Pamantayang Moral. Para sa Maligayang Buhay

!"#2 NOBYEMBRE 2013 Pamantayang Moral Para sa Maligayang Buhay

!"#2 SA ISYUNG ITO s TINGNAN ONLINE www.jw.org /tl TIN-EDYER TAMPOK NA PAKSA Pamantayang Moral Para sa Maligayang Buhay PAHINA 6-9 r Alamin ang sagot ng Bibliya sa maraming tanong ng mga kabataan. Kasama ang mga artikulong ito: Sobrang Conscious ba Ako sa Hitsura Ko? PaanoKungMayProblemaAkosa Kalusugan? Bakit Ako Naghihiwa sa Sarili? Panoorin din ang video na Ang Sinasabi ng Ibang Kabataan Pagpapaliban-liban. (Tingnan sa TURO NG BIBLIYA TIN-EDYER) 3 PAGMAMASID SA DAIGDIG 4 TULONGPARASAPAMILYA Kung Paano Kakausapin ang Iyong Anak Tungkol sa Sexting 10 INTERBYU Ang Paniniwala ng Isang Classical Pianist 12 ISIP AT KATAWAN Pagharap sa mga Hamon ng Menopause 14 ANG PANGMALAS NG BIBLIYA Pag-aasawa 16 MATATALINONG KASABIHAN Ikaw ba ay Laging May Piging? MGA BATA r Basahin ang isinalarawang mga kuwento sa Bibliya. Gamitin ang mga activity para tulungan ang iyong mga anak na madagdagan ang kanilang kaalaman sa mga karakter at pamantayang moral ng Bibliya. (Tingnan sa TURO NG BIBLIYA MGA BATA) Vol. 94, No. 11 / Monthly / TAGALOG Limbag sa Bawat Isyu: 43,524,000 sa 99 na Wika Hindi ipinagbibili ang publikasyong ito. Inilaan ito bilang bahagi ng pambuong-daigdig na pagtuturo sa Bibliya na tinutustusan ng kusang-loob na mga donasyon. Malibang iba ang ipinakikita, ang mga pagsipi sa Kasulatan ay mula sa makabagong-wikang Bagong Sanlibutang Salin ng Banal na Kasulatan. Publishers: Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. 2013 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. All rights reserved. Printed in Japan. Gusto mo ba ng higit pang impormasyon o libreng pag-aaral ng Bibliya sa iyong tahanan? Magpunta sa www.jw.org /tl o ipadala ang iyong request sa isa sa mga adres sa ibaba. JEHOVAH S WITNESSES: PHILIPPINES: PO Box 2044, 1060 Manila. UNITED STATES: 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY 11201-2483. Para sa adres sa iba pang mga bansa, tingnan ang www.jw.org/tl/contact.

PAGMAMASID SA DAIGDIG DAIGDIG Ipinakikita ng isang pag-aaral sa mga relihiyon sa daigdig na ang mga taong walang kinaaanibang relihiyon, pero baka hindi naman ateista, ay umabot na sa 1.1 bilyon. Pumangatlo sila sa Kristiyanismo na may 2.2 bilyong miyembro at sa Islam na may 1.6 bilyong miyembro. Pangapat naman ang Hinduismo na ang miyembro ay mga 1 bilyon. GERMANY Noong 2012, ipinasiya ng isa sa pinakamatataas na hukuman sa Germanynaangmgataongpormalnang tumiwalag sa relihiyon na kinikilalang pampublikong korporasyon ay hindi na puwedeng makibahagi sa mga gawain ng relihiyong iyon. Ang mga Katolikong pormal na tumiwalag sa kanilang simbahan, at sa gayo y hindi na nagbabayad ng buwis sa simbahan, pero nakikibahagi pa rin sa mga gawain ng kanilang relihiyon ay maaaring pagbawalang mag-komunyon, mangumpisal, humawak ng mga katungkulan, at baka nga hindi pa bigyan ng misa bago ilibing. ITALY Sa isang surbey, sinabi ng mga Italyano na, sa katamtaman, nakikipaglaro sila sa kanilang mga anak sa loob ng 15 minuto araw-araw. Sinabi ng La Repubblica na 1 lang sa bawat 5 magulang ang nag-iisip na ang paglalaro ay nakapagtuturo. Sa paglalaro, natutulungan ng mga magulang ang kanilang mga anak na madebelop ang imahinasyon ng mga ito at matutong sumunod sa mga alituntunin, ang sabi ni Andrea Angiolino, isang propesyonal na designer ng mga board game. JAPAN Ipinakikita sa isang pagaaral ng mga siyentipikong Hapones na kapag ang isa ay pinupuri, napupukaw ang isang bahagi ng utak na nagiging dahilan ng pagkadama ng kaligayahan. Waring pinatutunayan nito na ang pagbibigay ng papuri ay isang magandang paraan para mapasigla ang mga tao na lalong pagbutihin ang kanilang ginagawa. BOLIVIA Noonghulingbahaging2012,nagsagawa ang Bolivia ng pambansang sensus. Para maging tumpak ito, ang mga taga-bolivia ay inutusang manatili sa bahay sa araw ng sensus. Ipinagbawal din sa lansangan ang mga pribadong sasakyan, isinara ang mga border, at ipinagbawal ang pag-inom ng alak. Tax form: ollo/e/getty Images; police: Photo by Jose Luis Quintana/LatinContent/Getty Images 3

TULONG PARA SA PAMILYA PAGPAPALAKI NG MGA ANAK Kung Paano Kakausapin ang Iyong Anak Tungkol sa Sexting ANG HAMON Nabalitaan mong usung-uso sa mga kabataan ang sexting. Baka maitanong mo, Ginagawa rin kaya ito ng anak kong tin-edyer? Gusto mong kausapin ang anak mo tungkol dito pero paano? Bago sumagot, tingnan muna natin kung bakit may mga kabataang nasasangkot sa sexting at kung bakit dapat kang mabahala. Ang sexting ay ang pagpapadala ng mahahalay na mensahe, litrato, o video gamit ang cellphone. Para sa higit pang impormasyon, magpunta sa Web site na jw.org/tl at basahin online ang artikulong Tanong ng mga Kabataan Ano ang Dapat Kong Malaman Tungkol sa Sexting? Tingnan sa TURO NG BIBLIYA TIN-EDYER. ANG DAHILAN May mga tin-edyer na nagpapadala ng mahahalay na mensahe para mag-flirt sa taong gusto nila. May mga kaso naman na nagpapadala ang babae ng mahalay na litrato niya dahil pine-pressure siya ng lalaki. Kung minsan, ipinadadala ng lalaki sa mga kaibigan niya ang mahalay na litrato ng isang babae bilang katuwaan o para makaganti matapos siyang hiwalayan nito. Anuman ang dahilan, ang isang tin-edyer na may cellphone ay puwedeng masangkot sa gulo. Sa isang pindot lang, ang sabi ng aklat na CyberSafe, maraming buhay ang nasisira. Hindi naiisip ng marami na kapag nailagay sa Internet ang isang litrato, hindi na kontrolado ng nagpadala kung saan ito gagamitin. Sa isang kaso, ayon sa report ng U.S. Federal Bureau of Investigation (FBI), isang 18-anyos na babae ang nagpakamatay dahil ang litrato niyang nakahubad na ipinadala niya sa kaniyang boyfriend ay naipadala rin sa daan-daang tin-edyer sa kanilang paaralan. Diumano, ang babaing ito ay dumanas ng pangha-harass mula sa mga estudyanteng patuloy na nag-forward ng larawan niya. Lumilikha rin ng legal na mga usapin ang sexting. Halimbawa, sa ilang lugar, ang mga menor-de-edad na nagpadala ng mahahalay na litrato sa ibang menor-de-edad ay kinasuhan ng child pornography at inobligang magparehistro bilang mga sex offender. Kung isa kang magulang, puwede ka ring managot kung nakapangalan sa iyo ang linya ng cellphone o kung hindi mo pinigilan ang iyong anak na masangkot sa sexting. r Higit pang tulong para sa pamilya ang makikita sa www.jw.org /tl

MGA SUSING TEKSTO Mga anak, maging masunurin kayo sa inyong mga magulang. Efeso 6:1. Nasanay [ng mga taong maygulang] ang kanilang mga kakayahansapang-unawanamakilala kapuwa ang tama at ang mali. Hebreo 5:14. Anuman ang inihahasik ng isang tao, ito rin ang kaniyang aanihin. Galacia 6:7. Mag-isip muna bago mag-send ANGPUWEDEMONGGAWIN Magtakda ng malinaw na mga tuntunin. Bagaman hindi mo talaga makokontrol ang paggamit ng iyong anak sa kaniyang cellphone, puwede mong sabihin sa kaniya ang mga tuntunin mo pati na ang mga parusa kapag nilabag niya ang mga iyon. Tandaan din na bilang magulang, karapatan mong i-monitor ang cellphone ng iyong anak. Simulain sa Bibliya: Efeso 6:1. Tulungang mangatuwiran ang iyong anak. Puwede mong sabihin: Maraming opinyon tungkol sa sexting. Para sa iyo, ano ang ibig sabihin nito? Sa palagay mo, anu-anong litrato ang masagwa? Sa ilang lugar, ang menor-de-edad na nagpapadala ng litrato ng isang nakahubad na menor-de-edad ay itinuturing na nakagawa ng krimen. Sa palagay mo, ganoon ba talaga kasama ˆ iyon? Bakit labag sa kagandahangasal ang sexting? Pakinggang mabuti ang pangangatuwiran niya, at tulungan ang iyong anak na mag-isip muna bago mag-send. Simulain sa Bibliya: Hebreo 5:14. Bumanggit ng mga senaryo. Puwede mong sabihin sa anak mong babae: Halimbawang pine-pressure ng isang lalaki ang babae na makipag-sext sa kaniya. Ano ng dapat gawin ng babae? Pumayag na lang para hindi masira ang pagkakaibigan nila? Tumanggi pero mag-flirt pa rin sa kaniya? Putulin ang ugnayan nila? Magsabi sa isang adulto? Tulungan ang iyong anak na mangatuwiran. Puwede mo rin itong gawin sa iyong anak na lalaki. Simulain sa Bibliya: Galacia 6:7. Antigin ang likas na kabutihan ng iyong anak. Halimbawa, tanungin siya: Gaano kahalaga sa iyo ang magandang reputasyon? Sa anong mga katangian gusto mong makilala ka? Ano ang madarama mo kung may napahiya dahil sa pagpapadala mo ng masagwang litrato? Ano ang madarama mo kapag nanindigan ka sa kung ano ang tama? Tulungan ang iyong anak na magtaglay ng isang mabuting budhi. 1 Pedro 3:16. Magpakita ng magandang halimbawa. Sinasabi ng Bibliya na ang makadiyos na karunungan ay malinis at hindi mapagpaimbabaw. (Santiago 3:17) Nakikita ba sa iyo ang mga katangiang iyan? Kailangang tayo mismo ang magpakita ng magandang halimbawa, at huwag tumingin sa mga larawan at Web site na masasabing masagwa o ilegal, ang sabi ng aklat na CyberSafe. MUNGKAHI Kung asiwa ka o ang iyong anak na pag-usapan ang sexting, puwede mong subukan ito: Una, ipakuwento sa iyong anak kung ano ang ginagawa ng iba. Saka mo sabihin: Marami akong naririnig tungkol sa sexting. Uso ba yon? Sumunod, alamin kung ano ang masasabi niya sa ginagawa ng iba. Puwede mong itanong: Naiintindihan kaya ng mga tao ang masamang ibubunga ng sexting? Pagkatapos, tanungin kung ano ang gagawin ng iyong anak. Saka mo sabihin: Pag-usapan natin kung ano ang dapat mong gawin kapag nakatanggap ka ng mahalay na text. Tip: Para masimulan ang paguusap, puwede mong gamitin ang isang balita. Halimbawa: Nabasa ko ang tungkol sa isang kabataang babae na ang mahalay na litrato niya ay kumalat sa buong paaralan nila. Talaga bang nangyayari yon? Gumising! Nobyembre 2013 5

TAMPOK NA PAKSA Pamantayang Moral Para sa Maligayang Buhay Hindi makapaniwala si Christina! Nakakita siya ng isang itim na plastic bag na naglalaman ng napakaraming pera katumbas ng mahigit 20-ta ong suweldo niya! Alam niya kung sino ang may-ari nito. Ano ng dapat niyang gawin? Ikaw, ano ng gagawin mo? Makikita sa sagot mo kung ano ang pangmalas mo sa katapatan at kung mahalaga sa iyo ang pamantayang moral na ito. ANO ba ang mga pamantayan? Ang mga ito aymgaprinsipyosamoraloetikanaitinuturing nating mabuti at mahalaga. Maaaring kasama rito ang pagpapatawad, katapatan, pag-ibig, paggalang sa buhay, at pagpipigil sa sarili. Kaya naman apektado ng mga pamantayan natin ang ating paggawi, mga priyoridad, at ugnayan, pati na ang patnubay na ibinibigay natin sa ating mga anak. Pero kahit mahalaga ang mga pamantayang ito, bumababa pa rin ang mga ito. PAGGUHO NG MGA PAMANTAYAN Noong 2008, ininterbyu ng mga mananaliksik sa Estados Unidos ang daan-daang kabataan tungkol sa pangmalas nila sa mga pamantayang moral. Ang nakapanlulumo, hindi man lang nila pinag-iisipan o pinag-uusapan ang mga usaping moral, ang sabi ni David Brooks sa The New York Times. Iniisip ng marami sa kanila na mali ang panggagahasa at pagpaslang, pero maliban sa malulubhang kasong iyan, hindi mahalaga sa kanila kung ano ang tama at mali, kahit pa nga sa mga bagay na gaya ng pagmamaneho nang lasing, pandaraya sa iskul, o pagtataksil sa kanilang partner. Gaya nga ng sabi ng isang kabataan, Hindi ko pinoproblema kung ano ng tama

Kailangang-kailangan ang Isang EtikangTanggapngBuongMundo Ang patuloy na pag-iral ng sangkatauhan ay maaaring nakadepende sa pagsunod sa isang etikang tanggap ng buong mundo, ang sabi ng babasahing Counseling and Values. Marahil, ang pinakagustong pamantayang moral sa buong mundo ay ang Gintong Aral. Ano iyon? Iyon ang aral na itinuro ni Jesu-Kristo, at ang sabi roon: Gawin ninyo sa iba ang gusto ninyong gawin nila sa inyo. Mateo 7:12, Ang Biblia Bagong Salin sa Pilipino. at mali. Ganito ang pangmalas ng marami: Kung sa tingin mo y tama, gawin mo. Sundin mo ang puso mo. Katalinuhan ba iyan? Ang puso ng tao ay may kakayahang magpakita ng matinding pag-ibig at awa. Pero maaari din itong maging mapandaya at mapanganib. (Jeremias 17:9) Ang masaklap na katotohanang ito ay masasalamin sa nagbabagong moralidad sa daigdig isang bagay na matagal nang inihula ng Bibliya. Sa mga huling araw, ang sabi nito, ang mga tao ay magiging makasarili, masakim, mayayabang, at palalo, at walang-awa [at] mararahas. Karagdagan pa, kanilang kapopootan ang mabuti at sila y magiging mahilig sa kalayawan kaysa Diyos. 2 Timoteo 3:1-5, Good News Translation. Dahil diyan, huwag tayong basta magtitiwala sa ating puso! Sa katunayan, tahasang sinasabi ng Bibliya: Siyang nagtitiwala sa kaniyang sariling puso ay hangal. (Kawikaan 28:26) Ipinakikita ng tekstong ito na para makapagdesisyon nang tama, kailangan nating iayon ang ating puso sa matuwid na mga pamantayan. Saan natin makikita ang mga pamantayang iyan? Marami ang nagtitiwala sa Bibliya dahil sa karunungan at pagkatahasan nito. MGA PAMANTAYANG MAPAGKAKATIWALAAN Makikita sa mga pamantayan ng Bibliya na ang mga ito ay talagang ginawa para sa sangkatauhan. Kuning halimbawa ang ilan ang mga katangiang gaya ng pag-ibig, kabaitan, pagkabukas-palad, at katapatan. ˇ Pag-ibig sa kapuwa. Kung marunong kang magmahal, tiyak na magiging maligaya ka, ang sabi ng aklat na Engineering Happiness A New Approach for Building a Joyful Life. Maliwanagnabilangmgatao,kailangan natin ng pag-ibig. Kung wala ito, hindi tayo magiging tunay na maligaya. Ang sabi ng Bibliya: Damtan ninyo ang inyong sarili ng pag-ibig, sapagkat ito ay isang sakdal na bigkis ng pagkakaisa. (Colosas 3:14) Sinabi rin ng manunulat na iyon ng Bibliya: Kung...walaakongpag-ibig,akoay walang kabuluhan. 1 Corinto 13:2. Angpag-ibignaiyanayhindiseksuwalni basta sentimental; ginagabayan ito ng prinsipyo. Ito ang uri ng pag-ibig na nag-uudyok sa atin na tulungan ang mga taong nangangailangan kahit hindi natin sila kilala, at kahit walang kapalit. Sinasabi ng 1 Corinto 13: 4-7: Ang pag-ibig ay may mahabang pagtitiis at mabait. [Ito] ay hindi mapanibughuin, ito ay hindi nagyayabang, hindi nagmamalaki, hindi gumagawi nang hindi disente, hindi naghahanap ng sarili nitong kapakanan, hindi napupukaw sa galit. Hindi ito nagbibilang ng pinsala. Hindi ito nagsasaya sa kalikuan, kundi nakikipagsaya sa katotohanan. Tinitiis nitoanglahatngbagay,...binabataanglahat ng bagay. Kapag salat sa gayong pag-ibig ang isang pamilya, lahat ay nagdurusa, lalo na ang mga bata. Halimbawa, isinulat ni Monica na dumanas siya ng pisikal, emosyonal, at seksuwal na pang-aabuso noong bata pa siya. Walang nagmamahal sa akin at wala akong kapag-a-pag-asa sa buhay, ang sabi niya. Nang 15 anyos na siya, nakitira siya sa kaniyang lolo t lola na mga Saksi ni Jehova. Sa dalawang-ta ong pagtira ko sa kanila, ang sabi ni Monica, tinuruan nila ang Gumising! Nobyembre 2013 7

Mga Pamantayang Nagpapaiba sa Atin [Ibigin] mo ang iyong kapuwa gaya ng iyong sarili. Marcos 12:31. Huwag gumanti kaninuman ng masama para sa masama. Roma 12:17. Patuloyninyong...lubusangpatawarin ang isa t isa kung ang sinuman ay may dahilan sa pagrereklamo laban sa iba. Colosas 3:13. Ang pag-ibig sa salapi ay ugat ng lahat ng uri ng nakapipinsalang mga bagay. 1 Timoteo 6:10. mahiyaing tulad ko na maging palakaibigan at mapagmalasakit. Tinulungan nila akong maging isang kagalang-galang na dalaga. Ngayon, may asawa na si Monica at maligaya. Silang mag-asawa, kasama ang kanilang tatlong anak, ay nagpapakita ng pag-ibig sa iba sa pamamagitan ng pagbabahagi ng mensahe ng Bibliya. Angisangmapandayangkaawayngpagibig ay ang materyalismo ang paniniwala na ang kaalwanan at pagpapasarap sa buhay ang pinakamahalaga. Pero paulit-ulit na ipinakikita ng mga pag-aaral na hindi kailangan ang maraming pera para maging maligaya. Sa katunayan, ang mga taong nagiging materyalistiko ay lalong hindi nagiging maligaya, atpinatutunayaniyanngbibliya.sinasabing Eclesiastes 5:10: Ang maibigin sa pilak ay hindi masisiyahan sa pilak, ni ang sinumang maibigin sa yaman ay masisiyahan sa kita. Ito rin ay walang kabuluhan. Sinasabi rin ng Bibliya: Maging malaya nawa mula sa pagibig sa salapi ang inyong paraan ng pamumuhay. Hebreo 13:5. ˇ Kabaitan at pagkabukas-palad. Hindi ba t ang sarap sana kung puwede kang pumasok sa isang tindahan at bumili ng habambuhay na kaligayahan? ang sabi ng isang artikulo ng The Greater Good Science Center sa University of California, Berkeley, sa Estados Unidos. Parang imposible iyan, pero puwedeng mangyari basta t ang bibilhin mo ay para sa ibang tao. Ang punto? Mas nagiging maligaya tayo sa pagbibigay kaysa sa pagtanggap. Ang sabi ng Bibliya: May higit na kaligayahan sa pagbibigay kaysa sa pagtanggap. Gawa 20:35. Kadalasan, ang pinakamaganda at pinakakasiya-siyang uri ng pagbibigay ay ang pagbibigay ng ating sarili ng ating panahon at lakas. Halimbawa, nakakita si Karen ng tatlong babae isang nanay at dalawa nitong anak na babae na nasa loob ng kotseng nakataas ang hood. Ang nanay at ang isang anak ay papuntang airport, pero ayaw magstart ng kotse, at wala pa ang taxi na ipinatawag nila. Nag-alok si Karen na ihatid sila, kahit 45 minuto ang layo ng airport. Tinanggap nila ang alok niya. Pagbalik ni Karen, nakita niyang naghihintay pa rin sa loob ng kotse ang isang anak. Parating na ang mister ko, ang sabi ng babae. Mabuti naman, ang sagot ni Karen. Papunta ako sa Kingdom Hall, o pinaka-church namin, para mag-gardening. Saksi ni Jehova ka? ang tanong ng babae. Oo, ang sabi ni Karen, at saglit silang nag-usap. Pagkaraan ng ilang linggo, nakatanggap ng sulat si Karen. Ang sabi roon: Hindi po namin nakakalimutan ng nanay ko ang kabutihan n yo. Dahil sa inyo, nahabol namin ang aming flight! Sabi po ni Ate, Saksi ni Jehova raw kayo, kaya pala. Saksi rin po ang nanay ko, ako naman po inactive. Pero aayusin ko iyan sa lalong madaling panahon! Tuwang-tuwa si Karen na nakatulong siya sa dalawang kapananampalataya. Napaiyak ako, ang sabi niya. Isinulat ng awtor na si Charles D. Warner: Ang isang magandang konsuwelo sa buhay...aynakapagtaimtimkangtumutulongsa r Alamin ang sagot sa iba pang mga tanong tungkol sa Bibliya sa www.jw.org /tl

iba, natutulungan mo rin ang sarili mo. Iyan ay dahil hindi nilalang ng Diyos ang tao para maging makasarili kundi para ipakita ang mga katangian Niya. Genesis 1:27. ˇ Katapatan. Mahalaga sa isang sibilisadong lipunan ang pamantayang ito. Ang pagiging di-tapat ay sanhi ng takot, kawalan ng tiwala, at pagkabulok ng lipunan. Ang sabi ng Bibliya: Sino ang magiging panauhin sa... tolda [ng Diyos]? Ang sagot? Siyang lumalakad nang walang pagkukulangat...nagsasalitangkatotohanansa kaniyang puso. (Awit 15:1, 2) Oo, ang tunay na katapatan, gaya ng ibang katangiang tinalakay natin, ay bahagi ng ating pagkatao. Hindi lang ito dahil sa sirkumstansiya o dahil sa ito ang madaling gawin. Natatandaan mo pa ba si Christina na nakakita ng bag na may pera? Gusto niyang mapalugdan ang Diyos sa halip na magkaroon ng kayamanan. Kaya nang bumalik ang nag-aalalang may-ari, sinabi ni Christina na nakita na ang bag nito. Hangang-hanga ang negosyante sa katapatan ni Christina. Humanga rin ang employer ni Christina kaya nang maglaon, ginawa niya itong general storekeeper, isang posisyon para sa mga mapagkakatiwalaan. Totoo nga ang sinasabi ng 1 Pedro 3:10: Siya na nagnanais umibig sa buhay at makakita ng mabubuting araw, magpigilsiyangkaniyang...mgalabimula sa pagsasalita ng panlilinlang. LUMAKAD SA DAAN NG MABUBUTING TAO Masasalamin sa mga pamantayang moral ng Bibliya ang matinding pag-ibig sa atin ng Maylalang. Tinutulungan tayo ng mga pamantayangitona makalakad...sa daan ng mabubuting tao. (Kawikaan 2:20; Isaias 48:17, 18) Kapag sinusunod natin ang patnubay na iyan, naipakikita natin ang ating pag-ibig sa Diyos at pagpapalain tayo nang sagana. Sa katunayan, nangako ang Bibliya: Ingatanmoang...daan[ngDiyos],atitataas ka niya upang magmay-ari ng lupa. Kapag nilipol ang mga balakyot, makikita mo iyon. Awit 37:34. Oo, napakagandang kinabukasan ang naghihintay sa mga sumusunod sa pamantayan ng Bibliya buhay sa mapayapang daigdig na walang kasamaan! Talagang dapat nating isaalang-alang ang mga pamantayang itinuturo ng Bibliya. Gumising! Nobyembre 2013 9

INTERBYU ELDAR NEBOLSIN Ang Paniniwala ng Isang Classical Pianist Si Eldar Nebolsin na taga-uzbekistan ay isang kilal ang piyanistasadaigdig.nakatugtognasiyabilangsoloista kasamangmgaorkestrasalondon,moscow,st.petersburg, New York, Paris, Rome, Sydney, Tokyo, at Vienna. Lumaki si Eldar sa Unyong Sobyet bilang ateista. Pero nang maglaon, napatunayan niyang ang tao ay gawa ng isang maibiging Maylalang. Ininterbyu siya ng Gumising! tungkol sa kaniyang musika at paniniwala. Paano ka naging piyanista? Parehong piyanista ang mga magulang ko. Sinimulan nila akong turuan noong limang taon ako. Nang maglaon, nag-aral ako sa advanced school of music sa Tashkent. Ano ang mga hamon sa pagtugtog kasama ng orkestra? Iba-iba ang bawat orkestra. Ang mga ito ay parang malalaking instrumento sa musika na tinutugtog ng kani-kanilang konduktor. Siguro, ang pinakamalaking hamonparasaisangsoloistaay ang balanseng inter-aksiyon sa konduktor. Para itong pag-uusap ng magkaibigan sa halip na isa lang ang laging nagsasalita, kailangan nilang magbigayan. Kadalasan, mayroon lang silang isa o dalawang rehearsal para mabuo ang ugnayang iyon. Gaano ka katagal magpraktis? Mga tatlong oras sa isang araw at hindi lang para praktisin ang mahihirap na bahagi. Pinagaaralan ko rin ang pagkakagawa ng piyesa, nang hindi muna ito tinutugtog. Pinakikinggan ko rin ang iba pang musika ng kompositor para mas maintindihan ko angpiyesangtutugtuginko. Para sa iyo, ano ang katangian ng isang mahusay na piyanista? Kaya niyang pakantahin ang piyano. Ganito iyan. Ang piyano ay isang uri ng percussion instrument. Pagkatipa sa teklado, untiunti nang hihina ang tunog nito di-gaya ng mga wind instrument o ng boses ng tao, na puwedeng pahabain o palakasin pa nga ang tunog. Hamon sa piyanista na panatilihin ang lakas ng tunog ng isang nota. Ginagawa niya ito sa pamamagitan ng banayad na paggalaw ng kaniyang mga kamay at daliri, kasali na ang tamang pagtapak sa kanang pedal, na nagpapahaba sa

Ang Bibliya ay parang isang symphony na napakaganda ng pagkakagawa, napakahusay ng areglo, at may nakaaantig na mensahe para sa sangkatauhan tunog ng nota at nagpapabago sa timbre nito. Kapag na-master ng piyanista ang mahihirap na teknik na ito, mapatutunog niya ang piyano na parang flute, horn, o orkestra pa nga. Mapatutunog din niya ito na parang boses ng tao ang pinakamahusay na instrumento sa musika. Talagang napakahilig mo sa musika. Para sa akin, sa pamamagitan ng musika, maitatawid mo at mapupukaw ang mga damdaming mahirap o imposibleng ipahayag sa salita. Paano ka naman nagkainteres na mag-aral ng Bibliya? Sa bahay namin, napakaraming aklat ang iniuuwi ni Itay mula sa Moscow. Ang isang aklat na nagustuhan ko ay may mga kuwento ng Bibliya tungkol sa pasimula ng kasaysayan at mga karanasanngmgaisraelita.nakitako rin ang aklat na Maaari Kayong Mabuhay Magpakailanman sa Paraiso sa Lupa, na inilathala ng mga Saksi ni Jehova. Humanga ako sa malinaw na pagkakaharap nito sa mga turo ng Bibliya. Nang pumunta ako sa Spain noong 1991 para mag-aral ng mu- Sa ngayon, ginagamit ng mga Saksi ni Jehova sa pagtuturo ng Bibliya ang aklat na Ano ba Talaga ang Itinuturo ng Bibliya? Makikita ito sa www.jw.org/tl. sika, dinala ko ang aklat na iyon at ilang beses kong binasa. Natuklasan ko ang isang pananampalatayang hindi lang salig sa emosyon kundi sa mahusay na pangangatuwiran at nakakakumbinsing ebidensiya. Sa lahat ng turo, nagkainteres akosapangakongbibliyanapuwedeng mabuhay magpakailanmansalupaangmgatao.talagang makatuwiran iyan! Siyanga pala,walapaakongnakakausap nasaksinijehovanoon.pero ang sabi ko sa sarili ko, pag may nakausap akong Saksi, magpapaturo ako ng Bibliya. Paano mo natagpuan ang mga Saksi? Ilang araw matapos kong sabihin iyon, nakakita ako ng dalawang babae na may dalang Bibliya. Katulad sila ng mga taong nabasa ko sa aklat, ang naisip ko. Nangangaral sila gaya ng mga Kristiyano noong panahon ng Bibliya. Di-nagtagal, nakipagaral na ako ng Bibliya sa isang Saksi. Sa ngayon, ang talagang nagpapasaya sa akin ay ang pagtulong sa iba na matuto tungkol sa ating Maylalang. Dati kang ateista. Ano ang nakakumbinsi sa iyo na maniwala sa Maylalang? Ang musika. Halos lahat ng tao, nasisiyahan sa musika sa paraang di-kayang gawin ng mgahayop.samusika,puwedeng ipahayag ang saya, pagtitiwala, pagmamahal, at halos lahat ng iba pang damdamin. Likassaatinnasumunodsaindayogngmusika.Perokailangan ba natin ang musika para mabuhay? May papel ba ito sa itinuturo ng mga ebolusyonista na matira ang matibay? Sa tingin ko, wala. Para sa kin, kamangmangang isipin na ang utak ng tao na may kakayahang lumikha at masiyahan sa musikang tulad ng kina Mozart at Beethoven ay produkto ng ebolusyon. Mas makatuwirang isipin na ito ay gawa ng isang matalino at maibiging Maylalang. Ano ang nakakumbinsi sa iyo na ang Bibliya ay mula sa Diyos? Ang Bibliya ay koleksiyon ng 66 na maliliit na aklat na isinulat ng mga 40 lalaki sa loob ng mga 1,600 taon. Naitanong ko sa sarili ko, Sino ang nangasiwa sa pagsulat ng nagkakasuwatong obra maestrang ito? Ang tanging makatuwirang sagot ay ang Diyos. Para sa kin, ang Bibliya ay parang isang symphony na napakaganda ng pagkakagawa, napakahusay ng areglo, at may nakaaantig na mensahe para sa sangkatauhan. Gumising! Nobyembre 2013 11

Pagharap sa mga Hamon ng Menopause Bigla na lang akong nalulungkot nang walang dahilan. Napapaiyak ako at nag-iisip kung nababaliw na ba ako. Rondro, 50 anyos. Paggising mo sa umaga, ang gulu-gulo ng bahay n yo. Hindi mo makita ang mga gamit mo. Ang mga bagay na napakadali mong gawin noon ay parang napakahirap na ngayon, at hindi mo alam kung bakit. Hanta, 55 anyos. Binago ang mga pangalan. WALANG sakit ang mga babaing iyan. Sa halip, dumaranas sila ng menopause transition, isang natural na pagbabago sa buhay ng mga babae na nagpapakitang hindi na sila magkakaanak. Kung isa kang babae, malapit ka na rin bang magkaganiyan? Pinagdaraanan mo na ba iyan ngayon? Anuman ang kalagayan mo, mas mahaharap mo ang mga hamonkungalammoatngiyongmgamahal sa buhay ang tungkol sa pagbabagong ito. Ang Menopause Transition Kalakip sa menopause transition, na tinatawagdingperimenopause,angpanahonng pagme-menopause at ang mismong menopause. Pero karaniwan nang ginagamit ang menopause para tumukoy sa kabuuan ng transisyong ito. Itinuturingngmgadoktornaangisangbabaeaymenopause na kapag 12 buwan na siyang hindi dinaratnan ng regla. Karamihan sa mga babae ay nagsisimulang dumanas ng perimenopause paglampas ng 40 anyos, pero ang iba ay lumalampas pa nang mahigit 60 anyos. Kadalasan, hindi naman biglang humihinto ang pagreregla. Dahil sa pabagu-bagong produksiyon ng mga hormone, ang regla ng isang babae ay maaaring pumalya, dumating nang wala sa panahon, o kaya y masyadong malakas. May pailan-ilan naman na biglang hinihintuan ng regla. Iba t iba ang nararanasan ng bawat babae, ang sabi ng Menopause Guidebook. Sinasabi rin nito: Ang pinakakaraniwang nararanasan ng mga nagme-menopause ay ang hotflash(tinatawagkungminsannahot flush), na maaaring sundan ng panginginig dahil sa ginaw. Nakasisira ng tulog at nakapanghihina ang mga sintomas na iyon. Gaano katagal nararanasan ang mga ito? Ayon

sa The Menopause Book, may mga babaing nagkakaroon ng manaka-nakang hot flashes sa loob ng isa o dalawang taon sa panahon ng menopause transition. Ang iba naman ay dumaranas nito nang maraming taon, at isang napakaliit na porsiyento ang nagsabinghindinanawalasakanilaangpaminsan-minsang hot flashes. Dahil taas-baba ang level ng mga hormone, posible ring madepres ang isang babae at magpabagu-bago ang kaniyang mood, anupat nagiging iyakin, malilimutin, at hindi makapag-concentrate. Pero malamang na hindi naman lahat ng iyan ay pagdaanan ng bawat babae, ang sabi ng The Menopause Book. Sa katunayan, ilan lamang sa mga problemang iyan, kung mayroon man, ang nararanasan ng ilang babae. mahal sa buhay, hindi sila gaanong magaalala kapag napansin nila ang nangyayari sa iyo. Sa katunayan, baka maging mas mapagpasensiya pa sila at maunawain. Ang pag-ibig ay matiisin at mabait, ang sabi ng 1 Corinto 13:4. Good News Translation. Nakatutulong din sa maraming babae ang pananalangin, lalo na sa mga namimighati dahil hindi na sila magkakaanak. Inaaliw tayo [ng Diyos] sa lahat ng ating mga problema, ang tinitiyak ng Bibliya. (2 Corinto 1:4, The New English Bible) Nakaaaliw ring malaman na pansamantala lang ang menopause transition. Pagkatapos nito, ang mga babaing patuloy na nangangalaga sa kanilang kalusugan ay maaaring magkaroon ng panibagong lakas at maging masaya. Kung Paano Ito Haharapin Maaaring makatulong ang pagbabago ng istilo ng pamumuhay. Halimbawa, baka mabawasan ang hot flashes kung ititigil ang paninigarilyo. Makatutulong din kung lilimitahan o tuluyang iiwasan ang alak, caffeine, at maaanghang o matatamis na pagkain, na nakaka-trigger ng hot flashes. Siyempre pa, mahalaga pa ring kumain ng balanseng pagkain. Malaking tulong din ang pag-eehersisyo. Halimbawa, mababawasan nito ang insomniya at pagiging moody. Mapalalakas din nito ang mga buto at mapagaganda ang kalusuganngisa. Ipakipag-usap Ito Hindi mo kailangang sarilinin ito, ang sabi ni Rondro, na nabanggit sa simula. Kung ipakikipag-usap mo ito sa iyong mga Maaari ding maging sanhi ng hot flashes ang ilang karamdaman, gaya ng diperensiya sa thyroid at mga impeksiyon, gayundin ang ilang gamot. Makabubuting tiyakin munang hindi iyon ang sanhi ng hot flashes bago isiping menopause ang dahilan. Para matulungan ang mga pasyenteng dumaranas ng menopause transition, ang mga doktor ay maaaring magreseta ng iba t ibang produkto, gaya ng mga hormone, dietary supplement, at antidepressant. Ang Gumising! ay hindi nagrerekomenda ng anumang produkto o therapy. Gumising! Nobyembre 2013 13

ANG PANGMALAS NG BIBLIYA PAG-AASAWA PAG-AASAWA Ang pag-aasawa ba ay basta pagsasama lang ng dalawang tao? Ang pinagtuwang ng Diyos ay huwag paghiwalayin ng sinumang tao. Mateo 19:6. ANG SABI NG BIBLIYA Sa paningin ng Diyos, ang pag-aasawa ay hindi lang basta isang kasunduan ng dalawang tao. Ito ay sagradong pagsasama ng isang lalaki at isang babae. Sinasabi ng Bibliya: Mula sa pasimula ng sangnilalang ay Ginawa [sila ng Diyos na] lalaki at babae. Dahil dito ay iiwan ng lalaki ang kaniyang ama at ina, at ang dalawa ay magigingisanglaman...kayangaang pinagtuwang ng Diyos ay huwag paghiwalayinngsinumangtao. Marcos 10:6-9; Genesis 2:24. Ang mga salitang ang pinagtuwang [o, pinagsama] ng Diyos ay hindi nangangahulugang itinatadhana ng Diyos kung sino ang mapapangasawa ng isa. Sa halip, sa pagsasabing ang Maylalang ang Tagapagpasimula ng kaayusan sa pag-aasawa, idiniriin ng Bibliya ang pagiging seryoso ng buklod na ito. Kung ganito ang pangmalas ng mag-asawa sa kanilang pagsasama, ituturing nila itong sagrado at permanente, sa gayo y titibay ang kanilang determinasyon na gawin itong matagumpay. Lalo silang magtatagumpay kung sasangguni sila sa patnubay ng Bibliya sa pagtupad ng kani-kanilang papel bilang asawang lalaki at asawang babae. Ipinahihintulot ng Bibliya ang diborsiyo kung ito y dahil sa seksuwal na pagtataksil. Mateo 19:9. r Alamin ang sagot sa iba pang mga tanong tungkol sa Bibliya sa www.jw.org /tl

Ano ang papel ng lalaki? ANG SABI NG BIBLIYA Para maging maayos ang takbo ng pamilya, kailangang may magdedesisyon sa mga bagay-bagay. Iniatas ng Bibliya ang responsibilidad na iyan sa asawang lalaki. Pero hindi ibig sabihin nito na puwede na siyang maghari-harian o maging malupit. Hindi rin ito nangangahulugan na puwede niyang iwasan ang kaniyang pananagutan, anupat mawawala ang paggalang ng kaniyang asawa at mapabibigatan ito. Sa halip, inaasahan ng Diyos na magsisikap siyang pangalagaan ang kaniyang asawa at pag-ukulan ito ng karangalan bilang pinakamatalik at pinakamapagkakatiwalaan niyang kaibigan. (1 Timoteo 5:8; 1 Pedro 3:7) Dapat ibigin ng mga asawang lalaki ang kani-kanilang asawang babae na gaya ng sa kanilang sariling mga katawan, ang sabi ng Efeso 5:28. Kung talagang mahal ng asawang lalaki ang kaniyang kabiyak, pahahalagahan niya ang mga abilidad at talento nito at igagalang ang mga opinyon nito, lalo na sa mga bagay na makaaapekto sa kanilang pamilya. Hindi niya dapat igiit ang kaniyang kagustuhan dahil lang sa siya ang ulo ng pamilya. Nang tanggihan ng makadiyos na si Abraham ang mahusay na payo ng kaniyang asawa tungkol sa isang usapin ng pamilya, sinabi ng Diyos na Jehova sa kaniya: Pakinggan mo ang kaniyang tinig. (Genesis 21:9-12) Mapagpakumbabang sumunod si Abraham, kung kaya nagkaroon ng kapayapaan at pagkakaisa ang kanilang pamilya, at pinagpala sila ng Diyos. Ang asawang lalaki ang ulo ng kaniyang asawang babae. Efeso 5:23. Ano ang papel ng babae? ANG SABI NG BIBLIYA Bago lalangin ng Diyos ang babae para sa unang lalaki, sinabi Niya: Hindi mabuti para sa lalaki na manatiling nag-iisa. Gagawa ako ng isang katulong para sa kaniya, bilang kapupunan niya. (Genesis 2:18) Ang kapupunan ay pumupuno o kumukumpleto sa isang bagay. Kaya naman, nilalang ng Diyos ang babae, hindi para maging kapareho ng lalaki ni makipagkompetensiya sa kaniya, kundi para maging katuwang niya. Magkasama nilang tutuparin ang atas ng Diyos sa kanila na mag-anak at punuin ang lupa ng kanilang mga supling. Genesis 1:28. Para magampanan ng babae ang kaniyang papel, binigyan siya ng Diyos ng angkop na mga katangiang pisikal, mental, at emosyonal. Kapag ginagamit niya ang mga katangiang ito sa matalino at maibiging paraan, malaki ang naitutulong niya para magtagumpay ang pagsasama nilang mag-asawa at para makadama ng kasiyahan at katiwasayan ang kaniyang mister. Sa paningin ng Diyos, ang gayong mahusay na babae ay karapat-dapat papurihan. Kawikaan 31:28, 31. Mga asawang babae, magpasakop kayo sa inyu-inyong asawang lalaki. 1 Pedro 3:1. Maraming kapaki-pakinabang na mungkahi sa pag-aasawa at buhay pampamilya ang makikita sa regular na seksiyon ng Gumising! na TulongParasaPamilya. Gumising! Nobyembre 2013 15

Ikaw ba ay Laging May Piging? Ang lahat ng mga araw ng isang napipighati ay masama; ngunit ang may mabuting puso ay laging may piging. Kawikaan 15:15. ANO NG ibig sabihin ng mga salitang iyan? Tumutukoy iyan sa kalagayan ng isip at puso ng isa. Ang isang napipighati ay laging nag-iisip ng negatibo isang pananaw na nagpapasama, ˆ o nagpapalungkot sa kaniyang araw. Samantala, ang isa na may mabuting puso ay nagsisikap na laging maging positibo isang saloobin na nagpapasaya sa kaniya, kung kaya para siyang laging may piging. Tayong lahat ay may mga problemang nakapagpapalungkot sa atin. Pero may magagawa tayo para manatiling masaya kahit may problema. Tingnan ang sinasabi ng Bibliya. Huwag hayaang mabigatan ka dahil sa pagkabalisa sa kinabukasan. Sinabi ni Jesu-Kristo: Huwag mabahala sa kinabukasan; marami na itong ikinababahala sa ganang sarili. Huwag nang dagdagan pa ang problemang dala ng bawat araw. Mateo 6:34, Good News Translation. Magpokus sa magagandang bagay na nangyayari sa iyo. Sa katunayan, kapag nalulungkot ka, puwede mong ilista ang magagandang bagay na iyon at pag-isipan ang mga iyon. Huwag mo na ring balik-balikan ang mga pagkakamali o masasamang bagay na nagawa mo. Matuto mula sa mga ito, at mag-move on. Gayahin mo ang isang drayber na tumitingin-tingin sa rearview mirror pero hindi nagpopokus doon. Tandaan din na ang tunay na kapatawaran ay nasa [Diyos]. Awit 130:4. Kapag nabibigatan ka dahil sa mga kabalisahan, ipagtapat mo ito sa taong makapagpapasaya sa iyo. Ang pagkabalisa ay magpapayukod [sa puso], ngunit ang mabuting salita ang siyang nagpapasaya nito, ang sabi ng Kawikaan 12:25. Ang mabuting salita ay puwedeng manggaling sa isang kapamilya o pinagkakatiwalaang kaibigan isa na hindi mapaghinala o negatibo kundi umiibig sa lahat ng panahon. Kawikaan 17:17. Ang matatalinong kasabihan sa Bibliya ay nakatulong sa marami na maging mas maligaya kahit may problema. Sana y makatulong din sa iyo ang mahahalagang kasabihang ito. s n o Librengdownloadng magasing ito at ng nakaraang mga isyu p Bibliya online sa mga 50 wika Magpunta sa www.jw.org/tl o i-scan ang code g13 11-TG 130812