گا کوی ت پذیذ تغییز اللین را کار ای ساسش تا آى

15 نگاهی کمی به پدیده تغییر اقلیم و راهکارهای سازش با آن گا کوی ت پذیذ تغییز اللین را کار ای ساسش تا آى چکیذ -1 1 سیذ سعیذ اسالهیاى -2 *2 سیذ سعیذ اخز ی زا كج ی زوتطی سؾی ؾبظ بی آثی زا ك ب ث ف ی ؾی ب سا اؾتبز ط آة زا ك ب ن قتی انف ب مساض آة قیطی ج ز ث اظای ط فط زض ج ب ث زالی رت فی اظ ج افعایف ج قیت آ ز ی آة ثط ب ضیعی ب بؾت آة بی فطا طظی ف ىطز بوبضآ س ؾیؿت بی تب ی ت ظی آة ض ظا زض حب وب ف اؾت. زض تیج ا ط ض س فق ی زض هطف آة قی بی سیطیتی آ ازا یبثس احت ب زض یطی اجت بفی زض ؾطاؾط ج ب ثطای ثحطا و ج ز آة ث ذه ل زض وك ض بی زض حب ت ؾق افعایف ییبثس. چ ی تغییطات آة ا ث ف ا یه قض زض ت ؾق حیظ ظیؿت ؿبئ التهبزی-اجت بفی ض ا ی ؾیبؾی ضز ت ج وك ض بی ج ب لطاض طفت اؾت. ثب ای ؾطفت تح الت ؿبئ كىالت طث ط ث ثحطا آة زض ج ب تقسز پیچیس چب ف ثطا یع ذ ا س قس. ثطای ث ث ط ضؾیس تال ب زض ح ای كى یبظ ث یه چك ا ساظ ض ق اظ مساض آة لبث زؾتطؼ زض آی س تمبضبی آ چ ی ض بی جسیس فىط وطز ت ؾق اجطای ثط ب ضیعی سیطیت بی جسیس اؾت. زض اثتسا ثب ثطضؾی كب سات ق ا س ج ی ثط پتب ؿی آة زض زؾتطؼ یعا هطف ث تفىیه لبض اضظیبثی صقت حب آی س ضقیت آة ج ب ثطضؾی قس اؾت ؾپؽ ثطای ا غجبق ثب پسیس تغییط ال ی ثطذی اظ زؾت ضا ق ب ضا ىبض بی زض لب ت یه چ بضچ ة یىپبضچ اضائ قس اؾت. اص ای کلیذی: آة بی فطا طظی آ ظ اضتجبعبت ثحطا آة تغییط ال ی ج ب ی سیطیت یىپبضچ بث آة همذه آة قیطی ثطای ط ج ج ای اظ ظ س ی ا ؿب ب حی ا بت یب ب او ؾیؿت حیبتی ضط ضی اؾت. ای بی حیبتثرف تفب ت ثی طي ظ س ی فمط ثط ت اؾت. ث بثطای ثط ب ضیعی سیطیت بؾت آة ثؿیبض اؾت ث یػ زض ظ ب بیی و ثیفتطی و تطی مساض آة زض زؾتطؼ ثبقس. ثب ت ب پیكطفت بی ثكط چ ب ثط ب ضیعی ثحطا آة زچبض كى ث ز سیطیت آة ضا ث چب ف یوكب س. ثركی اظ ای كىالت ث ز ی فس ج ز اعالفبت وبفی آق بیی الظ ثب الیب ؼ ؾیؿت بی ج ی اثط تمبث آ ب ثط بث آة اؾت. افعایف ج قیت اثطات جب جی آ )افعایف تمبضبی آة ن قتی قس ق ط كی ی آ ز ی آة ج ظزایی( یع مف اؾبؾی زض ای ثحطا ایفب یو س. غبثك آذطی ثطآ ضز ب زض ؾب 900 2010 ی ی فط زض ج ب ث آة آقب یس ی ؾب زؾتطؾی ساقت 2/6 ی یبضز فط اظ ا ىب بت ث ساقتی بؾت ثطذ ضزاض یؿت س ( WHO/UNICEF, 2008; UN,.)2007 تبضید زضیبفت: 94/03 تبضید پصیط: 94 05/ فال ثط ای ی ی ب فطو اوثط آ ب ضا و زوب ظیط 5 ؾب تكىی یز س زض اثط ثی بضی طتجظ ثب آة ب س بالضیب حهج ثب جب ذ ز ضا اظ زؾت زاز ا س. زض حمیمت ثی بضی تم اظ آة ؾ ی ف ت طي یط زض ثی ثی بضی فف ی اؾت. ثالیبی عجیقی ب س ذكىؿب ی ؾی ؾجت تكسیس ای كىالت یق س. بعك زض حب ت ؾق و زاضای ج قیت لبث ت ج ی ؿت س ثیفتط اظ ؾبیط مبط تحت تبثیط ای ثحطا لطاض ی یط س. ضقیت آة ج ز كىالت طتجظ ثب آة حتی زض چك ا ساظ آی س ثؿیبض ثحطا ی اؾت ط آ و السا بت ف ضی ث ا جب یؿ س ؿئ : ؾقیس اذط ی * Saeid.okhravi@gmail.com

سامانههای سطوح آبگیر باران 16 ضؾس. ؾ فب اثط صاض ثط قطایظ پیچیس آثی آی س فجبضت س اظ: 1 (ضقس ج قیت 2( تغییطات آة ای ج ب ی 3( ح ض ض زذب بی طظی. ضقس ج قیت تطی فب ثطای فقب یت ب كىالت طتجظ ثب آة اؾت ظیطا افعایف ج قیت ذ ز ث ت بیی فب ی اؾت و زض ت ب ی ثرف ب ثبفث افعایف تمبضب یق ز )تمبضب زض هطف ذب ی ن قتی وكب ضظی ا طغی تفطیح( ط ای و قی بی سیطیت آة ثب تجسیس ؾط زاضای اثط ثركی ثیفتطی ق س. آ بض تر ی ی اذیط ؾبظ ب تحس كب یز س و ج قیت ج ب اظ 6/2 ی یبضز فط زض ؾب 2007 ث 7/7 ی یبضز فط زض ؾب 9/2 2020 ی یبضز فط زض ؾب 2050 ذ ا س ضؾیس )2007.)UN, ای بعك پطج قیت زلیمب بعمی ؿت س و زض حب حبضط ثب كىالت آة ث ساقت لبث الحؾ ای ض ث ض ث ز زض حب جبضظ ثب قطایظ ثس یسض غیه یثبق س و زض آی س یع ا ىب ثستط قس ا ضبؿ آ ب پیفثی ی یق ز. فال ثط ای تغییطات آة ای ج ب و تطی فب ق بذت قس آ بظ بی رب ای ؿت س تطی فب ؤثط ثط آی س بث آة ؾغح آة زضیب ب الیب ؼ ب ذ ا س ث ز. تبثیطات زلیك آ ث ؾرتی لبث پیفثی ی اؾت ثط اؾبؼ ؾط اوثط زا ك سا تغییطات آة ا ثحطا چطذ آة ضا تكسیس ز ؾجت ل ؿ ثالیبی عجیقی ب س ذكىؿب ی ؾی یق ز ( koutsoyiannis et al.,.)2008 ثیف اظ 260 ح ض ض زذب ای 270 ح ض آة ظیطظ ی ی كتطن زض ثی وك ض بی رت ف ج ز زاض س )2009 )UNESCO, آة بی فطا طظی ثیفتطی ؿبحت وط ظ ی ضا پ قب س ا س ثیف اظ ی ی اظ ج قیت ج ب اظ آ ب ث ط ثطزاضی یو س. ثط ب بؾت ت ؾق سیطیت ای آة ب ثب كى اج اؾت. ث بثطای افعایف ج قیت تغییطات ج ب ی آة ا ثبفث پیچیس قس ثط ب ضیعی سیطیت آة بی فطا طظی قس اؾت. تغییطات آة ایی چ ثبض غیط ق تجریط ثیف اظ حس زض تبثؿتب ف ش ق ضی افعایف ؾغح زضیب ثط یعا بث آثی ؤثط یثبق س. فال ثط ای زض میبؼ ثعضيتط فطؾبیف ظ ی ؾی ع فب آؾیت ث ظیطؾبذت ب حمك كس ؾغح ت یس حه ضز ؾط غیط اظ ج ف الت بقی اظ تغییطات آة ایی زض میبؼ ج ب ی یثبقس )2011 Haider, )Ahmed and ث ای تطتیت تغییطات آة ا جط ث افعایف ؾغح آة زضیب ث ز جب آ تكسیس جسز ثحطا بیی ب س افعایف طخ ظ ىكی ض زی ؾیؿت آة ؿبئ طث ط ث جبضی قس ؾی ث یػ زض بعك ق طی ی ق طی زض ثؿیبضی اظ وك ض بی ج ب یق ز. ث بثطای بث آثی ث یػ آة ق طی یبظ س ث وبض یطی اثعاض بی رت ف سؾی ف ب ضی بؾت ایجبز تقبز ثی یعا تمبضب فطض آة یثبقس. ثطضؾی كب سات زا ك سا كب زاز اؾت و آة قیطی زض آی س ثطای حفؼ حیبت او ؾیؿت ب بوبفی اؾت ثحطا آثی تكسیس ذ ا س قس )1993,b.)Gleick a & چ ی و ج ز آة اظ حبػ التهبزی ثب كى ض ث ض اؾت. ثطای ثب ؾط بی صاضی بؾت زض ثرف آة ث ا ساظ وبفی ن ضت ی یطز صا تى غی پیكطفت ای زض ای ظ ی ایجبز یق س )2011.)Koutsoyiannis, ب ع ض و آة بی فطا طظی كتطن ثبفث زض یطی ظیبزی یق س یت ا س ز ی ثؿیبضی اظ ىبضی یتی یع ثبقس )2001 Wolf,.)Elhance, ;1999 Postel and ثب ت ج ث زالی ثیب قس پتب ؿی افعایف زض یط ثحطا بی آثی زض ؾطاؾط ج ب ثب ت ج ث ض س ضقس تجبزالت تجبضی زض حب افعایف اؾت. ثب آ و قی بی لسی ی و تط ثحطا ظ یع ثط اؾت ی ثبیس ث قی بی سیطیتی جسیسی زؾت پیسا ز )2008 al., )Biswas, ;2009 Koutsoyiannis et زض شی ث چ س اظ آ ب اقبض قس اؾت: 1( ض بی جسیس ثطای افعایف زلت اضظیبثی و ی ویفی آة 2( تى غی ی ثطای افعایف تبثیط ت یس شذیط بؾت آة 3( ض بی جسیس ثطای غب ق آ ظ ث تط 4( لب بی جسیس ثطای تجبزالت آة بی كتطن فطا طظی 5( قطفی ض بیی ثطای تغییط زیس ث ؿبئ ثحطا بی آة اظ حبػ فط ی ؾیبؾی اجت بفی

17 نگاهی کمی به پدیده تغییر اقلیم و راهکارهای سازش با آن غب قبت ن ضت طفت ؿتط ثحطا آی س آة ضا كب یز س. چ ی ضا ىبض بیی ثطای ح كىالت آة زض آی س ض بی ا غجبق ثب پسیس تغییط ال ی اضائ چب ف بی سیطیتی ثط ب ضیعی آة زض آی س ثطضؾی یق ز. آب لاتل دستزس اس تزداضت تا هصزف ؿب ای و آة قیطی ج ز ثطای تمبضبی ج ب وبفی اؾت یب ذ ز یه ض ؿ ثحث ثطا یع زض حیظ آوبز یه اؾت. تمبضبی آة زض ج ب فال ثط مساض آة ج ز ث ف ا ی پیچیس زی طی یع اثؿت اؾت. ای ف ا فجبضت س اظ: ویفیت آة تى غی تهفی آة شذیط ا تمب تمبضبی آة زض ثرف بی رت ف ) هبضف ذب ی وكب ضظی ن قتی ا طغی تفطیحی حیظ ظیؿت حی ا بت(. آب لاتل دستزس ثطآ ضز زلیك اظ بث آة ج ب ث ز ی ج ز زا ف تى غی وبفی تمطیجب غیط ى اؾت. جس )1( ثطآ ضز تمطیجی اظ ت ظی اجعای ان ی آة قیطی ج ب اؾت. ای تمطیت ب ثیفتط ثب اؾتفبز اظ یب ی شذیط ؾبظی آة ثطآ ضز قس اؾت تب مساض آة جبضی ظیطا تر ی آة جبضی ثؿیبض كى اؾت )2011 )Koutsoyiannis, ج ؿ شذبیط آة قیطی ج ب حس ز 35 ی یبضز تط ىقت ثطآ ضز قس اؾت. ای مساض آة حس زا 2/5 زضنس آة بی ج ز زض و ظ ی اؾت )1/4 یز س. ی یبضز تط 97/5 ىقت(. زضنس ثبلی ب س ضا الیب ؼ ب آة بی ق ض ظیط ی ی تكىی ثرف فؾی ی اظ آة بی قیطی )68/7 زضنس یب 24 ی یبضز تط ىقت( زض یرچب بی عجیقی ثطف زائ ی زض لغت ج ة بعك لغت ق ب ی غیط لبث ث ط ثطزاضی ؿت س یب زض اف بق ظ ی شذیط قس و ثطای ث ط ثطزاضی مط ث نطف یؿت. زضیبچ ب ض زذب بی آة قیطی و ان یتطی بث آة ثطای هطف ثكط ؿت س ت ب 0/26 زضنس اظ و آة قیطی ج ب ضا تكىی یز س )0/09 ی یبضز تط ىقت(. مساض و آة قیطی آة قیطی ظیطظ ی ی یرچب بی لغجی یرچب بی طی س جعایط آضوتیه )ق ب ی( و بی یرچب ی الی ج س زائ ی زضیبچ بی ق ض زضیبچ بی قیطی طزاة ب ض زذب ب زض ج ثغ ض یب ی جذ ل )1(: س ن آب ضیزیي ه اطك هختلف ج اى حجن) )11 3 km 3 35000 سطح ت سیع ( 2 ) 11 3 km 149000 * درصذ کل آب 2/53 درصذ آب ضیزیي 100 30 61/7 6/7 0/24 0/12 0/86-0/26 0/03 0/006 0/04 0/76 1/56 0/17 0/006 0/003 0/022 0/006 0/007 0/0008 0/0002 0/0001 10500 21600 2340 84 40/6 300 85/4 91 11/5 2/12 12/9-13980 1800 226 224 21000 822 1240 2680 - - * و آة قب 96/5 زضنس آة ق ض زضیب ب البیب ؼ ب یه زضنس آة ق ض ظیطظ ی ی اؾت. ثب ت ج ث حج و آة زض وط ظ ی )شذیط قس جبضی( تئ ضی و قس آة زض میبؼ ج ب ی زضؾت ث ؾط یضؾس. ث فجبضتی ف یضغ ج ز حج ظیبز آة زض ج ب ای مساض ج اة ی یبظ بی ثكط یؿت. ثطای ثب اظ آغبظ لط 21 تبو ج ؿ ثطزاقت آة و ج ب تمطیجب 3700 وی تط ىقت ثط ؾب ث ز اؾت و ثرف و چىی اظ

سامانههای سطوح آبگیر باران 18 مساض و آة اؾت یق ی حس ز 0/01 زضنس اظ 35 ی یبضز تط ىقت ا ط چ زض مبیؿ ثب یبظ آثی آة جبضی قس شذیط قس زض ط ؾب تفب ت اؾت. چ ی مساض آة ج ز لبث زؾتطؾی ثطای ط فط زض ؾب ث مساض هطفی و ج ب اثؿت اؾت. ذالن اعالفبت ضقیت آثی ج ب زض جس )2( آ س اؾت )اؾال یب اذط ی.)1394 مساض آة ج ز ثب ت ج ث ؿبحت ج قیت بعك صو ض زؾت ث سی قس اؾت. لبض آؾیب ثب 3920 تط ىقت زض ؾب و تطی مساض آة ث اظای ط فط ضا زاضا یثبقس زض حب ی و ؾ اض پب ثب 4240 تط ىقت زض ؾب اؾتطا یب ثب 83800 تط ىقت آ طیىبی ج ثی ثب 38300 تط ىقت تفب ت یثبق س. الظ ث شوط اؾت و ت ظی آة زض ط لبض ى اؾت ث ع ض چك یطی تفب ت ثبقس )اؾال یب اذط ی 1394(. جذ ل )2(: پتا سیل آب لاتل دستزس در ه اطك هختلف ج اى )2003 Rodda, )Shiklomanov and هساحت ( 2 ) 11 6 km لار جوعیت تا سال 1994 آب لاتل دستزس m 3 /year/km 2 ( ) 10 3 ) 6 11 خا ار( سزا آب 5/72 135 708 30/ 1 آفطیمب 3/92 311 3445 43/ 5 آؾیب 83/8 269 28/ 7 8/ 95 آؾتطا یب الیب ؾی 4/24 277 684/ 7 10/ 46 اض پب 17/4 325 453 24/ آ طیىبی ق ب ی التی 3 38/3 672 314/ 5 17/ 9 آ طیىبی ج ثی تزداضت هصزف آب 7/59 ج ب 316 5634 135 ثقضی اظ تطی ف ا تبثیط صاض زض ثطزاقت آة ) مساض ثطزاقت قس اظ بث( هطف آ ضا یت ا ج قیت اؾتب ساضز بی ظ س ی فقب یت بی التهبزی ضقس جب ق ) ب س وكب ضظی ن بی( بث آة ث ط ضی آة ؾیؿت بی ت ظی آ ظ آ ب یؾبظی ظیؿت حیغی ب ثطز. ث ع ض و ی افعایف ؾطا آة هطف آ زض بعك ت ؾق یبفت ثؿیبض ثبالتط اظ بعك زض حب ت ؾق اؾت. جس )3( اضظیبثی ثطزاقت هطف آة اظ ؾب 1900 تب 2025 ضا اضائ یز س. جس )3( ث ض ح ضقس فؾی ثطزاقت آة اظ ؾب 1900 زض میبؼ ج ب ی زض میبؼ لبض ای ضا كب یز س. زض میبؼ ج ب ی مساض ثطزاقت تمطیجب 7 ثطاثط قس اؾت. ثطزاقت آة حس زا زض اؾتطا یب 30 ثطاثط زض اض پب 12 آ طیىب 10 آفطیمب آؾیب 5 ثطاثط قس اؾت. ضقس ج قیت ن قتی قس ثطزاقت آة زض هبضف ذب ی ن قتی ضا افعایف یز س. هطف وكب ضظی ثیفتطی مساض افعایف ضا زض ت ب ی ثرف ب زاقت اؾت )جس 4(. ثطزاقت آة زض ؾب 2025 ؿجت ث 1900 زض میبؼ ج ب ی 6 ثطاثط ذ ا س قس. چ ی ثیفتطی تمبضبی آة زض بعك زض حب ت ؾق آؾیب آ طیىبی ج ثی آفطیمب طث ط ث ثرف وكب ضظی اؾت. ثرف وكب ضظی ث ت بیی 60 زضنس تمبضبی آة ضا قب یق ز و ای مساض ثؿیبض و تط اظ مساض ضز یبظ زض ا اؾظ لط صقت اؾت )ثیف اظ 90 زضنس ثطذی بعك زض لط 20( و ای مساض ث 40 زضنس یع وب ف ییبثس. ا جت زض لبض آؾیب ا تؾبض ثط آ اؾت و یبظ تمبضبی آة ثطای آثیبضی ث 70 زضنس زض ؾب 2025 ثطؾس. كب سات كبث ی یع ثطای هطف آة ج ز زاضز. زض ثرف وكب ضظی عجك ثطآ ضز ب زض ؾب 1950 یبظ آثی 90 زضنس ث ز اؾت

19 نگاهی کمی به پدیده تغییر اقلیم و راهکارهای سازش با آن زض حب حبضط زض حس ز 80 زضنس اؾت پیفثی حبوی اظ آ اؾت و زض ؾب 2025 ای ض س وب كی زض میبؼ ج ب ی لبض ای ازا زاقت ثبقس )جس 4(. جذ ل :)3( هصزف آب در ز لار year( )Shiklomanov and Rodda, 2003( )km 3 / پیصتی ی ارسیاتی ؾب 2025 2010 1995 1980 1950 1900 همذار تزداضت آب در ز ه طم 337 275 219 166 55/ 8 40/ 7 آفطیمب آؾیب 3254 2628 2231 1742 843 414 39/5 35/ 7 30/ 4 23/ 5 10/ 4 1/ اؾتطا یب الیب ؾی 6 559 535 455 449 136 37/ 5 اض پب 786 744 686 676 287 69/ آ طیىبی ق ب ی 6 260 213 167 117 49/ 3 15/ آ طیىبی ج ثی 1 ج ؿ 5235 4431 3788 3175 1382 579 هصزف آب 220 191 160 124 37/ 8 27/ 5 آفطیمب آؾیب 1876 1593 1381 1084 540 249 22/3 20/ 4 17/ 5 12/ 7 5/ 04 0/ اؾتطا یب الیب ؾی 58 256 234 189 177 50/ 5 13/ 8 اض پب 269 255 237 221 104 29/ آ طیىبی ق ب ی 2 120 106 89/ 4 66/ 7 31/ 7 10/ آ طیىبی ج ثی 8 ج ؿ 2764 2399 2074 1686 768 331 جذ ل )4(: تزداضت هصزف ج ا ی آب تزاساس فعالیت ای التصادی year( )km 3 / پیصتی ی تخص ارسیاتی ؾب 2025 2010 1995 1980 1950 1900 ج قیت) ی ی ( 7877 7113 5735 4410 2542 329 288 253 198 101 47/ ؿبحت آثیبضی قس ) ىتبض 10( 6 3 تزداضت آب هبضف وكب ضظی 513 1080 2112 2504 2817 3189 21/5 86/ هبضف ن قتی 7 219 344 472 607 43/7 اؾتفبز ق طی 204 713 752 908 1170 0/3 11/ شذبیط 1 131 188 235 269 ج ؿ 579 1382 3175 3788 4431 5235 هصزف آب هبضف وكب ضظی 312 722 1445 1753 1987 2252 4/61 16/ 7 38/ 3 49/ 8 60/ 8 74/ 1 هبضف ن قتی 4/81 19/ 1 70/ 9 82/ اؾتفبز ق طی 6 117 169 ج ؿ 331 768 1686 2074 2399 2764 الظ ث شوط اؾت و تمبضبی آثی زض هبضف ن قتی ذب ی ثب ؾطفت ثیفتطی ؿجت ث ؾبیط ثرف ب زض حب افعایف اؾت. چ ی زض ز ض 2025-1900 ا تؾبض یض ز ثطزاقت آة ثطای ن قت چ س ثطاثط ق ز حتی زض ؾغح ج ب ی عزیه 30 ثطاثط ذ ا س قس. هطف ذب ی زض اض پب آ طیىبی ق ب ی ثیفتط اظ ثمی بعك اؾت ا ىب

ی ی ی ی ی سامانههای سطوح آبگیر باران 21 افعایف آ تب ثیف اظ 40 زضنس زض ؾب 2025 ز ض اظ ا تؾبض یؿت و زض ای بعك زالی رت فی ؾیط افعایف ز ب ضع ثت وب ف آثیبضی تبثیط صاض ؿت س. جذ ل )5(: سثت تزداضت هصزف آب ت همذار کل آى تا ت ج ت فعالیت ای التصادی لار 2125 1995 1951 کطا رسی ص عتی خا گی کطا رسی ص عتی خا گی کطا رسی ص عتی خا گی تزداضت آب 6 18 53/ 1 4/ 4 8/ 1 63 2/ 6 7 90/ آفطیمب 5 15/2 9/ 5 72 9/ 9 6/ 9 80 2/ 4 2/ 4 93/ آؾیب 4 26/1 11/ 3 46/ 8 23/ 5 10/ 9 51 39/ 4 7/ اؾتطا یب الیب ؾی 2 50 45/8 14 37/ 2 44/ 8 14/ 7 37/ 4 41/ 2 25/ 4 32/ اض پب 2 41/3 12/ 3 41/ 4 41/ 5 10/ 7 43/ 5 36/ 0 7/ 9 53/ آ طیىبی ق ب ی 5 23/8 22/ 7 44/ 2 15/ 4 17/ 2 58/ 6 7/ 9 9/ 5 82/ آ طیىبی ج ثی 4 22/3 11/ 6 60/ 9 19/ 9 9/ 1 66/ 1 14/ 8 6/ 3 78/ ج ب 1 هصزف آب 1/3 3/ 4 60/ 5 0/ 8 1/ 5 63/ 8 0/ 5 1/ 6 97/ آفطیمب 9 4/1 1/ 8 88/ 4 2/ 3 1/ 5 91 1/ 1 0/ آؾیب 7 98 6/4 2/ 1 64/ 1 3/ 1 2/ 2 69/ 1 9/ 9 2 81/ اؾتطا یب الیب ؾی 3 22/3 4/ 3 66/ 8 15/ 3 5/ 6 71/ 4 15/ 6 12/ 6 67/ 7 اض پب 7/5 6 72/ 4 7/ 2 5 75/ 1 3/ 6 4/ 7 83/ آ طیىبی ق ب ی 5 8/3 4/ 7 67/ 4 3/ 2 4 76/ 4 1/ 9 2/ آ طیىبی ج ثی 5 95 6/1 2/ 7 81/ 5 4 2/ 4 84/ 5 2/ 5 2/ ج ب 2 94 تغییز اللین زض حب حبضط ات ؿفط زض طح ثبض صاضی ا اؿ رت ف بظ بی رب ای یثبقس و زض بیت جت افعایف قسیس ز بی وط ظ ی ذ ا س قس (1996 al.,.(houghton et ثط یا كتطن حیظظیؿت ؿبئ التهبزی-اجت بفی ض ا ی ث بثطای تغییطات آة ا ث ف ا یه قض زض ت ؾق ؾیبؾی ضز ت ج وك ض بی ج ب لطاض طفت اؾت. ثب ثطضؾی یعا ز ب عی یه ز ض نسؾب كب یز س ز بی ؾغحی وط ظ ی اظ ؾب 1800 الزی ث عا 0/7 زضج ؾب تی طاز افعایف یبفت یب ی ز بی ج ب ی احت بال زض ؾب 2100 ثی 1/8 تب 6/4 ؾب تی طاز افعایف ذ ا س یبفت. ح یت ثب ج ز پیكطفت حبضط 3 زضج ؾب تی طاز یب ثیفتط افعایف ز ب ضخ ذ ا س زاز (2007b.(IPCC, لبث الحؾ زض ضا ىبض بی ج یطی اظ افعایف ز ب احت بال زض لط ق ا س لبث اؾت بزی چ افعایف یب ی زضج حطاضت ا ش ة ؿتطز ثطف یرچب ب ثبال آ س ؾغح آة زضیب ب زض ؾطاؾط ج ب ط قس وط ظ ی ضا زض ز ز جب آ ش ة ید بعك اؾت ایی ی ذكه ذ ا س قس لغجی جط ث ثبال آ س ؾغح آة زضیب ب جبضی قس ؾی ث اذیط ث ض ح كب یز س. ط قس ظ ی ث ػ زض بعك ؾبح ی ب س (2008 al.,.(eriksen et تغییطات آة ایی ثؿت ث یعا قست آ ت ا س جط ث اثطات ب ب ی ججطا بپصیطی ق ز. اثطات ای تغییطات زض ازا زض ج ج ؾغح ظ س ی ع ض و ی طز تكسیس ییبثس. ثب ت ج ث افعایف ؾغح آة زضیب ب اجت بفی التهبزی ث ل ؿ ؾیالة تقسز زض و طث س بی ؾبح ی ثرف لبث ت ج ی اظ طز جب ذ ز ضا اظ زؾت زاز ا س یب چبض ای جع تطن ح ظ س ی ذ ز بجطات ث طاوع ق ط ب ضا ساض س و اظ آ ث ف ا بجطت ال ی ی یبز یق ز (2011 al.,.(ahsan et ث ف ا ثب بجطت یه ؾ ج قیت ث الز ا ی ثط ای فبجق یثبقس. ای فبجق ال ی ی یعا تمبضبی آة ضا زض ؾطاؾط ای وك ض ث ػ زض طاوع ق طی تمطیجب ز ثطاثط افعایف زاز اؾت. قى )1( تقساز طي یط بقی اظ اثطات

21 نگاهی کمی به پدیده تغییر اقلیم و راهکارهای سازش با آن پسیس تغییط ال ی ث اظای ط ی ی ج قیت ضا كب یز س. ب ع ض و ثیب قس یعا ت فبت زض لبض آفطیمب وك ض بی ؾبح ی ث طاتت ثیفتط اظ وك ض بی ت ؾق یبفت غیط ؾبح ی اؾت. غب قبت كب زاز اجت بفی التهبزی ضکل )1(: تلفات جا ی تخوی ی اضی اس پذیذ تغییز اللین )2004 al., )McMichael et اؾت و تغییطات آة ایی تأثیط جسی ثط ج ج رت ف ظ س ی طز چ ؿبئ ؾیبؾی ا طاض قب آ ب ذ ا س زاقت. اظ تسا تطی پیب س بی فی بقی اظ تغییط ال ی زض وك ض بی آفطیمبیی ج ة قطلی آؾیب یت ا ث ذكىؿب ی ؾیالة وب ف ت یس حه الت وكب ضظی بیتب تغییط زض ؾیؿت یطا و س اقبض ز و تیج آ وكب ضظی اؾت )اؾال یب ىبضا 1394(. مك آؾیتپصیطی ثط اؾبؼ آذطی ق ا س ض یساز بی ضخ زاز زض ؾطاؾط مبط ج ب ؾ قبذم اؾبؾی افعایف ثال بی عجیقی طتجظ ثب آة ا افعایف ؾغح آة زضیب ب الیب ؼ ب وب ف حه الت وكب ضظی پ ث سی قس اؾت )قى 2(. ثط ای اؾبؼ وك ض ب اظ ض ظضز تب لط ع پط ض ثط اؾبؼ زضیبفت ثبالتطی یعا اثطات تغییط ال ی زؾت ث سی یق س. ای ته یط بیب ط تغییطات لبث ت ج ا بی آ و زض یثبقس ثبض وك ض بی تقسزی چ ا ؿب از ض ث الز و یب ب ی ث ی ی فی یپی جع آؾیت پصیطتطی ج ا تحت تأثیط تغییط ال ی عاض قس ا س. ث الز ؿجت ث زی ط وك ض بی یبز قس زض قطایظ ثحطا یتطی لطاض زاضز (Matthews,.2009) عزیىی ای وك ض ث ؾغح زضیب اظ زی ط قطایظ عجیقی اؾت و آؾیت پصیطی آ ضا ؿجت ث ای پسیس ز چ سا ز اؾت. ضکل )2(: پ ت ذی آسیةپذیزی فیشیکی اضی اس پذیذ تغییز اللین )2011 )Wheeler,

سامانههای سطوح آبگیر باران 22 زض ای ته یط یعا آؾیتپصیطی وك ض ایطا زض بحی ؾظ لطاض طفت صا ض یىطز بی ا غجبق ثب ای پسیس ج ب ی زض وك ض احؿبؼ یق ز. چ ی بیف یعا آؾیتپصیطی وك ض ب زض ثطاثط پسیس تغییط ال ی چ ی ت ا بیی آ ب ثطای سیطیت آ زض قى )3( كب زاز قس اؾت. زض ای مك ث سف و یوطز آؾیتپصیطی زض ثطاثط تغییطات ال ی ی فال ثط زض ؾط یطی قبذم بی جغطافیبیی یسض غیه پبضا تط بیی ؾیط قبذم زضآ س یع حبػ قس اؾت. ث ف ا وك ض بی ثب زضآ س ت ؾظ پبیی زض مبث تغییطات قسیس آة ایی افعایف ؾغح آة اثطات تغییط ال ی ت ا بیی ا غجبق ثؿیبض پبیی تطی زاض س. ث ض ح كرم اؾت و وك ض بی ت ؾق یبفت زاضای ؾبذتبض ا یتی بؾتتطی ثطای مبث ثب تغییط ال ی ج ب ی ؿت س. غبثك ای پبضا تط ب یت ا ض بیی التهبزی ثطای ا غجبق وب ف ؾطفت پسیس تغییط ال ی ث ب بز. ضکل )3(: پ ت ذی آسیة پذیزی فیشیکی اضی اس پذیذ تغییز اللین تا در ظزگیزی ت ا ایی هذیزیتی ا طثاق تا آى را کار ای ساسگاری )Wheeler, 2011( ثب طا ی زض ضز و ج ز آة تغییطات ال ی ی افعایف ثحطا ب زض یط تال بی ف س تقسزی آغبظ قس زض ؾطاؾط ج ب ث طح اجطا ضؾیس ا س. ای عطح ب زض ثؿیبضی اظ اقىب تفب ت زض ظ ب بی رت ف ث ج ز آ س ا س. ثطذی اظ ا اؿ ای عطح ب زض ؾغح ثی ا ی یثبق س: زض ا ج بیی ؾیط 1( ج ا ترههی آة اظ ج ا ج ثی ا ی ف یسض غیه 1 )IAHS( زض میبؼ ثعضي ب س ز یسض غیه ثی ا ی ا ج ثی ا ی بث آة 2( ثط ب غب ق آثی 2 )IWRA( 4 3 )IHD( ثط ب یسض غیه ثی ا ی )IHP( 3( و فطا ؽ بی -1 فؾی ب س و فطا ؽ ؾبظ ب تحس زض ج ج ب ی آة 4( و ا ؿی ل ا ی آة ب س ل ا ی ؿی ىی 5 و ا ؿی بی آثی ؾبظ ب تحس 5( اثتىبضات ز تی_غیطز تی ب س ق ضای ج ب ی آة )WWC( كبضوت 6 ج ب ی آة )GWP( السا بت فطا ا ی ض ث ا جب اؾت. ا ج ب طاوع صو ض 10 ض ؤثط ث ؾ ض وب ف ت یس وطث اثطات تغییطات ال ی ی ثطای حفبؽت اظ وط ظ ی ضا ث ن ضت ظیط قطفی ی بی س. ضفت آ س ؾجع ث ف ا یعا ت یس بظ بی رب ای ت ؾظ ؾیؿت ح م وب بزا تمطیجب 25 زضنس یثبقس. اؾتفبز و تط اظ ؾبی م ی ت ضی تال ثطای پیبز ض ی فال ثط وب ف عی ب ؾجت وب ف یعا هطف ؾ ذت بی فؿی ی ت یس بظ بی رب ای یق ز )2011.)Wheeler, 1 International Association of Hydrological Sciences 2 International Water Resources Association 3 International Hydrological Decade 4 International Hydrological Programme 5 World Water Council 6 Global Water Partnership

23 نگاهی کمی به پدیده تغییر اقلیم و راهکارهای سازش با آن -2-3 -4 ز. اؾتفبز اظ ا طغی ث ن ضت ؤثط ثب ضفبیت ىبت ؾبز ای ث ؾ ض هطف ث ی ب س اؾتفبز وبضا اظ ؾبی ثطلی اؾتفبز اظ تج یعات ثب و تطی هطف ا طغی ث ضاحتی یت ا اظ ت ؾق اثطات تغییط ال ی ج یطی اؾتفبز اظ بث تجسیسپصیط اؾتفبز اظ ای بث ثطای ت یس ا طغی ت ب ؾجت وب ف ت یس بظ بی رب ای یق ز ث ى فطنت اؾتفبز اظ بث ضز ؾط ضا ثطای ؿ بی ثقسی فطا یؾبظز. هطف ق سا ثب اؾتفبز اظ حه الت ح ی اض ب یه وب ف یعا هطف قت ج یبت اظ ت یس 18 زضنس بظ بی رب ای یت ا ج یطی ز. -5-6 -7-8 -9-10 پبوؿبظی حیظظیؿت زف از ظائس زض ؾبیت ثبظیبفت ؾجت ت یس بظ رب ای قسیس تب یق ز. ثبظیبفت از ف عی وبغص قیك پالؾتیه چ ی ت یع زاقت حیظ وب ف ت یس ظائسات تأثیط لبث الحؾ ای ثط وب ف ؾطفت پسیس تغییط ال ی ذ ا س زاقت. جطی وطز آ ز و س ب ضا ىبض تك یك ت جی اظ ض بی ؤثط ثطای مبث ثب افعایف آ ز ی اؾت. پط اظ ایی و تط پط اظ بی ایی ؾجت ت یس حج ؾیقی اظ وطث یق س. ض بی جبی عی آ یت ا س اؾتفبز اظ ات ث ؼ لغبض یسئ و فطا ؽ ث ؾ ض وب ف ؾفط بی ایی ثبقس. آ ب ی ثبالتط افعایف ؿئ یتپصیطی افعایف حؽ ؿئ یت زض لجب وط ظ ی پسیس تغییط ال ی ایجبز فضبی ا ثطای ؿ ثقسی زض ت ؾق فط اجت بفی افطاز ثؿیبض و ه ز ثب افعایف آ ب ی یت ا ؾطفت ضقس تغییطات ال ی ی ضا و تط ز. ایجبز ا ج بی حفبؽت حیظظیؿت چ ی ذالن ای اظ ض بی وبضثطزی زض ج ت و تط ؾبظ بضی ثب پسیس تغییط ال ی ج ب ی ت ؾظ جب ثی ا ی ترههی ای ا ط ث ن ضت جس )6( پیك بز قس اؾت. ر ش ای ساسگاری ه فعل )ر ت پیطزفت( اؾتفبز ث ی اظ آة بی ثبظیبفتی شذیط آة ج ز زضح ض آثطیع ث ج ز ؾیؿت سیطیت آة انالح ؾیبؾت بی آثی قب لی ت صاضی آثیبضی ت ؾق و تط ؾیالة ب مبث ثب ذكىؿب ی جذ ل )6(: را کار ای ساسگاری )2007 )UN, ر ش ساسگاری فعال )در حال اجزا( حفبؽت اظ بث آة ظیطظ ی ی ث ج ز سیطیت حفبؽت اظ ؾیؿت بی آة ج ز ضا ىبض بی حفبؽت اظ آة بعك ح ض آثطیع ث ج ز بث آثی اؾتحهب آة ثبضا اؾتفبز اظ ؾیؿت بی آة قیطی و ؤ ف تایج تحث چطذ یسض غیىی زض ؾطاؾط ج ب ضاثغ ت بت ی ثب تغییطات ث ج ز آ س زض زضج حطاضت ج تقبز تكقك ذ ضقیسی زاضز. ط قس وط ظ ی تغییط ال ی ث ع ض سا عی چ س ز صقت ثب ایجبز تغییط زض ؾیؿت یسض غیىی كب س قس اؾت. اضزی ب س تغییط زض ا بی ثبض س ی فطا ا ی قست ثبض س ش ة ؿتطز ثطف ید افعایف ثربض آة ات ؿفط افعایف تجریط تغییط زض ضع ثت ذبن ض ا بة اظ ج ای تغییطات اؾت. ط قس آة الیب ؼ ب ثبفث افعایف لسضت ع فب ا اؿ ثی بض چ ی ترطیت نرط ط ؿیطی افعایف ذغط طي یط طجب ی یق ز. ثعضيتطی تأثیط ای پسیس تغییطاتی یثبقس و ى اؾت زض یعا آة لبث زؾتطؼ ث ج ز آ ضز )2007a.)IPCC, ث یعا 90 زضنس افعایف قست ط بی ظ ی زض ؾطاؾط ج ب اثجبت قس اؾت و جط ث افعایف آتفؾ ظی ؿتطز طي یط ا ؿب ی ؿئ ویفیت پبیی

سامانههای سطوح آبگیر باران 24 آة ذ ا س قس. ای پیب س ب زض وك ض بی زض حب ت ؾق زاضای قست ثیفتطی یثبقس ا ط چ آ ب زاضای قطایظ حهط ث فطز اثطات ذبنی یثبق س و ث آة ای غم چ ی ضقیت ؾیبؾی اثؿت اؾت. ثرف رت فی ث ؾی ف ا تغییط ال ی زض زضج ای ثی آ ب وكب ضظی بث آة ؾال ت او ؾیؿت ظ ی ی ت ؿ ظیؿ یت جغطافیبیی اجت بفی فط ی تفب ت تحت تأثیط لطاض زاض س و اظ بعك ؾبح ی تأثیطپصیطی ثبالتطی زضیبفت ز ا س. تغییطات ثیفتط زض ا ی ثبض س ی احت بال جط ث تكسیس ثحطا آة جبضی قس ؾی ث تج آ اضبف قس پیب س بی ثقسی ث ت ب ی ثرف صو ض یق ز. اثطات اجت بفی التهبزی ظیؿت حیغی ت ؾق بث آة زض صقت اظ یه عطف پیفثی ی حت ی و ج ز آة اظ ؾ ی زی ط ت ا ب ثب پسیس پیچیس تغییط ال ی ع ایجبز ا ی جسیس سیطیت بث آة ضا ثیف اظ پیف یؾبظز. تیج گیزی اثتىبضات ج ب ی آة مف ی ضا زض پیكجطز غب قبت آة ؾیبؾت بی آة زض حب ت ؾق ؿجت ث مبث ثطتط ثب ثحطا و ج ز آة تغییط ال ی ایفب یو س. ثب ج ز ای پیكطفت ظ چب ف بی تقسزی ث جب ب س اؾت. 1( اضظیبثی زلیك مساض آة ویفیت غ ة یعا ثطزاقت هطف 2( تب ی آة اظ بث آثی رت ف ب س ق ضیظزایی اظ آة ثبظیبفت چطذف آة ا اؿ ض بی اؾتحهب آة ثبضا 3( شذیط ؾبظی تغصی ه فی 4( نطف ج یی ) میبؼ ثعضي و چه( 5( افعایف آ ظ بی طتجظ ثب آة 6( ل ا ی وبضثطزی ثطای ثط ب ضیعی ث تط آة 7( ت ؾق سیطیت فطا طظی ثطای آة بی كتطن 8( افعایف ضا س ب ث ط ضی ؾیؿت بی تأ ی آة 9( اؾتطاتػی وبضآ س اظ پطزاذت ث مف بی اجت بفی ج ج بی ؾیبؾی فط ی التهبزی ظیؿت حیغی طتجظ ثب ؿبئ طث ط ث آة اظ ضا ىبض بی وبضآ س ا قغبفپصیط ثطای ؾبظ ثب پسیس تغییط ال ی ج ب ی وب ف اثطات رطة آ ثط ؾیؿت بی بث آة یثبقس. صا ی ث ا ساف صو ض چب ف بی طتجظ ثب آ ب یبظ ث ثط ب ای س جب تحت فه ظیط یثبقس. 1( اضظیبثی ضقیت زا ف یسض غی بث آة ج ب 2( اؾتب ساضزؾبظی كب سات اثعاضی 3( ایجبز قجى بی ج آ ضی زاز ب 4( پػ ف زض ؾیؿت بی یسض غیه 5( آ ظ ض بی اؾتحهب آة 6( تجبز ؾیؿت بتیه اعالفبت 7( تم یت اضتجبعبت ثی تحمیمبت ف ی وبضثطز ب آ ظ زض ح ض آة. ه اتع.1.2 اؾال یب ؼ. ا تكبضات و ىب 269 نفح. ؼ. اذط ی )1394( ان عطاحی ؾیؿت بی اؾتحهب آة ثبضا اؾال یب ؼ.. ىیب جج ی ؼ. اذط ی )1394( اؾتحهب آة ثبضا ث ف ا ؤثطتطی )وبضثطز ؿى ی(. ض LID ثطای مبث ثب تغییطات ال ی ی. و فطا ؽ ثی ا ی ت ؾق پبیساض ثب ح ضیت وكب ضظی حیظ ظیؿت طزق طی تجطیع 25-26 ق طی ض ب. 3. Ahmed M.F. and Haider M.Z. (2011). Climate change and the quest of safe water resource-a study on the south-west coastal region of Bangladesh. Coastal Water Convention (CWC). 4. Ahsan M.N., Ahmed M.F., Bappy M.H., Hasan M.N. and Nahar N. (2011). Climate change induced vulnerability on living standard-a study on south-western coastal region of Bangladesh. Journal of Innovation and Development Strategy, 5(3): 24-28. 5. Biswas A.K. (2009). Impacts of mega conferences on global water development and management. In: A.K. Biswas and C. Tortajada, eds. Impacts of mega conferences on the water sector. Berlin, Germany: Springer-Verlag A.K.3-22. 6. Elhance A.P. (1999). Hydropolitics in the third world: Conflict and cooperation in international river basins. Washington, DC: United States of America Institute of Peace Press.

25 نگاهی کمی به پدیده تغییر اقلیم و راهکارهای سازش با آن 7. Eriksen S., O Brien K. and Rosentrater L. (2008). Climate change in Eastern and Southern Africa: impacts, vulnerability and adaptation. Department of Sociology and Human Geography, University of Oslo, Norway. 8. Gleick P.H. (1993a). Water in crisis: A guide to the world s fresh water resources. Oxford, UK: Oxford University Press. 9. Gleick P.H. (1993b). Water and conflict: fresh water and international security. International Security, 18(1): 79-112. 10. Houghton J.T., Meira Filho L.G., Callander B.A., Harris N., Kattenberg A. and Maskell K. (1996). Climate Change 1995. The Science of Climate Change, Contribution of Working Group I to the Second Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge, England: Cambridge University Press. 11. IPCC. (2007a). Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) in Parry, M.L., Canziani, O.F., Palutikof, J.P., van der Linden, P.J. and Hanson, C.E. (Eds.), Cambridge University Press, Cambridge, UK, Available at: www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/wg2/ar4_wg2_full_report.pdf. 12. IPCC. (2007b). Climate Change 2007: Mitigation, Contribution of Working Group III to the Fourth Assessment Report of the Inter governmental Panel on Climate Change (IPCC) in Metz, B., Davidson, O.R., Bosch, P.R., Dave, R. and Meyer, L.A. (eds), Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, Available at: http://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/wg3/ar4_wg3_full_report.pdf. 13. Koutsoyiannis D. (2011). Scale of water resources development and sustainability: small is beautiful, large is great. Hydrological Sciences Journal, 56(4): 553-575. 14. Koutsoyiannis D., et al. (2008). On the credibility of climate predictions. Hydrological Sciences Journal, 53(4): 671-684. 15. Matthews A. (2009). Bangladesh s Climate Change Emergency. Washington DC, pp. 136. 16. McMichael J.J., Campbell-Lendrum D. and Kovats R.S. (2004). Global Climate Change. In comparative quantification of health risks: global and regional burden of disease due to selected major risk factors. Geneva, World Health Organization. 17. Postel S.L. and Wolf A.T. (2001). Dehydrating conflict. Foreign policy, September-October, 60-67. 18. Shiklomanov I.A. and Rodda J.C. (2003). World water resources at the beginning of the 21st century. UNESCO International Hydrology Series, Cambridge University Press (extended summary http://webworld.unesco.org/water/ihp/db/shiklomanov/ summary/html/summary.html#6.%20anthropoge). 19. UNESCO (United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization). (2009). Atlas of transboundary aquifers: Global maps, Regional cooperation, and local inventories. International Hydrological Programme. Paris, France. 20. United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. (2007). World population prospects: The 2006 revision, highlights. Working Paper No. ESA/P/WP.202, New York. 21. Wheeler D. (2011). Quantifying Vulnerability to Climate Change: Implications for Adaptation Assistance. CGD Working Paper 240. Washington, D.C. Center for Global Development. 22. World Health Organization/United Nations Children s Fund (WHO/UNICEF). (2008). Progress on drinking water and sanitation. Joint Monitoring Programme (JMP). Geneva, World Health Organization; New York, United Nations Children s Fund.

سامانههای سطوح آبگیر باران Quantifying Glimpse to Climate Change and Adaptation Strategies Eslamian S., Okhravi S. Email: Saeid.okhravi@gmail.com Received: 2015/05 Accepted: 2015/08 26 Abstract The quantity of freshwater available per person in the world has been continuing to decrease due to a combination of factors, including population increase, water pollution, inadequate planning and management of transboundary and other shared waters, and inefficient operation of water supply and distribution systems. Consequently, there is an increasing potential for water scarcity, crisis and associated conflicts around the world in the future, especially in developing regions, if the current trend in water consumption and management practices continues. Climate change as a serious environmental, eco-social, psychological and political concern is also considered globally. In this fastchanging and highly-interconnected world, the problems related to water crisis and conflicts are numerous, complicated and challenging. Efforts for effective resolving of these problems require a clear vision of the future water availability and demand as well as new ways of thinking, developing and implementing water planning and management practices. First, comprehensive observations and evidences for the potential of available water, amount of consuming water separated by continents and also assessment of past, present and future of the world's water situation is investigated and for some applied strategies and guidelines are suggested as an integrated framework for adaptation to climate change. Keywords: Education and training; Global climate change; Integrated water resources management; Transboundary waters; Water crisis