PERSEPSI PEKERJA TERHADAP FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI GANGGUAN SEKSUAL DI TEMPAT KERJA NOR AZLINA BINTI HJ WAHAP Projek ini merupakan salah satu keperluan untuk Ijazah Sarjana Sains ( Pembangunan Sumber Manusia) Fakulti Sains Kognitif dan Pembangunan Manutiia UNIVERSITI MALAYSIA SARAWAK 2009
PENGHARGAAN Bismillahhirrahmanirrahim, Segala puji-pujian ke atas Allah S. W. T dan junjungan kita Nabi Muhammad S. A. W. Syukur Alhamdulillah kerana dengan kurnia-nya saya dapat menyiapkan kajian ini pada masa yang telah ditetapkan. Dalam ruangan ini, saya ingin merakamkan setinggi-tinggi penghargaan kepada semua pihak yang terlibat secara langsung atau tidak langsung sepanjang proses untuk menyiapkan kajian ini. Sejuta penghargaan kepada penyelia saya iaitu Puan Dayang Nailul Munna Bt Abdullah yang telah banyak memberi dorongan, tunjuk ajar, panduan, masa dan maklumat yang sangat bererti untuk memastikan kajian saya berada pada landasan yang betul. Tidak lupa juga jutaan terima kasih saya kepada Dekan Fakulti Pembangunan Sumher Manusia, Doktor Shahren B Ahmad Zaidi Adruce diatas peluang dan kepercayaan serta ilmu tidak terhingga yang diberikan selama ini kepada saya. Seterusnya tidak lupa juga terima kasih ini ditujukan untuk Prof. Madya Doktor Rusli Ahmad yang turut sama membimbing dan memberikan ilmu yang berguna selama berada di UNIMAS. Sekalung penghargaan buat Doktor Sopian B Bujang, kerana banyak membantu, memberikan tunjuk ajar yang begitu berguna sebagai pedonian dan panduan dalam menyiapkan kajian saya ini. Di samping itu, terima kasih yang tidak terhingga saya tujukan kepada semua pensyarah yang telah sudi memheri tunjuk ajar selama dua tahun berada di UNIMAS sehinggalah pengajian saya ini tamat. ii
Kalungan jutaan terima kasih juga saya tujukan kepada sernua responden saya yang sudi meluangkan masa untuk memberi kerjasama dalam proses menyiapkan kajian ini. Terima kasih juga kepada pegawai yang membantu saya mengedarkan dan mengumpul semula borang soal selidik iaitu Encik AydII Shatique B Anis dengan kerjasama yang padu dan kepada Penguasa, Encik Abdullah 13 Julaihi kerana kebenaran dan keperihatinan beliau terhadap kajian yang dijalankan. Penghargaan yang tidak ternilai ini juga saya tujukan khas kepada kedua-dua orang tua saya yang sangat saya sayangi iaitu ayahanda Hj Wahap 13 Hj Abu Bakar dan ibunda Hjh. Dayang Antin Bt Ahmad yang selama ini telah berkorban segala keperluan saya sejak pertama kali saya dilahir kedunia ini, serta meletakkan sepenuh kepercayaan dan keyakinan kepada saya untuk melanjutkan pelajaran hingga ketahap ini. Terima kasih tidak terhingga juga diberi kepada pemimpin yang saya hormati dan segani, Encik Abg Othman B Ahg Masagus, kerana secara tidak langsung tclah menyokong saya clan segi masa dengan memberi saya peluang dan ruang untuk saya menyiapkan kajian ini clan ke masa ke semasa. Tidak ketinggalan juga rakan sekerja Encik Rashid B Bujang, Encik Jaalär 13 Hj Sini, Puan Rabbayani Bt Mohd Taul'ek, Puan Noraini Polk, Puan Jeevalita AT Samikanu serta rakan-rakan sekerja yang lain. Jasa kalian tetap dikenang buat selama-lamanya. III
Oleh itu, saya sekali lagi mengucapkan ribuan terima kasih kepada semua ahli keluarga saya serta rakan-rakan seperjuangan Sarjana Pembangunan Sumber Manusia ambilan 2007/2008, Bg Pyan, Zyzy, Bel, Vale, Hazla, Datin Lydia, Fiona, C'K, Ambrose, Francis, Esther dan Leon. Harapan saya agar sikap positif ini dapat menjadikan kita lebih berinovasi dan maju pada masa akan datang. Hanya ALLAH S. W. T sahaja yang dapat membalas segala jasa baik anda sekalian. AMIN... Saya sayang anda srmua... Lynnn9 IV
JADUAL KANDUNGAN Penghargaan ii Jadual Kandungan vi Senarai Rajah xii Senarai Jadual XIV Abstrak xix Abstract xxi BAB I PENGENALAN 1.0 Pengenalan I 1.1 Latar Belakang Kajian ý 1.2 Pernyataan Masalah 5 1.3 Objektif 8 1.3.1 Objektif Umum 9 1.3.2 Objektif Spesitik 9 1.4 Kerangka Konseptual 10 1.5 Hipotesis Kajian 12 1.6 Kepentingan Kajian 14 1.7 Detinisi Istilah 15 1.7.1 Pekerja 16 1.7.2 Gangguan Seksual 17 V
1.7.3 Persepsi 18 1.7.4 Tempat Kerja 19 1.7.5 Demografi 20 1.7.6 Individu 20 1.7.7 Persekitaran Kerja 21 1.7.8 Kuasa 1) 1) 1.8 Limitasi Kajian 23 1.9 Rumusan Bab 24 BAB 2 KAJIAN LITERATUR 2.0 Pengenalan 25 2.1 Definisi Gangguan Seksual 26 2.2 Gangguan Seksual di Tempat Kerja 29 2.3 Faktor-faktor Gangguan Seksual 29 2.3.1 Faktor Demografi 33 2.3.2 Faktor Individu 35 2.3.3 Faktor Persekitaran Kerja 37 2.3.4 Faktor Kuasa 39 2.4 Kesan-kesan Gangguan Seksual 41 2.5 Statistik Kes Gangguan Seksual yang Dilaporkan 45 2.6 Teori Berkaitan Gangguan Seksual 46 2.6.1 Teori Seksualiti 47 VI
2.6.2 Teori Maslow 48 2.6.3 Rekabentuk Teori Perkembangan Gangguan Seksual / Development Theory 53 2.7 Rumusan Bab 55 BAB 3 METODOLOGI KAJIAN 3.0 Pengenalan 59 3.1 Rekabentuk Kajian 60 3.2 Populasi dan Sampel 61 3.2.1 Populasi 62 3. 2.2 Sampel 63 3.3 Instrumen Kajian 65 3.4 Kajian Rintis 68 3.5 Pengumpulan Data 71 3.5.1 Data Primer 72 3.5.2 Data Sekunder 72 3.6 Analisis Data 72 3.6.1 Statistik Deskriptif 73 3.6.2 Statistik Inferensi 73 3.6.3 Analisis ANOVA 74 3.6.3 Analisis Korelasi Pearson 75 VII
3.7 Rumusan Bab 76 BAB 4 DAPATAN KAJIAN DAN PERBINCANGAN 4.0 Pengenalan 77 4.1 Ciri-ciri Demografi 78 4.1.1 Analisis Taburan Responden Mengikut Jantina 78 4.1.2 Analisis Taburan Responden Mengikut Umur 79 4.1.3 Analisis Taburan Responden Mengikut Status Perkahwinan 80 4.1.4 Analisis Responden Mengikut Bangsa 82 4.1.5 Analisis Responden Mengikut Status Pekerjaan 83 4.1.6 Analisis Responden Mengikut Pengalaman Kerja di Organisasi 84 4.1.7 Analisis Responden Mengikut Jawatan 85 4.1.8 Analisis Responden Mengikut Kelayakan Akademik 86 4.2 Analisis Taburan Data Deskriptif 88 4.2.1 Faktor-faktor Yang Mempengaruhi Gangguan Seksual di Tempat Kerja 88 4.2.1.1 Faktor Individu 89 4.2.1.2 Faktor Persekitaran Kerja 92 4.2.1.3 Faktor Kuasa 95 4.3 Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tenipat Kerja 99 4.4 Dapatan Kajian dan Perbincangan 102 VIII
4.4.1 Pengujian Perkaitan Antara Pembolehubah Tidak Bersandar dengan Pembolehubah Bersandar 104 4.4.1.1 Perkaitan Faktor Indivdu Dengan Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 105 4.4.1.2 Perkaitan Faktor Persekitaran Kerja Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 107 4.4.1.3 Perkaitan Faktor Kuasa Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 109 4.4.2 Ujian-t III 4.4.3 Ujian ANOVA 113 4.4.3.1 Keputusan Ujian ANOVA di Antara Umur Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 4.4.3.2 Keputusan Ujian ANOVA di Antara Status Perkahwinan Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 4.4.3.3 Keputusan Ujian ANOVA di Antara Bangsa Dengan Persepsi PekerjaTerhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 4.4.3.4 Keputusan Ujian ANOVA di Antara Status Pekerjaan Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 4.4.3.5 Keputusan Ujian ANOVA di Antara Pengalaman Kerja Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja ix
4.4.3.6 Keputusan Ujian ANOVA di Antara Jawatan Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 4.4.3.7 Keputuan Ujin ANOVA di Antara Kelayakan Akademik Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 4.4.4 Pengujian Faktor Dominan di antara Pembolehubah Tidak Bersandar 127 4.5 Analisis Soalan Terbuka 130 4.6 Rumusan Pengujian Hipotesis 136 4.7 Kesimpulan 142 BAB 5 KESIMPULAN DAN CADANGAN 5.0 Pengenalan 143 5.1 Kesimpulan 144 5.2 Cadangan 146 5.2.1 Cadangan kepada Pekerja 146 5.2.2 Cadangan kepada Organisasi 147 5.2.3 Cadangan kepada Pengkaji Masa Depan 149 5.3 Rumusan Bab 150 X
RUJUKAN 151 LAMPIRAN Lampiran A: Lampiran Borang Soal Selidik Lampirn B: Lampiran Surat Permohonan untuk Menjalankan Soal Selidik Lampiran C: Analisis Data SPSS xi
SENARAI RAJAH Rajah I Kerangka Konseptual Persepsi Pekerja Terhadap Faktor-Faktor Yang Mempengaruhi Gangguan Seksual di Tempat Kerja II Rajah 2 Statistik Kes Gangguan Seksual di Tempat Kerja, 2000-2007 45 Rajah 3 Rekabentuk Teori Perkembangan / Development Theorv Gangguan Seksual 53 Rajah 4 Analisis Soalan Terbuka I: Adakah Anda Tahu Apakah Yang Dimaksudkan Dengan Gangguan Seksual? 130 Rajah 5 Analisis Soalan Terbuka 2: Apakah Jenis Gangguan Seksual Yang Sering E3erlaku di Tempat Kerja? 132 XII
Rajah 6 Analisis Soalan Terbuka 3: Pernahkah Anda Didedahkan Dengan Seminar/Kursus/Bengkel Tentang Gangguan Seksual? 133 Rajah 7 Analisis Soalan Terbuka 4: Tahukah Anda Mengenai Kod Amalan Pencegahan Dan Penghapusan Gangguan Seksual 1999? 135 Rajah 8 Analisis Soalan Terbuka 5: Tahukah Anda Bahawa Kod Amalan Ini Melindungi Hak Anda Sepenuhnya? 137 xiii
SENARAI JADUAL Jadual I Skala Likert 5 Mata 66 Jadual 2 Hasil Keputusan Pengujian Kebolehpercayaan Dan Kesahihan 70 Jadual 3 Analisis Korelasi Pearson 75 Jadual 4 Analisis Taburan Responden Mengikut Jantina 78 Jadual 5 Analisis Taburan Responden Mengikut Umur 79 Jadual 6 Analisis Taburan Responden Mengikut Status Perkahwinan 80 XIV
Jadual 7 Analisis Responden Mengikut Bangsa 82 Jadual 8 Analisis Responden Mengikut Status Pekerjaan 83 Jadual 9 Analisis Responden Mengikut Pengalaman Kerja di Organisasi 84 Jadual 10 Analisis Responden Mengikut Jawatan 85 Jadual 11 Analisis Responden Mengikut Kelayakan Akademik Tertinggi 86 Jadual 12 Analisis Responden Mengikut Faktor Individu 90 Jadual 13 Analisis Responden Mengikut Faktor Persekitaran Kerja 93 xv
Jadual 14 Analisis Responden Mengikut Faktor Kuasa 96 Jadual 15 Analisis Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seskual di Tempat Kerja 100 Jadual 16 Analisis Perkaitan Antara Pembolehubah Tidak Bersandar dengan Pembolehubah Bersandar 104 Jadual 17 Analisis Faktor Individu Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 105 Jadual 18 Analisis Perkaitan Faktor Persekitaran Kerja Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 107 Jadual 19 Analisis Perkaitan Faktor Kuasa Dengan Persepsi Pekerja Terhadap (; angguan Seksual di Tempat Kerja 109 xvi
Jadual 20 Rumusan Ujian-t I11 Jadual 21 Analisis Keputusan Ujian ANOVA di Antara Umur Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 113 Jadual 22 Analisis Keputusan Ujian ANOVA di Antara Status Perkahwinan Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 115 Jadual 23 Analisis Keputusan Ujian ANOVA di Antara [3angsa Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 117 Jadual?4 Analisis Keputusan Ujian ANOVA di Antara Status Pekerjaan Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 119 Jadual?5 Analisis Keputusan Ujian ANOVA di Antara Pengalaman Kerja Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 121 xvii
Jadual 26 Analisis Keputusan Ujian ANOVA di Antara Jawatan Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 123 Jadual 27 Analisis Keputusan Ujian ANOVA di Antara Kelayakan Akademik Dengan Persepsi Pekerja Terhadap Gangguan Seksual di Tempat Kerja 125 Jadual 28 Model Rumusan 127 Jadual 29 Analisis Coefficients 127 xviii
ABSTRAK PERSEPSI PEKERJA TERHADAP FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI GANGGUAN SEKSUAL DI TEMPAT KERJA Nor Azlina Binti Hj Wahap Kajian yang dijalankan ini adalah bertujuan untuk mengkaji persepsi pekerja terhadap faktor-faktor yang mempengaruhi gangguan seksual di tempat kerja iaitu faktor individu, faktor persekitaran kerja, faktor kuasa serta faktor denlografik. Kajian ini telah dijalankan di Jabatan Tanah dan Survei, ßahagian Kuching, dengan menggunakan borang soal selidik sebagai instrumen pengumpulan data. 292 responden telah dipilih sebagai sampel kajian persampelan puiposive. Data dianalisis dengan menggunakan Analisis Korelasi Pearson dan Analisis Regresi 13erganda. Daripada Analisis Korelasi Pearson, faktor-faktor yang dikaji iaitu faktor individu (r=. 545, p=. 000), faktor persekitaran kerja (r=. 522, p=. 000), dan fäktor kuasa (r=. 545, p=. 000) nlenunjukkan hubungan yang signifikan terhadap gangguan seksual di tempat kerja. Hasil daripada Analisis Regresi Berganda pula nlenunjukkan hallawa fäktor kuasa (R, = 568, (3= 611 ) dikenalpasti.. sebagai faktor paling dominan di dalanl kajian ini. Sementara itu, hasil keputusan ANOVA pula nlenunjukkan hanya uniur, xix
status perkahwinan dan pengalaman bekerja yang mempunyai perbezaan signifikan terhadap pembolehubah bersandar. Kesimpulannya, diharap kajian ini dapat dijadikan sebagai panduan untuk mencari kaedah yang terbaik bagi mengatasi masalah gangguan seksual di tempat kerja. xx
ABSTRACT EMPLOYEE'S PERCEPTION TOWARDS FACTORS THAT AFFEC T SEXUAL HARASSMENTAT THE WORKPLACE Nor Azlina Binli Hj Walxap,, 'This study is conducted to determine the relationship between emplovee'. s perception towards the factors leading to sexual harassment such as individual factor, environment, power. and demographic factor. A set of questionnaire was used as an instrument, for the data collection. 292 respondents front the Land and Survey, Department. Kuching were selected as samples by using purposive sampling method. Pearson Correlation Analysis and Multiple Regression Analysis were used to analyze the data. From this Pearson Correlation Analº'sis, all the studied factors which were individual. /actor (r=. 545. p-. 000), environment (r=. 522, p=. 000), and power (r. 545, p=. 000) have a significant relationship with dependent variable. In addition. for the 1ultiple Regression Analº". is, power (R'. 568, /!. 611) has been identijicd as the dominant factor of this. study. ileanwhile, the result of ANO6 AA Showed that onlºv age, marital status amid working experience and have significant difference with xxi
the dependent variable. As a conclusion, it is hope that,, this study could he a guidance in order to, frnd the best solution to overcome sexual harassment problem at the workplace. xxii
BAB I PENGENALAN 1.0 Pengenalan Gangguan seksual merupakan fenomena negatif yang sering menghantui organisasi sama ada di peringkat nasional mahupun secara global. Di dalam hab ini, terdapat pengenalan tentang gangguan seksual kepada pembaca dengan menyatakan mengenaº latarhelakang kajian, pernyataan masalah, objektif kajian, kerangka konseptual serta cadangan soalan. Selain daripada itu juga, pembaca akan dapat melihat signilikasi kajian, definisi topik secara konseptual clan operasional dengan lehih khusus. Pengenalan im amat penting hagi memberi gambaran awal pengkaji kepada pemhaca serta kajian yang akan dilakukan di mana terdapat isu-isu yang herkaitan dengan gangguan seksual di tempat kerja. 1
1.1 Latar Belakang Kajian Gangguan seksual boleh berlaku secara langsung dan juga kerap terjadi secara tidak langsung. Namun, perbuatan gangguan seksual yang disedari ataupun tanpa disedari ini dipengaruhi oleh faktor-faktor tertentu. Isu ini merupakan suatu permasalahan yang sukar untuk dibendung dan dihapuskan. Kewujudan gangguan seksual telah menimbulkan banyak spekulasi terutamanya apabila melibatkan pekerja di sesebuah organisasi sama ada di agensi awam mahupun agensi swasta. Gangguan seksual merupakan suatu isu yang kompleks dan sukar untuk ditaf'sirkan kerana setiap individu mempunyai pengertian dan pendapat yang berbeza mengenainya. Persepsi kebanyakan pekerja adalah bergantung kepada situasi gangguan pada masa kejadian, siapa yang melakukan dan siapakah mangsa di dalam insiden tersebut. Di Amerika Syarikat, gangguan seksual merupakan satu perkara yang dianggap scrius dan dititikberatkan sehingga boleh membawa kepada hukuman yang berat kerana stigma didalam isu ini menjadikan kualiti kerja mangsa menurun secara mendadak serta sekaligus menjejaskan prestasi syarikat, menggugat kewangan syarikat, ke 2