L-U\u u l-pratti`ita ta\- ejt, fil-litur[ija

Transcription

1 L-U\u u l-pratti`ita ta\- ejt, fil-litur[ija I d-dlik bi\-\ejt huwa aspett importanti ]afna fil-litur[ija, u b]ala nsara, id-dlik bi\-\ejt fil-litur[ija huwa komuni ]afna mag]na. B]ala g]alliema tar-reli[jon, g]andna nkunu konxja ta l-importanza tad-dilka, g]aliex minbarra li kwa\- l- istudenti kollha li jkollna fil-klassi kollha jkunu r`ivew kemm is-sagrament talmag]mudija, kif ukoll tal-konfirmazzjoni, fis-sillabu tar-reli[jon ser niltaqg]u bosta drabi direttament kif ukoll indirettament mad-dilka bi\-\ejt. Mat-tfal ta Form 1, a]na nibdew billi nuruhom li huma jikbru f aspetti differenti fosthom b]ala insara, Ta min wie]ed jinnota li permezz tad-dilka bi\-\ejt fis- Sagrament tal-konfirmazzjoni, a]na insiru adulti fil-fidi. Fil-Kapitlu ta wara, F Pajji\ Nisrani, bla dubju ta xejn li ser niltaqg]u mad-dilka bi\-\ejt, l-aktar fis- Sagrament tal-morda, g]aliex dan huwa l-aktar turija li a]na nibqg]u s]a] fil-fidi sa l-a]]ar. Fl-a]]ar mill-a]]ar {esu g]adu jkompli jsalvana 1, permezz tassagramenti. Dan huma biss tliet e\empji illi fihom l-istudenti ser jiltaqg]u maddilka ta\-\ejt, u bla dubju ta xejn wie]ed tajjeb li jara x inhu dak li jag]mel i\-\ejt sinjal daqshekk importanti, u g]alfejn napplikawh fil-litur[ija. Siwi ta\- ejt Interessanti ]afna jekk lezzjoni li fiha nag]mel referenza g]a\-\ejt nibdiha billi insaqsi lill-istudenti dwar l-u\u tieg]u fil-]ajja. B dan il-mod inkun qieg]ed nitlaq mill-esperjenza tag]hom, ji[ifieri dwar l-u\u ta\-\ejt, sabiex ng]addi g]assimboli\mu asso`jat mieg]u biex imbag]ad nurihom is-sens u l-grazzja fissagramenti permezz ta\-\ejt. G]aldaqstant nistg]u ng]addu direttament billi insaqsu lill-istudenti dwar l-u\u u l-benefi`ji ta\-\ejt. Fost il-benefi``ji li jistg]u isemmu l-istudenti jista ikun hemm; - l-u\u tieg]u fil-k`ina - sabiex iqabbdu xi dwal et` - l-isportivi jistg]u ju]awh g]all-benefi``ji tieg]u f dik li hija sa]]a - jintu\a wkoll fis-sbu]ija, fwejja] u anke sabiex jipprote[ina mix-xemx 2. 1 Rev Deguara, G Lejn il-hajja 1. Kummissjoni Kateketika Nazzjonali. 2 Aldazabal, Jose. Simboli e gesti. Torino: Editrice elle di Ci. 1

2 Simboli\mu asso`jat ma\- ejt Illum i\-\ejt ta\-\ebbu[a fit-tramuntana ta l-ewropa u anke fil-mediterran jidher li huwa aktar asso`jat ma l-ikel. Anke l-atleti Griegi kienu jindilku bi\-\ejt ta\- \ebbu[a biex jag]tihom is-sa]]a fil-[ogi 3.Madankollu kemm fit-testment il- Qadim u kemm fit-testment il-{did, naraw is-simboli\mu li hemm marbut ma dan I\-\ejt. U {akobb qam kmieni filg]odu, u ]a l-]a[ra li kien qieg]ed ta]t rasu, u waqqafha b]ala plier u sawwab I\-\ejt fuq rasha (Gen 28: 18). Hemm xi ]add marid fostkhom? }alli dan isejja] lill-presbiteri tal-knisja; u ]alli dawn jitolbu g]alih u jidilkuh bi\-\ejt f isem il-mulej ({akbu 5: 14). Fis-Salmi, I\-\ejt huwa simbolu tal-barka t Alla: B]al \ejt mill-a]jar imsawwab fuq ir-ras, Li jin\el mal-le]ja tieg]u, Li jin\el mal-le]ja ta Aron; Sa fuq il-g]onq ta ]wej[u (Salm 133 (132): 2). I\-\ejt kien jit]allat mal-fwie]a b]ala sinjal ta m]abba Fwi]atek fihom g]axqa g]ar-ri]a tag]hom, Ismek \ejt li jitferrag], G]alhekk I]obbuk lilek ix-xebbiet (G]an. 1:3), B]ala sinjal ta fer] Inbid li jferra] qalb il-bniedem, \ejt li jsebb]ilhom wi``hom, u ]ob\ li jserr]ilhom qalbhom (Salm 103 (104) 15). Fis-sillabu ta Form 1, g]andna kapitlu kemmxejn twil bl-isem Milja ta Storja S]i]a, li fih ninqdew b persuni importanti fosthom slaten, sabiex nuru li {esu huwa l-aktar importanti fl-istorja. Dan id-dlik bi\-\ejt kien importanti fir-riti tat- Testment il-qadim. Dawk li jir`ievu id-dilka kienu uffi`jali tat-tempju (E/ 28: 41), profeti (1 Rejiet 19: 16), u Rejiet (1 Sam 16: 3), 1 Rejiet 1: 39). Hawnhekk l- istudenti se jaraw i\-\ejt b]ala sinjal ta konsegrazzjoni li kien jintu\a sabiex jin]atar xi Re. Samwel ]a l-kus ta\-\ejt f idejh u sawwabhulufuq rasu, u mbag]ad biesu u qallu Mhux il-mulej dilkek u g]amlek prin`ep fuq Israel, il-poplu tieg]u? Tkun int li tmexxi l-poplu tal-mulej u te]ilsu minn idejn l-g]edewwa tieg]u, 3 CRICHTON, J.D Christian Celebration The Sacraments. London: Geoffrey Chapman. 2

3 li g]andu madwaru. U dan ikunlek, is-sinjal li kien il-mulej li dilkek u g]amlek prin`ep fuq il-wirt tieg]u(1 Sam 10: 1) Anke hawnhekk nistg]u nie]du spunt sabiex nuru is-sinjal ta qawwa li g]andu \- \ejt, g]aliex wara li ndilek il-mulej je]ilsu minn idejn l-g]edewwa tieg]u, li g]andu madwaru. Fit-Testment il-{did, is-simboli\mu ta\-\ejt f sens spiritwali jidher li huwa kbir ]afna. G]aldaqstant naraw jir`ievu l-ispirtu fil-mag]mudija, li wara saret il- Konfirmazzjoni (Gri\ma), u jfejqu lill-morda. Iinsibu li \-\ejt kien jintu\a sabiex idawwal l-imsieba], b\al fil-ka\ tal-parabbola ta l-g]axar xebbiet (Mt 25). Huwa wkoll sinjal ta unur U resqet lejh mara b va\ett ta l-albastru bi\-\ejt ifu], jiswa ]afna, u ferrg]etulu fuq rasu x ]in hu kien g]adu fuq il-mejda (Mt 26: 7). L-U\u ta\-\ejt tal-gri\ma fil-bidu ta\- minijiet Sa mill-bidu tal-knisja, i\- ejt kien importanti ]afna fil-litur[ija. Fis-Sena 181, Teofilu ta Antijokja jg]id, Ma ntixtiqud li tindilku bi\-\ejt tal-mulej? Huwa minn dan il-lat li a]na nissej]u Kristjani: g\aliex indilkina bi\-\ejt tal-mulej (Autolycus 1: 12). Tertulljanu jg]id li d-dilka bi\-\ejt t]alli fina effett spiritwali fina, b]alma l-ilma talmag]mudija j]alli l-effett spiritwali tieg]u billi je]lisna mid-dnubiet (Baptism 7: 1). Mhux hekk biss imma San ~iprijanu fis-sena 253, jg]idilna li Huwa ne`essarju g]alih, li [ie mg]ammed li jkun ukoll midlek, u b hekk billi jir`ievi il-gri\ma, ji[ifieri, id-dilka, huwa jkun il-midluk t Alla u jkollu fih il-grazzja ta Kristu (Letters 7:2). ~irillu ta {erusalemm jg]idilna, Permezz ta\-\ejt huwa dilek rasek, mo]]ok, permezz tas-sinjal tas-salib, sabiex inti issir }a[a wa]da fil-mulej. (Cathecetical Lectures 22:7) 4. Dan jaqbel ]afna ma dak li nag]mlu fil-klassi mal-form 2, fejn nuruhom li d-differenza bejn il-knisja u gruppi o]ra hija li a]na ilkoll nag]mlu sehem mill-istess wa]da, u kif fil-mag]mudija insiru ]a[a wa]da flistess Missier. 4 Catholic Answers Home Page Confirmation. Catholic Answers inc (WWW).. 3

4 I\- ejt fis-sagrament tal-mag]mudija Id-Dlik bi\-\ejt tal-gri\ma, \ejt im]allat bil-balzmu, u kkonsagrat mill-isqof, ifisser id-don ta l-ispirtu s-santu lill-img]ammed [did. Sar nisrani (kristjan) ji[ifieri midluk mill-ispirtu s-santu, imda]]arl fil-{isem ta Kristu, li hu midluk saqerdot, profeta u sultan 5. L-u\u ta\-\ejt fil-mag]mudija nafu li [ejja \gur mis-seklu 3. Skond Ipollitu, l-isqof kien jag]mel l-e\ortazzjoni fuq i\-\ejt ta l-e\ortazzjoni li wkoll jag\ti ]ajr fuq i\- \ejt ta ringrazzjament. B]alma l-ewkaristija, wara l-epiklesi, u ssir il-[isem u d- demm ta Kristu, hekk ukoll wara l-epiklesi, i\-\ejt permezz ta l-ispirtu s-santu isir strument tad-divinita ta Kristu 6. Illum, fil-quddiesa tal-mag]mudija, id-dlik bi\-\ejt isir fi`-~elebrazzjoni tal-kelma t Alla u fi`-~elebrazzjoni tal-mag]mudija. Wara t-talb tal-fidili u Litanija Qasira, isiru 3 riti preparatorji fosthom l-e\or`i\mu u dilka li turi il-qawwa ta Kristu. Madankollu fi`-~elebrazzjoni tal-mag]mudija, wara l-epiklesi, g]andna `-`a\da mix-xitan, id-dlik bi\-\ejt, l-g]oti tal-libsa bajda, kif ukoll l-g]oti ta xemg]a twila. Fi \mien il-missirijiet tal-knisja, i\-\ejt ta l-e\ori`i\mu kien ifisser il-ma]fra taddnubiet u thejjija g]al ]ajja [dida. Gregorju ta Nissa jindirizza lill-katekumeni billi jg]idilhom li issa il-bieb huwa miftu]; Id]ol fil-post minn fejn tlaqt 7. I\- ejt fis-sagrament tal-konfirmazzjoni Fl-Ittra lill-lhud 6: 2 insibu kif kien isir is-sagrament tal-konfirmazzjoni u din hija ta twe[iba g]al dawk kollha li ji`]du dan is-sagrament. Il-Konfirmazzjoni hija ti[did ta dak li r`evejna fil-mag]mudija. Il-Missirijiet tal-knisja jispjegaw tajjeb ferm is-sinifikat ta\-\ejt. Huma iqabblu I- \ebbu[ maz-zokk tag]hom, iz-zkuk u l-frieg]i, mal-imma[ini ta Alla, l-missier, Il-frott ta\-\ebbu[ huwa simbolu ta {esu Kristu, il-meraq li jo]ro[ mil-frotta mg]asra ma l-ispirtu s-santu. G]aldaqstant, i\-\ejt, i\-\ebbu[a, u z-zokk huma simbolu tal-missier, l-iben u l-ispirtu s-santu 8 5 Katekizmu tal-knisja Kattolika Is-Sagramenti tad-dhul fil-hajja Nisranija 1241). 6 Martimort, Aime-Georges. The Church at Prayer II. Minessota: Collegeville P39 7 Gregorju ta Nissa. Adversus eos qui differunt baptismum oratio (PG 46: 417). 8 Kuhne, Alexander Segni e Simboli: della messa e dei sacramenti. Torino: Edizione San Paolo. 4

5 Tant hu hekk, li nistg]u ng]idu li ra[uni g]aliex nu\aw i\-\ejt huwa min]abba ixxebh li hemm ma-diversi doni ta Alla u l-espett Spiritwali li j]allu fuqna. It-tixbieha ta\-\ejt nistg]u ukoll nag]mlu referenza g]aliha meta ni[u biex infissru l-idea tal-knisja, permezz ta San Pawlu fl-ittra lir-rumani, Kap 11. Din is-silta minn San Pawl, dwar it-tilqim ta\-\ebbu[a, napplikawha fil-form II, meta ni[u biex infissru dak li jag]mel il-knisja aktar importanti b]ala grupp, peress li qed nie]du sehem mill-istess ]ajja. Forsi hawnhekk ukoll nistg]u nie]du spunt, billi infissru li i\-\ejt ta\-\ebbu[a b]ala l-qawwa ta Kristu, u g]alhekk fis- Sagramenti tal-mag]mudija, Konfirmazzjoni u Gri\ma tal-morda, nag]mlu i\-\ejt li jfisser il-qawwa. Id-Dlik tal-morda Il-Gri\ma tal-morda nistg]u ng]idu li huwa l-a]]ar sagrament li wie]ed jir`ievi. Fil-Knejjes Kattoli`I u Ortodossi, huwa sagrament ta ser]an spiritwali g]allmorda jew l-anzjani. L-isem ta dan is-sagrament inbidel matul i\-\mien, imma interessanti ]afna li dejjem inkorpora fih id-dlik bi\-\ejt: G]aldaqstant kien jissejja] l-a]]ar dilka jew l-a]]ar rit. Il-Kateki\mu tal-knisja Kattolika isejja\lu Id-Dlik tal-morda. Dan ir-rit jikkonsiti f qari mill-bibbja, Talb, u d-dlik bi\-\ejt tassa`erdot fuq l-g]ajnejn, l-imnie]er, xufftejn, widnejn u l-idejn li jirrapre\entaw il- ]ames sensi tal-persuna marida. I\-\ejt normalment ikun imbierek mill-isqof f }amis ix-xirka. F ka\ t emer[enza Is-sa`erdot jidlek biss Il-mo]] tal-marid. Irrit jista ji[i ``elebrat kemm individwalment kif ukoll fi grupp 9. Nistg]u ng]idu li t-twaqqif ta dan is-sagrament u d-dlik bi\-\ejt lill-morda huwa ibba\at fuq \ew[ rakkonti mit-testment il-qadim, wie]ed minnhom insibuh f San Mark; U ke``ew bosta xjaten u dilku ]afna morda bi\-\ejt u fejquhom (Mk 6: 13), Qari ie]or li fuqu huwa ibba\at it-twaqqif bid-dlik ta\-\ejt insibuh f {akbu 5: 14); Hemm xi ]add marid fostkom? }alli dan isejja] lill-presbiteri tal- Knisja; u ]alli dawn jitolbu g]alih u jidilkuh bi\-\ejt f isem il-mulej. L-idea ippre\entata fil-kateki\mu tal-knisja Kattolika hija wkoll dik ta Kristu - it- Tabib li dejjem dar fit-toroq sabiex ifejjaq 10. Dan is-sagrament jista wkoll iwassal g]all-fejqan fi\iku, u fl-esperjenza personali tieg]u, in-nanna li mietet fl-eta ta 87 sena, wara kull darba li tkun se tmut min]abba problemi ta mard li kellha, u tindilek bi\-\ejt tal-morda, tirpilja ftit wara. 9 "Anointing of the Sick," Microsoft (R) Encarta. Copyright (c) 1994 Microsoft Corporation. Copyright (c) 1994 Funk & Wagnall's Corporation.. 10 Katekizmu tal-knisja Kattolika. Is-Sagramenti tal-fejqan 1503:

6 F din l-esperjenza m hemm xejn xjentifiku, imma fiha il-familja kif ukoll it-tobba jaraw rabta kbira mad-dlik bi\-\ejt tal-morda. Relevanza ta\- ejt fil-litur[ija, fil-knisja ta llum. Alla jag]tina diversi grazzji bla ma jidher xejn, filwaqt li jag]tina grazzji b mezzi li jidhru, permezz ta {esu Krisu. Barra minn hekk, fis-sagramenti hemm elementi li jaqg]u ta]t is-sensi tag]na, u elementi li ma jaqg]ux ta]t is-sensi tag]na, fosthom il-grazzja spiritwali li tqaddisna fil-laqg]a tag]na ma Kristu. Permezz ta\-\ejt ukoll a]na nistg]u nifhmu il-grazzja li nir`ievu minn Alla. G]aldaqstant l-u\u ta\-\ejt jolqot \ew[ issues li humma xi ftit jew wisq kontemporanji; it-thejjija tal-katekumenu kif ukoll il-grazzja li nir`ievu ming]and Alla. Insej]ilhom kontemporanji, g]aliex b]alissa qeg]din nag]mlu enfasi kbira fuq il-parte`ipazzjoni f diversi oqsma, anke fil-knisja. U f dan il-lat, huwa minnu li s-sagramenti j[ibu l-grazzja ex operere operato, pero it-thejjija tal-persuna huwa importanti ]afna. Min]abba li \-\ejt huwa xi ]a[a vi\ibbli, il-katekumeni, jistg]u jifhmu u jaraw il-grazzja li se jir`ievu minn Alla, u b hekk jistg]u i]ejju ru]hom a]jar g]aliha. Mill-banda l-o]ra, illum qeg]din nitkellmu ]afna sabiex is-so`jeta tinkludi dejjem aktar nies bi b\onnijiet spe`jali, u kull tip ta nies. G]aldaqstant nistg]u ng]idu wkoll li nies bi b\onnijiet spe`jali jew li ma jistg]ux i]ejju ru]hom g]all-grazzja, b]alna, ukoll jir`ievu il-grazzja direttament ming]and Alla. Kul]add g]andu j]ejji ru]u bil-limitazzjonijiet tieg]u b]ala umani. Aspett ie]or importanti huwa is-sempli`ita u l-importanza fin-natura tieg]u. B]alissa qed nag]mlu enfasi sabiex l-artal ta Kristu ikun i`-`entru fil-knejjes tag]na, u li l-artal g]andu jitne\\a mill-]afna ti\jin li kien ]a matul i\-\minijiet, g]aliex il-qofol mhuwiex it-ti\jin, imma Kristu innifsu. F dan il-kuntest qed nag]mlu enfasi fuq l-elementi li huma sempli`i imma fihom sinifkat kbir b]alma huma l-ilma, i\-\ejt. Dawn l-elementi tal-kreazzjoni g]andhom posthom fil- Litur[ija, b]ala rigali lill-}allieq u kontribuzzjoni g]ad-dinjita u sbu]ija ta`- `elebrazzjoni The Catholic Liturgical Library. Guidelines for the Renewal of the Liturgical Life. (WWW) 6

7 7