al persuna b diωabilità li tixtieq ta dem g al rasha, l-etc tipprovdilha gwida u pariri professjonali relatati. Din l-g ajnuna tibqa ting ata mill-etc sakemm il-persuna ti i impjegata f xi xog ol. Mill-fond nazzjonali, l-etc tamministra l-iskema tal-bridging the Gap (BTG) li toffri opportunità ta prova fuq il-post tax-xog ol lill-persuni b diωabilità. Matul il-perjodu miftiehem, il-persuni jing ataw allowance fil-gimg a mill-etc, ekwivalenti g al 80% tal-paga minima nazzjonali. Jekk il-persuna ddum aktar minn tnax-il img a f din l-iskema, hi trid iççedi l-benefiççji tas-sigurtà Soçjali tag ha. Min-na a l-o ra l-employer ma jkunx obbligat li j allas il-kontribuzzjoni tas-sigurtà Soçjali, il-paga u benefiççji o ra b as-sick leave.

11 20 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 21 L-Employment Aid (EAP) huwa programm parzjalment iffinanzjat mill-unjoni Ewropeja li joffri lill-kumpaniji eli ibbli, sussidju fuq il-paga g all-impjieg ta persuni b diωabilità sa perjodu ta tliet snin. Dan issussidju huwa ta 75% tal-paga fl-ewwel sena ta impjieg, u 60% talpaga fit-tieni u fit-tielet sena. Biex l-applikazzjoni tkun eli ibbli g allfondi, je tie li l-a ar inga ikun mhux aktar tard minn Settembru Dan il-pro ett jibqa fis-se sal It-Training Aid Framework (TAF), pro ett iffinanzjat mill-unjoni Ewropea, joffri assistenza finanzjarja lill-kumpaniji biex i arr u lillimpjegati tag hom. Dan is-sussidju f ta ri huwa miftu ukoll g al persuni li ja dmu g al rashom. Dan il- pro ett jibqa fis-se sa Ìunju F kaωijiet partikulari, l-etc toffri g al perjodu limitat is-servizz ta job coach lil dawk il-persuni b diωabilità li g all-ewwel perjodu ta impjieg ikollhom bωonn ta ri personalizzat. 1.3 Il-kumpaniji li impjegaw mag hom persuni re istrati b diωabilità b effett mill-1 ta Jannar 2008 huma intitolati li jitolbu lill-gvern rifuωjoni tal-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà Soçjali m allsa. It-Taqsima tax-xog ol Issapportjat Il-Korporazzjoni tax-xog ol u t-ta rig Óal Far Tel: , , Fax: Impjieg mas-servizz Pubbliku Biex ikun jista verament joffri opportunitajiet indaqs, il-gvern aççetta li persuni b diωabilità re istrati mal-knpd li ma jkollhomx il-kriterji kollha biex japplikaw g al impjieg mal-gvern jew g al promozzjoni imma li jkunu jistg u jwettqu d-doveri essenzjali talimpjieg li qed japplikaw g alih, jit allew japplikaw biex ikunu kkunsidrati. G alhekk persuni b diωabilità li jixtiequ jibbenefikaw minn din ilkonçessjoni g andhom japplikaw mad-dipartiment konçernat, jibaghtu kopja tal-karta tal-identità Speçjali flimkien mar-ra unijiet g aliex hu/ hi ma jissodisfawx ir-rekwiωiti kollha, u g aliex g andha ting ata din ilkonçessjoni. F kull sej a g all-applikazzjoni mas-settur Pubbliku jidher paragrafu li jispjega din il-konçessjoni. Aktar tag rif jista jinkiseb mill- Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali, Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textelefon: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt:

12 22 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ Il-Fondazzjoni INSPIRE INSPIRE g andha skema mag rufa b ala Supported Employment and Training Scheme biex Ωg aωag li ji u riferuti mill- Korporazzjoni tax-xog ol u t-ta ri isegwu programm li jippreparahom g ax-xog ol. Dan il-programm hu maqsum f Ωew faωijiet: Personality & Sociability Skills Training Scheme. Dan hu programm ta sitt xhur li fih il-klijenti jing ataw ta ri fil-literacy u n-numeracy, fl-i jene u fuq kif wie ed i ib ru u soçjalment. Work Exposure and Work Experience. Dan hu programm li fih iω-ωg aωag ikollhom esperjenzi differenti ta xog ol biex imbag ad jin ar u l-profili, ix-xewqat u l-abbiltajiet tag hom. Meta l-preferenzi jkunu mag Ωula, il-klijenti jing ataw esperjenza serja fuq dan ix-xog ol. IΩ-Ωg aωag jinstabilhom xog ol full-time jew part-time skont il-bωonnijiet tag hom u jing atalhom is-sapport minn job coach. Wara, INSPIRE tibqa tag ti servizz ta follow up biex min i addem u l- addiem ikunu jistg u jsolvu xi problemi li jistg u jinqalg u minn Ωmien g al Ωmien. Dawn is-servizzi jing ataw bil-g ajnuna finanzjarja tal-gvern. INSPIRE (Il-Fondazzjoni Eden u Razzett) 801, Qasam Industrijali, Bulebel, Ûejtun Tel: Fax: Emejl: info@inspire.org.mt Websajt: 4 Servizzi ta Matul il-jum g all-adulti b DiΩabilità 1. A enzija Sapport 1.1 L-A enzija Sapport fi dan il-fondazzjoni g as-servizzi ta Óarsien Soçjali fi dan il-ministeru g all-politika Soçjali tipprovdi servizzi ta matul il-jum g all-adulti b diωabilità li jsibuha diffiçli afna li jid lu fid-dinja tax-xog ol. L-g anijiet prinçipali ta dawn is-servizzi huma: jipprovdu ambjent fejn dawk li jattendu jakkwistaw iliet u jipparteçipaw f attivitajiet utli; jipprovdu opportunitajiet biex dawk li jirçievu dawn is-servizzi jipparteçipaw aktar bis-s i fil- ajja tal-komunità; u jipprovdu ambjent ta respite g all-familji tag hom. Minbarra dawn l-g anijiet, dawn is-servizzi qed jiωviluppaw servizzi ta natura fiωika u psikolo ika biex il-persuni li jirçevuhom ikollhom kundizzjoni fiωika a jar u g alhekk igawdu kwalità ta ajja a jar. Dan isir permezz ta professjonisti varji kif ukoll social workers, li ja dmu biex iωommu rabta tajba bejn dawn is-servizzi u l-familji. Jekk tixtieq tkun taf aktar tista tikkuntattja Is-Servizzi ta Matul il-jum A enzija Sapport, Triq Braille, Santa Venera Tel: Fax: Emejl: joyce.mifsud@gov.mt

13 24 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 25 Dawn is-servizzi jing ataw primarjament permezz taç-çentri li l-fondazzjoni g andha f lokalitajiet differenti ta Malta. Fil-preΩent dawn iç-çentri huma: Post Indirizz Telefon Fax Fleur-de-Lys Triq Fleur-de-Lys Óal Far Mtarfa Triq San Osward Wied il-g ajn Triq il-vajrita F dawn l-a ar snin twaqqfu Çentri Ωg ar fil-komunità biex jag tu dan is-servizz. Fil-preΩent hemm erbg a minn dawn iç-çentri, kif ej: Post Indirizz Telefon Fax Mtarfa Bini tal-kunsill Lokali, Triq ir-re imenti Maltin Pembroke Birgu Swatar Çentru Pastorali Kristu Rxoxt, Triq G. Mitrovich Çentru AÇÇESS, Triq San Dwardu Triq il-balliju, Guttenberg Fl-2008 twaqqaf Çentru ie or bi s ab mal-phrf ewwa l-binja ta din l-g aqda f Kordin. Tel: , Fax: Çentru g al Persuni G omja Dan iç-çentru jinsab Çentru Óidma Soçjali, Santa Venera Tel: , Fax: Çentru ta Matul il-jum f G awdex F G awdex, il-ministeru g al G awdex g andu Çentru f Victoria li jipprovdi servizzi ta matul il-jum lill-adulti b diωabilità. Çentru ta Matul il-jum Santa Marta Triq il-far, Victoria, G awdex Tel: Fax: Il-Muscular Dystrophy Group Il-Muscular Dystrophy Group joffri xog ol part-time primarjament lill-membri tieg u fiç-çentru tal-grupp. Il-Muscular Dystrophy Group 4, Triq il-gωira, GΩira Tel: Fax: Emejl: mdg@mdgmalta.com, mdgmalta@onvol.net Websajt:

14 26 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 27 5 Sigurtà Soçjali 1. Dipartiment tas-sigurtà Soçjali 1.1 Allowance g al Tfal b DiΩabilità Din hija allowance g al tfal b diωabilità severa skont il-li i dwar is-sigurtà Soçjali (Kap 318). Il-parti relevanti tinsab f Appendiçi A pa ni 116 u 117 ta dan il-ktejjeb. Din l-allowance mhix su etta g all-eωami tal-mezzi u r-rata m allsa hi ta fil- img a. Din l-allowance ting ata mit-twelid sal-età ta sittax-il sena waqt li persuni b vista batuta jirçievu din l-allowance sal-età ta 14-il sena (l-età meta jikkwalifikaw g all-pensjoni tal-persuni b diωabilità). Persuni b diωabilità li jikkwalifikaw g al dan il-benefiççju huma msemmija fl-artiklu 77 tal-li i dwar is-sigurtà Soçjali fl-appendiçi A, pa ni 116 u 117 ta dan il-ktejjeb. 1.2 Pensjoni g all-persuni b DiΩabilità G al dawk il-persuni b diωabilità li huma akbar minn 16-il sena hemm il-pensjoni g all-persuni b DiΩabilità. Fil-kaΩ ta persuni b vista batuta, din il-pensjoni tibda ting ata mill-età ta 14-il sena l fuq. FilpreΩent, din il-pensjoni g al persuni kemm jekk miωωew a kif ukoll jekk mhux miωωew a hija ta fil- img a. G aldaqstant koppja miωωew a fejn iω-ωew persuni jikkwalifikaw g all-pensjoni tal-persuni b diωabilità jie du fil- img a kull wie ed. Il-persuni b diωabilità li jikkwalifikaw g al din il-pensjoni huma dawk imsemmija fil-li i dwar is-sigurtà Soçjali kif hemm f Appendiçi A, pa ni 116 u 117 ta dan ilktejjeb. L-applikant irid jikkwalifika skont eωami tal-mezzi kif hemm spjegat fl-istess Li i dwar is-sigurtà Soçjali. Persuna b diωabilità li tirçievi l-pensjoni tista ΩΩid id-d ul tag ha ming ajr ma titlef xejn mill-pensjoni, billi tag mel xog ol barrani, (jew mod ie or, per eωempju, mill-interessi ta flus fil-bank li jkunu ejjin minn wirt jew mod ie or) sakemm dawn it-tnejn flimkien ma jaqbωux ilpaga minima nazzjonali. Jekk il-persuna b kollox taqla aktar mill-paga minima, il-pensjoni tonqos pro-rata, ji ifieri aktar ma taqbeω il-paga minima, aktar tonqos il-pensjoni. 1.3 Pensjoni g all-korriment Persuna assigurata (impjegata jew ta dem g aliha nnifisha) li twe a fuq ix-xog ol jew ikollha xi wa da mill-mardiet speçifikati flewwel kollona tar-raba Skeda li tinsab fl-att dwar is-sigurtà Soçjali u min abba f hekk tibqa b nuqqas konsiderevoli ta uωu ta xi fakultà fiωika jew mentali, hi intitolata g all-pensjoni tal-korriment g al ajjitha, jew g al somma flus (G otja g all-korriment) skont is-severità ta dan in-nuqqas. Persuna assigurata (impjegata jew ta dem g aliha nnifisha) li jkollha sara fiωika jew mentali u li l-grad tas-severità taghha ikun aktar minn 90% fil-mija, g andha awtomatikament tkun intitolata g ar-rata s i a ta Pensjoni g al Invalidità.

15 28 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ G ajnuna Soçjali g all-wens Meta f xi familja jkun hemm persuna li ma tkunx miωωew a jew tkun armla, u li tkun tinsab ming ajr xog ol, li tipprova g assodisfazzjon tad-direttur tas-sigurtà Soçjali li hi qed tie u sieb xi qarib wa edha g al kollox fuq baωi full-time u li l-kapital tag ha ma jaqbiωx 14,000, tkun intitolata g all-g ajnuna soçjali g all-wens. Jista jibbenefika kull min jie u sieb xi qarib (eωempju: enituri, a wa, nanniet, zijiet, missier jew omm ir-ra el, jew ir-ra el ta o t, jew il-mara ta u l-applikant/a) li jkun joqg od fl-istess familja ta dik ilpersuna li tapplika g al din l-g ajnuna. Dan il-qarib imsemmi hawn fuq irid ikollu nuqqas fiωiku jew mentali sever kif iççertifikat minn tabib fil-qasam tan-nuqqas imsemmi, jew ikollu aktar minn sittin sena u ma jkunx fiωikament jew mentalment jista jie u sieb tieg u nnifsu u talbωonnijiet tieg u ta kuljum. L-og la rata ta din l-g ajnuna hi ta 75% tal-g ajnuna soçjali u llum hi ta fil- img a. 1.5 Pensjoni tal-wens Persuna mhix miωωew a jew armel/armla li hija: çittadin ta Malta u tkun residenti hawn Malta; il-mezzi tag ha ma jaqbωux ir-rata l-aktar g olja tal-pensjoni tal- Wens li hi 60% tal-paga Minima Nazzjonali; tkun qed tie u sieb, wa edha, fuq baωi regolari xi qarib (eωempju: enituri, a wa, nanniet, zijiet, missier jew omm ir-ra el, ir-ra el ta o t jew il-mara ta u l-applikant/a) li joqg od fl-istess familja ta dik il-persuna li tkun qed tapplika g al din l-g ajnuna. Il-qarib imsemmi jrid ikollu nuqqas b tali mod li jkun kostrett li jg addi ajtu f sodda jew f si u tar-roti, hi intitolata g all-pensjoni tal-wens li l-og la rata tag ha llum hi ta fil- img a. 1.6 G ajnuna lil Persuni b Mard Kroniku Ting ata g ajnuna lil persuni li g andhom mard kroniku. Illum din l-g ajnuna hi ta fil- img a g al persuna wa edha. Meta n-numru ta membri fil-familja jkun iωjed minn wie ed, din ir-rata tiωdied bi fil- img a g al kull membru ie or ta dik il-familja. Il-mard kroniku hu wie ed minn dawn: mard ta natura malinja mard kardjovaskolari mard endokrinu mard tal-kliewi mard fis-sistema di estiva mard tal-fwied skiωofrenija kronika infezzjoni bil-mikrobu tal-hiv dijabete. Aktar dettalji dwar din il-lista jinsabu fl-ewwel Taqsima tal-óames Skeda tal-li i dwar is-sigurtà Soçjali. Biex persuna tikkwalifika g all-g ajnuna tal-mard: ma tridx tkun impjegata jew ta dem g al rasha; ir-riωorsi kapitali tag ha jridu jkunu anqas minn 14,000, fil-kaω ta persuna wa edha, jew 23,300 fil-kaω ta persuna miωωew a; il-mezzi u d-d ul kif ikkalkulati skont it-tielet Skeda tal-li i dwar is-sigurtà Soçjali jridu jkunu anqas minn fil- img a f kaω ta persuna wa edha; fil-kaω ta skiωofrenija kronika l-persuna trid tkun ilha aktar minn tliet snin ta t kura. Din il-kura trid ti i ççertifikata minn psikjatra li jkun jew li kien psikjatra konsulent impjegat mal-gvern u li din ilkura trid tkun ilha g all-a ar tliet xhur qabel saret it-talba;

16 30 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 31 fit-test tal-mezzi u kapital jitqiesu biss id-d ul u l-mezzi talpersuna kkonçernata. 1.7 G ajnuna Medika Bla Ólas Persuni li g andhom xi wa da minn dawn il-mardiet jing ataw G ajnuna Medika bla Ólas (inkluω mediçini u pilloli): mard ta natura malinja mard kardjovaskolari mard respiratorju mard kolla enu mard endokrinu mard tal-kliewi mard fis-sistema di estiva mard fil-fwied mard tas-sistema nervuωa çentrali skiωofrenija emofilja il-marda ta Paget glawkoma psorijasi estensiva Huntington s Chorea Auto-Immune Enteropathy infezzjoni bil-mikrobu tal-hiv indifferenza kon enitali g all-u ig. Biex persuna tikkwalifika g al din l-g ajnuna: irid ikollha aktar minn 16-il sena; ir-riωorsi kapitali tag ha jridu jkunu anqas minn 9,320 fil-kaω ta persuna wa edha, jew 16,310 fil-kaω ta persuna miωωew a; fil-kaω ta persuna f impjieg assigurabbli, il-mezzi u d-d ul, kif ikkalkulati skont it-tielet Skeda tal-li i dwar is-sigurtà Soçjali, iridu jkunu anqas minn fil- img a f kaω ta persuna wa edha. Meta n-numru ta membri fil-familja jkun iωjed minn wie ed, din ir-rata tiωdied bi 8.15 fil- img a g al kull membru ie or ta dik il-familja. fil-kaω ta persuna li ma tkunx f impjieg assigurabbli jew li ta dem g al rasha, il-mezzi u d ul ie or, kif ikkalkulati skont it-tieni Skeda tal-li i dwar is-sigurtà Soçjali, iridu jkunu anqas minn fil- img a f kaω ta persuna wa edha. Meta n-numru ta membri fil-familja jkun iωjed minn wie ed, din ir-rata tiωdied bi 8.15 fil- img a g al kull membru ie or ta dik il-familja. Fil-kaΩ ta persuni li jkunu morda bit-tuberkoloωi, bil-lebbra jew bil-poliomylitis jew li jkollhom id-dijabete mellitus jew min ibati bl-effetti li j alli dan il-mard, ma jsirx it-test tal-mezzi u tar-riωorsi kapitali. 1.8 Leave tal-ìenituri Omm jew missier li jie du l-leave tal- enituri biex jie du sieb tifel/tifla li g andu/g andha diωabilità serja, jing ataw kreditu tas- Sigurtà Soçjali (il-bolla) g al erba snin flok g al sentejn kif jing ata meta t-tifel jew it-tifla ma jkollhomx diωabilità. Dan il-benefiççju jing ata: jekk il- enitur ikun twieled wara l-1 ta Jannar tal-1962; il- enitur g andu l-kura u l-kustodja tat-tifel jew tifla b diωabilità; il- enitur jipprovdi çertifikat ta konsulent mediku li t-tifel/tifla b diωabilità g andu/g andha diωabilità serja; u it-tifel/tifla jkollu/jkollha anqas minn 10 snin.

17 32 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 33 Kull enitur jista jing ata sa massimu ta 208 kreditu (ji ifieri g al 4 snin) ta kontribuzzjoni b xi perjodu ta 4 snin sakemm il- enitur jer a ja dem g al perjodu li ma jkunx anqas mill-ammont ta kreditu li jkun ing ata. Aktar tag rif u applikazzjonijiet dwar is-servizzi soçjali msemmija hawn fuq jistg u jinkisbu mill-uffiççji Distrettwali tad-dipartiment tas- Sigurtà Soçjali mxerrdin f Malta u G awdex, jew ming and: L-Uffiççju tal-customer Care DiviΩjoni tas-sigurtà Soçjali 38, Triq l-ordinanza, Valletta Tel: Fax: Djar 1. L-Awtorità tad-djar L-Awtorità tad-djar tipprovdi numru ta servizzi lill-persuni b diωabilità. 1.1 G ajnuna finanzjarja g al xog lijiet ta titjib f residenzi ta persuni b diωabilità Wie ed jista japplika g and l-awtorità tad-djar g al g otja ta flus bil-g an li d-dar fejn qed jg ix ti i tajba g ad-diωabilità tieg u jew ta xi membru tal-familja tieg u. L-g ajnuna fi flus ti i mog tija biss biex tg in l-applikant jag mel xi xog lijiet minn dawn: Tibdil enerali - estensjonijiet jew tibdil biex issir kamra tal-banju jew tojlit me tie a g al persuni b diωabilità Aççess g all-kmamar - rampa flok tara - tibdil fit-tara, per eωempju, biex titwessa t-tar a jew biex isiru nofs tar iet po aman jew balavostri g ar-rampi jew tara

18 34 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 35 Bibien u twieqi - twessig jew tqeg id mill- did ta bibien biex jippermettu li persuna li tuωa si u tar-roti tg addi minnhom - tibdil ta bibien biex isiru sliding jew folding - aççessorji addattati, per eωempju serraturi bil-manku flok bilpumijiet, pjançi tal- adid biex jilqg u daqqiet ta sieq - strixxa biex tipprote i l-kument tal-bibien - tibdil fit-twieqi biex persuni li juωaw si u tar-roti jkunu jistg u j arsu l barra twieqi akbar g al dawk b vista baxxa Tur ien u çirkolazzjoni vertikali - Ωieda ta po aman ie or fit-tara - grada fejn jibda jew jispiçça t-tara Servizz tal-ilma - tibdil tal-vit tal-ilma g al wie ed addattat - twa il mill- did tal-vit f livell tajjeb Servizzi tal-elettriku u biex isa nu - twa il mill- did ta power points f livell tajjeb - rocker light switches - qanpiena ta emer enza - qanpiena addattata g all-persuni b nuqqas ta smig - dawl fluworexxenti fil-kçejjen, fil-kmamar tal-banju u bnadi simili g al persuni b vista baxxa - sistema ta alarm g al min hu nieqes mis-smig, per eωempju dwal iteptpu Kçejjen - tibdil biex wiçç il-cabinets tal-kçina, is-sink u l-armarji ji u f g oli tajjeb - kukers ol-cabinets g all-uωu ta persuni b diωabilità fiωika - kukers bil-pumijiet speçjali g all-uωu tal-persuni b diωabilità Kmamar tal-banju u tojlits addattati g all-persuni b diωabilità - doçça minflok jew b Ωieda g all-banju - kabina tad-doçça - banju addattat - tojlit addattat - friskatur addattat - bidet addattat - alterazzjonijiet fil-livell tat-tojlit - fixed bath hoist - twa il ta rails mal- itan dejn il-banju jew it-tojlit - pjattaforma f ras il-banju G ax-xog lijiet ta hawn fuq, il-massimu tal-g otja hi ta 1, Lifts jew Stairlifts - Lift jew stairlift (stallat fit-tara g all-uωu bil-wieqfa jew bilqieg da jew bi pjattaforma g as-si u tar-roti) G ax-xog lijiet ta hawn fuq, il-massimu tal-g otja hi ta 5, fil-kaω ta stairlift u 11, fil-kaω ta lift. Xog lijiet me tie a g al-lifting aids u lifts - rinforz ta soqfa biex jitwa al mieg u l-makkinarju g allifting aid personali (hoist) - tibdil ta struttura fil-bini biex ji i stallat lift G ax-xog lijiet ta hawn fuq il-massimu tal-g otja hu ta 3,

19 36 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 37 Xog lijiet ta estensjoni u konverωjoni ta bini - xog lijiet u benefikati li l-awtorità tad-djar jidhrilha li jkunu me tie a jew utli sabiex parti mid-dar eωistenti ti i mkabbra jew mibdula b mod li persuna b diωabilità tkun tista tg ix b mod indipendenti jew semi-indipendenti G ax-xog lijiet ta hawn fuq, il-massimu tal-g otja hu ta 5, Xog lijiet o ra - L-Awtorità tad-djar tista tapprova xog lijiet o ra li ma jidhrux hawn fuq jekk ikunu rakkomandati mill-bord imwaqqaf apposta biex jeωamina dawn it-talbiet Persuna li tkun di à bbenefikat ta t xi skema o ra g al titjib fid-dar ta persuni b diωabilità ma ru a mid-dipartiment g all- Akkomodazzjoni Soçjali u/jew l-awtorità tad-djar jew persuna li tixtieq ter a tapplika aktar minn darba ta t din l-iskema tista tag mel dan, basta: ix-xog lijiet li g alihom tintalab l-g ajnuna ta t din l-iskema ma jkunux l-istess xog lijiet li g alihom tkun ing atat g ajnuna ta t kull skema o ra g all-persuni b diωabilità li permezz tag ha l-applikant ikun ibbenefika minnha; l-ammont totali tal-g otja me uda ta t kull skema o ra g allpersuni b diωabilità li permezz tag ha l-applikant ikun ibbenefika minnha flimkien mal-ammont tal-g otja li jikkwalifikaw g aliha ta t din l-iskema ma jaqbωux l-ammont kif jidher aktar il fuq. 1.2 Stallazzjoni ta Lifts f Bini EΩistenti tal-gvern L-Awtorità tad-djar g andha skema li permezz tag ha persuni b diωabilità li jg ixu f bini eωistenti tal-gvern jitolbu lill-awtorità biex din tistalla lift fil-bini tag hom. 1.3 Allokazzjoni ta Appartamenti u Maisonettes Ìodda F kull skema g al allokazzjoni ta postijiet odda, l-awtorità tad- Djar tirriserva madwar 10% tal-postijiet g all-applikanti li huma, jew xi membri minn tal-familja tal-applikanti, ikollhom xi diωabilità. Applikanti li ji u allokati post ta t din l-iskema jistg u japplikaw g all-g otja sa massimu ta 1, biex jirrendu l-post adekwat g ad-diωabilità tag hom. 1.4 Sussidju fuq Kera Persuni b diωabilità li jikkwalifikaw g as-sussidju fuq il-kera mill-awtorità tad-djar ji u eωentati milli jag mlu l-eωami tal-mezzi u jing ataw sussidju addizzjonali ta fis-sena. 1.5 G otja biex Tirran a d-dar Tieg ek L-Awtorità tad-djar toffri g ajnuna finanzjarja fuq xog lijiet ta titjib fid-djar (Skemi W, Z u 5) li huma propjetà tal-gvern, propjetà talprivat, jew mikrija mill-privat. Jekk l-applikant ikun persuna b diωabilità, l-awtorità ma tie ux konsiderazzjoni tad-d ul li jkun ej mill-penzjoni tal-persuni b diωabilità.

20 38 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ Xiri ta Postijiet mill-privat L-Awtorità g andha diversi skemi marbutin max-xiri ta postijiet mill-privat li wa da mill-kundizzjonijiet tag hom hija l-età. Meta l-applikant ikun persuna b diωabilità, l-awtorità ma tapplikax ilkundizzjoni marbuta mal-età, basta l-applikant ikollu aktar minn 18-il sena. Applikazzjonijiet u aktar tag rif jinkisbu ming and L-Awtorità tad-djar 12, Triq Pietro Floriani, Floriana Tel: jew freephone Emejl: customer.care@ha.gov.mt jew ming and Il-Ferg a ta G awdex L-Awtorità tad-djar 25, Triq Enrico Mizzi, Victoria, G awdex Tel: , Servizzi Residenzjali 1. A enzija Sapport L-A enzija Sapport twaqqfet mill-ministeru g all-politika Soçjali fi dan il-fondazzjoni g as-servizzi Soçjali bil-g an li tipprovdi servizzi fil-komunità, residenzjali u professjonali lill-persuni b diωabilità u l-familji tag hom. Is-Servizzi fil-komunità jaqdu l-bωonnijiet ta persuni b diωabilità u l-familji tag hom billi l-a enzija tipprovdi sapport kif me tie bil-g an li titjieb il-kwalità tal- ajja tag hom u fl-istess in telimina r-riskju li l-persuna b diωabilità jkollha bωonn tid ol f istituzzjoni. Meta l-persuna b diωabilità, g al diversi ra unijiet, ma tkunx tista tibqa tg ix fil-komunità, l-a enzija Sapport tipprovdi servizz residenzjali f wa da mid-djar tag ha. Fil-preΩent l-a enzija g andha djar fil-komunitajiet tal- Fgura, Óal Kirkop, l-imtarfa, il-kumpless residenzjali Vajrità f Marsaskala. L-A enzija tamministra wkoll Ωew ftehim finanzjarji tal-ministeru g all-politika Soçjali mal-fondazzjoni Arka biex din tipprovdi servizzi residenzjali g allpersuni b diωabilità f G ajsielem, G awdex, u

21 40 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 41 mal-kurja ta Malta biex din tipprovdi servizzi residenzjali g allpersuni b diωabilità ewwa Dar Pirotta, Birkirkara. L-A enzija hija kommessa li tfittex li tkabbar ir-riωorsi tag ha biex toffri s-servizzi fil-komunità u residenzjali alli tkun tista taqdi d-domanda li g andha kemm mill-komunità kif ukoll biex ter a tinkludi fis-soçjetà persuni li min abba nuqqas ta opportunitajiet o ra jkunu qed jg ixu f xi istituzzjoni. Is-servizzi tal-a enzija huma kkumplimentati minn servizzi professjonali, fosthom dak ta social workers li b ala wa da mill- idmiet tag hom jilqg u d-domanda g as-servizzi tal-a enzija kif ukoll jappo jaw persuni b diωabilità u l-familji tag hom fil- ti ijiet kollha tag hom konnessi mad-diωabilità tal-membru fil-familja. L-A enzija Sapport Uffiççju Çentrali Blk A, Town Centre, Triq ir-re imenti Maltin, Mtarfa Tel: , Emejl: sapport@gov.mt Aktar tag rif dwar is-servizzi ta Social Work jista jinkiseb ming and L-A enzija Sapport Servizzi ta Social Work Çentru Óidma Soçjali, Istituto Vincenzo Bugeia, Triq San ÌuΩepp, Santa Venera Tel: , , , , Emejl: sws.sapport@gov.mt 2. Id-Dar tal-providenza Id-Dar tal-providenza, fis-si iewi, toffri residenza f ambjent jixba lil ta familja lil persuni b diωabilità li g al xi ra uni jew o ra mhux possibbli g alihom li jibqg u jg ixu mal-familja naturali tag hom. Id-Dar toffri wkoll servizz ta respite lill-persuni b diωabilità u lill-familjari tag hom. Id-Dar tal-providenza Triq Lapsi, Si iewi Tel: Fax: Emejl: info@dar-tal-providenza.org Websajt: 3. Fondazzjoni Wens Il-Fondazzjoni Wens toffri diversi servizzi, kemm residenzjali kif ukoll fil-kamp tax-xog ol. Dar il-wens hi dar residenzjali fil-komunità g al numru Ωg ir ta persuni b diωabilità. Din id-dar toffri residenza permanenti, servizzi residenzjali g al ftit taω-ωmien, u tag lim baωiku biex ir-residenti jkunu jistg u jg ixu fid-dar tag hom. Il-Fondazzjoni Wens g andha wkoll dar Ωg ira li fiha jg ixu tliet persuni b diωabilità bis-sapport li huma g andhom bωonn biex ikunu jistg u jg ixu ajja aktar indipendenti fid-dar tag hom stess. Il-Fondazzjoni toffri ta ri lil persuni b diωabilità li juru interess li jag mlu xog ol f fabbrika lokali. Dawn is-servizzi jing ataw permezz ta g ajnuna finanzjarja mill-gvern li tkopri parti sostanzjali mill-ispejjeω.

22 42 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 43 Il-Fondazzjoni Wens Triq ix-xatt, Kalkara Tel/Fax: Mobajl: Emajl: ilwens@waldonet.net.mt 4. Fondazzjoni Nazareth Il-Fondazzjoni Nazareth toffri residenza permanenti fi tlett idjar fi dan il-komunità taω-ûejtun lil persuni b diωabilità li ma g andhomx familja jew li ma jistg ux jg ixu fil-familja tag hom g al xi ra uni jew o ra. It-tlett idjar huma: Dar Nazareth, Dar l-arçipriet Degabriele, u Dar Jean Vanier. Il-Fondazzjoni Nazareth 102, Dar Nazareth Triq Santu Wistin, Ûejtun Tel: Fax: Emejl: azahra@maltanet.net 5. Richmond Fellowship Ir-Richmond Fellowship of Malta toffri servizzi residenzjali, primarjament f Villa Chelsea, lil persuni li g andhom nuqqas ta sa a mentali biex tg inhom jid lu lura fil-komunità. Skemi o ra offruti minn din il-fondazzjoni huma dawk ta akkomodazzjoni bis-sapport u programm ta integrazzjoni fid-dinja tax-xog ol g al persuni b diωabilità, u servizz ta counselling lill-impjegati ta organizzazzjonijiet b ala mezz ta prevenzjoni. The Richmond Fellowship of Malta Foundation Triq il-kbira San ÌuΩepp, Santa Venera Tel: Fax: Emejl: info@richmond.org.mt Websajt: 6 Servizzi Residenzjali Governattivi Il-Ministeru ta G awdex, id-diviωjoni tas-sa a u d-dipartiment g all-anzjani u Servizzi fil-komunità jipprovdu servizzi residenzjali g al persuni li g andhom diωabilità u li g andhom bωonn dan is-servizz fiddiversi sptarijiet, residenzi u djar tal-gvern. Il-Ministeru g al G awdex Pjazza San Fran isk, Victoria, G awdex Tel: Id-DiviΩjoni tas-sa a Triq il-merkanti, Valletta Tel: Id-Dipartiment g all-anzjani u Servizzi fil-komunità 3, Triq Ûekka, Valletta Tel

23 44 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 45 8 Trasport 1. Trasport Individwalizzat Il-Fondazzjoni Servizzi ta Respite Care tipprovdi servizz ta trasport lil persuni b diωabilità li ma jistg ux juωaw it-trasport pubbliku. Dan is-servizz jing ata primarjament g al skopijiet ta edukazzjoni u xog ol. Dan is-servizz jing ata permezz ta g ajnuna finanzjarja mill- Gvern li tkopri parti sostanzjali mill-ispejjeω. Il-Fondazzjoni Servizzi ta Respite Care Dar il-kaptan Triq Rotary, Mtarfa Tel: , Fax: Emejl: rcsmalta@waldonet.net.mt Websajt: 2. Permess biex Tipparkja f Postijiet Riservati (Blue Sticker) Il-benefiççju tal-blue Sticker jing ata mill-kummissarju tal-pulizija fuq rakkomandazzjoni tal-kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità lil dawk il-persuni b nuqqas serju ta mobilità permanenti. Persuni li g andhom nuqqas serju ta mobilità temporanju jistg u jing ataw dan l-isticker g al Ωmien definit jekk in-nuqqas ta mobilità tkun se ddum g al aktar minn sena. Applikanti g al dan l-isticker ikunu mitluba jattendu g al vista minn professjonist/a tal-kummissjoni li jivverifika jekk il-persuna tikkwalifikax jew le. Persuni li japplikaw l-ewwel darba g al Blue Sticker qed ji u mitluba biex jattendu g all-vista tal-professjonist/a tal-knpd darba biss jekk il-blue Sticker tin are b mod permanenti. Fil-kaΩ li l-isticker tin are g al Ωmien temporanju, l-applikant irid jer a jidher quddiem il-professjonist/a tal-knpd. Applikanti li jkunu jridu j eddu l-blue Sticker tag hom u qatt ma jkun rahom il-professjonist/a tal-knpd, ikunu mitluba li, g all-ewwel darba biss, jarahom ilprofessjonist/a tal-knpd. F kull kaω, l-applikant jrid i allas darba wa da biss tariffa ta Meta l-applikazzjoni g al Blue Sticker ma ti ix aççettata, l-applikant jista jappella quddiem Bord immexxi mill-uffiççju tal- Kummissarju tal-pulizija. L-appell irid jintbag at lis-segretarja tal-bord tal-appelli tal-blue Sticker, fl-indirizz ta hawn isfel. Persuni li g andhom din l-isticker huma primarjament intitolati biex ikunu jistg u jipparkjaw il-vettura li biha jkunu qed jivja aw f postijiet pubbliçi li huma riservati g al persuni b diωabilità. Meta jsir dan, il-persuna b diωabilità trid tpo i l-blue Sticker tag ha mal- ie a ta quddiem tal-karozza, b mod li tidher.

24 46 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 47 Peress li din l-isticker issa hi l-istess g all-pajjiωi kollha tal-unjoni Ewropea, il-blue Sticker tista tintuωa f dawn il-pajjiωi u viçe-versa. Ji ifieri Blue Stickers ta persuni b diωabilità mill-pajjiωi tal-unjoni Ewropea jistg u jintuωaw f Malta waqt li persuni Maltin jistg u juωaw il- Blue Sticker fil-pajjiωi tal-unjoni Ewropea. Il-Kummissjoni abret lista tal-postijiet riservati g all-persuni b diωabilità li m humiex quddiem residenzi ta persuni b diωabilità. Din il-lista tista tinkiseb mill-uffiçini tal-knpd jew minn fuq il-websajt tal- Kummissjoni. Hu importanti li meta l-persuna li fuqha n are dan id-dokument ti i nieqsa, il-familjari jirritornaw l-isticker minnufih lill-kummissjoni. Jekk dan ma jse x, wara Ωew avviωi, il-kummissjoni titlob lill- Kummissarju tal-pulizija biex uffiçjal tieg u ji bor dan id-dokument. Il-Blue Sticker normalment to ro g al ames snin u hu importanti li ti edded g ax Stickers skaduti huma invalidi. Hu importanti wkoll li l-informazzjoni kollha li hemm fuq il-blue Sticker tkun tinqara. Fil-kaΩ li l-kitba tit assar qabel id-data li fiha trid ti edded, ilpersuna b diωabilità g andha titlob lill-kummissjoni biex din l-isticker tinbidel. Jekk persuna titlef dan id-dokument uffiçjali, trid tikteb lill- Kummissjoni biex tkun tista tin ar ilha Blue Sticker dida. Din iddikjarazzjoni trid tkun b urament, li jista jing ata wkoll minn uffiçjali tal-kummissjoni stess. Applikazzjoni u aktar tag rif jinkisbu ming and Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Textelefon: Fax: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt: 3 Postijiet Riservati Quddiem ir-residenza ta Persuna b DiΩabilità Il-benefiççju tal-postijiet Riservati (Reserved Parking) quddiem residenzi privati ta persuni b diωabilità jing ata mid-direttorat g all- Immani jar tat-traffiku fi dan l-awtorità Dwar it-trasport. Dan isservizz jing ata quddiem ir-residenzi ta persuni: li g andhom diωabilità fiωika u juωaw si u tar-roti; li g andhom nuqqas serju ta mobilità (jew f xi kaωi speçjali, lill-familjari ta dawn il-persuni) skont kif ji i deçiω minn Bord imwaqqaf g al dan il-g an mill-awtorità Dwar it-trasport, b konsultazzjoni mal-kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità; li jkollhom karozza re istrata fl-indirizz fejn ikun se jsir dan il-post riservat; li jkunu jg ixu fid-dar fejn ikun se jsir dan il-post riservat; ikollhom il-karta tal-identità Speçjali u l-blue Sticker; ma jkollhomx garaxx mad-dar jew fil-viçinanza; il-bay ma tkunx ta xkiel g all-moviment tat-traffiku. L-Awtorità titlob ukoll il-parir tal-kunsill Lokali konçernat qabel tag ti dan il-benefiççju. Applikazzjonijiet u aktar tag rif jinkisbu ming and L-Awtorità Dwar it-trasport (ADT) Triq Aguis De Soldanis, Santa Venera Tel: Fax: Emejl: tmd@maltatransportauthority.com Websajt:

25 48 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ Keep Clear Bays Il-benefiççju ta Keep Clear Bays quddiem residenzi privati jing ata mid-direttorat g all-immani jar tat-traffiku fi dan l-awtorità Dwar it-trasport lil persuni b diωabilità b dawn il-kundizzjonijiet: ikollhom diωabilità fiωika li juωaw si u tar-roti; ma jkollhomx karozza re istrata fl-indirizz fejn ser isir dan il-post riservat; ikollhom il-karta tal-identità Speçjali u l-blue Sticker; ma jkollhomx garaxx mad-dar; il-bay ma tkunx ta xkiel g all-moviment tat-traffiku. Applikazzjonijiet u aktar tag rif jinkisbu ming and L-Awtorità Dwar it-trasport (ADT) Triq Aguis De Soldanis, Santa Venera Tel: Fax: Emejl: tmd@maltatransportauthority.com Websajt: 5. ReviΩjoni dwar Postijiet RiΩervati u Keep Clear Persuni b diωabilità jew Kunsilli Lokali li ma jaqblux ma xi deçiωjoni tal-awtorità Dwar it-trasport fuq dawn iω-ωew servizzi jistg u jiktbu lir-review Panel imwaqqaf apposta g al dan il-g an biex hu jirrevedi l-kaω u jag ti l-pariri tieg u lill-awtorità. Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia Santa Venera Tel: Textelefon: Fax: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt: 6. EΩenzjoni mill-ólas tar-re istrazzjoni fuq Karozzi Il-Kummissjoni tag mel rakkomandazzjonijiet lill-ministru tal- Finanzi biex persuni b diωabilità jew familjari tag hom ikunu jistg u ji u eωentati mill- las tar-re istrazzjoni, dazju jew VAT (jew parti minnhom) fuq karozzi li fuqhom ma jkunux g adhom t allsu dawn it-taxxi. Dan ilbenefiççju jinqasam f sitt kategoriji: 1) Persuni b diωabilità, skont kif definit fil-li i tas-sigurtà Soçjali tal u kif emendata, jew Ωwie hom, jew marthom, jew il- enituri tag hom, jew il-kuraturi tag hom ma tura mill-qorti, huma intitolati g all-eωenzjoni parzjali mit-taxxa tar-re istrazzjoni sa massimu ta 850 jekk huma jkollhom bωonn karozza standard.

26 50 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 51 Persuni b diωabilità li g andhom aktar minn 65 sena jikkwalifikaw g al din il-parti tal-benefiççju biss jekk: il-professjonist/a tal-knpd jiççertifika li g andhom diωabilità skont il-li i dwar is-sigurtà Soçjali u jistg u jsuqu karozza standard; jew jekk il-familjari jkollhom bωonn jixtru karozza li tista orr si u tar-roti, per eωempju station wagon. Il-parti relevanti tal-li i tas-sigurtà Soçjali tinsab f Appendiçi A pa ni 116 u 117 ta dan il-ktejjeb. 2) Persuni b diωabilità li l-professjonist/a tal-knpd jiççertifika lilhom li biex isuqu g andhom bωonn karozza awtomatika, huma intitolati g all-eωenzjoni mit-taxxa tar-re istrazzjoni sa massimu ta 1,200. 3) Persuni b diωabilità li l-professjonist/a tal-knpd jiççertifika li biex isuqu g andhom bωonn karozza mhux awtomatika imma modifikata min abba d-diωabilità tag hom (per eωempju kontrolli li jit addmu bl-idejn, jew seat idur) huma intitolati g al: eωenzjoni mit-taxxa tar-re istrazzjoni sa massimu ta 4,500; eωenzjoni mid-dazju sa massimu ta 1,700; refund tal-vat sa massimu ta 1,700. 4) Persuni b diωabilità li ma jistg ux isuqu u li l-professjonist/a tal- KNPD jiççertifika li g andhom bωonn karozza mhux awtomatika imma modifikata min abba d-diωabilità tag hom (per eωempju seat idur) huma intitolati g al: eωenzjoni mit-taxxa tar-re istrazzjoni sa massimu ta 850; eωenzjoni mid-dazju sa massimu ta 1,700; refund tal-vat sa massimu ta 1,700. 5) Persuni b diωabilità li l-professjonist/a tal-knpd jiççertifika li biex isuqu g andhom bωonn karozza awtomatika u modifikata min abba d-diωabilità tag hom (per eωempju kontrolli li jit addmu bl-idejn) huma intitolati g al: eωenzjoni tar-re istrazzjoni sa massimu ta 4,500; eωenzjoni mid-dazju sa massimu ta 2,400; refund tal-vat sa massimu ta 2,400. 6) Persuni b diωabilità jew persuni li g andhom Ωwie hom, marthom jew enitur li juωaw si u tar-roti jew buggy u se jixtru vann bil- ie li jkun jista j orr persuna fis-si u tar-roti jew fil-buggy, huma intitolati g al: eωenzjoni tar-re istrazzjoni sa massimu ta 8,200; eωenzjoni mid-dazju sa massimu ta 2,400; refund tal-vat sa massimu ta 2,400. Dawk li jkollhom vetturi b modifiki min abba d-diωabilità talapplikant kif rakkomandat mill-professjonist/a tal-knpd iridu jiffirmaw dikjarazzjoni li fiha jintrabtu li jag mlu dawk il-modifiki fi Ωmien sitt xhur. Meta persuna tkun trid tibdel il-vettura tag ha li fuqha tkun adet eωenzjoni min abba d-diωabilità, hi tista ter a tibbenefika minn dan il-benefiççju fuq il-vettura l- dida wara li hi tkun marret id-dipartiment tad-dwana u allset id-dazju dovut fuq il-karozza l-antika. Applikazzjonijiet u aktar tag rif jinkisbu ming and Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt:

27 52 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ EΩenzjoni mill-ólas tal-liçenzja tat-triq Il-Kummissjoni tag mel rakkomandazzjonijiet lill-ministeru tal- Finanzi biex persuni b diωabilità jew il-familjari tag hom ji u eωentati parzjalment mill- las tal-liçenzja tat-triq. Applikant jista jibbenefika minn dan il-benefiççju jekk jaqa ta t xi wa da minn dawn it-tliet kategoriji: ikun persuna b diωabilità skont il-li i tas-sigurtà Soçjali tal-1987 kif emendata (ara lista li tinsab f appendiçi A, pa ni 116 u 117 ta dan il-ktejjeb) u li jsuq hu stess il-vettura tieg u; ikun persuna b diωabilità skont il-li i tas-sigurtà Soçjali tal-1987 kif emendata (ara lista li tinsab f appendiçi A, pa ni 116 u 117ta dan il-ktejjeb) u li jkollu karozza re istrata f ismu mad-dipartiment tal-liçenzji; ikun persuna li jkollu vann bil- ie li jista j orr persuna fis-si u tar-roti jew fil-buggy. Din l-eωenzjoni dwar il-liçenzja tat-triq: ting ata kompletament b xejn g all-ewwel ames snin mid-data tal-manifattura tal-karozza; mis-sitt sena tit allas biss nofs il-liçenzja dovuta; ma ting atax f kaω ta applikazzjonijiet li jsiru wara l-1 ta Jannar 2009 g all-vetturi petrol li g andhom aktar minn 180g/km C0 2 emissjonijiet u vetturi diesel li g andhom aktar minn 150g/km C0 2 emissjonijiet. Barra minn hekk, b mod awtomatiku, kull persuna li tibbenefika minn dan il-benefiççju, jing ata ukoll kreditu ekwivalenti ta mill- las li jrid isir meta persuna tid ol il-belt Valletta. Dan iffiser li persuna li tie u dan il-benefiççju ma t allasx meta tid ol il-belt Valletta sakemm il- las dovut ma jaqbiω dan il-kreditu. Applikazzjonijiet u aktar tag rif jinkisbu ming and Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt: 8. Liçenzja tas-sewqan g all-persuni Neqsin mis-smig L-G aqda tal-persuni Neqsin mis-smig, bis-sapport tal- Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità, ippubblikat il-ktieb dwar il- Kodiçi tat-traffiku (li fuqu jsir l-eωami teoretiku g al-liçenzja tas-sewqan) bil-lingwa tas-sinjali Maltija fuq DVD. Kopja ming ajr las tista tinkiseb mill-uffiçini tal-kummissjoni jew mill-g aqda. Barra minn hekk saru arran amenti mal-awtorità dwar it-trasport biex fl-eωami tat-teorija, ilpersuna nieqsa mis-smig tista tkun akkumpanjata minn interpretu tal- Lingwa tas-sinjali Maltija. Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali, Istituto Vincenzo Bugeia Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt:

28 54 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 55 9 Servizzi O ra fil-komunità 1. Il-Li i Opportunitajiet Indaqs (Persuni b DiΩabilità) l-ewwel jiççekkjaw jekk hemmx diskriminazzjoni skont il-li i u f kaω ta dubju jistaqsu lill-kummissjoni; jippruvaw ikellmu lil min ja sbu li qed jiddiskrimina kontrihom biex bil-kelma t-tajba jirran aw; jekk tibqa ma tinstabx soluzzjoni, jiktbulu, u jekk jixtiequ, jikkuppjaw l-ittra tal-ilment lill-knpd. Il-KNPD g andha kampjun ta din l-ittra biex tg in lil persuna b diωabilità konçernata; Jekk xorta ma tinstabx soluzzjoni, il-persuna b diωabilità g andha tressaq l-ilment tag ha lill-kummissjoni fuq formola li tista tinkiseb mill-kummissjoni. Il-Gvern Malti fil-bidu tas-sena 2000 g adda l-li i Opportunitajiet Indaqs (Persuni b DiΩabilità) li g andha l-g an li: telimina d-diskriminazzjoni kontra persuni b diωabilità min abba d-diωabilità tag hom; twaqqaf legalment il-kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità; tinkariga lill-kummissjoni biex fost idma o ra, tinvestiga l-ilmenti u tie u passi, jekk hemm bωonn anke fil-qorti, biex iddiskriminazzjoni tieqaf. Il-Li i tiddikjara li ma tistax issir diskriminazzjoni f dawn l-oqsma: L-Impjiegi L-Edukazzjoni Id-D ul (l-aççess) L-G oti ta O etti, Façilitajiet jew Servizzi L-Akkomodazzjoni (id-djar) L-Assigurazzjoni Il-Kummissjoni tipprovdi pariri, informazzjoni u g ajnuna biex persuni b diωabilità jag mlu l-a jar uωu minn din il-li i. Persuni b diωabilità li j ossu li tkun saret diskriminazzjoni kontrihom jistg u: Il-Kummissjoni tinvestiga kull ilment u tipprova ssib soluzzjoni g alih. Jekk ma tinstabx soluzzjoni, il-kaω jitressaq quddiem l-arbitra jew il-qorti. Madankollu, entità li tkun qed tiddiskrimina min abba diωabilità tista ti i eωentata, g al xi perjodu ta Ωmien jew g al dejjem, milli tag mel it-tibdil me tie biex tieqaf din id-diskriminazzjoni, jekk hi ib provi sodisfaçenti li ma jkunx ra onevoli li jsir dan it-tibdil. Il-Kummissjoni tipprovdi wkoll informazzjoni u pariri lil dawk l-entitajiet li j addmu n-nies jew li jipprovdu xi servizzi dwar kif jistg u jkunu konformi ma din il-li i. Persuni li jixtiequ jressqu lmenti dwar diskriminazzjoni min abba d-diωabilità tag hom jew jixtiequ aktar tag rif, g andhom jikkuntattjaw Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt:

29 56 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ L-Aççess FiΩiku Mill-ewwel tas-sena 2000 postijiet odda miftu in g all-pubbliku, biex jing ataw il-permess tal-bini mill-awtorità Maltija tal-ambjent u l-ippjanar (MEPA), irid ikollhom ir-rakkomandazzjoni tal-kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità li dawn huma aççessibbli g al kul add. G aldaqstant il-pjanti g al dan l-iωvilupp ji u vvettjati mill-kummissjoni, biex ji i assigurat li dawn huma aççessibbli g al kul add. Eventwalment, il-mepa tista wkoll titlob il-parir tal-kummissjoni biex jin are il-compliance Certificate. Biex il-kummissjoni tkun tista tag mel dan, hi ppubblikat il-ktieb Access for All - Design Guidelines (2005) li fih il-linji gwida dwar kif bini jista jkun aççessibbli g al kul add. Din il-pubblikazzjoni tista tinkiseb minn fuq il-websajt tal-kummissjoni: Dawk kollha li ma jkunux jistg u jsegwu dawn il-linji gwida min abba ra unijiet tekniçi jew finanzjarji ra onevoli, kif titlob il-li i Opportunitajiet Indaqs, jistg u jitolbu eωenzjoni ming and il-bord dwar X Inhu Ra onevoli, imwaqqaf g al dan il-g an mill-kummissjoni. L-iΩviluppaturi, f kull stadju tal-applikazzjoni, jistg u jitolbu konsulenza minn periti li g andhom esperjenza fil-qasam talaççessibilità g all-persuni b diωabilità. L-applikanti jistg u jag mlu kuntatt dirett ma xi wie ed minn dawn il-periti. Lista ta dawn il-periti tista tinkiseb mill-uffiçini tal-kummissjoni. Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt: 3. Il-Moviment Hospice Il-Moviment Hospice joffri servizz paljattiv lill-persuni u l-familji tag hom, li g andhom il-kançer, mard neuro muskolari jew mard ie or terminali. Il-Malta Hospice Movement 39, Vjal ir-rag aj it-tajjeb, Balzan Tel: Fax: Emej: hospice@onvol.net Websajt: 4. Dar il-kaptan Dar il-kaptan fl-imtarfa, li titmexxa mill-foundation for Respite Care Services, hija dar li toffri servizzi ta respite (mistrie ) g al persuni b diωabilità. L-g an tal-fondazzjoni hu li taqsam ir-responsabilità malfamilji li jie du sieb xi membri tal-familja tag hom li jkollhom diωabilità, biex b hekk dawn jibqg u fi dan l-istess familja. Is-servizzi li toffri l-fondazzjoni huma: servizzi residenzjali biex il-persuna b diωabilità ti i f Dar il-kaptan g al xi ftit ranet, img a jew aktar; u servizz ta matul il-jum (Day Programme).

30 58 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 59 Dawn is-servizzi jing ataw permezz ta g ajnuna finanzjarja mill- Gvern li tkopri parti sostanzjali mill-ispejjeω. Il-Fondazzjoni Servizzi ta Respite Care Dar il-kaptan, Triq Rotary, Mtarfa Tel: , Fax: Emejl: rcsmalta@waldonet.net.mt Websajt: 5. Il-Fondazzjoni Arka Il-Fondazzjoni Arka tipprovdi lill-persuni b diωabilità residenza temporanja jew permanenti, flimkien ma programmi ta matul iljum jew matul il-lejl. Is-servizzi residenzjali fit-tul huma parzjalment iffinanzjati mill-gvern. Il-Fondazzjoni Arka Dar Arka, Triq il-mog dija, G ajnsielem, G awdex Tel: , Fax: Emejl: arka@maltanet.net Websajt: 6. Servizz ta Interpretu tal-lingwa tas-sinjali Maltija L-G aqda Persuni Neqsin mis-smig toffri servizz ta interpretazzjoni mil-lingwa tas-sinjali Maltija g al-lingwa mitkellma bil- Malti jew bl-ingliω, u bil-maqlub, ji ifieri mil-lingwa mitkellma bil-malti jew bl-ingliω g al-lingwa tas-sinjali Maltija lil dawk kollha li jitolbu dan is-servizz. Dan is-servizz jing ata permezz ta g ajnuna finanzjarja mill- Gvern li tkopri parti sostanzjali mill-ispejjeω. L-G aqda Persuni Neqsin mis-smig 45 Xatt Lascaris, Valletta Mobajl: Textelefon: Fax: Emejl: sign.interpreting@gmail.com Websajt: 7. G ajnuna fid-djar (Home Help/Care Service) Id-Dipartiment g all-anzjani u Kura fil-komunità joffri lill-persuni anzjani u persuni b diωabilità li jkollhom il-karta tal-identità Speçjali ma ru a mill-knpd, servizz ta g ajnuna fid-dar. Dan hu servizz li jikkumplimenta l-g ajnuna familjari. L-g an ta dan is-servizz hu li persuni anzjani u persuni b diωabilità jibqg u jg ixu fil-komunità u jtejbu l-kwalità ta ajjithom skont il- ti ijiet tag hom. Kull applikant g al dan is-servizz issirlu viωita mis-social worker, u wara, il-bord tal-allokazzjoni jikkunsidra dawn l-applikazzjonijiet. Jekk it-talba tkun approvata, il-bord jalloka numru ta sig at fil- img a skont il-bωonnijiet tal-applikant. L-g ajnuna tikkonsisti billi assistenti soçjali kaωwali: ji u jaraw u jitkellmu mal-benefiçarji, u jie du siebhom f g ajnuna personali li mhix medika; jg inu biex benefiçarji jie du sieb tag hom infushom; jg inu benefiçarji biex ikunu jistg u jo or u mid-dar; jixtru u jag mlu qadjiet;

31 60 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 61 jag mlu tindif afif fid-dar skont linji gwida meta l-benefiçarji ma jistg ux jag mlu dan; jistg u jg inu fil-preparazzjoni tal-ikla ta nofsinhar; joffru respite lill-familjari tal-benefiçarji. Il- las g al dan is-servizz hu ta 2.33 fil- img a g al persuna wa edha u 3.49 g al koppja. Jekk l-assistenta ssajjar g al persuna wa edha, il- las aktar hu ta 1.16 fil- img a u g al koppja, il- las aktar hu ta 1.75 fil- img a. Applikazzjonijiet u aktar tag rif jinkisbu ming and Iç-Çentru Servizz tal-anzjani 3, Triq Ûekka, Valletta Tel: jew jew Taqsima G ajnuna fid-dar Çentru Óidma Soçjali, Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Servizz dwar l-inkontinenza Id-Dipartiment g all-anzjani u Kura fil-komunità joffri servizz lil persuni li huma inkontinenti. Dan is-servizz jinqasam f Ωew skemi: Skema A hi g al persuni b diωabilità li g andhom il-karta talidentità Speçjali u huma inkontinenti. Dawn jing ataw kupun kull xahar li jissarraf g and l-a ent f g add ta rieqi jew pads li jintremew ming ajr l-ebda las. Skema B hi g al persuni inkontinenti ta l fuq minn 60 sena u ma g andhomx il-karta tal-identità Speçjali. Dawn jistg u jixtru kull xahar, bi prezz issussidjat, g add ta rieqi li jintremew. Applikazzjonijiet u aktar tag rif jinkisbu ming and Is-Servizz tal-inkontinenza Çentru Servizz tal-anzjani 3, Triq Ûekka, Valletta Tel: jew Servizz tat-telecare Id-Dipartiment g all-anzjani u Kura fil-komunità joffri lil persuni anzjani, persuni b diωabilità u individwi o ra fil-bωonn, l-aktar dawk li jg ixu wa edhom, servizz ta emer enza 24 sieg a kuljum. Dan isir permezz ta telefon speçjali mag ruf b ala Telecare. Biex tkun tista tuωa dan is-servizz irid ikollok linja tat-telefon. Il- las g al dan is-servizz hu ta bejn 2.33 u VAT fixxahar u jrid isir lill-kumpanija Go. Persuni ta l fuq minn 60 sena li jg ixu wa edhom, ji ifieri m g andhomx persuni ta t is-60 sena jg ixu mag hom, u li g andhom il-karta r-roωa ma ru a mid-dipartiment tas- Sigurtà Soçjali ma j allsux din it-tariffa. Applikazzjonijiet u aktar tag rif jistg u jinkisbu ming and Iç-Çentru tat-telecare L-Istitut Vincenzo Bugeia Triq Fleur-de-Lys, Birkirkara Tel: , , Fax:

32 62 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ Servizz ta Handyman Id-Dipartiment g all-anzjani u Kura fil-komunità joffri servizz ta handyman biex isir xog ol u tiswija afifa fid-djar ta persuni anzjani u persuni b diωabilità. Applikazzjonijiet u aktar tag rif jinkisbu ming and Iç-Çentru tal-handyman Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: , , Servizz ta Ners fil-komunità Id-DiviΩjoni tas-sa a tipprovdi servizz ta ners fil-komunità permezz tal-mmdna lil kull min g andu bωonn, inkluω persuni b diωabilità. L-MMDNA Ingham House, 91/93 Triq ir-russett, San Ìwann Tel: Fax: Emejl: mmdna@maltanet.net jew Iç-Çentru tas-sa a, Floriana Tel: , Self b Img ax Imnaqqas L-HSBC joffri lill-persuni b diωabilità self sa massimu ta 12,000 b img ax imnaqqas. Is-self isir biex ikun jista jinxtara apparat speçjali li jkun ta bωonn g al persuna b diωabilità biex issib xog ol jew biex ittejjeb il-kwalità tal- ajja. L-iskema hi miftu a wkoll g al persuni b diωabilità li jkunu dipendenti ta klijent tal-hsbc, per eωempju mara jew tfal. Ir-rata tal-interessi tkun ½% anqas mill-base rate tal-bank. 13. Meals on Wheels Il-Maltese Cross Corps, soçjetà volontarja ssussidjata mill-ministeru g all-politika Soçjali, toffri s-servizz Meals on Wheels li permezz tieg u jitwassal ikel s un fid-djar ta persuni anzjani, persuni b diωabilità, u dawk li ma jistg ux isajru. Il-prezz ta dan l-ikel huwa Il-Maltese Cross Corps 17 Sidonia Flats/8, Triq Santa Monika Gwardaman a Tel: , Fax: Emejl: maltesecrosscorps@ifnetworks.net 14. Il-Fondazzjoni Equal Partners Il-Fondazzjoni Equal Partners hija fondazzjoni mwaqqfa u mmexxija mill- enituri ta persuni b diωabilità u professjonisti u ta dem ming ajr g an ta qlig. Il-Fondazzjoni tfittex li ta dem f kollaborazzjoni s i a ma persuni b diωabilità u/jew xi diffikultajiet fit-tag lim, mal-familji tag hom u mal-komunità biex tippromwovi u tiffaçilita g aωliet personali u skop xieraq fil- ajja. Il-Fondazzjoni toffri programmi individuali ta sapport fil-komunità sabiex il-persuna tibqa fl-ambjent naturali tag ha. Is-servizz jing ata fid-dar, fl-iskola, fuq il-post tax-xog ol, f postijiet ta divertiment, u kull fejn ikun hemm bωonn.

33 64 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 65 Is-servizzi li joffru l-equal Partners jinkludu: Konsultazzjoni psikolo ika u edukattiva Assessjar psiko-edukattiv Intervent bikri - g ajnuna bikrija g at-trabi u tfal Ωg ar Programm edukattiv individwali g al kull persuna G ajnuna ta home educator fid-dar Laqg at fl-iskola ma senior educators Çentru ta riωorsi Ta ri ta edukaturi mill-professjonisti Stepping Out Programme g aω-ωg aωag u adulti. Aktar tag rif jista jinkiseb mill- Fondazzjoni Equal Partners 7, Triq is-suq, Floriana Tel: Fax: Emejl: info@equalpartners.org.mt Website: Numru tal-kummissarju tal-volontarjat: VO/ Muscular Dystrophy Group Il-Muscular Dystrophy Group tipprovdi servizz ta fiωjoterapista fid-djar tal-membri tag ha. Dan is-servizz jing ata bl-g ajnuna finanzjarja tal-gvern. Il-Muscular Dystrophy Group 4, Triq il-gωira, GΩira Tel: Fax: Emejl: mdg@mdgmalta.com, mdgmalta@onvol.net Websajt: 10 Karta tal-identità Speçjali Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità to ro Karta tal- Identità Speçjali bil-g an li persuni b diωabilità jkunu jistg u jie du sehem s i fis-soçjetà Maltija. Permezz ta din il-karta tal-identità, persuna tista tapplika g al numru ta servizzi miftu a g al persuni b diωabilità. Din il-karta ting ata lil: persuni b diωabilità skont il-li i dwar is-sigurtà Soçjali, 1987 kif emendata (ara Appendiçi A, pa ni 116 u 117 ta dan il-ktejjeb); persuni li g andhom nuqqas ta smig permanenti g all-grad ta mhux anqas minn 70 decibel jew li juωaw hearing aid b mod regolari; persuni li g andhom paraliωi totali permanenti jew malfunzjoni gravi totali permanenti ta id jew ri el wie ed; persuni li g andhom mard psikolo iku sever li jikkawωa diωabilità. Persuni li japplikaw g al din il-karta tal-identità jitpo ew fir- Re istru tal-persuni b DiΩabilità. Dawn il-persuni, sakemm ma jkunux jixtiequ mod ie or, jinωammu infurmati bil- idma tal-kummissjoni permezz tan-newsetter Indaqs, li l-kummissjoni tippubblika darbtejn fis-sena, u permezz ta informazzjoni o ra li l-kummissjoni tibg at minn Ωmien g al Ωmien.

34 66 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 67 Benefiççji g all-persuni li G andhom din il-karta Persuna li jkollha l-karta tal-identità Speçjali hi intitolata g al dawn ilbenefiççji: Servizz ta trasport ming ajr las lejn l-isptarijiet tal-gvern u lura (bl-appuntament); Servizz b xejn tal-gozo Channel g al persuna b diωabilità Prijorità fis-servizz mog ti minn: - APS Bank - Bank Çentrali ta Malta - Bank of Valletta (permezz tal-customer Relations Officer) - Çentri tas-sa a (DiviΩjoni tas-sa a) (permezz taluffiçjal inkarigat) - Dipartiment tal-kummerç - Drug Control Section (DiviΩjoni tas-sa a) (permezz taluffiçjal inkarigat) - HSBC (Malta) (permezz tal-uffiçjal inkarigat) - Farmaçija tal-isptar Mater Dei (permezz tal-uffiçjal inkarigat) - GO - Maltapost - Out patients fl-isptar Sir Paul Boffa (permezz tal-uffiçjal inkarigat) - Out patients fl-isptar Mater Dei (permezz tal-uffiçjal inkarigat) - Postijiet tal-votazzjoni waqt l-elezzjonijiet - Re istru Pubbliku u Nutar tal-gvern, G awdex - Sptar Çentrali ta G awdex - Uffiççju tan-nutar tal-gvern - Uffiççju tat-taxxi Interni - Uffiççju tal-avukat Ìenerali Entratura bla las g all-attivitajiet ta : - l-aquatic Sports Association - il-korporazzjoni tal-fieri - il-malta Football Association (persuni li juωaw is-si u tar-roti biss) - il-malta Basketball Association - il-marsa Racing Club Prezz imnaqqas g all-attivitajiet ta : - it-teatru Manoel - il-malta Football Association - il-kumpless Sportiv Tal-Qroqq Hu importanti li meta l-persuna ti i nieqsa, il-familjari jirritornaw dan id-dokument minnufih lill-kummissjoni. Il-Karta tal-identità Speçjali normalment to ro g al g axar snin fil-kaω tal-adulti filwaqt li g at-tfal il-perjodu hu iqsar. Hu importanti li l-karta tal-identità Speçjali ti edded g ax Karti skaduti huma invalidi. Jekk persuna titlef dan id-dokument, hi trid timla dikjarazzjoni fuq formola ma ru a mill-kummissjoni biex tkun tista tin ar ilha Karta tal- Identità Speçjali dida. Aktar tag rif u applikazzjonijiet jinkisbu ming and Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali, Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt:

35 68 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ G ajnuniet Speçjali g all-persuni b DiΩabilità 1. Servizz G ajnuniet Speçjali Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità tipprovdi s-servizz G ajnuniet Speçjali billi toffri lill-persuni b diωabilità u l-familji tag hom servizz ta pariri u assistenza finanzjarja biex ikunu jistg u jixtru apparat li jg inhom jg ixu ajja indipendenti. Dan is-servizz: ji bor informazzjoni dwar l-g ajnuniet speçjali li jg inu persuni b diωabilità li jeωistu kemm fis-suq lokali kif ukoll f dawk internazzjonali; jag ti assistenza finanzjarja lill-persuni b diωabilità l-aktar meritevoli skont il-kriterji mfassla apposta g al dan il-g an, kif deçiω minn bord indipendenti. Fil-preΩent jing ata nofs il-prezz tal-o ett sa massimu ta 1,800, li f kaωijiet eççezzjonali jista jitla sa 3,500; fuq çerti o etti (per eωempju sodod li jitilg u u jinωlu, scooters, u hoists) hemm massimu tal-g otja li ting ata u din tinbidel skont il-prezz fis-suq. L-assistenza finanzjarja ting ata b çerti kundizzjonijiet, fosthom li: l-applikant irid ikun çittadin Malti; l-applikant irid ikun irre istrat mal-kummissjoni, ji ifieri jkollu l-karta tal-identità Speçjali; l-apparat irid ikun inxtara wara li ssir l-applikazzjoni g al din l-assistenza. L-applikant jista jixtri l-apparat malli s-servizz javωah bil-miktub li jista jag mel dan ming ajr, imma, ma jkollu l-assigurazzjoni li l-g ajnuna finanzjarja se ting ata; ma jkunx jista jibbenefika minn xi skema o ra eωistenti; applikazzjonijiet g al apparat li jiswa anqas minn 230 ma ji ux ikkunsidrati u fejn jin ass il-bωonn, ji u riferuti lilentitajiet o ra; applikazzjonijiet minn persuni li huma residenti fi djar jew sptarijiet tal-gvern ma ji ux ikkunsidrati; kundizzjonijiet o ra li l-kummissjoni t oss li hu xieraq li tag mel minn Ωmien g al Ωmien. Applikazzjonijiet g al g ajnuna finanzjarja li jkunu aççettati millbord, imma li ma jkunux jistg u jintlaqg u min abba li ma jkunx hemm fondi biωωejjed, jibqg u fuq waiting list g al Ωmien sena. Applikazzjonijiet u aktar informazzjoni jistg u jinkisbu ming and Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt:

36 70 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ Kumpens fuq Xiri ta O etti ta Persuni b DiΩabilità 2.1 O etti g all-uωu Speçifiku ta Persuni b DiΩabilità O etti impurtati u li huma mmanifatturati speçifikament g al persuni li g andhom xi diωabilità, ji u eωentati mid-dazju meta dan hu dovut. Madankollu l-biçça l-kbira ta dawn l-o etti jkollhom VAT ta 5%, waqt li xi ftit g andhom VAT ta 18%. Persuni b diωabilità li jixtru dawn l-o etti jistg u jitolbu lill- Kummissjoni kumpens finanzjarju ekwivalenti g all-vat im allas. Dan isir billi tintwera l-irçevuta fiskali u, fejn ikun me tie, il-letteratura dwar l-o ett. O etti g all-persuni b diωabilità li ma tit allas l-ebda VAT fuqhom huma: hearing aids krozzi (crutches) threewheel walkers tripods u quadrupods walking frames. O etti g all-persuni b diωabilità li fuqhom tit allas 5% VAT u li jista jintalab kumpens finanzjarju g alihom ming and il-kummissjoni huma: l-adattament tal-karozzi, inkluω kontrolli tal-idejn u seats li jduru amplifiers g al apparat komunikattiv g all-persuni neqsin missmig bath tub lifters braille typewriters bsaten bojod bsaten u ferrules buggies speçjali chairlifts gutter frames hoists lifts biex idda al is-si u tar-roti fil-karozza mouthsticks platform stairlifts pressure relief cushions prone standers saqqijiet g al kontra l-feriti (pressure relief) sedili g oljin tat-tojlit sedili tat-tojlit li jintef u (padded/inflatable) si ijiet tar-roti manwali si ijiet tar-roti tal-elettriku (powered) special feeder chairs swimming pool lifters toilet frames/surrounds walkers speçjali tat-tfal. O etti g all-persuni b diωabilità li fuqhom tit allas 18% VAT u li jista jintalab kumpens finanzjarju g alihom ming and il-kummissjoni huma: apparat li jg inek tiekol jew tilbes wa dek commodes g ajnuniet g all-kamra tal-banju (shower chairs, grab rails) lifting armchairs prodotti dwar l-inkontinenza rampi sodod speçjali (variable height beds, hydraulic/motorised). O etti o ra li m humiex imsemmija hawn imma li huma speçifikament g al persuni b diωabilità, ji u kkunsidrati g al dan ilkumpens wara li ssir talba speçifika lill-kummissjoni li tkun tinkludi letteratura dettaljata dwar l-o ett.

37 72 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 73 Applikazzjonijiet u aktar tag rif jistg u jinkisbu ming and Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali, Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt: Kompjuters u Aççessorji Il-Kummissjoni tag ti refund tal-vat, sa massimu ta 200, li jkun t allas fuq kompjuters u aççessorji. Biex persuna titlob dan ir-refund g andha tippreωenta l-irçevuta fiskali, li ma tkunx aktar antika minn xahrejn, lill-kummissjoni. Applikazzjonijiet u aktar informazzjoni jistg u jinkisbu ming and Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali, Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt: Negozji Ûg ar u NGOs u Vat fuq Lifts Dawk in-negozji Ωg ar u NGOs li jridu jistallaw lift fil-premises tag hom biex ikun aççessibbli g al kul add, jistg u jitolbu lill-ministeru tal-finanzi biex ikollhom refund tal-vat, basta dan il-lift ikun konformi mal-linji gwida tal-kummissjoni. Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali, Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt: 3. Apparat Speçjalizzat g all-uωu tat-telefon Il-Kumpanija GO Il-Kumpanija GO g andha servizz bl-isem TAFDA li jipprovdi diversi g ajnuniet sabiex persuni b diωabilità jkunu jistg u juωaw isservizz tat-telefon. Dan l-apparat jinkludi: Sett tat-telefon Amplifikat li jωid il-volum kemm ta min qed jitkellem jew ta dak li jkellmek. Jista jintuωa wkoll minn persuni li juωaw il-hearing aids biex jisimg u a jar lil min ikun qed ikellimhom fuq it-telefon. Dan is-sett fih ukoll indikatur li jixg el kull darba li t-telefon idoqq. Amplifier li Jin arr u li jitpo a fuq il-handset tat-telefon biex iqawwi l-volum tal-vuçi li tkun qed titkellem minn fuq it-telefon. Amplifier g all-qanpiena (Tone Caller) li hu apparat li jkabbar il- oss tal-qanpiena tat-telefon.

38 74 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 75 Bozza Tixg el u Titfi (Silent Call Indicator) meta jdoqq it-telefon. Sett tat-telefon b Buttuni tan-numri Kbar g al dawk li g andhom nuqqas fil-vista jew ma jistg ux i addmu idejhom sew. Textelefon li hu apparat biex persuni neqsin mis-smig u/jew ma jitkellmux jibag tu u jirçievu l-messa i permezz tal-kitba flok permezz tal-kelma mitkellma. Abbonati tal-go li g andhom it-textelefon huma intitolati g al rebate fuq pulses mag mula lokalment. Il-GO g andha wkoll is-servizz tal-carelink, li hu servizz ta sigurtà li ja dem permezz tat-telefon u fih varjetà ta alarms li jitwa lu kwaωi mad-dar kollha, ja dmu ming ajr wajers, u jikkomunikaw ma apparat speçifiku li jitwa al mal-linja tat-telefon tal-klijent. Il-Ferg at tal-go Freephone Websajt: 4. Id-DiviΩjoni tas-sa a 4.1 Id-DiviΩjoni tas-sa a tipprovdi b self kull tip ta walking aids (b al si ijiet tar-roti, krozzi u frames) wara li jit allas depoωitu li jing ata lura meta jkun irritornat l-o ett misluf. L-Isptar Mater Dei Taqsima tas-self Tel: Id-DiviΩjoni tas-sa a, permezz tat-taqsima tal-orthoses u Prosthesis tipprovdi dirg ajn jew ri lejn artifiçjali, braces ortepediçi, suletti (insoles) u affarijiet simili. It-Taqsima tara persuni li g andhom bωonn dawn l-affarijiet meta jkunu riferuti lilha minn konsulent, imma fil-kaω ta suletti, ir-riferenza tista ssir mit-tabib tal-familja. L-Isptar San Luqa Taqsima tal-ortesi u Prostesi Is-Sular ta Isfel tad-dipartiment tal-outpatients Tel: , Id-DiviΩjoni tas-sa a, permezz tal-audiology Unit fl-ent Out Patients, tipprovdi hearing aids lil persuni ta t is-sittax-il sena u lil persuni ta kull età li jikkwalifikaw skont il-mezzi tad-d ul, ji ifieri li jkollhom il-karta r-roωa ma ru a mid-dipartiment tas-sigurtà Soçjali. L-Isptar Mater Dei Id-Dipartiment tal-out Patients - ENT Tel: , , Community Chest Fund Il-Community Chest Fund tikkonsidra talbiet biex il-fond jg in finanzjarjament alli persuni b diωabilità jkunu jistg u jg ixu ajja indipendenti. Applikazzjonijiet u aktar tag rif jistg u jinkisbu ming and Il-Palazz tal-president, Valletta Tel:

39 76 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ Il-Fondazzjoni Óajja Indipendenti Din il-fondazzjoni: G andha showroom biex il-persuni b diωabilità jkunu jistg u jaraw, jippruvaw, u/jew jikru apparat ta g ajnuna personali g alihom. G andha karozza addattata biex tipprovdi servizz ta lezzjonijiet lil persuni b diωabilità biex jitg allmu jsuqu. Tipprovdi servizz ta trasport lil persuni b diωabilità li ma jistg ux juωaw it-trasport pubbliku. Dan is-servizz jing ata skont min jibbukkja l-ewwel. Il-Fondazzjoni Óajja Indipendenti Wied ta Óal Balzan, Óal Balzan Tel: Fax: Il-Muscular Dystrophy Group Il-Muscular Dystrophy Group jag ti sussidju fix-xiri ta apparat b al vannijiet, si ijiet tar-roti, eçç lill-membri tag ha. Il-Muscular Dystrophy Group 4, Triq il-gωira, GΩira Tel: Fax: Emejl: mdg@mdgmalta.com, mdgmalta@onvol.net Websajt: 12 L-Informatika 1. Il-Fondazzjoni g all-aççessibilità fl-informatika (FITA) Din il-fondazzjoni tipprovdi servizzi ta konsulenza fit-teknolo ija tal-informatika u l-komunikazzjoni lil persuni b diωabilità, il-familji tag hom, l-g alliema, min i addem, u dawk kollha interessati biex jg inu lil persuni b diωabilità jeg lbu jew ine u l-ostakli fil- ajja, l-aktar dawk relatati mal-edukazzjoni u l-impjieg. Is-servizzi pprovduti mill-fita huma dawn: 1.1 Sapport Finanzjarju biex jinxtara Kompjuter jew Apparat Relatat Il-Community Chest Fund (CCF), bil-kollaborazzjoni tal- FITA, tipprovdi sapport finanzjarju lil persuni b diωabilità biex jixtru kompjuter jew prodotti relatati mat-teknolo ija tal-informatika u l-komunikazzjoni. G al dan il-g an, il-fita tipprovdi lill-ccf u lillapplikanti b diωabilità b sapport tekniku biex ikunu jistg u jsiru rapporti u rakkomandazzjonijiet alli dawn il-persuni jkunu jistg u jakkwistaw l-apparat li jkollhom bωonn. Applikanti li jkunu jridu aktar informazzjoni speçifika dwar l-applikazzjoni tag hom g al g ajnuna finanzjarja, g andhom jag mlu kuntatt dirett mal-ccf fuq in-numri tat-telefon

40 78 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 79 L-applikanti g al dan is-servizz iridu jimlew l-applikazzjoni uffiçjali tal-ccf li j ibuha mill-uffiçini tal-ccf, il-palazz, Valletta. Wara li jimlewha, jag mlu appuntament u jie du din l-applikazzjoni lill-fita flimkien ma dawn id-dokumenti: Kopja tal-karta tal-identità Speçjali ma ru a mill-kummissjoni; Letteratura dwar l-apparat me tie u kwotazzjoni tal-prezz tieg u (l-apparat ma jridx ikun di à nxtara); Dokumentazzjoni dwar id-d ul finanzjarju tal-applikant; Kampjun tax-xog ol li jkun sar mill-applikant fuq il-kompjuter jew l-apparat relatat (fejn applikabbli); Informazzjoni dwar l-apparat relatat li l-applikant ikun qed juωa (fejn applikabbli); Il-FITA tag mel ir-rapport tag ha wara li ssir laqg a bejn uffiçjal tal-fita u l-applikant, biex issir evalwazzjoni tal-abbiltajiet u l-bωonnijiet tal-applikant. Ir-rapport jintbag at kemm lill-ccf kif ukoll lill-applikant. Ir-rakkomandazzjonijiet tal-fita jkunu bbaωati fuq dawn il-kriterji: l-g arfien tal-applikant f dan il-qasam, inkluω dak li l-applikant jista jakkwista fil-futur mhux il bog od; il-bωonnijiet komunikattivi tal-applikant, l-aktar fil-kuntest talbenefiççju edukattiv, anke dawk indiretti, li l-apparat jista jag ti; kemm l-apparat jista jkun ta benefiççju u li jista jsir uωu tajjeb tieg u; ir-relevanza ta tipi differenti ta apparat jew possibiltajiet alternattivi g all-uωu tal-apparat; il-benefiççju kemm f terminu qasir kif ukoll twil li jista jinkiseb mill-applikant bl-uωu ta dan l-apparat; l-impatt soçjali u inkluωiv fl-uωu ta dan l-apparat. 1.2 Kompjuters UΩati Il-FITA taf li mhux il-persuni b diωabilità kollha li japplikaw biex ikollhom kompjuter jew apparat relatat, bilfors li jkollhom bωonn l-a ar teknolo ija, l-aktar fil-bidu. Il-FITA taf ukoll li anke dawn ilpersuni g andhom bωonn li jkollhom aççess g all-uωu tal-kompjuters u t-teknolo ija. G alhekk, il-fita la qet ftehim mal-community Chest Fund, il-fond g ar-rijabilitazzjoni tal-óandikappati ta Kordin u l-korporazzjoni Microsoft, biex kompjuters second hand li jkunu rikondizzjonati jing ataw lill-fita. Dawn imbag ad jing ataw b self lil persuni b diωabilità li jistg u jag mlu uωu tajjeb minnhom. Il-FITA taççetta ming and kul add kompjuters second hand li g adhom tajbin biex jintuωaw g al dan il-g an. 1.3 Servizz ta Sapport Il-FITA tipprovdi sapport tekniku fid-dar, fuq il-post tax-xog ol, jew fejn je tie dwar l-istallazzjoni u l-uωu ta apparat speçjalizzat talkompjuter jew tat-teknolo ija tal-komunikazzjoni. Dan jinkludi s-softwer Window Eyes, ZoomText u Mobajl Speak. Dan is-servizz jing ata bla las lil persuni b diωabilità waqt li l-entitajiet li g andhom bωonn dan is-servizz, b ala parti mill-operat tag hom, jintalbu j allsu rati kummerçjali. 1.4 L-Awditjar g all-aççessibilità fl-informatika Il-FITA g andha l-kapaçitajiet u l-apparat me tie biex tipprovdi servizz ta awditjar u assessment kemm ta websajts kif ukoll ta softwer. G alkemm il-fita tista tie u hi stess l-inizjattiva li tassessja xi prodott jew servizz, min jipprovdi xi servizz jista jitlob lill-fita biex

41 80 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 81 ikollu dan l-awditjar. Ir-rapport li jsir mill-fita g al dan il-g an ikun fih linji gwida u rakkomandazzjonijiet kif dan il-materjal jista jsir aktar aççessibbli. Il-FITA tipprovdi wkoll assistenza biex min jipprovdi servizz f dan il-qasam ikun konformi mal-li i Opportunitajiet Indaqs (Persuni b DiΩabilità). Hu fatt mag ruf li t-talbiet g al dan is-settur, biex ikun hemm çarezza u uωu aktar façli mitlub minn persuni b diωabilità, ta spiss jispiçça jkun ta benefiççju g all-membri kollha tas-soçjetà u jg in biex ikun hemm servizz jew prodott aktar effiçjenti. Il-FITA, meta tag mel l-awditjar tal-websajts, titlob lasijiet biex tkopri l-ispejjeω involuti. 1.5 Servizzi Ssussidjati Il-FITA g andha arran amenti ma numru ta entitajiet li jipprovdu s-servizz tal-internet jew servizzi o ra teknolo içi biex dawn joffru kundizzjonijiet vanta uωi lill-persuni b diωabilità skont çerti kriterji. Dawn jinkludu: Cable Internet Il-kumpanija Melita tipprovdi servizz issussidjat tal-internet tal- Melita lill-persuni b diωabilità. Min jixtieq jibbenefika minn dan isservizz g andu ji bor l-applikazzjoni mill-fita u jippreωentaha lill- Kumpanija Melita flimkien mal-karta tal-identità Speçjali ori inali. Dan is-servizz jing ata skont dawn il-kriterji: - l-applikant irid ikollu l-karta tal-identità Speçjali ma ru a mill- Kummissjoni; - l-applikant irid ikollu aktar minn 8 snin; - l-applikant irid ikollu s-servizz tal-internet tal-melita; - is-servizz hu miftu g al massimu ta 200 persuna (skont min japplika l-ewwel). ADSL Il-Kumpanija Go tipprovdi servizz issussidjat tal-internet broadband ADSL lill-persuni b diωabilità. Min jixtieq jibbenefika minn dan is-servizz g andu jikteb lill-fita. Dan is-servizz jing ata skont dawn il-kriterji: - l-applikant irid ikollu nuqqas serju ta mobilità jew ta vista; - l-applikant irid ikollu aktar minn 13-il sena; - is-servizz ji edded kull sentejn; - is-servizz hu miftu biss g al dawk li huma abbonati mal-isps tal-kumpanija GO. Il-Kumpanija Go Il-Kumpanija Go tipprovdi sussidju ta 75 fis-sena lill-persuni b diωabilità g all-uωu tal-mobajl. Min jixtieq japplika g al dan ilbenefiççju jrid jikteb lill-fita. Dan is-servizz jing ata skont dawn il-kriterji: - l-applikant irid ikollu nuqqas ta smig jew ta vista li min abba f hekk ma jistax jag mel uωu s i mill-mobajl (SMS jew voic ); - l-applikant irid ikollu aktar minn 13-il sena; - dan is-servizz ji edded kull sena mill-fita; - dan is-servizz hu miftu biss g all-abbonati tal-go. 1.6 Ta ri fl-uωu tal-kompjuter u Teknolo ija Relatata Persuni b Nuqqas Intellettwali Il-FITA tipprovdi ta ri fl-uωu tal-kompjuter u teknolo ija relatata lil persuni li g andhom nuqqas intellettwali. Dan isir bilkollaborazzjoni tal-kulle Malti g all-arti, Xjenza u Teknolo ija (MCAST) u d-diviωjoni tal-edukazzjoni. Il-korsijiet ivarjaw skont ittalba g alihom, imma l-aktar li jiffukaw hu fuq it-ta ri g all-kors

42 82 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 83 tal-ecdl. Il-provediment ta eωamijiet tal-ecdl aççessibbli g al kul add hi rakkomandazzjoni li l-fita admet fuqha u li g andha s-sapport tal-computer Society of Malta. Persuni b Nuqqas ta Vista Il-FITA tipprovdi ta ri lil persuni li g andhom nuqqas ta vista u li huma re istrati mal-knpd. It-ta ri hu wie ed individwali u jista jibda mill-bidu nett u jibqa sejjer g al word processing, audio editing, internet u emejl. Dawn il-korsijiet tal-fita huma ççertifikati u akkreditati mill-british Trainer Certification Scheme (BTCS/BCAB). 1.7 Servizz ta Newsletter Il-FITA tippubblika kull xahar, newsletter elettronika li tinkludi informazzjoni dwar l-attivitajiet tag ha u dak kollu li qed ji ri f Malta fil-qasam tal-kompjuters u t-teknolo ija, u l-persuni b diωabilità. Barra minn hekk, din in-newsletter g andha l-g an li ΩΩomm lill-abbonati tag ha infurmati bl-a ar Ωviluppi fuq dak li qed ji ri f dan il-qasam barra minn Malta. Din in-newsletter hi ççirkolata lil kull min g andu l-emejl tal-gvern. Wie ed jista jabbona f din in-newsletter permezz talwebsajt tal-fita. Il-Fondazzjoni g all-aççessibilità fl-informatika Gattard House, Triq Nazzjonali, Il-Blata l-bajda Tel: , Fax: Emejl: stanley.debono@gov.mt michael.micallef@gov.mt Websajt: 13 Servizzi Spiritwali 1. Il-Knisja Kattolika f Malta Il-Knisja f Malta hi impenjata li tkompli tinkora ixxi fi dan ilkomunità nisranija attitudni ta rispett lejn il-persuni b diωabilità bbaωata fuq l-im abba u r-rispett ta Ìesu lejn kull persuna. Hija ta dem biex fi danha u fis-soçjetà Maltija, il-persuni b diωabilità jkunu garantiti minn opportunitajiet indaqs u sehem s i fl-eliminazzjoni ta kull tip ta diskriminazzjoni. Dan isir fuq: Livell Djoçesan: Monsinjur Arçisqof waqqaf Kunsill Pastorali bliskop li tikber is-sensibilizzazzjoni fil-knisja fir-rigward tal-persuni b diωabilità u biex ji u Ωiluppati l-g ajnuniet pastorali lill-persuni b diωabilità u l-familji tag hom; Livell Parrokkjali: Diversi parroççi g andhom Kummissjoni Pastorali g all-persuni b DiΩabilità. U ud minnhom tawna tag rif dwar dawn it-taqsimiet li jinsab f Taqsima 19, pa ni 111 sa 114 ta dan il-ktejjeb. It-Taqsima Pastorali g all-persuni b DiΩabilità Il-Kurja, Floriana Tel: , Fax: Mob: Emejl: pastoral.secretariate@maltadiocese.org

43 84 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ Il-Knisja Kattolika f G awdex Il-Knisja Kattolika f G awdex waqqfet il-kummissjoni Djoçesana Persuni b DiΩabilità (KDPD) bil-g an li tippromwovi l-parteçipazzjoni s i a u l-ministerjalità tal-persuni b diωabilità u tal-familji tag hom fil- ajja tal-knisja u tad-djoçesi. Il-Kummissjoni tg in lill-isqof, lillparroççi, kif ukoll entitajiet o ra tal-knisja f G awdex permezz ta pariri sabiex l-ambjent u s-servizzi l-o ra tal-knisja jkunu aktar aççessibbli g all-persuni b diωabilità. Il-Kummissjoni tipparteçipa f inizjattivi li jippromwovu aktar olqien ta kuxjenza dwar id-drittijiet, id-dmirijiet u l- ti ijiet tal-persuni b diωabilità u l-familji tag hom. Hi tikkollabora u tikkonsulta ma gruppi o rajn li ja dmu g all-istess g anijiet. Aktar tag rif jista jinkiseb mill- Kummissjoni Djoçesana Persuni b DiΩabilità (KDPD) Seminarju Qalb ta Ìesù Triq Enrico Mizzi, Victoria Tel: Il-Bibbja L-G aqda Bibblika Maltija tipprovdi l-bibbja bil-braille bil-malti u b tipa kbira lil persuni neqsin mid-dawl. L-G aqda Bibblika Maltija 62, Triq il-miratur, Floriana Tel: Fax: Emejl: info@maltabible.com Websajt: 3. Quddiesa bil-lingwa tas-sinjali Maltija L-G aqda Persuni Neqsin mis-smig, bis-sapport tat-tmexxija tal-kappella tal-università fl-imsida, torganizza quddiesa interpetata bil-lingwa tas-sinjali Maltija kull nhar ta Sibt filg axija fis-7.30pm (minbarra fix-xhur tas-sajf). L-G aqda Persuni Neqsin mis-smig 45, Xatt Lascaris, Valletta Mobajl: (SMS jew vuçi) jew (SMS biss) Textelefon: Fax: Emejl: sign.interpreting@gmail.com Websajt:

44 86 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ Óin Liberu L-Uffiçal Inkarigat Sezzjoni g as-srvizzi ta Persuni bi BΩonnijiet Speçjali Librerija Pubblika Çentrali, Floriana Telefon: Il-Librerija Pubblika Çentrali Din il-librerija toffri: 1.1 Librerija tat-talking Books lill-persuni b diωabilità u persuni li ma jafux jaqraw. Il-Librerija tat-talking Books hi mg ammra b bijografiji, rumanzi u drammi bil-malti; rumanzi u novelli bl-ingliω, drammi u kummiedji bl- IngliΩ; kotba mhux fittizji, reli jon; muωika u tag rif enerali. Dan huwa servizz postali ming ajr las. Persuni li jridu jirçievu dawn il-cassettes g andhom jimlew formola u jimmarkaw il-katalgu talcassettes li jridu jisimg u. 1.2 Servizz ta kotba bl-ingliω b tipa kbira (large print) g al dawk il-persuni li g andhom vista baxxa. 1.3 Librerija Multimedia li tipprovdi: Servizz lill tfal b diffikultajiet fil-qari. Dawn it-tfal jistg u jmorru f din il-librerija u jisimg u u jaqraw ktieb bl-ingliz fuq ilkompjuter. Servizz ta videos u DVD s bis-sotto titoli g all-persuni neqsin mis-smig. 2. Il-Fondazzjoni INSPIRE INSPIRE (Il-Fondazzjoni Eden u Razzett) f Marsaskala toffri servizzi ta terapija lill-persuni b diωabilità f ambjent sabi u aççessibbli g al kul add. INSPIRE toffri l-façilitajiet li huma bla las g all-persuni b diωabilità skont il-kundizzjonijiet tal-fondazzjoni: pixxina b temperatura s una g all-hydrotherapy u o ra li tintuωa biss fis-sajf; gym attrezzat g al kul add; sala kbira fejn isir iω-ωfin anke minn persuni li juωaw si u tar-roti, log ob, u attivitajiet o ra; klassijiet taç-çeramika; terapija pemezz tal-irkib taω-ωwiemel; nien kbir b afna speçi ta annimali uniçi; multi-sensory theatres; Kids Club (darba fix-xahar is-sibt filg odu) Persuni b diωabilità jistg u japplikaw g all-membership bla h as g all-fitness Centre, li ting ata lil min jikkwalifika g aliha skont il-kriterji tal-fondazzjoni. G aqdiet volontarji jistg u jag mlu uωu mis-sala ta INSPIRE ewwa Marsaskala bi prezz speçjali.

45 88 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 89 INSPIRE (Il-Fondazzjoni Eden u Razzett) 801, Qasam Industrijali, Bulebel, Ûejtun Tel: Fax: Emejl: info@inspire.org.mt Websajt: 3. L-G aqda Persuni Neqsin mis-smig L-G aqda Persuni Neqsin mis-smig g andha Deaf Club li jifta fix-xitwa kull nhar ta Ìimg a filg axija (bejn it-8.30p.m u l-11.30pm) u fis-sajf (Lulju Settembru) kull nhar ta Erbg a filg axija (bejn it-8.30pm u l-11.00p.m). L-G aqda Persuni Neqsin mis-smig 45, Xatt Lascaris, Valletta Mobajl: Textelefon: Fax: Emejl: sign.interpreting@gmail.com Websajt: 15 G arfien Pubbliku 1. Çentru ta RiΩorsi Wenzu Dalli Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità g andha ç-çentru ta RiΩorsi Wenzu Dalli, li jipprovdi informazzjoni attwali fuq il-qasam tad-diωabilità f Malta u barra minn Malta lill-pubbliku, u partikolarment lill-persuni b diωabilità u l-familji tag hom u individwi o rajn li ja dmu jew jistudjaw f dan il-qasam. Il-materjal ji bor fih kotba, magaωins, DVDs, vidjows, CDs, audio cassettes, numru limitat ta materjal bilbraille u letteratura o ra. Kul add jista jissellef dan il-materjal. Ilkatalgu tal-materjal kollu li hemm f dan iç-çentru jinsab fuq il-websajt: Iç-Çentru ta RiΩorsi Wenzu Dalli jifta kuljum hekk: Fix-Xitwa (1 ta Ottubru sal-15 ta Ìunju) Mit-Tnejn sal-ìimg a: 8.15am pm It-Tnejn, l-erbg a, il-óamis: 1.30pm pm Is-Sibt bejn it-8.15am u 12.00pm bl-appuntament Fis-Sajf (16 ta Ìunju sat-30 ta Settembru) Mit-Tnejn sal-ìimg a: 8.15am pm Is-Sibt bejn it-8.15am u 12.00pm bl-appuntament

46 90 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 91 Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt: 2. Pubblikazzjonijiet tal-knpd Il-Kummissjoni ppubblikat diversi pubblikazzjonijiet f media differenti, li wie ed kollha jista jissellifhom miç-çentru tar-riωorsi Wenzu Dalli. Wie ed anke jista jie u kopja ming ajr las ta dawk il-pubblikazzjonijiet li l-kummissjoni g ad g andha kopji tag hom. Il-biçça l-kbira tal-verωjonijiet bil-malti u bl-ingliω ta dawn ilpubblikazzjonijiet jinsabu fuq il-websajt tal-kummissjoni: Lista s i a ta dawn il-pubblikazzjonijiet hija din: INDAQS Fuljett tal-kummissjoni li beda jo ro darbtejn fis-sena mill il quddiem. Dan il-fuljett ji i ppubblikat bil-malti u l-biçça l-kbira tag hom anke bl-ingliω u awdjo (cassette jew CD) bil-malti. Il-Kummissjoni g andha wkoll verωjoni Façli-biex-Taqra bil-malti taledizzjonijiet riçenti. Rapport ta Óidma tal-knpd (Ìenerali) Rapport annwali tal- idma tal-kummissjoni mill-1987 il quddiem. Dawn ir-rapporti ew ippubblikati bil-malti, bl-ingliω, fuq awdjo (cassette jew CD) bil-malti, u dan l-a ar ukoll fil-verωjoni Façli-biex-Taqra bil-malti. Rapport ta Óidma tal-knpd (Li i Opportunitajiet Indaqs) Rapport annwali tal- idma tal-kummissjoni dwar il-li i Opportunitajiet Indaqs mis-sena 2000 il quddiem. Dawn ir-rapporti ew ippubblikati bil-malti, bl-ingliω, u awdjo (cassette jew CD) bil-malti. The Journey Ahead Principles and Policies for Disabled Persons and their Families (1989) It-ta ditiet kollha bl-ingliω li saru waqt seminar nazzjonali li sar f Mejju 1989 u li kien organizzat mill-kummissjoni u l-g aqda tal- Ìenituri tat-tfal b DiΩabilità. Servizzi u Benefiççji g all-persuni b DiΩabilità (Edizzjonijiet: 1990,1994, 1999, 2003, 2006, 2009) Ìabra ta informazzjoni dettaljata tas-servizzi u benefiççji li persuni b diωabilità u l-familji tag hom jistg u jkunu intitolati g alihom flimkien ma tag rif minn fejn jistg u jiksbu aktar dettalji. L-a ar edizzjoni hi bil-malti, bl-ingliz, Façli-biex-Taqra bil-malti, awdjo (cassette jew CD) bil-malti, u bil-lingwa tas-sinjali Maltija (DVD). Partnership between Deaf People and Professionals (1991) It-ta ditiet kollha bl-ingliω ta konferenza li saret f Awwissu tal-1991 minn Initiatives for Deaf Education in the Third World bilkoperazzjoni tal-kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità.

47 92 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 93 ÓOLOQ - G inni Mhux Lestili (Edizzjonijiet: 1993, 2007) Sett ta sitt pakketti ta lezzjonijiet bil-malti flimkien ma noti g allg alliema li jistg u jintuωaw mal-istudenti kollha biex jing ataw aktar tag rif u kuxjenza dwar persuni b diωabilitajiet diversi. L-Edukazzjoni Speçjali f Malta Policy Nazzjonali (1993) Dokument li ji bor fih il-politika nazzjonali dwar l-edukazzjoni speçjali f Malta. Din hi pubblikazzjoni bil-malti u bl-ingliω. National Survey (Edizzjonijiet: 1994, 1999, 2003) AnaliΩi bl-ingliω tal-informazzjoni li n abret mill-kummissjoni meta l-persuni b diωabilità ntalbu jimlew kwestjonarju dettaljat. Il-Ktieb tas-sinjali (1994) Ktieb tas-sinjali mibni fuq is-sistema Makaton li ie ppubblikat flimkien ma Makaton International u l-art and Design Centre tad- Dipartiment tal-edukazzjoni u hu bil-malti u bl-ingliω. Li i Opportunitajiet Indaqs (Persuni b DiΩabilità) (1994) Id-diskorsi bil-malti li saru f konferenza nazzjonali dwar dan issu ett f Diçembru tal L-Impjieg u l-persuni b DiΩabilità Policy Nazzjonali (1995) Dokument li ji bor fih il-politika nazzjonali dwar l-impjieg u l-persuni b diωabilità f Malta. Din hi pubblikazzjoni bil-malti u bl-ingliω. L-Impjieg u l-persuni b DiΩabilità Diskorsi u Interventi (1995) Id-diskorsi bil-malti li saru f konferenza nazzjonali dwar dan issu ett f Mejju tal L-Edukazzjoni Speçjali f Malta Diskorsi u Interventi (1996) Id-diskorsi bil-malti li saru f konferenza nazzjonali dwar dan issu ett fl White Paper tal-att dwar Opportunitajiet Indaqs (Persuni b DiΩabilità (1997) Proposti tal-gvern g al din il-li i bil-malti. Konferenza dwar il-white Paper tal-att dwar Opportunitajiet Indaqs (Persuni b DiΩabilità) (1997) Id-diskorsi bil-malti li saru f konferenza dwar dan is-su ett f Mejju tal Proceedings of the Conference on Bioethics & Disability (1999) Id-diskorsi bl-ingliω li saru f konferenza nazzjonali dwar dan issu ett f Diçembru tal Dan il-ktejjeb ie ppubblikat mill-kumitat Konsultattiv dwar il-bijoetika b kollaborazzjoni mal-kummissjoni. Access for All - Design Guidelines (Edizzjonijiet: 2000, 2005) Din hi pubblikazzjoni bl-ingliω mill-kummissjoni li fiha hemm linji gwida dwar kif bini jista jkun aççessibbli g al kul add. Klijenti b DiΩabilità u Int (2000) Din hi pubblikazzjoni tal-employers Forum on Disability (UK) u l-hsbc (Malta) bil-kollaborazzjoni tal-kummissjoni. Fiha tag rif bil-malti dwar kif organizzazzjonijiet jistg u jaqdu a jar klijenti b diωabilità.

48 94 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 95 The Economic Dimension of Independent Supported Living for Persons with Disability (2003) Studju ekonomiku mis-sur Gordon Cordina u li jinsab fil-websajt tal-knpd. Riçerka dwar dak li l-aktar Jolqot il-persuni b DiΩabilità u l-familji Tag hom (2004) Rapport dwar studju xjentifiku li sar mill-kummissjoni u l-uffiççju Nazzjonali tal-istatistika dwar dak li jolqot l-aktar il-persuni b diωabilità u l-familji tag hom. Dan ir-rapport ie ppubblikat ukoll bl-ingliω. Ìew ippubblikati wkoll sommarju ta dan l-istudju bil-malti u bl-ingliω b verωjoni bil-malti Façli-biex-Taqra. Self Advocacy (2005) Rapport dwar konferenza li saret dwar is-self advocacy g allpersuni b diωabilità intellettwali. Dan ir-rapport ie ppubblikat bil-malti u bl-ingliω. Seminar dwar Opportunitajiet Indaqs g all-persuni b DiΩabilità: Pjan ta Azzjoni tal-unjoni Ewropea (2005) Rapport dwar konferenza li saret dwar dan il-pjan fl Dan ir-rapport ie ppubblikat bil-malti u bl-ingliω. Konferenza Nazzjonali dwar id-direttiva tal-kunsill tal-unjoni Ewropea li Tistabbilixxi Qafas Ìenerali g al Trattament Ugwali fl-impjieg (2005) Rapport dwar konferenza li saret dwar din id-direttiva fl Dan ir-rapport ie ppubblikat bil-malti u bl-ingliω. Policy Nazzjonali dwar is-self Advocacy g all-persuni b Nuqqas Intellettwali (2006) Il-politika nazzjonali tal-knpd dwar dan is-settur. Ippubblikat bil- Malti, bl-ingliω, Façli-biex-Taqra bil-malti, awdjo (cassette jew CD) bil-malti. Il-Ktieb tas-sinjali/the Book of Signs (2006) Sinjali ppubblikati fuq ktieb (stampi u kliem bil-malti u bl-ingliω) u fuq CD (vidjow). European Disability Action Mainstreaming Assessment Tool (Edamat) (2006) Linji gwida dwar kif persuni li jie du deçiωjonijiet jistg u jinkludu l-qasam tad-diωabilità fil-policies enerali. Ippubblikat bil-malti, bl-ingliω u fuq CD. Tajjeb mill-bidu/right From the Start (2006) Linji gwida lill-professjonisti dwar kif jag tu l-a bar tad-diωabilità b mod sensittiv. Ippubblikat bil-malti, bl-ingliω u awdjo (cassette jew CD) bil-malti. IL-Kodiçi tat-traffiku bil-lingwa tas-sinjali Maltija (2006) Din il-pubblikazzjoni saret fuq DVD bil-lingwa tas-sinjali Maltija, g all-persuni li din hija l-ewwel lingwa tag hom. Il-Li i Opportunitajiet Indaqs (Edizzjonijiet: 2006, 2009) Ktejjeb ta informazzjoni miktub b mod sempliçi dwar din il-li i. Ippubblikat bil-malti, bl-ingliω, Façli-biex-Taqra bil-malti, awdjo (cassette jew CD) bil-malti, u bil-lingwa tas-sinjali Maltija (DVD).

49 96 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 97 Drittijiet mhux Karità (2007) Manwal b linji gwida lill-media u l-mexxejja fil-qasam tal-persuni b diωabilità g al attitudni poωittiva u soçjetà inluωiva. Ippubblikat bil- Malti, bl-ingliω, Façli-biex-Taqra bil-malti, awdjo (cassette jew CD) bil- Malti, u bil-lingwa tas-sinjali Maltija (DVD). Il-Konvenzjoni tal-ìnus Mag quda dwar id-drittijiet tal-persuni b DiΩabilità (2008) Ippubblikata bil-malti, Façli-biex-Taqra bil-malti, u awdjo (cassette jew CD) bil-malti. Clint G andu d-down Syndrome, Dorianne Nieqsa mid-dawl, Jason juωa s-si u tar-roti, Marcel Nieqes mis-smig (2008) Kotba tal-qari tat-tfal bil-malti. Ippubblikata ukoll awdjo cassette jew CD. Edizzjoni Speçjali tal-indaqs (2008) Ippubblikata f g eluq l-20 sena mit-twaqqif tal-knpd b tag rif dettaljat dwar il- idma tag ha. Ippubblikat bil-malti, bl-ingliω, Façli-biex- Taqra bil-malti, u awdjo (cassette jew CD) bil-malti. Fuljetti dwar is-servizzi tal-kummissjoni Dawn huma bil-malti, bl-ingliω, verωjoni bil-malti Façli-biex-Taqra u fuq awdjo (cassette jew CD) bil-malti. Fuljett dwar is-self Advocacy Dan hu fuljett fil-verωjoni Façli-biex-Taqra bil-malti dwar is-self Advocacy. Ktejjeb dwar Affarijiet li saru f Malta biex il-persuni b DiΩabilità jkollhom Opportunitajiet Indaqs Dan hu ktejjeb fil-verωjoni Façli-biex-Taqra bil-malti. Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali, Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt: 3. Ìimg a tal-persuni b DiΩabilità Il-Ìnus Mag quda g aωlet it-3 ta Diçembru ta kull sena b ala l-jum Internazzjonali tal-persuni b DiΩabilità. Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità kull sena torganizza diversi attivitajiet matul il-ìimg a tal-persuni b DiΩabilità li ti i organizzata qrib din id-data. Dawn l-attivitajiet isiru bil-g an li jin oloq g arfien akbar tal-bωonnijiet u l-kapaçitajiet talpersuni b diωabilità u l-familji tag hom alli s-soçjetà Maltija toffrilhom dejjem aktar opportunitajiet indaqs u l-aqwa kwalità ta ajja. Aktar tag rif dwar dawn l-attivitajiet jinkiseb ming and Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt:

50 98 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ Ta ri u Riçerka 2. Korsijiet Qosra Dwar l-oqsma tad-diωabilità Il-Kummissjoni toffri kors baωiku qasir dwar l-oqsma tad-diωabilità lil diversi korsijiet fl-università ta Malta, entitajiet kummerçjali, parroççi, kunsilli lokali, u organizzazzjonijiet o ra. 1. Programm Edukattiv Kontinwu, Riçerka u Ta ri (PEKTUR) Il-Kummissjoni g andha l-programm Edukattiv Kontinwu, Riçerka U Ta ri (PEKTUR) bil-g an li tinkora ixxi persuni b diωabilità jkomplu l-edukazzjoni, it-ta ri u r-riçerka tag hom l-aktar f dawk l-oqsma li l-kummissjoni minn Ωmien g al Ωmien t oss li huma ta prijorità. Biex tmexxi dan il-programm, il-kummissjoni waqqfet bord li fih rappreωentanza wiesg a ta dawk kollha li ja dmu f dan il-qasam. Dettalji dwar kif tag mel proposta, il-kriterji tal-g aωla, kif isir ilproçess tal-g aωla, u tag rif ie or jista jinkiseb ming and Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt: Dan il-kors g andu dawn il-karatteristiçi: fih parti li hi komuni g al kul add u parti li ti i addattata skont ilgrupp li g alih il-kors ikun qed jing ata; fih is-sehem attiv ta persuni b diωabilitajiet diversi, enituri u organizzazzjonijiet tag hom; u ja dem biex ikun hawn attitudni aktar poωittiva mibnija fuq l-aspett soçjali dwar il-persuni b diωabilità. Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt: 3. Re istru tal-persuni b DiΩabilità Il-Kummissjoni ΩΩomm Re istru tal-persuni b DiΩabilità mqassam skont il-lokalità, is-sess, l-età, u l-kategoriji differenti tad-diωabilità. Din l-informazzjoni tintuωa biex: ti i ppubblikata statistika dwar dan il-qasam li tg in fit-tfassil ta policies u riçerka. Il-Kummissjoni to ro din l-istatistika kull sena b ala parti mir-rapport annwali tag ha.

51 100 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 101 jinωammu a ornati l-persuni b diωabilità u l-familji tag hom biex ikunu f poωizzjoni li jiddeçiedu g alihom infushom. Dan isir l-aktar mill-kummissjoni permezz tal-fuljett Indaqs. organizzazzjonijiet u individwi jkunu jistg u jikkomunikaw ma persuni b diωabilità u/jew il-familji tag hom. Dan isir billi l-kummissjoni stess tibg at din l-informazzjoni biex hekk tit ares il-kunfidenzjalità tal-persuni b diωabilità. Kull persuna li tapplika mal-kummissjoni g all-karta tal- Identità Speçjali tid ol f dan ir-re istru li jinωamm b mod li tit ares kompletament il-kunfidenzjalità tal-persuni re istrati. Organizzazzjonijiet jew individwi li jixtiequ jibag tu informazzjoni lill-persuni b diωabilità li qeg din f dan ir-re istru g andhom: jag mlu din it-talba bil-miktub lill-kummissjoni; mal-materjal tintbag at ittra mill-kummissjoni li fiha jkun hemm spjegat li l-materjal mhux tal-kummissjoni imma qed jintbag at mill-kummissjoni biex tit ares il-kunfidenzjalità; il-materjal irid ikun g and il-kummissjoni tal-anqas tliet img at qabel ikun se jasal g and il-persuni b diωabilità; il-materjal jista jintbag at lil kategoriji differenti skont l-età, is-sess, il-lokalità, u l-kategoriji differenti tad- diωabilità; l-ispejjeω tal-posta jridu jit allsu minn min jibg at il-materjal; organizzazzjonijiet kummerçjali jintalbu wkoll i allsu spejjeω amministrattivi o ra. Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt: 17 Organizzazzjonijiet Mhux Governattivi Fil-preΩent f Malta hawn diversi Organizzazzjonijiet Mhux Governattivi li joffru diversi servizzi lill-persuni b diωabilità u l-familji tag hom imma mhux g all-qlig. Lista s i a ta dawn l-organizzazzjonijiet, flimkien mad-dettalji tag hom, hija din: Dar tal-providenza Triq Lapsi, Si iewi Fr Martin Micallef Tel: Fax: Emejl: info@dar-tal-providenza.org Websajt: Fondazzjoni Arka Dar Arka, Triq il-mog dija, G ajnsielem, G awdex Mons Manuel Curmi Tel: , Fax: Emejl: arka@maltanet.net Websajt: Nru tal-kummissarju tal-volontarjat:v0/0032

52 102 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 103 Fondazzjoni Equal Partners 7, Triq is-suq, Floriana Is-Sinj Louisa Grech Tel: Fax: Emejl: info@equalpartners.org.mt Website: Numru tal-kummissarju tal-volontarjat: VO/0044 Fondazzjoni Nazareth Dar Nazareth, 102, Triq Santu Wistin, Ûejtun Is-Sur Angelo Zahra Tel: Fax: Emejl: azahra@maltanet.net Fondazzjoni Servizzi ta Respite Care Dar il-kaptan, Triq Rotary, Mtarfa Is-Sur Joseph Pace Tel: , , Fax: Emejl: rcsmalta@waldonet.net.mt Websajt: Nru tal-kummissarju tal-volontarjat: VO/10139 Fondazzjoni Wens Triq ix-xatt, Kalkara Is-Sur Ronald Galea Tel/Fax: Mob: Emejl: ilwens@waldonet.net.mt Fond g ar-rijabilitazzjoni tal-fiωikament Óandikappati (Phrf) Çentru g ar-rijabilitazzjoni, Kordin, Paola Is-Sur Victor Meli Tel: Emejl: administrator@phrfmalta.com Websajt: Nru tal-kummissjarju tal-volontarjat: VO/0034 Inspire (Il-Fondazzjoni Eden u Razzett) 801, Qasam Industrijali, Bulebel, Ûejtun Is-Sur Nathan Farrugia Tel: Fax: Emejl: info@inspire.org.mt Websajt: Malta Hospice Movement 39, Vjal ir-rag aj it-tajjeb, Balzan Tel: Fax: Emej: hospice@onvol.net Websajt:

53 104 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 105 Muscular Dystrophy Group 4, Triq il-gωira, GΩira Is-Sinj Rita Vella Tel: Fax: Emejl: mdg@mdgmalta.com, mdgmalta@onvol.net Websajt: Richmond Fellowship of Malta Foundation 433, Triq il-kbira San ÌuΩepp, Santa Venera Is-Sur A. E. Guillaumier, Is-Sinj Doris. Gauci Tel: Fax: Emejl: info@richmond.org.mt Websajt: 18 G aqdiet Nazzjonali Volontarji Fil-preΩent f Malta hawn diversi g aqdiet volontarji li ja dmu fuq baωi nazzjonali ma persuni b diωabilità u l-familji tag hom. Lista s i a ta dawn l-g aqdiet, flimkien mad-dettalji tag hom, hija din: Adhd Family Support Group Kaxxa Postali 2, San Ìiljan Is-Sur Olav Attard Tel: (answering machine) Emejl: info@adhdmalta.org Websajt: Nru tal-kummissarju tal-volontarjat:v0/0041 Assoçjazzjoni Down Syndrome 45, Triq in-nofsinhar, Valletta Is-Sur Antoine Gauci, Is-Sinj Marthese Mugliette Tel: , Emejl: info@dsa.org.mt Websajt: Assoçjazzjoni g as-sa a Mentali Chamonix, 88, Triq Brighella, Birkirkara Is-Sinj Connie Magro, Is-Sinj Maria Attard Tel: , Emejl: mhamalta@gmail.com Websajt:

54 106 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 107 Assoçjazzjoni tal-artrite u r-rewmatiûmu (aram) Kaxxa Postali 55, B kara Is-Sinj Mary Vella Tel: , Emejl: mary_vella@hotmail.com Caritas Malta Epilepsy Association c/o Zenit, 7, Triq P. Borg, Ó Attard Tel: Emejl: zenit@onvol.net Websajt: Federazzjoni Maltija ta Organizzazzjonijiet g all-persuni b DiΩabilità Kaxxa Postali 31, Valletta Is-Sinj Irene Schembri Tel: , Emejl: info@mfopd.org Nru tal-kummissarju tal-volontarjat: VO/0042 Fondazzjoni Óajja Indipendenti Wied ta Óal Balzan, Óal Balzan Is-Sinj Connie Camilleri Tel: Fax: Nru tal-kummissarju tal-volontarjat: V0/0070 Fondazzjoni Ûvilupp tal-lingwa tas-sinjali Maltija c/o L-Istitut tal-lingwistika, Uffiççju Nru 410, CCT L-Università ta Malta, Msida Dr Marie Alexander Tel: Textelefon: Fax: Emejl: marie.alexander@um.edu.mt Gozo Aid For The Visually Impaired (Gavi) c/o Madonnina Cottage, Triq Ì. Ellul Mercer Victoria, G awdex Is-Sinj Mary Rose Attard Tel: Mob: Emejl: gavi@europe.com Gozo Association for The Deaf c/o Triq Salvu Gambin, G asri, G awdex Is-Sinj Carmen Grech Tel: Emejl: gad@maltanet.net Websajt: Grupp Flimkien Naslu c/o Kaxxa Postali 86, Marsa Is-Sur Omar Jelessi Tel: , Emejl: gruppflimkien@gmail.com

55 108 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 109 G aqda Óbieb Sptar Monte Carmeli c/o 16, Vjal in-naspli, San Ìwann Is-Sur John Lanzon Tel: , Emejl: johnlanzon@euroweb.net.mt Nru tal-kummissarju tal-volontarjat: V0/0059 G aqda Maltija ta Persuni Neqsin mid-dawl 81, Triq Brighella, Santa Venera Is-Sinj Irene Schembri Tel: , Emejl: socblindmalta@global.net.mt Nru tal-kummissarju tal-volontarjat: V0/0191 G aqda Nazzjonali Ìenituri ta Persuni b DiΩabilità c/o Blk L Flt 1, Triq Patri Ìwanni Azzopardi, Santa Venera Is-Sur John L. Peel Tel: , Emejl: npspdsociety@gmail.com Websajt: Nru tal-kummissarju tal-volontarjat: VO/0156 G aqda Persuni Neqsin mis-smig 45, Xatt Lascaris, Valletta Is-Sur George Vella Mobajl: Textelefon: Fax: Emejl: sign.interpreting@gmail.com Websajt: Óbieb taç-çentru ta Matul il-jum c/o Triq il-far, Victoria, G awdex Is-Sinj Miriam Whitaker Tel: Fax: Óbieb tal-a enzija Sapport c/o 18, Shuns Place, Triq I.S. Mifsud, B kara Is-Sinj Adelina Pisani Tel: , Emejl: marcelp@maltanet.net Nru tal-kummissarju tal-volontarjat: V0/10067 Kummissjoni Óidma Morda u Persuni b DiΩabilità (Azzjoni Kattolika Maltija) Istitut Kattoliku, Floriana Is-Sur Lolly Debono Tel: , Fax: Emejl: margod@mail.global.net.mt Kunsill Malti tal-persuni b DiΩabilità Kaxxa Postali 86, Marsa Is-Sur G. Cardona Tel: Emejl: gordongt@fastmail.fm

56 110 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 111 Living Ability and Not Disability (Land) c/o St Anthony, Triq E.H. Furse, Msida Is-Sinj Jeanesse Abela Mob: (SMS biss) Emejl: landcontact@hotmail.com Malta Cochlear Implant Association Kaxxa Postali 56, Valletta Is-Sinj Doris Camilleri Tel: Emejl: vdsam@onvol.net Moviment Favur id-drittijiet ta Persuni b DiΩabilità Kaxxa Postali 26, Birkirkara Is-Sinj Marthese Mugliette Tel: , Multiple Sclerosis Society of Malta Kaxxa Postali 63, Birkirkara Is-Sinj Louise Guzman, Is-Sinj Rose Grech Tel: , Emejl: maltams@gmail.com Websajt: Torball Society of the Blind c/o Meril, Triq Mons A. Buhagiar, Rabat (Malta) Is-Sur Joseph Chircop Tel: , Emejl: joseph.chircop@global.com 19 G aqdiet Lokali Volontarji Fil-preΩent f Malta hawn diversi g aqdiet volontarji li ja dmu fuq baωi lokali ma persuni b diωabilità u l-familji tag hom. Lista s i a ta dawn l-g aqdiet, flimkien mad-dettalji tag hom, hija din: BORMLA Fondazzjoni BormliΩa g all-persuni b DiΩabilità 34/35, Fuq Verdala, Bormla Is-Sur Karol Spiteri Tel/Fax: Parroçça Immakulata Kummissjoni Parrokkjali Djakonija 65, Triq il-gendus, Bormla Sr Anna Teresa Pace Tel: , BUÌIBBA/QAWRA S.T.A.N.D. c/o 16, Amelia, Triq il-óarifa, Mosta Is-Sur Charlie Magro Tel:

57 112 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 113 ÓAL LUQA G aqda Filantropika Ìenituri u Persuni b DiΩabilità c/o 200, Triq il-karmnu, Óal Luqa Is-Sinj Paul Tonna Tel: , ÓAL QORMI Support Group g al Persuni b DiΩabilità c/o 67, Nid d Amour, Triq tal-ólas, Óal Qormi Is-Sinj Josphine Muscat, Is-Sinj Ludgarda Cassar Tel: , , Emejl: josephine.a.muscat@gmail.com ÓAÛ-ÛEBBUÌ Parroçça San Filep Grupp Persuni b DiΩabilità Villa San Filep, Triq il-kbira, ÓaΩ-Ûebbu Fr Daniel Cardona Tel: ISLA Grupp Gardjola 57, Triq il-vitorja, Isla Is-Sur Lawrence Sarrero Tel: Emejl: gardjola@hotmail.com MSIDA Parroçça San ÌuΩepp Grupp Persuni bi BΩonnijiet Speçjali c/o L-Uffiççju Parrokkjali 92, Triq il-knisja, Msida Is-Sur George Gafà Tel: , NADUR Support Group g all-familji b Persuni b DiΩabilità c/o Il-Kunsill Lokali, Triq il-punent, Nadur, G awdex Is-Sinj Miriam Portelli Tel: Fax: Emejl: nadur.lc@gov.mt Websajt: SIÌÌIEWI Grupp Solidarjetà Persuni bi BΩonnijiet Speçjali c/o 111, Triq il-kbira, Si iewi Is-Sinj Gloria Callus Tel: , Emejl: gloria.callus@yahoo.com

58 114 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 115 ÛEJTUN Kunsill Lokali c/o Dar iω-ûwieten, Triq Sant An lu, Ûejtun Is-Sinj Joan Aguis Tel: , Fax: Emejl: zejtun.lc@gov.mt, joan.agius@yahoo.com Websajt: ÛURRIEQ Grupp Djalogu Familji b Persunib DiΩabilità 7, Madonnina, Triq Gianferli, Ûurrieq Tel: jessiesaliba@gmail.com 20 KonkluΩjoni G al aktar informazzjoni jew xi g ajnuna o ra wie ed jista jikkuntattja: Il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b DiΩabilità Çentru Óidma Soçjali Istituto Vincenzo Bugeia Triq Braille, Santa Venera Tel: Fax: Textel: Emejl: helpdesk@knpd.org Websajt: Óinijiet tal-uffiççju Fix-Xitwa (1 ta Ottubru sal-15 ta Ìunju) Mit-Tnejn sal-ìimg a: 8.15am pm It-Tnejn, l-erbg a, il-óamis: 1.30pm pm Is-Sibt (bl-appuntament): 8.15am pm Fis-Sajf (16 ta Ìunju sat-30 ta Settembru) Mit-Tnejn sal-ìimg a: 8.15am pm Is-Sibt (bl-appuntament): 8.15am pm

59 116 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 117 Appendiçi A Persuni b DiΩabilità Skont il-li i dwar is-sigurtà Soçjali tal-1987 (kif emendata) 1. Sub-normalità mentali severa skont l-att dwar is-sigurtà Soçjali tfisser li l-iωvilupp tal-mo ikun wieqaf jew mhux komplut, li jirriωulta f nuqqas ta intelli enza li min abba f hekk il-persuna milquta ma tkunx kapaçi li tg ix ajja indipendenti jew li tipprote i lilha nnifisha kontra esplojtazzjoni serja jew ma tit allhiex tkun hekk kapaçi meta jkollha l-età tag ha li tkun hekk. 2. Persuna gravament diωabilitata tfisser persuna li g ad g andha tul ta ajja ra onevoli u li ma tkunx tista ΩΩomm lilha nnifisha b impjieg jew xog ol g al rasha full-time, jew li ssir hekk inkapaçi meta jkollha l-età li tag mel hekk, min abba diωabilità permanenti li tirriωulta: min abba li tkun truxa u muta g al kollox; min abba achondroplasia, hypopituitarism, osteogenersis imperfetta jew xi xorta o ra ta naniωmu; minn wa da mill-mardiet li ejjin, ji ifieri: - Multiple Sclerosis, - Muscular Dystrophy, - Spina Bifida, - Systemic Lupus Erthematosus - Hydrocephalus, - Huntington s Chorea, Haemophilia jew diωordnijiet permanenti simili o ra taddemm karatterizzati bi tnixxija ta demm kronika jew ripetuta, - Cystic fibrosis, u - TC II deficiency. minn paraliωi totali permanenti jew malfunzjoni gravi totali permanenti jew marda totali permanenti, sew jekk inhi kawωata b amputazzjoni jew mod ie or, taω-ωew idejn jew ri lejn. epilessija bi frekwenza ta attakki f g add ta iktar minn erbg a fix-xahar; din il-kundizzjoni ti i konfermata b investigazzjoni xierqa inkluωa elettro-ençefalogramma u li ti i hekk çertifikata minn newrologu jew psikjatra li jkun ja dem mal-gvern, kemm-il darba dik il-persuna investigata ma jkollhiex liçenzja tas-sewqan. indifferenza kon enitali g all-u ig. 3. Persuna b vista batuta tfisser persuna li l-vista tag ha tkun çertifikata minn oftalmologu li tant tkun baxxa li ma t allix li dik il-persuna tag mel xi xog ol li g aliha l-vista tkun essenzjali. 4. Fil-kaΩ ta Allowance g al Tfal b DiΩabilità biss, persuna li hija muta g al kollox u permanentement jew truxa permanentement fi grad ta mhux anqas minn 70 decibel.

60 118 KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B DIÛABILITÀ 119 AW-ÇE Awtorità tad-djar Indiçi Aççess fiωiku ADHD Family Support Group ADSL A enzija Sapport , Allowance g al Tfal b DiΩabilità Amplifier g all-qanpiena Amplifier tat-telefon li jin arr Appartamenti u maisonettes odda Arka... 58, 101 Arran amenti speçjali g all-eωamijiet Assoçjazzjoni Down Syndrome Assoçjazzjoni g as-sa a Mentali Assoçjazzjoni tal-artrite u Rewmatizmu Audiology Unit... 8, 75 Bibbja Blue Sticker Bord dwar X Inhu Ra onevoli Bord tal-appelli tal-blue Sticker Bormla - Fondazzjoni BormliΩa g all-persuni b DiΩabilità Bormla - Kummissjoni Parrokjali Djakonija Bozza tixg el u titfi mal- oss Bridging the Gap Bu ibba/qawra - S.T.A.N.D Cable Internet Caritas Malta Epilpesy Association CDAU (Child Development Assessment Unit)... 7 Çentri ta Matul il-jum Çentru ta Matul il-jum, Birgu Çentru ta Matul il-jum, Fleur-de-lys Çentru ta Matul il-jum, G awdex Çentru ta Matul il-jum, Óal Far... 24