DRAFT. MODYUL 1: Heograpiya at mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig PANIMULA

Size: px
Start display at page:

Download "DRAFT. MODYUL 1: Heograpiya at mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig PANIMULA"

Transcription

1 MODYUL 1: Heograpiya at mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig PANIMULA Kabilang ang Heograpiya sa mga salik na nakaaapekto sa daloy ng kasaysayan. Sa katunayan, malaki ang bahaging ginampanan nito sa pagusbong at pagbagsak ng isang kabihasnan. Ito rin ang humubog at patuloy na humuhubog sa pag-unlad ng kabuhayan at paglinang ng kultura ng tao. Sa Modyul na ito, kailangang ipaunawa sa mga mag-aaral ang ugnayan ng heograpiya at kasaysayan. Gagabayan ka ng Teacher s Guide (TG) na ito kung paano maituturo sa mga mag-aaral ang pakikipag-ugnayan ng mga prehistorikong tao sa kanilang kapaligiran upang matugunan ang kanilang pangangailangan at tuluyang mapaunlad ang kanilang pamumuhay. Tutulungan ka rin nito na ipaliwanag sa mga mag-aaral na nagbunga ng mauunlad na pamayanan at kalinangang kultural na tinawag na kabihasnan ang pakikipag-ugnayan ng mga sinaunang tao sa kanilang kapaligiran. Inaasahang mabubuo sa mga mag-aaral ang pagpapahalaga sa mga ambag ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. April Nakapaloob sa Teacher s 1, Guide 2014 na ito ang mga pamamaraang gagabay sa guro upang mabisa at mahusay na magamit ang Learner s Material (LM). Ang mga mungkahing gawain ay inaasahang tutugon at hahamon sa kakayahan ng mga mag-aaral upang maging mas kawili-wili ang pag-aaral ng Araling Panlipunan 8 (Kasaysayan ng Daigdig). Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang pag-unawa sa naging kaugnayan ng kapaligiran at ng tao sa paghubog ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Pamantayan sa Pagganap: Ang mga mag-aaral ay nakabubuo ng panukalang proyekto na nagsusulong sa pangangalaga at preserbasyon ng mga pamana ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig para sa kasalukuyan at sa mga susunod na henerasyon. 11

2 Mga Aralin at Sakop ng Modyul Aralin 1 Heograpiya ng Daigdig Aralin 2 Ang mga Sinaunang Tao Aralin 3 Ang mga Sinaunang Kabihasnan Sa Modyul na ito, inaasahang matututuhan ang mga sumusunod. Aralin 1 Aralin 2 Nasusuri ang limang temang heograpikal bilang kasangkapan sa pag-unawa sa daigdig Nasusuri ang katangiang pisikal ng daigdig Napahahalagahan ang natatanging kultura ng mga rehiyon, bansa, at mamamayan sa daigdig (lahi, pangkat-etniko, at relihiyon sa daigdig) Nasusuri ang kondisyong heograpikal sa panahon ng mga unang tao sa daigdig Naipaliliwanag ang uri ng pamumuhay ng mga unang tao sa daigdig Nasusuri ang yugto ng pag-unlad ng kultura sa panahong prehistoriko Naiuugnay ang heograpiya sa pagbuo at pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig Nasusuri ang pag-usbong ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig; pinagmulan at batayan Aralin 3 Nasusuri ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig batay sa politika, ekonomiya, kultura, relihiyon, paniniwala, at lipunan Napahahalagahan ang mga kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig Panimulang Gawain 1. Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang Panimula at mga Gabay na Tanong sa Learner s Material. 2. Ipatukoy ang mga aralin at saklaw ng modyul. 3. Ipaliwanag ang grapikong pantulong sa Aralin. 4. Ipaunawa ang tsart ng mga inaasahang matututuhan sa modyul at mga inaasahang kakayahan 5. Ipasagot ang paunang pagtataya 12

3 Aralin 1: Heograpiya ng Daigdig ALAMIN Layunin ng bahaging ito na tukuyin ang iskema o dati nang alam ng mag-aaral tungkol sa heograpiya ng daigdig sa tulong ng dalawang gawaing pupukaw sa kanilang interes. Gawain 1. GEOpardy! Hango sa sikat na game show na Jeopardy ang gawaing ito. Layunin nito na kunin ang iskema ng mga mag-aaral tungkol sa termino/konseptong may kaugnayan sa heograpiya. Hindi ito dapat markahan sapagkat magsisilbing pagganyak lamang sa mga mag-aaral. April Ipakikita ng guro ang 1, GEOpardy board 2014 na naglalaman ng mga salita o larawang may kinalaman sa heograpiya, bubuo naman ang mga mag-aaral ng mga tanong na akma sa salita o larawan. Ipasusulat sa mga mag-aaral ang sagot sa papel. Pagkatapos, iwasto ang mga sagot ng mga ito. Makikita sa kasunod na pahina ang mga salitang maaaring gamitin sa gawaing ito. 13

4 Pacific Ocean Antarctica gubat lahing Austronesian globo bundok compass bagyo Tropikal Gawain 2. Graffiti Wall Layunin ng gawaing ito na matukoy ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol April sa heograpiya ng daigdig. 1, Makatutulong 2014 ito sa isasagawang talakayan sa bahagi ng Paunlarin. 1. Gumamit ng manila paper o cartolina bilang graffiti wall. 2. Maaaring pangkatan o pambuong klase ang gawaing ito. 3. Ipasagot sa mga mag-aaral ang tanong na nasa graffiti wall. Masasagot ito sa pamamagitan ng pangungusap o guhit. 4. Paalalahanan ang mga mag-aaral na malayang maihahayag ang kanilang mga kasagutan sapagkat mga dating kaalaman o iskema ang hinihingi sa gawain.. 5. Bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na basahin ang kanilang mga inilagay sa graffiti wall. 6. Mahalagang magkaroon ng paglalagom sa mga impormasyong ibinigay ng mga mag-aaral upang maging lunsaran sa susunod na bahagi ng aralin, ang PAUNLARIN. 7. Itabi muna ang graffiti wall at muling ipakita kapag tapos na ang bahagi ng PAGNILAYAN. Layon nito na masagot ang mga tanong at maiwasto ang mga konseptong naitala sa graffiti wall. 14

5 PAUNLARIN Pagkatapos balikan ng mga mag-aaral ang kanilang mga kaalaman tungkol sa heograpiya ng daigdig, ipababasa na sa kanila ang teksto kaugnay ng paksa. Layunin ng gawaing ito na mapalawak pang lalo ang kanilang kaalaman sa aralin. Maaaring ibigay bilang takda ang ilang konsepto tungkol sa heograpiya. Paksa: Katuturan at Limang Tema ng Heograpiya Maaaring magbalik-aral tungkol sa kahulugan ng heograpiya sa tulong ng malayang talakayan o pagpapakita ng mga larawang tumutukoy sa mga konseptong nakapaloob dito. Makatutulong din ang pagtalakay sa nilalaman ng Learner s Material tungkol sa saklaw ng pag-aaral ng heograpiya at sa limang tema ng heograpiya. April Gawain 3. Tukoy-Tema-Aplikasyon 1, 2014 Ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na impormasyon. Pagkatapos, ipatukoy kung ito ay may kaugnayan sa lokasyon, lugar, relihiyon, interaksiyon ng tao at kapaligiran o paggalaw. 1. May tropikal na klima ang Pilipinas. 2. Matatagpuan ang Pilipinas sa kanluran ng Pacific Ocean, timog ng Bashi Channel, at silangan ng West Philippine Sea. 3. Ang pangingisda ay isang aktibong kabuhayan ng mga Pilipino dahil napalilibutan ang bansa ng dagat. 4. Libo-libong Pilipino ang nangingibang-bansa sa Australia at New Zealand upang magtrabaho. 5. Kasapi ang Pilipinas sa Association of Southeast Asian Nations. 6. Ang napakaraming tao sa Tokyo, Japan ang nagbigay-daan upang higit na paunlarin ang kanilang sistema ng transportasyon at maging ng pabahay sa lungsod. 7. Ang mataas na antas ng teknolohiya ang nagpabilis sa mga tao na magtungo sa mga bansang may magagandang pasyalan. 8. Ang Islam ang opisyal na relihiyon ng mga mamamayan sa Saudi Arabia. 15

6 9. Ang Singapore ay nasa 1º 20ʹ hilagang latitud at 103º 50ʹ silangang longitude. 10. Espanyol ang wikang ginagamit ng mga mamamayan sa Mexico. Sa pagpapatuloy ng gawaing ito, papiliin ang bawat pangkat ng isang bansang bibigyang-pansin. Ipasuri sa kanila ang kalagayang heograpikal nito sa pamamagitan ng pagbibigay ng kongkretong halimbawa o impormasyong naaayon sa limang tema ng heograpiya. Ipakikita ang kanilang sagot sa pamamagitan ng flower chart. Lugar Lokasyon Bansa Rehiyon Interaksiyon ng Tao at Kapaligiran Paggalaw Pamprosesong Tanong 1. Ano ang masasabi mo tungkol sa heograpiya ng isang bansa ayon sa limang tema nito. 2. Bakit magkakaugnay ang limang tema ng heograpiya sa pag-aaral ng katangiang pisikal ng bansa? 3. Paano nakatulong ang mga temang ito sa iyong pag-unawa sa heograpiya ng isang bansa? Paksa: Ang Katangiang Pisikal ng Daigidig Ang kasunod na paksang tatalakayin ay tungkol sa katangiang pisikal ng daigdig. Layunin nito na mas mapalawak ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa heograpiya ng daigdig bilang nag-iisang planeta sa solar system na maaaring tirahan ng tao at ng lahat ng nabubuhay na organismo. Ipabasa sa mga mag-aaral ang kaugnay na teksto sa kanilang module at ipagawa ang mga kasunod na gawain. 16

7 Gawain 4. KKK GeoCard Completion Layunin ng gawaing ito na mataya ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa kanilang binasa tungkol sa katangiang pisikal ng daigidig. Ipagawa ang sumusunod na panuto. 1. Gumawa ng sariling KKK GeoCard batay sa kasunod na format. 2. Kumpletuhin ang KKK (Kataga-Kahulugan-Kabuluhan) GeoCard na may kaugnayan sa katangiang pisikal ng daigdig. 3. Isulat sa unang bahagi ng KKK GeoCard ang kataga na nasa loob ng kahon. 4. Sa ikalawang bahagi ng card isulat ang kahulugan ng nakatalang salita. 5. Sa ikatlong bahagi, itala ang kabuluhan ng naturang kataga sa pamamagitan ng pagsagot sa tanong na Paano nakaiimpluwensiya/nakaaapekto ang naturang konsepto sa buhay ng tao at sa iba pang nabubuhay na organismo sa daigdig sa kasalukuyan? G E April O 1, 2014 C A R D K K K Mga Kataga: 1. Planetang Daigdig 2. mantle 3. plate 4. pagligid sa araw 5. longhitude at latitude Gawain 5. Dito sa Amin Tatayahin sa gawaing ito ang pagkaunawa ng mga mag-aaral tungkol sa klima ng daigdig. Ipasuri ang kasunod na dayagram at ipagawa ang mga panutong ito: 1. Suriing mabuti ang kasunod na dayagram. 2. Tukuyin ang lugar na inilalarawan sa mapa. 3. Kumpletuhin ang pahayag sa call out. 4. Manaliksik ng mga impormasyon tungkol sa klima at yamang likas ng lugar na kinaroroonan ng dayagram. 5. Buuin ang pangungusap na nasa ilalim na bahagi ng dayagram. 17

8 Mapa Ako si. Narito ako sa Ang klima dito ay Dahil sa klima at likas na yaman ng aming lugar, ang aming pamumuhay ay Ang mga likas na yaman dito ay Pamprosesong Tanong 1. April Ano ang klima? 1, Bakit nagkakaiba-iba ang klima sa iba t ibang panig ng daigdig? 3. Ano ang kaugnayan ng klima sa mga likas na yaman na matatagpuan sa isang lugar? 4. Paano nakaaapekto ang klima sa pamumuhay ng tao sa isang lugar? 5. Bakit malaki ang bahaging ginagampanan ng klima at likas na yaman sa pag-unlad ng kabuhayan ng tao? Matapos basahin ng mga mag-aaral ang paksang Ang mga Kontinente sa kanilang learner s module ay ipagawa ang mga kasunod na gawain. Gawain 6. Three Words in One Ang gawaing ito ay katulad ng larong 4 Pics, 1 Word. Tutukuyin ng mga mag-aaral ang kontinenteng inilalarawan sa tulong ng mga salitang ibinigay na may kaugnayan sa pinahuhulaang kontinente. 18

9 1. Nile River Sahara Desert 2. Hudson Bay Appalachian Mountains Egypt Rocky Mountains 3. Andes Mountains Cape Horn 4. K-2 Lhotse Argentina Tibet Kangaroo Micronesia Tasmanian Devil Iberian Peninsula Italy Balkan Peninsula Pamprosesong Tanong 1. Ano ang mga katangi-tanging paglalarawan sa bawat kontinente? 2. Sa anong aspeto nagkakatulad at nagkakaiba ang mga kontinente? 3. Bakit mahalagang pag-aralan ang mga paglalarawan tungkol sa mga kontinente ng daigdig? Gawain 7. Illustrated World Map Ipalagay sa mapa ang mga natatanging anyong lupa at tubig ng daigdig na nasa loob ng kahon, gamit ang kasunod na simbolo. 19

10 bundok bulubundukin disyerto ilog dagat, look, golpo phillipriley.comswiki.wikispaces.net Anyong Lupa Greenland Madagascar Borneo Mt. Everest Mt. Kilimanjaro Sahara Desert Himalayas Mountain Range Andes Mountain Range Appalachian Mountain Range Tibetan Plateau Scandinavian Peninsula Arabian Peninsula Anyong Tubig Nile River Amazon River Yangtze River South China Sea Mediterranean Sea Caribbean Sea Bering Sea Arabian Sea Bay of Bengal Hudson Bay Gulf of Mexico Persian Gulf Pamprosesong Tanong 1. Batay sa gawain, ano ang natatanging mga katangian ng bawat anyong lupa at tubig ng daigdig? 20

11 2. Bakit maiuugnay ang pamumuhay ng tao sa anyong lupa o tubig na kanilang pinaninirahan? 3. Paano nakaaapekto ang mga anyong lupa at tubig sa pag-unlad ng kabuhayan ng tao? Gawain 8. The Map Dictates... Ang gawaing ito ay naglalayong subukin ang kasanayan ng mga magaaral sa paggamit ng mapa bilang instrumento sa pag-aaral sa heograpiya. Gamit ang mapa, kukumpletuhin nila ang hinihinging datos tungkol sa heograpiya ng daigdig. Lagyan ng bituin ang pitong kontinente ng daigdig. Tukuyin ang tatlong malalaking pulo, dalawang kapuluan at isang tangway. Guhitan ng simbolong alon ( ) ang limang karagatan ng daigdig. Tukuyin ang uri ng klima ayon sa lokasyon ng simbolong KL sa mapa Magbigay ng halimbawa ng partikular na yaman ayon sa lokasyon ng simbolong YL sa mapa. Iguhit ang karaniwang hayop na makikita sa lugar sa mapa na may simbolong H. KL H YL H YL YL KL YL KL Pinagkunan: phillipriley.comswiki.wikispaces.net H 21

12 Pamprosesong Tanong 1. Ano ang iyong masasabi tungkol sa daigdig bilang isang planeta? 2. May epekto ba ang kalagayang pisikal ng daigdig sa mga organismo at tao? Bakit? 3. Sa pangkalahatan, bakit mahalagang magkaroon ng kaalaman tungkol sa ating kapaligiran at sa heograpiya ng daigdig? Pagkatapos ng gawaing ito, maaaring lagumin ang mga mahahalagang konseptong tinalakay tungkol sa pisikal na katangian ng daigdig. Mahalagang iugnay ang paksang ito sa heograpiyang pantao upang maging maliwanag ang interaksiyon ng tao sa kaniyang kapaligran. Paksa: Heograpiyang Pantao Bilang panimula, talakayin ang kahulugan ng heograpiyang pantao at ang kaibahan ng saklaw nito sa pisikal na heograpiya. Pagkatapos ay ipabasa ang teksto tungkol dito na makikita sa module ng mga magaaral. Gawain April 9. Crossword Puzzle 1, 2014 Ipabuo ang crossword puzzle tungkol sa Heograpiyang Pantao sa pamamagitan ng pagtukoy sa salitang inilalarawan sa bawat bilang. Pahalang 1. Kaluluwa ng kultura 3. Sistema ng mga paniniwala at rituwal 7. Pagkakakilanlang biyolohikal ng pangkat ng tao 9. Pamilya ng wikang Filipino 10. Matandang relihiyong umunlad sa India Pababa 2. Relihiyong may pinakamaraming tagasunod 4. Pamilya ng wikang may pinakamaraming taong gumagamit 5. Salitang-ugat ng relihiyon 6. Salitang Greek ng mamamayan 8. Pangkat ng taong may iisang kultura at pinagmulan 22

13 April Pamprosesong Tanong 1, Ano ang ibig sabihin ng heograpiyang pantao? Ibigay ang pagkakaiba nito sa pisikal na heograpiya. 2. Ano-ano ang saklaw ng heograpiyang pantao? Ipaliwanag ang bawat isa. 3. Bakit mahalagang pag-aralan ang heograpiyang pantao? 4. Paano nakaaapekto ang heograpiyang pantao sa pagkakakilanlan ng indibidwal o isang pangkat ng tao? 5. Paano magiging instrumento ang heograpiyang pantao sa pagkakaisa ng mga tao sa daigdig? PAGNILAYAN/UNAWAIN Pagkatapos ng mga talakayan at gawain tungkol sa pisikal na katangian at heograpiyang pantao ng daigdig, palalimin ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa tulong ng mga gawaing hahamon sa kanilang kritikal at malikhaing pag-iisip. Inaasahang mauunawaan ang kabuluhan ng paghubog ng heograpiya sa kabuhayan at pamumuhay ng tao. 23

14 Gawain 10. My Travel Reenactment Pabuuin ang mga mag-aaral ng limang pangkat at ipagawa ang sumusunod: 1. Makibahagi sa iyong pangkat tungkol sa mga hindi malilimutang paglalakbay sa isang lugar. 2. Pumili ng isang katangi-tanging kuwento ng paglalakbay mula sa iyong kapangkat. 3. Gawan ito ng pagsasalaysay o kuwento. Nararapat lamang na nakapaloob sa mabubuong kuwneto ang mahahalagang konsepto o aralin na tinalakay tungkol sa pisikal na heograpiya ng daigdig. 4. Pagkatapos, isadula ang kuwento habang ito ay isinasalaysay. 5. Maaaring gumamit ang pangkat ng improvised props at kasuotan. Isaalang-alang ang pamantayan sa pagmamarka ng gawaing ito gamit ang sumusunod na rubric. Rubric sa Pagmamarka ng My Travel Reenactment pagkakasulat ng kuwento; malinaw ang pagbasa Pamantayan Deskripsyon Puntos Angkop ang pagsasalaysay sa paksang Pagsasalaysay tinalakay; nakapaloob ang tatlo o higit pang konsepto ng aralin; madaling unawain ang 10 Pagsasadula Pagkamalikhain ng salaysay habang isinasadula ito Magaling ang pagsasadula ng kuwento; mahusay na naipakita ng mga tauhan ang kanilang pagarte; kapani-paniwala ang kanilang pagganap 10 Gumamit ng angkop na props at kasuotan sa pagsasadula; orihinal at makatotohanan ang 5 ginawang pagsasadula Kabuuan 25 Pamprosesong Tanong 1. Tungkol saan ang ipinakitang dula ng iyong pangkat? 2. Anong konsepto ang maiuugnay sa binasang pagsasalaysay at isinagawang dula? 3. Paano mapatutunayan sa dula ang kaugnayan ng pisikal na heograpiya at pamumuhay ng tao? 4. Bakit mahalagang magkaroon ng kaalaman tungkol sa pisikal na daigdig? 5. Magbigay ng isang linya o pahayag sa pagsasalaysay na pumukaw sa iyong interes? Bakit? 24

15 Gawain 11. Modelo ng Kultura Hayaan ang mga mag-aaral na makibahagi sa kanilang pangkat at ipagawa ang sumusunod na panuto. 1. Gupitin ang manila paper na kahugis ng isang damit/kasuotan. 2. Sulatan ng impormasyon o guhitan ito ng mga simbolo at bagay na maiuugnay sa lahi, wika at relihiyon ng bansang pinili ng inyong pangkat. 3. Sa hudyat ng guro, ipasuot sa isang miyembro ng pangkat ang gawang damit/kasuotan. 4. Isuot at ipakita ang gawang damit/kasuotan sa harap ng klase na tulad ng isang fashion show. 5. Pumili ng 1-2 miyembro sa pangkat na magpapaliwanag sa disenyo ng damit/kasuotang suot ng kapangkat. 6. Ipasagot ang kaugnay na tanong na nasa ibaba. Markahan ang gawaing ito batay sa rubric. makikita sa damit/kasuotan batay sa lahi, relihiyon, at wika ng piniling Pamprosesong Tanong 1. Ano ang kaugnayan ng mga impormasyon, simbolo, at bagay na bansa? 2. Paano mo mailalarawan ang mga mamamayang naninirahan sa bansang pinili ng pangkat? 3. Paano naipakita ang pagkakakilanlan ng mga mamamayan sa bansa batay sa gawain? 4. Bakit nararapat pahalagahan ang heograpiyang pantao ng mga bansa? 5. Sa paanong paraan mo maipakikita ang paggalang sa ibang tao? Rubric sa Pagmamarka ng Modelo ng Kultura Pamantayan Deskripsyon Puntos Nilalaman Wasto ang impormasyong nakasulat at mga ng Kasuotan bagay o simbolong nakaguhit sa damit; 10 nakapaloob ang tatlo o higit pang konsepto ng Disenyo ng Kasuotan Pagmomodelo aralin Malikhain ang gawang damit; angkop ang kulay at laki ng mga nakasulat at nakaguhit sa damit; malinaw ang mensahe batay sa disenyo Mahusay ang ginawang pagmomodelo sa klase; akma ang kilos sa pangkat-etniko o bansang kinakatawan ng modelo 10 5 Kabuuan 25 25

16 Pagkatapos ng mga gawain sa Modyul na ito, muling sagutin ang tanong na nasa itaas ng bagong Graffiti Wall. Ipaskil ang unang Graffitti Wall at paghambingin ang dalawang sagot ng mga mag-aaral. Paano maipamamalas ang pag-unawa sa kahalagahan ng mga pamanang ipinagkaloob ng mga sinaunang kabihasnang nagtagumpay sa hamong dulot ng kapaligiran nito? ALAMIN Sa bahaging ito ng aralin, aalamin ng guro ang iskema ng mga Aralin 2: Ang mga Sinaunang Tao mag-aaral tungkol sa pamumuhay ng mga sinaunang tao sa mundo. Malayang makapagbibigay ng mga dating kaalaman ang mga magaaral sa bahaging ito sapagkat lahat ng kasagutan ay tatanggapin. Pasagutin din sa mga mag-aaral ang unang kolum ng IRF Chart, isang graphic organizer kung saan itinatala ang pagbabago ng ideya o pagunawa ng mga mag-aaral. Gawain 1. Kung Ikaw Kaya Ipagpapalagay ng mga mag-aaral na sila ay nabuhay sa daigdig noong sinaunang panahon. Papipiliin sila ng tatlong bagay mula sa kahon na sa palagay nila ay makatutulong sa kanilang pang-araw-araw na pamumuhay at kanilang ipaliliwanag kung bakit iyon ang kanilang mga pinili. 26

17 apoy bato kahoy banga buto ng hayop Pamprosesong Tanong 1. Alin ang iyong mga pinili sa nakasulat sa mga kahon? 2. Bakit ang mga ito ang iyong pinili? 3. Kaya mo bang mabuhay sa panahong iyon kung taglay mo ang mga pinili mong bagay? Ipaliwanag ang sagot. Pangunahan ang malayang talakayan sa pamamagitan ng mga pamprosesong tanong. Magkaroon ng paglalagom sa sagot ng mga mag- aaral at bigyang-diin ang naranasan ng mga sinaunang tao na magkaroon lamang ng mga kasangkapang binanggit sa gawain. Itanong, Kung ito lamang ang mga kagamitan ng ating ninuno, paano umunlad ang pamumuhay ng mga tao noong unang panahon? Ibibigay ng mga magaaral ang kanilang kasagutan sa susunod na gawain. Gawain 2. I-R-F (Initial-Refined-Final Idea) Chart Isusulat ng mga mag-aaral sa unang kolum ang kanilang kasagutan sa katanungan na nasa itaas na bahagi ng tsart at pagkatapos ay ibabahagi sa klase ang kanilang sagot. Paano umunlad ang pamumuhay ng mga tao noong sinaunang panahon? Initial Idea Refined Idea Final Idea 27

18 Tumawag ng ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang mga isinulat sa Initial Idea. Hindi kailangang iwasto kaagad ang kanilang sagot. Ipaunawa sa mga mag-aaral na babalikan ang kanilang isinulat sa Initial Idea pagkatapos ng talakayan. Ipagawa ang bahaging Paunlarin. PAUNLARIN Sa bahaging ito inaasahan ang pagtalakay ng guro sa paksang pag-aaralan. Inaasahan din na matututuhan ng mga mag-aaral ang mahahalagang konseptong nakapaloob sa paksa tungkol sa mga sinaunang tao sa daigdig. Magsasagawa ang mga mag-aaral ng iba t ibang gawaing magpapayabong sa kanilang kaalaman tungkol sa paksa. Gawing batayan ng talakayan ang mga tekstong makikita sa learner s module. Dapat ay naiwasto na nila ang kanilang mga maling paniniwala pagkatapos ng araling ito. Ang huling gawain ng mga magaaral sa bahaging ito ay ang paglalagay ng kasagutan sa ikalawang kolum ng IRF Chart. Gawain 3. I-Tweet Mo! Ipabasa ang tekstong makikita sa Learner s Module at sa EASE Module (pahina 17-22) tungkol sa antas ng pamumuhay ng sinaunang tao. Hayaan ang mga mag-aaral na bumuo ng anim na pangkat. Ayon sa paksang nakatakda sa grupo, pupunan ng bawat pangkat ng mga kailangang impormasyon ang I-Tweet Mo! Organizer. Ang panahong nakatakda sa pangkat 1 at 2 ay ang Paleolitiko samantalang sa pangkat 3 at 4 ay ang Neolitiko at sa pangkat 5-6 ay ang panahon ng Metal. Ibibigay ng bawat pangkat ang hinihinging mga impormasyon sa anyo ng mga tweet o maiikling pahayag. Maaaring magbigay ang mga mag-aaral ng maraming tweet nang ayon sa hinihinging impormasyon. Pagkatapos ng pag-uulat, bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na magbigay ng kanilang mga komento o saloobin sa mga pahayag na ipinaskil ng bawat grupo. Hayaan ang mga mag-aaral na isulat ito sa kapirasong papel at idikit sa bahagi ng komento ng dayagram. 28

19 @Paraan ng Pamumuhay ng Heograpiya sa Panahong Paleolitiko/Neolitiko/Metal Kagamitan/Tuklas Komento Pamprosesong Tanong 1. Ano ang mga katangian ng bawat yugto ng pag-unlad ng kultura ng tao? 2. Ano ang mg patunay na may naganap na pag-unlad sa kultura ng mga sinaunang tao batay sa kasangkapan, kabuhayan at iba pang aspekto ng pamumuhay? 3. Paano nakaapekto ang heograpiya ng lugar sa pag-unlad ng kultura ng tao? 4. Ano ang iyong mabubuong kongklusyon tungkol sa mga sinaunang tao? Pagkatapos ng pag-uulat ng mga pangkat, iproseso ang aralin batay sa mga inihandang tanong. Ipasuri ang pagkakatulad ng kanilang sagot. Bigyang-diin ang mahahalagang impormasyon sa bawat paksa. Pagkatapos ng bawat ulat, pagtuunan din ng pansin ang mga komentong ibinigay ng mga mag-aaral at i- proseso ito. Magkaroon ng lagom sa mga reaksyon at sagutin ang mga isinulat na tanong. Isunod na ang dalawa pang mag-uulat. Mahalagang paghambingin ang mga yugto ng pag-unlad kapag tapos na ang mga pag-uulat. Magbuo rin ng mga kongklusyon tungkol sa paksa. Gawing lunsaran ang mga kongklusyong ito para sa susunod na gawain. 29

20 Gawain 4. Tower of Hanoi Chart Nasa tuktok ng Tower of Hanoi Chart ang mga kongklusyon tungkol sa yugto ng pag-unlad ng kultura ng mga sinaunang tao. Ipasulat ang mga magaaral ang tore ng mga ebidensyang susuporta sa mga nakatalang kongklusyon. Malaki ang epekto ng heograpiya sa pag-usbong nga unang pamayanan. Malaki ang naging epekto ng agrikultura sa pamumuhay ng mga tao. Higit na umunlad ang pamumuhay ng tao dahil sa paggamit ng mga metal Pamprosesong Tanong 1. Ano ang kaugnayan ng iyong sagot sa nakalahad na kongklusyon? 2. Nakabuti ba ang mga nakitang pagbabago sa pamumuhay ng mga sinaunang tao? Bakit? 3. Maipagmamalaki ba ng kasalukuyang henerasyon ang ginawang ito ng mga sinaunang tao? Pangatwiranan. 4. Ano ang gustong ipahiwatig ng mga kongklusyon at ebidensyang nakatala sa Tower of Hanoi Chart tungkol sa pagunlad ng kultura ng mga sinaunang tao sa mundo? 30

21 Gawain 5. Ano Ngayon? Chart Pagkatapos matukoy ng mga mag-aaral ang mahahalagang konseptong nakapaloob sa bawat yugto ng pag-unlad ng kultura ng tao, iugnay ito sa kasalukuyang pamumuhay. Ipatukoy ang kahalagahan ng ilan sa mga pangyayaring naganap sa iba t ibang yugto ng pag-unlad ng sinaunang tao sa pamamagitan ng Ano Ngayon? Chart. Ipasulat sa mga kahon sa kanan ang kahalagahan o epekto sa kasalukuyan ng mga sumusunod na pangyayari. Paggamit ng Apoy Pagsasaka Pag-iimbak ng labis na pagkain Paggamit ng mga pinatulis na bato Paggamit ng mga kasangkapang metal Pagtatayo ng mga permanenteng titirahan Pag-aalaga ng mga hayop 31

22 Rubric sa Pagmamarka ng Ano Ngayon? Chart Pamantayan Deskripsyon Puntos Mahusay na nailahad ang kaugnayan ng mga Nilalaman pangyayari noong sinaunang panahon sa 10 kasalukuyan. Ebidensya Napatunayan ang kaugnayang ito sa pamamagitan ng mga kongkretong halimbawa. 10 Kabuuan 20 Pamprosesong Tanong 1. Gaano kahalaga ang mga pag-unlad na naganap noong sinaunang panahon? 2. Paano hinubog ng mga pagbabagong ito ang kasalukuyang pamumuhay ng tao? 3. Sa iyong palagay, alin sa mga pagbabago sa pamumuhay ng tao ang may pinakamalaking epekto sa kasalukuyan? Sa pagkakataong ito, babalikan ng mga mag-aaral ang kanilang I-R-F Chart. Ipasagot muli ang tanong na nasa itaas ng chart. Isusulat nila ito sa ikalawang kolum, sa Refined Idea. Nararapat na iwasto ng mga mag-aaral ang kanilang mga konsepto na nakalagay sa initial idea. PAGNILAYAN/UNAWAIN Pagkatapos mapayabong ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa ay magsasagawa sila ng gawaing magpapalalim at magpapatibay pa sa kanilang kaalaman sa pamamagitan ng kritikal at malikhaing pag-iisip. Hamunin ang mga mag-aaral na makabuo ng sariling konsepto at ibahagi ito sa pamamagitan ng isang pangkatang gawain. GAWAIN 6. Archaeologist at Work! Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Ipagpapalagay ng mga mag-aaral na miyembro sila ng isang pangkat ng mga archaeologist na nakahukay ng mga artifact sa isang lugar. Susuriin ng bawat miyembro ang mga nahukay na artifact, gamit ang Artifact Analysis Worksheet #1. Pagkatapos ay paguusapan nila ang mga ginawang pagsusuri at magkakasama nilang sasagutan ang Artifact Analysis Worksheet #2. 32

23 Task Card Kabilang ka sa pangkat ng mga archaeologist mula sa iba t ibang bahagi ng daigdig na kasalukuyang nagsasagawa ng paghuhukay sa Catal Hȕyȕk. Nakapaloob sa task card na ito ang ilang mga artifact na natagpuan ng inyong pangkat sa nasabing lugar. Ang Iyong Misyon Gamit ang Artifact Analysis Worksheet#1,suriin ang bawat artifact na nahukay sa Catal Hȕyȕk. Tingnan ang pisikal na katangian, gamit, at kahalagahan ng mga artifact na ito. Kaligirang Impormasyon Sa kasalukuyan, ang Catal Hȕyȕk Sinasabing umunlad ang sinaunang pamayanang ito 9,000 taon na ang nakararaan. May lawak na 32 acres o halos 24 football fields ang lugar na ito. Malapit ang Catal Hȕyȕk sa pampang ng Ilog Carsamba. Artifact Analysis Worksheet #1 1. Ano ang artifact? 2. Ano ang mga katangian nito? 3. Sa iyong palagay, ano ang gamit nito noong sinaunang panahon? 4. Ano ang kahalagahan ng artifact na ito? 5. Ano ang nais ipahiwatig ng artifact na ito tungkol sa Catal Hȕyȕk? ay isang lugar sa Turkey. Artifact Analysis Worksheet #2 1. Ano-ano ang katangian ng Catal Hȕyȕk batay sa iyong ginawang imbestigasyon? 2. Ihambing ang paraan ng pamumuhay ng mga taga-catal Hȕyȕk sa kasalukuyang pamumuhay ayon sa sumusunod na aspekto: a.pang-araw-araw na gawain b. paraan ng paglilibing c. sining d. pinagkukunan ng pagkain 33

24 Pamprosesong Tanong 1. Batay sa pagsusuri ninyo sa mga artifact, ilarawan ang kultura ng mga tao sa Catal Hȕyȕk? 2. Ano ang mga patunay na ang Catal Hȕyȕk ay umusbong noong panahong Neolitiko? 3. Ano ang kongklusyong maaaring mabuo mula sa paghahambing ng buhay sa Catal Hȕyȕk at sa kasalukuyang pamumuhay? Rubric sa Pagmamarka ng Archaeologist at Work! Pamantayan Deskripsyon Puntos Artifact Analysis Worksheet #1 Mahusay na nasuri ang katangian ng bawat artifact. Mahusay na natukoy ang gamit at kahalagahan 10 ng mga artifact na ito. Pag-uulat Artifact Analysis Worksheet #2 Mahusay na nailarawan ang mga katangian ng Catal Huyuk gamit ang mga artifact na sinuri. Mahusay na napaghambing ang pamumuhay sa Catal Huyuk sa kasalukuyang pamumuhay. Mahusay na naipaliwanag ang mga sagot. Mahusay na nalagom ang mga impormasyong inilahad Kabuuan 25 Layunin ng unang artifact analysis worksheet na higit pang masuri ng mga mag-aaral ang mga katangian ng panahong Neolitiko sa pamamagitan ng mga primaryang batis. Samantala, ang ikalawang artifact analysis worksheet ay naglalayong maihambing ang buhay noong panahon ng Neolitiko sa kasalukuyan at matukoy kung gaano na ang lawak ng pag-unlad ng ating kultura. Gabayan ang pagwawasto sa mga sagot ng mga mag-aaral sa malayang talakayan. Maaaring ipaulat sa bawat pangkat ang kanilang sagot sa dalawang artifact analysis worksheet. Ipalagom sa mga piling mag-aaral ang ulat ng mga pangkat. Pagkatapos nito, pasagutan ang huling kolum ng I-R-F Chart. Tumawag ng ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang mga sagot sa chart. Bigyang-pansin ang pagbabago ng kanilang mga ideya mula Initial Idea hanggang Final Idea. 34

25 ARTIFACTS Mural Painting Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St. Louis Community College Isang Pigurin Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St. Louis Community College Ceremonial Flint Dagger Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St. Louis Community College Obsidian Arrow Head Imahe mula kay Prof Michael Fuller, St. Louis Community College Mga palamuti mula sa mga bato at buto ng hayop Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St. Louis Community College Labi na nahukay sa loob ng mga bahay sa Catal Huyuk 35

26 Aralin 3: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig ALAMIN Bibigyang-diin sa unang bahagi ng Alamin ang malikhaing gawaing magsisilbing pagganyak sa mga mag-aaral upang mapukaw ang kanilang interes sa pagtalakay ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Sa ikalawang bahagi, tutuklasin ang kanilang kaalaman tungkol sa paksa sa tulong ng Gawain 2. Gawain 1. Picture Frame a. Ipaskil ang tatlong picture frame sa pisara. Ipaliwanag na ang bawat frame ay may dalawang misteryosong salitang nararapat matukoy. b. Tumawag ng mga mag-aaral na tutukoy sa mga misteryosong salita sa pamamagitan ng pagguhit sa loob ng frame. c. Pahulaan ang mga salitang inilalarawan sa iginuhit ng mga kamagaral. d. Kasunod ang halimbawa ng gawain. K pamayanan pagsulat ilog pyramid pagsasaka ceramics e. Pagkaraang maiguhit at matukoy ang mga salita sa bawat frame, isunod ang pagproseso ng gawain batay sa mga ibinigay na tanong. Pamprosesong Tanong 1. Ano ang salitang mabubuo sa itaas ng frame? 2. Batay sa mga guhit sa loob bg tatlong frame, ano ang sarili mong pagkaunawa sa salitang kabihasnan? 36

27 Gawain 2. WQF Diagram a. Ipaskil ang dayagram sa pisara. Kasunod ang halimbawa nito. Paksa: Sinaunang Kabihasnan ng Daigdig W Q F b. Ilahad sa mga mag-aaral ang sumusunod na panuto sa pagbuo ng dayagram: 1. Bigyang-pansin ang paksa sa pagbuo ng WQF Diagram. 2. Itala sa bawat kahon na nasa ibaba ng W (words) ang mga salitang may kaugnayan sa nakalaang paksa. 3. Sa kahon ng Q (questions), bumuo ng 3-5 tanong na nais mong masagot tungkol sa paksa. 4. Sa bilog F (facts), isulat ang iyong mga bagong natutuhan tungkol sa paksa. Ipaunawa sa mga mag-aaral na sasagutin lamang ang bahaging ito pagkatapos ng talakayan sa paksang ito. Kung may sapat na oras, hatiin ang klase sa mga pangkat batay sa sumusunod na paksa: (1) Sinaunang Kabihasnan sa Kanlurang Asya, (2) Kabihasnang Indian, (3) Kabihasnang Egyptian, (4) Kabihasnang Tsino, at (5) Kabihasnang MesoAmerica. Ipabuo ang WQF Diagram. Pagkaraan ng takdang minuto, atasan ang kinatawan ng bawat pangkat na ipaskil at ibahagi ang nabuong dayagram. 37

28 PAUNLARIN c. Sa yugtong ito, tatalakayin ang heograpiya at mga sinaunang kabihasnan ng daigdig batay sa babasahing teksto. Isasagawa ito sa tulong ng talakayan at mga mungkahing gawaing nakapaloob sa yugtong ito. Isunod na balikan ang WQF Diagram sa Alamin at iwasto ang mga konseptong taliwas sa tinalakay na mga paksa. Paksa: Kabihasnan Katuturan at mga Batayan 1. Pabigyang-katuturan ang salitang kabihasnan. Habang inilalahad ang iba t ibang kahulugan nito, binubuo ang concept map ng mahahalagang salitang may kaugnayan sa kabihasnan. Tingnan ang halimbawa: mataas na antas pamayanan Kabihasnan pamumuhay 2. Inaasahang sagot: Ang kabihasnan ay tumutukoy sa isang organisado maunlad Mula sa mga salitang nasa concept map, ipabuo sa klase ang sariling pagpapakahulugan ng salitang kabihasnan. pamayanan o paraan ng pamumuhay ng tao na kinakitaan ng mataas na antas ng kalinangang kultural at maunlad na lipunang may organisadong pamahalaan, ekonomiya, sining, at sistema ng pagsulat. 3. Talakayin ang mga batayan kung ang isang pamayanan ay maituturing na kabihasnan batay sa mga simbolo/larawan. Ipalahad ang interpretasyon ng mga mag-aaral sa sumusunod na simbolo. Larawan ng korona ng hari ordpress.com/2011/ 07/28/fighting-forthe-crown/ Larawan ng palay ing.com/viewtopic.p hp?f=8&t=110850&p = Larawan ng isda ing.com/tilapia.html Larawan ng Hieroglyphics m/ /stockphoto-ancient-egypthieroglyphics-onwall.html Larawan ng sinaunang gulong 10-inventions-thatchanged-human-livesforever 38

29 Pamprosesong Tanong 1. Ano ang sinisimbolo ng korona ng hari? Bakit mahalaga ang bahaging ginampanan ng mga pinuno at ng mga batas sa isang sinaunang pamayanan? 2. Ano ang kahulugan ng larawan ng isda at palay sa aspektong pangkabuhayan ng mga sinaunang tao? Bakit mahalaga ang aktibong kalakalan sa pagtataguyod ng kabihasnan? 3. Paano nagsimula ang sistema ng pagsulat ng mga sinaunang tao? 4. Ano ang kabutihan ng sistema ng pagsulat sa isang pamayanan? 5. Ano ang sinisimbolo ng gulong? Bakit may malaking pakinabang ang mataas na antas ng agham at teknolohiya sa kabihasnan? 6. Paano mo mailalarawan ang isang kabihasnan ayon sa inilahad na mga batayan nito? 7. Ano-ano ang sinaunang kabihasnang umunlad sa daigdig, partikular sa Asya, Africa, at America? April Sa puntong ito, inaasahang 1, malinaw 2014 na sa mga mag-aaral ang konsepto ng kabihasnan at mga batayan nito. Magpatuloy sa susunod na paksa. Paksa: Impluwensiya ng Heograpiya sa Pag-unlad ng mga Sinaunang Kabihasnan 1. Ipaskil ang mapa ng daigdig. Ipatukoy ang mga kontinente ng daigdig. 2. Ipatukoy rin sa mapa ang mga sinaunang kabihasnan sa pamamagitan ng paglalagay ng bituin ( ) sa kinaroroonan nito sa mapa. 3. Ipabasa ang teksto tungkol sa kalagayang heograpikal ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig na makikita sa learners module o sa Project EASE. Project EASE (Effective Alternative Secondary Education) AP III Modyul 3 Ang mga Unang Kabihasnan (pp. 7-15) (p.22) (p.54) 39

30 Gawain 3. Triple Matching Type Ilahad sa mga mag-aaral ang sumusunod na panuntunan: 1. Buuin ang triple matching type sa pamamagitan ng pagsasamasama ng mga terminolohiya at konsepto ayon sa partikular na heograpiya ng isang kabihasnan. A B C Egypt Tsino Indus Mesoamerica Mesopotamia Pamprosesong Tanong 1. Ano-anong katangiang pisikal ng mga sinaunang kabihasnan ang magkakatulad? 2. Bakit nakaapekto ang mga anyong lupa at tubig ng isang lugar sa pagtaguyod ng kabihasnan? 3. Alin sa kalagayang heograpikal ng mga kabihasnan ang may malaking impluwensiya sa pamumuhay ng mga taong nanirahan dito? Ipaliwanag. Gawain 4. Geography Checklist Lupain ng Yucatan Peninsula Timog ng Mediterranean Nasa kanluran ng Yellow Sea Dumadaloy ang Indus River Nasa Kanlurang Asya Sa pagitan ng mga ilog Nasa gitna ng kontinente Biyaya ng Nile Nasa tangway ng Timog Asya May matabang lupain sa Huang Ho Kung may sapat na oras, isagawa ang dyad na pinamagatang triple matching type plus 1. Idagdag ang kolum D at magbigay ng iba pang impormasyon tungkol sa heograpiya ng mga nabanggit na sinaunang kabihasnan. a. Ilahad ang sumusunod na panuntunan: 1. Hatiin ang klase sa limang pangkat. Bawat pangkat ay may partikular na paksang bibigyang-pansin: (1) Sinaunang Kabihasnan sa Kanlurang Asya, (2) Kabihasnang Egyptian, (3) Kabihasnang Indus, (4) Kabihasnang Tsino, (5) Kabihasnang America. 40

31 2. Ipabasa ang teksto tungkol sa paksang nakatalaga sa bawat pangkat. Pagkatapos, gumawa ng checklist (maaaring gawin sa manila paper) na katulad ng nasa ibaba. Isulat ang nakatalagang kabihasnan sa pangkat Geography Checklist Kabihasnan: Katangiang Heograpikal: 3. Isunod ang pagsasanib ng dalawang pangkat. Paghahambingin ng mga miyembro ang dalawang kabihasnang nakatalaga sa kanila. hakbang: Muling gamitin ang checklist at sundin ang sumusunod na Kabihasnan: Katangiang Heograpikal: Magtala ng 5 hanggang 10 katangiang heograpikal ng nakatalagang kabihasnan sa pangkat Isulat ang pangalawang kabihasnang ihahambing. Geography Checklist Isulat ang pangatlong kabihasnang ihahambing. Lagyan ng tsek ( ) ang kahon kung taglay ng kabihasnang tinukoy ang sumusunod na katangiang heograpikal. 4. Ipaskil ang ginawang checklist. Iulat sa klase ang output ng paghahambing ng mga kabihasnan batay sa mga katangiang heograpikal ng mga ito. b. Ipasuri ang nabuong checklist ng lahat ng pangkat. 41

32 Pamprosesong Tanong 1. Alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig ang may malaking pagkakatulad sa isa t isa? 2. Bakit kaya karaniwang may magkakatulad na katangiang heograpikal ang mga sinaunang kabihasnan? 3. Ano ang epekto ng mga katangiang heograpikal na ito sa pamumuhay ng mga sinaunang tao? 4. Para sa iyo, alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang kabihasnan ang nararapat na mapangalagaan? Bakit? Paksa: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig a. Ipatukoy ang mga sinaunang kabihasnan sa Asya, Africa, at America. b. Ipabasa ang teksto tungkol sa mga sinaunang kabihasnan sa Asya na makikita sa learner s module at Project EASE. Project EASE (Effective Alternative Secondary Education) AP III a. Modyul 3 Ang mga Unang Kabihasnan (pp. 6-48) b. Modyul 7 Kabihasnang Klasikal sa America at Pacifico (pp. 9-16) Ipagawa ang sumusunod na gawain matapos basahin ang learner s module tungkol sa Kabihasnang Mesopotamia. Gawain 5. Complete It! A. Kumpletuhin ang sagot sa bawat bilang sa tulong ng mga akmang letra sa patlang. 1. M - Mga unang lungsod-estado ng Mesopotamia 2. K - Unang imperyong itinatag sa daigdig 3. L - Kabisera ng Imperyong Babylonia 4. C - Imperyong itinatag ni Nabopolassar 5. T - Tawag sa mga lalawigang bumuo sa Persia 6. I - Imperyong itinatag pagkaraan ng Babylonia 42

33 B. Kumpletuhin ang pangungusap na magbibigay ng wastong impormasyon tungkol sa kabihasnang Mesopotamia. 1. Ang Mesopotamia ay maituturing na isang kabihasnan dahil. 2. Naging tanyag si Haring Sargon I sa kasaysayan dahil. 3. Sa panahon ni Hammurabi naganap ang. 4. Nagwakas ang pamamahala ng mga Chaldean sa Mesopotamia nang. 5. Isa sa kahanga-hangang nagawa ni Haring Darius the Great sa Imperyong Persian ang. Pamprosesong Tanong April 1. Paano nagsimula at 1, nagwakas ang 2014 kabihasnang Mesopotamia? 2. Sino ang mga pinuno na namahala sa imperyo? 3. Ano ang naging paraan ng kanilang pamamahala? 4. Bakit sinasabing ang kasaysayan ng Mesopotamia ay pag-usbong at pagbagsak ng mga kabihasnan? Pagkatapos basahin ng mga mag-aaral ang learner s module tungkol sa Kabihasnang Indus, ipagawa ang sumusunod na gawain. Gawain 6. Tatak-Kabihasnan sa Timog Asya A. Iguhit sa loob ng kahon ang tatlong mahahalagang bagay na naglalarawan sa pamumuhay ng mga katutubo at dayuhang Aryan na nanirahan sa Timog Asya. Pagkatapos ay isulat sa loob ng bilog ang kahalagahan ng mga tinukoy na bagay sa pamumuhay ng mga naturang grupo ng mga tao. 43

34 B. Itala sa unang kolum ng tsart ang pagtala ng mga ambag ng kabihasnang Indus at Panahong Vedic. Sa pangalawang kolum, itala ang kapakinabangan nito sa kasalukuyan. Ambag ng Kabihasnan Kapakinabangan Ngayon Pamprosesong Tanong 1. Ano ang dalawang lungsod na umunlad sa lambak-ilog ng Indus? Ilarawan ang mga ito. 2. Paano mailalarawan ang pamumuhay ng mga tao sa panahong Vedic? 3. Sang-ayon ka ba sa pagpapangkat-pangkat ng mga tao sa India batay sa sistemang Caste? Ipaliwanag ang sagot. Ipagawa sa mga mag-aaral ang kasunod na gawain upang tukuyin ang kanilang pagkaunawa sa paksang Pagbuo ng mga Imperyo at Kaharian. 44

35 Gawain 7. Empire Diagram Kumpletuhin ang dayagram tungkol sa mga imperyong itinatag sa Timog Asya. Sa unang kahon, itala ang mahahalagang datos sa bawat imperyo. Sa ikalawang kahon, isulat ang mga tanyag na pinuno ng imperyo at ilarawan ang bawat isa. Sa huling kahon, magbigay ng isang aral na natutuhan sa mga itinatag na imperyo sa Timog Asya. Imperyo sa Timog Asya Maurya Gupta Mogul Datos: * * Datos: * * Datos: * * Tauhan: * * Aral na Natutuhan: Tauhan: * * Tauhan: * * Pamprosesong Tanong 1. Ano ang naging kontribusyon ng mga pinuno sa pag-unlad ng kanilang imperyo? 2. Paano bumagsak ang mga naturang imperyo sa Timog Asya? 3. Ano-ano ang naging ambag ng mga imperyong ito sa kasalukuyang kabihasnan? Pagkatapos talakayin ang Kabihasnang Tsino, ipasagot ang kasunod na gawain. 45

36 Gawain 8. Maramihang Pagpili sa Tsart A. Tukuyin sa tsart ang mahahalagang impormasyon tungkol sa kabihasnang Tsino. Kabilang ang dinastiya, mga tanyag na tauhan, at mga ambag nito sa kasalukuyan. Piliin ang sagot sa loob ng mga bilog. Kabihasnang Tsino Mga Dinastiya Chou Ming Q ing Shang Sui Tang Yuan 1. Nakasulat sa mga oracle bone ang mga naiwang kasulatan ng mga sinaunang Tsino nabuhay sa dinastiyang ito 2. Unang dayuhang dinastiyang namahala sa China 3. Huling dinastiya ng China 4. Yumabong sa dinastiyang ito ang kaisipang humubog sa kamalayang Tsino tulad ng Confucianism, Taoism, at Legalism 5. Ipinagawa ang Grand Canal sa dinastiyang ito 6. Sa dinastiyang ito nagsimula at lumaganap ang kaisipang mandate of heaven 7. Ipinatayo ang tanyag na Forbidden City sa Peking sa dinastiyang ito Mga Tauhan Zheng He Confucius Kublai Khan Shih Huang Di 8. Itinuring ang kaniyang sarili bilang unang emperador 9. Itinatag niya ang Dinastiyang Yuan sa China 10. Pinangunahan niya ang mga ekspedisyon sa Indian Ocean at silangang bahagi ng Africa 11. Nakasentro sa kaniyang mga aral ang kaisipang Confucianism Mga Ambag Great Wall Forbidden City Mandate of Heaven Taoism 12. Pagpapahintulot ng kalangitan na mamuno ang emperador 13. Nagsilbing-tanggulan ang estrukturang ito laban sa mga tribong nomadiko sa hilagang China 14. Naging tirahan ng mga emperador noong Dinastiyang Ming 15. Hangad ng kaisipang ito ang balanseng kalikasan at pakikiayon ng tao sa kalikasan 46

37 Ipagawa ang kasunod na gawain upang tayain ang kanilang pagkaunawa sa paksang Kabihasnang Egypt. Gawain 9. Walk to Ancient Egypt A. Kumpletuhin ang kasunod na dayagram. Tukuyin ang inilalarawan sa bawat aytem. Kabihasnang Egyptian 1. Tauhan 2. Bagay 8. Tauhan 7. Bagay 3. Panahon April 1, 4. Tauhan Tauhan 6. Panahon 1. Nagpagawa ng Great Pyramid na pinakamalaki sa buong daigdig 2. Sistema ng pagsulat ng mga sinaunang Egyptian 3. Itinuring bilang Empire Age at pinakadakila sa kasaysayan ng sinaunang Egypt 4. Kinilalang isa sa mahuhusay na babaing pinuno ng sinaunang Egypt 5. Napag-isa sa kaniyang paghahari ang Upper Egypt at Lower Egypt 6. Nagsimula sa Ikatlong Dinastiya ng Egypt at panahon ng pagtatayo ng mga pyramid sa Egypt 7. Nagsilbing mga bantayog ng kapangyarihan ng mga pharaoh at naging libingan ng mga ito 8. Lumagda sa kauna-unahang kasunduang pangkapayapaan sa hari ng mga Hititte 47

38 Pamprosesong Tanong 1. Anong kabihasnan ang umunlad sa Africa? Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba ng kabihasnang Egyptian sa mga kabihasnang umunlad sa Mesopotamia? 2. Paano mailalarawan ang pamumuhay ng mga sinaunang Egyptian? 3. Sino ang mga naging pinuno ng Egypt? Ano ang kanilang naging papel sa paghubog ng kabihasnan sa Egypt? 4. Anong kongklusyon ang iyong mabubuo tungkol sa kabihasnang Egyptian? Kapag natapos nang basahin ang pagtalakay ng Learner s Module sa Kabihasnang Mesoamerica, ipagawa ang mga kasunod na gawain. Ang mga gawaing ito ay naglalayong tayain ang pagkakaunawa ng mga magaaral sa mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Pagkatapos nilang suriin ang bawat kabihasnan, hahamunin sila ng mga kasunod na gawain na paghambingin ang mga ito upang makita ang kaugnayan ng bawat isa sa kasalukuyang panahon. Gawain 10. Tracing the Beginning Chart a. April Ipakumpleto ang tsart ayon sa 1, hinihinging datos 2014 sa bawat kolum. b. Talakayin ang mga impormasyon sa pagbuo ng tsart. Ano ang sinaunang kabihasnang umusbong sa daigdig? Paano nagsimula ang kasaysayan ng kabihasnang ito? Ano ang katangian ng mga katutubo nito? Pamprosesong Tanong 1. Saang aspekto nagkakatulad ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig batay sa pagsisimula ng mga ito? 2. Ano ang magkakahawig na mga katangiang taglay ng mga sinaunang katutubo sa panahon ng pagtatatag ng kanilang mga kabihasnan? 3. Kahanga-hanga ba ang ginawa ng mga sinaunang tao sa pagtatag nila ng kanilang kabihasnan? Ipaliwanag ang sagot. 4. Anong aral ang iyong natutuhan batay sa napag-alamang mga katangian at kakayahan ng mga sinaunang tao tungo ng kanilang pamumuhay? 48

39 Gawain11. Pagbuo ng K-Web Diagram a. Ibigay sa mga mag-aaral ang mga panuntunan sa pagbuo ng Kabihasnan - Web Diagram. 1. Tukuyin ang inilalarawan sa bawat bilang. 2. Isulat ang bilang at sagot sa puwesto nito sa dayagram. Halimbawa: 1. Cuneiform Mesopotamia Egypt Mesoamerica Sinaunang Kabihasnan Indus Tsino 1. Sistema ng pagsulat ng mga Sumerian 2. Kambal na lungsod na umunlad sa lambak-ilog ng Indus 3. Sagradong aklat ng mga Aryan 4. Tawag sa China na nangangahulugang Gitnang Kaharian 5. Kauna-unahang kabihasnang umunlad sa America 6. Pagpapangkat-pangkat ng tao sa lipunang Hindu 7. Bahay-sambahan ng mga Sumerian 8. Pinakamalaking estruktura at libingan ng pinuno ng sinaunang Egypt 9. Maunlad na lungsod sa Mesoamerica na ibig sabihin ay tirahan ng diyos 10. Tanyag na gusali sa Babylon; kabilang sa seven wonders ng sinaunang daigdig 11. Estruktura sa China na nagsilbing harang at proteksiyon laban sa mga mananakop 12. Tawag sa rehiyon ng America na kinabibilangan ng malaking bahagi ng Mexico, Guatemala, at El Salvador 13. Taguri sa pinuno ng sinaunang Egypt 14. Sinaunang paniniwala ng mga pinunong Tsino na may pahintulot ang langit na pamunuan ang China 15. Tawag sa sinaunang sistema ng pagsulat ng mga Egyptian 49

40 b. Talakayin ang mahahalagang konseptong nakapaloob sa K-Web Dayagram. Gawain 12. Kabihasnan Pathway Diagram a. Hatiin ang klase sa apat na pangkat. b. Ipaliwanag ang sumusunod na panuntunan: 1. Bibigyang-pansin ng Pangkat 1 ang Kabihasnang Mesopotamia, Pangkat 2 ang Kabihasnang Indus, Pangkat 3 ang Kabihasnang Tsino, at Pangkat 4 ang Kabihasnang Egyptian. 2. Batay sa pag-unawa sa binasang kasaysayan, kukumpletuhin ng mga miyembro ang Pathway Diagram sa pamamagitan ng paglalagay ng mahahalagang pangyayari ayon sa tamang pagkakasunod-sunod ng mga ito. Isulat ang isang pangyayari sa bawat hakbang. 3. Pagkatapos mabuo ang pathway, punan ang mga bilog ng iba pang impormasyon tungkol sa nakatalagang kabihasnan, kabilang ang ekonomiya, kultura, at lipunan nito. 4. Ipagawa sa manila paper ang dayagram na kagaya ng nasa ibaba. 5. Pumili ng dalawang miyembro ang bawat pangkat na mag-uulat sa klase tungkol sa ginawang Pathway Diagram. 6. Isaalang-alang ang mga pamantayan sa pagmamarka gamit ang sumusunod na rubric. Rubric sa Pagmamarka ng Kabihasnan Pathway Diagram Pamantayan Deskripsyon Puntos Nakapaloob sa dayagram ang 5 o higit pang Nilalaman mahahalagang pangyayari sa nakatalagang 10 kabihasnan; wasto ang pagkakasunod-sunod nito Pag-uulat Iba pang impormasyon Mahusay na naipaliwanag ang kasaysayan ng nakatalagang kabihasnan batay sa nabuong dayagram Nakapaglahad ng iba pang datos na may kaugnayan sa kasaysayan ng nakatalagang kabihasnan 10 5 Kabuuan 25 50

41 c. Isunod ang pagsusuri ng mahahalagang pangyayari sa bawat sinaunang kabihasnan. Maaaring atasan ang mga mag-aaral na bumuo ng mga tanong sa isang sinaunang kabihasnan. Talakayin ito. Gawain 13. Gallery of Ancient Rulers 1. Hatiin ang klase sa walong pangkat. Pipili ang bawat pangkat ng isang pinuno mula sa tinalakay na mga sinaunang kabihasnan. Ipaalalang walang dalawang pangkat ang may kahalintulad sa pinuno. 2. Pagawain ng human statue ang bawat pangkat batay sa piniling pinuno. 3. Ipaliwanag ang sumusunod na mga panuntunan. a. Pumili ng isang miyembrong magsisilbing estatwa na kakatawan sa piniling pinuno. b. Ihanda ang posisyon ng estatwa ayon sa katangian at nagawa ng piniling pinuno. c. Maaaring dikitan ng papel (o manila paper) na may simbolo o mga salitang maglalarawan sa pinuno ang katawan ng estatwa. d. Pagkaraan ng 15 minuto, itatanghal ang mga estatwa sa klase. Magtalaga ng 1-2 miyembrong magpapaliwanag ng ginawang estatwa. Pamprosesong Tanong 1. Ano ang mahalagang katangian ng napiling pinuno ng pangkat? April 2. Bakit siya naging kilala 1, sa kasaysayan? Maipagmamalaki ba ang piniling pinuno ng inyong pangkat? Patunayan. 4. Para sa iyo, ano ang pinakamahalagang katangiang dapat taglayin ng isang pinuno? Bakit mo iyon nasabi? 4. Bigyan ng marka ang ginawang estatwa gamit ang kasunod na rubric: Rubric sa Pagmamarka ng Gallery of Ancient Rulers Pamantayan Deskripyon Puntos Gawang Estatwa Angkop ang estatwa bilang kinatawan ng piniling pinuno ng pangkat; wasto ang mga 10 simbolo at datos na ikinabit sa estatwa Pag-uulat Mahusay na ipinakilala ang nakatalagang pinuno batay sa estatwa; naglahad ng 8 mahigit 3 impormasyon tungkol sa nasabing pinuno Orihinalidad Natatangi ang pagkakabuo ng estatwa; gumamit ng mga akmang disenyo upang 7 maging makatotohanan ang hitsura Kabuuan 25 51

42 Paksa: Mga Kontribusyon ng mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig a. Magbalik-aral sa mga sinaunang kabihasnan ng daigdig. b. Ipabasa ang mga kontribusyon/pamana ng mga sinaunang kabihasnan batay sa learner s module. Gawain 14. K-A-K Organizer a. Maaaring indibidwal o pangkatan ang gawaing ito. b. Papiliin ang bawat mag-aaral (o pangkat) ng tatlong sinaunang kabihasnan na gagawan ng Kabihasnan-Ambag-Kabuluhan (K-A-K) Organizer. c. Ipasulat sa parihaba ang piniling kabihasnan, sa biluhaba ang ambag, at parisukat ang kabuluhan ng ambag sa mga sinaunang tao. Kabihasnan Ambag Kabuluhan d. Magsagawa ng talakayan sa klase. Maipakikita ang mga larawan ng iba t ibang kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan. Pamprosesong Tanong 1. Ano-ano ang pamana/ambag ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig? 2. Ano ang kabuluhan ng mga nabanggit na ambag sa pamumuhay ng mga sinaunang taong nanirahan sa kani-kanilang kabihasnan? 3. Bakit maituturing na dakilang pamana ang mga ambag na ito? 52

43 PAGNILAYAN/UNAWAIN a. Sa yugtong ito, isasagawa ang pagpapalalim at pagninilay tungkol sa impluwensiyang heograpikal at mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Mahalagang maiugnay ang paksang ito sa panahon ngayon at lubos na maipakita ang bahaging ginampanan ng mga sinaunang kabihasnan sa paghubog ng kasalukuyang pamumuhay ng tao. Gawain 15. Thank You Letter a. Batay sa natutuhan ng mga mag-aaral tungkol sa bahaging ginampanan ng heograpiya sa pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig, magpasulat ng liham pasasalamat. kaugnayan sa heograpiya ng mga sinaunang kabihasnan na nais b. Ibigay ang sumusunod na mga panuntunan sa pagsulat ng nasabing liham: 1. Pumili ng isang anyong lupa, tubig o kahit anong bagay na may mong gawan ng liham pasasalamat. 2. Isulat sa liham ang sariling saloobin tungkol sa mahalagang papel na ginampanan nito sa buhay ng mga sinaunang tao. 3. Gawing batayan ang kasunod na rubric sa pagmamarka ng iyong isinulat na liham. Rubric sa Pagmamarka ng Thank You Letter Pamantayan Deskripsyon Puntos Nilalaman Mahusay na naipaliwanag ang bahaging ginampanan ng heograpiya sa buhay ng mga sinaunang tao; Nakapagbigay ng halimbawang magpapatunay sa papel na ginampanan nito sa mga sinaunang tao 12 Teknikal na Pagbuo ng Liham Wasto ang paggamit ng bantas, baybay ng mga salita; maayos ang mga bahagi ng isang liham. 8 Anyo at Disenyo Malinis at maayos ang pagkakasulat; naglagay ng malilikhaing bagay at simbolo; 5 angkop ang kulay ng disenyo Kabuuan 25 53

44 Gawain 16. Maimpluwensiyang Kabihasnan a. Kumpletuhin ang dayagram sa pamamagitan ng pagtatala ng pamana ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig, gayundin ang impluwensiya ng pamanang ito sa daigdig at sa ating bansa sa kasalukuyang panahon. Impluwensiya sa Daigdig Impluwensiya sa Pilipinas Pamana ng Sinaunang Kabihasnan 2. Ano ang kapakinabangang dulot ng naturang pamana sa mga Pamprosesong Tanong 1. Sa anong aspeto ng pamumuhay ng mga Pilipino maiuugnay ang pamanang tinukoy sa dayagram? Pilipino? Magbigay ng halimbawa. 3. Bakit maimpluwensiya ang piniling pamana sa mga tao sa buong daigdig? 4. Kung ikaw ay nabuhay sa kabihasnang nagkaloob ng nasabing pamana, ano ang iyong reaksiyon? 5. Ano ang iba pang bagay na maituturing na pamana ng mga sinaunang tao sa kasalukuyang kabihasnan? Bakit mo itinuring na pamana ang mga ito? Balikan ang WQF Diagram at punan ang kolum ng F (facts) ng mga bago at wastong kaalaman tungkol sa paksa. ILIPAT AT ISABUHAY Sa pagkakataong ito, gawin ang huling yugto ng Yunit 1, ang ILIPAT. Gamit ang kaalamang natutuhan ng mga mag-aaral batay teksto at mga gawain, ihanda sila sa paggawa ng susunod na proyekto. 54

45 Gawain 17. POKUS NGAYON: Preserbasyon ng mga Pamana ng mga Sinaunang Kabihasnan ng Daigdig Ipaunawa sa mga mag-aaral ang sumusunod na sitwasyon upang maisagawa ang inaasahang pagganap sa araling ito: Ikaw ang tagapangulo ng National Committee on the Preservation of Cultural Heritage ng iyong bansa na isa sa mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Nakatanggap ka ng liham mula sa United Nations na humihingi ng panukalang proyektong may layuning ipreserba ang mga dakilang pamanang mula sa iyong bansa. Ang iyong komite ay nagtakda ng isang pulong upang bumuo ng panukalang proyekto para sa nabanggit na layunin. Isaalang-alang ang mga panuntunan sa pagbuo ng panukalang proyekto: 1. Hatiin ang klase sa mga pangkat ayon sa sumusunod: Pangkat 1 Iraq Para sa Kabihasnang Mesopotamia Pangkat 2 Iran Para sa Sinaunang Persia Pangkat 3 Egypt Para sa Kabihasnang Egyptian Pangkat 4 India at Pakistan Para sa Kabihasnang Indus Pangkat 5 China Para sa Kabihasnang Tsino Pangkat 6 Mexico Para sa Kabihasnan sa Mesoamerica 2. Makibahagi sa iyong pangkat sa pagtalakay sa itinakdang kabihasnan na bibigyang-tuon sa gagawing panukalang proyekto. 3. Bigyan ang bawat pares na miyembro ng pangkat ng pamanang nararapat na ipreserba: a. Pares 1 isang estruktura o landmark b. Pares 2 isang tradisyon/kaugalian c. Pares 3 isang sinaunang bagay 4. Isulat sa papel ang format ng panukalang proyekto. Gawing gabay ang kasunod na template. Bansang nakatalaga sa pangkat: National Committee on the Preservation of Cultural Heritage UNANG BAHAGI: a. Pamagat ng proyekto: b. Kinaroroonan ng isasagawang proyekto: c. Petsa ng simula at wakas ng pagpapatupad ng proyekto: d. Halagang gugugulin sa proyekto: e. Ahensiya ng pamahalaang kaakibat sa proyekto: 55

46 IKALAWANG BAHAGI: a. Panimula (Tungkol saan ang panukalang proyekto?) b. Katuturan (Mahalaga bang isagawa ang proyekto? Bakit?) c. Kapakinabangan (Sino ang makikinabang nito? Sa paanong paraan?) IKATLONG BAHAGI: a. Mga hakbang sa pagkamit ng layunin (Ano-ano ang dapat gawin upang magtagumpay sa hangarin ng pangkat?) b. Pondo ng proyekto (Paano makakukuha ng salaping gagastusin sa proyekto?) c. Pagsasanay (Sino at paano sasanayin ang mga tauhan sa pagkamit ng proyekto?) d. Kagamitan (Ano-ano ang kagamitan upang magawa ang proyekto?) IKAAPAT NA BAHAGI: a. Inaasahang bunga (Ano-ano ang inaasahang bunga o resulta ng isasagawang proyekto?) b. Mensahe sa kinauukulan at sa taong-bayan (Ano ang nais mong sabihin upang maging matagumpay ang preserbasyon ng mga sinaunang ambag at pamana ng bansa?) c. Guhit ng isasakatuparang proyekto (Ano ang hitsura ng kalalabasan ng gagawing proyekto?) 5. Talakayin ng inyong pangkat ang bubuuing panukala. 6. Kumpletuhin ang template para sa gagawing panukala. 7. Iulat sa klase ang gawang panukala. Gamitin ang mga pamantayan sa pagmamarka ng gawaing ito. Kraytirya Nilalaman ng Panukalang Proyekto Kumpleto ang nilalaman ng panukalang proyekto; 100% na wasto ang itinala sa panukala; makatotohanan ang lahat ng sagot sa May 1-2 ang nawala sa panukalang proyekto; hindi bababa sa 75% ang may wastong itinala sa panukala; Makatotohanan ang mahigit Mahigit sa 50% ang nawala sa panukalang proyekto; mahigit sa 50% ang hindi wasto sa mga itinala sa panukala; may 50% sa nilalaman ng Mahigit sa 50% ang nawala sa nilalaman ng panukalang proyekto; mahigit sa 50% ang hindi wasto sa mga itinala 56

47 tanong; may kabuluhan ang gawang panukala; mahusay ang iginuhit sa magiging bunga ng proyekto 75% sagot sa tanong; may kabuluhan ang gawang panukala; mahusay ang iginuhit sa magiging bunga ng proyekto na may 1-2 aspekto ng guhit ang kailangang isaayos panukala ay hindi makatotohanan; may pagaalinlangan sa kabuluhan ang gawang panukala; hindi gaanong malinaw ang guhit sa panukala; hindi makatotohanan ang panukala; hindi maipakita ang kaugnayan ng guhit sa panukala Pinagkunan ng Datos Ibinatay sa 3 o higit pang sanggunian ang datos na kabilang sa panukalang proyekto (aklat, pahayagan, video clip, internet, at iba Ibinatay sa 2 sanggunian ang datos Ibinatay lamang ang sanggunian sa batayang aklat pa) Presentasyon ng Panukalang Proyekto Mahusay ang paglalahad sa presentasyon; malinaw at malakas ang boses ng tagapagsalita; lubos na naipaliwanag ang bawat aytem sa panukala Maayos ang paglalahad sa presentasyon; may ilang kinabahan at mahinang boses; naipaliwanag ang higit sa 75% ng kabuuang aytem sa panukala Karaniwan ang paglalahad sa presentasyon; maikli at hindi binigyan ng pansin ang maraming bahagi ng panukala; hindi gaanong maunawaan ang pagsasalita; mahigit sa 50% ang hindi naipaliwanag sa panukala Walang batayang pinagkunan at gawa-gawa lamang ang mga impormasyon Hindi malinaw ang paglalahad sa presentasyon; hindi naipaliwanag ang maraming bahagi ng panukala; hindi maunawaan ang pagsasalita; kaunti lamang ang naipaliwanag 57

48 Sa huling bahagi ng Yunit 1, ipabasa ang sumusunod na Transisyon sa Kasunod na Yunit, ang pagbubuod ng mga paksang tinalakay sa yunit. Nagsisilbi rin itong tulay upang iugnay ang tinalakay na yunit sa mga paksa ng bagong yunit. Transisyon sa Kasunod na Modyul Tinalakay sa katatapos na Modyul ang heograpiya ng daigdig. Saklaw nito ang mga anyong lupa at tubig, klima, at likas na yaman na may malaking impluwensiya sa paghubog ng kasaysayan ng mga sinaunang tao. Nakasalalay ang pamumuhay ng mga prehistorikong tao sa kanilang mahusay na pakikiayon sa idinikta ng kanilang kapaligiran. na mapabuti ang kanilang pamumuhay hanggang nakapagtatag sila ng Naging instrument ang kanilang talino at kakayahan upang maging matagumpay sa mga hamon ng buhay. Ito rin ang nagbigay-daan upang higit mauunlad na pamayanang tinawag na kabihasnan. April Ang iba t ibang kontribusyon 1, ng mga sinaunang 2014 kabihasnan sa larangan ng politika, relihiyon, ekonomiya, kultura, agham at teknolohiya ay lubos na nakatulong hindi lamang sa kanilang panahon kundi maging sa lahat ng panahon. Sa susunod na Modyul, pag-aaralan ang mga dakilang kabihasnang klasikal ng Greece at Rome. Idagdag pa rito ang pakikipagsalaparan ng mga Europeo noong Gitnang Panahon, ang mga kabihasnan sa iba pang panig ng daigdig hanggang sa pagbubukang-liwayway ng Makabagong Panahon. 58

49 Ipagawa ang Panghuling Pagsusulit. Pansining nasa bold letter ang mga tamang sagot. Basahing mabuti ang bawat tanong at piliin ang wastong sagot mula sa mga pagpipilian. Titik lamang ng wastong sagot ang iyong isulat sa sagutang papel. 1. Isa sa limang tema ng heograpiya na tumutukoy sa kinaroroonan ng mga lugar sa daigdig (K) a. lokasyon c. paggalaw b. lugar d. rehiyon 2. Panahon sa kasaysayan ng daigdig kung kailan naganap ang rebolusyong agrikultural o sistematikong pagtatanim (K) a. Mesolitiko c. Neolitiko b. Metal d. Paleolitiko b. Egypt d. Mesopotamia 3. Ang kabihasnang nabuo sa pagitan ng dalawang ilog (K) a. China c. Indus April 4. Ang kabihasnang kinilala 1, sa pagkakaroon 2014 ng unang urban o city planning o pagpaplanong panlungsod (K) a. China c. Indus b. Egypt d. Mesopotamia 5. Suriin ang mapa at sagutin ang tanong tungkol dito. Greenland 59

50 Alin sa sumusunod ang maaaring maglarawan sa klima ng Greenland? (P/S) a. Tropikal na klima b. Maladisyertong init c. Buong taon na nagyeyelo d. Nakararanas ng apat na klima 6. Alin sa mga sumusunod ang nagpapakita ng pagkakaiba ng mga relihiyon noon sa mga pangunahing relihiyon sa kasalukuyan? (P/S) a. May sinasambang diyos ang kasalukuyang mga relihiyon. b. Walang pagkakaiba ang mga relihiyon noon at sa kasalukuyan. c. Walang sinusunod na mga tradisyon ang mga sinaunang relihiyon. d. Mas organisado ang mga doktrina o aral ng malalaking relihiyon sa kasalukuyan. 7. Bakit napalitan ng agrikultura ang pangangaso bilang paraan ng pagkuha ng pagkain ng mga tao noong panahong Neolitiko? (P/S) a. Mas mahirap ang pangangaso kaysa sa pagtatanim. b. Nagkaroon ng palagiang suplay ng pagkain ang mga tao. c. Naging kaunti ang mga hayop na ginawang pagkain ng mga tao. d. Mas nasiyahan ang mga tao na kumain ng mga prutas at gulay sa halip na karne ng mga hayop. 8. Aling pahayag ang may maling impormasyon tungkol sa panahong Paleolitiko? (P/S) a. Unang gumamit ng apoy ang mga sinaunang tao. b. Pangangaso ang kanilang pangunahing paraan ng pagkuha ng pagkain c. Nagsimulang makipagkalakalan ng mga produktong agricultural ang mga tao. d. Gumamit ng magagaspang na bato ang mga tao bilang kagamitan. 9. Ano ang pinakamalapit na kongklusyon sa pahayag na Karaniwang umunlad sa mga lambak-ilog ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig? (P/S) a. Nakasanayan ng mga sinaunang tao na manirahan malapit sa ilog. b. Malaki ang pakinabang ng ilog upang magkaroon ng maunlad na pamumuhay ang mga sinaunang tao. c. Hindi lahat ng mga sinaunang kabihasnan ay umunlad sa mga lambak-ilog. 60

51 d. Maraming dayuhan ang naghangad na sakupin at makontrol ang mga lupaing malapit sa mga ilog. 10. Alin sa sumusunod na larawan ang hindi kabilang sa temang heograpikal na lugar? a. c. b. d. tinawag na Silk Road. Ano ang pinakamalapit na kongklusyon sa 11. Naging masigla ang sinaunang kalakalan ng mga Tsino at ng iba pang pangkat ng tao sa Kanlurang Asya, silangang Africa, at silangang Europe dahil sa mahusay na rutang pangkalakalang pahayag na ito? (S/P) a. Tuluyang nagbukas ang kalakalang pandaigdig sa pangunguna ng mga Tsino dahil sa Silk Road. b. Tinawag na Silk Road ang rutang pangkalakalang ito dahil telang silk ang pangunahing produktong ipinagpalit ng mga Tsino sa iba pang mangangalakal. c. Labis na hinangaan at tinangkilik ng mga dayuhang mangangalakal ang mga produkto Tsino noong sinaunang panahon na nagbunga ng paghina ng kalakalan sa iba pang panig ng daigdig. d. Maunlad ang kabuhayan ng mga Tsino sa larangan ng kalakalan noong panahong iyon dahil nagbigay-daan ang Silk Road upang mapadali at mapabilis ang pagluwas ng mga produktong Tsino. 12. Alin sa sumusunod ang mga pamana ng kabihasnang Egyptian? (P/S) a. feng shui, Ramayana, halaga ng pi, hieroglyphics b. ziggurat, code of Hammurabi, pyramid, sexagesimal system c. Epic of Gilgamesh, sewerage system, Hinduism, Great Wall d. hieroglyphics, mummification, pyramid, kalendaryong may 365 araw 61

52 13. Alin sa sumusunod na mga pahayag ang tumutukoy sa konsepto ng lokasyon? (P/S) a. Malaki ang suliranin ng China sa polusyong dulot ng mga pabrika. b. Ang New Zealand ay halimbawa ng isang kapuluan o archipelago. c. Ang Cambodia ay kaanib ng Association of Southeast Asian Nations. d. Nasa kanluran ng Pilipinas ang Pacific Ocean, nasa timog ang Bashi Channel, at nasa silangan ang West Philippine Sea. 14. Bakit mahalaga ang wika sa kultura ng tao? (U) a. Ito ang batayan ng mga relihiyon ng tao. b. Ito lamang ang batayan ng kultura ng tao. c. Ito ang ginagamit sa pakikipag-ugnayan ng mga tao. d. Ito ang pinakamahalagang elemento ng kultura ng tao. b. Lahat ng kagamitan ng mga tao sa kasalukuyan ay gawa sa mga 15. Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na sitwasyong nagpapakita ng kahalagahan ng metal sa mga tao sa kasalukuyan? (U) a. Malaki ang kinikita ng mga bansa sa pagbebenta ng mga metal. metal. c. Ang mga metal ang naging dahilan para lumago ang sektor ng kalakalan ng mga bansa. d. Ang mga metal ang ginagamit sa pagpapatayo ng mga impra- estruktura tulad ng gusali. 16. Ano ang isang patunay na nagpapatuloy pa rin ang pag-unlad ng tao mula noon hanggang ngayon batay sa aspektong pangkabuhayan? (U) a. Mula sa paggamit ng magagaspang na bato, naging makabago ang mga kasangkapan ng tao sa kasalukuyan. b. Mula sa pagiging nomadiko, nakapagtatag ang mga makabagong tao ng mataas na antas ng kultura. c. Mula sa pagsasaka at pag-aalaga ng mga hayop, nakinabang ang mga sinaunang tao dahil napabuti ang kanilang kabuhayan. d. Mula sa pangangaso at pangangalap ng pagkain sa limitadong lugar, naging pandaigdigan ang transaksiyon sa pagkuha ng mga pangangailangan at sa hanapbuhay. 62

53 17. Alin sa sumusunod na pahayag ang nagpapakita ng ugnayang heograpiya-kasaysayan? (U) a. Napaliligiran ang kabihasnang Indus ng mga hanay na bundok, disyerto at karagatan. b. Karaniwan sa mga umunlad na sinaunang kabihasnan sa daigdig ay nanirahan sa matatabang lupaing mainam sa pagsasaka. c. May politeistang relihiyon ang mga sinaunang Sumerian at Egyptian dahil sa kanilang pagsamba sa maraming diyos at diyosa. d. Nakipagkasundo si Ramses II ng Egypt sa pinuno ng mga Hittite na nagbigay-daan sa pagkakaroon ng kauna-unahang nasusulat na kasunduan sa daigdig. 18. Kung kabilang ka sa pangkat ng mga sinaunang nomadiko na nakarating sa Egypt, ano ang magiging dahilan mo kung bakit nais mong manatili sa nasabing rehiyon? (U) a. Ang nagtataasang hanay ng mga bundok ng Egypt ang magliligtas sa akin sa mababangis na hayop. b. Mas nanaisin kong manirahan sa rehiyong Mesopotamia o sa lambak-ilog ng Indus dahil sa yamang-tubig na nagmumula sa mga ilog nito. c. Ang mga lupain sa tabi ng ilog nito ang mainam na lugar sa pagsasaka dahil sa pagkakaroon ng tubig para sa mga pananim. d. Napaliligiran ng mga disyerto ang Egypt kung saan sumibol ang iba t ibang uri ng halamang nagdudulot ng maunlad na kabuhayan. 19. Ano ang mahalagang aral na iyong natutuhan sa pamumuhay ng mga katutubo sa mga sinaunang kabihasnan sa Mesoamerica? (U) a. Matatagpuan ang mga sinaunang pamayanan ng Mesoamerica sa malaking bahagi ng kasalukuyang Mexico b. Naging maunlad ang pamumuhay ng mga taga-mesoamerica dahil sa sistematikong paraan ng pagsasaka at pakikipagkalakalan. c. Nararapat na makapamuhay ang tao ayon sa kaniyang kapaligiran at sa kakayahan niyang alagaan at linangin ang taglay nitong yamang likas. d. Muling ibalik ang kadakilaan ng sinaunang kabihasnang Mesoamerica sa pamamagitan ng muling pagtangkilik sa naging paraan ng kanilang pamumuhay. 63

54 20. Alin sa sumusunod ang nagpapakita ng kabutihang dulot ng kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan sa kasalukuyan? (U) a. Nagsilbing-proteksyon ang Great Wall of China sa mga dayuhang nagnais na sakupin ang Imperyong Tsino. b. Ang cuneiform, ziggurat, at Hanging Gardens of Babylon ay ilan sa mahahalagang pamana ng kabihasnang Mesopotamia sa daigdig. c. Maraming tirahan at gusali ang may maayos na daluyan ng maruming tubig dahil sa sistemang sewerage na nagmula sa kabihasnang Indus. d. Misteryoso pa rin sa mga kasalukuyang arkitekto at inhinyero kung paano naging matibay ang pagkakagawa ng Great Pyramid sa Egypt. 64

55 MODYUL 2: ANG DAIGDIG SA KLASIKAL AT TRANSISYUNAL NA PANAHON PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG Sa Mody na ito, dapat magabayan ang mga mag-aaral na mauunawaan ang mga pangyayari sa Kasaysayan ng Daigdig sa Klasikal at Transisyunal na Panahon. Inaaasahang sa pagtatapos ng yunit ay masasagot nila ang tanong na paano nakaimpluwesiya ang mga kontribusyon ng Klasikal at Transiyunal na Panahon sa paghubog ng pagkaakkilanlan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig? Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang pag-unawa sa daigdig. kontribusyon ng mga pangyayari sa Klasikal at Transisyunal na Panahon at pagkabuo at paghubog ng pagkakakilalan ng mga bansa at rehiyon sa Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay nakabubuo ng adbokasiya na nagsusulong ng pangangalaga at pagpapahalaga sa mga natatanging kontribusyon ng Klasikal at Transisyunal na Panahon na nagdulot ng malaking impluwensiya sa pamumuhay ng tao sa kasalukuyan. MGA ARALIN: Aralin 1: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa Europe Aralin 2: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific Aralin 3: Ang Daigdig sa Panahon ng Transisyon 66

56 Sa modyul na ito, inaasahang matututuhan ng mag-aaral ang sumusunod: Aralin 1 Aralin 2 Aralin 3 Nasusuri ang kabihasnang Minoan at Mycenean. Nasusuri ang kabihasnang klasikal ng Greece. Naipapaliwanag ang mahahalagang pangyayari sa kabihasnang klasikal ng Rome (mula sa sinaunang Rome hanggang sa tugatog at pagbagsak ng Imperyong Romano). Naipapahayag ang pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng kabihasnang klasikal ng Europe sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan. Nasusuri ang mga kaganapan sa kabihasnang klasikal ng America. Naipaliliwanag ang mga kaganapan sa mga klasikal na kabihasnan sa Africa (Mali at Songhai). Nasusuri ang kabihasnang klasikal ng mga pulo sa Pacific. Naipahahayag ang pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng kabihasnang klasikal ng America, Africa at mga Pulo sa Pacific sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan Nasusuri ang mga dahilan at bunga ng paglakas ng Simbahang Katoliko bilang institusyon sa Gitnang Panahon. Nasusuri ang mga kaganapang nagbigay-daan sa pagkakabuo ng Holy Roman Empire. Naipaliliwanag ang mga dahilan at bunga ng mga krusada sa Gitnang Panahon. Nasusuri ang buhay sa Europe noong Gitnang Panahon: (Manorialismo, Piyudalismo, at pag-usbong ng mga bagong bayan at lungsod). Natataya ang epekto at kontribusyon ng ilang mahahalagang pangyayari sa Europe sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan. 67

57 PERFORMANCE TASK AND RUBRIC CRITERIA Goal Makagagawa ng isang video na nagpapakita ng pagmamalaki at pagpapahalaga sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal na Panahon. Role Mabibigyang-diin ang mga sumusunod sa paggawa ng video: a. Pagpapakilala sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal na Panahon b. Kahalagahan ng napiling pamana sa iyong henerasyon c. Pangangalaga sa nasabing pamana Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may adbokasiyang ipaalam sa mga kapwa mag-aaral ang kahalagahan ng mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon. Mga kapwa mag-aaral Situation Audience Product/ Performance Standards Magdaraos ng isang seminar ukol sa pagpapahalaga sa mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon. Video Ang video-kasaysayan ay mamarkahan batay sa mga itinakdang pamantayan. : 68

58 PAMANTAYAN NAPAKAHUSAY MAHUSAY NALILINANG NAGSISIMULA Pagsusuri sa Hindi naipakita ang Pag-unlad ng mahusay na pagsusuri sa Pandaigdigang Kamalayan pag-unlad ng Pinaghalawan ng Datos Kaalaman Paksa Organisasyon sa Pagkamalikhain Komprehensibo at napakahusay ng pagsusuri sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng paguugnay-ugnay ng mga salik at epekto ng iba t ibang pangyayari. Ibinatay sa iba t ibang saligan ang mga kaalaman tulad ng mga aklat, pahayagan, video clips, interview, radio at iba pa. Lubos na nauunawaan ang mga paksa. Ang mga panguhaning kaalaman ay nailahad at naibigay ang kahalagahan. Wasto at magkakaugnay ang mga impormasyon sa kabuuan. Naipakita ang mahusay na pagsusuri sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng pag-uugnayugnay ng mga salik at epekto ng iba t ibang pangyayari. Ibinatay sa iba t ibang saligan ang mga impormasyon bagamat limitado lamang. Nauunawaan ang paksa. Ang mga pangunahing kaalaman ay nailahad ngunit di-wasto ang ilan. May ilang impormasyong hindi maliwanag ang pagkakalahad. Hindi gaanong mahusay na pagsusuri ang pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng pag-uugnayugnay ng mga salik at epekto ng iba t ibang pangyayari. Ibinatay lamang ang saligan ng impormasyon sa batayang aklat. Hindi gaanong maunawaan ang paksa. Hindi lahat ng pangunahing kaalaman ay nailahad. May mga maling impormasyon at hindi naiugnay ang mga ito sa kabuuang paksa. Organisado ang mga paksa at maayos ang presentasyon ng gawain. Ang pinagsama-samang ideya ay malinaw na naipahayag at natalakay gamit ang mga makabuluhang powerpoint presentation. Malikhain ang nagawang video. Bukod sa props at costume ay gumamit ng iba t ibang teknolohiya tulad ng sound effects, at digital visual effects upang maging makatotohanan ang senaryo. Organisado ang mga paksa sa kabuuan at maayos angpresentasyon ngunit di masyadong nagamit nang maayos ang powerpoint presentation. Malikhain ang nabuong video.. Gumamit ng mga props at costume ang mga gumanap Walang gaanonginteraksyon at ugnayan sa mga kasapi. Walang malinaw na presentasyon ng mga paksa. May powerpoint presentation ngunit hindi nagamit at nagsilbi lamang na palamuti sa pisara. Hindi gaanong malikhain ang video. Gumamit ng mga props at costume subalit hindi gaanong angkop sa ginawa. Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng paguugnay-ugnay ng mga salik at epekto ng iba t ibang pangyayari. Walang batayang pinagkunan at ang mga impormasyon ay gawagawa lamang Hindi maunawaan ang paksa. Ang mga pangunahing kaalaman ay hindi nailahad at natalakay. Walang kaugnayan ang mga pangunahing impormasyon sa kabuuang gawain. Di organisado ang paksa. Malinaw na walang preparasyon ang paksa. Hindi malikhain ang ipinakitang video. Kulang sa mga props at costume upang maging makatotohanan ang senaryo. 69

59 TALAHANAYAN NG ISPIKASYON NILALAMAN NG ARALIN Knowledge Skills /Process Aralin 1 Pag-usbong at Pag-unlad ng Klasikal na Lipunan sa Europe Aralin 2 Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa Africa, America at mga Pulo sa Pacific Aralin 3 Mga Pangyayaring nagbigaydaan sa Pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval Understanding SUB-TOTAL NO. OF ITEMS: BILANG NG AYTEM SUB-TOTAL NO. OF ITEMS: April 5 1, SUB-TOTAL NO. OF ITEMS: *Paalala: Ang 20% ng antas ng Transfer na katumbas ng anim na aytem ay ibinahagi sa antas ng Knowledge 2 aytem, Process 2 aytem, at Understanding 2 aytem. Ang marka para sa Transfer ay ibabatay sa mga sagot ng mag-aaral sa mga gawain na may kaugnayan sa Performance Tasks. 8 TOTAL NO. OF ITEMS 20 70

60 Pre- Assessment Matrix PAMANTAYANG PANGNILALAMAN: Naipamamalas ang pag-unawa sa kontribusyon ng mga pangyayari sa Klasikal at Transisyunal na Panahon sa pagkabuo at paghubog ng pagkakakilalan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig PAMANTAYAN SA PAGGANAP: Ang mag-aaral ay nakabubuo ng adbokasiya na nagsusulong ng pangangalaga at pagpapahalaga sa mga natatanging kontribusyon ng Klasikal at Transisyunal na Panahon na nagdulot ng malaking impluwensiya sa pamumuhay ng tao sa kasalukuyan. Levels of Assessment Knowledge What will I assess? MC ITEM CORRECT ANSWER AND Nailalarawan kung bakit tinawag na lungsod-estado ang mga polis Alin sa sumusunod ang naglalawaran sa polis bilang isang lungsodestado? A. Ang polis ay isang uri ng pamahalaan ng mga Greeks kung saan binibigyang-diin ang demokrasya. B. Ito ay binubuo ng isang lipunang malaya at nagsasarili at nakasentro sa isang lungsod. C. May iba t ibang uring panlipunan ang isang polis at nahahati ito sa iba t ibang yunit ng pamahalaan D. Ang bawat mamamayan ay may bahaging ginagampanan sa isang polis. EXPLANATION B. Ito ay binubuo ng isang lipunang malaya at nagsasarili at nakasentro sa isang lungsod. Tinawag na isang lungsodestado ang polis dahil ito ay malaya at may sariling pamahalaan. Nakasentro rin ang pamumuhay ng mga tao sa isang lungsod. Natutukoy ang dalawang uring panlipunan ng mga Roman Alin sa sumusunod ang tawag sa mga uring panlipunan ng sinaunang Rome? A. Censor at Praetor B. Etruscan at Roman C. Patrician at Plebeian D. Maharlika at Alipin C. Patrician at Plebeian Binubuo ng dalawang uri ang lipunang Roman noong sinaunang panahon- ang mga Patrician na bumubuo ng mataas na lipunan at Plebiean 71

61 Natutukoy ang kahulugan ng mga pangkat ng pulo sa Pacific. Nahahati sa tatlong malalaking pangkat ang mga pulo sa Pacific: ang Polynesia, Micronesia at Melanesia. Ano ang kahulugan ng Micronesia? A. maraming isla B. maliit na mga isla C. maitim na mga isla D. maitim ang mga tao sa isla Ang Holy Roman Empire ang sinasabing emperador ng imperyo noong 800 C.E.? A. Charlemagne B. Charles Martel C. Clovis D. Pepin the Short Nailalarawan ang Kapapahan o Papa bilang mahalagang bahagi ng simbahang Katoliko bilang isang institusyon bumuhay sa Imperyong Roman. Sino ang naging na binubuo ng mga karaniwang tao tulad ng magsasaka at mangangangalakal. B. maliit na mga isla Ang nesia ay nangangahulugang isla at ang micro ay maliit. Samakatuwid, ang Micronesia ay tumutukoy sa maliit na mga isla sa Pacific. A. Charlemagne Kinoronahan ni Pope Leo III si Charlemagne bilang Emperador ng Holy Roman Empire noong kapaskuhan ng 800 C.E. Naipaliliwanag ang dahilan ng paglunsad ng mga Krusada sa Gitnang Panahon Ang Krusada ay isang ekspedisyong militar na inilunsad ng Kristiyanong European dahil sa panawagan ni Pope Urban II. Ano ang pangunahing layunin ng Krusada? A. mapalawak ang teritoryo ng mga Kristiyano B. mabawi ang Jerusalem sa kamay ng mga Turkong Muslim C. mapalawak ang kalakalan ng mga bansang B. mabawi ang Jerusalem sa kamay ng mga Turkong Muslim Ang lungsod ng Jerusalem ay tinaguriang Holy Land at malayang dinarayo ng mga Kristiyano subalit noong ito ay 72

62 Europeo D. mapalawak pa ang kapangyarihan ng simbahang Katoliko masakop ng mga Muslim, ipinagbawal nila ang pagpasok ng mga Kristiyano rito. Process/ Skills LC: Nasusuri ang mga salik sa pag-unlad ng kabihasnang Minoan at Mycenean Para sa bilang na ito, gamitin kasunod na mapa: A. I at II Naging matatag ang Kabihasnang Minoan bunga ng sumusunod na dahilan: reece Umusbong ang Kabihasnang Minoan sa Isla ng Crete. Alin sa mga sumusunod na pahayag ang nagpapakita ng ugnayan ng heograpikal na lokasyon sa pag-unlad ng kabihasnan sa islang ito? I. Nakatulong ang mga nakapalibot na anyongtubig upang maging ligtas ang isla sa mga mananakop a. Nagsilbing natural na protektisyon ng isla mula sa mananakop ang nakapalibot na anyong-tubig; at b.naging maunlad ang Crete dahil sa pakikipagkalakalan nito sa mga pulo sa Aegean Sea, Egypt, Greece, at Syria. 73

63 Nasusuri ang iba t ibang aspekto ng Kabihasnang Klasikal ng Greece II. Nagsilbing daanan ng mga mangangalakal mula sa Europe, Africa, at Asya ang isla ng Crete III. Naitatag ng mga mamamayan ng Crete ang sariling kabihasnan dahil nakahiwalay ito sa Europe IV. Naimpluwensiyahan ng mga Sinaunang Kabihasnan ng Africa at Asya ang Kabihasnang Minoan A. I at II B. II at III C. II at IV D. I, II, at III Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na larawan Makikita sa larawan ang mga patunay ng mataas na kaalaman ng mga Greek sa larangan ng Astronomiya. Anong kongklusyon ang maaaring D. Naitatag ng mga Greek ang pundasyon ng kaalaman sa astronomiya noong 74

64 mabuo batay sa larawan? Panahong Hellenistic A. Nagsilbing batayan ng kaalaman sa Astronomiya ng mga Greek ang paniniwala sa iba t ibang diyos B. Nagmula sa mga Greek ang lahat ng kaalaman tungkol sa Astronomiya C.Natutuhan ng mga Greek ang kaalaman sa Astronomiya mula sa mga Roman D. Naitatag ng mga Greek ang pundasyon ng kaalaman sa astronomiya noong Panahong Hellenistic Para sa bilang na ito, suriin ang sumusunod na pahayag: Our constitution is called a democracy because power is in the hands not of a minority but of the whole people. When it is a question of settling private disputes, everyone is equal before the law; - PERICLES. Ano ang ibig sabihin ng pahayag? Funeral Oration A. Nasusunod ang kagustuhan ng minorya sa pamahalaang Demokrasya B. Nakasalalay sa kagustuhan ng nakararami ang ikauunlad ng bansa C. Nakabatay sa batas at kapakanan ng Ang maunlad na kaalaman sa Astronomiya sa kasalukuyang panahon ay nakabatay sa mga obserbasyon at teoryang binuo ng mga iskolar noong Panahong Hellenistic. C. Nakabatay sa batas at kapakanan ng nakararami ang pamahalaang Demokrasya Nakabatay sa pahayag na binasa sa libing ni Pericles ang sagot. Binibigyang-diin nito ang mga pangunahing katangian ng demokrasya: ang batas at kapakanan ng mas nakararami 75

65 nakararami ang pamahalaang Demokrasya D. Naipahahayag ng mga mamamayan ang kanilang saloobin laban sa pamahalaan Nasusuri ang mga kaganapan sa kabihasnang Kasikal ng America Para sa bilang na ito, suriin ang timeline tungkol sa mga Kabihasnan sa America Mga Kabihasnan sa America B.C.E C.E C.E C.E Olmec Teotihuacan Maya Toltec Aztec Inca Alin sa mga kabihasnan sa America ang umusbong noong panahong Pre-historiko? A. Kabihasnang Olmec B. Kabihasnang Maya C. Kabihasnang Aztec D. Kabihasnang Inca A. Kabihasnang Olmec Batay sa timeline, ang Kabihasnang Olmec lamang ang umusbong sa panahong B.C.E.. Sumasaklaw ang petsa na ito sa Panahong Prehistoriko. Nasusuri ang buhay sa Europe noong Panahong Medieval:, Piyudalismo, Para sa bilang na ito, basahin at unawain ang komik istrip B. Ito ay sistemang sosyopolitikal na ang batayan ng kapangyarihan ay pagmamay-ari ng lupa 76

66 Manorialismo, ang Pag-usbong ng mga Bagong Bayan at Lungsod Ako ang HARI, pagmamay-ari ko ang lahat ng lupain. Subalit ibinigay ko ang iba sa mga BARON. Ako ang BARON, dapat akong maging TAPAT sa HARI dahil ibinigay niya sa akin ang ilan sa kaniyang lupain.dapat maging handa akong ipaglaban siya at magsanay ng mga KNIGHT. Ibinigay ko ang ilan sa aking lupain sa aking mga KNIGHT. Binabanggit sa komik istrip ang mga antas ng tao at ang kanilang tungkulin sa mga nakataaas sa kanila. Ang ugnayang ito ay naging bahagi ng lipunang piyudalismo sa Europe noong Panahong Medieval. Ako ang VILLEIN, ibinigay ng KNIGHT sa akin ang ilang sa kaniyang lupain upang April 1, mapagtaniman at paunlarin Tungkulin kong magbayad ng buwis at pagkalooban siya ng regalo. Hindi ako maaaring umalis sa lupain na kaniyang nasasakupan nang walang pahintulot ng KNIGHT. Ano ang ipinahihiwatig ng pahayag ng mga karakter sa komik istrip tungkol sa Piyudalismo? A. Ito ay ugnayang panlipunan sa pagitan ng hari at ng kaniyang mga nasasakupan B. Ito ay sistemang sosyo-politikal na ang batayan ng kapangyarihan ay pagmamay-ari ng lupa C. Ito ay sistemang pang-ekonomiya na 77

67 ipinatupad sa Europe noong Panahong Medieval D. Ito ay naglalarawan sa paraang ginamit ng mga hari sa Europe noong Panahong Medieval upang mailigtas ang kaniyang teritoryo Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na larawan. Batay sa larawan, ano ang pangunahing gawaing pangkabuhayan sa loob ng isang Manor? A. Pakikipagkalakalan B. Pagsasaka C. Paglilingkod sa may-ari ng lupa 78

68 D. Paggawa ng iba t ibang kasangkapan Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na graph: C. 800, 1000, at 1500 C.E. Makikita sa graph ang pagtaas ng populasyon sa nabanggit na taon Bilang ng populasyon sa milyon Taon Common Era (C.E.) Isa sa mga epekto ng pag-unlad ng sistema ng pagsasaka noong unang bahagi ng Panahong Medieval ay ang pagtaas ng populasyon. Batay sa graph, sa anong mga taon ito naganap? 79

69 Understanding Nasusuri ang mga salik sa pag-unlad ng kabihasnang Minoan at Mycenaean Nasusuri ang kaugnayan ng heograpiya sa pagkakatatag ng mga A at 1500 C.E. B. 800 at 1000 C.E. C. 800, 1000, at 1500 C.E. D. 600, 800, at 1000 C..E. Ang unang kabihasnang nabuo sa Crete ay tinatawag na Minoan. Yumaman ito sa pamamagitan ng pakikipagkalakalan sa ibayong dagat. Ano ang pangunahing dahilan nito? A. Napakalakas ang sandatahang-panlakas ng Minoan. B. Napapalibutan ng anyong tubig ang Crete at istratehiko ang lokasyon nito. C. Nakarating sa iba t ibang lugar ang mga produktong mula sa Crete. D. Napapalibutan ng mga kabundukan isla ng lungsod-estado ng sinaunang Greece. Crete. Ang sinaunang Greece ay binubuo ng iba t ibang lungsod-estado. bawat lungsod-estado ay malaya sa isa t isa at may sariling pamahalaan. Alin sa mga sumusunod ang dahilan ng pagkakatatag ng hiwa-hiwalay na lungsodestado sa sinauanang Greece? A. Iba- iba ang pinagmulan ng mga sinaunang mamamayan ng Greece na naging dahilan ng pagtatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado. B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa Silangan ng Europe na isang mabundok na lugar. C. Mahahaba ang mga daungan ng Greece na naging dahilan ng pagkakaroon ng maraming mangangalakal sa bawat lungsod-estado. D. Iba t iba ang kulturang nabuo sa Greece na B. Napapalibutan ng anyong tubig ang Crete at istratehiko ang lokasyon nito. Ang lokasyong heograpikal ng Crete ay nakatulong upang mapalago ang pakikipagkalakalan ng Crete sa ibayong dagat. B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa Silangan ng Europe na isang mabundok na lugar. Ang pagiging mabundok ng Greece ang pangunahing dahilan ng pagkakaroon ng hiwa-hiwalay na lungsodestado rito. Nagsisilbing pangunahing hangganan ng bawat-lungsod estado ang mga kabundukan. 80

70 Naipaliliwanag kung bakit naging makapangyarihan ang Rome sa Mediterrenean. Naipaliliwanag ang mga kaganapan sa mga klasikal na kabihasnan sa Africa (Mali at Songhai). naging dahilan ng iba t ibang kabihasang umusbong dito. Alin sa sumusunod ang pinakamabigat na dahilan ng pag-usbong ng Rome bilang makapangyarihan sa Mediterrenean? A. Nakatulong ang maunlad na aspetong pangekonomiya ng Rome kung ikukumpara sa mga karatig-lugar. B. Natalo at nasakop ng Rome ang mga malalakas na kabihasnan sa Mediterrenean tulad ng Carthage at Greece. C. Naipagpatuloy ng Rome ang kalakasan ng kulturang Greece kaya naging makapangyarihan ito. D. Lahat ng nabanggit ay sagot Paano nakatulong ang heograpikal na lokasyon ng mga kaharian ng Mali at Songhai sa pagunlad nito? A. Napalilibutan ito ng mga anyong-tubig na nagbigay-daan sa pag-unlad ng pagsasaka B. Nagsilbi itong tagapamagitan ng kalakalan ng ginto, asin, at iba pang produkto sa pagitan ng Nasusuri ang kabihasnang Klasikal kaloob-loobang bahagi ng Africa at ng mga Arab sa Sahara C. Nakatulong ang kanilang lokasyon upang mapanatili ang kalayaan at kaligtasan mula sa banta ng mga mananakop D. Nagsilbing natural na proteksiyon ng imperyo ang malawak na disyerto ng Sahara. Alin sa sumusunod ang naglalarawan sa sinaunang kabuhayan ng mga tao sa mga Isla B. Natalo at nasakop ng Rome ang mga malalakas na kabihasnan sa Mediterrenean tulad ng Carthage at Greece. Nagsimulang magpalawak ng teritroyo ang Rome sa pamamagitan ng pagpasok at pagkakapanalo sa iba t ibang digmaan mga karatig na kabihasnan. B. Nagsilbi itong tagapamagitan ng kalakalan ng ginto, asin, at iba pang produkto sa pagitan ng kaloob-loobang bahagi ng Africa at ng mga Arab sa Sahara Nasa pagitan ng Sahara at ng kaloob-looban ng Africa ang teritoryo ng Imperyong Mali at Songhai. Binibili nila ang mga produkto ng mga kapwa African at ipinagpapalit sa produkto ng mga Arabong Muslim A. Ang pangunahing kabuhayan ng mga tao sa 81

71 ng pulo sa Pacific. Nasusuri ang uri ng tao sa sistemang Piyudalismo. ng Pacific? A. Ang pangunahing kabuhayan ng mga tao sa mga Isla ng Pacific ay pagsasaka at pangingisda. B. Ang mga sinaunang mamamayan ng mga Isla ng Pacific ay naniniwala sa banal na kapangyarihan o mana. C. Ang sinaunang relihiyon ng mga to sa mga Isla ng Pacific ay Animismo. D. Ang mga sinaunang pamayanan sa mga isla ay matatagpuan sa mga lawa o dagat-dagatan. Sa panahon ng Piyudalismo, ang lipunan ay nahahati sa tatlong uri- mga Pari, mga Kabalyero, at mga serf. Alin sa mga sumusunod ang naglalarawan sa mga serf? A. May karapatan at kalayaang bumuo ng Nasusuri ang dahilan ng pagtatatag ng sistemang Piyudalismo. sariling pamilya ang isang serf. B. Malaya nilang mapapa-unlad ang kanilang pamumuhay at pamilya. C. Sila ang bumubuo ng masa ng tao noong Panahong Medieval. D. Itinuturing na natatanging sektor sa lipunan ang mga serf. Ang madalas na pagsalakay ng mga barbaro ay nagbigay ligalig sa mga mamamayan ng Europe, dahil dito ay hinangad lang lahat ang pagkakaroon ng proteksyon kaya naitatag ang sistemang Piyudalismo. Ano ang ipinahihiwatig mga Isla ng Pacific ay pagsasaka at pangingisda. Ang pangunahing kabuhayan ng mga tao sa mga Isla ng pacific ay pagsasaka at pangingisda. Ang nasa letra A ang tanging tumutugon sa kabuhayan ng mga tao sa mga isla ng Pacific. C. Sila ang bumubuo ng masa ng tao noong Panahong Medieval. Ito ang bumubuosa masa na pangkat ng tao noong Medieval Period. Nanatili silang nakatali sa lupang kanilang sinasaka. B. sa panahon ng kaguluhan, ang mga tao ay naghahangad ng proteksyon Ang pagbagsak ng Imperyong 82

72 Nailalarawan ang Kapapahan o Papa bilang mahalagang bahagi ng simbahang Katoliko bilang isang institusyon noong Panahong Medieval. ng pahayag? A. magulo ang Europe dahil sa pagsalakay ng mga barbaro B. sa panahon ng kaguluhan, ang mga tao ay naghahangad ng proteksyon C. mahina ang pamahalaan noon kaya dumami ang mga grupong barbaro D. ang sistemang Piyudalismo ay sagot sa kahirapan sa buhay ng mga tao Mahalagang pangyayari sa Panahong Medieval ang paglakas ng simbahang Katoliko. Isang bahagi nito ang paglakas ng kapangyarihan ng Kapapahan. Alin sa mga sumusunod ang higit na naglalarawan sa Kapapahan o sa Papa? A. Ito ay tumutukoy sa tungkulin, panahon ng panunungkulan at kapangyarihang panrelihiyon ng Papa bilang pinuno ng Simbahang Katoliko. B. Tumutukoy din ito sa kapangyarihang pulitikal ng Papa bilang pinuno ng estado ng Vatican. C. Itinuturing ang Papa bilang Ama ng mga Kristiyano na siya pa ring tawag hanggang sa kasalukuyan. D. Simbolo ang Kapapahan ng malawak na kapangyarihan ng simbahang Katoliko noong Panahong Medieval Roma ay nagdulot ng kaguluhan sa Europe. Nagkaroon ng malawakang paglusob ng mga tribong barbaro. Dahil dito, ang mga tao ay naghangad ng proteksyon laban sa kaguluhan. Naibigay ng sistemang Piyudalismo ang ganitong pangangailangan sa panahon ng kaguluhan. A. Ito ay tumutukoy sa tungkulin, panahon ng panunungkulan at kapangyarihang panrelihiyon ng Papa bilang pinuno ng Simbahang Katoliko. 83

73 Aralin 1: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa Europe Nakapokus ang Aralin 1 sa mga Kabihasnang Greek at Kabihasnang Roman: na itinuturing na Kabihasnang Klasikal sa Europe. Sa pagkakataong ito, pagtutuunan ng pansin ang iba t ibang salik na nagbigay-daan sa pag-usbong, pag-unlad, at pagbagsak ng mga nabanggit na kabihasnan. Mahalagang maipaunawa sa mga mag-aaral ang (a) pagkakatulad at pagkakaiba ng sinaunang kabihasnan sa kabihasnang klasikal; (b) mapaghambing ang iba t ibang aspekto ng pamumuhay ng mga Greek at Roman; (c) maintindihan ang kaugnayan ng mga pangyayari sa pag-usbong ng mga Kabihasnang Klasikal sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan; at (d) maunawaan ng mag-aaral ang kahalagahan ng kontribusyon ng mga Greek at Roman sa kasalukuyang pamumuhay, hindi lamang sa daigdig kundi maging sa Pilipinas. ALAMIN Layunin ng bahagi na ito na malaman ng guro ang lawak ng kaalaman at pagunawa ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Sa Aralin 1, may dalawang gawain para sa bahaging ito. Ito ang Ano ang Gusto Ko? at I-R-F Chart. 1. Ipasagot ang Paunang Pagsusulit. Itala ang iskor ng mag-aaral. 2. Ipasagot ang Gawain 1 Ano ang Gusto Ko?. Talakayin ang sagot ng mag-aaral sa pamamagitan ng gabay na tanong. 3. Ipasagot ang bahaging initial ng Gawain 2 I-R-F Chart. Ipabahagi sa magaaral ang kanilang sagot. Tanggapin ang kanilang sagot at ipaalala na gawing gabay ang tanong sa susunod na bahagi ng gawain. 4. Pagkatapos ng bahagi ng Alamin, inaasahan na maisasagawa ng guro ang mga sumusunod:. 1. Pagtukoy ng mga paunang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa aralin 2. Paglalahad ang pangunahing tanong kaugnay sa aralin 3. Pagpapaliwanag sa mga mag-aaral ang mga sakop at daloy ng aralin 5. Pagkatapos ng bahaging Alamin, magbigay ng takdang-aralin na may kaugnayan sa paksang tatalakayin. 84

74 PAUNLARIN Ang bahaging ito ay may layuning na pagtibayin at palawakin ang mga dating kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa aralin. Sa bahaging ito makikita ang mga karagdagang babasahin o teksto na siyang magpapalawak ng kaalaman ng mga mag-aaral. Magbibigay din ang guro ng mga mapanghamong gawain na makatutulong upang mapalawak ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa aralin. Bahagi din ng Paunlarin ang mga pormatibong pagtataya (formative assessment). Panimulang Gawain 1. Talakayin ang pagkakaiba at pagkakatulad ng Sinaunang Kabihasnan at Kabihasnang Klasikal. Bigyang-diin ang aspekto ng heograpiya. Iugnay ang talakayan sa Pagsisimula ng Kabihasnang Klasikal ng Greece. Pagtalakay sa Nilalaman at Pagsagot sa mga Gawain 1. Ipasagot ang Gawain 3 Mapa-suri. makagagamit ng mas malaking mapa, LCD projector o kaya ay ang mapa sa modyul sa pagtalakay at pagproseso ng gawain. 2. Mahalagang maunawaan ng mag-aaral ang kaugnayan ng heograpiya ng Greece sa April pag-usbong ng kabihasnan dito. 1, Ipagawa ang Gawain 4 Magbasa at Matuto tungkol sa Kabihasnang Minoan at Mycenaean. Ipabasa ang teksto sa pahina Magagamit itong takdang aralin o kaya y gawin sa klase. Talakayin sa klase ang nilalaman ng teksto. 4. Ipasagot ang Gawain 5 Daloy ng Pangyayari. Talakayin ang sagot ng mag-aaral mga sa ng pagsagot sa mga pamprosesong tanong. 85

75 Inaasahang Sagot B.C.E. narating ng Crete ang tugatog ng tagumpay B.C.E. tuluyang bumasak ang Kabihasnang Minoan B.C.E. itinatag ang Kabihasnang Minoan ni Haring Minos, isang maalamat na hari. Nakilala lungsod Kabihasnang Minoan ang Knossos bilang makapangyarihang na sumakop sa kabuuan ng Crete. Sinalakay ang Knossos ng mga di nakilalang mananalakay na sumira at nagwasak sa buong pamayanan. 86

76 Patuloy na pinaunlad ng mga Mycenean ang kanilang kabihasnan. Naimpluwensiyahan ito ng Kabihasnang Minoan dahil sa pagsakop nila sa Crete. Naging palasak ang digmaan. Nahinto ang kalakalan at pagunlad ng sining. Nagsilbing sentro ng Kabihasnang Mycenaea ang isang lugar na malapit sa Aegean Sea B.C.E. ang Kabihasnang Mycenaea. Sinakop nila ang isla ng Crete. Kabihasnang Mycenean naging makapangyarihan 1100 B.C.E. Sinakop ng mga Dorian ang Mycenaea. Ito ang naging dahilan ng pagbagsak ng Kabihasnang Mycenaea. Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisaama ito sa portfolio ng mag-aaral. 5. Ipagawa ang Gawain 6 Magbasa at Matuto tungkol sa mga lungsod-estado ng Sparta at Athens. Ipabasa ang teksto sa pahina Magagawa itong takdangaralin o gawain sa klase. Talakayin sa klase ang nilalaman ng teksto. Sa pagtalakay ng paksa, mahahati ang klase sa iba t ibang pangkat upang ilahad ang nilalaman ng kanilang binasa. Ang paglalahad ay maaaring reporting, role playing, pagguhit ng poster o pagbuo ng flowchart. 87

77 6. Ipasagot ang Gawain 7 Paghahambing. Talakayin ang sagot ng mag-aaral sa tulong ng mga Pamprosesong Tanong. Sparta Athens - binigyang-diin ang pagpapalakas ng katawan - nakatuon sa pagpapaunlad ng istratehiyang pangmilitar - Oligarkiya ang pamahalaan -mahuhusay ang mga mandirigma - binigyang-diin ang pilosopiya at edukasyon - nakatuon sa pagpapanday ng kaisipan at talino - itinuring na mga mamamayan o citizen ang mga lalaki - Demokrasya ang pamahalaan - ang pinuno ay kadalasang - Nagdesisyon ang pinakamahusay na pamahalaan batay sa April mandirigma 1, kagustuhan 2014 ng nakararami - lungsod-estado sa Greece - nakabuo ng mataas na antas ng kabihasnan - nakaimpluwensiya sa pag-unlad ng Kabihasnang Klasikal ng Greece Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisasama ang gawaing ito sa portfolio ng mag-aaral. 7. Ipabasa ang teksto tungkol sa mga digmaan at hamon na kinaharap ng mga Greek. Ipaalala sa mga mag-aaral na bigyang-pansin ang mga gabay na tanong upang higit na maunawaan ang kanilang binasa. 88

78 8. Ipasagot ang Gawain 9 A-K-B Chart. Digmaang Kinasangkutan ng Sinaunang Greece Digmaang Graeco-Roman Digmaang Peloponessian Aktor (Sino ang magkalaban?) Greek laban sa mga Roman Delian league laban sa Pelopenessian league - Tinawid ni Darius ang Naging madugo ang labanan sa Themopylae April - pinamunuan 1, ni Leonidas 2014 ang 300 Spartan upang harangin ang mga Persian - Nagwagi ang mga Kaganapan (Ano-ano ang mahahalagang pangyayari?) Aegesan Sea kasama ang 25,000 sundalo - Ipinagpatuloy ni Xerxes ang pagsugod sa Athens. Athenian sa labanan sa Salamis sa pamumuno ni Themistocles - Noong 431 B.C.E., nilusob ng mga Spartan ang karatig pook ng Athens -Ipinag-utos ni Pericles sa mga Athenian ang pananatili sa lungsod - Lumaganap ang sakit sa Athens at marami ang namatay - Nagtaksil si Acibiades sa mga Athenian -Nagwagi ang Sparta. Bunga (Ano ang resulta ng digmaan?) Tinalo ng magkakaalyansang lungsod-estado ng Greek ang mga Persian Isang trahedya ang digmaan dahil sa malawakang pagkawasak ng ariarian at pagkamatay ng mga tao. 10. Ipagawa ang Gawain 10 Magbasa at Matuto. Ito ay tekstong naglalaman ng impormasyon tungkol sa Ginintuang Panahon ng Athens. 89

79 11. Ipasagot ang Gawain 11 Talahanayan, Punan Mo. Ipabahagi sa mag-aaral ang kanilang sagot. Gamitin ang mga pamprosesong tanong sa pagtalakay sa gawain. Larangan Ambag Kahalagahan Pamahalaan Demokrasya Nagbigay ng pagkakataon sa mga mamamayan na makibahagi sa pagdedesisyon para sa kanilang lungsod-estado, siyudad, probinsiya, at bansa. Paalala: Ang iba pang sagot sa talahanayan ay batay sa natutuhan ng mga mag-aaral 12. Ipagawa ang Gawain 12 Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng impormasyon tungkol sa paglakas ng Imperyong Macedonia at paghina ng mga lungsod-estado ng Greece. 13. Ipasagot ang Gawain 13 Greece sa Isang Tingin. Ang mga sagot sa gawaing ito ay batay sa natutuhan ng mag-aaral tungkol sa aralin. Talakayin ang gawain gamit ang mga pamprosesong tanong 90

80 14. Ipaliwanag ang mga pangyayari na nagbigay-daan sa paghina ng Imperyong Macedonia at tuluyang pagbagsak ng Kabihasnang Klasikal ng Greece. 15. Iugnay ang Kabihasnang Klasikal ng Greece sa pag-usbong ng Kabihasnang Klasikal ng Rome. 16. Ipasuri ang nilalaman ng timeline tungkol sa ilang mahahalagang pangyayari sa kasaysayan ng Rome na nagpapakita ng pag-usbong, pag-unlad, at paghina ng Imperyong Roman. 17. Ipagawa ang Gawain 14 Magbasa at Matuto. Ito ang teksto tungkol sa Rome: heograpiya, alamat ng pagsisimula, pagtatatag ng Republika, paglawak ng kapangyarihan, mga namuno, at mga kontribusyon ng Rome sa kabihasnan. Ipasagot ang mga tanong upang magsilbing gabay sap ag-unawa ng nilalaman ng tekstong binasa. Maaari ring gumamit ng mga larawan sa pagtalakay. 18. Ipasagot ang Gawain 15 Lagumin Mo. Ibabatay ng mga mag-aaral ang kanilang sagot sa chart sa kanilang natutuhan at naunawaan sa talakayan. Pangyayaring Nagdulot ng Paglakas ng Rome Patunay/ Paliwanag Paalala: Ang sagot sa chart na ito ay batay sa pag-unawa ng mag-aaral. Maaari ito bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill. 91

81 19. Ipabasa ang Gawain 16 Magbasa at Matuto. Ito tekstong naglalaman ng impormasyon tungkol sa mga naganap na digmaang-sibil sa Rome: sa pamumuno ni Julius Caesar, sa pamamahala ni Octavian (Augustus), iba pang emperador, at sa mga salik na nagbigay-daan sa paghina ng Imperyong Roman. Gamitin ang mga tanong upang magsilbing gabay sap ag-unawa ng nilalaman ng teksto. Maaari ring gumamit ng mga documentary film, powerpoint presentation, dramatization, at iba pang angkop na paraan sa paglalahad at pagtalakay ng nilalaman ng teksto. 20. Ipasagot ang Gawain 17 Rome Sa Isang Tingin. Cause Effect Paalala: Ang sagot sa gawaing ito ay batay sa pagkaunawa ng mag-aaral. Bakit maituturing na Kabihasnang Klasikal ang nabuong Kabihasnan ng mga Roman? 92

82 21. Ipasagot ang Gawain 18 Pagsulat ng Sanaysay. Paalala: Ang sagot sa gawaing ito ay batay sa pagkaunawa ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum na Understanding. 22. Ipasagot ang Gawain 19 I-R-F Chart. Pabalikan sa mga mag-aaral ang tanong na inilahad sa bahagi ng Alamin. Ipasulat ang sagot sa bahaging Revised. Ipasuri ang pangkalahatang sagot ng mag-aaral. Bigyang-pansin ang mga bahagi ng paksa na hindi nila gaanong nauunawaan. Suriin kung may naganap na pag-unlad sa pagunawa nila tungkol sa tanong.. Sa bahaging ito, mababalikan ang mga tanong at mga bahagi ng aralin na hindi pa gaanong nauunawaan ng mag-aaral. Magsagawa ng reinforcement, reteaching o magbigay ng karagdagang gawain sa mga bahaging hindi malinaw sa mga mag-aaral. PAGNILAYAN AT UNAWAIN Layunin April nitong palalimin ang pag-unawa 1, ng 2014 mag-aaral sa aralin sa pamamagitan ng mga mapanghamong gawain. Isinasagawa sa bahaging ito ang pagninilay kung saan babalikan at susuriin ng mag-aaral ang kanilang kaalaman at pag-unawa, aalamin kung alin sa mga bahagi ng aralin ang hindi pa gaanong naunawaan, at kung ano ang kanilang realisasyon. Bukod dito, kailangan din mapatunayan na naunawaan nila ang aralin sa pamamagitan ng pagsagot sa pangunahing tanong. 23. Higit na mauunawaan ng mag-aaral ang aralin kung kung maiuugnay ito sa kanilang sariling karanasan at kakayahan. Sa pamamagitan ng Gawain 20 E- Postcard, susuriin ang kahalagahan ng mga kontribusyon ng Kabihasnang Klasikal sa Europe sa kasalukuyan. Upang maging mas kawili-wili ang gawain, ipagamit ang napiling social networking site upang ipabatid sa iba ang kanilang nagawa. Mga hakbang: 1. Hatiin ang klase sa mga pangkat. 2. Italaga sa mga nabuong pangkat ang iba t ibang aspekto kung saan may mahalagang kontribusyon ang Kabihasnang Klasikal sa Europe. Ang sumusunod na aspekto ay Pamahalaan, Ekonomiya, Relihiyon, Sining at Kultura, Arkitektura, Pilosopiya, Siyensiya at Teknolohiya. 93

83 3. Papipiliin ang bawat pangkat ng isang mahalagang kontribusyon ng Kabihasnang Greece at Rome. 4. Ipagamit ang napiling kontribusyon sa paggawa ng E-Postcard. 5. Ipakita sa klase ang nagawang E-postcard sa klase at ipa-upload sa napiling social networking site. Paalala: Maaaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa kolum ng Understanding at Product/Performance. 24. Ipasagot ang Gawain 21 I-R-F Chart. Sa puntong ito, ipasagot sa mga magaaral ang huling bahagi, ang Final. Suriin kung nagkaroon ng pagbabago at pagunlad tungkol sa kaalaman at pag-unawa ng mag-aaral tungkol sa paksa. Tiyakin ang pangkalahatang kaalaman at pag-unawa ng klase tungkol sa paksa. Kung kinakailangan, maaaring balikan ang ilang bahagi ng aralin na hindi gaanong naunawaan ng karamihan. Matapos masagot ang Gawain 21, I-R-F Chart, Makikita kung talagang umunlad ang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral. Maaaring sa puntong ito, mayroon pang mga katanungan ang mga mag-aaral. Maaari itong sagutin o kaya ay itanong sa klase upang maibahagi ng mga kamag-aaral ang kanilang sagot. Bilang panglahat na pahayag, ipabasa sa mag-aaral o ilahad ng guro ang nilalaman ng Transisyon sa Susunod na Modyul. talakayin ng guro subalit maaari niya itong ilahad, Hindi na ito kailangan pang gamit ang graphic organizer upang tumatak sa isipan ng mga mag-aaral ang pangkalahatang ideya ng aralin. Mahalagang bahagi din ng transisyon ang pag-uugnay ng nakaraang aralin sa mga susunod na araling tatalakayin sa modyul na ito upang makita ang daloy ng kasaysayan, ang mga sanhi at epekto ng mga pangyayari, at higit sa lahat, ang kaugnayan ng mga Kabihasnang Klasikal sa Europe sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan. 94

84 ARALIN 2: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific Nakapokus ang araling ito sa mga Kabihasnang Klasikal na umusbong sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific. Layunin nitong maimulat ang mga mag-aaral sa iba pang mahahalagang ambag sa kabihasnan ng iba pang lahi. Kadalasang kakaunti lamang ang alam ng mag-aaral tungkol sa Africa at mga Pulo sa Pacific. Samantala, nakasentro sa bansang USA ang kanilang kaalaman tungkol sa kontinente ng America. Sa araling ito, inaasahang mamumulat ang mga mag-aaral sa iba pang Kabihasnang Klasikal na umusbong sa daigdig. Mahalagang magabayan ng guro ang mga mag-aaral sa pag-unawa kung paano nakaimpluwensiya ang mga pangyayari, gayun din ang naging tugon sa hamon ng mga sinaunang mamamayan sa mga nabanggit na kontinente tungo sa pagbuo ng sariling pagkakakilanlan. Mga Kasanayan: 1. Naipaliliwanag ang kaugnayan ng heograpiya sa pag-usbong ng Kabihasnan sa America. 2. Nasusuri ang mga kaganapan sa Kabihasnang Klasikal ng America. 3. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng kontribusyon ng mga Kabihasnang Klasikal sa America. 4. Naipaliliwanag ang kaugnayan ng heograpiya sa pag-usbong ng Kabihasnan sa Africa (Mali at Songhai). 5. Nasusuri ang mga kaganapan sa Kabihasnang Klasikal ng Africa (Mali at Songhai). 6. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng kontribusyon ng mga Kabihasnang Klasikal sa Africa (Mali at Songhai). 7. Natatalakay ang pagkakaiba ng heograpiya ng mga Pulo sa Pacific. 8. Nasusuri ang Kabihasnang Klasikal ng Pulo sa Pacific. 9. Naipaliliwanag ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga kultura ng mga mamamayang naninirahan sa mga Pulo sa Pacific. 10. Naipahahayag ang pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng Kabihasnang Klasikal ng America, Africa at mga Pulo sa Pacific sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan. 95

85 ALAMIN Layunin ng bahagi na ito na malaman ng guro ang lawak ng mga dating kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Sa Aralin 2, may dalawang gawain para sa bahaging ito. Ito ang Imbestigasaysayan at Ang Aking Paglalakbay. 1. Ipasagot ang Paunang Pagsusulit. Itala ang iskor ng mag-aaral. 2. Ipasagot ang Gawain 1 Imbestigasaysayan Ipalahad sa mag-aaral ang kanilang sagot. 3. Ipasagot ang bahaging Simula ng Gawain 2 Ang Aking Paglalakbay. Ipabahagi sa mag-aaral ang kanilang sagot. Tanggapin ang lahat ng sagot at ipaalala na gawing gabay ang tanong sa susunod na bahagi ng gawain. 4. Pagkatapos ng bahaging Alamin, inaasahang matutukoy o maisasagawa ng guro ang mga sumusunod:. 1. Pagtukoy ng paunang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa aralin 2. Paglalahad ng ang pangunahing tanong kaugnay ng aralin 3. Pagpapaliwanag ng mga sakop at daloy ng aralin 5. Pagkatapos ng bahaging ito, magbigay ng takdang-aralin na may kaugnayan sa paksang tatalakayin. PAUNLARIN Ang bahaging ito ay may layuning pagtibayin at palawakin ang mga dating kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa aralin. Sa bahaging ito, makikita ang mga karagdagang babasahin o teksto na magpapalawak ng kaalaman ng mga magaaral. Magbibigay din ang guro ng mga mapanghamong gawain na makatutulong upang mapalawak pa ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa aralin. Bahagi rin ng Paunlarin ang mga pormatibong pagtataya (formative assessment). 1. Talakayin ang kaugnayan ng mga nakaraang aralin sa mga paksang tatalakayin sa Aralin 2. Makatutulong ang pagtingin sa nilalaman ng timeline sa Gawain. Magbibigay ito ng pangkalahatang ideya sa mag-aaral tungkol sa mga pangyayari sa iba t ibang panig ng daigdig at kung kailan naganap ang mga ito. 2. Ipagawa ang Gawain 4 Magbasa at Matuto. Ito ay naglalaman ng teksto tungkol sa Kabihasnang Maya. Upang maging kawili-wili at malalim ang pagtalakay ng nilalaman, gamitin ang mapa at mga kaugnay na tanong, mga larawan, at graphic 96

86 organizer na matatagpuan sa Yunit 2. Maaari ring gumamit ng multimedia devices sa paglalahad ng nilalaman ng teksto. 3. Ipagawa ang Gawain 5 Patunayan Mo. Mungkahing Sagot: Pamahalaan Pinamunuan ng mga halach uinic o tunay na lalaki. Katuwang nila ang mga pari sa pamamahala. Relihiyon Sumasamba sa diyos ngpagtatanim. Nagpagawa ng pyramid na may templo sa tuktok kung saan isinasagawa ang pag-aalay ng tao at iba pang produkto. Ang mga Maya ay nakabuo ng mataas na antas ng kabihasnan Ekonomiya Nagtanim at nakipagkalakalan sa mga karatig lugar. Mais at palay ang pangunahing pananim. Arkitektura Kabilang sa mga likhang arkitektura ang Pyramid of Kukulcan, at obserbatoryo. April Napatunayan kong mataas (mababa) 1, ang antas 2014 ng kabihasnan ng mga Mayan dahil. Ang sagot sa bahaging ito ay batay sa pagkaunawa ng mag-aaral sa paksa. 4. Ipagawa ang Gawain 6 Exit Card. Ito ay isang pormatibong pagtataya. Layunin nitong masuri kung naunawaan ng mag-aaral ang nakaraang paksa. Kung positibo ang resulta ng pagtataya maaari nang tumungo ang guro sa susunod na paksa. Subalit kung hindi, maaaring magbigay ng karagdagang gawain, muling ituro ang ilang paksa (re-teaching) upang lubusan itong maunawaan ng mga mag-aaral. Hindi dapat maging batayan ng pagmamarka ang resulta ng pormatibong pagtataya. 97

87 5. Ipabasa ang Gawain 7 Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng impormasyon tungkol sa Kabihasnang Aztec. Gamitin ang mapa, mga gabay na tanong, larawan, at mga graphic organizer na bahagi ng teksto upang mapadali at mas maging malinaw ang pag-unawa sa teksto. Makagagamit din ng multimedia devices sa paglalahad nito. 6. Ipagawa ang Gawain 8 Daloy ng mga Pangyayari. Gawing gabay ang mga pamprosesong tanong sa pagtalakay at pagpoproseso ng gawain. Mungkahing Sagot: Itinatag nila ang Nagkaroon Unti-unting nagtungo ang mga nomadikong Aztec sa Lambak ng Mexico upang manirahan doon. pamayanan ng Tenochtitlan. Nang lumaon, naging sentro ito ng kalakalan. Naging maunlad ang mga Aztec. Naglunsad rin sila ng malawakang kampanyang pangmilitar at nasakop ang mga karatig pook. Dumating si Hernando Cortes at ang mga Espanyol noong ng epidemya na kumitil sa maraming buhay. Inagaw ng mga Espanyol ang pamumuno sa mga Aztec. 7. Ipagawa ang Gawain 9 Pagsulat ng Sanaysay. Maaaring markahan ang gawaing ito at i-rekord sa kolum na Understanding. 8. Ipagawa ang Gawain 10 Pagsusuri sa Aking Natutuhan. Ito ay isang pormatibong pagtataya na katulad ng Gawain 6. Muli, kung makikita ng guro na sapat na ang kaalaman at pag-unawa ng mag-aaral, maaari nang magpatuloy susunod na paksa. 9. Ipabasa ang Gawain 11 Magbasa at Matuto. Ito ang teksto na naglalaman ng impormasyon tungkol sa Heograpiya, Pamahalaan, Ekonomiya, Relihiyon, at mga pangyayari na may kaugnayan sa Kabihasnang Inca. Gamitin ang mga mapa, larawan, at graphic organizer upang mas madaling matalakay ang paksa. 98

88 10. Ipagawa ang Gawain 12 Sino Sila? Atasan ang mga mag-aaral na ilahad ang kanilang sagot sa klase. 11. Ipagawa ang Gawain 13 Puno ng Kaalaman tungkol sa mga dahilan ng pagbagsak ng Imperyong Inca. Naging mahirap para sa pinunong Incan na pamunuan ang napakalawak na teritoryo ng imperyo Pagkamatay ng maraming mamamayan dulot ng epidemyang smallpox Tunggalian tungkol sa pamumuno at kawalang kapanatagan mga nasakop na bagong teritoryo sa Makabagong teknolohiyang pandigma ng mga Espanyol. Ang mga mananakop na Espanyol pinamunuan Francisco Pizarro ay ni Mga Dahilan ng Pagbagsak ng Imperyong Inca 99

89 12. Ipagawa ang Gawain 14 MAPAsuri. Ipasagot sa mag-aaral ang mga gabay na tanong na may kaugnayan sa mapa. 13. Ipagawa ang Gawain 15 KKK (Kaugnayan ng Kabihasnan sa Kasalukuyan). Maaaring hatiin ang klase sa tatlong pangkat: Pangkat 1 Kabihasnang Maya Pangkat 2 Kabihasnang Aztec Pangkat 3 Kabihasnang Inca MAYA PAMAHALAAN EKONOMIYA RELIHIYON KONTRIBUSYON AZTEC INCA Maituturing na Kabihasnang Klasikal ang naitatag ng mga Maya, Aztec, at Inca dahil. Paalala: Ang sagot sa bahagi na ito ay batay sa pag-unawa ng mag-aaral sa mga paksang tinalakay. Tapusin ang paksa sa tulong ng mga larawan, kaugalian, pagdiriwang, at iba pang aspekto ng pamumuhay ng mga mamamayan sa Mesoamerica na naimpluwensiyahan ng mga Kabihasnang Klasikal na umusbong dito. 100

90 14. Ipagawa ang Gawain 16 Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng impormasyon tungkol sa heograpiya ng Africa. Mahalagang maipaunawa ang kaugnayan ng heograpiya ng Africa sa pag-usbong ng mga kaharian at imperyo sa iba t ibang bahagi nito. 15. Ipagawa ang Gawain 17 MAPAghanap. Ipalahad sa mag-aaral ang sagot sa klase. Gamitin ang mga pamprosesong tanong sa pagtalakay at pagpoproseso ng gawain. Mungkahing Sagot: Rainforest Uri ng kagubatan kung saan sagana ang ulan at ang puno ay malalaki, matataas, at may mayabong na dahon Savanna Isang bukas at malawak na grassland o damuhan na may mga puno Disyerto Kadalasang mabuhangin at mabato. mainit ang klima, madalang ang pag-ulan at hindi angkop para taniman Oasis Lugar sa disyerto kung saan namay matabang lupa at tubig na kayang bumuhay ng halaman at hayop Paalala: Maaring bigyan ng marka ang gawaing ito at mairekord sa kolum ng Knowledge. 101

91 16. Ipabasa ang Gawain 18 Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng mahahalagang pangyayari, paglalarawan sa pamahalaan, ekonomiya, relihiyon, at kontribusyon ng mga imperyong Ghana, Mali, at Songhai. Gamitin ang mga mapa, larawan, graphic organizer na makikita sa teksto upang higit na maunawaan ng magaaral ang nilalaman nito. Maaari ring gumamit ng mga multimedia devices sa pagtalakay ng nilalaman ng teksto. 17. Ipasagot sa mag-aaral ang Gawain 19 History Makers. Ipalahad sa mag-aaral ang kanilang sagot sa klase. Mungkahing Sagot: PINUNO Al-Bakri Sundiata Keita Mansa Musa Dia Kossoi Sunni Ali IMPERYONG PINAMUNUAN MAHALAGANG NAGAWA 18. Ipasagot sa mag-aaral ang Gawain 20 Triple Venn Diagram. Ipalahad sa magaaral ang kanilang sagot sa klase. Ghana Ang nilalaman ng Triple Venn Diagram ay batay sa sagot ng mag-aaral Songhai Mali Paalala: Maaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa kolum ng Process/Skills. 102

92 19. Ipagawa ang Gawain 21 KKK (Kaugnayan ng Kabihasnan sa Kasalukuyan). Maaring hatiin ang klase sa tatlong pangkat sa pagsagot ng gawaing ito. Pangkat 1 Imperyong Ghana Pangkat 2 Imperyong Mali Pangkat 3 Imperyong Songhai Mungkahing Sagot: IMPERYO KONTRIBUSYON KAHALAGAHAN Ghana Mali Songhai Maituturing na Kabihasnang Klasikal ang naitatag ng mga Imperyong Ghana, Mali, at Songhai dahil. Paalala: Ang sagot ng mag-aaral sa bahaging ito ng gawain ay batay sa kaniyang naunawaan tungkol sa paksa. Tapusin ang paksa sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga larawan, kaugalian, pagdiriwang, at iba pang aspekto ng pamumuhay ng mga mamamayan sa Africa na naimpluwensiyahan ng mga Kabihasnang Klasikal na umusbong dito. 20. Ipabasa ang Gawain 22 Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng mga impormasyon tungkol sa Migrasyong Austronesian, heograpiya, paraan ng pamumuhay, kultura, pagkakatulad at pagkakaiba ng mga Pulo sa Pacific. Gamitin ang mga larawan, mapa, at graphic organizer na makikita sa teksto sa pagtalakay sa paksa. 103

93 21. Ipagawa ang Gawain 23 Pagsagot sa Chart. Muli, maaaring hatiin ang klase sa tatlong pangkat: Pangkat 1 Polynesia Pangkat 2 Micronesia Pangkat 3 Melanesia Ipalahad sa mga mag-aaral ang kanilang sagot sa klase. Mungkahing sagot: Isla Polynesia Micronesia Melanesia Kahulugan ng Pangalan Kabuhayan Relihiyon 22. Ipagawa ang Gawain 24 Anong Konek? Maaring hatiin ang klase sa limang pangkat. Bigyan sila ng laya na suriin kung aling bahagi ng kulturang Pilipino ang may kaugnayan o pagkakahawig sa kultura ng mga mamamayang naninirahan sa mga Pulo sa Pacific. Maaaring gumamit ng powerpoint presentation sa paglalahad ng isinagawang pananaliksik. Paalala: Maaaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa kolum ng Understanding. 23. Ipagawa ang gawain 25 ang Aking Paglalakbay. Sa puntong ito, pasagutan ang bahaging Kalagitnaan. Suriin kung nagkaroon ng pagbabago sa pag-unawa ng mag-aaral. Umunlad ba ang kanilang kaalaman at pag-unawa? Nasagot ba ng maayos ang tanong kung ihahambing sa kanilang sagot sa bahagi ng Alamin? Ito ay magsisillbing gabay sa guro upang matiyak na naunawaan na ng mag-aaral ang paksa o kung kailangan pang balikan ang ilang bahagi ng aralin. Sa bahaging ito, maaaring balikan ang mga tanong at mga bahagi ng aralin na hindi pa gaanong nauunawaan ng mag-aaral. Magsagawa ng reinforcement, reteaching o magbigay ng karagdagang gawain sa mga bahagi ng paksa na hindi malinaw sa mag-aaral 104

94 PAGNILAYAN AT UNAWAIN Layunin nitong palalimin ang pag-unawa ng mag-aaral sa aralin sa pamamagitan ng mga mapanghamong gawain. Isinasagawa sa bahaging ito ang pagninilay babalikan, susuriin ng mag-aaral ang kanilang kaalaman at pag-unawa, aalamin kung alin sa mga bahagi ng aralin ang hindi pa gaanong naunawaan at kung ano ang kanilang realisasyon. Kailangan din nilang mapatunayan na naunawaan nila ang aralin sa pamamagitan ng pagsagot sa pangunahing tanong. 24. Ipagawa ang Gawain 26 AdBakit? Higit na mauunawaan ng mag-aaral ang paksa kung ito ay maiiugnay sa sariling karanasan at kakayahan. Sa pamamagitan ng Gawain 26 AdBakit?, gagawa ang mga mag-aaral ng pamphlet na naglalaman ng kanilang adbokasiya sa pangangalaga at pagpapahalaga sa kontribusyon ng Kabihasnang Klasikal sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific. Mga hakbang: 1. Hatiin ang klase sa siyam na pangkat. (Isang pangkat sa bawat kabihasnang klasikal mula sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific) 2. Ipaliwanag sa pangkat ang mga hakbang at paalala sa paggawa ng pamphlet. 3. Ang bawat pangkat ay pipili ng isang mahalagang kontribusyon ng Kabihasnang Klasikal na naitalaga sa kanilang paksa. 4. Ang napiling kontribusyon ang gagamitin sa paggawa pamphlet. 5. Bibigyang-diin sa gawaing ito ang nilalaman ng adbokasiya ng pangkat. 6. Ipalahad sa klase ang nabuong pamphlet ng bawat pangkat. Paalala: Maaaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa kolum ng Understanding at Product/Performance. 25. Ipasagot ang Gawain 27 Ang Aking Paglalakbay. Sa puntong ito ay sasagutan ng mag-aaral ang bahaging Katapusan. Suriin kung nagkaroon ng pagbabago at pag-unlad sa kaalaman at pag-unawa ng mag-aaral tungkol sa paksa. Mahalagang mabatid ng guro ang pangkalahatang kaalaman at pag-unawa ng klase tungkol sa paksa. Kung kinakailangan, maaari balikan ang ilang bahagi ng aralin na hindi gaanong naunawaan ng karamihan. 105

95 Matapos masagot ang Gawain 27, Ang Aking Paglalakbay, makikita ng guro kung umunlad ang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral. Kung sa puntong ito ay mayroon pang mga katanungan, maaari itong sagutin ng guro o kaya ay itanong sa klase upang ibahagi ng ibang kamag-aaral ang kanilang sagot. Bilang panglahat na pahayag, ipabasa sa mag-aaral o ilahad ng guro ang nilalaman ng transisyon sa kasunod na modyul. Hindi na ito kailangan pang talakayin ng guro subalit maaari niya itong ilahad gamit ang graphic organizer upang tumatak sa isipan ng mga mag-aaral ang pangkalahatang ideya ng aralin. Mahalagang bahagi din ng transisyon ang pag-uugnay ng nakaraang aralin sa mga susunod na araling tatalakayin sa modyul na ito upang makita ng mag-aaral ang daloy ng kasaysayan, mga sanhi at epekto ng mga pangyayari, at higit sa lahat, ang kaugnayan ng mga Kabihasnang Klasikal sa America, Africa, at Pulo sa Pacific sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan. 106

96 ARALIN 3: Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval Pagkatapos talakayin ang mga kabihasnang klasikal na nabuo sa daigdig, bibigyan naman ng tuon sa bahaging ito ng Yunit 2 ang kalagayan ng mundo sa Panahon ng Transisyon. Bibigyang liwanag ang mga kaganapan sa kasaysayan na nakasentro sa Europe- mga pangyayari na nagbigay-daan sa pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval. Ano nga ba ang epekto ng mga pangyayaring ito sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kaalaman? ALAMIN Layunin ng bahaging ito na malaman ang lawak ng kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Mayroong dlawang gawain para sa bahagi ng Alamin. Ito ang Photo-suri at Ano sa Tingin Mo. Mo?. Ipaalala sa mga mag-aaral na ang layunin ng gawain ay upang 1. Ipasagot an gang Gawain 1- Photo-Suri. Talakayin ang sagot ng mga magaaral sa pamamagitan ng gabay na tanong. 2. Ipasagot ang kolum ng Bago ang Talakayan ng Gawain 2- Ano sa Tingin mataya ang kanilang dating kaalaman tungkol sa paksa. 3. Pagkatapos ng Alamin, inaasahang maisasagawa ng guro ang mga sumusunod: 1. Pagtukoy ng mga kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa aralin. 2. Paglalahad ng pangunahing tanong kaugnay ng aralin. 3. Pagpapaliwanag ng mga sakop at daloy ng aralin. 4. Pagkatapos ng bahaging ito, magbibigay ng takdang-aralin na may kaugnayan sa paksa. 107

97 PAUNLARIN Ang bahagi ng Paunlarin ay kinapapalooban ng mga tekstong babasahin at susuriin ng mga mag-aaral, at magbibigay-daan sa pagkaunawa sa paksa na makatutulong upang magampanan ang inihandang gawain sa huling bahagi ng modyul. May mga gawain ding maghahanda at magtataya sa kaalaman ng mga mag-aaral. Panimulang Gawain Gawain 3.Daloy ng Kasaysayan Upang mapag-ugnay ang unang aralin at kasalukuyang aralin ng yunit 2, hayaang balikan ng mag-aaral ang natutuhan sa pamamagitan ng pagsusuri ng kasunod dayagram. Kinapapalooban ito ng mga pangyayaring itinuturing na salik sa pagbagsak ng Imperyong Romano. Sa tulong nito, magagabayan ang mga mag-aaral tungko sa l kaugnayan ng mga pangyayaring tatalakayin sa mga pangyayari natutunan sa nagdaang aralin. Mapapangkat ang mga mag-aaral sa pagsusuri ng dayagram at pagsagot ng mga prosesong tanong. Kakulangan ng mga Tapat at May kakayahang Pinuno Paglubha ng Krisis Pangkabuhayan Paghina ng Hukbong Romano Halaw mula sa Kasaysayan ng Daigdig (Batayang Aklat Para sa Ikatlong Taon) nina Vivar et.al, pahina Pagkawala ng Katuturan ng Pagkamam a-mayang Romano Pagbaba ng Moralidad ng mga Romano Pagsalakay ng mga Barbaro PAGBAGSAK NG IMPERYONG ROMANO 108

98 Bago tuluyang pag-aralan ang bahaging ito, hayaang tunghayan ng mga magaaral ang diagram na nagpapakita ng mga paksang bibigyang-diin. Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pagusbong ng Europe sa Panahong Medieval Ang Paglakas ng Simbahang Katoliko Bilang Isang Institusyon sa Gitnang Panahon Ang Holy Roman Empire Ang Paglunsad ng mga Krusada cb /deadliestfiction/images/b/b1/charlemagne.jpg _Pope_Apology.jpg/ /293x372/L_Middle_Ages_-_Pope_Apology.jpg Pagtalakay sa Nilalaman at Pagsagot sa mga Gawain 1 Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang mga tekstong matatagpuan sa Gawain 4- Basahin Mo Ang Buhay sa Europe Noong Gitnang Panahon (Manorialismo, Pyudalismo, Pagusbong ng mga Bayan at Lungsod 2. Ipagawa ang Gawain 5- Punan ang Talahanayan. Maaaring hatiin ang klase sa pangkat sa paggawa ng gawaing ito. Salik Katibayan/ Pagpapaliwanag Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral 109

99 3. Ipasagot ang Gawain 6- Tatlo- Dalawa- Isa ( Chart ). Hayaang punan ang tsart ng kaukulang sagot. 3 Bagay na Iyong Natutuhan: 2 Bagay na nakapukaw sa iyong isipan: Tanong na naglalaro sa iyong isipan: 1 Paalala: April Ang sagot sa tsart ay batay 1, sap ag-unawa 2014 ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill. 4. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 7- Sa Madaling Salita. Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng pangkalahatang kongklusyon.) 110

100 Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pagusbong ng Europe sa Panahong Medieval Ano ang naging kontribusyon ng paglakas ng simbahang Katoliko sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan? Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill. Kung sa pagtataya ng guro ay sapat na ang kaalaman ng mga mag-aaral sa paksang paglakas ng Simbahang Katoliko bilang Isang Institusyon sa Gitnang Panahon, maaari nang simulan ang pagtalakay sa aralin tungkol sa pagkakatatag ng Holy Roman Empire. Layunin ng bahaging ito na masuri ang mga kaganapang nagbigay-daan sa pagkakabuo ng Holy Roman Empire. 111

101 5. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto sa Gawain 8- Basa- Suri. Tumutukoy ang teksto sa pagkabuo at paglakas ng Holy Roman Empire. Maari itong gawing takdang-aralin upang mainhanda ang mga mag-aaral sa pagtalakay ng aralin. 6. Atasan ang mga amg-aaral na punan ang timeline sa Gawain 9. Mahalagang matalakay din ang mga pamprosesong tanong upang mas maunawaan ang nilalaman ng bahaging ito ng aralin. Pinag-isa ni Clovis ang mga tribong Franks at sinalakay ang mga Romano Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral 7. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 10- Sa Madaling Salita. Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng pangkalahatang kongklusyon.) 112

102 Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval Paano nakatulong ang paglakas ng simbahang Katoliko sa pagusbong ng Europe sa Panahong Medieval? Paano nakatulong ang pagkakatatag ng Holy Roman Empire sa pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval? Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill. Kung sa pagtataya ng guro ay sapat na ang kaalaman ng mga mag-aaral sa paks, maaari nang simulan ang pagtalakay sa aralin tungkol sa paglulunsad ng mga Krusada. Layunin nito na matukoy ang sanhi at bunga ng mga inilunsad na Krusada. 113

103 8. Ipagawa ang Gawain 11- Basa- Suri. Ito ang tekstong naglalaman ng impormasyon tungkol sa paglulunsad ng mga Krusada. 9. Ipagwa ang Gawain 12- History Frame. Ito ay isang pangkatang gawain. Aatasan ang bawat pangkat ng isang bahagi ng gawain upang mabuo ang History Frame. History Frame: Unang Pangkat: Pangyayari at mga Tauhan Ikalawang Pangkat: Suliranin o Layunin Ikatlong Pangkat: Konteksto ng mga Pangyayari Ikaapat na Pangkat: Mahahalagang Pangyayari Ikalimang Pangkat: Kinalabasan/ Resulta Pangyayari Mga Pangunahing Tauhan Suliranin/ Layunin ng Pangyayari Konteksto Mahahalagang Pangyayari Kinahinatnan/ Resulta Aral na Natutuhan Pagkatapos ang talakayan sa pangkat, ibahagi ang output sa klase at taalakayin ang mga pamprosesong tanong upang lallong mapalalim ang pagkaunawa ng mga magaaral sa paksa. 10. Ipagawa ang Gawain 13- Sa Tingin Ko. 114

104 Ano ang Krusada?. Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral 11. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 14- Sa Madaling Salita. Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng pangkalahatang kongklusyon.) Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pagusbong ng Europe sa Panahong Medieval. Paano nakatulong ang paglakas ng simbahang Katoliko sa pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval? Paano nakatulong ang pagkakatatag ng Holy Roman empire sa pagusbong ng Europe sa Panahong Medieval? Paano nakatulong ang paglulunsad ng mga Krusada sa pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval? Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill. 115

105 Tutukuyin naman ng bahaging ito ang paksa tungkol sa Ang Buhay sa Europe Noong Gitnang Panahon: Piyudalismo, Manorialismo, at ang pag-usbong ng mga bayan at lungsod. Kung sapat na ang kaalaman ng mga mag-aaral sa mga naunang paksa, maaari ng simulant ang pagtalakay dito. 12. Ipagwa ang Gawain 15- Comic-Suri. Ipaalala sa mga mag-aaral ang pagsagot sa mga tanong bilang gabay sa pag-susuri ng komik istrip. 13. Ipagawa ang Gawain 16- Basa-Suri. Ito ang tekstong naglalaman ng impormsyon tungkol sa Sistemang Piyudalismo at Manoryalismo. Upang mapalalim pa ang pagkaunawa sa mga teksto, atasin din ang mga mag-aaral na sagutin ang mga tanong at gampanan ang mga gawaing nakalaan. Maaaring hatiin ang mga mag-aaral sa iba t ibang pangkat upang magawa ang mga ito. 14. Ipasagot ang Gawain 17- Alam Ko Na. Panuto: Batay sa binasang teksto, sagutin ang sumusunod na tanong. 1. Ano ang Piyudalismo?. 2. Anu-anong uring panlipunan mayroon ang Piyudalismo?. 3. Ano ang kahalagahan ng lupa sa sistemang Piyudal?. Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral 15. Ipagwa ang Gawain 18- Basa- Suri. Naglalaman ito ng mga mahahalagang impormasyon tungkol sa Manorialismo. 116

106 Minabuti ng manunulat na matalakay muna ang kabuuang konsepto ng Piyudalismo bago talakayin ang Manorialismo, upang makita ng mga mag-aaral ang kaugnayan ng dalawang mahalagang konsepto sa kasaysayan. Nararapat na maunawaan ng mga magaaral na ang Piyudalismo ay isang sosyo-kultural na aspekto ng lipunan. Nakaugat ito sa katotohanang dahil sa paghina ng Holy Roman Empire, kailangang bumuo ng mekanismo ng pagtatanggol sa mga mamamayan at kanilang lupain. Nasa kamay ng mga panginoong maylupa ang kapangyarihan. Ang mga panginoong maylupang ito ay bumuo ng mga hukbong magtatanggol sa kanila. Naging takbuhan din sila ng mga mamamayan na ang kapalit ng proteksyon ay paglilingkod. Sa kabilang dako, ang Manorialismo ay pangekonomiyang aspekto ng Piyudalismo. Sistema ito na gumagabay sa ugnayang panlipunan sa manor at ang paraan ng pagsasaka na pangunahing hanapbuhay ng mga tao sa manor. 16. Ipagawa ang Gawain 19- Photo- Suri 2. Magbibigay ito ng karagdagang kaalaman tungkol sa paksa sa pamamagitan ng pagsusuri ng larawan. Ipaalala sa mga mag-aaral na mahalagang bigyang-pansin ang mga katanungan bilang gabay sa pagsusuri Ano ang ipinapahiwatig ng kastilyo sa gitna ng manor? Ipaliwanag. Halaw mula sa Project EASE Araling Panlipunan, Module 9 ( Sistemang Pyudal sa Gitnang Panahon sa Europa) Ano ang pangunahing ikinabubuhay sa isang manor? Ano ang kahalagahan ng mga magbubukid samanor? 117

107 17. Ipagawa ang Gawain 20- Basahin Natin. Pangkatan ang gagawing pagsusuri sa mga teksto sa bahaging ito. Aatasan din ang bawat pangkat na sagutin ang mga katanungan sa bawat kahon. 18. Ipagawa ang Gawain 21- Dahilan- Epekto. Dahilan Pangyayari Epekto Pag-unlad ng kalakalan Paglitaw ng mga Bourgeoisie April Ang paggamit 1, ng Salapi 2014 Pagkakaroon ng Sistemang Guild Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill. 19. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 22- Sa Madaling Salita. Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng pangkalahatang kongklusyon). 118

108 Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pagusbong ng Europe sa Panahong Medieval. Paano nakatulong ang paglakas ng simbahang Katoliko sa pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval? Paano nakatulong ang Paano nakatulong ang pagkakatatag ng Holy paglulunsad ng mga Roman empire sa pagusbong ng Europe sa Krusada sa pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval? Panahong Medieval? Paano nakatulong ang pag-usbong ng mga bayan at lungsod sa pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval? Ano ang kahalagahan ng pag-usbong ng Europe sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan?. Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Understanding. 119

109 20. Ipasagot ang Gawain 23- Ano sa Tingin Mo. Pabalikan sa mga mag-aaral ang mga pahayag na inilahad sa Alamin. Atasan ang mga mag-aaral na sagutin ang kolum na Matapos ang Talakayan. Suriin ang pangkalahatang sagot ng mga mag-aaral. Bigyang-pansin ang mga bahagi ng paksa na hindi gaanong nauunawaan. Suriin kung may naganap nap ag-unlad sa pag-unawa tungkol sa mga pahayag. Sa bahaging ito, balikan ang mga tanong at mga bahagi ng aralin na hindi pa gaanong nauunawan ng mag-aaral. Magsagawa ng reinforcement, reteaching o magbigay ng karagdagang gawain sa mga bahaging hindi malinaw sa mga mag-aaral. PAGNILAYAN AT UNAWAIN 21. Ipagawa ang Gawain 24- Bumuo at Matuto. Maaaring hatiin ang klase sa pangkat at atasan ang bawat pangakt na punan ang talahanayan. Kung maaari, hayaan April ang mga mag-aaral na gumawa 1, ng powerpoint 2014 presentation at ilalahad sa klase ang output ng bawt grupo. Inaasahan na sa pagkakataong ito ay kritikal na masusuri ng mga mag-aaaral ang mga epekto at kontribusyon ng ilang mahahalagang pangyayari sa Europe sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan. 120

110 Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval Ang Paglakas ng Simbahang Katoliko Bilang Isang Institusyon sa Gitnang Panahon Kontribusyon Ang Holy Roman Empire Ang Paglunsad ng mga Krusada Kontribusyon Kontribusyon Ang Buhay sa Europe Noong Gitnang Panahon Kontribusyon Patunay Patunay Patunay Patunay 121

111 22. Ipagawa ang Gawain 25- Makasaysayang Paglalakbay. Gabayan ang mga mag-aaral na sagutin ang graphic organizer at ipaalala na matataya sa gawaing ito ang kanilang pagkaunawa sa mga paksang tinalakay. Ano ang kontribusyon ng iba t ibang panahon na tinalakay sa modyul na ito sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan? Pag-unlad ng Pangdaigdigang Kamalayan Kabihasnang Klasikal sa Europe Kabihasnang Klasikal sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific Mga Mahahalgang Pangyayari sa Panahong Medieval Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Understanding. ILIPAT/ISABUHAY Tiyakin na sa pagkakataong ito, may sapat ng kaalaman ang mga magaaral sa paksa. Siguraduhin rin na nasuri ang mga epekto ng pangyayari sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan. Handa na ang mga mag-aaral na gampanan ang gawaing magsasabuhay ng nakalap na kaalaman 122

112 23. Ipagawa ang Gawain 25- Video-Kasaysayan. Bigyang-diin ang mga pamantayan sa paggawa ng proyektong ito. Goal Makagagawa ng isang video na nagpapakita ng pagmamalaki at pagpapahalaga sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal na Panahon. Mabibigyang-diin ang mga sumusunod sa paggawa ng video: a. Pagpapakilala sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal na Panahon b. Kahalagahan ng napiling pamana sa iyong henerasyon c. Pangangalaga sa nasabing pamana Role Audience Situation Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may adbokasiyang ipaalam sa mga kapwa mag-aaral ang kahalagahan ng mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon. Mga kapwa mag-aaral Magdaraos ng isang seminar ukol sa pagpapahalaga sa mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon. Product/Performance Standards Video Ang video-kasaysayan ay mamarkahan batay sa mga itinakdang pamantayan. 123

113 PAMANTAYAN NAPAKAHUSAY MAHUSAY NALILINANG NAGSISIMULA Pagsusuri sa Hindi naipakita ang Pag-unlad ng mahusay na pagsusuri sa Pandaigdigang Kamalayan pag-unlad ng Pinaghalawan ng Datos Kaalaman Paksa Organisasyon sa Pagkamalikhain Komprehensibo at napakahusay ng pagsusuri sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng paguugnay-ugnay ng mga salik at epekto ng iba t ibang pangyayari. Ibinatay sa iba t ibang saligan ang mga kaalaman tulad ng mga aklat, pahayagan, video clips, interview, radio at iba pa. Lubos na nauunawaan ang mga paksa. Ang mga panguhaning kaalaman ay nailahad at naibigay ang kahalagahan. Wasto at magkakaugnay ang mga impormasyon sa kabuuan. Naipakita ang mahusay na pagsusuri sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng pag-uugnayugnay ng mga salik at epekto ng iba t ibang pangyayari. Ibinatay sa iba t ibang saligan ang mga impormasyon bagamat limitado lamang. Nauunawaan ang paksa. Ang mga pangunahing kaalaman ay nailahad ngunit di-wasto ang ilan. May ilang impormasyong hindi maliwanag ang pagkakalahad. Hindi gaanong mahusay na pagsusuri ang pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng pag-uugnayugnay ng mga salik at epekto ng iba t ibang pangyayari. Ibinatay lamang ang saligan ng impormasyon sa batayang aklat. Hindi gaanong maunawaan ang paksa. Hindi lahat ng pangunahing kaalaman ay nailahad. May mga maling impormasyon at hindi naiugnay ang mga ito sa kabuuang paksa. Organisado ang mga paksa at maayos ang presentasyon ng gawain. Ang pinagsama-samang ideya ay malinaw na naipahayag at natalakay gamit ang mga makabuluhang powerpoint presentation. Malikhain ang nagawang video. Bukod sa props at costume ay gumamit ng iba t ibang teknolohiya tulad ng sound effects, at digital visual effects upang maging makatotohanan ang senaryo. Organisado ang mga paksa sa kabuuan at maayos angpresentasyon ngunit di masyadong nagamit nang maayos ang powerpoint presentation. Malikhain ang nabuong video.. Gumamit ng mga props at costume ang mga gumanap Walang gaanonginteraksyon at ugnayan sa mga kasapi. Walang malinaw na presentasyon ng mga paksa. May powerpoint presentation ngunit hindi nagamit at nagsilbi lamang na palamuti sa pisara. Hindi gaanong malikhain ang video. Gumamit ng mga props at costume subalit hindi gaanong angkop sa ginawa. Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng paguugnay-ugnay ng mga salik at epekto ng iba t ibang pangyayari. Walang batayang pinagkunan at ang mga impormasyon ay gawagawa lamang Hindi maunawaan ang paksa. Ang mga pangunahing kaalaman ay hindi nailahad at natalakay. Walang kaugnayan ang mga pangunahing impormasyon sa kabuuang gawain. Di organisado ang paksa. Malinaw na walang preparasyon ang paksa. Hindi malikhain ang ipinakitang video. Kulang sa mga props at costume upang maging makatotohanan ang senaryo. 124

114 24. Kung hindi posible ang paggawa ng isang video-kasaysayan, maaaring ipagawa ang susunod na gawain. Goal Makagagawa ng isang letter of appeal na naghihikayat ng pagmamalaki at pagpapahalaga sa isang pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon. Role Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may adbokasiyang mapanatili ang mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon sa paniniwalang malaki angkahalagahan nito sa kasalukuyan Audience Pinuno ng UNESCO Ang Parthenon ay isang mahalagang pamana ng kabihasnang Greece. Sa kasalukuyan hindi napagtutuunan ng pansin ang pangangalaga sa nasabing pamana. Dahil ditto, ikaw bilang isang mag-aaral na miyembro ng isang organisasyong may adbokasiyang pansin ang pangnglaga sa Parthenon. Situation Product/ Performance mapangalagaan ang mga pamanang Klasikala t Transisyunal na Panahon ay susulat sa pinuno ng UNESCO upang mapagtuunan ng Letter of appeal 125

115 Transisyon sa susunod na Modyul Bilang guro, ipaliwanang na binigyang-diin sa yunit na ito ang pagtalakay sa mga pangyayayari sa daigdig noong Klasikal at Transisyunal na Panahon. Sentro ang pagtalakay sa mga kontribusyon ng bawat kabihasnan at pangyayari sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan ng mga mag-aaral. Mahalagang ikintal sa isip ang mga bagay na natutuhan ng mga mag-aaral dahil makakatulong ito sa mas malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng mundong kanilang ginagalawan. Mahalaga rin ang mga natalakay upang mapag-ugnay ang mga susunod na pangyayari sa kasaysayan patungo sa kasalukuyang panahon 126

116 Post- Assessment Matrix PAMANTAYANG PANGNILALAMAN: Naipamamalas ang pag-unawa sa kontribusyon ng mga pangyayari sa Klasikal at Transisyunal na Panahon at pagkabuo at paghubog ng pagkakakilalan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig PAMANTAYAN SA PAGGANAP: Ang mag-aaral ay nakabubuo ng adbokasiya na nagsusulong ng pangangalaga at pagpapahalaga sa mga natatanging kontribusyon ng Klasikal at Transisyunal na Panahon na nagdulot ng malaking impluwensiya sa pamumuhay ng tao sa kasalukuyan. Levels of Assessment Knowledge What will I assess? MC ITEM CORRECT ANSWER Nailalarawan kung bakit tinawag na lungsod-estado ang mga polis. Ang sinaunang kabihasnang Greece ay binubuo ng mga lungsod-estadong malaya at may sariling pamahalaan. Nakasentro din ang buhay ng mga tao sa isang lungsod. Ano ang tawag sa mga lungsod-estado na ito? A. barangay B. pamahalaan C. polis D. republic C. polis Nasusuri ang kaugnayan ng heograpiya sa pagkakatatag ng mga lungsod-estado ng sinaunang Greece. Ang sinaunang Greece ay binubuo ng iba t ibang lungsod-estado. na malaya sa isa t isa at may sariling pamahalaan. Alin sa mga sumusunod ang dahilan ng pagkakatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado sa sinauanang Greece? A. Iba- iba ang pinagmulan ng mga sinaunang mamamayan ng Greece na naging dahilan ng B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa Silangan ng Europe na isang mabundok na lugar. 127

117 Nasusuri ang mga kaganapan sa kabihasnang Klasikal ng America pagtatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado. B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa Silangan ng Europe na isang mabundok na lugar. C. Mahahaba ang mga daungan ng Greece na naging dahilan ng pagkakaroon ng maraming mangangalakal sa bawat lungsod-estado. D. Iba t iba ang kulturang nabuo sa Greece na naging dahilan ng iba t ibang kabihasnang umusbong dito. Suriin ang sumusunod na timeline tungkol sa mga Kabihasnan sa America. Mga Kabihasnan sa America B.C.E. Olmec C.E. Teotihuacan C.E. Maya C.E. Toltec Aztec Inca Alin sa mga kabihasnan sa America ang umusbong noong panahong Pre-historic? A. Kabihasnang Olmec A. Kabihasnang Olmec B. Kabihasnang Maya C. Kabihasnang Aztec D. Kabihasnang Inca 128

118 Nasusuri ang buhay sa Europe noong Panahong Medieval:, Piyudalismo, Manorialismo, ang Pag-usbong ng mga Bagong Bayan at Lungsod Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na larawan: B. Pagsasaka April Batay sa larawan, 1, ano ang pangunahing 2014 gawaing pangkabuhayan sa loob ng isang Manor? A. Pakikipagkalakalan B. Pagsasaka C. Paglilingkod sa may-ari ng lupa D. Paggawa ng iba t ibang kasangkapan 129

119 Nasusuri ang buhay sa Europe noong Panahong Medieval:, Piyudalismo, Manorialismo, ang Pag-usbong ng mga Bagong Bayan at Lungsod Bilang ng populasyon sa Para sa bilang na ito, suriin ang graph sa ibaba: C. 800, 1000, at 1500 C.E Isa sa mga epekto ng pag-unlad ng sistema ng pagsasaka noong unang bahagi ng Panahong Medieval ang pagtaas ng populasyon. Batay sa graph, sa anong mga taon ito naganap? A at 1500 C.E. B. 800 at 1000 C.E. C. 800, 1000, at 1500 C.E. D. 600, 800, at 1000 C..E. Taon Common Era (C.E.) 130

120 Process/ Skills Nasusuri ang iba t ibang aspekto ng Kabihasnang Klasikal ng Greece Suriin ang kasunod na larawan: Makikita sa larawan ang mga patunay ng maaas April na kaalaman 1, ng mga Greek 2014 sa larangan ng Astronomiya. Anong kongklusyon ang maaaring mabuo batay sa larawan? A. Nagsilbing batayan ng kaalaman sa Astronomiya ng mga Greek ang paniniwala sa iba t ibang diyos. B. Nagmula sa mga Greek ang lahat ng kaalaman tungkol sa Astronomiya. C.Natutuhan ng mga Greek ang kaalaman sa Astronomiya mula sa mga Roman. D. Naitatag ng mga Greek ang pundasyon ng kaalaman sa astronomiya noong Panahong Hellenistic. D. Naitatag ng mga Greek ang pundasyon ng kaalaman sa astronomiya noong Panahong Hellenistic. 131

121 Suriin ang sumusunod na pahayag: Our constitution is called a democracy because power is in the hands not of a minority but of the whole people. When it is a question of settling private disputes, everyone is equal before the law; - PERICLES Funeral Oration A. Ang kapangyarihan ay nasa kamay ng lahat ng mamamayan hindi lamang ng iilan. Batay sa pahayag, ano ang kahulugan ng demokrasya, ayon kay Pericles? A. Ang kapangyarihan ay nasa kamay ng lahat ng mamamayan hindi lamang ng iilan. B. Ang pagpapatupad ng batas ay batay sa kalagayan ng tao sa lipunan. C. Nakabatay sa mayayaman ang pagpapatupad ng batas. D. Malayang naipapahayag ng mga mamamayan ang kanilang saloobin tungkol sa pamahalaan Naipaliliwanag ang mga mahahalagang pangyayari sa kabihasnang klasikal ng Rome (mula sa sinaunang Rome hanggang sa tugatog Tunghayan at suriin ang larawan 132

122 at pagbagsak ng Imperyong Romano). A. Ipinakikita ng larawan ang alamat kung paano nagsisimula ng Rome a/she-wolf_suckles_romulus_and_remus.jpg larawan sa kasaysayan ng Rome? A. Ipinapakita ng larawan ang alamat kung paano nagsimula ng Rome. B. Ang larawan ay simbolo ng diyos na sinasamba ng mga Roman. Ano ang kahalagahan ng ipinapakita ng C. Malikhain ang ambag ng mga Roman sa sining. D. Nagmula ang mga Roman sa isang makapangyarihang lobo. Nasusuri ang kabihasnang klasikal ng mga pulo sa Pacific. Ang mga pulo sa Pacific ay napaliligiran ng mga anyong tubig. Batay sa pahayag, ano ang maaaring gawaing pangkabuhayan ng mga mamamayan dito? A. pagsasaka D. pangingisda 133

123 Nasusuri ang mga kaganapang nagbigay-daan sa pagkakabuo ng Holy Roman Empire. B. pakikipagkalakalan C. pangangaso D. pangingisda Ang mga tagapagmana ni Charlemagne ay kulang sa mga katangian ng pamumuno na kailangan upang mapanatili ang batas at kaayusan sa Kanlurang Europe. Ano ang mahihinuha sa pahayag? A. Ang mahinang pamumuno ay karaniwang nangyayari sa kasaysayan. B. Nangangailangan ng maayos na tagapagmana ang imperyong pinalakas ni Charlemagne. C. Upang mapanatili ang kaayusan at pagsunod sa batas, kailangang magkaroon ng maayos na pinuno. D. Nagwakas ang imperyo ni Charlemagne sa April kanyang pagkamatay. 1, 2014 Nasusuri ang uri ng tao sa sistemang Piyudalismo Tunghayanat suriin ang diagram ukol sa uring panlipunan noong panahon ng Piyudalismo. lord.c. Upang mapanatili ang kaayusan at pagsunod sa batas, kailangang magkaroon ng maayos na pinuno. B. Binubuo ng iba t ibang uring panlipunan ang lipunang Piyudal. vassal serf 134

124 Ano ang mahihinuha sa diagram? A. Maraming mamamayan sa Europe noong panahon ng Piyudalismo. B. Binubuo ng iba t ibang uring panlipunan ang lipunang Piyudal. C. Makapangyarihan ang lahat ng tao sa lipunan. D. Ang maharlika ang kinikilalang pinuno ng lipunang Piyudal. Nasusuri ang dahilan ng pagtatatag ng sistemang Piyudalismo. Ang madalas na pagsalakay ng mga barbaro ay nagbigay ligalig sa mga mamamayan ng Europe, dahil dito ay hinangad lang lahat ang pagkakaroon ng proteksyon kaya naitatag ang sistemang Piyudalismo. Ano ang ipinapahiwatig ng pahayag? C. sa panahon ng kaguluhan, ang mga tao ay naghahangad ng proteksyon April E. magulo 1, ang Europe 2014 dahil sa pagsalakay ng mga barbaro F. sa panahon ng kaguluhan, ang mga tao ay naghahangad ng proteksyon G. mahina ang pamahalaan noon kaya dumami ang mga grupong barbaro H. ang sistemang Piyudalismo ay sagot sa kahirapan sa buhay ng mga tao Understanding Nasusuri ang kaugnayan ng heograpiya sa pagkakatatag ng mga lungsod-estado ng Ang sinaunang Greece ay binubuo ng iba t ibang lungsod-estado. bawat lungsod-estado ay malaya sa isa t isa at may sariling pamahalaan. Alin sa mga sumusunod ang dahilan ng pagkakatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod- B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa Silangan ng Europe na isang mabundok na lugar. 135

125 sinaunang Greece. Nasusuri ang mga salik sa pag-unlad ng kabihasnang Minoan at Mycenaean estado sa sinauanang Greece? A. Iba- iba ang pinagmulan ng mga sinaunang mamamayan ng Greece na naging dahilan ng pagtatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado. B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa Silangan ng Europe na isang mabundok na lugar. C. Mahahaba ang mga daungan ng Greece na naging dahilan ng pagkakaroon ng maraming mangangalakal sa bawat lungsod-estado. D. Iba t iba ang kulturang nabuo sa Greece na naging dahilan ng iba t ibang kabihasang umusbong dito. Ang kabihasnang Minoan ay nabuo sa Crete na napaliligiran ng tubig at may istratehikong lokasyon. Ano ang pangunahing gawaing pangkabuhayan ng kabihasnan na naging dahilan ng kaunlaran nito? A. pagsasaka B. pagmimina C. pagtatanim D. pakikipagkalakalan Naipaliliwanag kung bakit naging makapangyarihan ang Rome sa Mediterrenean. Ang Rome ay naging isang makapangyarihang lungsod. Natalo nito ang mga kolonyang Greek sa timog. Maituturing na isa pang mahalagang tagumpay nito ang laban sa Carthage. Ano ang kahalagahan ng tagumpay ng Rome sa digmaang Punic laban sa Carthage? A. Lumawak ang teritoryo ng Rome. B. Naging makapangyarihan ang Rome sa Italy C. Nakontrol ng Rome ang Mediterrenean. D. Maraming sundalo at mamamayan ng Rome ang umunlad ang buhay. D. pakikipagkalakalan C. Nakontrol ng Rome ang Mediterrenean 136

126 Nasusuri ang mga kaganapan sa kabihasnang klasikal ng America. Naipaliliwanag ang mga kaganapan sa mga klasikal na kabihasnan sa Africa (Mali at Songhai). Sentro ng bawat lungsod ng kabihasnang Maya ang isang piramide na ang itaas na bahagi ay dambana para sa diyos. Ano ang ipinahihiwatig nito? A. Binubuo ng lungsod-estado ang kabihasnang Maya. B. May kaayusang panlipunan ang bawat lungsod-estado ng kabihasnang Maya. C. Sentro ng bawat lungsod-estado ng kabihasnang Maya ang pagpapahalaga sa relihiyon. D. Maunlad at mapayapa ang bawat lungsod- estado ng kabihasnang Maya. Sa panahon ng paghahari ni Mansa Musa, ang Gao, Timbuktu, at Djenne ay naging sentro ng karunungan at pananampalataya. Ano ang mahihinuha batay dito? April A. Pinahahalagahan 1, ni 2014 Mansa Musa ang karunungan. B. Maunlad ang mga lungsod ng imperyong Mali Naipaliliwanag ang mga dahilan at bunga ng mga krusada sa Gitnang Panahon C. Makapangyrihang imperyo ng Africa ang Mali D. Ang mali ay tagapagmana ng imperyong Ghanna Noong 1089 C.E.,sinakop ng mga Seljuk Turk ang Jerusalem at ipinagbawal ang pagpasok ng mga Kristiyano dito. D ahil sa pangyayaring ito, nanawagan ng Krusada si Pope Urban II. Alin sa mga sumusunod ang pinakamabigat na dahilan ng pagtugon sa panawagang ito? A. taimtim na hangaring mabawi ang Banal na C. Sentro ng bawat lungsodestado ng kabihasnang Maya ang pagpapahalaga sa relihiyon. A. Pinahahalagahan ni Mansa Musa ang karunungan. A. taimtim na hangaring mabawi ang Banal na Lupain sa kamay ng mga Seljuk Turks 137

127 Nasusuri ang buhay sa Europe noong Gitnang Manorialismo, Piyudalismo, ang pagusbong ng mga bagong bayan at lungsod. Lupain sa kamay ng mga Seljuk Turks B. sabik sa mapanganib na pakikipagsapalaran ang mga Europeo C. nais nilang takas an ang mga responsibilidad sa kanilang lugar D. malaking halaga ang kapalit ng pagsali ng mga Europeo sa Krusada Ang Piyudalismo ay isang sistemang sosyopulitikal na nakabatay sa pagmamay-ari ng lupa. Kinapapalooban ito ng kumplikadong relasyon ng vassal at lord. Alin sa mga sumusunod ang pangunahing tungkulin ng vassal sa lord? Panahon: A. Maghanap ng pantubos kung mabihag ang lord. B. Maghanap ng mapapangasawa ng anak ng lord. C. Maghanda ng seremonya sa pagiging knight ng lord. D. Magkaloob ng serbisyong pangmilitar sa lord. Nasusuri ang buhay sa Europe noong Gitnang Panahon: Manorialismo, Piyudalismo, ang pagusbong ng mga bagong bayan at lungsod. Ang pagtuklas ng bagong pamamaraan ng pagsasaka ay nagdulot ng pagdaragdag ng produksyon ng pagkain. Ano ang epekto nito sa populasyon? A. Dumami ang bilang ng populasyon. B. Maraming umunlad ang pamumuhay. C. Maraming mamamayan ang nagkasakit. D. Umunlad ang mga pamayanan at lungsod. D. Magkaloob ng serbisyong pangmilitar sa lord. A. Dumami ang bilang ng populasyon. 138

128 139

129 MODYUL 3: ANG PAG-USBONG NG MAKABAGONG DAIGDIG: ANG TRANSPORMASYON TUNGO SA PAGBUO NG PANDAIGDIGANG KAMALAYAN PANIMULA Sa Modyul na ito, mauunawaan ng mga mag-aaral ang pag-usbong ng makabagong daigdig bunsod ng paglaganap ng mga kaisipan sa siyensiya, pulitika at ekonomiya tungo sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan. Ang mga pagbabago ng kamalayan sa paglakas ng Europe, paglawak ng kapangyarihan nito at pagkamulat sa mga bagong kaalaman at ideya ang siyang nagdulot ng transpormasyon ng daigdig. Inaasahang sa pagsagot at pagkumpleto sa bawat gawain ay naipahahayag ng mag-aaral ang pagpapahalaga sa mga mahahalagang kaganapan ng kasaysayan na maiuugnay nila sa sarili upang maunawaan ang kabuluhan ng pagbakas sa kasaysayan. Napakahalaga nito sapagkat ang nakaraan ay susi ng kasalukuyan at gabay sa hinaharap.gayundin, matutukoy ng mga mag-aaral ang salik sa paglakas ng Europe at paglawak ng kapangyarihan nito. Mabibigyang halaga nila kung paano sila namulat sa mga bagong ideya at kung paano nakaimpluwensiya ang pag-usbong ng makabagong daigdig sa transpormasyon sa makabagong panahon ng mga bansa at rehiyon sa daigdig tungo sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan. Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa nagging transpormasyon tungo sa makabagong panahon ng mga bansa at rehiyon sa daigdig bunsod ng paglaganap ng mga kaisipan sa siyensiya, Politika at ekonomiya tungo sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan. Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay Kritikal na nakapagsusuri sa nagging implikasyon sa kaniyang bansa,komunidad, at sarili ng mga pangyayari sa panahon ng transpormasyon tungo sa makabagong panahon. Mga Aralin at Sakop ng Modyul: Aralin 1: Paglakas ng Europe Aralin 2: Paglawak ng Kapangyarihan ng Europe Aralin 3: Pagkamulat 140

130 Sa Modyul na ito, inaasahang matututunan ng mga mag-aaral ang mga sumusunod: Aralin 1 Nasusuri ang konsepto ng bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy, renaissance, simbahang Katoliko at mga pangyayari sa repormasyon o Nabibigyang- kahulugan ang bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy, renaissance at repormasyon o Naiisa-isa ang mga salik na nagpausbong sa bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy, renaissance at repormasyon o Naiuugnay ang mga konseptong nabanggit sa pagsusuri ng kasalukuyang panahon Napahahalagahan ang kontribusyon sa daigdig ng bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy, renaissance, simbahang katoliko at repormasyon o Naipaliliwanag ang kontribusyon ng bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy, renaissance, simbahang katoliko at repormasyon sa pag-unlad ng daigdig Aralin 2 Nasusuri ang unang yugto ng imperyalismo at kolonisasyon sa Europe o Naipaliliwanag ang kahulugan ng imperyalismo at kolonisasyon o Napaghahambing ang imperyalismo at kolonisasyon Natataya ang mga dahilan at epekto ng unang yugto ng imperyalismo at kolonisasyon sa Europe o Naiisa-isa ang dahilan at epekto ng imperyalismo at kolonisasyon o Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng imperyalismo at kolonisasyon Nasusuri ang mga kaganapan at epekto ng Rebolusyong Siyentipiko, Pangkaisipan (Enlightenment), at Industriyal o Naipaliliwanag ang mga salik na nagbigay-daan sa pag-usbong ng Rebolusyong Siyentipiko, Pangkaisipan, at Industriyal o Natataya ang implikasyon ng ng Rebolusyong 141

131 Siyentipiko, Pangkaisipan, at Industriyal Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo o Natatalakay ang dahilan at bunga ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo o Naipaliliwanag ang ibinunga ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo sa mananakop at sinakop o Naibibigay ang saloobin tungkol sa bunga ng imperyalismo Aralin 3 Naipaliliwanag ang kaugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Pranses at Amerikano o Naipaliliwanag ang Rebolusyong Pranses at Amerikano o Nauugat ang mga pangyayaring nagtulak sa Rebolusyong Pranses at Amerikano o Naiuugnay ang mga pangyayaring ito sa mga kaganapang politikal sa kasalukuyan o Naihahambing ang mga dahilan at bunga ng Rebolusyong Pranses at Amerikano Naipahahayag ang pagpapahalaga sa pag-usbong ng konsepto ng Nasyonalismo sa Europe at iba t ibang bahagi ng daigdig o Naibibigay ang kahulugan ng nasyonalismo o Naipaliliwanag ang mga manipestasyon ng nasyonalismo o Naiisa-isa ang dahilan at implikasyon ng pag-usbong ng nasyonalismo sa Europe at iba t ibang bahagi ng daigdig o Nasusuri ang nagbabagong anyo ng nasyonalismo sa iba t ibang bahagi ng daigdig 142

132 Panimulang Gawain 1. Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang Panimula at mga Gabay na Tanong sa Learner s Materials (LM). 2. Ipatukoy ang mga aralin at saklaw ng Yunit. 3. Ipaunawa ang Tsart ng mga Inaasahang Matututuhan sa Yunit. 4. Ipasagot ang Paunang Pagtataya. ARALIN 1: Paglakas ng Europe ALAMIN: Sa bahaging ito, ng aralin ay sisikapin ng guro na ipatuklas sa mga mag-aaral ang mahahalagang konsepto at kaganapan sa paglakas ng Europe.Lilinangin ng guro ang mga dating kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral. Gamitin ang iba t ibang kasanayan upang makuha ang mga bagong kaalaman na may kaugnayan sa paglakas ng Europe. Bibigyang-diin ang mga salik na nagbigay-daan sa panunumbalik ng lakas ng Europe. Ang mga koneptong Bourgeoisie, Merkantilismo, National Monarchy, Renaissance at Repormasyon ay pagtutuunan ng pagtuklas sa araling ito. Sisikapin ding masagot ang mga katanungang may kaugnayan sa bahaging ginampanan ng paglakas ng Europe sa transpormasyon ng daigdig. Bilang guro, ihanda ang mga mag-aaral sa pagtupad at pagsasagwa ng mga gawain sa aralin. Gawain1. Word Hunt Ang gawaing ito ay naglalayong matukoy ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa mga salik sa paglakas ng Europe. Panuto: 1. Ipahanap at pabilugan sa puzzle box ang mga terminong tinutukoy sa direksyong pahalang at pababa. Gamitin ang una at huling letra ng salita upang maging gabay sa paghahanap. 2. Ipakumpleto rin ang mga salita sa ilalim ng puzzle box. 3. Ipaalala sa mga mag-aaral na hindi inaasahang mahahanap ang lahat ng mga salita na may kaugnayan sa aralin. Hikayatin sila na magbigay ng sariling pagkaunawa tungkol sa mga salitang nahanap. 143

133 A L A M E R K A N T I L I S M O D I M B S E T N A T S E T O R P V S I O L P R O T S E T O R P R C O K A T O L I K O W H P S E I E M D K E R A L S E A R L K E S T S K U Y M T T A P T K N G P R N I R S F A G U M O Y A S O O U M N L W C S B S N R B N C T R K P A T P L Y A S H R E O P Y U G E M Y M B O U R G E O I S I E A R U L R E N A I S S A N C E S P Y H C R A N O M L A N O I T A N 1. B R Nagmamay-ari o namamahala ng bangko 2. B E Panggitnang uri ng mamamayan sa Europe 3. E E Pangalawa sa pinakamaliit na kontinente ng daigdig 4. H O Isang kilusang kultural na ang saloobin sa buhay ay panunumbalik at pagbibigay- halaga sa kulturang klasikal ng Griyego at Romano 5. K O Ito ay nangangahulugang universal 6. M O Sistemang ekonomiko na nakabatay sa konseptong ang yaman ng bansa ay nasa dami ng ginto at pilak 7. N L Dahil sa pagkatatag nito ay muling lumakas ang kapangyarihan ng M Y hari 8. P E Mga tumutol o sumalungat sa Katolisismong Romano 9. R E Nangangahulugan itong muling pagsilang 10. R N Krisis sa relihiyon na ang mga bansang Katoliko ay yumakap sa ibang relihiyon Mga Salitang Hahanapin: 1. BANKER 6. MERKANTILISMO 2. BOURGEOISIE 7. NATIONAL MONARCHY 3. EUROPE 8. PROTESTANTE 4. HUMANISMO 9. RENAISSANCE 5. KATOLIKO 10. REPORMASYON Matapos matukoy ng mga mag-aaral ang mga salitang may kaugnayan sa aralin, hikayatin silang bumuo ng konsepto na maiuugnay sa paglakas ng Europe sa tulong ng mga salitang kanilang nahanap. Isulat ito sa rectangle callout. Para sa higit na pag-unawa sa bahaging ito ng aralin, gamitin ang mga pamprosesong tanong. 144

134 Halimbawa ng konseptong maaaring mabuo: Ang BOURGEOISIE, MERKANTILISMO, NATIONAL MONARCHY, RENAISSANCE, REPORMASYON ay mga salik na nagpalakas sa Europe. Hikayatin ang mga mag-aaral na bumuo ng sari-sariling konsepto. 2. Batay sa mga salitang iyong nahanap at nabuo, alin sa mga ito ang Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga sumusunod: 1. Ano-ano ang iyong nahanap at nabuong mga salita? inakala mong malaki ang kaugnayan sa paglakas ng Europe? Bakit mo nasabi iyon? 3. Paano mo nabuo ang sariling konsepto o kaisipan mula sa mga salitang iyong pinagsama-sama? Ano-ano ang naging batayan mo upang mabuo ang kaisipan? Gawain 2. Kilalanin mo! Panuto: Magpakita sa mag-aaral ng mga larawang may kaugnayan sa mga salik sa paglakas ng Europe. Magagamit din ang mga mungkahing larawan. Ipasuri ito sa mga mag-aaral. Pagkatapos ay ipasulat ang kanilang nalalaman tungkol sa mga larawan. Maging handa sa anumang magiging katanungan ng mga mag-aaral hinggil sa bawat larawan. Tiyaking magagabayan sila sa gawaing ito. 145

135 April 1, 2014 Pagkatapos masuri ang mga larawan, pasagutan sa mga mag-aaral ang pamprosesong mga tanong para sa mas malinaw na pagsusuri ng kaalaman. 146

136 Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga sumusunod: 1. Sino-sino ang ipinakikita sa mga larawan? 2. Mayroon ka bang kilala na katulad ng nasa larawan? 3. Sa anong panahon kaya ng kasaysayan sila nagmula at nakilala? 4. May naitutulong bas a kasalukuyan ang mga nasa larawan? Patunayan. Pandagdag na gawain: Maaaring magpagawa pa ang guro ng ibang gawaing na pupukaw sa interes at susukat sa nalalaman ng mag-aaral sa aralin. Maaaring maglaro ng Pinoy Henyo o Charade para masukat ang mga dating kaalaman tungkol sa paglakas ng Europe. Mga salitang maaaring gamitin sa Pinoy Henyo o Charade: 1. monarkiya 2. mangangalakal 3. simbahan 4. papa 5. humanismo April Gawain 3. Think-Pair-Share! 1, 2014 Ang gawaing ito ay naglalayong matukoy ang kaalaman ng mga magaaral tungkol sa paglakas ng Europe. Makatutulong ang gawaing ito sa mga isasagawang talakayan sa bahagi ng PAUNLARIN Panuto: 1. Gamitin ang THINK-PAIR-SHARE CHART upang matukoy ang mga pangunang kaalaman ng mga mag-aaral sa aralin. 2. Pagtambalin ang dalawang mag-aaral at ipakopya sa magkaibang papel ang nakahandang template. 3. Sabay pasagutan sa magkapareha ang isang tanong. 4. Ipakikita ng magkapareha ang kanilang sagot sa isa t isa at pagsasamahin ito upang mabuo ang isang ideya. 5. Ipatala sa kahon ang pinagsamang ideya. 147

137 TANONGAN SA ARALIN AKING KASAGUTAN (Sagot ng Mag-aaral) AKING KAPAREHA (Sagot ng Kapareha) Paano nakaapekto ang paglakas ng Europe sa transpormasyon tungo sa makabagong panahon ng mga bansa at rehiyon sa daigdig at sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan? PINAGSAMANG IDEYA (Sagot ng Magkapareha) (Sa bahaging ito isusulat ng magkapareha ang kanilang pinal na kasagutan pagkatapos ng aralin) Mga Sanggunian/ Batayan (Tala ng mga babasahing pinagkunan ng impormasyon, website at iba pa) Paalala: Iwanang blangko ang dalawang kahon sa itaas (pinal na kasagutan at mga pinagbatayan o sanggunian). Sasagutin ito ng mga mag-aaral pagkatapos ng talakayan ng aralin. Pagkatapos kaugnay ng masuri ang dating kaalaman ng mga mag- aaral tungkol sa mga konseptong paglakas ng Europe, ihanda sila sa pagtalakay ng mga bago at mahahalagang impormasyon tungkol dito. Humandang masagot ang mga nabuong katanungan sa isipan ng mga mag aaral. Kinakailangang masuri ang mga dating kaalaman na tutugma sa mga bagong kaalamang matutuklasan at matututuhan sa susunod na bahagi ng aralin. PAUNLARIN Sa bahaging ito, maaari nang magsagawa ng pagtalakay tungkol sa paglakas ng Europe. Inaasahang lilinangin ng guro ang mga bagong kaalaman upang maibahagi at maipaunawa ito sa mga mag-aaral. Ang mga nabuong katanungan sa unang bahagi ng GAWIN NATIN Modyul ITO! ay muling babalikan upang mabigyan ng makabuluhang kasagutan at pagwawasto. 148

138 Hikayatin ang mga mag-aaral na makiisa at gawin ang mga sumusunod na gawain tungkol sa aralin. Gawain 4. Pamana ng Nakaraan! Ang gawaing ito ay balik-aral sa nakaraang aralin at paghahanda sa pagtalakay ng bagong paksa. Panuto: Ipasuri sa mga mag-aaral ang diagram at pasagutan ang pamprosesong tanong. Pamprosesong tanong Diagram Blg. 1.1 Halaw mula sa Kasaysayan ng Daigdig (Batayang Aklat Para sa Ikatlong Taon) nina Vivar et.al, pahina Sa mga pamanang inilahad sa dayagram, alin sa mga ito ang inaakala mong pinakamahalaga? Bakit? 2. Sa iyong palagay, paano makaaapekto ang mga pamanang ito sa paglakas ng Europe? Gawain 5. Burgis ka! Proseso ng Gawain: 1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto ng aralin. Maaari ring ipabasa ang mga karagdagang teksto sa aralin, o manaliksik sila tungkol sa paksang Bourgeoisie. Mga Karagdagang Sanggunian: Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al pp Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et al pp Ease Modyul

139 2. Matapos mabasa ng mga mag-aaral ang teksto, ipakumpleto sa kanila ang hinihinging impormasyon ng cloud call out at concept map. Hikayatin silang ibahagi sa klase ang kanilang sagot sa concept map. Ang mga Bourgeoisie ay PAGLAKAS NG MGA BOURGEOISIE Sino-sino ang Bourgeoisie? Dahilan ng Paglakas ng Europe Katangian ng mga Bourgeoisie Halaga sa Lipunan (Noon at Ngayon) Epekto sa Paglakas ng Europe 150

140 Magpagawa ng maikling talakayan tungkol sa naging kasagutan ng mga mag-aaral. Pagkatapos ay ipasagot ang mga pamprosesong tanong para sa mas malalim na pag-unawa sa paksa. Pamprosesong tanong 1. Sino-sino ang itinuturing na kabilang sa pangkat ng bourgeoisie? 2. Ano-ano ang katangian ng bourgeoisie? 3. Ano ang naging papel nila sa paglakas ng Europe? 4. Sino ang maituturing na Bourgeoisie sa kasalukuyan? 5. Sa kasalukuyan paano nakatutulong ang bourgeoisie sa ating bansa at maging sa daigdig? Gawain 6. Magbasa at Unawain! Panuto 1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa Merkantilismo. Mababasa rin ang karagdagang teksto. Mga Karagdagang Sanggunian: Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al pp Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et al pp Ease Modyul Ipasagot din ang pamprosesong mga tanong sa ibaba upang mas malalim na matalakay ang mga konseptong kaugnay ng merkantilismo. Pamprosesong tanong 1. Batay sa mga kaisipan at konseptong nabasa sa teksto, ano ang kahulugan ng merkantilismo? 2. Bakit sinasabing hindi lamang pang-ekonomiya kundi pampolitika rin ang layunin ng merkantilismo? 3. Paano nagsimula at nakatulong ang merkantilismo sa paglakas ng Europe? 4. Mayroon pa bang merkantilismo sa kasalukuyan? Patunayan. 5. Pabor ka ba na ito ang gamiting sistemang pang-ekonomiya sa ating bansa? Sa daigdig? Bakit? 151

141 Gawain 7. Hagdan ng Pag-unawa! Panuto: 1. Sa tulong ng Ladder Diagram, ipasulat sa mga mag-aaral ang mga pangyayari sa pagtatatag ng National Monarchy. Gamitin ang teksto sa aralin upang makakuha ng mga impormasyon. Basahin din ang mga karagdagang sanggunian para sa mas malawak na kaalaman. Mga Karagdagang Sanggunian: Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al pp Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et al pp Ease Modyul Tumawag ng ilang mag-aaral para ilahad ang kanilang kasagutan. Hikayatin din ang klase na magbigay ng sariling puna o karagdagang kaalaman. 3. Gamitin ang pamprosesong mga tanong upang matalakay at maproseso ang gawaing ito. PAGTATATAG NG NATIONAL MONARCHY 152

142 Pamprosesong tanong 1. Ano-ano ang salik na nagpabago sa konsepto ng monarkiya at nagpalakas sa kapangyarihan ng hari? 2. Ano-anong bansa sa kasalukuyan ang pinamumunuan pa rin ng hari at reyna? 3. Paano nakatulong ang nation-state sa paglakas ng Europe? 4. Kung ikaw ang tatanungin, pabor ka ba na hari at reyna ang mamuno sa ating bansa? Bakit? Gawain 8. Discussion Web PANUTO: 1. Ipasuri ang papel na ginampanan ng simbahang Katoliko sa paglakas ng Europe, batay sa teksto at mga reperensiya. Maaari ring dagdagan ang kaalaman sa tulong ng mga karagdagang sanggunian. Mga Karagdagang Sanggunian: 2. Pagkatapos basahin ang teksto, pangkatin ang mga mag-aaral sa lima na April may parehong bilang 1, sa bawat pangkat Maging malikhain sa pagpapangkat upang mabigyan ng pagkakataong magkasama-sama sa isang pangkat ang mga mag-aaral na hindi nagiging bahagi ng isang pangkat. Maaaring mag draw lots o gumamit ng ibang paraan sa Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al pp Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et al pp Ease Modyul 10 palagay ng guro ay magreresulta sa pagkakaroon bagong miyembro sa bawat pangkat. 3. Talakayin ang tanong at bumuo ng ebidensiya o suporta sa panig ng Oo at Hindi. 4. Ipasuri ang tanong at itala ang mga impormasyon at pahayag ng bawat miyembro ng bawat pangkat sa posisyon ng Oo o Hindi. 5. Magtulungan ang pangkat sa pagbuo ng dahilan at konklusiyon. 6. Pumili ng tagapagsalita para maibahagi ang pananaw ng grupo sa buong klase. Magkaroon ng talakayan pagkatapos ng gawain upang maging malinaw ang mga konseptong may kinalaman sa paksa. Gamitin ang pamprosesong mga tanong bilang gabay. 153

143 Pamprosesong tanong 1. Ano ang naging papel ng Simbahan sa paglakas ng Europe? 2. Bakit mahalaga ang impluwensiya ng Simbahan sa paglakas ng Europe? 3. Paano nakatulong ang Simbahan sa paglakas ng Europe at transpormasyon ng daigdig? 4. Malaki pa rin ba ang impluwensiya ng Simbahan sa kasalukuyan? Patunayan. Tayain ang katatapos na gawain gamit ang rubric sa ibaba: CRITERIA Tama at malawak Nilalaman ang saklaw Tama, ngunit limitado ang saklaw. Kulang na kulang ang saklaw. Pag-uugali at Asal na ipinakita Presentasiyon Masigla at buong pusong lumahok at nagbahagi ng mga ideya Maayos at walang mali Lumahok ngunit napilitan lamang ang paglahok Maayos ngunit may ilang mali Marami ang hindi lumahok Walang kaayusan Paalala: Ang gawaing ito ay maaaring irekord at bigyan ng marka. 154

144 GAWAIN 9. Oo o HindiI! Panuto: Pagkatapos ng matalakay ang mga salik sa paglakas ng Europe, tatayain ng gawaing ito kung naunawaan ng mga mag-aaral ang mahahalagang konseptong tinalakay. Kung naunawaan, ilalagay ang thumbs up sign sa bahagi ng OO (naunawaan) at kung hindi, ilagay thumbs down sign sa HINDI naunawaan. Maaaring ipabasa ng guro ang pahayag na naglalaman ng konsepto sa aralin bago idikit ng mag-aaral ang sign. Itala ng guro ang naging resulta ng gawain upang matukoy ang mga konseptong kailangan pang balikan o kung maaari nang magpatuloy sa aralin. KONSEPTO/ KAALAMAN OO (NAUNAWAAN) HINDI (NAUNAWAAN) 2. Dahil sa impluwensiya ng 1. Ang bourgeoisie ay binubuo ng mga mamamayang kabilang sa panggitnang uri ng lipunan. bourgeoisie, nasimulan ang mga reporma sa pamahalaan. 3. Ang merkantilismo ay isang sistemang pang-ekonomiya na lumaganap sa Europe at naghangad ng maraming ginto at pilak bilang tanda ng kayamanan at kapangyarihan ng bansa. 4. Sa pagkawala ng kapangyarihan ng mga panginoong maylupa, ang hari ang nagsilbing pinuno at nagpatingkad sa pagtatatag ng national monarchy. 5. Ang simbahan ang nagsilbing tagapangalaga ng kalinangan sa imperyo noong Panahong Medieval. 155

145 Gawain: DATA RETRIEVAL CHART (Ang gawaing ito ay para sa mga mag-aaral na hindi pa makauunawang mabuti sa mahahalagang konsepto ng aralin). Panuto: Pagkatapos matalakay sa mga salik sa paglakas ng Europe, ipasulat sa mag-aaral ang hinihinging mga impormasyong naging simula at bahaging ginampanan ng mga salik na ito sa paglakas ng Europe. Magsagawa rin ng maikling talakayan sa bahaging ito para sa paglilinaw ng mga konsepto ng aralin. Salik sa Paglakas ng Europe Paano Sumilang/ Nagsimula Ginampanan sa Paglakas ng Europe 1. Bourgeoisie 2. Merkantilismo 3. National Monarchy 4. Simbahang Katoliko Gawain 10. Magtulungan Tayo! Panuto: 1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto hinggil sa Renaissance. Maaring basahin ang karagdagang teksto sa aralin. Mga Karagdagang Sanggunian: Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al pp Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et al pp Ease Modyul

146 2. Pangkatang pag-uulat: Hatiin ang mga mag-aaral sa apat na pangkat. Pareho ng bilang ng mga kasapi sa bawat pangkat. Ang mga mag-aaral ay mag-uulat ng mga impormasyong may kinalaman sa Renaissance,gamit ang mga tinukoy na paraan ng pag-uulat. Pangkat 1: Kahulugan ng Renaissance (Lecturete, gamit ang mga concept map) Pangkat 2: Salik sa Pagsibol ng Renaissance (Story Map) Pangkat 3: Ambag ng Renaissance sa Iba t Ibang Lrangan (Multimedia presentation) Pangkat 4: Mga Kababaihan sa Renaissance (Simulation) 3. Magagamit ng mga mag-aaral ng mga tinukoy na pamamaraan ng paguulat. Kung marunong sa computer ang mga mag-aaral, hikayatin silang gumamit ng powerpoint presentation o anumang kahalintulad nito sa kanilang pag-uulat. 4. Pagkatapos ng mga presentasyon, palagyan ng datos ang concept definition map para sa mas malinaw na daloy ng impormasyon. Talakayin din ang aralin sa tulong ng pamprosesong mga tanong. CONCEPT DEFINITION MAP 157

147 Pamprosesong tanong 1. Ano ang kahulugan ng Renaissance? 2. Ano-ano ang naging mga salik sa pag-usbong ng Renaissance? 3. Bakit sa Italy nagsimula ang Renaissance? 4. Ano ang naging epekto ng Renaissance sa pagkakaroon ng panibagong pagtingin sa politika, relihiyon at pag-aaral? 5. Sino-sino ang pangunahing tagapagtaguyod ng Renaissance? 6. Ano-ano ang mga naiambag ng Renaissance sa ating kabihasnan? 7. Sino-sinong kababaihan ang kilala sa panahong ito? 8. Ano-ano ang kanilang naging kontribusyon sa Panahon ng Renaissance? 9. Paano nakatulong ang Renaissance sa paglakas ng Europe? 10. Nagaganap pa rin ba ang mga pangyayari sa Panahon ng Renaissance sa kasalukuyan? Magbigay ng mga patunay. 11. Kung ikaw ay mabibigyan ng pagkakataon na mag-ambag ng anumang bagay sa ating bansa, anong bagay at saang larangan mo pipiliing makapagbahagi ng nito? Pangatuwiranan. Pandagdag na Gawain: Kung may oras pa sa pagproseso ng aralin, maaaring magsagawa ng ilan pang gawain hinggil sa paksa. Maaaring gawin ang SINO AKO! Ang mga mag-aaral ay babanggit ng mga ginawa ng mga kilalang indibidwal sa panahon ng Renaissance at huhulaan naman ito ng mga kamag-aral. Kung may naisip pang gawain ang guro, maaari itong gawin ngunit bigyang-pansin ang oras na gugugulin sa aralin. Gawain: Talahanayan ng mga Pamana ( Pantulong pa rin sa mga mag-aaral na may mga tanong o hindi malinaw ang pag-unawa sa paksang Renaissance.) Panuto: 1. Sa tulong ng mga kaalamang natutuhan sa teksto, kumpletuhin ng mag- aaral ang pangungusap hinggil sa Renaissance at sa mga naging pamana nito sa ating kabihasnan. Sundan ang halimbawa para sa maayos na pagsasagawa ng gawaing ito. 2. Sagutin din ang pamprosesong mga tanong upang mas malinaw na maunawaan ang aralin. Ang Renaissance ay 158

148 PERSONALIDAD LARANGAN AMBAG SA KABIHASNAN Halimbawa: 1. Leonardo Da Vinci Sining Mona Lisa at Last Supper 1. Ano ang naitulong ng mga pamanang ito sa kasalukuyang Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga sumusunod: kabihasnan? 2. Bilang isang mag-aaral, paano mo bibigyang-halaga ang naging pamana ng Renaissance sa ating kabihasnan? Gawain 11. Palitan Tayo! Panuto: 1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto hinggil sa Repormasyon. Maaari ring basahin ang karagdagang teksto sa aralin. Mga Karagdagang Sanggunian: Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al pp Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C. Mateo et al pp Ease Modyul

149 2. Ipakopya ang Contrast-Compare Map sa isang papel. Sa tulong ng impormasyong nakuha sa teksto hinggil sa Repormasyon at Kontra- Repormasyon, palagyan ng hinihinging impormasyon ang Contrast-Compare Map. 3. Magpapalitan ng papel ang magkatabing pagkatapos nilang mapunuan ang mapa ng hinihinging mga impormasyon. Hikayatin ang magkakapareha na suriin at magbigay ng puna sa naging kasagutan ng bawat isa. 4. Ipakumpleto ang Chart sa Repormasyon at Kontra- Repormasyon. Magsagawa ng talakayan sa gawain sa tulong ng pamprosesong mga tanong. 160

150 3 2 1 Bagay na aking natutuhan sa dahilan ng Repormasyon at Kontra-Repormasyon Kontribusyon na aking nalaman ng Repormasyon at Kontra-Repormasyon Mahalagang tanong sa paksa: Paano nakatulong ang Repormasyon at Kontra- Repormasyon sa paglakas ng Europe? Sagot: Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga ito: 1. Ano ang Repormasyon? 2. Bakit iniugat kay Martin Luther ang unang yugto ng Repormasyon? 3. Paano lumaganap ang Repormasyon? 4. Ano ang naging sagot ng Simbahang Katoliko sa Repormasyon? 5. Ano-ano ang naging pamana ng Repormasyon? 6. Paano binago ng Repormasyon ang Europe? 7. Sa kasalukuyan, nakaaapekto ba sa iyong paniniwala sa Diyos ang pagkakaroon ng iba t ibang denominasyon ng relihiyon sa paligid? Bakit? Gawain 12. Tayain mo! Panuto: Ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na mga pahayag. Palagyan ng check ( / ) ang kolum kung ang gawaing nakapaloob sa pahayag ay kanilang ginagawa o di-ginagawa. Ipatala rin ang dahilan o mungkahi tungkol sa mga gawaing nabanggit. Hikayatin ang mga mag-aaral na maging tapat sa pagsagot sa gawaing ito. 161

151 Gawain Ginagawa Di-ginagawa Dahilan/ Mungkahi 1. Pagbabasa ng Bibliya 2. Pagdalo sa mga gawain ng relihiyon (e.g. pagsisimba) 3. Pagsasabuhay ng mga aral ng kinabibilangang relihiyon 4. Pagrespeto sa pananampalataya ng iba 5. Pakikipagpalitan ng ideya at aral sa mga taong may ibang relihiyon Gawain13. Think-Pair-Share Chart Panuto: April Sa bahaging ito, babalikan ng 1, mga mag-aaral 2014 ang Think-Pair-Share Chart na dati nang sinagutan upang punan ang pinal na kasagutan at ang mga pinagkunan ng impormasyon. Tiyaking ang mga mag-aaral ay muling magsasama upang mapag-usapan ang kanilang magiging pinag-isang ideya para sa pinal na sagot. 162

152 KATANUNGAN SA ARALIN Paano nakaapekto ang mga pangyayari sa Europe sa naging transpormasyon tungo sa makabagong panahon ng mga bansa at rehiyon sa daigdig sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan? AKING KASAGUTAN (Sagot ng mag-aaral) PINAGSAMANG IDEYA (Sagot ng magkapareha) AKING KAPAREHA (Sagot ng Kapareha) (Sa bahaging ito isusulat ng magkapareha ang kanilang pinal na kasagutan pagkatapos ng aralin) Mga Sanggunian/ Batayan (Tala ng mga babasahing pinagkunan ng impormasyon, website at iba pa) Makapagpapatuloy na sa susunod na bahagi ng aralin. Pagkatapos Malinangang kaalaman ng mga mag aaral ng mga kaalaman tungkol sa paglakas ng Europe. Ihanda ang mga mag- aaral tungo sa mas malalim na pag-unawa sa aralin. PAGNILAYAN / UNAWAIN Sa bahaging ito, palalawakin at pagtitibayin ng guro ang nabuong pag-unawa at pagsusuri tungkol sa Paglakas ng Europe at sa bahaging ginampanan nito tungo sa transpormasyon ng daigdig. Kinakailangan dito ang mas malalim na pagtalakay sa kahalagahan ng paglakas ng Europe upang maihanda ang mag-aaral sa paglalapat o pagsasabuhay ng lahat ng natutuhan. Gawain14. Pagnilayan Mo! Panuto: Malaki ang bahaging ginampanan ng Simbahan at mga Bourgeoisie (mga mangangalakal at propesyunal) sa paglakas ng Europe.Sila ay nagsilbing saligan ng Europe upang manumbalik ang kalakasan nito. Sa panahon ngayon, ang ating bansa ay nahaharap sa ilang isyung panlipunan kung saan ang Simbahan, mga mangangalakal, mga propesyunal at ang pamahalaan ay nagkakaroon ng magkakasalungat na pananaw. 163

153 Panuto: Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang impormasyon tungkol sa pgpaplano ng pamilya na naglalaman ng magkaibang pananaw ng pamahalaan at simbahan. Pagkatapos nito ay ipatala ang kanilang reaksyon sa pananaw ng Simbahan at ng pamahalaan. Pasagutan din ang mga pamprosesong tanong para sa paglilinaw. PAGPAPLANO NG PAMILYA As we all know, the President is the President not only of Roman Catholics but also of other faiths as well. He has to be above faith. Responsible parenthood is something which I believe is favorable to all faiths, giit ni Edwin Lacierda, tagapagsalita ng Pangulo. Ang isyu sa paggamit ng contraceptives ay isyung lantad na lantad na. Kahit na gaano pa ang pagtutol ng Simbahang Katoliko sa paggamit ng kahit anong uri ng contraceptives --- condom, IUD at pills para mapigilan ang pagbubuntis, ito ay matagal nang ginagawa ng mga mag-asawa. Ang totoo y natuto na ang mga magasawa na dapat ay magkaroon ng pagitan at may hangganan ang panganganak. Marami nang mga mag-asawa ang natuto na ang dalawa o tatlong anak ay kaya nilang pakainin at pag-aralin. ang Simbahan. Kung na panganganak, maraming ina ang manganganib ang buhay. April Kapag sobra-sobra ang dami ng 1, 2014 tao, nakaamba ang kahirapan na katulad nang nangyayari ngayon sa bansa. Maraming walang trabaho, maraming bata ang hindi makapag-aral at maraming Ang gobyerno ang nagpapasan ng problema na may kinalaman sa pagdami ng populasyon at hindi magpapatuloy ang walang kontrol nakakaranas ng gutom. "Life begins at fertilization, Anything that prevents the fertilized ovum to be implanted in the uterus may be considered as abortive and therefore, if prescribed, may violate our solemn oath as physicians to save and protect human life, particularly the unborn." Dr. Oscar Tinio PMA President Nasasayang ang pondo ng pamahalaan sa pagbili ng mga contraceptives sa halip na gamitin ito sa mas mahalagang suliranin ng bansa. Ang paggamit ng Contraceptives ay masama sapagkat taliwas ito sa natural na pamamaraan ng pagkakaroon ng buhay. Natural family planning dapat ika nga at hindi mga contraceptives. Ang RH Law ay nakasisira sa moralidad ng mga mamamayan. Ang contraception ay nakasasama dahil nawawalan ng disiplina ang mga tao at tumatakas sa mga responsibilidad. Ang sex education ay nakasasama dahil magdudulot ito ng pagkasira sa murang pag-iisip ng mga batang nag-aaral. athedral.jpg 164

154 Aking Reaksyon.. Paniniwala ng Simbahang Katoliko Pamprosesong tanong 1. Sakaling dumating ka sa panahong magpapamilya ka na, kaninong paniniwala ang iyong susundin, ang paraan ng sa simbahang Katoliko o ang pananaw ng pamahalaan? Bakit? 2. Lumalabag nga ba sa moralidad ang paninindigan ng pamahalaan na gumagamit ng mga contraceptives sa pagpaplano ng pamilya? Pangatwiranan. 3. Sang-ayon ka na ba ang pondo ng pamahalaan ay gamitin sa pagbili ng mga contraceptives? Bakit? 4. Sa kasalukuyan, mayroon nang batas kaugnay ng pagpaplano ng pamilya, ang Republic Act ( The Responsible Parenthood and upang mabawasan ang mabilis na paglaki ng ating populasyon? Ipaliwanag ang sagot 5. Bilang isang mag-aaral, ano ang maitutulong mo upang mabawasan ang mabilis na paglaki ng populasyon at ang di-mabuting epekto nito? Reproductive Health Act of 2012 ). Sa iyong palagay makatutulong ba ito Gawain15. Ano ang gusto mo? Panuto: Taglay ang natamong mga kaalaman tungkol sa aralin, mga mag- aaral ng isang Poster o Editorial Cartoon. pagawin ang 1. Hatiin ang klase sa limang pangkat na may magkapareho ng bilang ng mga kasapi. Hikayatin silang sundin ang PDRS (Plan, Do, Review at Share) technique. 2. Ang lilikhaing Poster o Editorial Cartoon ay maglalaman ng mga pamana sa kabihasnan ng Bourgeoisie, Merkantilismo, National Monarchy, Simbahang Katoliko, Renaissance, at Repormasyon. Magagawa ito sa isang cartolina o illustration board. Himukin ang mga mag-aaral na maging malikhain sa kanilang gagawin. 3. Palagyan din ng paliwanag o pasasalamat sa naging ambag sa daigdig ng mga nasabing mga salik sa paglakas ng Europe. Ibahagi ito sa klase pagkatapos. 165

155 Tayain ang gawaing ito sa tulong na kasunod na rubric. Sagutin din ang pamprosesong mga tanong para sa mas malalim na pag-unawa sa aralin. CRITERIA NAPAKAGALING 3 MAGALING 2 MAY KAKULANGAN 1 MARKA IMPORMATIBO/ PRAKTIKALIDAD MALIKHAIN Ang nabuong poster o editorial cartoon ay nakapagbibigay ng kumpleto, wasto at napakahalagang impormasyon tungkol sa paglakas ng Europe. Lubos na ang pagkakadisenyo ng poster o editorial cartoon tungkol sa paglakas ng Europe. Ang nabuong poster o editorial cartoon ay nakapagbibigay ng wastong impormasyon tungkol sa paglakas ng Europe. Malikhain ang pagkakadisenyo ng poster o editorial cartoon tungkol sa ng Europe. paglakas Ang poster o editorial cartoon ay nagpapakita ng makatotohanang pangyayari tungkol sa paglakas ng Europe. Ang nilalaman nito ay may napakagandang bisa/dating sa madla. Ang poster o editorial cartoon ay nagpapakita ng pangyayari tungkol sa paglakas ng Europe. Ang nilalaman nito ay may dating sa madla. Ang nabuong poster o editorial cartoon ay kulang sa impormasyon tungkol sa paglakas ng Europe. May kakulangan ang elemento ng pagdisenyo ng poster o editorial cartoon tungkol sa paglakas ng Europe. Ang poster o editorial cartoon ay nagpapakita ng iilang pangyayari tungkol sa paglakas ng Europe. Walang dating sa madla ang nilalaman nito. KATOTOHANAN Pamprosesong tanong 1. Ano ang napuna mo sa ginawang poster/ editorial cartoon? 2. Paano nakatutulong sa iyong pang-araw-araw na buhay ang mga pamanang iniwan ng mga pangyayaring naganap sa paglakas ng Europe? 3. Paano ipinakita sa poster/editorial cartoon ang naitutulong ng mga pamanang iniwan ng mga salik sa paglakas ng Europe sa transpormasyon ng daigdig ngayon? 166

156 Pandagdag na Gawain: Magagamit ang gawaing ito sakaling may oras pa upang higit na mapalalim ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa aralin. SINE MO TO! Ipanood sa mga mag-aaral ang video na tumatalakay sa mga pangyayari at naging bunga t pamana ng Renaissance at Repormasyon. Hikayatin ang mga mag-aaral na itala ang mahahalagang punto o ideyang matutukoy sa video. Gamitin ang kasunod na mga link para sa mungkahing mga video: Renaissance: Repormasyon: Pagkatapos panoorin ang video, pasulatin ang mga mag-aaral ng sariling reaksiyon tungkol sa napanood at hikayatin silang ibahagi ito sa klase. Magpalitan ng kuro-kuro kaugnay ng epekto ng napanood sa kanilang buhay ngayon. Gawain 16. Salamin ng Aking Sarili! Panuto: Sa bahaging ito, pasulatin ang mga mag-aaral ng repleksiyon tungkol sa mga bagong kaalamang kanilang natutuhan, particular sa naitulongng mga kaalamang ito sa kanilang sarili bilang bahagi ng daigdig. Hikayatin ang mga mag-aaral na balikan at isulat hindi lamang ang mga impormasyong kanilang natutuhan, ang mga kasanayang kanilang napaunlad at mahahalagang aralna maiuugnay nila sa tunay na buhay. 167

157 Binigyang-diin sa Aralin 1 ang mga pangyayari sa panahon ng paglakas ng Europe. Nakasentro ang pagtalakay sa mga salik na nagbunsod nito, sa pagsilang at kontribusyon ng Renaissance sa Repormasyon at maging sa Kontra-Repormasyon naging tugon ng Simbahang Katoliko. Pagkatapos matutuhan ng mga mag-aaral ang aralin sa bahaging ito ng Modyul, ihanda sila sa pagtalakay ng kasunod na aralin, ang paglawak ng kapangyarihan ng Europe. 168

158 ARALIN 2: PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE ALAMIN: Sa bahaging ito, sisikaping ipatuklas sa mga mag-aaral ang mahahalagang konsepto at pangyayari sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe. Lilinangin ang dating mga kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral, pati na ang mga kasanayan upang makuha ang mga bagong kaalaman na may kaugnayan sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe. Bibigyang-diin ang mga salik na nagbigay-daan sa una at ikalawang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon, ang mga dahilan at epekto nito, maging ang mga kaganapan at epekto ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at Industriyal. Sisikapin ding masagutan ng mga mag-aaral ang mga tanong kaugnay ng papel na ginampanan ng Europe sa transpormasyon ng daigdig. Ihanda ang mga mag-aaral para sa pagtupad at pagsasagawa ng mga gawain sa aralin. GAWAIN 1: Sasama Ka Ba? Panuto: Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na sitwasyon, pagkatapos ay ipasulat sa wheel callout ang kanilang kasagutan sa tanong. Pasagutan din ang pamprosesong mga tanong pagkatapos. Panahon: 1430 Sitwasyon: Isang makulimlim na araw. Sa isang daungan ng Europe, pinagmamasdan mo ang Karagatang Atlantiko. Hindi mo alam kung anong mayroon sa kabilang dako ng karagatan. Ngunit naatasan kang sumama sa isang paglalayag. Maraming kuwentong nakatatakot ang iyong narinig hinggil sa halimaw ng karagatan at mga barkong lumubog at hindi na nakabalik. Sa kabilang banda, nabalitaan mo ringa may kayamanang naghihintay para sa mga taong makikibahagi sa paglalayag at pagtuklas ng mga bagong lupain. 169

159 Ang malalaking alon ay maaring sumira at magpalubog sa barko. Ang barko ay maaaring maglaman ng ginto, mamahaling hiyas, at mahahalagang bagay na makukuha sa kabilang bahagi ng karagatan. Sasama ka ba? (Isulat sa wheel call out ang inyong sagot) 170

160 Pamprosesong tanong 1. Ano ang pabuyang possible mong matanggap kung sasama ka sa paglalayag? 2. Ano-anong panganib ang naghihintay sa iyo sakaling sumama ka sa paglalayag? 3. Sasama kaba sa paglalayag? Bakit oo? Bakit hindi? 4. Paano nga kaya nabago ng paglalayag at pagtuklas ng bagong lupain ang pamumuhay at lipunan ng Europe? Gawain 2. Suriin mo! Panuto: 1. Ipasuri ang sumusunod na larawan. Makagagmit din ibang larawan na magpapakita ng mga bunga ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at Industriyal sa inyong lugar. 2. Ipatala sa mga mag-aaral ang naitutulong ng mga ipinakikitang larawan sa kanilang pang-araw-araw na buhay. 3. Pasagutan din ang mga pamprosesong tanong upang mas malinaw na masuri ang mga NAITUTULONG SA PANG-ARAW-ARAW NA BUHAY 171

161 Pamprosesong tanong 1. Ano-ano ang mga nakalarawan? 2. Gaano kahalaga sa iyo ang mga nakalarawan? Paano nakatulong sa buhay mo ang mga iyon? 3. Mabubuhay ka kaya sa kasalukuyan kung wala ang mga nasa larawan? Ipaliwanag ang sagot. Pandagdag na Gawain: Maaaring magpagawa ng iba pang gawaing pupukaw sa interes at susukat sa nalalaman ng mag-aaral tungkol sa aralin. Maaaring gawin ang Sino Ako, para ipakilala ang mga personalidad na bahagi ng paglawak ng kapangyarihan ng Europe. Gawain 3. Bahagdan ng Aking Pag-unlad! Matapos matukoy ng mga mag-aaral ang ilang konsepto tungkol sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe, pasagutan ang kasunod na graphic organizer. Panuto: Pasagutan ang unang kahon (Aking Alam) at ang ikalawang kahon (Nais malaman). Samantala, ang ikatlo at ikaapat na kahon (Mga Natutuhan at Halaga ng natutuhan sa Kasalukuyan) ay pasasagutan pagkatapos na PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE talakayin ang aralin. AKING ALAM NAIS MALAMAN MGA NATUTUHAN HALAGA NG NATUTUHAN SA KASALUKUYAN Paalala sa Guro: Iwanang blangko ang kahon ng MGA NATUTUHAN AT HALAGA NG NATUTUHAN SA KASALUKUYAN. Sasagutin ito ng mga mag-aaral pagkatapos na talakayin ang aralin. 172

162 Matapos matimbang at masuri ang kaalaman ng mga mag- aaral tungkol sa mga konsepto ng paglawak ng kapangyarihan ng Europe, ihanda sila sa pagtalakay ng mga bago at mahahalagang impormasyon tungkol dito. Humandang masagot ang mga nabuong katanungan sa isipan ng mga mag aaral tungkol sa paksa. Kinakailangang masuri ng guro ang dating kaalaman na tutugma sa mga bagong kaalamang matutuklasan at matututuhan ng mga mag-aaral sa kasunod na bahagi ng aralin. PAUNLARIN Sa bahaging ito, matatalakay na ang aralin. Inaasahang lilinangin ng guro ang mga bagong kaalaman upang maibahagi at maipaunawa ito sa mga mag-aaral. Ang mga nabuong katanungan sa unang bahagi ng aralin ay muling babalikan ng guro upang mabigyan ito ng makabuluhang kasagutan at pagwawasto. GAWIN NATIN ITO! Hikayatin ang mga mag-aaral na makiisa sa pagsasagawa ng sumusunod na mga gawain. GAWAIN: KUWENTONG PANGKASAYSAYAN! April Tinalakay sa Aralin 1 1, ng Yunit 3 ang 2014 mga pangyayaring nagbigay-daan upang manumbalik ang lakas ng Europe. Makikita sa dayagram ang mga salik na nagbunsod sa muling paglakas nito. Panuto: Suriin ang dayagram at sagutin ang mga tanong tungkol dito. PAGLAKAS NG EUROPE 173

163 Pamprosesong tanong 1. Alin sa mga salik na nakalahad sa dayagram ang pinakamahalagang pangyayari na nagpalakas sa Europe? Bigyang-katuwiran ang iyong sagot. 2. Sa iyong palagay, ano ang bunga ng panunumbalik ng lakas ng Europe? Gawain 4. Maglayag Ka! Panuto: 1. Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa Unang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. Maaari ring basahin ang karagdagang mga teksto. Mga Karagdagang Sanggunian: Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al pp Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et al pp Ease Modyul Matapos mabasa at masuri ang teksto, pasagutan ang pamprosesong mga tanong. Pamprosesong Tanong 1. Ano-ano ang mga motibo at salik sa eksplorasyon? 2. Bakit gusto ng mga Europeo ang spices? 3. Maliban sa spices, mayroon pa bang ibang nakuha ang mga Europeo sa kanilang eksplorasyon? 4. Bakit ang Portugal ang nanguna sa eksplorasyon ng mundo? 5. Bakit hinati ni Pope Alexander VI ang mundo sa Portugal at Spain? 6. Ano ang mahalagang bunga ng paglalayag ni Magellan? 7. Paano nakatulong ang paglalayag at pagtuklas ng mga lupain sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe? 174

164 Gawain 5. Talahanayan ng Manlalayag! Panuto: Batay sa binasang teksto, ipasulat sa talahanayan ang hinihinging mga impormasyon. TALAHANAYAN NG MANLALAYAG MGA NANGUNA SA EKSPLORASYON PERSONALIDAD BANSA TAON LUGAR NA NARATING/ KONTRIBUSYON April Pamprosesong tanong 1, 2014 Ipasagot ang mga sumusunod: 1. Sino-sino ang mga personalidad na nanguna sa paglalayag? Saang bansa sila nagmula? Anong lugar ang kanilang narating? 2. Ano ang kahalagahan ng pagkatuklas nila sa mga bagong lupain? 3. Ano-anong katangian ang ipinamalas ng mga manlalayag na nanguna sa paggalugad ng daigdig? 4. Paano nakatulong ang mga manlalayag na ito sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe? 1. Papayag ka ba kung ikaw ang naatasan na maglakbay sa isang lugar na wala pang nakararating? Bakit? Gawain 6. Pin the Flag! Panuto: 1. Maghanda ng mapa ng daigdig at maliliit na watawat ng mga bansang kanluranin na nanguna sa Unang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. 2. Hikayatin ang mga mag-aaral na simulan ang gawain sa pagtukoy sa mga bansang Kanluranin na nanguna sa Imperyalismo at Kolonisasyon ng mga bansa. 3. Bigyan ang mag-aaral ng mga watawat na kanilang ididikit sa mga 175

165 lupaing nasakop ng mga Kanluraning bansa. Pinagkunan: Matapos matukoy ng mga mag-aaral ang mga bansang nasakop ng mga Kanluranin, isulat ang pangalan ng mga ito sa kasunod na talahanayan. Sagutin rin ang mga pamprosesong tanong bilang gabay sa pagtalakay ng aralin. BANSANG KANLURANIN Portuguese Español French Dutch English BANSANG NASAKOP Pamprosesong tanong 1. Ano-anong mga bansa ang nanguna sa Unang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon? Ano-anong bansa ang kanilang nasakop? 2. Bakit nanakop ang mga bansang Kanluranin? 3. Ano ang naidulot sa Europe ng kolonisasyon ng mga bansang mga Kanluranin? 4. Paano nabago ang buhay ng mga mamamayang nasakop ng mga Kanluranin? 5. Sa kasalukuyang panahon, katanggap-tanggap bang manakop pa rin ang mga makapangyarihang bansa? Bakit? 6. Sakaling may bansang makapangyarihan na nagbabalak sakupin ang sariling bansa, ano ang iyong gagawin? 176

166 Pandagdag na gawain: Maaaring magpakita ng video tungkol sa mga pangyayari sa panahon ng unang yugto ng paglalayag. Mungkahing video clip: Mga Pamprosesong Tanong 1. Sino-sinong manlalayag ang ipinakita sa video? 2. Ano-anong lugar ang kanilang narating? 3. Bakit naging mahalaga sa mga Europeo ang pagtuklas ng mga bagong lupain? 4. Paano nakaapekto sa mga mananakop at mga bansang sinakop ang Unang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon? 5. Sa iyong palagay, makabubuti bang magkaroon pa rin ng Kolonisasyon at Imperyalismo? Bakit? Gawain 7. Mabuti o Masama? mag-aaral sa mahahalagang konseptong tinalakay. Panuto: Matapos magtalakay ang mga salik at kaganapan sa unang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon, tatayain ng gawaing ito ang pag-unawa ng mga Lalagyan ng tsek ( ) ang inaakalang tamang sagot. EPEKTO NG UNANG YUGTO NG NAKABUTI NAKASAMA IMPERYALISMO AT KOLONISASYON 1. Paglakas ng ugnayan ng Silangan at Kanluran 2. Paglaganap sa Silangan ng sibilisasyong Kanluranin 3. Pagbabago ng ecosystem ng daigdig bunga ng pagpapalitan ng mga hayop, halaman at sakit 4. Paglinang ng mga Kanluranin sa likas na yaman ng mga bansang nasakop DAHILAN 177

167 5. Interes sa bagong pamamaraan at teknolohiya sa heograpiya at paglalayag. Pamprosesong tanong 1. Ano-ano ang mabubuting epekto ng Unang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon? Ano rin ang masasamang epekto? 2. Sino ang higit na nakinabang sa Unang yugto ng Imperyalismo at kolonyalismo? Patunayan. 3. Pabor ka ba na muling mapasailalim sa mga mananakop ang ating bansa kung ang layunin ay mapaunlad ito? Bakit? Gawain 8. Ikaw at Ako, Lahat Tayo! Panuto 1. Sa gawaing ito, ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at Rebolusyong Industriyal. Pasagutan din sa kanila ang mga tanong kaugnay ng teksto. ng pag-uulat sa ibaba. 2.Hatiin ang mga mag-aaral sa tatlong pangkat. Bigyan sila ng paksang gagamitin sa pag-uulat. Magagamit ng mga pangkat ang tinukoy na pamaraan Pangkat 1: Rebolusyong Siyentipiko (Powerpoint presentation) Pangkat 2: Enlightenment (Simulation) Pangkat 3: Rebolusyong Industriyal (Panel Discussion) Kung marunong mag-computer ang mga mag-aaral, hikayatin silang gumawa ng powerpoint presentation o anumang kahalintulad nito sa kanilang pag-uulat. 3.Pag-uulat, ipasulat ang mahahalagang Impormasyonsa kasunod na talahanayan. hinggil sa aralin. Magsagawa rin ng talakayan sa tulong ng pamprosesong mga tanong. DAHILAN KAGANAPAN EPEKTO/ KINALABASAN Rebolusyong Siyentipiko 178

168 Enlightenment Rebolusyong Industriyal EPEKTO SA PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE Pamprosesong tanong April 1. Ano-ano ang dahilan 1, ng Rebolusyong 2014 Siyentipiko, Enlightenment, at Industriyal? 2. Sino-sino ang mga indibidwal na nanguna sa bawat panahon? 3. Ano-ano ang naging epekto ng bawat panahon sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe? 4. Bakit naganap ang Rebolusyong Industriyal sa Great Britain? 5. Bakit dapat pahalagahan ng mundo ang naiambag ng mga Rebolusyong ito sa kasalukuyang panahon? 2. Maaari pa kayang magkaroon ng mga ganitong rebolusyon ngayon? 3. Sa iyong pananaw, anong rebolusyon ang maaaring maganap sa kasalukuyan na may malaki ring maitutulong sa pang-araw-araw na pamumuhay? Gawain 9. May Ginawa Ako! Ikaw? Panuto: Sa tulong ng mga kaalamang nakuha sa mula pag-uulat at mga tekstong nabasa, isusulat ng mga mag-aaral ang mahahalagang impormasyon sa kasunod na talahanayan. Sundan ang halimbawa upang masagot sa gawaing ito. Sagutin din ang mga pamprosesong tanong para sa mas malinaw na pagunawa sa aralin. 179

169 PERSONALIDAD LARAWAN LARANGAN KONTRIBUSYON Halimbawa: Galileo Galilei Astronomiya Teleskopyo Pamprosesong tanong 1. Sino-sino ang mga personalidad na inyong itinala? 2. Ano-ano ang naging kontribusyon nila sa kanilang larangan? 3. Paano nakatulong ang kanilang kontribusyon sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe? 4. Sa kasalukuyang panahon, paano tayo natutulungan ng mga kontribusyon nila? 5. Bilang isang mag-aaral, paano mo mabibigyang-halaga ang kanilang naging kontribusyon? 180

170 Gawain 10. Mag-survey Tayo! Ang gawaing ito ay susukat sa lalim ng pag-unawa ng mga mag-aaral sa isinagawang talakayan. Panuto: Pasagutan ang isang survey form na naglalaman ng mahahalagang konseptong dapat naunawaan sa aralin. Pagkatapos ay likumin ang iskor ng mga mag-aaral upang matukoy kung kailangan pang balikan ang paksa o maaari nang magpatuloy sa susunod na aralin. Hikayatin ang mga mag-aaral na maging tapat sa pagsagot ng gawaing ito. Eskala 3 - Lubos na Naunawaan 2 - Naunawaan 1 - Di - naunawaan Pamantayan Sa panahon ng Rebolusyong Siyentipiko, naipaliwanag ang kaibahan ng likas na agham at karunungang pangkulto. 2. Ang kabuluhan ng Rebolusyong Siyentipiko at Enlightenment ay makikita sa paglalagay ng tao ng kaniyang kapalaran sa sariling mga kamay sa pamamagitan ng paggamit ng katuwiran. inductive method. April 4. Ipinakilala ni Nicolas Copernicus 1, ang heliocentric 2014 view. 5. Nagsimula ang Rebolusyong Industriyal sa Great Britain. 6. Napagyaman ang mga kaisipan sa edukasyon noong panahon ng 3. Mahalagang ambag ni Sir Francis Bacon sa siyentipikong pag-aaral ang Enlightenment. 7. Ang mabilis na paglaki ng populasyon ay isa sa mga epekto ng Rebolusyong Industriyal. 8. Sa Panahon ng Enlightenment, isinulong ang pantay na karapatan ng kalalakihan at kababaihan at ang karapatan ng kababaihang lumahok sa pamahalaan. 9. Ang Rebolusyong Amerikano ang nagtatag ng batayan ng demokrasyang tinatamasa ng karamihang bansa sa daigdig hanggang sa kasalukuyan. 10. Ang rebolusyon sa Latin-America ay instrumento sa pagpapalaya ng mga kolonya mula sa puwersang Kanluranin. Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga sumusunod: 1. Alin sa mga pahayag o kaisipan ang hindi mo naunawaan? 2. Ano ang naramdaman mo habang sinasagot ang survey? 3. Paano nakatulong ang survey na ito sa iyong pag-unawa ng aralin? 181

171 Gawain: DATA RETRIEVAL CHART Ang gawaing ito ay para sa mga mag-aaral na may katanungan at hindi pa lubos na naunawaan ang aralin. Panuto: Ipasulat ang hinihinging impormasyon ng Data Retrieval Chart. Pasagutan din ang mga tanong sa pagproseso ng aralin. PANGYAYARI AMBAG SA KABIHASNAN EPEKTO SA PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE Rebolusyong Siyentipiko Enlightenment Rebolusyong Industriyal Pamprosesong tanong 1. Ano-ano ang ambag ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at Rebolusyong Industriyal sa kabihasnan ng daigdig? 2. Paano nakatulong ang mga ambag na ito sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe? 3. Paano nakatulong sa iyong pang-araw-araw na buhay ang mga pamanang ito? Magbigay ng halimbawa. Gawain 11. I-collage mo Ako! Ang gawaing ito ay paghahanda sa isasagawang culminating activity sa huling bahagi ng Modyul. Panuto: 1. Hatiin ang mga mag-aaral sa limang pangkat. 2. Batay sa mga kaalamang natutunan sa nakalipas na mga gawain, lilikha sila ng isang collage na maglalaman ng mga naging kontribusyon o pamana ng mga naganap na Rebolusyon (Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at Rebolusyong Industriyal). 3. Hikayatin ang mga mag-aaral na maging malikhain sa gawaing ito, Tiyaking ang bawat miyembro ng pangkat ay makikiisa sa gawaing ito. 182

172 4. Ibahagi sa klase ang nabuong collage. Sagutin rin ang mga pamprosesong tanong bilang gabay sa pag-unawa ng gawaing ito. Gamitin ang rubric na ito sa pagtaya ng katatapos na Gawain. CRITERIA NAPAKAGALING 3 MAGALING 2 MAY KAKULANGAN 1 RATING IMPORMATIBO/ PRAKTIKALIDAD MALIKHAIN Ang nabuong collage ay nakapagbibigay ng kumpleto, wasto at napakahalagang impormasyon tungkol sa naging kontribusyon o pamana ng mga naganap na rebolusyon. Lubhang malikhain ang pagkakadisenyo ng collage tungkol sa Ang nabuong collage ay nakapagbibigay ng wastong impormasyon tungkol sa naging kontribusyon o pamana ng mga naganap na rebolusyon. Tama lamang ang pagkamalikhain ng disenyo ng collage tungkol sa naging Ang nabuong collage ay kulang sa impormasyon tungkol sa tungkol sa naging kontribusyon o pamana ng mga naganap na rebolusyon. naging kontribusyon o pamana ng mga naganap na rebolusyon. KATOTOHANAN Ang collage ay nagpapakita ng napakamakatotohanang pangyayari tungkol sa naging kontribusyon o pamana ng mga naganap na rebolusyon. kontribusyon o pamana ng mga naganap na rebolusyon. Ang collage ay nagpapakita ng sapat ng makatotohanang pangyayari tungkol sa naging kontribusyon o pamana ng mga naganap na rebolusyon. Nagpapakita ng limitadong antas ng pagkamalikhain ang pagkakadisenyo ng collage tungkol sa naging kontribusyon o pamana ng mga naganap na rebolusyon Ang collage ay nagpapakita ng iilang makatotohanang pangyayari tungkol sa naging kontribusyon o pamana ng mga naganap na rebolusyon. Pamprosesong tanong Sagutin ang mga sumusunod: 1. Ano ang napuna mo sa ginawang collage? 2. Paano ipinakita sa collage ang naitulong sa kabihasnan ng mga Rebolusyong naganap sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe? 3. Sa pang-araw-araw mong pamumuhay, paano nakakatulong ang mga pamana ng mga nabanggit na Rebolusyon? Gawain 12. Huwag Mo Akong Sakupin! Panuto: 1. Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto hinggil sa Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. Pasagutan din sa kanila ang mga tanong kaugnay ng teksto. 183

173 Gawain 13. Punuan mo ako! Panuto:Pagkatapos basahin at unawain ang teksto, ipasulat sa mga mag-aaral ang hinihinging impormasyon ng Data Chart. Ibahagi sa klase ang natapos na gawain. Magbigay din ng reaksiyon sa mga ibinigay na kasagutan. Pagkatapos ay sagutan ang mga pamprosesong tanong. IKALAWANG YUGTO NG IMPERYALISMO AT KOLONISASYON DAHILAN URI NG MGA TERITORYONG ITINATAG LAWAK NG KOLONYA NG MGA MANANAKOP Reaksiyon... Pamprosesong tanong 1. Ano-ano ang dahilan ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonyalismo? 2. Bakit naging madali sa mga Kanluranin ang pagsakop ng mga bansa? 3. Alin sa mga mananakop ang pinakamahusay mamahala? Patunayan. 4. Paano napasama ang United States sa pananakop ng mga bansa? 5. Paano naapektuhan ng pananakop ang pag-unlad ng mga dating 184

174 kolonya? 6. Sa kasalukuyan, nararanasan pa rin ba sa Pilipinas ang epekto ng pananakop? Patunayan. 7. Anong mga alaala o karanasan ang naibahagi ng mga ninuno mo na nakaranas ng pananakop? Ibahagi ito sa klase. Gawain 14. Talahanayan ng Pananakop Panuto: Pasagutan sa mga mag-aaral ang talahanayan ng pananakop. Sundan ang halimbawa para sa maayos na pagsagot sa gawain. Sagutin din ang pamprosesong mga tanong para sa gawaing ito. BANSANG NANAKOP BANSANG SINAKOP Halimbawa: Great Britain India Napakinabangan ang mga hilaw na materyales ng India. BUNGA NG PANANAKOP Sa bansang nanakop Sa bansang sinakop Nabago ang maraming aspeto ng kultura at tradisyon ng India. Pamprosesong tanong 1. Sino ang higit na nakinabang sa Ikalawang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon: ang mga bansang nanakop o ang mga bansang nasakop? Pangatuwiranan. 2. Nakaapekto ba sa ugnayan ng mga bansang nanakop at sinakop ang mga kaganapan sa panahong pagsakop sa kasalukuyang ugnayan nila? 3. Sa kasalukuyang panahon, makabubuti pa ba sa mga bansa ang pananakop? Bakit? Pandagdag na Gawain: Upang mapalalim pa ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa mga layunin ng pananakop sa ikalawang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon, pasulatin sila ng isang sanaysay na maglalaman ng kanilang pagkaunawa at saloobin batay sa paniniwalang manifest destiny at white man s burden. Pamprosesong Tanong: 1. Ano ang ibig sabihin ng manifest destiny at white man s burden? 2. Katanggap-tanggap ba ang layuning ito ng mga Kanluranin sa pananakop? Bakit? 3. Sa panahon ngayon, paano ka makatutulong sa pakikilaban sa diskriminasyon? 4. Bilang mag-aaral, ano ang maipapayo mo sa mga kamag-aral na nambubully at nabubully? Paano ka makatutulong sa kanila upang maging patas sa lahat ng pagkakataon? 185

175 Gawain 15. Timbangin Mo! Panuto: 1. Gumawa ng sariling eskala na katulad ng nasa ibaba. 2. Gamit ang eskala, ipatala sa mga mag-aaral ang mga epekto ng pananakop. 3. Ipatukoy kung saan kumiling ang nabuong eskala: sa mabuti ba o sa masama? Hingan ng reaksiyon ang mga magaaral sa kinahinatnan ng gawain. 4. Pagawin din sila ng kongklusyon tungkol sa kabuuang epekto ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. 5. Sagutin din ang mga Pamprosesong tanong para sa gawaing ito. IKALAWANG YUGTO NG IMPERYALISMO AT KOLONISASYON Kongklusyon: Pamprosesong tanong 1. Alin ang nakitang mas maraming epekto ng pananakop: mabuti ba o masama? Bakit kaya? 2. Kung ikaw ang tatanungin, mabuti ba o masama ang naging epekto ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon? Patunayan. 186

176 Gawain 16. Bahagdan ng Aking Pag-unlad Panuto: Sa bahaging ito, babalikan ng mga mag-aaral ang Concept Map na sinagutan nila sa unang bahagi ng aralin. Sasagutin sa pagkakataong ito ang bahaging mga natutuhan at halaga ng natutuhan sa kasalukuyan. PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE AKING ALAM NAIS MALAMAN MGA NATUTUHAN HALAGA NG NATUTUHAN SA KASALUKUYAN Maaari nang magpatuloy sa kasunod na bahagi ng aralin. Ihanda ang mga mag- aaral sa mas malalim na pag-unawa sa aralin. PAGNILAYAN / UNAWAIN Palalawakin at pagtitibayin ngayon ng guro ang nabuong pag-unawa at pagsusuri tungkol sa Paglawak ng Kapangyarihan ng Europe at sa bahaging ginampanan nito patungo sa transpormasyon ng daigdig. Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay ng guro sa kahalagahan ng paglakas ng Europe upang maihanda ang mag-aaral sa paglalapat o pagsasabuhay ng lahat ng natutuhan. 187

177 Gawain 17. Manifest Destiny! Isa sa nagpalawak ng kapangyarihan ng Europe ang eksplorasyon at kolonisasyon o pananakop ng mga Kanluranin sa iba t ibang panig ng daigdig, kabilang an gating bansa. Tunay nga bang nakalaya na ang lahat ng mga bansang nasakop? Pantay na nga ba ang pagtingin sa lahat, anuman ang kulay ng kanilang balat? Panuto: Sa bahaging ito, ipabasa at ipasuri ang bahagi ng paliwanag ni Former U.S. President William Mckinley tungkol sa manifest destiny. Pagkatapos ay ipatala sa mga mag-aaral ang kanilang reaksyon at saloobin sa nilalaman ng paliwanag ni Mckinley. Sagutin din ang mga pamprosesong tanong sa pagpapalalim ng aralin. Manifest Destiny, Continued: McKinley Defends U.S. Expansionism Hold a moment longer! Not quite yet, gentlemen! Before you go, I would like to say just a word about the Philippine business. I have been criticized a good deal about the Philippines, but don t deserve it. The truth is I didn t want the Philippines, and when they came to us as a gift from the gods, I did not know what to do with them. When the Spanish War broke out, Dewey was in Hongkong, I ordered him to go to Manila and to capture or destroy the Spanish fleet, and he had to; because, if defeated, he had no place to refit on that side of the globe, and if the Dons were victorious they would likely cross the Pacific and ravage our Oregon and California coasts. And so he had to destroy the Spanish fleet, and did it! But that was as far as I thought then. When I next realized that the Philippines had dropped into our laps, I confess I did not know what to do with them. I sought counsel from all sides Democrats as well as Republicans but got little help. I thought first we would take only Manila; then Luzon; then other islands perhaps also. I walked the floor of the White House night after night until midnight; and I am not ashamed to tell you, gentlemen, that I went down on my knees and prayed to Almighty God for light and guidance more than one night. And one late night it came to me this way I don t know how it was, but it came: (1) That we could not give them back to Spain that would be cowardly and dishonorable; (2) that we could not turn them over to France and Germany our commercial rivals in the Orient that would be bad business and discreditable; (3) that we could not leave them to themselves they were unfit for self-government and they would soon have anarchy and misrule over there, worse than Spain s was; and (4) that there was nothing left for us to do but to take them all, and to educate the Filipinos, and uplift and civilize and Christianize them, and by God s grace do the very best we could for them, as our fellowmen for whom Christ also died. And then I went to bed, and went to sleep, and slept soundly, and the next morning I sent for the chief engineer of the War Department (our map-maker), and I told him to put the Philippines on the map of the United States (pointing to a large map on the wall of his office), and there they are, and there they will stay while I am President! Source: General James Rusling, Interview with President William McKinley, The Christian Advocate 22 January 1903, 17. Reprinted in Daniel Schirmer and Stephen Rosskamm Shalom, eds., The Philippines Reader (Boston: South End Press, 1987),

178 Reaksyon at Saloobin : Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga tanong. 1. Ano ang nararamdaman mo habang binabasa mo ang paliwanag ni Pres. William Mckinley tungkol sa pagsakop na amerika sa ating bansa? Bakit? 2. Katanggap-tanggap ba ang paliwanag ni Pres. Mckinley kung bakit nito sinakop ang Pilipinas? Bakit? 3. Nakabuti ba sa ating bansa ang pagsakop ng mga Amerikano? Pangatwiranan. 4. Sa kasalukuyang panahon, nararanasan pa rin ba ang impluwensiya ng mga Amerikano sa ating bansa? Patunayan. 5. Sa panahong ito, paano ka makatutulong upang ipakita sa mundo na ang Pilipinas ay bansang may kakayahang pamahalaan at paunlarin ang sarili? 189

179 Gawain 18. Salamat sa Iyo! Ipagawa sa mga mag-aaral ang mga sumusunod: Panuto: 1. Balikan ang naging mga pamana ng mga Rebolusyong naganap sa Paglawak ng Kapangyarihan ng Europe. Gayundin, pagnilayan ito: Alin sa mga pamanang ito ang iyong nakita at nagamit na? 2. Lumikha ka ng isang liham pasasalamat para sa mga natuloy na pamana. 3. Makipagpalitan ng liham sa mga kamag-aral at hingan sila ng reaksiyon tungkol sa iyong ginawang sulat. Mas maraming makababasa ng iyong sulat, mas mabuti. Kung maaari mong i-post ang sulat sa isang social media ay gawin ito upang mabasa ng iba at mabigyan din nila ng importansya ang mahahalagang pamana ng mga pangyayaring naganap sa panahong tinalakay sa aralin. April 1,

180 Pamprosesong tanong Ipasagot ito: 1. Ano ang nararamdaman mo habang ginagawa mo ang sulatpasasalamat? Habang binabasa ito ng iyong kamag-aral at ng iba? 3. Bilang isa sa mga nakikinabang sa mga pamanang tinukoy, paano mo pa mabibigyang-halaga ang mga ito sa kasalukuyan? 3. Kung mabibigyan ka ng pagkakataon, anong bagay ang ibig mong maipamana sa susunod na henerasyon ng mga Pilipino? Bakit? Gawain 19. Aking Repleksiyon! Panuto: Sa puntong ito, pasulatin ang mga mag-aaral ng sariling repleksiyon na maglalaman ng kanilang naramdaman at naranasan sa pagsagot sa mga gawain ng aralin. Ipatala ang mahahalagang bagay na kanilang natutunan at kung paano ito tulong sa pagpapabuti ng kanilang sarili. Ipasulat din ang mga bagay na nais nilang baguhin o paunlarin sa kanilang sarili tungo sa pagiging produktibo at responsableng indibidwal. 191

181 Binigyang-diin sa Aralin 2 ang mga pangyayari na nagbunsod sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe: ang Una at Ikalawang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon, Rebolusyong Siyentipiko at Industriyal, gayundin ang Enlightenment ang mga nagsilbing batayan ng pag-usbong ng mga bagong kamalayan at nasyonalismo sa Europe na tatalakayin sa kasunod na aralin. Ihanda ang mga mag-aaral sa pagtalakay ng kasunod na aralin: ang Pagkamulat. 192

182 ARALIN 3: PAGKAMULAT: KAUGNAYAN NG REBOLUSYONG PANGKAISIPAN SA REBOLUSYONG PRANSES AT AMERIKANO ALAMIN: Sa araling ito, sisikapin ng guro na maipaunawa sa mga mag-aaral ang ugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Pulitikal. Pauunlarin niya ang kaalaman ng mga mag-aaral sa tulong ng mga inihandang Gawain. Gawain 1. Makinig, Mag-Isip, Magpahayag (3Ms) Iparinig sa mga mag-aaral ang awiting Tatsulok. Isulat ang lyrics sa cartolina o manila paper upang makasabay sila sa awitin. Maaaring ipakinig ito ng dalawang beses, depende sa pangangailangan ng mga mag-aaral. Pagkatapos ay ipasuri ang awit, gamit ang pamprosesong mga tanong. TATSULOK 193

183 Totoy, bilisan mo, bilisan mo ang takbo Ilagan ang mga bombang nakatutok sa ulo mo Totoy, tumalon ka, dumapa kung kailangan At baka tamaan pa ng mga balang ligaw Totoy makinig ka, wag kang magpagabi Baka mapagkamalan ka't humandusay diyan sa tabi Totoy, alam mo ba kung ano ang puno't dulo Ng di matapos-tapos na kaguluhang ito Hindi pula't dilaw tunay na magkalaban Ang kulay at tatak ay di syang dahilan Hangga't marami ang lugmok sa kahirapan At ang hustisya ay para lang sa mayaman Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok Di matatapos itong gulo Iligtas ang hininga ng kay raming mga tao At ang dating munting bukid, ngayo'y sementeryo Totoy, kumilos ka, baliktarin ang tatsulok Tulad ng dukha, nailagay mo sa tuktok Hangga't marami ang lugmok sa kahirapan Hindi pula't dilaw tunay na magkalaban Ang kulay at tatak ay di syang dahilan At ang hustisya ay para lang sa mayaman April Habang may tatsulok at sila ang 1, nasa tuktok 2014 Di matatapos itong gulo Hindi pulat dilaw tunay na magkalaban Ang kulay at tatak ay di syang dahilan Hangga't marami ang lugmok sa kahirapan At ang hustisya ay para lang sa mayaman Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok Di matatapos itong gulo Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok Di matatapos itong gulo... Di matatapos itong gulo

184 Ipabasa ito: Alam mo bang ang awiting Tatsulok ay orihinal na awitin ng bandang Buklod bilang reaksiyon sa polisiyang militarisasyon ng dating Pang. Corazon Aquino? Layon ng administrasyong Aquino na supilin ang armed revolutionary movement. Ang militarisasyong ito ay nagdulot ng kapahamakan sa malaking bilang ng sibilyan. Muling binuhay ni Bamboo ang awiting ito bilang paalaala sa dipantay na istrukturang panlipunan ng bansa. Pamprosesong tanong 1. Ano ang hinihiling ng sumulat ng awit? 2. Sino ang kinakausap sa awit? 3. Sino ang kinakatawan ng batang si Totoy? 4. Bakit kaya nais ng sumulat na baliktarin ang tatsulok? 5. Ano ang kahulugan ng tatsulok bilang pamagat ng awit? 6. Ano kaya ang kaugnayan ng awiting ito sa araling tungkol sa rebolusyon? Ipaliwanag ang sagot. 7. Ano ang kaugnayan ng awiting ito sa kasalukuyang karanasan ng maraming Pilipino? 195

185 Paalala: Talakayin sa mga mag-aaral ang kaligirang pangkasaysayan (historical background) ng awit. Bigyang- diin na ang konsepto ng rebolusyon sa awiting ito ay naiiba sa rebolusyong tatalakayin sa aralin. Upang matukoy ang mga dating kaalaman ng mag-aaral tungkol sa paksa, pasagutan ang Hagdan ng Karunungan. Sabihin sa mga mag-aaral na walang ituturing na maling sagot ngunit dapat ding seryosohin ang gawain. Gawain 2. Hagdan ng Karunungan Panuto: Punan ang kasunod na dayagram. Isulat sa bahaging initial ang iyong nalalaman tungkol sa tanong. Ano ang kaugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan April sa Rebolusyong 1, Amerikano 2014 at Pranses? INITIAL REFINED D FINAL 196

186 Sa pagsasagawa ng kasunod na gawain, makagagamit ng powerpoint presentation upang higit na makita ng mga mag-aaral ang larawang ipasusuri. Tandaang walang ituturing na maling sagot sa gawaing ito. Hayaan ang mga mag-aaral na malayang magpahayag ang kanilang saloobin tungkol sa gawain. Gamitin ang pamprosesong mga tanong sa pagsusuri ng larawan. Gawain 3. Hula-rawan Panuto: Ipasuri ang kasunod na larawan. Pabigyang- pansin ang mga simbolong makikita sa larawan upang higit na maunawaan ang mensaheng ipinahihiwatig nito. 197

187 Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga sumusunod: 1. Ano ang ipinakikita ng larawan? 2. Sino-sino ang taong makikita sa larawan? 3. Mayroon bang pagkakahati o pagkakapangkat ang mga taong ito? 4. Sino ang kinakatawan ng mga sundalo? 5. Sino naman ang kinakatawan ng taumbayan? 6. Ano ang mensaheng nais ipabatid ng larawan? 7. Mayroon ka bang naranasan, nakita o nasaksihang sitwasyon katulad ng nasa larawan? Ikuwento ito sa klase. 8. Sa iyong pananaw, positibo ba ang mensaheng ipinakikita ng larawan? Pangatuwiranan. Paalala: Maaaring magbigay ng trivia na may kinalaman sa Gawain 3. Hayaan ding magtanong ang mga mag-aaral tungkol sa gawain. Babalikan ang katanungan sa huling bahagi ng Paunlarin. PAUNLARIN Ang bahaging ito, pauunlarin ng guro ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Itutuwid ditto ang mga maling pananaw at ideya ng mga mag-aaral tungkol sa aralin. Ang naging sagot at nabuong mahahalagang tanong sa unang bahagi ng Modyul ay babalikan upang maituwid ang maling pag-unawa ng mga mag-aaral. Ipabasa ang teksto tungkol sa Ugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan at Rebolusyong Pampolitikal. Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral sa pagbasa ng teksto upang lubusan nilang maunawaan ito. Mas makabubuting ibigay ang teksto bilang advance reading upang magamit nang husto ang nakalaang oras sa talakayan at pagpapalalim ng kaalaman. Pagkatapos mabasa at maunawaan ang teksto, ipagawa ang kasunod na gawaing pang-indibidwal. 198

188 Gawain 4. Tala-hanayan (3-2-1 CHART). Punan ng kaukulang impormasyon ang tsart, batay sa binasang teksto. MGA BAGAY NA AKING NALAMAN 3 MGA INTERESANTENG IDEYA 2 MGA TANONG NA NAIS MASAGOT 1 Magsagawa ng malayang talakayan upang higit na maunawaan ng mga magaaral ang paksa. Gamitin ang kasunod na mga pamprrosesong tanong. Bukod sa mga tanong na ito mayroon ding mga katanungang makikita sa teksto na makatutulong sa pag-unawa ng mga mag-aaral. Pamprosesong tanong 1. Ano-anong pangkaisipang politikal, ekonomikal, medikal at pilosopikal ang sumibol at kumalat sa malaking bahagi ng Europe? 2. Paano nito binago ng mga kaisipang ito ang pagtingin ng mga Europeo sa kanilang pinuno at pamahalaan? 3. Naging makatuwiran kaya ang mga kaisipang ipinahayag ng mga Philosophes? Pangatuwiranan. 4. Paano binago ng Rebolusyong Pangkaisipan ang pagtingin ng marami sa sumusunod? a. relihiyon b. pamahalaan c. ekonomiya d. kalayaan Pinagkunan: Project EASE Araling Panlipunan III Modyul

189 Mga Mungkahing Babasahin: Kasaysayan ng Daigdig ni Teofisto Vivar et al (pp ) Kasaysayan ng Daigdig ni Mateo et al (pp ) Paalala: Malayang makapagdaragdag ng mga gawaing higit na magpapayaman sa kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Bilang advance reading, ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa Rebolusyong Amerikano o kaya y ipabasa ito kasama ang guro na gagabay sa mga mag-aaral. Maaari ring magbigay ng katanungan ang mag-aaral tungkol sa binasang teksto. Pagkatapos nito y ipagawa sa kanila ang kasunod na gawain. Hatiin ang klase sa lima hanggang anim na pangkat. Papiliin ng lider ang bawat pangkat at bigyan sila ng sapat na panahon upang matapos ang gawain. Gawain 5. Pulong-Isip PANUTO: Pangkatang Gawain. Ipasagot sa mga miyembro ng bawat pangkat, ang katanungan sa learning center na mapapatakda sa kanila. LEARNING CENTER I LEARNING CENTER II Ano-anong dahilan ang nagtulak sa mga Amerikanong humingi ng kalayaan mula sa Gran Britanya? Paano isinagawa ng mga Amerikano ang tahasang paghingi ng kalayaan? LEARNING CENTER III LEARNING CENTER IV Paano nakaapekto ang pagtulong ng Pransya sa mga Amerikano sa pagtamasa nito ng kalayaan? Ano kinalabasan Rebolusyong Amerikano? ang ng 200

190 Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral upang masagot at makapag-ulat tungkol sa napatakdang katanungan. Pagkatapos ng paguulat, suriin ang aralin gamit ang sumusunod na mga pamprosesong tanong. Pamprosesong tanong 1. Ano-ano ang mga pangyayaring nagbunsod sa Rebolusyong Amerikano? 2. Ano ang naging epekto ng labis na pagbubuwis ng Great Britain sa kamalayan ng mga Amerikano? 3. Paano hinarap ng mga Amerikano ang malakas na puwersang militar ng Great Britain? 4. Paano binago ng tagumpay ng mga Amerikano ang tingin ng daigdig sa Great Britain? Sa United States? Pangatuwiranan. 5. Maihahambing ba ang karanasang ito nang lumaban ang mga Pilipino mula sa mga mananakop para sa kalayaan? Pangatuwiranan. PAANO KUNG may mag-aaral na hindi nakasunod sa gawain? Maaaring ipagawa ang Saan ako Nagkamali bilang reinforcement activity kung saan ang mga magaaral na hindi nakasunod ay magbibigay sa guro ng impormasyon tungkol sa bahaging nahirapan sila sa pagsagot. Maaari rin silang magtanong tungkol sa paksa. Mungkahing Gawain: Kung may pagkakataon, ipanood sa klase ang pelikulang The Patriot. Talakayin ang mensahe nito pagkatapos. Pinagkunan: Project EASE Araling Panlipunan III Modyul 15 Mga Mungkahing Babasahin: Kasaysayan ng Daigdig (Mateo et al.) pp Kasaysayan ng Daigdig (Vivar et al.) pp

191 Bago talakayin ang aralin tungkol sa Rebolusyong Pranses, bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral na basahin ang teksto tungkol sa paksa. Upang malaman ang pagkaunawa ng mga mag-aaral, hikayatin silang gawin ang dayagram ng Pag-unawa. Sa pagsasagawa ng nasabing gawain, papiliin ang mga mag-aaral ng kanilang kapareha. Nasa pasiya ng guro ang oras na gugugulin sa gawaing ito. Gawain Bigyang-pansin 6. Dayagram ang pagpapalitan ng Pag-unawa ng ideya ng mga mag-aaral. Tiyaking hindi lamang sa iisang mag-aaral magmumula ang lahat ng kasagutan. PANUTO: Gawaing Dyad Gamit ang kasunod na dayagram, ipatukoy ang hinihinging mga impormasyon ayon sa pagkaunawa ng mga mag-aaral REBOLUSYONG AMERIKANO REBOLUSYONG PRANSES PAANO NAGKAKATULAD? 202

192 PAANO NAGKAKAIBA? REBOLUSYONG AMERIKANO ASPETO MGA DAHILAN REBOLUSYONG PRANSES MGA SANGKOT NA AKTOR DALOY NG PANGYAYARI BUNGA O IMPLIKASYON SALOOBIN TUNGKOL SA PANGYAYARI Iproseso ang gawain gamit ang sumusunod na katanungan. Pamprosesong tanong Ipasagot ang sumusunod ng mga tanong: 1. Paano nakaapekto ang kalagayang panlipunan ng karamihang mamamayang Pranses sa pagsibol ng rebolusyon? 2. Ano ang sinisimbolo ng pagbagsak ng Bastille sa pamahalaang monarkiya? 3. Naging makatuwiran ba ang paghiling ng mga Pranses sa pagbabago ng lipunan? Pangatwiranan. 4. Paano namuhay ang mga Pranses sa panahong rebolusyunaryo? 5. Bakit hindi napigil ng puwersang monarkal ang rebolusyong Pranses? 6. Paano kumalat ang kaisipang liberal sa kabuuan ng Europa? 7. Paano binago ng Rebolusyong Pranses ang heograpiyang politikal ng Europa? 8. May pagkakatulad ba ang karanasan ng mga ordinaryong Pranses sa mga ordinaryong Pilipino, partikular sa mataas na buwis? Pangatuwiranan. 203

193 Mungkahing Gawain: Ipanood sa mga mag-aaral ang pelikulang Les Miserables. Gabayan sila sa kanilang panonood ng nasabing pelikula upang higit nilang maunawaan at mapakinabangan ang mga kaisipang nakapaloob dito. Karagdagang Impormasiyon: Ang pelikulang Les Miserables ay batay sa tinatawag na Glorious Revolution na naganap sa England nang koronahan si Mary at William of Orange ng Dutch Republic. Sila ang pinili ng parliament ng England dahil sa takot na maulit ang isang absolutong pamumuno sa ilalim ni King James II. Malinaw na ipinakita sa pelikula ang mga ideyang maituturing na rebolusyonaryo sa panahong iyon. Ilan sa mga kaisipang ito ang pagkakapantaypantay ng mga mamamayan at ang kalayaan sa pamamahayag. Pinagkunan: Project EASE Araling Panlipunan III Modyul 15 Mungkahing Babasahin: April A History of the World by Marvin 1, Perry, pp (Revised Edition) Higit na palalimin ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa Rebolusyong Pranses particular sa ginampanan ni Napoleon Bonaparte. Ipabasa sa kanila ang teksto tungkol sa Napoleonic Wars. Pagkatapos mabasa ang teksto, subukin ang kaalaman ng mga magaaral sa pagsasagawa ng Time Review. Gamitin ang Timeline Rubric sa pagmamarka. Iproseso ang paksa gamit ang mga pamatnubay na tanong. 204

194 Gawain 7. Time Review (TIMELINE PLOTTING) Panuto: 1. Pabuuin ng timeline ang mga mag-aaral tungkol sa mahahalagang pangyayaring naganap sa Rebolusyong Pranses, kasama ang digmaang Napoleonic. 2. Ipatala ang mga mahahalagang pangyayaring nagging sanhi ng pag-usbong ng Rebolusyong Pranses, pati na ang pagtatapos nito. 3. Maaaring magpalagay ng mga personalidad upang higit na maging malinaw ang timeline. 4. Ipabasa ang ginawang timeline sa harap ng klase at maitanong tungkol sa kanilang saloobin tungkol dito. 5. Ipagamit ang kasunod na rubric bilang batayan ng pagmamarka sa ginawang timeline. TIMELINE RUBRIC Kategorya/ Pamantayan Pamagat Petsa Pinakatama 4 Epektibo, nakatatawagpansin at madaling maunawaan Kumpleto ang petsa ng mga pangyayari. Tiyak at tumpak ang lahat ng pangyayari MedyoTama 3 Epektibo at madaling maunawaan May kulang na 1-2 petsa ng mga pangyayari, May 2-3 mali sa mga pangyayari May kalabuan 2 Medyo mahirap maunawaan May kulang na 3-5 petsa sa mga pangyayari. Mahigit sa lima ang hindi tiyak ang petsa Malabo 1 Walang pamagat at hindi halos maunawaan Halos lahat ng mga pangyayari ay hindi tiyak 205

195 Estilo at Organisasyon Sumasakop sa lahat ng mahahalagang panahon,tama at pare-pareho ang pagitan ng bawat taon/petsa Nilalaman Nagtataglay ng pangyayaring kaugnay ng paksa Layunin Malinaw at tiyak Sumasakop sa lahat ng mahahalagang panahon, may 2-3 petsa sa panahon na hindi kapareho ang pagitan Nagtataglay ng 8-10 pangyayaring kaugnay ng paksa Malinaw ngunit may mga ideyang di-tiyak Sumasakop sa lahat ng mahahalagang panahon, nagtataglay ng 5 petsa/panahon na di parepareho ang pagitan Nagtataglay ng 6-7 pangyayaring kaugnay ng paksa Hindi malinaw Dalawa lamang ang nasasakop ng mahahalagang panahon, hindi pareho-pareho ang pagitan ng mga petsa/panahon Nagtataglay lamang ng 5 pangyayaring kaugnay ng paksa Walang ibingay na layunin 1. Ano ang papel na ginampanan ni Napoleon Bonaparte sa pagkakaisa ng 2. Paano sinakop ni Bonaparte ang iba t ibang bansa sa Europa? April 3. Bakit ninais ng mga 1, pinuno ng Europa 2014 na ibalik ang pamahalaang monarkiya? 4. Paano isinagawa ang pagbabalik ng kapangyarihang monarkal sa Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga sumusunod: mga bansa sa Europa? Pransya? Katulad ba ito ng dating monarkiya? Ipaliwanag. 5. Kung isa kang Pranses, papayag ka bang ibalik ang dating uri ng pamahalaan? Bakit? Ang huling bahagi ng araling ito ay tungkol sa Pag-usbong ng nasyonalismo sa Europe at sa pagkalat nito sa iba t ibang bahagi ng daigdig. Interesante ang paksang ito sapagkat pinatutunayan nito na ang nasyonalismo ay hindi lamang para sa rehiyon ng Europe kundi isa ring pagpapahalagang unibersal. Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa paksang ito. Gabayan ang mga mag-aaral sa pagsagot ng mga tanong. Upang matiyak ng guro kung may natandaan ang mga mag-aaral, ipagawa ang kasunod na gawain. 206

196 Gawain 8. Maalaala Mo Kaya? Panuto: Tukuyin ang konsepto, personalidad o pangyayaring tinutukoy sa bawat bilang. Gawing gabay ang ibinigay na inisyal na letra. S B 1. Ang tinaguriang Tagapagpalaya ng Timog Amerika. C 2. Tawag sa mga ipinanganak sa Bagong Daigdig na may lahing Europeo. N 3. Tumutukoy sa digmaang ipinangalan sa isang heneral na Pranses na naglayong magpakilala ng kaisipang rebolusyunaryo sa kabuuan ng Europa L 4. Haring iniluklok sa Pransya matapos magapi ang puwersa ni Napoleon Bonaparte M R 5. Ang pinakamabisa at aktibong miyembro ng Committee of Public Safety na nagtanggol sa komite laban sa mga nagtangkang buwagin ito T J 6. Ang manananggol na sumulat ng Deklarasyon ng Kalayaan ng Amerika B 7. Ang kulungang sumisimbolo sa kapangyarihang monarkal ng Pransya J S 8. Humalili kay Vladimir Lenin bilang pinuno ng USSR P 9. Naging lihim na tagasuporta ng mga rebeldeng Amerikano laban sa mga British. N 10. Masidhing damdamin na nagtutulak sa isang tao na ipinaglaban ang kaniyang kalayaan, karangalan at karapatan. Palalimin ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa sa pamamagitan ng isang malayang talakayan gamit ang mga pamprosesong tanong. Maaaring mag-isip ang guro ng mas epektibong mga katanungan na higit na magpapaunlad sa mapanuring pag-iisip ng mga mag-aaral. 207

197 Pamprosesong tanong 1. Paano nakaapekto ang Rebolusyong Intelektuwal sa pagsibol ng damdaming nasyonalismo? 2. Ano ang ginampanan ng mga kaisipang radikal sa Rebolusyong Ruso? 3. Paano nakatulong ang wikang Latin at relihiyong Katolisismo sa pagusbong ng damdaming nasyonalismo sa Latin-America? 4. Naging madali ba ang pag-usbong ng damdaming nasyonalismo sa Africa? Patunayan ang sagot. 5. Batay sa karanasan ng mga bansa sa iba t ibang bahagi ng daigdig, paano sumisibol ang damdaming nasyonalismo? 6. Ikaw, paano mo naipakikita ang iyong pagkamakabayan? Magbigay ng halimbawa. Pagyamanin ang kaalaman ng mga mag-aaral sa pagsasagawa ng kasunod na hamon. Pangkatin ang klase sa lima hanggang anim. Bigyan ng sapat na panahon ang bawat pangkat upang maisagawa nang maayos ang gawain. katanungang pamproseso. Balikan ang kasagutan ng mga mag-aaral sa unang gawain at April muling iproseso ito, gamit 1, ang katanungang 2014 matatagpuan sa ibaba. Hayaan silang makita ang koneksiyon ng awiting Tatsulok sa paksang rebolusyon at nasyonalismo. Pagkatapos nito y ipaulat sa mga mag-aaral ang kanilang produkto. Huwag kalimutang iproseso ang aralin gamit ang mga Gawain 9. Who s Who in the Revolution? Personality and History DYNAMICS) (GROUP Ipagawa sa mga mag-aaral ang sumusunod: Panuto: Upang higit mong makilala ang mga personalidad na malaki ang ginampanan sa Rebolusyong Politikal sa iba t ibang bahagi ng daigdig, hanapin ang sumusunod gamit ang internet. Bukod sa larawan ay hanapin ang talambuhay ng mga personalidad na itinakda sa inyong pangkat. Humanap ng kawili-wiling mga bahagi ng kanilang buhay na maaaring ikuwento sa klase. Bibigyan kayo ng pagkakataong iulat sa klase ang mga impormasyong nakalap. Nasa ibaba ang mga personalidad na inyong hahanapin: 208

198 Pangkat I- Patrick Henry Thomas Jefferson Pangkat II- Napoleon Bonaparte Camille Desmoulins Pangkat III- Vladimir Lenin Josef Stalin Pangkat IV- Simon Bolivar Jose de San Martin Criteria Kaalaman sa paksa Kalidad ng mga impormasyon o Rubric para sa Presentasyon Natatangi (4 puntos) Mahusay (3 puntos) Medyo Mahusay (2 puntos) ebidensiya kontekstong April pangkasaysayan 1, 2014 Estilo at pamamaraan ng Kaalaman sa presentasyon Kabuuang Marka Hindi Mahusay (1 puntos) Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga tanong na ito: 1. Ibigay ang mga bagong impormasyong iyong nalaman sa gawaing isinagawa? 2. Ano ang iyong naramdaman habang binabasa mo ang talambuhay ng mga personalidad na sangkot sa rebolusyon? 3. Paano isinakatuparan ng mga taong ito ang mga radikal na ideya sa kanilang bansa. 4. Sa iyong palagay lubusan bang naisakatuparan ng mga personalidad na ito ang kanilang naisin? Pangatwiranan. 5. Kung ikaw ang nasa kanilang posisyon, gagawin mo din ba ang kanilang ginawa? Bakit o bakit hindi? 209

199 Balikan ang iyong mga sagot sa unang gawain tungkol sa pagsusuri ng awit, subukin muling sagutan ang mga katanungan. 1. Ano ang hinihiling o hinihingi ng may-akda ng awit? 2. Sino ang kinakausap ng may-akda ng awit? 3. Sino ang kinakatawan ng batang si Totoy?Bakit kaya ninanais ng may-akda na baliktarin ang tatsulok? 4. Ano ang kahulugan ng tatsulok bilang pamagat ng awit? 5. Ano kaya ang kaugnayan ng awiting ito ukol sa aralin sa rebolusyon? Ipaliwanag ang iyong ideya. 6. Ano ang pagkakatulad o pagkakaiba ng iyong kasagutan? 7. Higit bang naging malinaw ang kaugnayan ng awit sa aralin? Bakit? Pinagkunan: Kasaysayan ng Daigdig ni Teofisto Vivar et al (pp ) Pasagutan sa mga mag-aaral ang bahaging refined sa I-R-F Map. April Gawain 10. Hagdan Ng Karunungan 1, 2014 Panuto: Punan ang kasunod na dayagram. Isulat sa bahaging refined ang iyong nalalaman tungkol sa tanong. Ano ang kaugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Amerikano at Pranses? INITIAL REFINED D FINAL 210

200 PAGNILAYAN / UNAWAIN Mahalaga ang bahaging ito sa lubusan at malalim na pag-unawa ng mga mag-aaral sa paksa. Ipagawa ang Gawain 8. Hayaang maranasan ng mga magaaral na makinig sa isang saksi at aktor ng kasaysayan. Isang panayam ang isasagawa ng mga mag-aaral sa bahaging ito. Nasa kanila ang desisyon kung sila ay gagamit ng electronic gadgets sa pagkuha ng impormasyon. Iproseso ang gawain sa tulong ng kasunod na mga tanong. Markahan ang mga mag-aaral gamit ang kasunod na rubric. Gawain 11. Kuwentong May Kuwenta (Tanungin mo sila ) Panuto: Ibigay sa mga mag-aaral ang sumusunod na mga panuto: guro, kapitbahay, malayong kamag-anak o kakilala. Kapanayamin ang isa o dalawang tao na nakilahok sa EDSA Revolution noong 1986 (EDSA I). Maaaring ito ay iyong lolo o lola, magulang, tiyo o tiya, Maaaring idokumento ang panayam gamit ang video camera o anumang electronic gadget na makatutulong sa pagkuha ng impormasyon kaugnay ng pangyayari. Itanong sa kanila ang sumusunod na mga tanong na magiging gabay sa pakikipanayam. 1. Ano po ang dahilan ng pagsama ninyo sa EDSA I? 2. Mayroon po bang pumilit sa inyo na sumama o ito ba y kusangloob ninyong desisyon? 3. Ano po ang naging karanasan ninyo sa pagsama rito? Maaari po bang ikuwento ninyo? 4. Nakuha po ba ang inyong ipinaglalaban (kung meron man) sa pagsali sa EDSA? 5. Kung bibigyan po kayo ng pagkakataon, uulitin po ba ang ninyo ang pagsama dito? Ipaliwananag. Ipakita sa klase ang iyong dokumentaryo o mga impormasyong nakalap. Mamarkahan ka gamit ang kasunod na rubric. * May kalayaan ang mga mag-aaral na indibidwal o pangkatang isagawa ang gawaing ito. 211

201 Rubric Para sa Presentasyon Criteria Kaalaman sa paksa Kalidad ng mga impormasyon o ebidensiya Kaalaman sa kontekstong pangkasaysayan Estilo at pamamaraan ng presentasyon Kabuuang Marka Natatangi 4 puntos Mahusay 3 puntos Medyo Mahusay 2 puntos Hindi Mahusay 1 puntos Pamprosesong tanong 1. Sino ang taong iyong nakapanayam tungkol sa itinakdang paksa? 2. Batay sa iyong nakalap na impormasyon, ano ang naging karanasan ng iyong kinapanayam sa kaniyang pagsama sa EDSA I? 3. Naramdaman mo ba ang katuwaan, kasiyahan o kalungkutan na ipinakita ng iyong kinapanayam? 4. Ano ang iyong naramdaman habang nakikinig ka sa iyong kinapanayam? 5. Ano ang iyong natutuhan mula sa kuwento kinapanayam? Bilang pagtatapos ng gawain, ipagawa sa mga mag-aaral ang Lesson Closure at Reflection Journal na magpapakita ng pagpapahalaga ng mga mag-aaral sa araling tinalakay, partikular sa nasyonalismo. 212

202 Gawain 12. Lesson Closure : A Good Ending Panuto: Punan ang lesson closure note. Tiyaking maging tapat sa pagsulat ng hinihinging mga impormasyon. LESSON CLOSURE Sa araling Pagsibol ng Nasyonalismo Isa sa mahahalagang kaisipan ang Mahalaga ito sapagkat Isa pang mahalagang ideya ang Nararapat itong tandaan dahil Ipagawa ito. Sa pangkabuuan Gawain 13. Pangako Sa yo (Reflection Journal) Pagkatapos ng lahat ng talakayan, hinihikayat kang magbigay ng panata o pangako na isasabuhay mo ang pagiging mapagmahal sa bayan, o ang prinsipyo ng nasyonalismo. Sa panatang iyon, masasagot ng mga ito: Paano mo maipakikita ang pagmamahal sa bayan sa iyong pang-araw-araw na pamumuhay, bukod sa pagbili ng mga produktong Pilipino? Paano mo mahihikayat ang iba na maging panata ang pagsasabuhay ng prinsipyo ng nasyonalismo? Upang makita ang pag-unlad ng kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa, muling pasagutan ang I-R-F Map. 213

203 Gawain 14. Hagdan ng Karunungan Panuto: Ipakumpleto ang kasunod na I-R-F Map. Isulat sa bahaging final ang lahat ng iyong nalalaman tungkol sa tanong. Ano ang kaugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Amerikano at Pranses? REFINED INITIAL D FINAL ILIPAT/ ISABUHAY Ang bahaging Ilipat/Isabuhay ang huling bahagi ng modyul. Sa bahaging ito, ililipat o isasabuhay ng mga mag-aaral ang kanilang mga natutuhan sa aralin. Isasagawa ito sa tulong ng mga gawaing kinapapalooban ng mga sitwasyong kasalukuyang nangyayari o kaya y maaaring kaharapin ng mga mag-aaral (real life situations and real-world setting). Sa pamamagitan nito, lalong masasanay ang mga mag-aaral sa pagiging mapanuri, mapagtimbang at matalino sa gagawing pagpasiya. Gallery Walk/ Every Child A Tour Guide Ang mga mag-aaral ay magsasagawa ng isang open exhibit tungkol sa mga kaganapan at naging pamana ng mga pangyayaring nagbunsod sa transpormasyon ng daigdig tungo sa makabagong panahon. Ipagawa ito nang pangkatan, lalo na sa paghahanda ng mgamateryales na gagamitin sa eksibit. 214

204 Magagamit ng mga mag-aaral ang mga malikhaing poster, editorial cartoon, collage, at biograpiya ng mga indibidwal na bahagi ng aralin. Kung maisasama rin sa eksibit ang mabubuong multi- media presentation o anumang maaaring ieksibit. Magtatalaga ang grupo ng mga tagapagpaliwanag o curator tungkol sa mga larawan o bagay na kanilang iieksibit. Bibigyang-diin ng bawat pangkat ang implikasyon ng mga kaganapan at pamanang napag- aralan sa pamumuhay ng mga tao, komunidad at bansa ng daigdig. Mamarkahan ang gawain gamit ang rubric na ito.. Panukatan Presentasyon Nilalaman Pinakamahusay (4) Nagpamalas ng pagkamalikhain, kahandaan, kooperasyon at kalinawan sa presentasyon ang Higit na Mahusay (3) Nagpamalas ng 3 sa 4 na kahusayan sa pagtatanghal ang pangkat Mahusay (2) Nagpamalas ng 2 lamang sa 4 na kahusayan ang pagtatanghal pangkat May tuwirang kaugnayan ang eksibit sa mga konseptong pinag-aaralan batay sa pamantayang tulad ng orihinalidad, Di Mahusay (1) Isa lamang ang naipamalas ng pangkat na kahusayan sa pagtatanghal pagkakabuo, Pangkalahatang Impak pagkakaugnay ng mga ideya at pagkamakatotohanan. Sa kabuuan, nagiwan ang eksibit ng tumpak na mensahe, nakahikayat sa mga nagmasid, at nakatanggap ng positibo pagtanggap at maayos na reaksyon sa mga nagmasid. Naipamalas ang 3 sa 4 na pamantayan Tatlo sa apat na pamantayan ang naisagawa Naipamalas ang 2 sa 4 na pamantayan Dalawa sa apat na pamantayan ang naipamalas Isa lamang sa 4 na pamantayan ang naipamalas Isa lamang sa 4 na pamantayan ang naipamalas 215

205 Transisyon sa susunod na Modyul Binigyang-diin sa araling ito ang mga dahilan, paraan, patakaran at epekto ng Una at Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. Tinalakay din ang Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, Rebolusyong Industriyal, Rebolusyong Pampulitika at Panlipunan, at maging ang pagsibol ng Nasyonalismo sa iba t ibang panig ng Daigdig. Ang mga kaganapan at pamanang iniwan ng mga pangyayaring ito ay nagdulot ng transpormasyon ng daigdig tungo sa makabagong panahon. Subalit hindi dito natapos ang mga Suliranin at Hamon ng daigdig tungo sa Pandaigdigang Kapayapaan, Pagkakaisa at Kaunlaran. Ang mga kaganapan sa bahaging ito ng Kasaysayan ng ating daigdig ay iyong matutunghayan sa susunod na modyul. 216

206 Panghuling Pagtataya 1. Ang aklat na ito ay naglalaman ng ideya tungkol sa pamamahala na nakasalig sa prinsipyo ng rule by consent. Isinasaad dito na walang karapatan ang sinuman na pamahalaan ang kanyang kapwa bagkus ito ay nasa pagsuko ng tao ng kaniyang will o kagustuhan sa pamahalaan. A. Socialism B. Social Will C. Social Consent D. Social Contract 2. Siya ang Prinsepe ng Humanismo at may-akda ng Praise of Folly kung saan niya tinuligsa ang hindi mabuting gawa ng mga pari at ordinaryong mamamayan. A. William Shakespeare B. Desiderius Erasmus C. Francesco Petrarch D. Giovanni Bocaccio A. John Calvin C. Martin Luther April D. Martin Luther King 1, Ang bansang ito sa Europe ang siyang nagpasimula sa panggagalugad sa Karagatan ng Atlantic upang makahanap ng pampalasa o spices at ginto. 3. Siya ang may-akda ng Ninety-Five Theses na tumuligsa sa mga katuruan at prinsipyo ng Simbahang Katoliko partikular ang pagbili ng indulhensya. B. John Huss A. Italy B. Spain C. Portugal D. Germany 5. Ito ay tumutukoy sa transpormasyon sa aspetong agrikultura at industriya sa mga bansa sa Europa at sa Estados Unidos na kung saan pinalitan ang gawaing manwal sa mga kabukiran ng mga bagong imbentong makinarya. A. Rebolusyong Agrikultural B. Rebolusyong Ekonomikal C. Rebolusyong Teknolohikal D. Rebolusyong Industriyal 6. Marami ang nangyari bago sumiklab ang Rebolusyong Amerikano. Ilan sa mga ito ay ang pag-alma ng mga Amerikano sa lumalaking buwis na ipinataw ng mga Ingles tulad ng Stamp Act noong Idagdag pa rito ang kaparusahang ipinataw sa naging bahagi ng insidente ng Boston Tea Party ng taong 1773 at ang sapilitang pagkuha ng pamahalaang Inglatera sa isang tindahan ng pulbura noong Ang mga ito ay nagpapatunay lamang na ang Rebolusyong Amerikano ay 217

207 A. Bunsod ng malaking buwis na ipinataw ng Inglatera B. Bunga ng ilang paglaban ng mga Amerikano sa pamahalaang Ingles C. Mauugat sa mga polisiyang hindi makatuwiran sa paningin ng mga Amerikano D. Bunga ng mahabang kasaysayan ng pang-aabuso ng mananakop at paglaban ng kolonya 7. Kinilala si Vladimir Lenin at Josef Stalin bilang tagagising ng damdaming nasyonalismo ng mga Ruso samantalang si Simon Bolivar naman ay tinaguriang Tagapagpalaya ng hilagang bahagi ng Timog at si Jose de San Martin naman sa rehiyon ng Argentina. Hindi rin malilimutan si Dr. Jose Rizal at Andres Bonifacio ng Pilipinas. Ang ideyang ito ay nagpapakita na A. Malaking bahagi ng daigdig ay sumailalim sa pananakop ng mga Kanluraning bansa. B. Bawat rehiyon o bansa sa daigdig ay may nabuhay na tagapagtaguyod ng nasyonalismo. C. Ang mga lalaki lamang ang may malaking ginampanan sa pakikipaglaban sa mga mananakop. D. Hindi uusbong ang damdaming nasyonalismo kung wala ang mga nabanggit na personalidad sa kasaysayan. 8. Sa Italya sumibol ang Renaissance dahil dito nagtatagpo ang mga kaisipan mula sa Silangan (Asya) at Kanluran (Europa). Ang kaisipang ito ay nagpapatunay lamang na. A. Malaki ang iniambag ng Heograpiya ng Italya sa pagsibol ng Renaissance. B. Hindi posible ang pagsibol ng Renaissance sa ibang bahagi ng Europa. C. Italya ang itinakdang bansang pagmumulan ng Renaissance. D. Mapalad ang Italya dahil sa lokasyon nito. 9. Ang prinsipyo sa pamamahala ni Niccolo Machiavelli na, The end justifies the means ay makikita sa anong sitwasyon? A. Madaling magwakas ang masama at malupit na pamumuno. B. Lahat ng pamamaraan ay may katapusan kung ito ay makabubuti sa lahat C. Hindi kailanman mabibigyan ng katuwiran ang isang malupit na pamumuno. D. Maaaring maging malupit sa pamumuno kung ang bunga naman nito ay para sa ikabubuti ng nakararami. 10. Bakit sinasabing ang Repormasyon ay hindi sinasadyang nakapagpatatag ng Simbahang Katoliko. A. Dahil ang mga repormista ay nagmula sa Simbahang Katoliko na may pagmamahal pa rin sa kanilang pinagmulang relihiyon. B. Dahil sa hamon ng repormasyon, nanumbalik ang Simbahan sa orihinal nitong tungkuling ispiritwal. 218

208 C. Dahil sa repormasyon, naging maingat ang mga alagad ng Simbahan sa kanilang pakikitungo sa iba. D. Dahil marami ang naniwala sa mga repormista, naisip ng Simbahan na bawiin ang mga tagasunod nito. 11. Bakit sinasabing ang Repormasyon ay hindi sinasadyang nakapagpatatag ng Simbahang Katoliko. A. Dahil ang mga repormista ay nagmula sa Simbahang Katoliko na may pagmamahal pa rin sa kanilang pinagmulang relihiyon. B. Dahil sa hamon ng repormasyon, nanumbalik ang Simbahan sa orihinal nitong tungkuling ispiritwal. C. Dahil sa repormasyon, naging maingat ang mga alagad ng Simbahan sa kanilang pakikitungo sa iba. D. Dahil marami ang naniwala sa mga repormista, naisip ng Simbahan na bawiin ang mga tagasunod nito. 12. Pinaniniwalan ni Hobbes na ang tao ay likas ang kasamaan o kaguluhan. Kaya naman, lohikal para sa kaniya na magkaroon ng isang pamahalaang. A. tutulong at gagabay sa mga mamamayan B. nakikinig sa mga hinaing ng mamamayan C. may absolutong kapangyarihan ang namumuno D. may malakas na militar na susupil sa kaguluhan ng tao 13. Malaki ang naitulong ng Rebolusyong Industriyal sa pag-angat ng ekonomiya ng Europa. Ngunit hindi mapasisinungalingan na mayroon din itong naging masamang bunga sa ekonomiya. Ito ay ang. A. Paglipat ng mga tao mula rural patungo sa mga siyudad na nagpataas ng krimen B. Paglaki ng bilang ng mga taong walang trabaho dahil sa mga naimbentong makinarya C. Kinasangkapan ang mga menor de edad upang kumita nang malaki D. Paglala ng polusyon sa mga siyudad 14. Kaalinsabay ng paglakas ng ekonomiya ng Great Britain dahil sa Rebolusyong Industriyal ay ang pagnanais nito magkaroon ng mga kolonyang bansa. Ano ang dahilan ng pagnanais na ito? A. Ninais ng Great Britain na makilala sa daigdig bilang makapangyarihang bansa. B. Naghanap ang Great Britain ng pamilihang kokonsumo sa sobra nitong mga produkto. C. Dahil sa laki ng kinita ng Great Britain nagkaroon sila ng sobrang salaping panustos sa paglalayag. D. Ninais ng Great Britain na talunin ang humihinang kapangyarihan ng Espanya sa Europa at maging sa ibang kontinent 219

209 Unawain at suriin ang sumusunod na ilustrasyon. Sagutin ang kasunod na katanungan. SANHI BUNGA Korapsyon Malawakang Dayaan sa Snap Election Human Rights Violation Pagkamatay ni Ninoy Aquino EDSA REVOLUTION Pagpapatalsik kay Marcos Pagluklok kay Corazon Aquino bilang pangulo Paniningil ng mataas na buwis Stamp Act Boston Tea Party Pagkamatay ng mga REBOLUSYONG sundalo AMERIKANO at sibilyan Paglaya ng United States mula sa Great Britain REBOLUSYONG Malawakang kahirapan Paniningil ng mataas na buwis Pang-aabuso sa mga mamamayan ng may kapangyarihan PRANSES Pagkalat ng ideyang liberal Pagkamatay ng maraming mamamayan Pagpapatalsik sa hari o monarko 15. Batay sa ilustrasyon, ano ang idinudulot ng rebolusyon? 1. Napapalitan ang pinuno ng isang bansa. 2. Higit na humihirap ang mga mamamayan. 3. Nag-uugat ito sa maling pamamahala. 4. Pagbabago ng isang lipunan. A. 1,3 C. 1,2 B. 2,3 D. 1,4 16. Gamit ang ilustrasyon, ano ang mabubuo mong paglalahad tungkol sa rebolusyon? A. Ang rebolusyon ay nag-uugat sa iba t-ibang salik. B. Kahirapan ang pangunahing dahilan ng isang rebolusyon. C. Hindi malinaw ang nagiging bunga o epekto ng rebolusyon. D. Ang rebolusyon ay naranasan ng lahat ng bansa sa daigdig. 220

210 16-17.) Tama o Mali Suriin ang mga pahayag sa bawat bilang. Makatutulong ang mga nakasalungguhit na salita sa pagsusuri ng ideya. Pillin ang letra ng wastong sagot. Gamitin ang sumusunod na option sa bilang 3-4. A. Ang una at ikalawang pangungusap ay tama. B. Ang una at ikalawang pangungusap ay mali. C. Ang unang pangungusap lamang ang tama. D. Ang ikalawang pangungusap lamang ang tama. 16. I. Ang kolonisasyon at imperyalismo ay isang halimbawa ng tunggalian ng interes at pakinabang sa pagitan ng kolonisador at kolonya. nagamit nila sa kanilang pag-unlad. II. Sa panig ng kolonya, nakabuti ang kolonisasyon sapagkat nakakuha sila ngmga kaalaman mula sa mga mananakop na III. Kaalinsabay ng Enlightenment ay ang pagkuwestiyon sa katumpakan ng mga katuruan na pinanghahawakan at pinalalaganap ng Simbahang Katolika. IV. Isa sa katuruang humamon sa Simbahan ay ang ideya na ang araw at hindi daigdig ang sentro ng solar system Suriin ang sumusunod na pahayag. Tukuyin ang letra na may maling ideya upang mahanap ang akmang paglalahat mula sa mga pagpipiliang letra. Piliin ang letra ng tamang sagot. 18. I. Nanghingi ang Bourgeoisie ng pantay na karapatan na tinatamasa ng mga nobles o maharlika. II. Ang bourgeoisie ay panggitnang uri na sumibol sa Europa bunsod ng pagbabago ng estruktura ng ekonomiya. III. Nabigyan ng posisyon sa pamahalaan ang mga Bourgeoisie dahil na rin sa pakinabang na nakukuha sa kanila. IV. Sa paglipas ng panahon ay naging isang mahalagang pangkat ang Bourgeoisie sa pagpili ng isang hari o monarko. A. Mahalaga na may panggitnang uri sa isang lipunan. B. Malaking pagbabago sa lipunan ang idinulot ng pagsulpot ng Bourgeoisie. 221

211 C. Higit na naging matatag ang pamamahala ng mga hari dahil sa tulong ng Bourgeoisie. D. Hindi lamang sa aspetong ekonomikal kundi maging sa politikal ang naging impluwensiya ng Bourgeoisie. 19. I. Ang malawakang paggamit ng salapi mula sa mamamayan ay nagpalakas sa kapangyarihan ng hari. II. Nagdulot ng pagkakaisa at katapatan sa kanilang hari ang pagkakaroon ng iisang wika ng mga mamamayan. III. Hinimok ng mga hari na bawiin ang banal na lupain mula sa kamay ng mga Muslim at muling ipagbunyi ang kahariang Kristiyano. IV. Ang krusada na humikayat sa mga panginoong-maylupa na iwan ang kanilang lupain ay nagpahina sa kanilang lakas at impluwensiya. A. Ang paglakas ng hari ay bunga ng salik politikal, ekonomikal at sosyo-kultural. B. Isa ang ekonomiya sa mahalagang salik sa paglakas ng kapangyarihan ng hari. C. Naging susi ang krusada sa paglakas ng kapangyarihan at impluwensiya ng hari. D. Pinilit ng mga hari na magkaroon ng sapat na kapangyarihan upang makontrol ang mga panginoong-maylupa. 20. Ang sumusunod ay mga bunga ng Repormasyon. I. Gumawa ng aksiyon ang Simbahang Katoliko upang muling mapanumbalik ang dating tiwala ng mga tagasunod nito at pagbutihin ang pananampalatayang Katoliko. II. Pagkakaroon ng dibisyong panrelihiyon sa Europa kung saan ang hilaga ay naging mga Protestante samantalang ang timog naman ay nanatiling Katoliko. III. Ang taliwas na ideya ng dalawang malaking relihiyon sa Europa (Katoliko at Protestante) ay nagresulta sa mahabang panahon ng digmaang panrelihiyon. IV. Pagpapanumbalik sa espiritwalidad sa Kristiyanismo, ang pagpapalaganap ng Bibliya at ang doktrina ng kaligtasan ng Bibliya. Kung susumahin, ang naging bunga ng Repormasyon ay: A. Naging mabuti para sa lahat ng mananampalataya B. Naging dahilan ng kamatayan ng mga mananampalataya C. Nagbunga ng mabuti at di-mabuti sa kabuuan ng Europa D. Higit na nagpatatag sa relihiyong Kristyanismo sa kabuuan 222

212 MODYUL 4: Ang Kontemporaryong Daigdig (Ika-20 Siglo Hanggang Sa Kasalukuyan): Mga Suliranin At Hamon Tungo sa Pandaigdigang Kapayapaan, Pagkakaisa, Pagtutulungan, At Kaunlaran PANIMULA Ang pagiging makabansa ay isang katangiang likas sa sinumang mamamayang nagmamahal sa sariling bayan. Naipakikita ito ng mga mamamayan sa iba t ibang paraan. Para sa mahihina at papaunlad na bansa, ito ang pagkakaroon ng pagkakaisa ng damdamin at layunin para sa kapakanan ng mga mamamayan at tunay na kalayaan ng Inang Bayan. Para naman sa malalakas na bansa o superpowers, ito ay pananakop upang makamit ng bansa ang katanyagan, kapangyarihan at rurok ng tagumpay. Ito marahil ang naging ugat kaya sa simula ng ika-20 siglo ay naganap ang mga hindi inaasahang pangyayari tulad ng Una at Ikalawang Digmaang Pandaigdig, paglaganap ng ibat ibang ideolohiya, ng Cold War, na humantong sa makabagong uri ng pananakop, ang Neokolonyalismo. Sa kabila ng mga pangyayaring ito, nanaig pa rin sa bawat isa ang paghahangad ng isang mapayapang mundo, kaya naitatag ang isang pandaigdigang samahan upang ang lahat ng hindi pagkakaunawaan ay agarang matuldukan. Sa Modyul na ito, susuriin ang mahahalagang papel na ginampanan ng mga bansa upang matamo ang pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan at na Paano ka makakatulong upang makamit ang pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, April kapayapaan at kaunlaran? 1, 2014 kaunlaran mula ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan. Inaasahan ang masusing paggabay ng mga guro sa mga mag -aaral upang masagot ng bawat isa ang tanong Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa kahalagahan ng pakikipag-ugnayan at sama-samang pagkilos sa kontemporaryong daigdig tungo sa pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran. Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay aktibong nakikilahok sa mga gawain, programa, at proyektong pangkomunidad at pambansa na nagsusulong ng rehiyunal at pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran. Mga Aralin at Sakop ng Modyul Aralin 1 Unang Digmaang Pandaigdig Aralin 2 Ikalawang Digmaang Pandaigdig Aralin 3 Mga Ideolohiya, Cold War at Neokolonyalismo Aralin 4 Ang United Nations at Iba Pang Pandaigdigang Organisasyon, Pangkat at Alyansa Sa Modyul na ito ay inaasahang matututuhan ang sumusunod: 224

213 Ang Kontemporaryong Daigdig (Simula sa Ika-20 Siglo Hanggang sa Kasalukuyan): Mga Suliranin at Hamon Tungo sa Pandaigdigang Kapayapaan, Pagkakaisa, Pagtutulungan at Kaunlaran Aralin I - Ang Unang Digmaang Pandaigdig Pamantayan sa Pagkatuto Nasusuri ang mga dahilan na nagbigay-daan sa Unang Digmaang Pandaigdig Nasusuri ang mahahalagang pangyayaring naganap sa Unang Digmaang Pandaigdig Natataya ang mga epekto ng Unang Dimaang Pandaigdig Nasusuri ang pagsisikap ng mga bansa na makamit ang kapayapaang pandaigdig at kaunlaran Nasusuri ang mahahalagang pangyayari naganap sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig Aralin II- Ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig Nasusuri ang mga dahilan na nagbigay-daan sa Ikalawang Digmaang Pandaidig Natataya ang mga epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig Nasusuri ang pagsisikap ng mga bansa tungo sa kapayapaang pandaigdig at kaunlaran Aralin III- Mga Ideolohiya, Cold War at Neokolonyalismo Nasusuri ang mga ideolohiyang pulitikal at ekonomik ng establisadong institusyon ng lipunan. Natataya ang epekto ng Cold War sa iba t ibang bahagi ng daigdig Nasusuri ang mga epekto ng neokolonyalismo sa mga papaunlad at dimaunlad na bansa Aralin IV- Ang United Nations at Iba Pang Pandaigdigang Organisasyon, Pangkat at Alyansa Nasusuri ang bahaging ginampanan ng mga pandaidigang organisasyon sa pagsusulong ng pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran. 225

214 Ang United Nations at mga sangay nito Mga organisasyon at alyansa Mga pang-ekonomikong organisasyon at trading blocs ARALIN 1: Ang Unang Digmaang Pandaigdig ALAMIN: Sa bahaging ito ng aralin, tutuklasin ng guro ang dating kaalaman ng mga magaaral tungkol sa mga dahilan ng Unang Digmaang Pandaigdig at mga pangyayaring nagpapakita kung paano ito lumaganap, nagpatuloy, at nagwakas. Bibigyang- pansin ang matinding epekto na iniwan ng digmaan. Inaasahang masasagot ng mga mag-aaral ang katanungang Paano nagsikap ang mga bansa na wakasan ang Unang Digmaang Pandaigdig? Ihanda ang mga mag-aaral sa pagtupad at pagsasagawa ng GAWAIN Blg. 1 : PAGSUSURI SA LARAWAN mga gawain. Gawain April 1: Konseptong Nais Ko, Hulaan 1, Mo! 2014 Ipagawa ang puzzle sa mga mag-aaral. Ipaalalang hindi nila kailangang masagot ang lahat ng bilang. Panuto: Ano ang konseptong tinutukoy ng grupo ng mga salita sa bawat bilang. Isulat ang nawawalang letra sa mga kahon upang matukoy iyon. Pansining may ibinigay nang mga letra upang maisip ang wastong sagot. Isipin kung ano ang mga konseptong tinutukoy ng bawat katanungan at isulat sa kahon ang nawawalang letra upang mabuo ito. 1. Pagkakampihan ng mga bansa A Y A 2 Pagpapalakas ng mga bansang sandatahan ng mga bansa sa Europe M L T A S O 3. Panghihimasok ng makapangyarihang bansa sa mahinang bansa. I P Y L O 4. Pagmamahal sa bayan 226

215 N S N L M 5. Bansang kaalyado ng France at Russia G T B T N 6. Organisasyon ng mga bansa pagkatapos ng World War I L E E F N A O 7. Kasunduang nagwakas sa World War I V R S I L S 8. Ang entablado ng World War I E R P 9. Ang lumagda sa Proclamation of Neutrality W D O L N 10. Alyansang binubuo ng Austria, Hungary, at Germany T L E L I N E 3. Imperyalismo Sagot sa mga Tanong 1. Alyansa 2. Militarismo 4. Nasyonalismo 5. Great Britain 6. League of Nations 7. Versailles 8. Europe 9. Woodrow Wilson 10. Triple Alliance Pamprosesong Tanong 1 Ano ang sarili mong ideya sa salitang iyong nabuo? 2 May magkakaugnay bang salita sa mga nabuo mo? Kung mayroon, paano sila nauugnay? 3. Masasabi kayang may kaugnayan ang mga nabuong salita sa pagkakaroon ng Unang Digmaang Pandaigdig? Bakit mo nasabi iyon? 227

216 Gawain 2: Graphic Organizer Matapos sagutin ang puzzle, ipasulat sa mga mag-aaral ang mga salitang maiuugnay sa bawat konseptong nasa loob ng Facts Storming Web. Gagamitin ang mga gabay na tanong upang maiugnay ito sa paksang tatalakayin. Maaaring magpalitan ng mga tanong at kuro-kuro ang mga mag-aaral tungkol sa kanilang kasagutan. FacTS storming Web Posibleng DIGMAAN Mga Posibleng Mangyari Dahilan Epekto Posibleng Maging Wakas Pamprosesong Tanong 1. Ano ang naging batayan mo sa pagsagot ng gawain? 2. Bakit kaya nagkakaroon ng digmaan? 3. Ipaliwanag ang mga posibleng mangyari sa panahon ng digmaan? 4. May pagkakatulad ba ang kasagutan mo sa kasagutan ng kaklase mo? Patunayan. Gawain 3: Larawang Suri Ipasuri ang larawan. Ipasagot ang mga pamprosesong tanong. 228

217 Source: ogle.com.ph/search?q=world+war+i+pictures&sou rce=lnms&tbm=isch&sa=x&ei=oqf4urprinoci Qf3zYHgAw&sqi=2&ved=0CAcQ_AUoAQ&biw =1208&bih=598 Pamprosesong Tanong 1. Ano ang ideyang ipinakikita ng larawan? 2. Kung magiging saksi ka sa ganitong pangyayari, ano ang possible mong maramdaman? 3. Paano kaya maiiwasan ang mga digmaan sa daigdig? PAUNLARIN Sa bahaging ito, simulan ang pagpapaunlad ng aralin. Bigyang-diin ang pagtutuwid sa maling pag-unawa ng mga mag-aaral. Balikan ang mga sagot sa bawat gawain sa unang bahagi ng yunit ay upang magabayan ang pang-unawa ng mga mag-aaral. 229

218 Ipabasa ang kasunod na teksto sa upang magsilbing sanggunian sa paggawa ng pangkatang gawain. Gamit ang binasang teksto tungkol sa Unang Digmaang Pandaigdig, (Project Ease Modyul 17 ph. 9-12), ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang nilalaman nito upang magamit sa susunod na gawain. Gawain 4: Story Map Gamiting gabay ang kasunod na Story Map upang masuri ang dahilan, pangyayari, at epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig. Tauhan Daloy ng Pangyayari Tagpuan Epekto Simula Kasukdulan Wakas Tandaan: Sa pagsusuri ng Story Map, tanggaping lahat ang kasagutan ng mga mag-aaral. Maaaring magbigay ng ilang pangyayari. Hayaan ang mga mag-aaral na magbigay ng kanilang sariling kaalaman tungkol sa mahahalagang pangyayari sa digmaan. Pasagutan sa kanila ang mga pamprosesong tanong para sa malinaw na masuri ang mga kaalaman. Pamprosesong Tanong 1. Sino-sino ang mga pinuno sa Unang Digmaang Pandaigdig? 2. Saang bahagi ng daigdig naganap ang pinakamainit na labanan? 3. Ipaliwanag ang simula, mahahalagang labanang naganap, at naging wakas ng Unang Digmaang Pandaigdig. 4. Paano nakaapekto sa mundo ang digmaang ito? 230

219 Gawain 5: Pangkat Namin, The Best Ipagawa ang pangkatang gawain upang maging mas malawak ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa paksang aralin. Unang Pangkat: Panel Interview -Tungkol sa mga dahilan ng Unang Digmaang Pandaigdig Ikalawang Pangkat: Human Frame- Tungkol sa mga pangyarari sa Unang Digmaang Pandaigdig Ikatlong Pangat: Role Play -Tungkol sa epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig Ikaapat na Pangkat: Isang pagpupulong upang makamit ang Kapayapaang Pandaigdig Pamprosesong Tanong Batay sa mga pangkatang gawain, ipasagot ang sumusunod: 5. Nakabuti ba ang Usapang Pangkapayapaan na pinangunahan ng Alyadong 1. Ano- ano ang dahilan ng Unang Digmaang Pandaigdig? 2. Ilarawan ang mahahalagang digmaang naganap sa Unang Digmaang Pandaidig. 3. Bakit napilitan ang United States na makisangkot sa digmaan? 4. Ipaliwanag ang epekto o bunga ng Unang Digmaang Pandaigdig? Bansa? Bakit? 6. Bakit nagkaroon pa rin ng lihim na kasunduan na lingid kay Pangulong Wilson? 7. Bakit hindi naging kasiya-siya sa ibang bansang kasangkot sa Unang Digmaang Pandaigdig, ang Kasunduan sa Versailles? 8. Paano nagsikap ang mga pinuno ng mga bansa na wakasan ang Unang Digmaang Pandaigdig? Rubric sa Pagmamarka ng Gawain PAMANTAYAN Puntos Pagkakabuo Hindi talaga maunawaan ang isinagawa dahil magulo ang ng daloy ng mga pangyayari. Di-gaanong mauunawaan ang pagtatanghal dahil medyo magulo ang daloy ng mga pangyayari Maayos ang pagkakaganap at may mensaheng ipinahahatid. Malinaw na nasunod ang mga pangyayari. Inilahad nang malinaw at maayos ang mga pangyayari. Nakatawag ng pansin sa mga manonood. Nilalaman Talagang hindi maunawaan ang mensahe. Magulo ang pagtatanghal. Medyo malabo sa tagapanood ang mensahe. Di gaanong maayos ang pagtatanghal. Malinaw na naipahatid ang mensahe at maayos ang pagsasagawa. Angkop at maayos ang props. Napakalinaw na naihatid ang mensahe sa ginawang pagtatanghal. 231

220 Kagamitan/ Props Nagsiganap Pagtawagpansin sa manonood Walang ginamit na kahit anong props. Magulo at maingay ang mga nagsiganap May ginamit na di maayos na props. Nakaaakit ang mga nagsiganap ngunit di gaanong maayos ang kanilang Angkop at maayos ang props. Nakaaakit ang mga nagsiganap dahil sa maayos na pagsasalita at pagarte ng nagtatanghal. Di nakatawag pansin sa manonood dahil sa mahinang pagsasalita at di seryosong pagarte. pagtatanghal. Nakatawagpansin Nakatawag-pansin sa sa manonood dahil manonood sa maayos na dahil sa pagsasalita at maayos na magandang pagarte. pagsasalita ngunit di- gaanong seryoso sa pag-arte. Napakaangkop at napakaayos ng mga ginamit na props. Mahuhusay ang mga nagsiganap dahil sa maayos na pagsasalita at magaling na pag-arte. Nakatawag pansin sa manonood dahil sa maayos na pagsasalita at madamdamin at seryosong pagarte. KABUUAN Gawain April 6: Simple Balloon 1, 2014 Gamiting gabay ng mga mag-aaral ang binasang teksto tungkol sa Kasunduang Pangkapayapaan at Liga ng mga Bansa, upang sila y makabuo ng mga ideyang isusulat sa Cloud Callout. Sikapin ding makabuo sila ng mga ideyang nagpapakita ng pagsisikap ng pinuno ng mga bansa na mawakasan ang Unang Digmaang Pandaigdig. Bigyangpansin ang mga hakbang na ginawa upang matuldukan ang digmaan. Woodrow Wilson (America) Lloyd George (England) 232

221 Vittorio Orlando (Italy) a lider upang ipakita ang paghahangad nila sa kapayapaan? George Clemenceau (France) 2. Kung isa ka sa kanila, gagawin mo rin ba ang kanilang ginawa? Bakit? 3. Sa iyong palagay, epektibo ba ang kanilang ginawang hakbang upang makamit ang tunay na kapayapaan? Bakit mo nasabi iyon? Gawain 7: Magpaliwanag Tayo Pa mp ros es on g Ta no ng 1. A no an g gin aw a ng mg Nabanggit noong Unang Digmaang Pandaigdig ang sumusunod na mga pahayag. Gamit ang 2-3 pangungusap, ipaliwanag ang kahulugan ng bawat pahayag sa pamamagitan ng pag-uugnay nito sa paksang tinalakay. Pahayag Paliwanag 1. Ang United States ay lumahok sa digmaan upang gawing mapayapa ang mundo para sa demokrasya. -Woodrow Wilson 2. Ang mga alitan ay dapat na lutasin hindi sa pamamagitan ng kumperensya kundi sa pamamagitan ng dugo at bakal. -Otto von Bismarck 233

222 3. Lahat ng ilawan sa Europe ay nawalan ng liwanag at hindi natin muling makikita ang kanilang pagiilaw sa loob ng mahabang panahon -Edward Grey Upang malaman kung lubos na naunawaan ng mga mag-aaral ang paksa, maaaring pasagutan ang kasunod na pagsusulit. Panuto: Ipasulat ang tamang sagot sa patlang. 1. Isang paraan ng pagpapalawak ng pambansang kapangyarihan at pagunlad ng mga bansang Europeo ang pag-aangkin ng mga kolonya. 2. Damdaming makabayan na maipakikita sa labis na pagmamahal at pagpapahalaga sa bansa. 3. Pagkakaroon ng bansang superpower ng mahuhusay at malalaking hukbong sandatahan sa lupa at karagatan, at pagpaparami ng armas nito. 4. April Samahang binubuo ng 1, Germany, Austria-Hungary 2014 at Italy 5. Dito naganap ang pinakamainit na labanan noong Unang Digmaang Pandaigdig 6. Pangulo ng United States na nanguna upang magkaroon ng kasunduang pangkapayapaan sa panahon ng Unang Digmaang Pandaigdig 7. Organisasyon ng mga bansa pagkatapos ng Unang Digmaang Pandaigdig 8. Kasunduang nagwakas sa Unang Digmaang Pandaigdig 9. Samahang binubuo ng France, Great Britain at Russia 10. Siya ang nakatakdang humalili bilang emperador sa Imperyong Austria-Hungary. Paalala: Hindi itatala ng guro ang puntos na makukuha ng mga mag-aaral sa bahaging i PAGNILAYAN/UNAWAIN 234

223 Sa bahaging ito, pagtitibayin ng guro ang mga nabuong pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Inaasahang sa bahaging ito ay kritikal na masusuri ang mga dahilan, pangyayari at epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig. Gawain 8: Islogan Ko, Para Sa Bayan Pagawain ang mag-aaral ng islogan na nagpapahiwatig ng kanilang matinding pagtutol sa mga kaguluhan at digmaan sa daigdig. Ipasulat ito sa kasunod na graphic organizer Rubric Para sa Paggawa ng Islogan Pamantayan sa Pagmamarka Kaangkupan ng islogan sa paksa Orihinal ang ideya Kaayusan at Kalinisan Dating (impact)sa Nagmamarka (Tugma at Gamit ng Salita Kabuuan Mga halimbawa ng islogan na maaaring gawin ng mga mag-aaral. 235

224 1. Problema ay pag-usapan Nang ang gulo ay maiwasan. 2. Bomba ay hindi solusyon Sa anumang argumentasyon. Gawain 9: Imahinasyon Ko, Sa Mapayapang Mundo Ipabasa sa mga mag-aaral ang Imagine, isang awitin ni John Lennon. Pagkatapos ay ipasuri ang nilalaman nito at ipaugnay sa Unang Digmaang Pandaigdig. Ipakikita ito sa iba t ibang malikhaing paraan, tulad ng pagguhit. Ipabahagi sa klase ang mga ginawa sa pamamagitan ng malayang talakayan, gamit ang kasunod na mga pamprosesong tanong. "Imagine" John Lennon Imagine there's no heaven It's easy if you try No hell below us Above us only sky Imagine all the people Living for today... Imagine there's no countries It isn't hard to do Nothing to kill or die for And no religion too Imagine no possessions I wonder if you can No need for greed or hunger A brotherhood of man Imagine all the people Sharing all the world.. You may say I'm a dreamer But I'm not the only one I hope someday you'll join us And the world will live as one Imagine all the people Living life in peace... You may say I'm a dreamer But I'm not the only one I hope someday you'll join us And the world will be as one Mula sa Pamprosesong Tanong: 1. Ano ang mga mensaheng nais ipahatid ng awit? 236

225 2. Aling bahagi ng awit ang pumukaw nang lubos sa iyong pansin? Bakit? 3. Paano mo ilalarawan ang isang bagong daigdig, batay sa awitin? 4. Sa iyong palagay, posible kayang magkaroon ng tunay na pagkakaisa, kapayapaan at pagtutulungan ang mga bansa sa daigdig? Ipaliwanag. 5. Bilang kabataan, paano ka makatutulong upang magkaroon ng pambansang pagkakaisa at kaunlaran ang bansa? GAWAIN 10: Damdamin Ng Mga Sundalo, Aalamin Ko Pag-aralan ang kasunod na teksto tungkol sa telegrama at talaarawan (diary) ng mga sundalo. Isagawa ng Think, Pair, Share kung saan pagkatapos mabasa ang telegrama at talaarawan ay hahanap ng kapareha ang bawat estudyante upang ibahagi ang kanyang saloobin tungkol sa nilalaman ng teksto. Mga Telegrama Tsar to Kaiser 29 July 1914, 1 a.m. Peter s Court Palais, 29 July 2014 Sa Majeste l Palais Am glad you are back. In this serious moment, I appeal to you to help me. An ignoble war has been declared in a weak country. The indignation in Russia shared fully by me is enourmous. I foresee that very soon I shall be overwhelmed by the pressure forced upon me and be forced to take extreme measures which will lead to war. To try and avoid such calamity as a European War, I beg you in the name of our old friendship, to do what you can to stop your allies from going too far. Kaiser to Tsar 29 July 1914, 1.45 a.m. (this and the previous telegraph crossed) 28 July 1914 It is with the gravest concern that I hear of the impression which the action of Austria against Serbia is creating in your country. The unscrupulous agitation that has been going to Serbia for years has resulted in the outrageous crime, to which Archduke Francis Ferdinand fell a victim. The spirit that led Serbians to murder their own king nd his wife still dominates the country. You will doubtless agree with me that we both, you and me, have a common interest as well as all Sovereigns to insist that all the persons morally responsible to the dastardly murder should receive their deserved punishment. In this case politics plays no part at all. On the other hand, I fully understand how difficult it is for you and your government to face the drift of public opinion. Therefore, with regard to the hearty and tender friendship which binds us both from long ago with frim ties, I am exerting my utmost influence to induce the Austrians to deal straightly to arrive to a satisfactory understanding with you. I confidently hope that you will help me in my efforts to smooth over difficulties that may still arise. Talaarawan (Diary) 237

226 238

227 Source: Pamprosesong Tanong 1. Ano ang mahuhulaang magkakatulad na mensahe ng mga sundalo sa kanilang telegrama at talaarawan? 239

228 2. Ano ang naramdaman mo habang binabasa ang telegrama at talaarawan ng mga sundalo? Bakit? 3. Ano ang aral na nakuha mo mula sa mga binasang telegrama at talaarawan? Gawain 11: Reflection Journal Ipagawa Ito: Gumawa ng sariling komitment sa reflection notebook. Gawing gabay ang sumusunod na tanong. 1. Paano nabago ang iyong pananaw, bilang isang mag-aaral, pagkatapos mong malaman ang naging epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig sa buhay at ari-arian ng mga tao? 2. Paano mo maipakikita ang pagmamalasakit sa iyong bansa? Reflection Journal. 240

229 ARALIN 2: Ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig ALAMIN Sa araling ito, tatalakayin ang mga dahilan, mahahalagang pangyayari, at wakas ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, pati ang mga pagsisikap ng mga kasangkot na bansa na nakamit ang kapayapaan. Kaakibat nito,sasagutinang tanong na Paano maipapakita ang pakikiisa upang maitaguyod ang kapayapaan sa iyong bansa? Sa tulong ng mga gawaing ito, inaasahang mapapayaman pa ang kaalaman at kakayahan ng mga mag-aaral. Gawain 1: Hula, Hoop! Sa pagsisimula ng aralin, ipagawa ang sumusunod na gawain. Ipasulat sa maliliit na hula hoop ang letra ng tamang sagot. Ipaalala sa mga mag-aaral na hindi nila kailangang masagot kaagad nang wasto ang lahat ng dapat tukuyin. a. League of Nations d. National Socialism b. United Nations e. Fascism c. Hiroshima Hulaan mo! 1. Isa sa mga lugar sa Japan na pinasabog ng United States 2. Ang ideolohiyang pinairal ni Hilter noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig 3. Tawag sa samahan ng mga bansa na naitatag pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig Mga Sagot: (1) C, (2) D, (3) B 241

230 Matapos pasagutan ang unang gawain, susubukan ipatukoy kung ano ang Facts at ano ang Views sa mga tinukoy na pahayag tungkol sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Gamitin ang Right Angle Approach. Gawain 2: Right Angle Approach FACTS V I E W S A. Isa sa mga dahilan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang pamumuno ni Hitler sa Germany. B. Fascism ang tawag sa ideolohiyang pinairal ni Benito Mussolini sa Italy. C. Nang salakayin ng Japan ang Pearl Harbor sa Hawaii, lubhang nagalit ang United States at nagdeklara ito ng digmaan laban sa Japan. D. Humiwalay ang Germany sa League of Nations. E. Idineklarang Open City ang Maynila noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, F. Lumaganap ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa halos lahat ng lupalop ng daigdig. Mga Sagot: Facts - B, D, E, F Views - A, C 242

231 Gawain 3: Map Talk Magagamit ang mapa upang malaman ang dating kaalaman ng mga magaaral tungkol sa aralin. Ipatunton sa mapa ang mga lugar na apektado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. _ Pananda: The blank box should contain dots = ilang lugar na sakop/sinalakay ni Hitler = ilang lugar na sakop ni Mussolini = ilang lugar na sakop ni Tojo Pagpipilian: France Britain Somalia Hawaii Egypt Pilipinas Gamit ang mga gabay, ipapangkat ang mga bansang nasakop ng tinukoy na mga pinuno noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Mga Sagot: HITLER MUSSOLINI TOJO France Somalia Pilipinas Britain Egypt Hawaii 243

232 Gawain 4 : I-R-F Chart Upang mapagtibay ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral, pasagutan ang IRF Chart. Ipasulat sa kolumn I initial ang kasagutan sa tanong na Sa kabila ng pagsisikap ng mga bansa na wakasan ang Unang DIgmaang Pandaigdig at magkaroon ng kapayapaan, bakit nagkaroon pa rin ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig? Ang dalawang natitirang hanay ay pasasagutan sa susunod na bahagi ng pag-aaral. I-R-F Chart I nitial answer R- evised answer F- inal answer PAUNLARIN Sa bahaging ito, inaasahang mas lalawak ang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa mga dahilan ng pagkakaroon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, sa naganap na mahahalagang pangyayari, sa epekto at pagsisikap ng mga bansang makamit ang kapayapaan. Maaari ng pabalikan ang mga kasagutang nabuo sa unang bahagi ng aralin upang mapagtibay ang tamang kasagutan at maiwasto ang maling sagot o konseptong nabuo, kung meron man. Pagtuunan din ng pansin ang teksto at ipasagot ang mga gawain. Gawain 5: Magpangkat-Pangkat Tayo! Ipakita sa mga mag-aaral ang dayagram sa ibaba upang makita ang magiging daloy ng pangkatang gawain. Nakaturo sa arrow ang paksang tatalayakin ng bawat pangkat sa pag-uulat. 244

233 Dahilan Mahahalagang Pangyayari Wakas Epeko IKALAWANG DIGMAANG PANDAIGDIG Pangkat 1 Pangkat 1 Pangkat 1 Pangkat 1 I. Unang Pangkat: Mga Dahilan ng Unang Digmaang Pandaigdig II. Ikalawang Pangkat: Mahahalagang Pangyayari noong Ikalawang Digmaan Pandaigdig III. Ikaltlong Pangkat: Mga kaganapang nagbigay-daan sa pagwawakas ng IV. Ikalawang Digmaang Pandaigdig Ikaapat na Pangkat: Mga Epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto mula sa Project EASE. (Tingnan sa Learning Materials ng Mag-aaral). Maaari ring basahin ang Kasaysayan ng Daigdig para sa karagdagang reperensya. Matapos mabasa ang teksto, tawagin ang Unang Pangkat para sa kanilang paguulat o presentasyon. Rubrik sa Pagmamarka ng Gawain PAMANTAYAN Puntos Pagkakabuo Nilalaman Kagamitan/ Props Hindi talaga maunawaan ang isinagawa dahil magulo ang paglalahad ng mga impormasyon Di maunawaan ang nais ipahatid ng mensahe. Magulo ang pagtatanghal. Walang ginamit kahit anong props. Di gaanong naunawaan ang pagtatanghal dahil magulo ang daloy ng pangyayari Di masyadong malinaw sa tagapanood ang mensahe. Medyo maayos ang pagtatanghal. May ginamit na gaanong props, ngunit di maayos. Maayos ang pagkakaganap at may mensaheng ipinahahatid. Malinaw na nasunod ang pangyayari. Malinaw na naipahatid ang mensahe at maayos ang pagtatanghal. Angkop at maayos ang props. Talagang malinaw at maayos ang mga pangyayari. Nakatawag ng pansin sa mga manonood. Napakalinaw na naihatid ang mensahe sa ginawang pagtatanghal. Napakaangkop at napakaayos ng mga ginamit na props. Nagsiganap Magulo at hindi seryoso ang mga Nakaakit ang mga nagsiganap ngunit Nakaakit ang mga nagsiganap dahil sa Napakahusay ng mga nagsiganap 245

234 Pagtawag-pansin sa manonood nagsiganap Hindi talaga nakatawag pansin sa manonood. Halatang kulang sa paghahanda sa gawain di gaanong maayos ang kanilang pag-arte. Nakatawag pansin din sa manonood dahil sa maayos na pagsasalita ngunit kulang pa rin sa paghahanda. maayos na pagsasalita at pagarte.. Nakatawag pansin sa manonood dahil sa maayos na pagsasalita,t magandang pagarte at maayos na props. dahil sa maayos na pagsasalita at mahusay at madamdaming pagarte. Lubhang nakatawag- pansin sa manonood dahil sa malikhaing props at madamdaming pag-arte. KABUUAN Gawain 6: UpThe Stairs Timeline Upang matiyak ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa mahahalagang pangyayaring nagbigay daan sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ipagawa ang Up the Stairs Timeline. Gagamitin nilang gabay ang tekstong binasa sa Modyul ng Magaaral. UP THE STAIRS TIMELINE Paksa: Pamprosesong Tanong: 246

235 Ipagawa: 1. Ano-ano ang mga pangyayaring naging dahilan ng pagsiklab ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig? Isulat sa Timeline. 2. Sa mga binanggit na sanhi ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, alin, sa palagay mo, ang pinakamabigat na dahilan? Ipaliwanag ang sagot. Gawain 7: Tri-Story! Dahil alam na ng mga mag-aaral ang naging dahilan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ipagawa ang presentasyon ng Ikalawang Pangkat. Pagkatapos ay ipabuo sa mga mag-aaral ang kasunod na graphic organizer. Ipasulat sa bilog ang mahahalagang pangyayaring naganap sa mga lokasyong tinutukoy sa bilog. Digmaan sa Europa Ikalawang Digmaan sa Hilagang Africa Digmaang Pandaigdig Digmaan sa Pasipiko at pagkasangkot ng Estados Unidos sa Digmaan Ipaalala sa mag-aaral na makikita sa kasunod na teksto (Pagwawakas ng Digmaan) ang tungkol sa Digmaan sa Hilagang Africa. 247

236 Pamprosesong Tanong: 1. Bakit lumaganap sa ibang kontinente ang digmaan? 2. Ano ang dahilan kung bakit sumali ang United States sa digmaan? 3. Kung ikaw ang pangulo ng Amerika ng panahong iyon, haharapin mo rin ba ang panganib? Gawain 8 : History Frame Ngayong alam na ng mga mag-aaral ang wakas ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, pasagutan ang History Frame na nagpapakita ng mahahalagang impormasyon tungkol sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Ipabasa ang teksto sa Modyul ng Mag-aaral. Maaari ring ipabasa ang Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista Vivar, et. al. Ipaulat sa Ikaapat na pangkat ang itinakdang paksa sa kanila. Pasagutan ang history frame upang masukat ang pag-unawa ng mga magaaral tungkol sa mga teksto. 248

237 Pamagat/Pangyayari: Mga Personalidad na kasangkot: Suliranin o Mithiin: Saan: Kailan: Kinalabasan: Mahahalagang Pangyayari: Tema/ Aral na nakuha: Pamprosesong Tanong: 1. Anong pangyayari sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang tumatak sa iyong isipan? Bakit mo nasabi iyon? 2. Ano ang pangkabuuang aral ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig para sa iyo? 3. Paano nakaapekto ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa larangan ng kabuhayan, politika at kultura ng mga bansang nasangkot sa digmaan? 249

238 Gawain 9 : Semantic Web Pasagutan ang Semantic Web pagkatapos basahin ang teksto. Tingnan ang teksto sa Modyul ng Mag-aaral. UNITED NATIONS Pamprosesong Tanong: 1. Ano ang layunin ng United Nations? Nakatulong ba ito upang mawakasan ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig? 2. Sa kasalukuyan, ano ang ginagawang hakbang United Nations upang maisulong ang kapayapaan sa daigdig? 3. Paano pinanatili ng United Nations ang pagsusulong ng kapayapaan at pagkakaisa sa daigdig? 250

239 Gawain 10: I-R-F Chart Pabalikan sa mga mag-aaral ang I-R-F Chart. Sa puntong ito, ipasulat ang kanilang Revised Answer. Inaasahang mas malinaw na nilang masasagot ang katanungang Sa kabila ng pagsisikap ng mga bansa na wakasan ang Unang DIgmaang Pandaigdig at magkaroon ng kapayapaan, bakit nagkaroon pa rin ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig? I nitial answer I R F Chart R- evised answer F- inal answer PAGNILAYAN/UNAWIN: Sa bahaging ito, pagtitibayin ng guro ang nabuong pag-unawa tungkol sa paksa. Inaasahan ding kritikal nang masusuri ng mag-aaral ang mga konseptong napag-aralan hinggil sa simula, mahahalagang pangyayari, wakas, at epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Gawain 11: Reflection Journal Magpagawa ng reflective journal. Mula sa larawang nasa ibaba na nagpapakita ng epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, tanungin ang magaaral kung ano ang kanilangmaiisip at mararamdaman kung sila ang nakatira sa lugar na ito na sinira ng digmaan. 251

240 0/The_Sandman_a_B- 24_Liberator,_piloted_by_Robert_Sternfels.jpg s-of-world-war-ii-image.jpg REFLECTIVE April JOURNAL: 1, Pamprosesong Tanong: Ipasagot: 1. Ano ang ipinakikita sa larawan? 2. Paano ka makatutulong upang maiwasan na ang ganitong pangyayari? Maaaring magpalitan ng mga tanong at kuro-kuro tungkol sa mga kasagutan. 252

241 Gawain 13: I-R-F CHART Pabalikan muli sa mga mag-aaral ang I-R-F Chart. Sa pagkakataong ito, isusulat na nila ang pinal na sagot batay sa kanilang pag-unawa sa paksang tinalakay. Inaasahan ding malinaw na nilang masasagot ang katanungang Sa kabila ng pagsisikap ng mga bansa na wakasan ang Unang DIgmaang Pandaigdig at magkaroon ng kapayapaan, bakit nagkaroon pa rin ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig? I nitial answer I R F Chart R- evised answer F- inal answer Gawain 14: Kapayapaan, Palaganapin Natin! Bukod sa kapayapaang pandaigdig, nais ng lahat ng bansa na magkaroon ng panloob na kapayapaan sa kanilang bansa. Sa Pilipinas, may proklamasyong inilabas si dating Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo na naglalayong palaganapin ang kapayapaan sa bansa. Ipabasa sa mga mag-aaral ang Proclamation 675. Pagkatapos basahin ang proklamasyon, pasagutan sa mga mag-aaral ang kasunod na graphic organizer: 253

242 Ano ang nilalaman? Para saan? Proclamation 675 Kabutihang dulot? Reaksyon Pamprosesong Tanong: Ipasagot: 1. Tungkol saan ang Proklamasyon ni Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo? 2. Sa iyong palagay, gaano kahalagang magkaroon ng National Peace Consciousness Month ang isang bansa? 3. Bilang mag-aaral, paano ka makatutulong sa pagpapalaganap ng kapayapaan sa iyong komunidad? Batiin ang mga mag-aaral sa matagumpay na pagtatapos ng Aralin

243 ARALIN 3: Mga Ideyolohiya, Cold War, at Neokolonyalismo ALAMIN Sa bahaging ito, bibigyang-pansin ang pag-unlad ng iba t ibang ideolohiya sa daigdig. Susuriin din ang Cold War at ang epekto nito sa mga bansa. Ang pangkalahatang kalagayan ng mga papaunlad at di- maunlad na bansa na dulot ng neokolonyalismo ay bibigyang-linaw sa pamamagitan ng paghikayat sa mga mag-aaral na magbigay ng sariling pananaw tungkol sa mga hamon at suliraning dala ng mga isyung ito sa daigdig. Inaasahan din na masasagot nila ang tanong na Paano nakaapekto ang iba t ibang ideolohiya, cold war at neokolonyalismo sa kaunlaran ng mga bansang papaunlad pa lamang? Gawain 1: Mga Letrang Ito, Iaayos Mo! Ipagawa. Gawing malinaw sa mga mag-aaral na hindi inaasahang maging tama lahat ang mga sagot.ang mahalaga ay matukoy nila ang mga salitang may kaugnayan sa paksang tatalakayin. Panuto: Bumuo ng salita batay sa ginulong mga letra. R D A W O C L 1. April 1, A Y I H O L I D E O O L W. R D K A B N 8. S S I U R A R O N I T A I N C R U N O M I E K O K O 4. S O N M U O M K I 9. F N G E I O R A I D R I M E A A C L O N M O N E O L I S K O Y A 255

244 Pamprosesong Tanong Ipagawa: Pagkatapos mabuo ang mga salita, sagutin ang mga tanong na ito: 1. Ano ang iyong ideya tungkol sa mga salitang nabuo? 2. May ugnayan kaya ang mga salita? Ano? 3. Kung pag-uusapan ang mga isyu sa kasalukuyan, paano mo iuugnay ang mga salitang iyong nabuo? Mga salitang mabubuo mula sa ginulong mga letra: 1. Cold War 2. Ideolohiya 3. World Bank 4. Komunismo 5. America 6. Russia 7. Iron Curtain 8. Ekonomiko 9. Foreign Aid 10. Neo-kolonyalismo Maaaring hikayatin ang mga mag-aaral na magbigay ng sariling kahulugan sa mga salitang kanilang nabuo. ito. Hindi itatala ng guro ang puntos na makukuha ng mga mag-aaral sa bahaging 256

245 Gawain 2: Donuts Game DONUTS Sa pagkakataong ito, hikayatin ang 12 mag-aaral na sumali sa laro. Bubuo sila ng dalawang bilog na anyong donut. Gagawin nilang gabay ang tanong ng guro at magbabahagi ang bawat isa ng kanilang ideya habang umiikot upang magkaroon ng bagong kapareha at makausap ang lahat ng miyembro ng pangkat. Pamprosesong Tanong 1. Sa mga salitang nabuo sa unang gawain, alin kaya ang mga salitang magkakaugnay? 2. Bakit magkakaugnay ang mga salitang iyong napili? Ang anim na mag-aaral na nasa loob ng bilog ang mag-uulat ng iba t ibang ideya na nabuo ng bawat pangkat. Maaaring magkaroon ng malayang talakayan pagkatapos ng pag-uulat upang maiugnay sa paksang tatalakayin. 257

246 Gawain 3: Mundo ng Tunggalian, Ayon sa Larawan Panuto: Pag aralang mabuti ang mga larawan. Sagutin ang mga tanong na nasa loob ng talahanayan mmer3.png /stock-photo-american-symbol-statue-of-liberty jpg- QvOOjDjqEMr0x3_V5hANSi9kV7LkZJ1kS Mga Tanong 1. Anong mga imahe ang kapansin- pansin sa unang larawan? 2. Ano ang kahulugan ng mga imahe sa unang larawan? MGA POSIBLENG KASAGUTAN Ang imahe ay nagpapakita ng watawat na kulay pula at dilaw. Ito rin ay may imahe ng martilyo at karet. Ang mga imahe ay sumisimbolo sa mga manggagawa dahil ito kadalasan ang ginagamit ng mga manggagawa sa kanilang trabaho. 258

247 3. Anong bansa, sa iyong palagay, ang gumamit ng ganitong simbolismo bilang representasiyon ng kanilang paniniwala? 4. Anong sikat na estatwa ang ipinakikita sa pangalawang larawan? Anong mga detalye ng estatwa ang ipinakikita rito? 5. Sa iyong palagay, ano ang kahulugan ng mga detalye ng estatwang ito? Saang bansa ito matatagpuan? 6. Anong aksiyon ang ginagawa ng mga imaheng makikita sa ikatlong larawan? Ang bansang Unyong Sobyet ang gumamit ng ganitong simbolismo sa kanilang watawat tanda ng kanilang paniniwala sa lakas ng manggagawa. Nasa sa larawan ang Statue of Liberty. Ipinakita nito ang kadena na nasa paanan ng estatwa gayon din ang isang aklat na may nakaukit na Roman numerals na petsa ng paglaya ng Estados Unidos. Mayroon ding hawak ang estatwa na sulo na may naglalagablab na apoy. Ang putol na kadena ay sumisimbulo sa paglaya sa kalupitan. Ang aklat ay nagpapakita ng karunungan na panlalaban sa pang- aapi at ang sulong may naglalaglab na apoy ay nagpapakita ng liwanag na nakamtan dahil sa pagtalikod sa pang- aapi at pagyakap sa demokrasya. Ang estatwa ay matatagpuan sa Estados Unidos. Animo'y nagsi-see saw sa larawan ng mundo ang dalawang imahe sa larawan. 7. Sa iyong palagay, anong mga bansa ang sinisimbolo ng nagtutunggaling imahe? 8. Ano ang kahulugan ng pagtutunggaling ito ng mga bansa? Ang lalaki sa kaliwa ay si Uncle Sam na sumisimbulo sa Estados Unidos. Ang oso sa kanan ay sumisimbulo sa USSR. Ito ay nagpapakita ng tunggalian ng dalawang bansang nabanggit upang matalo o maungusan ang bawat isa sa impuwensiya at kapangyarihan. Cold War ang tawag dito. 259

248 Gawain 4: ABC Brainstorm Strategy Pagkatapos ng mga paunang gawain, isulat sa kahon ang mga salitang may kaugnayan sa paksang tatalakayin. Hindi kailangang mapuno ang kahon, ang mahalaga ay matukoy ang mga ideya ng mag-aaral. Halimbawa: A- Asia A G M S B H N T C I O U D J P V F L R XYZ E K Q W Pamprosesong Tanong Ipasagot: 1. ilang salita ang naisulat mo? 2. Ano ang ginawa mong batayan sa pagsagot? 3. Paano kaya nauugnay ang mga salitang pinili mo sa paksang ideolohiya? PAUNLARIN Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa ideolohiya. Sa pagkakataong ito, maaaring linangin ang kaisipang ito sa tulong ng iba t ibang estratehiya. Nararapat ding ipaalala na dapat ay handa silang makiisa sa iba t ibang gawain sa araling ito. 260

249 Gawain 5: Talahanayan Punan Mo Pagkatapos basahin ang teksto, subukan ang kaalaman ng mga ma-aaral sa tulong data retrieval chart. Mga Ideolohiya Katangian Bansang Nagtaguyod Pamprosesong Tanong 3. Paano nagkakaiba ang kanilang patakaran at katangian? 1. Ano-ano ang iba t ibang uri ng ideolohiya sa daigdig? 2. Anong mga bansa ang nagtaguyod sa mga ideolohiyang ito? Gawain 6: Hagdan ng mga Ideya Pasagutan ang kasunod na ladder web at ipasulat ang mahalagang papel na ginagampanan ng ideolohiya sa isang bansa. Bakit mahalaga ang ideolohiya sa isang bansa? 261

250 Iba t ibang ideolohiya ang sinusunod ng mga bansa sa daigdig. Naaayon ito sa kanilang kasaysayan, paniniwala at kultura. Anuman ang ideolohiya ng bawat isa, nararapat na ito ay makatugon sa pangangailangan ng mga mamamayan at maging daan sa pag-unlad ng bansa. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa paglaganap ng komunismo sa Russia, Fascismo sa Italy at Nazismo sa Germany. Gawain 7: Paniniwala Ko, Gets Mo! Maaaring magsagawa ng pangkatang gawain na magpapakita ng maikling role play/ dayalogo o iskrip na tutukoy sa mga prinsipyo at paniniwala ng Russia, Italy at Germany at mga patakarang ipinatupad sa mga bansang pumanig sa kanilang ideolohiya. Unang Pangkat- Ang Pagsilang ng Komunismo sa Russia Ikalawang Pangkat- Ang Pagsilang ng Fascismo sa Italy Ikatlong Pangkat- Ang Nazismo sa Germany Ipasagot ang pamprosesong mga tanong batay sa tinalakay sa pangkatang gawain. April Pamprosesong Tanong 1, Ano ang dahilan ng kaguluhan sa Russia? 2. Paano nakuha ni Lenin ang pagtitiwala ng mga tao sa Russia? 3. Paano naging ganap na komunista ang Russia? 4. Ano- ano ang mga salik na nagbigay -daan sa Fascismo sa Italy? 5. Naniniwala ka ba sa prinsipyong sinusunod ng Fascismo? 6. Bakit itinuturing na pinakamalupit na diktaduryang totalitarian ang Nazismo sa makabagong panahon? 7. Paano pinamahalaan ni Hitler ang Germany sa ilalim ng ideolohiyang Nazismo? 8. Ano ang mga salik na nagbigay-daan upang yakapin ng mga bansa ang kanilang ideolohiya. 9. Ano ang bahaging ginagampanan ng puwersang demokrasya at komunismo sa kalagayan ng tao? 10. Paano nagkakaiba ang ideolohiyang sinusunod ng mga bansa? 11. Paano nauugnay ang puwersang pangkabuhayan ng bansa sa kalagayang politikal nito? 262

251 Rubric sa Pagtataya ng Role Play Mga Pamantayan Marka Malinaw na naipakita ang mensahe ng aralin 25% Makatawag-pansin ang pagkakaganap ng mga tauhan 25% Pangkalahatang kaayusan 25% Dating sa mga manononod 25% Kabuuan Gawain 8: Triad Web Ipagawa: Sa tulong ng Triad Web, paghambingin ang personalidad at katangian ng tatlong pinuno. Isulat sa tatsulok ang magkakatulad na paniniwala ng tatlong pinuno at sa tatlong bilog ang kanilang pagkakaiba. Adolf Hitler BenitoB Benito Mussolini Vladimir Lenin 263

252 Gawain 9: Punto For Punto Ipagawa ang estratehiyang ito na katulad ng isang debate. Ipasunod ang kasunod na mga hakbang. Mga Hakbang: 1. Tukuyin ang usaping pagtatalunan: Aling ideolohiya ang dapat pairalin sa Pilipinas? demokrasya o komunismo? 2. Hatiin ang klase sa dalawang panig na maghahanda ng mga argumento. Piliin ang mga kasapi ng team at lider. 3. Pag-usapan ng bawat pangkat ang kanilang mga argumento o katwiran at patunay. 4. Simulan ang debate. Magpalitan ang pagsasalita ng dalawang grupo 8. Tanungin ang klase kung aling pangkat ang mas epektibo sa debate. Inaasahan 5. Isagawa ang rebuttal matapos maibigay ang mga argument. 6. Ibuod ang argumento ng bawat pangkat. 7. Suriin ang debate batay sa mga pamantayan. ang mahusay na pagtanggap ng pagkatalo (sportsmanship) at ang pagtaya ng kahusayang magsalita, mag-isip at mangatuwiran. Rubric Para Sa Debate: PAMANTAYAN Organisasyon- Lohikal ang presentasiyon at pagkakaugnay ng ideya Nilalaman- May ebidensya ang pagkakaunawa sa mga pangunahing argumento Presentasiyon- Wasto, malinaw at makatwiran ang mga pangungusap at inilahad ayon sa napagkasunduang mga pamantayan. Kakayahang Sumagot sa Tanong- Maayos at wasto ang sagot sa mga tanong ng kalabang panig. Kabuuang Iskor 264

253 Gawain 10: Pag-Isipan Mo, Araling Ito! Pagkatapos matiyak ang iba t ibang ideolohiya sa daigdig, Alamin ang ideya ng mga mag-aaral tungkol sa Cold War. Ipabasa ang teksto at ipagawa ang kasunod na gawain.ipasulat sa cloud callout ang mga salita at terminolohiyang may kaugnayan sa paksa. John F. Kennedy Cuban Missile Crisis US USSR Paalala: Maaari gamitin ang tekstong Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al, ph Gawain 11: Compare and Contrast Sa gawaing ito, hayaang makapag-isip ang mga mag-aaral tungkol sa pagkakaiba ng mga patakaran ng KOMUNISMO at DEMOKRASYA. Ipatukoy ang mga katangian ng dalawang ideolohiya, ang mga bansang pumanig sa kanila, at ang mga naimbentong kagamitan para sa mapalakas ang puwersa ng bawat isa. Ipasulat sa gitna ng dalawang figure kanilang pagkakapareho. 265

254 US USSR Demokrasya Komunismo COMPARE AND CONTRAST Mga Posibleng Kasagutan: 1. Pumanig sa ideolohiyang demokrasya ang Timog Korea, Taiwan at Timog Vietnam; sa komunismo naman ang People s Republic of China, Hilagang Korea at Hilagang Vietnam. 2. Kapwa gumawa ng mataas na uri ng armas ang US at USSR. 3. Upang mas mapalakas ang kanilang puwersa, inilunsad ng US ang Apollo 11 upang makarating ang tao sa buwan. Samantala, ang USSR ay naglunsad ng Supersonic at Sputnik, ang unang sasakyang gumalugad sa kalawakan. 266

255 Gawain 12: Discussion Web Panuto: Sagutin ang core question ng Oo o Hindi: Kung ang sagot ay Oo, isulat ang paliwanag ng sagot sa ilalim ng Oo. Kung ang sagot ay Hindi, isulat ang paliwanag ng sagot sa ilalim ng Hindi. Oo, Bakit? Hindi, Bakit? Ang Cold War ba ay naging dahilan ng di pagkakaunawa an ng mga bansa? Gawain 13: Opinyon Mo, Say Mo! Sa pamamagitan ng iba t ibang malikhaing paraan tulad ng pagsulat ng jingle o tula, ipahayag mo ang iyong opinyon batay sa mga patakarang ipinatupad ng United States sa Pilipinas. Gawing gabay ang mga sumusunod na tanong sa pagsasagawa ng gawain. Pamprosesong Tanong 1. Paano pinalaganap ng mga superpowers ang kanilang impluwensiya? 2. Nakabuti ba ang impluwensiyang iniwan ng mga superpowers sa mga bansang pumanig sa kanila? Pangatuwiranan 267

256 Gawain 14: Bili Tayo Maaaring ipakita ang tindahang ito sa unang bahagi ng pagtalakay ng paksang neokolonyalismo bilang lunsaran ng aralin. TINDAHAN NI JUAN DELA CRUZ PIZZA PIE BIBINGKA CD NG OPM MUSIC CD NI MICHAEL JACKSON Spaghetti Hotdog Marikina Filipiniana Maong Shoes dress shorts Hamburger Pamprosesong Tanong Ipasagot: 1. Kung nasa supermarket ka at kailangan mong mamili ng limang produktong nasa tindahan ni Juan de la Cruz, aling mga produkto ang iyong bibilhin? 2. Bakit mo binili ang nasabing produkto? Pangatuwiran. Ipabasa ang teksto bago simulan ang kasunod na gawain. Gawain 15 : Nararamdaman Mo, Iguhit Mo Batay sa binasang teksto, ipagawa ang pangkatang gawain. Ang bawat pangkat ay gagawa ng karikatura batay sa sumusunod: Unang Pangkat- Kahulugan ng neokolonyalismo Ikalawang Pangkat- Mga Uri ng neokolonyalismo Ikatlong Pangkat- Mga Superpower na nakakaimpluwensiya sa mga papaunlad na bansa Ikaapat na Pangkat- Epekto ng Neokolonyalismo 268

257 Batay sa pangkatang gawain, magsagawa ng malayang talakayan sa tulong ng mga pamprosesong tanong. Pamprosesong Tanong: 1. Ano ang iyong ideya tungkol sa salitang neokolonyalismo? 2. Bakit kaya nagkaroon ng neokolonyalismo? 3. Ano ang mga patakaran at impluwensiyang ipinatupad ng mga makapangyarihang bansa sa mga bansang kontrolado nila? Ipaliwanag ang bawat isa. 4. Paano naapektuhan ng mga patakarang ito ang ekonomiya ng mga bansang papaunlad pa lamang? Rubric sa Pagtataya ng Karikatura Pamantayan Puntos NakuhangPuntos 1.Napakagaling ng 5 presentasiyon ng karikatura 2. Malinaw at angkop ang 5 mensahe nito 3. Makulay at kaakit-akit ang presentasiyon nito 4. Malinis at maayos ang pagkakagawa nito 5. Nakatulong sa pagbibigayinterpretasiyon sa paksa ang ibinabahagi sa klase 6. Bunga ng malikhaing pagiisip at pananaliksik ng 5 karikatura Kabuuang Iskor: Gawain 16: Laro Tayo Upang mas mapalalim pa ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksang-aralin, ipalaro ang garter game. Kailangang bumigkis ang garter sa mga manlalaro. Kapag positibo o maganda ang dulot ng salita o pariralang sasabihin ng guro, hahakbang ng isa ang mga manlalaro papunta sa gitna. Kapag naman 269

258 negatibo o hindi maganda ang dulot ng salita, isang hakbang palayo sa gitna ang gagawin. Nangangahulugan ito na kapag mas marami ang positibong dulot ng mga salitang kaugnay ng Neokolonyalismo, magiging maluwag ang garter. Subalit kapag mas marami ang nagatibong dulot nito, mararamdaman ng mga manlalaro ang pagsisikip ng garter. GARTER GAME Mga salitang ibibigay: 1. Foreign investment (Pamumuhunanng ibang bansa) 2. Loss of pride ( Kawalan ng karangalan) 3. Foreign debt (Utang-panlabas) 4. Over dependence ( Labis na umaasa sa iba) 5. Continued enslavement (Patuloy na pang-aalipin) Sa pagkakataong ito, mararamdaman ng mga mag-aaral ang pagsisikip ng garter. Maaaring dagdagan ng guro ang mga salitang ibibigay. 270

259 Pamprosesong Tanong Ipasagot: 1. Batay sa gawaing ito, nakabuti ba o nakasama ang neokolonyalismo sa daigdig? 2. Ngayong nalaman mo ang negatibong epekto nito, ano ang nararapat mong gawin? Bakit? Gawain 17: ABC Brainstorm Strategy Pabalikan sa mga mag-aaral ang ABC Brainstorm Strategy, upang malaman ang kanilang natutuhan sa buong aralin. Maipaliwanag ng mga mag-aaral ang dahilan kung bakit nila isinulat ang mga salita Halimbawa: C- Cold War Paliwanag: Ito ay alitan ng dalawang bansa na hindi naman ginagamitan ng puwersa. A G M S April B H 1, N 2014 T C I O U D J P V E K Q W F L R XYZ Pamprosesong Tanong Ipasagot: 1. Kung bibilanging muli ang iyong sagot, ilang salita ang nadagdag sa mga dating isinulat mo? 2. Paano mo naipaliwanag ang iyong mga sagot? 271

260 Upang malaman kung lubos ngang naunawaan ng mga mag-aaral ang paksang tinalakay maaaring pasagutan ang kasunod na pagsusulit: Panuto: Isulat sa patlang ang impormasyong hinihingi ng pangungusap. 1.Isang sistema o kalipunan ng mga ideya o kaisipan na naglalayong magpaliwanag tungkol sa daigdig at sa pagbabago nito. Galing ito sa salitang ideya o kaisipan na tuwirang sinusunod ng mga tao. 2.Digmaan ng nagtutunggaliang ideolohiya ng dalawang pinakamakapangyarihang bansa (superpower) na hindi tuwirang naglalabanan gamit ang armas. 3.Isang uri ng pagsasamantala at patuloy na pagkontrol ng isang dating kolonyalista sa mahihirap na bansa. Layunin nitong patatagin ang pamumuhunan, pigilin ang pagkakamit ng tunay na kalayaan, at kunin ang mas malaking kita mula sa negosyo. 4.Tumutukoy sa isang sistemang pangkabuhayan kung saan ang produksiyon, distribusyon, at kalakalan ay kontrolado ng mga pribadong mangangalakal hanggang sa maging maliit na lamang ang papel ng pamahalaan sa mga patakarang pangkabuhayan. 5.Ang nagpakilala ng salitang ideolohiya bilang pinaikling pangalan ng agham ng mga kaisipan o ideya. Analohiya: April Suriin ang tinutukoy na ugnayan 1, ng unang 2014 pares sa bawat bilang. Isulat ang maisip na kapareha ng ikatlong salita. 6. Patakarang Pang-ekonomiya ng Bansa: Ideolohiyang Pangkabuhayan; Paraan ng Pakikilahok ng mga Mamamayan sa Pamamahala: 7. Iran: Awtoritaryanismo; China: 8. US: demokrasya; USSR: 9. Adolf Hitler: Nazismo; Benito Mussolini: 10. Foreign Aid: Tulong na pang-ekonomiya, pangkultura at military; Foreign Debt: Sagot sa Pagsusulit: 1. Ideolohiya 2. Cold War 3. Neokolonyalismo 4. Kapitalismo 5. Desttutt de Tracy 6. Ideolohiyang Pampolitika 272

261 7. Sosyalismo 8. Komunismo 9. Fascism 10. Anumang pautang mula IMF/ World Bank Paalala: Hindi itatala ng guro ang puntos na nakuha ng mga mag-aaral sa bahaging ito. PAGNILAYAN/UNAWAIN Gawain 18 : Pagsusuri Sa Makabagong Mundo Ipabasa at ipasuri ang kasunod na global issues. Sa pagkakataong ito, pagtitibayin ng mga mag-aaral ang kanilang nabuong pag-unawa sa paksa. Ipagawa: Panuto: Gamit ang internet,sa tinukoy na link. Pagkatapos ay sagutin ang mga tanong na nasa loob ng talahanayan. Mga bansa sa kontinente ng Africa na may presensiyang - ekonomiya ang China. WEBSITE: Relations between China and Africa have recently flourished and the two have broadened political, diplomatic, economic, educational, cultural and military ties. As Chinese economy grows, it needs greater cooperation with African markets. Recently, 273

262 Johannesburg hosted the first South Africa-China Markets Forum attended by South African and Chinese businessmen, including more than 80 top fund managers from the Shanghai Stock Exchange. The forum resulted in a letter of intent to create exchange traded funds for Chinese investors to trade in Africa China-Africa trade turnover was almost $200 billion in 2012, and China's trade with South Africa alone reached $60 billion. The increasing presence of Chinese companies in Africa has caused concern in the West, which says undemocratic China is undermining human rights and causing environmental devastation. But what do Africans themselves make of the tendency? VoR's Tom Spender travelled to Kenya to find out. Tom has been greatly impressed by a brand-new highway in congested Nairobi. The road was built by Chinese China Wu Yi Company, Sino hydro Corporation and Sheng Li Engineering Construction. Young Kenyan, Andrew, says the new road saves him two hours of commuting time. China claims its increasing activity in Africa to be a win-win game, not just pouring money in the continent but developing together, compared to the Mao times when financial aid, was a tool to make Africa shift from Taiwan to People s Republic of China. Today Chinese projects in Africa include a new Indian Ocean port, residential construction, copper mines in Zambia, cobalt mines in Congo, and a rail network linking Addis Ababa to Djibouti. China has invested some 75 mln dollars into the continent, going neck-to-neck with the US that contributed 90 mln to bilateral projects. Some Africans, however, have mixed feeling about this cooperation. Thus, governor of Nigerian Central Bank Mallam Sanusi said, China takes from us primary goods and sells us manufactured ones - this was the essence of colonialism. US President Barack Obama has also warned Africa of possible aftermaths in one of his speeches When we look at what other countries are doing in Africa, our only advice make sure it is a good deal for Africa. Professor Stephen Chan from the School of Oriental and African Studies believes that China, however, has certain moral principles when operating in Africa. Africa finally has a chance to make a choice it s not only America anymore. And what stands behind Western concerns is angst about the continent s resources. While its discourse is clad in the rhetoric of democratic values, Chinese are being shown as not caring about these values at all, Dr Chan said. The expert believes that moral principles prevent China from going too far in economic exploitation of the continent and Beijing is also more sensitive to African aspirations, as it is prepared to build universities in the region, while the only education the West sees for Africa doesn t go beyond basic literacy and primary schools. Chinese came out of great deprivation, so they understand the power of aspiration. It s a natural desire to see your kids going to university, the expert said. Some locals complain that flocks of Chinese coming to the continent push them out of business and take local jobs. It s wrong for them to do what Kenyans can do, activist Boniface Mwangi said, adding that They bribe and don t care about human rights, which makes it a win-lose situation. Now there are about 1 million Chinese in Africa with the largest community in South Africa, Egypt and Nigeria. Some Africans are happy with China s non-interference into local policy, while the West keeps dictating people whom to vote and care only about free and democratic elections. 274

263 Democracy doesn t necessarily bring development with it, that s one of China s guidelines, and its leaders say that the right to food and life is more important than democracy words. Though many African countries have adopted European democracies, they are still underdeveloped, while China searches for the best way to improve living standards, a Chinese top official said. Chinese presence in the region also causes environmental concerns: oil factories and mines heavily pollute the atmosphere. Ivory poachers make fortunes on wealthy Chinese. According to the Kenya Land Conservation Trust, China is now number one market for ivory, but 80% of this ivory is illegal, which means that elephants can go extinct in less than 10 years. China, however, has recently issued guidelines on environmental practice for overseas companies. Generally Africans agree that China brought a new wave of life and development to the continent. A Consumer Insight poll has shown that China was top source of inspiration for Kenyans, who learned many useful business and negotiating skills from Chinese. This means the West needs to admit it doesn t dominate the continent anymore. Source: April Pamprosesong Tanong 1, Maituturing bang isang uri ng makabagong neokolonyalismo ang ginagawang pagpasok ng China sa mga bansa sa kontinenteng Africa? Pangatuwiranan ang iyong sagot. 2. Sa iyong pananaw, nakabubuti ba o nakasasama ang pagtulong ng China sa ekonomiya ng mga bansa sa Africa? Rubric sa Pagtataya ng Sanaysay Mga Pamantayan Marka Malinaw na paksa 25% Maayos na organisasyon ng mga ideya 25% Wastong baybay, bantas, gamit ng mga salita 25% Pagkamalikhain sa pagsulat 25% Kabuuan 275

264 Gawain 13- Tapos Na! Pasagutan ang mga tanong na ito sa pagtatapos ng paksang-aralin. Sa araling ito, natutunan kong Ang pinakamahalagang ideya na nakaapekto sa akin ay Mahalaga ang aralin sapagkat Sa pagkakataong ito, napag-isipan kong 276

265 ARALIN 4: Mga Pandaigdigang Organisasyon, Pangkat, at Alyansa ALAMIN: Batiin ang mag-aaral sa matagumpay na pagkakamit ng mahahalagang kaalaman tungkol sa mga ideyolohiya at epekto ng neokolonyalismo sa nakaraang aralin. Ngayon, pag-aaralan ng mag-aaral sa araling ito ang bahaging ginampanan ng mga pandaigdigang organisasyon, pangkat, at alyansa sa pagsusulong ng pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran. Kaakibat nito GAWAIN ang pagpapayaman Blg. 1 : PAGSUSURI ng kanilang SA LARAWAN mga kaalaman at kakayahang lilinangin habang tinatalakay ang sumusunod na tanong: Ano ang mga naitulong sa mga bansa ng mga organisasyong pandaigdig sa larangan ng kaunlaran? Gawain 1: The Queen Wants To Know! na hindi kailangang masagutan kaagad nang tama lahat ng tanong. Sa pagsisimula ng aralin, pasagutan sa mag-aaral ang mga tanong sa larong The Queen Wants to Know! Ipasulat ang sagot sa papel o kwaderno. Ipaalala 1. Anong W ang bangko na nagbibigay ng tulong pananalapi at teknikal sa mga bansang papaunlad para sa mga programang pangkaunlaran? 2. Anong A ang organisasyong heopolitikal, ekonomikal, at pangkultura ng mga bansa sa Timog- Silangang Asya? 3. Anong W ang isang organisasyong pandaigdig na nilikha upang pamahalaan at magbigay ng kalayaan sa kalakalang panginternasyunal? 277

266 SAGOT: 1. W 2. A 3. W Mga sagot: (1) World Bank (WTO), (2) ASEAN (Association of Southeast Asian Nations, at (3) World Trade Organization (WTO). Gawain 2: Guess The Flag! Sa gawaing ito, pahuhulaan sa mga mag-aaral ang watawat o simbolo ng mga organisasyong pandaigdig. Sa tulong nito y matutukoy ang dati nang kaalaman ng mag-aaral hinggil sa paksa. Mapipili rito ang tamang sagot: Organization of Islamic Cooperation (OIC) Association of Asian Nations (ASEAN) Asia Pacific Economic Cooperation (APEC) World Bank (WB) World Trade Organization (WTO) European Union (EU) 278

267 Sagot: April 1. 1, Mga sagot: (1) ASEAN, (2) World Bank, (3) European Union, (4) World Trade Organization, (5) Organisation of Islamic Cooperation. 279

268 Gawain 3: Generalization Table Pasagutan sa mga mag-aaral ang kasunod na Generalization Table. Magpatala sa kanila ng tatlong bagay na alam na nila tungkol sa ginagampanan ng mga pandaigdigang organisasyon at samahan sa pagpapanatili ng pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran. Ipaalala na kailangan muna nilang iwanang blangko ang ibang hanay sapagkat sasagutan ito sa mga susunod na gawain. My Initial Thoughts (Alam Ko Na) My Findings and Corrections (Mga nabago sa alam ko na) Supporting Evidence (Mga Patunay) My Generalization (Paglalahat) Pamprosesong Tanong: Ipasagot: 1. Marami ka bang naitala sa hanay ng Initial Thoughts? Sa iyong palagay, sapat na ba sa iyo ang kaalamang ito o nais mo pa itong madagdagan at mapalalim? 2. Tungkol saan ang nais mo pang malaman sa mga organisasyong pandaigdig? Bakit nais mo pa itong malaman? PAUNLARIN Pagkatapos matukoy ng mga mag-aaral ang lawak ng kanilang dati ng alam kaalaman tungkol sa mga organisasyong pandaigdig, maaaring marami pa silang mga katanungan na nais masagot. Sabihing maari nilang malaman ang mga sagot sa katanungang ito sa susunod na talakayan. 280

269 Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa mga pandaigdigang alyansa, organisasyon, at pangkat na nagsusulong ng kapayapaan, pagkakaisa, at pag-unlad. Pagkatapos ay pasagutan ang Gawain 4. Gawain 4: Org-Outliner! Pasagutan sa mga mag-aaaral ang kasunod na org-outliner ayon sa format nito. Pagkatapos ay pasagutan ang mga tanong na kasunod nito. Organisasyon 1. Taon ng Pagkakatatag Layunin Pamprosesong Tanong: Ipasagot: 1. Narinig mo na ba ang mga binanggit na organisasyon sa teksto? Alin ang ma narinig mo na? 2. Sa iyong palagay, saklaw ba ng mga organisasyong ito ang mga bansa sa iba t ibang kontinente? Bakit mo nasabi iyon? 3. Ano ang masasabi mo sa layunin ng mga organisasyong ito? Ipaliwanag. 281

270 Gawain 5: Organisasyon, Mahalaga Ba Ito? Pasagutan ang gawaing ito matapos malaman ng mga mag-aaral ang iba t ibang layunin ng mga pandaigdigang organisasyon. Ipasulat sa kahon ang kahalagahan ng mga nasabing organisasyon sa mga bansa sa daigdig. MGA ORGANISASYON Kahalagahan ng mga Organisasyon sa mga Bansa sa Daigdig European Union Organization of American States L Organisation of Islamic Cooperation A Y U N Association of Southeast Asian Nations I N Pamprosesong Tanong: Ipasagot: 1. Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng mga organisasyong pandaigdig? 2. Paano nakatutulong ang mga ito sa pagkakamit ng pandaigdigang kapayapaan, kalayaan at kaunlaran? 282

271 Gawain. 6: UP Dev CHECKLIST Ipaunawa sa mga bata ang nilalaman ng teksto tungkol sa mga organisasyong pandaigdig at pasagutan ang kasunod na gawain. Makikita ang teksto sa Learning Module ng mag-aaral. Ipagawa ang UP Dev Checklist. Palagyan ng tsek ang talahanayang tumutukoy sa isinusulong ng mga organisasyon. UP Dev Checklist 1. Organisasyon Pagkakaisa Kapayapaan Pag-unlad Pamprosesong Tanong: 1. Paano nakatutulong ang mga organisasyong pandaigdig sa pagpapanitili ng kapayapaan, pagkakaisa at pag-unlad? 2. Sa palagay mo, ano ang mangyayari kung walang organisasyong nagsusulong ng pagkakaisa, kapayapaan, at pag-unlad? Iba Pang Organisasyong Pandaigdig Bukod sa mga pandaigdigang organisasyong nabanggit na marami pang organisasyong internasyunal ang nilikha upang patatagin ang kooperasyon ng mga bansa at maitaguyod ang kaunlaran. Nilikha ang mga organisasyong ito upang tumulong sa pananalapi, magbigay-kalayaan sa kalakalang internasyunal, mamahala sa pandaigdigang sistema ng pananalapi, at iba pa. May mga samahang rehiyunal din na bumuo ng trade blocs. Ang trade bloc ay isang kasunduan ng mga bansang kadalasan ay magkakaanib sa isang samahang rehiyunal na naglalayong bawasan, paliitin, o tanggalin ang mga taripa at mga hadlang sa taripa sa pagitan ng mga miyembrong bansa. 283

272 Gawain 7: Magpalitan Tayo! Ipakita sa mga mag-aaral ang kasunod na mga larawan tungkol sa trade blocs. Gagamitin nila itong gabay sa pangkatang gawain. Hatiin ang klase sa apat na grupo. Pagawin ng Role Playing ayon sa kabutihang naidudulot ng trade bloc sa mga bansang kabilang dito. North American Free Trade Agreement 284

273 ASEAN Free Trade Area/Agreement Ipagawa na sa mga mag-aaral ang Role Playing. Atasan ang bawat grupo na gumawa ng maikling dula na magpapakita ng kabutihang naidudulot ng trade bloc sa mga bansang kabilang dito. Una at Ikalawang Pangkat: Kabutihang naidudulot ng trade bloc sa mga miyembro ng ASEAN Free Trade Agreement. 285

274 Ikatlo at Ikaapat na Pangkat: Kabutihang naidudulot ng trade bloc sa mga miyembro ng North American Free Trade Agreement. Gamiting gabay sa pagmamarka ng pangkatang gawain ang rubrik na ito. Pamantayan Puntos Pagkakabuo Di talaga maunawaan ang isinagawa dahil magulo ang pagkalahad ng impormasyong itinanghal. Di gaanong maunawaan ang pagtatanghal dahil magulo ang daloy ng pangyayari. Maayos ang pagkakaganap. Malinaw ang pagkakasunodsunod ng mga pangyayari. Inilalahad nang napakalinaw at napakaayos ang mga pangyayari at lubos na nakatatawag ng pansin sa mga manonood. Nilalaman Di talaga maunawaan ang mensahe dahil magulo ang Di gaanong malinaw ang mensahe. Medyo magulo ang pagtatanghal. Malinaw na naipahatid ang mensahe at maayos ang pagsasagawa. Napakalinaw na naihatid ang mensahe sa ginawang pagtatanghal. pagtatanghal. props. Kagamitan/ Props Nagsiganap Pagtawagpansin sa manonood Walang ginamit na kahit anong Magulo, maingay at hindi seryoso ang nagaganap. Di nakatawag pansin sa manonood dahil sa di maayos na pagtatanghal. May ginamit na di maayos na props. Nakaaakit ang pagtatanghal dahil sa maayos na pagsasalita ngunit hindi seryoso ang mga nagtanghal Nakatawagpansin din sa manonood ngunit may kakulangan din ang presentasyon. Angkop at maayos ang props. Nakaakit ang pagtatanghal dahil sa maayos na pagsasalita at pag-arte ng nagtatanghal. Nakatawagpansin sa manonood dahil sa maayos na pagsasalita at magandang pag-arte. Napakaangkop at malikhain ang ginamit na props. Kaakit-akit ang pagtatanghal dahil sa maayos na pagsasalita at magaling na pag-arte ng mga nagsiganap. Lubos na nakatawagpansin sa manonood dahil sa maayos na pagsasalita, malikhaing props at madamdaming pag-arte. KABUUAN 286

275 Gawain 8: My Generalization Table Ngayong batid na ng mga mag-aaral kung paano nakatutulong ang mga organisasyong pandaigdig sa pagsusulong ng kaunlaran, kapayapaan, at pagkakapantay-pantay, pabalikan ang Generalization Table at pasagutan ang bahagi ng My Findings and Corrections. Ipasulat din sa hanay ng Supporting Evidence ang bagay na magpapatunay sa sagot ng mag-aaral. Inaasahang may pag-unlad na magaganap sa kanilang kaalaman ng mag-aaral sa pagkakataong ito. My Initial Thoughts My Findings and Corrections Supporting Evidence My Generalization PAGNILAYAN/UNAWAIN Sa bahaging ito, pagtitibayin ng guro ang nabuong pag-unawa ng mag-aaral tungkol sa paksa. Inaasahan ding kritikal na nilang masusuri ang bahaging ginampanan ng mga organisasyong pandaigdig sa pagsusulong ng kapayapaan, pagkakaisa, at pag-unlad. Ipabasa at ipasuri ang artikulo mula sa South African Broadcasting Corporation tungkol sa layunin ng World Bank na wakasan ang matinding kahirapan sa taong Pagkatapos ay pasagutan ang kasunod na gawain. Gawain 9: Pagsusuri ng Balita Ipabasa sa mga mag-aaral ang balitang makikita sa Learning Module.. Pagkatapos ay papunan ng sagot ang kasunod na graphic organizer. 287

276 Ano ang target ng World Bank sa taong 2030? Tatlong Estratehiya: estratehiya na gagamiting ng World Bank upang makamit ang layunin nito sa 2030 Pamprosesong Tanong: Ipasagot: 1. Ano ang hakbang na ginawa ng World Bank upang malutas ang suliranin ng kahirapan sa mga bansa sa daigdig? Sang-ayon ka ba sa hakbang na ito ng World Bank? Pangatuwiranan. 2. Sumasang-ayon ka ba sa World Bank na ang kahirapan ay maituturing na isyung moral? Bakit? 288

277 3. Sa iyong palagay, nararapat nga bang bigyang-pansin din ni Pangulong Jim Yong Kim ang kababaihan? Ano ang maaaring maging bunga nito sa kalagayan ng kababaihan sa buong mundo? Gawain 10: Summary! Ipabasang mabuti ang balita tungkol sa pagsususpinde ng Organisation of Islamic Cooperation sa Syria at pasagutan ang kasunod na gawain. Ano ang alam ko na bago pa basahin ang artikulo? Ano ang natutunan ko? Ano ang nakapukaw sa atensyon ko? Pamprosesong Tanong: Ipasagot: 1. Ayon sa balita, bakit sinuspinde ng Organisation of Islamic Cooperation ang Syria? 2. Mahalaga ba ang ginawang hakbang ng OIC para sa pagpapanatili ng kapayapaan sa Syria at sa mundo sa kabuuan? Bakit? 289

278 Gawain 11: Reaksyon Mo,Sey Mo! Ipabasa at ipaunawang mabuti sa mga mag-aaral ang nilalaman ng balitang nasa LM. Ipssulat din sa reaction corner ang kanilang positibo/ negatibong reaksiyon sa isyung nakapaloob sa binasang balita. s ISYU: REAKSIYON Positibo Negatibo Narito ang tekstong iyong babasahin: Pamprosesong Tanong: Ipasagot: 1. Tungkol saan ang balita? Saan daw nangutang ang Pilipinas at para saan ang pangungutang na ito? 2. Sinusuportahan mo ba ang desisyon na ito ng pamahalaan? Bakit? 3. Sa palagay mo, nararamdaman ba ng mga Pilipino ang epekto ng pagkakautang ng bansa? 290

279 Gawain 12: Generalization Table Sa huling pagkakataon, muling pabalikan ang My Generalization Table. Ipatala sa mag-aaral ang sagot sa hanay ng My Generalization. My Initial Thoughts My Findings and Corrections Supporting Evidence My Generalization

280 Gawain 13: Synthesis Journal Ipakita sa mga mag-aaral ang kasunod na synthesis journal. Ipasulat sa unang hanay ang mga gawaing kanilang isinagawa at sinagutan. Ang mga natutunan naman ay ilalagay sa ikalawang hanay. Sa pinakahuling hanay, ipasulat kung paano nila magagamit sa pang-araw-araw na buhay ang kanilang mga natutuhan. Mga Gawain Mga Natutuhan Paano Ito Magagamit? 292

281 Gawain 14: Gawin Para Sa bayan... Kaya Ko Ito! Ipabasa sa mga mag-aaral ang kasunod na sitwasyon at ipagawa ang gawain: Naatasan kang maging chair person ng samahan ng mga kabataan sa Barangay X. Nahaharap sa suliraning pangkatahimikan ang inyong Barangay dahil sa ilang pangkat ng kabataan na tumatambay at umiinom ng alak hanggang hatinggabi. Gumagawa sila ng ingay at gulo na labis na nakaaapekto sa mga kapitbahay. Ikinababahala ito ng mga residente kaya t humingi sila ng tulong sa mga opisyales ng barangay. Bilang chair person ng Samahan ng Kabataan, naatasan kang gumawa ng ordinansa na magbibigay solusyon sa suliraning pangkapayapaan sa inyong lugar. Isulat sa ibaba ang ordinansa. Gamiting gabay ang format na ito: April Republika 1, ng Pilipinas 2014 BARANGAY Address: ORDINANSA NG BARANGAY. S- (Taon) ISANG ORDINANSANG NAGBABAWAL SA LAHAT NG ANYO NG AT ANG PAGPAPATAW NG KAUKULANG PARUSA SA PAGLABAG NITO. Inihain ni: [Posisyon] 293

282 KUNG SAAN, sa Artikulo [sumipi ng mga artikulo na may kaugnayan sa ordinansang gagawin] KUNG SAAN, sa Artikulo SAMAKATUWID, ITINATAKDA NG KONSEHO NG BARANGAY SA PAGPUPULONG NITO ANG MGA SUMUSUNOD: SEKSYON 1. Maikling Pamagat SEKSYON 2. Deklarasyon ng Patakaran SEKSYON 3. Depinisyon ng Katawagan SEKSYON 4. Ipinagbabawal na mga Gawain a. b. c. d. SEKSYON 5 Mga Parusa SEKSYON 6. Separability Kung may probisyon sa Ordinansang ito na mapapatunayang labag sa Saligang Batas, o kung sa iba pang paraan ay mapapasawalang-bisa, mananatili pa rin ang bisa ng ibang probisyon. SEKSYON 7. Pagkakabisa PINAGTIBAY: [Petsa] Punong Barangay at Tagapangasiwa ng Pulong Kagawad Kagawad Pinatunayan ni: Kalihim ng Konseho ng Barangay Pamantayan Halaw sa: sa Pagmamaka Output 294

283 Pamantayan sa Pagmamarka ng Output Mga Pamantayan Marka Nilalaman ng ordinansa: angkop at kumpleto 25% Maayos na organisasyon ng mga ideya 25% Malinaw na presentasyon 25% Wastong format sa pagsulat ng ordinansa.tamang baybay, 25% bantas salita, ayos ng pangungusap Kabuuan 295

284 Panghuling Pagtataya Ngayong tapos mo na ang mga Aralin, subukin mo na ngayong sagutin ang panapos na pagsusulit na magtatakda kung ano na ang iyong alam sa mga aralin. Handa ka na ba? Simulan mo na ang pagsagot. Inaasagang kaya mo nang sagutin ang mga tanong sapagkat natapos mo nang pag-aralan ang mga paksa sa modyul. P1. Nasa ibaba ang pangyayaring nagging dahilan ng Pagsiklab ng Unang Digmaang Pandaigdig. Pagsunud-sunurin ito sa pamamagitan ng paglalagay ng titik sa loob ng arrow. A. Pagpapalakas ng hukbong-militar ng mga bansa sa Europa B. Pagpaslang kay Archduke Francis Ferdinand C. Pagkakatatag ng Triple Alliance D. Pagkakabuo ng Triple Entente E. Krisis sa Balkan noong 1913 A Unang Digmaang Pandaigdig K2. Nasa baba ang mapa ng Europe. Lahat ng mga nakasaad na pangyayari sa ibaba ay naganap noong Unang Digmaang Pandaigdig LIBAN sa isa: A. Pagkakabuo ng Triple Alliance at Triple Entente. B. Pagkakatatag ng Nagkakaisang Bansa C. Pagsibol ng damdaming nasyonalismo D. Pagpapalakas ng hukbong militar ng mga bansa. Gamiting gabay ang mapa ng Europe upang masagot ang sa ibaba. 296

285 Source: x833.jpg?a600a5 K3. Ito ang tawag sa ideolohiya at uri ng pamahalaan na nagbibigay ng pantay na karapatan at kalayaan anuman ang kinabibilangang lahi, kasarian o relihiyon ng tao. A. Demokrasya B. Liberalismo C. Kapitalismo D. Sosyalismo U4. Nasa ibaba ang larawan ng isang digmaan. Isulat sa mga kahon na nakapaligid sa larawan kung ano ang mga naidudulot ng digmaan sa bansa. 297

286 U5. Gamit ang W-Technique ihambing ang Digmaang Pandaigdig at Cold War. Gabay: A at B = isulat sa tapat nito ang pagkakaiba ng dalawang ipinaghahambing C = ilagay naman dito ang pagkakatulad ng mga ipinaghahambing A B Digmaang Pandaigdig Cold War C 298

POINTERS FOR REVIEW ARALING PANLIPUNAN - GRADE 1 Unang Markahan

POINTERS FOR REVIEW ARALING PANLIPUNAN - GRADE 1 Unang Markahan ARALING PANLIPUNAN - GRADE 1 Mga Batayang Kaalaman Tungkol sa Sarili Ang Aking Pisikal na Katangian Mga Pangangailangan ng Bata Mga Mithiin para sa Pilipinas Mga Pansariling Kagustuhan Mahahalagang Pangyayari

More information

GRADE VI GAMIT NG GRID

GRADE VI GAMIT NG GRID GRADE VI GAMIT NG GRID ALAMIN MO Ito ang mundo. Matutukoy mo ba kung saan dito matatagpuan ang ating bansa? Halika, hanapin mo! Sa modyul na ito, matututuhan mo ang paggamit ng grid sa paghahanap ng tiyak

More information

POINTERS FOR REVIEW ARALING PANLIPUNAN - GRADE 1 Ikalawang Markahan

POINTERS FOR REVIEW ARALING PANLIPUNAN - GRADE 1 Ikalawang Markahan ARALING PANLIPUNAN - GRADE 1 Kahulugan ng Pamilya at ang mga Kasapi nito Mga Uri ng Pamilya Mga Papel na Ginagampanan ng mga Kasapi ng Pamilya Pagtutulungan ng mga Kasapi ng Pamilya Kahalagahan ng Bawat

More information

UNANG SEMESTRENG SILABUS SA FILIPINO PAGBASA AT PAGSUURI NG IBA T-IBANG TEKSTO TUNGO SA PANANALIKSIK

UNANG SEMESTRENG SILABUS SA FILIPINO PAGBASA AT PAGSUURI NG IBA T-IBANG TEKSTO TUNGO SA PANANALIKSIK SENIOR HIGH SCHOOL BASIC EDUCATION FILIPINO DEPARTMENT Pamantasang Holy Angel Lungsod Angeles UNANG SEMESTRENG SILABUS SA FILIPINO PAGBASA AT PAGSUURI NG IBA T-IBANG TEKSTO TUNGO SA PANANALIKSIK DESKRIPSYON

More information

Tagalog NATIONAL STANDARDS. sa pagbabasa, pagsusulat at matematika. Gaano kahusay ang aking anak sa paaralan?

Tagalog NATIONAL STANDARDS. sa pagbabasa, pagsusulat at matematika. Gaano kahusay ang aking anak sa paaralan? Tagalog NATIONAL STANDARDS sa pagbabasa, pagsusulat at matematika Gaano kahusay ang aking anak sa paaralan? The New Zealand Curriculum Ano ang National Standards? Simula 2010, ang lahat ng mga paaralan

More information

Republic of the Philippines Department of Education Negros Island Region DIVISION OF SILAY CITY City of Silay

Republic of the Philippines Department of Education Negros Island Region DIVISION OF SILAY CITY City of Silay Republic of the Philippines Department of Education Negros Island Region DIVISION OF SILAY CITY City of Silay Special Science Elementary School (SSES) ACTIVITY SHEETS IN ARALING PANLIPUNAN 1 Prepared by:

More information

Zangle Parent Connect Gabay sa Tagagamit. Paaralang Pampurok ng Anchorage

Zangle Parent Connect Gabay sa Tagagamit. Paaralang Pampurok ng Anchorage Zangle Parent Connect Gabay sa Tagagamit Paaralang Pampurok ng Anchorage Talaan ng Nilalaman Paano Makapag-akses sa ParentConnection... 2 Tuloy Po Mga Magulang!... 2 Mga Rekisito sa Computer... 2 Paghahanap

More information

Ika-13 Aralin IYONG KA- UGNAYAN SA IBA" ~ Kinakailangang ibigin, igalang at sundin natin sila.

Ika-13 Aralin IYONG KA- UGNAYAN SA IBA ~ Kinakailangang ibigin, igalang at sundin natin sila. Naniniwala Kami Ika-13 Aralin II ANG IYONG KA- UGNAYAN SA IBA" 'I Paq-eralen ayon sa I11gatuntunin na nasa pasimula ng unang aralin. 1. Paano natin dapat pakitunguhan ang ating mga magulang? ~ Kinakailangang

More information

Music. Talaan ng mga Gawain. (Unang Kwarter) Department of Education June 2016

Music. Talaan ng mga Gawain. (Unang Kwarter) Department of Education June 2016 5 Music Talaan ng mga Gawain (Unang Kwarter) Department of Education June 2016 identifies visually and aurally the kinds of notes and rests in a song / MU5RH-Ia-b-1 RHYTHM Aralin 1 MGA NOTE AT REST Layunin

More information

ARALING PANLIPUNAN 10 MGA KONTEMPORARYONG ISYU

ARALING PANLIPUNAN 10 MGA KONTEMPORARYONG ISYU ARALING PANLIPUNAN 10 MGA KONTEMPORARYONG ISYU Pamantayang sa Pagkatuto: Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga isyu at hamong panlipunan, partikular ang isyung, mga isyung pag-ekonomiya tulad ng

More information

H E K A S I EDUKASYON: SAAN PATUTUNGO SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS. Distance Education for Elementary Schools

H E K A S I EDUKASYON: SAAN PATUTUNGO SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS. Distance Education for Elementary Schools Modified In-School Off-School Approach Modules (MISOSA) H E K A S I Distance Education for Elementary Schools SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS EDUKASYON: SAAN PATUTUNGO 5 Department of Education BUREAU OF

More information

H E K A S I NORTH ARROW COMPASS ROSE LOKASYON NG PILIPINAS SELF INSTRUCTIONAL MATERIALS. Distance Education for Elementary Schools

H E K A S I NORTH ARROW COMPASS ROSE LOKASYON NG PILIPINAS SELF INSTRUCTIONAL MATERIALS. Distance Education for Elementary Schools Modified In School Off School Approach Modules (MISOSA) H E K A S I 4 Distance Education for Elementary Schools SELF INSTRUCTIONAL MATERIALS NORTH ARROW COMPASS ROSE LOKASYON NG PILIPINAS Department of

More information

Araling Panlipunan. Patnubay ng Guro. Tagalog

Araling Panlipunan. Patnubay ng Guro. Tagalog 2 Araling Panlipunan Patnubay ng Guro Tagalog Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad.

More information

Sibika Baitang 2 Ikatlong Markahan

Sibika Baitang 2 Ikatlong Markahan Sibika Baitang 2 Ikatlong Markahan 1 2 Ikatlong Markahan, Baitang 2, Karagdagang Aralin 1 Paksa: Ang Hanapbuhay at Kultura ng Aking Komunidad Layunin: Natatalakay ang mga produkto at mga kaugnay na hanapbuhay

More information

H E K A S I KABABAIHAN SA PANAHON NG IKATLONG REPUBLIKA SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS. Distance Education for Elementary Schools

H E K A S I KABABAIHAN SA PANAHON NG IKATLONG REPUBLIKA SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS. Distance Education for Elementary Schools Modified In-School Off-School Approach Modules (MISOSA) H E K A S I Distance Education for Elementary Schools SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS KABABAIHAN SA PANAHON NG IKATLONG REPUBLIKA 5 Department of Education

More information

Republic of the Philippines Department of Education DepEd Complex, Meralco Avenue Pasig City. K to 12 Curriculum Guide ARALING PANLIPUNAN.

Republic of the Philippines Department of Education DepEd Complex, Meralco Avenue Pasig City. K to 12 Curriculum Guide ARALING PANLIPUNAN. Republic of the Philippines Department of Education DepEd Complex, Meralco Avenue Pasig City K to 12 Curriculum Guide ARALING PANLIPUNAN (Grade 1) January 31, 2012 CONCEPTUAL FRAMEWORK Figure 1. The Conceptual

More information

2010 Gabay sa Pagbibigay Kahulugan

2010 Gabay sa Pagbibigay Kahulugan 2010 Gabay sa Pagbibigay Kahulugan 2005, 2010 ng AccountabilityWorks. Lahat ng mga karapatan ay nakareserba Nilikha ng Educational Testing Service Ang Layunin ng CELLA CELLA 2010 Gabay sa Pagbibigay Kahulugan

More information

POINTERS FOR REVIEW ARALING PANLIPUNAN - GRADE 1 Ikatlong Markahan

POINTERS FOR REVIEW ARALING PANLIPUNAN - GRADE 1 Ikatlong Markahan ARALING PANLIPUNAN - GRADE 1 Mga Batayang Impormasyon tungkol sa Sariling Paaralan Ang Pisikal na Kapaligiran ng Paaralan Epekto ng Pisikal na Kapaligiran ng Paaralan sa Sariling Pag-aaral Ang mga Taong

More information

BUDGET OUTLAY ON 180 DAYS LEARNING COMPETENCIES FOR CLASSROOM INSTRUCTION IN HEKASI GRADES7&8

BUDGET OUTLAY ON 180 DAYS LEARNING COMPETENCIES FOR CLASSROOM INSTRUCTION IN HEKASI GRADES7&8 BUDGET OUTLAY ON 180 DAYS LEARNING COMPETENCIES FOR CLASSROOM INSTRUCTION IN HEKASI GRADES7&8 Formulated & Finalized during the Division Summer In-Service Training On The Revised Learning Competencies

More information

GABAY SA PAG GAMIT NG ADMIN CONSOLE (ADMIN CONSOLE QUICK GUIDE)

GABAY SA PAG GAMIT NG ADMIN CONSOLE (ADMIN CONSOLE QUICK GUIDE) Page 1 of 16 A CLOUD INFORMATION SYSTEM FOR DISASTER PREPAREDNESS GABAY SA PAG GAMIT NG ADMIN CONSOLE (ADMIN CONSOLE QUICK GUIDE) UPDATED: NOVEMBER 2016 No pa r t of this publica tio n m ay be re pro duce

More information

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto sa pananagutang pansarili, pamilya,

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto sa pananagutang pansarili, pamilya, Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto sa pananagutang pansarili, pamilya, kapwa, bansa, daigdig at Diyos; nakapagpapasya at nakakikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat.

More information

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM SENIOR HIGH SCHOOL APPLIED TRACK SUBJECT

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM SENIOR HIGH SCHOOL APPLIED TRACK SUBJECT Titulo ng Kurso: Filipino sa Piling Larangan (Akademik) Diskripsyon ng Kurso: Pagsulat ng iba t ibang anyo ng sulating lilinang sa mga kakayahang magpahayag tungo sa mabisa, mapanuri, at masinop na pagsusulat

More information

GRADE IV REHIYON VI KANLURANG VISAYAS

GRADE IV REHIYON VI KANLURANG VISAYAS GRADE IV REHIYON VI KANLURANG VISAYAS ALAMIN MO Tingnan at suriin ang larawan. Saan mo nakikita ang pagsasayaw sa kalye? May ganito rin bang okasyon sa inyong bayan? Alam mo bang dinarayo ang ganitong

More information

H E K A S I PAGBABAGO SA PANAHANAN SA PANAHON NG ESPANYOL SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS. Distance Education for Elementary Schools

H E K A S I PAGBABAGO SA PANAHANAN SA PANAHON NG ESPANYOL SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS. Distance Education for Elementary Schools Modified In-School Off-School Approach Modules (MISOSA) H E K A S I Distance Education for Elementary Schools SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS PAGBABAGO SA PANAHANAN SA PANAHON NG ESPANYOL 5 Department of

More information

Araling Panlipunan. Kagamitan ng Mag-aaral. Tagalog

Araling Panlipunan. Kagamitan ng Mag-aaral. Tagalog 2 Araling Panlipunan Kagamitan ng Mag-aaral Tagalog Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad.

More information

ANG HEOGRAPIYA NG ASYA

ANG HEOGRAPIYA NG ASYA 1 MODYUL 1: ANG HEOGRAPIYA NG ASYA I. PANIMULA Karaniwang dinarayo ng mga turista mula sa iba t ibang panig ng mundo ang maraming lugar sa Asya gaya ng Boracay sa Pilipinas, Bali sa Indonesia, at Penang

More information

Pagsasanay ng mga guro sa programa ng K to 12 Baitang 8

Pagsasanay ng mga guro sa programa ng K to 12 Baitang 8 Republic of the Philippines Department of Education REGION IV (A) CALABARZON Karangalan Village, Cainta, Rizal Pagsasanay ng mga guro sa programa ng K to 12 Baitang 8 Sesyon: 6 Paksa: Pagtatasa at Pagtataya/Workshap

More information

MODYUL SA PAGKATUTO. Pangkalahatang Ideya

MODYUL SA PAGKATUTO. Pangkalahatang Ideya 1 Grado 7 Mga Saksi sa Kasaysayang Pilipino Markahan 1 Sinaunang panahon hanggang sa pagtatag ng kolonyang Espanyol Modyul 2 Ang bangang Manunggul at mga sinaunang paniniwala Gawain 1. Ano ang artefact?

More information

Pamagat ng Pag-aaral (o IRB Approval Number kung maaaring labagin ng pamagat ng pag-aaral ang privacy ng subject):

Pamagat ng Pag-aaral (o IRB Approval Number kung maaaring labagin ng pamagat ng pag-aaral ang privacy ng subject): IRB# University of California (ilagay ang pangalan ng iyong system ng kalusugan) 1 Pahintulot na Gumamit ng Personal na Impormasyong Pangkalusugan para sa Pananaliksik Pamagat ng Pag-aaral (o IRB Approval

More information

DRAFT. April 10, 2014

DRAFT. April 10, 2014 ARALIN 1. Mga Simbolo sa Mapa Takdang Panahon: 1-3 araw I. Layunin: 1. Naiisa-isa ang mga simbolo na ginagamit sa mapa. 2. Nabibigyang kahulugan ang mga simbolo na ginagamit sa mapa sa tulong ng mga panuntunan.

More information

Pangkat II, Magsasadula ng bahagi ng nobela/kung ano ang gusting mangyari ng guro sa palabas ng nobela. Maaaring sundin ang dayagram sa p163

Pangkat II, Magsasadula ng bahagi ng nobela/kung ano ang gusting mangyari ng guro sa palabas ng nobela. Maaaring sundin ang dayagram sa p163 Banghay Aralin Aralin 2.3 Ikalawang Araw Linangin Nabibigyang kahulugan ang mahihirap na salitang ginamit sa bahagi ng nobela Nasusuri ang nobela bilagn akdang pampanitikan sa pananaw realism Naisasalaysay

More information

Halimbawa ng talumpati tungkol sa edukasyon Elastrator self castration Explicit movies on amazon 2017 Fidio porno abg perawan indo yg dapat di tonton

Halimbawa ng talumpati tungkol sa edukasyon Elastrator self castration Explicit movies on amazon 2017 Fidio porno abg perawan indo yg dapat di tonton Halimbawa ng talumpati tungkol sa edukasyon Elastrator self castration Explicit movies on amazon 2017 Fidio porno abg perawan indo yg dapat di tonton 16 Mar 2012. Talumpati ito tungkol sa edukasyon entitled:

More information

Tungkol Saan ang Modyul na Ito?

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Tinatalakay natin ang numero o bilang sa araw-araw. Madalas natin itong ginagamit sa tuwing tayo ay namimili, nakikipag-kalakalan o nagsusukat. Kahit na ang pinakasimpleng

More information

The K to 12 Araling Panlipunan Curriculum. Scope and Expected Competencies

The K to 12 Araling Panlipunan Curriculum. Scope and Expected Competencies The K to 12 Araling Panlipunan Curriculum Scope and Expected Competencies The K to 12 Basic Education Program www.gov.ph The K to 12 Basic Education Program -an Official Gazette PH Special Section Curriculum

More information

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM BAITANG 5

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM BAITANG 5 K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM BAITANG 5 PAMANTAYAN SA PAGKATUTO: Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa mga malalaking

More information

ARALING PANLIPUNAN 10 ISYU AT HAMONG PANLIPUNAN

ARALING PANLIPUNAN 10 ISYU AT HAMONG PANLIPUNAN ARALING PANLIPUNAN 10 ISYU AT HAMONG PANLIPUNAN Panimula at Gabay na Tanong Subukan mong ilarawan ang iyong lipunan. Ano-anong mga suliranin ang iyong nakikita? Paano ito nakaaapekto sa iyong pamumuhay?

More information

aklat biblia ang mga LECTIO DIVINA PARA SA AKING PAMILYANG MGA PAGPAPAHALAGA PARA SA AKING PAMILYANG MAY MAGANDANG UGALI CLARET PUBLISHING GROUP

aklat biblia ang mga LECTIO DIVINA PARA SA AKING PAMILYANG MGA PAGPAPAHALAGA PARA SA AKING PAMILYANG MAY MAGANDANG UGALI CLARET PUBLISHING GROUP ang mga aklat ng biblia MGA PAGPAPAHALAGA MAY MAGANDANG UGALI A N G B A G O N G T I PA N CLARET PUBLISHING GROUP ISBN 978-1-62337-143-2 9 781623 371432 ang mga ng aklat biblia A N G B A G O N G T I PA

More information

H E K A S I MAGKATULAD NA PAGPAPAHALAGA: BATAYAN NG PAMBANSANG PAGKAKAISA SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS

H E K A S I MAGKATULAD NA PAGPAPAHALAGA: BATAYAN NG PAMBANSANG PAGKAKAISA SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS Modified In-School Off-School Approach Modules (MISOSA) Distance Education for Elementary Schools SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS H E K A S I 6 MAGKATULAD NA PAGPAPAHALAGA: BATAYAN NG PAMBANSANG PAGKAKAISA

More information

Ang Kasaysayan at Araling Panlipunan sa K to 12 Curriculum. Lorina Y. Calingasan

Ang Kasaysayan at Araling Panlipunan sa K to 12 Curriculum. Lorina Y. Calingasan Ang Kasaysayan at Araling Panlipunan sa K to 12 Curriculum Lorina Y. Calingasan Curriculum working group Eksperto mula sa DepEd Curriculum Development Division DepEd Master Teachers Propesor ng Edukasyon

More information

I-reboot ang Iyong X1 TV Box

I-reboot ang Iyong X1 TV Box I-reboot ang Iyong X1 TV Box Kapag nagto-troubleshoot ng problema sa iyong XFINITY X1 TV box, maaari kang madirekta upang i-reboot ang device. Alamin ang tungkol sa tatlong opsyon na mayroon ka para sa

More information

PART A. LINGGUHANG ISKEDYUL SA TRABAHO

PART A. LINGGUHANG ISKEDYUL SA TRABAHO PROVIDER NUMBER PROGRAMA NG MGA SERBISYO NG SUPORTA SA BAHAY (IN-HOME SUPPORTIVE SERVICES PROGRAM, IHSS) KASUNDUAN SA LINGGUHANG TRABAHO & PAGBIBIYAHE NG TAGABIGAY (Dapat itong makumpleto ng isang provider

More information

Paksa: Mga Tayutay. Akdang Babasahin: Ang Pintor ni Gerry Gracio. Inihanda ni:

Paksa: Mga Tayutay. Akdang Babasahin: Ang Pintor ni Gerry Gracio. Inihanda ni: Paksa: Mga Tayutay Akdang Babasahin: Ang Pintor ni Gerry Gracio Inihanda ni: G. Bennedick T. Viola Muñoz National High School-Annex Division of Science City of Muñoz LESSON EXEMPLAR SA FILIPINO Baitang

More information

EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA IV Yunit I Modyul Blg. 1

EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA IV Yunit I Modyul Blg. 1 EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA IV Yunit I Modyul Blg. 1 Isang Buhay, Isang Diyos I. Ano ang Inaasahang Matututuhan Mo? Nasa ikaapat na taon ka na sa haiskul! Ilang buwan na lamang at haharap ka na sa panibagong

More information

Ika-14 na Aralin. Pag-aralan ayon sa mga tuntunin nasa pasimula ng unang aralin. 1. Ang Cristiano ba ang may-ari ng kanyang sariling buhay?

Ika-14 na Aralin. Pag-aralan ayon sa mga tuntunin nasa pasimula ng unang aralin. 1. Ang Cristiano ba ang may-ari ng kanyang sariling buhay? Ika-14 na Aralin Naniniwala Kami Pag-aralan ayon sa mga tuntunin nasa pasimula ng unang aralin. na 1. Ang Cristiano ba ang may-ari ng kanyang sariling buhay? ~ Hindi. Ang Panginoon ang may-ari ng buhay

More information

Filipino Baitang 2 Ikaapat na Markahan

Filipino Baitang 2 Ikaapat na Markahan Filipino Baitang 2 Ikaapat na Markahan 1 2 Aralin 1: Paggamit sa Talaan ng Nilalaman at Indeks A. Panimula 1. Balik-aral Magbabalik-aral tungkol sa mga bahagi ng aklat. Bahagi ng Aklat Ang karaniwang bahagi

More information

SCFHP Cal MediConnect Plan (Medicare-Medicaid Plan) 2019 Listahan ng Matibay na Kagamitang Medikal (Listahan ng Durable Medical Equipment o DME)

SCFHP Cal MediConnect Plan (Medicare-Medicaid Plan) 2019 Listahan ng Matibay na Kagamitang Medikal (Listahan ng Durable Medical Equipment o DME) SCFHP Cal MediConnect Plan (Medicare-Medicaid Plan) 2019 Listahan ng Matibay na Kagamitang Medikal (Listahan ng Durable Medical Equipment o DME) Ano ba ang Matibay na Kagamitang Medikal? Ang matibay na

More information

GABAY NG GURO. Populasyon at Pag- unlad, Sekswalidad at Mapanagutang Pagmamagulang (Population and Development, Sexuality and Responsible Parenthood)

GABAY NG GURO. Populasyon at Pag- unlad, Sekswalidad at Mapanagutang Pagmamagulang (Population and Development, Sexuality and Responsible Parenthood) GABAY NG GURO Populasyon at Pag- unlad, Sekswalidad at Mapanagutang Pagmamagulang (Population and Development, Sexuality and Responsible Parenthood) Video 1 Konsepto ng Pag- unlad (The Concept of Human

More information

Mga Nalalapit na Pagbabago sa Santa Clara Family Health Plan Cal MediConnect Plan (Medicare-Medicaid Plan) 2018 na Listahan ng Gamot

Mga Nalalapit na Pagbabago sa Santa Clara Family Health Plan Cal MediConnect Plan (Medicare-Medicaid Plan) 2018 na Listahan ng Gamot Mga Nalalapit na Pagbabago sa Santa Clara Family Health Plan Cal MediConnect Plan (Medicare-Medicaid Plan) 2018 na Listahan ng Gamot Petsa ng pagbabago 8/1/2018 Ang Santa Clara Family Health Plan (SCFHP)

More information

Ang Pangprobinsiyang Kard ng Ulat (Report Card) ng Manitoba. Impormasyon para sa. Mga Magulang

Ang Pangprobinsiyang Kard ng Ulat (Report Card) ng Manitoba. Impormasyon para sa. Mga Magulang Ang Pangprobinsiyang Kard ng Ulat (Report Card) ng Manitoba Impormasyon para sa Mga Magulang B A I T A N G 1 H A N G G A N G 8 Nagpakilala ang Manitoba Education ng pangprobinsiyang kard ng ulat na kailangang

More information

rex printing company, inc.

rex printing company, inc. Karapatang-ari sa Pilipinas 2015 Rex Book Store, Inc. RBS Serye sa Araling Panlipunan Kayamanan (Ekonomiks) ISBN 978-971-23-6976-6 Klasipikasyon: Batayang Kagamitang Pampagtuturo (53-SS-00135-E) Inilathala

More information

BANGHAY ARALIN sa ARALING PANLIPUNAN 3 IKATLONG MARKAHAN - Isinulat ni Cecelia G. Buta, MTB Regional Trainer, Region XI

BANGHAY ARALIN sa ARALING PANLIPUNAN 3 IKATLONG MARKAHAN - Isinulat ni Cecelia G. Buta, MTB Regional Trainer, Region XI IKATLONG LINGGO (Week 3) BANGHAY ARALIN sa ARALING PANLIPUNAN 3 IKATLONG MARKAHAN - Isinulat ni Cecelia G. Buta, MTB Regional Trainer, Region XI! - Layunin: Naipapaliwanag ang kahalagahan ng pagkakaroon

More information

Pagsasanay sa Filipino

Pagsasanay sa Filipino Pagsasanay sa Filipino Pangalan Petsa Marka Paggamit ng Pang-angkop Kakayahan: Naipagsasama ang mga salita gamit ang pang-angkop A. Bumuo ng parirala mula sa dalawang salitang ibinigay sa pamamagitan ng

More information

Tungkol Saan ang Modyul na Ito?

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Tingnan mo ang iyong paligid. Ano ang iyong nakikita? Ang buhay ay nakapalibot sa paligid mo! Araw-araw kang nagigising na naririnig ang mga taong nag-uusap at mga ibong

More information

H E K A S I ANG EDUKASYON SA PANAHON NG ESPAÑOL SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS. Distance Education for Elementary Schools

H E K A S I ANG EDUKASYON SA PANAHON NG ESPAÑOL SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS. Distance Education for Elementary Schools Modified In-School Off-School Approach Modules (MISOSA) H E K A S I Distance Education for Elementary Schools SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS ANG EDUKASYON SA PANAHON NG ESPAÑOL 5 Department of Education

More information

Oops... Ingat sa Lansangan

Oops... Ingat sa Lansangan 2 Oops... Ingat sa Lansangan B a s i c L i t e r a c y L e a r n i n g M a t e r i a l B u r e a u o f A l t e r n a t i v e L e a r n i n g S y s t e m d e p A r t M e n t O f e d u c A t I O n Reformatted

More information

ROBERT B. POLLOCK ELEMENTARY SCHOOL 2875 Welsh Road Philadelphia, PA

ROBERT B. POLLOCK ELEMENTARY SCHOOL 2875 Welsh Road Philadelphia, PA PAGBABASA SA TAG-INIT PARA SA GRADE K estudyante na matatapos ang Pagbabasa sa Tag-init. Mangyaring kumuha sa pamamagitan ng sumusunod na libro para sa Kindergarten: We re Going On A Bear Hunt Rosen, M

More information

H E K A S I EDUKASYON NG MGA UNANG PILIPINO, NAIIBA BA? SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS. Distance Education for Elementary Schools

H E K A S I EDUKASYON NG MGA UNANG PILIPINO, NAIIBA BA? SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS. Distance Education for Elementary Schools Modified In-School Off-School Approach Modules (MISOSA) H E K A S I Distance Education for Elementary Schools SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS EDUKASYON NG MGA UNANG PILIPINO, NAIIBA BA? 5 Department of Education

More information

International Correspondence Institute PHILIPPINE NATIONAL OFFICE P.O. Box 1084, Manila. Unang Aralin hanggang 3

International Correspondence Institute PHILIPPINE NATIONAL OFFICE P.O. Box 1084, Manila. Unang Aralin hanggang 3 nternational Correspondence nstitute PHLPPNE NATONAL OFFCE P.O. Box 1084, Manila TALA NG MAG-AARAL oo ANG GLESYA Unang Aralin hanggang 3 Petsa ng ipadala. sulat ng Malinaw Tirahan.. Gulang Babae o Lalaki..

More information

Tungkol Saan ang Modyul na Ito?

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Nasisiyahan ka ba kapag namimili sa palengke? Mahirap ba para sa iyo ang mamili kung ano ang iyong bibilhin? Minsan, ipinagbibili ang isang paninda na may iba t ibang dami

More information

(P h ilippin e Ele m e ntary Learn in g Compe te n cie s)

(P h ilippin e Ele m e ntary Learn in g Compe te n cie s) (P h ilippin e Ele m e ntary Learn in g Compe te n cie s) MAKABAYAN MAKABAYAN DESKRIPSYON Ang Makabayan ay binubuo ng mga sumusunod na asignatura: Sibika at Kultura; Heograpiya, Kasaysayan at Sibika (SK;HKS)

More information

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Anu-ano ang mga Matututuhan Mo sa Modyul na Ito?

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Anu-ano ang mga Matututuhan Mo sa Modyul na Ito? Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Ituturo ng modyul na ito ang tungkol sa iba t ibang pamamaraan ng pagtantiya (estimation) at kung paano mo ito gagamitin sa iyong pang-arawaraw na pamumuhay. Bakit sa tingin

More information

Tungkol Saan ang Modyul na ito?

Tungkol Saan ang Modyul na ito? Tungkol Saan ang Modyul na ito? Sa ating pangaraw-araw na buhay, tayo ay nakikipagugnayan sa mga sukat. Halimbawa, sinusukat natin ang ating taas, ang haba ng ating braso, pati ang sukat ng ating baywang.

More information

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Ano-ano Ang Matututuhan Mo sa Modyul na Ito?

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Ano-ano Ang Matututuhan Mo sa Modyul na Ito? Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Isang importanteng paraan para paghambingin ang dalawang uri ng bilang ay sa pamamagitan ng paggamit ng ratio. Ang ratio ay ginagamit upang ipakita kung gaano kabilis ang

More information

Tungkol Saan ang Modyul na Ito?

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Halimbawang ikaw at ang iyong apat na kapatid na lalaki ay nakapagmana ng isang bahagi ng lupa na may haba na 400 metro lamang at may lawak na 50 metro. Ang lupa ay hinati

More information

Chapter 6 Tagalog Verbs

Chapter 6 Tagalog Verbs Chapter 6 Tagalog Verbs Ang TAGALOG VERBS ay mayroong dalawang bahagi na tatawagin nating ROOT (UGAT) at AFFIX (PANLAPI). Ang ROOT (UGAT) ay nagbibigay ng kahulagan sa VERB (PANDIWA) habang ang AFFIX (PANLAPI)

More information

Islam at pambansang identidadsa Malaysia,Indonesiaat Pilipinas. Elsa Clavé Goethe universität Frankfurt BAKAS seminar 6 Abril2017

Islam at pambansang identidadsa Malaysia,Indonesiaat Pilipinas. Elsa Clavé Goethe universität Frankfurt BAKAS seminar 6 Abril2017 ] Islam at pambansang identidadsa Malaysia,Indonesiaat Pilipinas Elsa Clavé Goethe universität Frankfurt BAKAS seminar 6 Abril2017 Pamaraan Kasaysayan ng mga kesultanan = Kasaysayan ng lipunan > Kasaysayan

More information

Third Quarter 2018 Social Weather Survey: Pinoys maintain anti-chinese stance on West Philippine Sea issue

Third Quarter 2018 Social Weather Survey: Pinoys maintain anti-chinese stance on West Philippine Sea issue 20 November 2018, page 1 of 18 52 Malingap St., Sikatuna Village, Quezon City Website: www.sws.org.ph Tel: 924-4456, 924-4465 Fax: 920-2181 Erratum, 20 November 2018: In Table 5, page 18, the June 2018

More information

Filipino Baitang 1 Ikaapat na Markahan

Filipino Baitang 1 Ikaapat na Markahan Filipino Baitang 1 Ikaapat na Markahan 1 2 Aralin 1: Kaalaman Susi sa Kaligtasan A. Panimula Iparinig sa mga mag-aaral ang isang balita o tekstong pang-impormasyon. Panoorin ito sa link na: https://www.youtube.com/watch?v=dr01fcosaxe&

More information

Ang Makisig at Hangal na Hari

Ang Makisig at Hangal na Hari Inihahandog ng Bibliya Para sa mga Bata Ang Makisig at Hangal na Hari Isinulat ni: Edward Hughes Inilarawan nila: Janie Forest Isinalin ni: Dulia Penalber Ibinagay nila: Lyn Doerksen Kuwento Bilang 18

More information

Tungkol Saan ang Modyul na Ito?

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Ang teknolohiya ay ang pangkalahatang kataga para sa proseso na kung saan ang tao ay gumagawa ng mga kagamitan at makina upang madagdagan ang kanilang kontrol at pag-unawa

More information

Republika ng Pilipinas Kagawaran ng Edukasyon DepEd Complex, Meralco Avenue Lungsod ng Pasig. K to12 Gabay Pangkurikulum ARALING PANLIPUNAN

Republika ng Pilipinas Kagawaran ng Edukasyon DepEd Complex, Meralco Avenue Lungsod ng Pasig. K to12 Gabay Pangkurikulum ARALING PANLIPUNAN Republika ng Pilipinas Kagawaran ng Edukasyon DepEd Complex, Meralco Avenue Lungsod ng Pasig K to12 Gabay Pangkurikulum ARALING PANLIPUNAN Baitang 1 10 Mayo 2016 Figure 1. The Conceptual Framework of Araling

More information

TEMA: Kabuhayang Pampamayanan/Trabaho, Industriya ng Pakikipagkalakalan (hal. One Town One Product o OTOP, industriyang lokal, tiangge, atbp)

TEMA: Kabuhayang Pampamayanan/Trabaho, Industriya ng Pakikipagkalakalan (hal. One Town One Product o OTOP, industriyang lokal, tiangge, atbp) FILIPINO BAITANG ISA IKAAPAT NA MARKAHAN LINGGO 31 TEMA: Kabuhayang Pampamayanan/Trabaho, Industriya ng Pakikipagkalakalan (hal. One Town One Product o OTOP, industriyang lokal, tiangge, atbp) MGA PANLINGGUHANG

More information

Tungkol Saan ang Modyul na Ito?

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Nakapanood ka na ba ng isang pangmusikang pagtatanghal na may mga tradisyunal na sayaw at tugtuging Pilipino? Kapag nakikinig ka sa radyo, naiisip mo ba kung pinakikinggan

More information

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Anu-ano ang mga Matututuhan Mo sa Modyul na Ito?

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Anu-ano ang mga Matututuhan Mo sa Modyul na Ito? Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Alam mo ba kung ano ang temperatura? Ang temperatura ay bahagi ng iyong pang-araw-araw na pamumuhay. Halimbawa, gaano kainit mo gusto ang iyong kape o gatas? Nais mo bang

More information

E P P TALAAN NG GASTOS AT KINITA SA PAGHAHALAMANG ORNAMENTAL SELF INSTRUCTIONAL MATERIALS

E P P TALAAN NG GASTOS AT KINITA SA PAGHAHALAMANG ORNAMENTAL SELF INSTRUCTIONAL MATERIALS Modified In School Off School Approach Modules (MISOSA) Distance Education for Elementary Schools E P P 4 SELF INSTRUCTIONAL MATERIALS TALAAN NG GASTOS AT KINITA SA PAGHAHALAMANG ORNAMENTAL Department

More information

EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA I

EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA I ( Effective and Affordable Secondary Education ) EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA I MODYUL BILANG 8 Project EASE: Edukasyon sa Pagpapahalaga I, Modyul 8, ph.1/14 EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA I Yunit II Modyul

More information

SUUNTO GUIDING STAR PAG-IINGAT AT WARRANTY

SUUNTO GUIDING STAR PAG-IINGAT AT WARRANTY SUUNTO GUIDING STAR PAG-IINGAT AT WARRANTY 2 1 Tungkol sa Suunto Guiding Star... 3 2 Pangangalaga at pag-iingat... 4 3 Limitadong Lifetime Warranty... 5 1 TUNGKOL SA SUUNTO GUIDING STAR Sa isang maaliwalas

More information

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Anu-ano ang mga Matututuhan Mo sa Modyul na Ito?

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Anu-ano ang mga Matututuhan Mo sa Modyul na Ito? Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Alam mo ba kung ano ang mga linya (line) at anggulo (angle)? Ituturo ng modyul na ito kung ano ang linya at ang iba t ibang uri nito. Ituturo din nito kung ano ang anggulo,

More information

Edukasyon sa Pagpapakatao

Edukasyon sa Pagpapakatao 4 Edukasyon sa Pagpapakatao DEPED Patnubay ng COPY Guro Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat

More information

TALAAN NG MAG-AARAL INTERNATIONAL CORRESPONDENCE INSTITUTE PHILIPPINE NATIONAL OFFICE-P.O. BOX 1084, MANILA 2800 PAGSUSULIT ARALIN I "ANG BIBLIA"

TALAAN NG MAG-AARAL INTERNATIONAL CORRESPONDENCE INSTITUTE PHILIPPINE NATIONAL OFFICE-P.O. BOX 1084, MANILA 2800 PAGSUSULIT ARALIN I ANG BIBLIA "NANINIWALA KAMI" TALAAN NG MAG-AARAL INTERNATIONAL CORRESPONDENCE INSTITUTE PHILIPPINE NATIONAL OFFICE-P.O. BOX 1084, MANILA 2800 ARALIN I "ANG BIBLIA" Petsa _ Isulat nang malinaw: Pangalan Tirahan 1.

More information

EPEKTO SA PAGGAMIT NG SOCIAL NETWORKING SITE SA PAGKATUTO NG ASIGNATURANG FILIPINO. by: Laurince Pantaleon

EPEKTO SA PAGGAMIT NG SOCIAL NETWORKING SITE SA PAGKATUTO NG ASIGNATURANG FILIPINO. by: Laurince Pantaleon EPEKTO SA PAGGAMIT NG SOCIAL NETWORKING SITE SA PAGKATUTO NG ASIGNATURANG FILIPINO by: Laurince Pantaleon Abstrak Isa sa kinahuhumalingan ng mga mag-aaral sa kasalukuyan ay ang Social Networking Sites

More information

Nakapaloob sa aralin ang sumusunod na mga tema: 1. Tao, Kapaligiran, at Lipunan 2. Panahon, pagpapatuloy at pagbabago 3. Kultura at pagkakakilanlan

Nakapaloob sa aralin ang sumusunod na mga tema: 1. Tao, Kapaligiran, at Lipunan 2. Panahon, pagpapatuloy at pagbabago 3. Kultura at pagkakakilanlan Yunit 1: AKO AY NATATANGI PANIMULA Sa yunit na ito matutuklasan ng mga mag-aaral ang iba t ibang bagay na nagpapakilala sa kanilang sarili at nagpapatunay na sila ay natatangi. Mauunawaan din nila ang

More information

Doctrinal Mastery Material para sa Titser ng Aklat ni Mormon

Doctrinal Mastery Material para sa Titser ng Aklat ni Mormon Doctrinal Mastery Material para sa Titser ng Aklat ni Mormon Inilathala ng Ang Simbahan ni Jesucristo ng mga Banal sa mga Huling Araw Salt Lake City, Utah Ang mga komentaryo at pagwawasto ay pasasalamatan.

More information

Edukasyon sa Pagpapakatao

Edukasyon sa Pagpapakatao 5 Edukasyon sa Pagpapakatao Activity Sheets (1st Quarter) Department of Education June 2016 1 EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO - Baitang5 Unang Markahan Pananagutang Pansarili at Mabuting Kasapi ng Pamilya ARALIN

More information

Edukasyon sa Pagpapakatao

Edukasyon sa Pagpapakatao 3 Edukasyon sa Pagpapakatao Patnubay ng Guro Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang na inihanda ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at/o unibersidad. Hinihikayat

More information

EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA II Yunit II Modyul Blg. 1

EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA II Yunit II Modyul Blg. 1 EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA II Yunit II Modyul Blg. 1 Kapamilya Katuwang Kaisa I. Ano Ang Inaasahang Matututuhan Mo? Babae, tinatanggap mo ba si Lalaki?...Lalaki, tinatanggap mo ba si Babae? Ngayong kayo

More information

TIME FRAME PAKSA KASANAYANG PAMPAGKATUTO PAGTATAYA Lingo 1 Ang kahalagahan ng Pagsulat

TIME FRAME PAKSA KASANAYANG PAMPAGKATUTO PAGTATAYA Lingo 1 Ang kahalagahan ng Pagsulat SENIOR HIGH SCHOOL BASIC EDUCATION DEPARTMENT Pamantasang Holy Angel Lungsod Angeles UNANG SEMESTRENG SILABUS SA FILIPINO SA PILING LARANGAN (Akademik) DESKRIPSYON NG KURSO PAMANTAYANG PANGNILALAMAN PAMANTAYAN

More information

EKONOMIKS. Araling Panlipunan Modyul para sa Mag-aaral Yunit I

EKONOMIKS. Araling Panlipunan Modyul para sa Mag-aaral Yunit I KNMIKS Araling Panlipunan P Modyul para sa Mag-aaral Yunit I Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at/o unibersidad.

More information

TAGALOG Online na Buklet ng Impormasyon ng Magulang Smarter Balanced Assessments at Hawai i State Science Assessments

TAGALOG Online na Buklet ng Impormasyon ng Magulang Smarter Balanced Assessments at Hawai i State Science Assessments 1 TAGALOG Online na Buklet ng Impormasyon ng Magulang Smarter Balanced Assessments at Hawai i State Science Assessments Hawai i Department of Education, 2017 The Regents of the University of California

More information

Tungkol Saan ang Modyul na Ito?

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Subukan mong isipin kung anong mangyayari sa iyo kung hindi ka marunong magsalita. Paano kung nakapagsasalita ka subalit hindi naman nakaririnig ang mga tao sa iyong paligid?

More information

Impormasyon tungkol sa Pamumuhay sa Iba't-ibang Wika

Impormasyon tungkol sa Pamumuhay sa Iba't-ibang Wika 4 Batas-trapiko 4-1 Batas-trapiko sa Japan May mga batas-trapiko para sa mga taong naglalakad, sasakyan, motorsiklo, bisikleta at iba pa sa Japan. Tandaan ang mga batas-trapikong ito sa pinakamadaling

More information

TAGALOG. PATNUBAY SA PAG AARAl NG. «an

TAGALOG. PATNUBAY SA PAG AARAl NG. «an TAGALOG PATNUBAY SA PAG AARAl NG «an .'" Nais mo bang malaman. ang ilang kahangahangang balita? ang katotohanan tungkol sa Diyos? kung paano magkakaroon ng isang buhay na maligaya? Kung gayon, ang Patnubay

More information

Unang Markahan TAO, KAPALIGIRAN AT LIPUNAN. Unang Aralin. Pagtukoy ng Pilipinas Gamit ang Pangunahin at Pangalawang Direksiyon

Unang Markahan TAO, KAPALIGIRAN AT LIPUNAN. Unang Aralin. Pagtukoy ng Pilipinas Gamit ang Pangunahin at Pangalawang Direksiyon Unang Markahan TAO, KAPALIGIRAN AT LIPUNAN Unang Aralin Pagtukoy ng Pilipinas Gamit ang Pangunahin at Pangalawang Direksiyon Panimula: Lalakbayin natin ang mundo gamit ang globo at mapa Tanong: Paano nilakbay

More information

GRADE VI KONTRIBUSYON NG MGA PILIPINO SA MGA SAMAHANG PANREHIYON AT PANDAIGDIG

GRADE VI KONTRIBUSYON NG MGA PILIPINO SA MGA SAMAHANG PANREHIYON AT PANDAIGDIG GRADE VI KONTRIBUSYON NG MGA PILIPINO SA MGA SAMAHANG PANREHIYON AT PANDAIGDIG ALAMIN MO Suriin mo ang larawan. Ano kaya sa palagay mo ang kanilang pinag-uusapan? May kahalagahan bang magagawa ang kanilang

More information

GRADE V Mga Programa ng mga Pangulo matapos ang People Power 1

GRADE V Mga Programa ng mga Pangulo matapos ang People Power 1 GRADE V Mga Programa ng mga Pangulo matapos ang People Power 1 ALAMIN MO Malaking tagumpay ng People Power 1 ang pagpapatalsik kay Pangulong Ferdinand Marcos matapos ang mahigit 20 taong paniniil at pagpapahirap

More information

Special Filipino Curriculum (SFC): Isang mungkahing kurikulum sa Filipino para sa Dayuhang mag-aaral

Special Filipino Curriculum (SFC): Isang mungkahing kurikulum sa Filipino para sa Dayuhang mag-aaral Special Filipino Curriculum (SFC): Isang mungkahing kurikulum sa Filipino para sa Dayuhang mag-aaral Rosalie B. Tangonan 1* Saint Pedro Poveda College rosalietangonan@gmail.com Voltaire Nina M. Christina

More information

Pagtuturo ng Pananaliksik sa Iba t ibang Antas

Pagtuturo ng Pananaliksik sa Iba t ibang Antas Pagtuturo ng Pananaliksik sa Iba t ibang Antas CRIZEL P. SICAT-DE LAZA University of Santo Tomas University of the Philippines-Diliman Daloy ng Talakayan Filipino sa K-12 Curriculum Pananaliksik sa Filipino

More information

H E K A S I BUWIS, KABALIKAT NG BANSA SA KAUNLARAN SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS

H E K A S I BUWIS, KABALIKAT NG BANSA SA KAUNLARAN SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS Modified In-School Off-School Approach Modules (MISOSA) Distance Education for Elementary Schools SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS H E K A S I 6 BUWIS, KABALIKAT NG BANSA SA KAUNLARAN Department of Education

More information

GRADE VI LIKAS NA YAMAN AY GAMITIN: BATAS AY DAPAT SUNDIN

GRADE VI LIKAS NA YAMAN AY GAMITIN: BATAS AY DAPAT SUNDIN GRADE VI LIKAS NA YAMAN AY GAMITIN: BATAS AY DAPAT SUNDIN ALAMIN MO Pag-aralan ang larawan. Sino ang makikinabang kung ang mga babala ay susundin? Sino naman ang maapektuhan kung babalewalain ang mga kautusan?

More information