PAG-AALAGA SA MATANDA 101 ISANG DULUGANG GABAY PARA SA MGA CAREGIVER

Similar documents
Tagalog NATIONAL STANDARDS. sa pagbabasa, pagsusulat at matematika. Gaano kahusay ang aking anak sa paaralan?

Mga Nalalapit na Pagbabago sa Santa Clara Family Health Plan Cal MediConnect Plan (Medicare-Medicaid Plan) 2018 na Listahan ng Gamot

I-reboot ang Iyong X1 TV Box

Zangle Parent Connect Gabay sa Tagagamit. Paaralang Pampurok ng Anchorage

PART A. LINGGUHANG ISKEDYUL SA TRABAHO

SCFHP Cal MediConnect Plan (Medicare-Medicaid Plan) 2019 Listahan ng Matibay na Kagamitang Medikal (Listahan ng Durable Medical Equipment o DME)

Ika-13 Aralin IYONG KA- UGNAYAN SA IBA" ~ Kinakailangang ibigin, igalang at sundin natin sila.

GABAY SA PAG GAMIT NG ADMIN CONSOLE (ADMIN CONSOLE QUICK GUIDE)

Impormasyon tungkol sa Pamumuhay sa Iba't-ibang Wika

Aplikasyon para sa Segurong Pangkalusugan (Health Insurance)

Sino ang Maaaring Sumali sa Isang MediConnect Health Plan (Planong Pangkalusugan ng Cal MediConnect)

PAGSISIWALAT, PAGKAPRIBADO AT PAGIGING MAGULANG

Pamagat ng Pag-aaral (o IRB Approval Number kung maaaring labagin ng pamagat ng pag-aaral ang privacy ng subject):

Atlantic Health System

2010 Gabay sa Pagbibigay Kahulugan

Pondong Ipinagkatiwala para sa Inyong Anak (Your Child s Trust Fund) Mga Madalas na Katanungan

Unang Hakbang MGA INIAATAS NA KUWALIPIKASYON

Positibong Pagtatasa ng Pag-uugali at Pagpaplano sa mga Paaralan: Fact Sheet

Toolkit para sa Advance Directive. Ang pinakamahalaga sa iyo

Estado ng Alaska Kagawaran ng Mga Serbisyong Pang- Kalusugan at Panlipunan

Mga Account ng mga Pasyente/Daanan ng Pasyente MANUAL NG MGA PATAKARAN

Pamamahala sa Social Security Mahalagang Impormasyon

Buod ng mga Benepisyo Anthem Blue Cross Cal MediConnect Plan (Medicare-Medicaid Plan)

Republic of the Philippines Department of Education Negros Island Region DIVISION OF SILAY CITY City of Silay

Direktoryo ng Provider at Parmasya

Pagsasanay sa Filipino

PATAKARAN AT PAMAMARAAN NG PAMAMAHALA NG DIGNITY HEALTH

Paano Gagamitin ang Iyong Medical Reimbursement Account

Holy Name Medical Center Patakaran Ukol sa Tulong Pampinansyal Epektibo Mula: 1/1/2016. Pahayag Ukol sa Patakaran

ANG PAG-SETUP NG ISANG SISTEMA NG PAGBABAYAD NG SUWELDO

Paano Gagamitin ang Iyong Medical Reimbursement Account

GRADE VI GAMIT NG GRID

Plano tungkol sa mga bata at tulong para sa pag-aalaga ng mga bata sa Yokohama (Pansamantalang Pangalan) Plano [Pansamantala]

Health TALK. Magagawa mong mag-quit. Sumali sa Great American Smokeout. ANG SUSI SA MAGANDANG BUHAY AY ISANG MAHUSAY NA plano

Kapag Ang Mga Bata Ay Nagsasalita Ng Higit Sa Isang Wika

Nutri-bingo! Gabay para sa game master o facilitators. Ano ang nutri-bingo?

Minamahal na Pasyente at Pamilya:

2018 Buod ng Mga Benepisyo

Advance Directive - ALASKA

1. Ano ang teknolohiyang pantulong (assistive technology) sa espesyal na edukasyon?

Health Net Cal MediConnect Plan (Medicare-Medicaid Plan) Handbook ng Miyembro

Nanganganib ba ako sa Hepatitis B?

Mga katanungang madalas itanong(q&a) tungkol sa Electronic Notification System ng Kawanihan ng Imigrasyon

Ang Pangprobinsiyang Kard ng Ulat (Report Card) ng Manitoba. Impormasyon para sa. Mga Magulang

Pag-navigate sa isang REALTOR

TAGALOG. 0 hanggang 4 na taon MATUTO SA BAHAY

2018 Aplikasyon para sa Neighbourhood Small Grants

Depresyon. Depression / Tagalog Copyright 2018 Hospital Authority. All rights reserved 1

Orihinal na Epektibong Petsa: Pahina Enero 2006 Huling Petsa ng. Numero ng Patakaran (Policy Number)

Kagawaran ng Pampublikong Kalusugan ng San Francisco (DPH) Kabuuang Pabatid ng HIPAA sa Karapatan ng Pagkapribado Epektibong Petsa: May 19, 2015

TAGALOG Online na Buklet ng Impormasyon ng Magulang Smarter Balanced Assessments at Hawai i State Science Assessments

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto sa pananagutang pansarili, pamilya,

Music. Talaan ng mga Gawain. (Unang Kwarter) Department of Education June 2016

Pantay na Pagk ak ataon sa mga Ex tr acur r icular na Gawain par a sa mga Estudyanteng may K apansanan Mayo 2014, Paglalathala #CM45.

Kabanata 3. Sa kabanatang ito: 32 Ang Sistemang Medikal. Ang Sistemang Medikal Mga importanteng serbisyong pangkalusugan...

Financial Assistance Documents

Magplano ng maaga para sa mga hinaharap na pagdedesisyon sa legal, kalusugan at pinansiyal

APPLICATION PARA SA CALFRESH, TULONG NA PERA, AT/O MEDI-CAL/MGA PROGRAMA SA PANGANGALAGA SA KALUSUGAN

Mahalagang impormasyong legal, mga paghahayag, at mga patakarang kailangan ninyong malaman

HF Markets Ltd HOTFOREX PHILIPPINES CONTEST

Programa sa Bawas na Pamasaheng Pang May-Kapansanang, May Larawang Card ng Pagkakakilanlan

Health TALK. Naarawan BUNTIS? Ano ang ibig sabihin ng bilang ng SPF sa sunscreen ANG SUSI SA MAGANDANG BUHAY AY ISANG MAHUSAY NA PLANO

Paano Gagamitin ang Iyong Medical Reimbursement Account

Gabay para sa mga Lider

Matataas na mga Hiwatig para sa mga Magulang

Stake Audit Committee

SUUNTO GUIDING STAR PAG-IINGAT AT WARRANTY

ANG MISYON ANG AMING MGA KLIYENTE AY MGA TAONG MAY KAPINSALAAN

Ang Makisig at Hangal na Hari

Oops... Ingat sa Lansangan

1(415) TDD 1(415)

Dementia. DEMENTIA / Tagalog Copyright 2016 Hospital Authority. All rights reserved 1

Mga Pambuong Sistemang Administratibong Patakaran at Proseso ng The Queen s Health Systems

PERSONAL NA PAGSAKOP PARA SA MGA MAY-ARI NG NEGOSYO

Tungkol Saan ang Modyul na Ito?

Ang Bagong Sistema ng mga Karapatang Pantao ng Ontario

H E K A S I KABABAIHAN SA PANAHON NG IKATLONG REPUBLIKA SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS. Distance Education for Elementary Schools

EBIDENSYA NG SAKLAW CARE1ST CAL MEDICONNECT PLAN MGA COUNTY: LOS ANGELES AT SAN DIEGO. Care1st Cal MediConnect Plan (Medicare-Medicaid Plan)

LOMA LINDA UNIVERSITY BEHAVIORAL MEDICINE CENTER PATAKARAN SA PAGPAPATAKBO

Isang Guide para sa Naturalisasyon

PETSANG MAY BISA: 01/01/2016 PETSA NANG NIREBISA: 06/27/2017. Financial Assistance Policy (Patakaran para sa Pinansiyal na Tulong)

2017 Fair Housing Survey para sa Lungsod at County ng Los Angeles

Sistema Administratibo

Pagbubuntis, Panganganak, Pagpapalaki ng Anak at Edukasyon

Medi-Cal. Taon ng Benepisyo Handbook ng Miyembro ng Medi-Cal para sa

Sinusuportahang Pagtatrabaho sa pamamagitan ng DOR: Fact Sheet ng Pagkanararapat at Nasasaklawan ng mga Serbisyo

Ang Panganganak sa Ibang Lupain

Pag-unawa sa Pamamaraan ng Pagtasa, Karapatan, at Pang-isahang Programa sa Edukasyon ng Maryland

Reformed Witness Hour Message of the Protestant Reformed Churches in America translated by Pastor John Flores

Iba pang mga wika at format

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Anu-ano ang mga Matututuhan Mo sa Modyul na Ito?

Pag-access at Pagbabago ng mga Rekord ng Kalusugan

Ang Sistema sa Kalusugan ng Johns Hopkins Patakaran at Pamamaraan

Hulyo 2016, Lat # Tagalog. Sistema ng proteksyon at pagtataguyod ng California Walang Bayad (800)

Reformed Witness Hour Message of the Protestant Reformed Churches in America translated by Pastor John Flores

Pamagat ng Polisiya: Pangangalagang Kawanggawa at Pinansyal na Tulong

Halimbawa ng talumpati tungkol sa edukasyon Elastrator self castration Explicit movies on amazon 2017 Fidio porno abg perawan indo yg dapat di tonton

EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA I

Tungkol Saan ang Modyul na Ito?

PROBLEMADONG Isang Gabay Para SA Mga Pamilya PAGSUSUGAL

Transcription:

PAG-AALAGA SA MATANDA 101 ISANG DULUGANG GABAY PARA SA MGA CAREGIVER

MGA NILALAMAN SEKSIYON 1 CAREGIVER BA AKO?... 03 SEKSIYON 2 AKING GABAY SA PAGBIBIGAY NG PANGANGALAGA > Ano ang inaasahan mula sa akin bilang caregiver?... > Paano ko malalaman ang kinakailangang pag-aalaga?... > Ano ang aking mga pangangailangan at kakayahan?... > Pagsasaalang-alang sa mga kagustuhan ng tumatanggap ng aking pag-aalaga... 07 09 10 11 SEKSIYON 3 PAGSASANAY SA MGA CAREGIVER... 12 SEKSIYON 4 MGA USAPING PINANSIYAL AT LEGAL... 15

SEKSIYON 5 KAHUSAYAN NG KALAGAYAN NG CAREGIVER > Pagtugon sa pansariling stress... > Kayanin ang depresyon dulot ng pag-aalaga sa iyong inaalagaan... > Mag-ingat sa sobrang kapaguran dulot ng pagaalaga... > Panandaliang pahinga sa pag-aalaga... > Suporta sa Caregiver... 25 27 29 29 31 SEKSIYON 6 PAGBABAGO SA TAHANAN > Gawing ligtas ang inyong tahanan... > Mga halimbawa ng pagbabago sa tahanan... 33 34 SEKSIYON 7 MGA DULUGAN > Mga tagapaglaan ng pagsasanay sa caregiver... > Mga serbisyong pangsuporta sa mga caregiver... > Mga karagdagang dulugan... > Makipag-ugnay sa amin... 37 43 48 49

Ang landasin ng caregiver ay maaaring magsimula sa masalimuot at hindi inaasahang kaganapan, partikular na ang biglaang pagkakasakit ng isang inaalagaan. Sa kakaunting panahon ng caregiver na maghandamakapaghanda sa tungkulin na makapagdudulot ng tamang pagaalaga, Ang inaalagaan ay maaaring makaranas ng mga pagbabago sa pagkilos, nararamdaman, kamalayan, personalidad at kakayahan at hindi makagampan sa pang-araw-araw na gawain upang alagaan ang sarili. Gayon din naman maraming tungkulin ang kinakailangan ng atensiyon at maaaring napakarami nito para sa nagsisimulang caregiver. Hinango mula sa The Handbook on Successful Ageing

SEKSIYON 1 Caregiver Ba Ako?

Sinuman ay maaaring maging caregiver sa anumang punto ng kanilang buhay. Madalas, ang pagaalaga ay inaasahan ng mga tao bilang tungkulin ng mga magulang, mga anak, asawa at ilang miyembro ng pamilya. Bagamat maaaring sabihin ng ilan na caregiver sila, marami rin ang hindi nakakaalam na sila pala ay caregiver, o maaaring ayaw makilala bilang caregiver. Ang simpleng checklist sa ibaba ay makakatulong upang iyong malaman kung ikaw ay isang caregiver. Checklist 1. Kabahagi ka ba sa responsibilidad para sa kalusugan, kaayusan ng kalagayan at kaligtasan ng isang tao? 2. Inaalagaan mo ba ang isang taong hindi maalagaan ang kanyang sarili? 3. Tinutulungan mo ba sila sa pang-araw-araw nilang gawain tulad ng pagpaligo, pagkain, pag-aayos sa sarili at paglalakad? 4. Nag-aalaga ka ba ng matandang tumatanggap ng pag-aalaga na nadurusaat nagdurusa mula sa sakit na pisikal at/o sa pag-iisip, kapansanan o ibang mgaiba pang kalagayan? Oo Kung sumagot ka ng OO sa alinman sa mga katanungan sa itaas, ikaw ay caregiver at maaaring nagbibigay ka ng pag-aalaga sa isang miyembro ng pamilya, kaibigan o kapitbahay. 4 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

Isa kang caregiver kung may inaalagaan ka na maaaring mahina at matanda na may kumbinasyon ng mga sumusunod na kalagayan: Pag-aalaga sa may isa o higit pang hindi gumagaling na kalagayan May sakit sa pag-iisip May kapansanan May nakamamatay na sakit Isang taong may hindi gumagaling na kundisyon (tulad ng stroke) Isang taong may kundisyong tulad ng schizophrenia, bipolar disorder o depresyon Isang taong may kapansanan sa pagiisip, pandama o pisikal Isang pasyenteng may end-stage na kanser na nakakatanggap ng palliative na pag-aalaga at/o malapit na sa katapusan ng kanyang buhay Dadalhin ka ng gabay na ito sa tamang impormasyon at mga kinauukulan upang matulungan kayo sa inyong tungkulin na makapagbigay ng tamang pag-aalaga. Bibigyan din kayo ng kakayahang makapagpasya ng mas mabuti sa bawat pangangailangan ng inyong inaalagaan. CAREGIVER BA AKO? 5

SEKSIYON 2 Aking Gabay Sa Pagbibigay Ng Pangangalaga

Ano ang inaasahan mula sa akin bilang caregiver? Ang caregiver ay inaasahang: 1. Kumalap ng impormasyon patungkol sa kasalukuyang kalagayan ng iyong inaalagaan 2. Tumulong sa iyong inaalagaan pagdating sa pisikal niyang pangangailangan 3. Sumubaybay sa kalusugan ng iyong inaalagaan 4. Sumuporta sa mga pasya patungkol sa mga medikal na pangangailangan ng iyong inaalagaan 5. Maunawaan ang mga emosyonal na pangangailangan ng iyong inaalagaan 6. Alalahanin ang mga ispirituwal na pangangailangan ng iyong inaalagaan 7. Pamahalaan ang mga pinansiyal na pangangailangan ng iyong inaalagaan 8. Magplano nang maaga para sa mga pangangailangan sa pag-aalaga ng iyong inaalagaan Hindi kailanman madali ang pagbibigay ng pangangalaga. Kadalasan, kailangan ng caregiver pagsalit-salitan at tugunan ang iba nilang tungkulin. Maaaring kasama sa mga tungkuling ito ang full/part-time na trabaho, pagaalaga sa mga anak, at pansariling pangangailangan alinsunod sa istilo ng kanilang pamumuhay. Bilang karagdagan, ang caregiver ay maaaring makatulong sa taong nahihirapang makayanan ang pang-araw-araw na pamumuhay. Maaaring kaugnay nito ang pagtulong, paglingap o pamamahala lang sa inaalagaan mula sa kanila. Ang panahon at enerhiyang kaugnay ay karaniwang nakakapagdulot ng sobrang pagod sa caregiver. AKING GABAY SA PAGBIBIGAY NG PANGANGALAGA 7

Sa maraming pangangailangang inaasahan ng tumatanggap ng pangangalaga, ano ang eksaktong gawain ng caregiver? Karaniwan, kailangang alagaan ng caregiver ang inaalagaan tulad ng: Mga pisikal na pangangailangan Mga pangangailang pangkalusugan at medikal Emosyonal at psycho-social na pangangailangan Mga ispirituwal na pangangailangan Pagtulong sa tumatanggap ng pangangalaga para makapagbihis pagbutones ng kamiseta at blusa, at pagsasagawa ng mga gawaing pambahay tulad ng pamimili ng grocery. Siguruhin na ang inaalagaan ay makakakuha ng balanseng pagkain at sapat na nutrisyon, at paalalahanan siyang uminom ng gamot sa tamang oras Pagtustos sa kanyang mga pangangailangang emosyonal; walang humpay na pagpapahiwatig ng inyong pagmamahal at suporta pati sa mga pinakamababa niyang sandali, pakikinig at paghahanap ng mga kinauukulang suporta sa komunidad kung kinakailangan Ang relihiyon ng inaalagaan mo ay maaaring magdulot ng paghikayat at kaginhawaan sa panahong ito kaya tulungan siyang maalala at ipagdiwang ang mahahalagang petsa ng relihiyon Mga Ang pamamahala ng insurance at mga ariarian ng inaalagaan mo kapag hindi niya ito pangangailangang pinansiyal at legal magawa ay patuloy na planuhin para sa kanyang kinabukasan Bilang caregiver, gagampanan mo ang iba t ibang tungkulin maaari kang maging pinansiyal na tagapagpayo, abogado, nurse, doktor, social worker at tsuper o lahat sa iisang tagapangalaga. Karamihan ng mga caregiver 8 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

ay maaaring malagay sa sitwasyong sila ang mamahala ng pananalapi, magpapasya sa mga legal na usapin, pangangalaga ng mga pangangailangang pangkalusugan at medikal, magbibigay ng payo, emosyonal at pangrelihiyong suporta at pagsama sa mga inaalagaan sa mga medikal nilang pagpapatingin. Maaaring matakot ang caregiver sa haba ng listahan ng mga gawain na inaasahang ipagawa sa kanila at maramdaman na hindi nila ito kaya. Tunay ngang hindi kailanman simple ang pagbibigay ng pangangalaga at kadalasan ang mga caregiver ay humaharap sa mga masalimuot na sitwasyon. Halimbawa, maaaring hindi marunong ang caregiver gumawa ng maaayos na plano para sa pananalapi, o magsagawa ng mahahalagang gawain sa pagbibigay ng pangangalaga tulad ng paglipat o pagpapaligo. Ang isa sa pinakamahalagang bagay na kinakailangan ng caregiver ay mga direksiyon kung paano magagawa ang mga bagay-bagay. Noong nakaraan, natuto ang karamihan sa mga caregiver sa mahirap na paraan pagsubok at pagkakamali. Nagdulot din ito ng hindi kailangang stress sa mga caregiver dahil kailangan nilang maglaan ng oras upang subukan ang mga pinakamahusay na paraan ng pag-aalaga. Ngayon, ang mga kurso sa pagsasanay ay agarang makukuha para tulungan ang caregiver. Sa paglaganap at malawak na sakop ng mga kurso, tagapaglaan at mga paksa, naglalayon ang pagsasanay na mabigyan ang caregiver ng mga tamang kahusayan sa pagbibigay ng pangangalaga at kaalaman. Bilang karagdagan, maaari ring magamit ng mga caregiver ang Caregivers Training Grant (CTG) para dumalo sa mga kursong ito. Paano ko malalaman ang kinakailangang pag-aalaga? Karamihan ng mga caregiver ay naglalaan ng mahigit sa walong oras arawaraw sa pagbibigay ng pag-aalaga para sa inaalagaan nila. Dahil dito, mahalaga na matasa o matantya mo ang tagal ng panahon na kailangan mong gugulin para magbigay ng pag-aalaga mula sa simula. Ang pahahon ay maaari mong ilaan base sa inaasahan mong resulta ng pangangalaga. AKING GABAY SA PAGBIBIGAY NG PANGANGALAGA 9

Tanungin ang sarili ng mga sumusunod na tanong: 1. Anong mga aktibidad sa pang-araw-araw na pamumuhay (tulad ng pagkain, pagbihis o pagligo) ang nagagawa o hindi nagagawa ng inaalagaan mo? 2. Nakakagalaw-galaw ba ang inaalagaan mo nang kakaunti ang superbisyon? 3. Marami bang medikal na pangangailangan ang inaalagaan mo? 4. Kailangan ba ng inaalagaan mo ng palagiang pag-aalaga at atensiyon? 5. Ikaw lang ba ang caregiver? Ang pagkakaalam kung gaanong pag-aalaga ang kailangan ay mahalaga sa pagbibigay ng pangangalaga. Kailangan mong malaman kung Ilang oras ang iyong kailangan para magbigay ng pangangalaga. Magkakaroon ka ng pagkakataong mas makapagplano at pamahalaan ang sarili mong oras. Bilang karagdagang, bibigyan ka rin nito ng kakayahang magplano para sa mga alternatibong serbisyong ilalaan upang magkaroon ka ng oras para makapagpahinga. Ano ang aking mga pangangailangan at kakayahan? Kailangan mong malaman ang sarili mong pangangailangan bilang caregiver. Kapag una kang naging isang caregiver, maaaring kailanganin mong gumawa ng malaking pagbabago sa uri ng iyong pamumuhay. Karaniwan, ang mga caregiver ay kailangang magsakripisyo ng mga aktibidad sa pakikipaghalubilo at paglilibang tulad ng entertainment, paglabas kasama ang mga kaibigan o sports. Bukod dito, kailangan ding makahanap ang karamihan ng mga caregiver ng balanse sa pagitan ng trabaho at pagbibigay ng pangangalaga, dahil maaaring kumain ito ng karamihan ng kanilang oras. Maaari itong magtagal na maraming taon, dahil ang pagbibigay ng pangangalaga ay karaniwang pangmatagalan. Kapag isinasaalang-alang ang mga sarili mong pangangailangan at kakayahan, mahalaga na anumang mga pagbabagong gagawin mo sa iyong buhay ay talakayin sa inyong pamilya. Ang paghahanap ng balanse sa pagitan ng trabaho at pagbibigay ng pangangalaga ay madalas nagreresulta sa mas 10 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

kaunting oras ng trabaho at mas mababang bayad, makakaapekto sa iyong pananalapi. Ang pagtanggi sa mga aktibidad na pakikisalamuha at paglilibang ay makakaapekto rin sa kalusugan mo bilang caregiver [tingnan ang Seksiyon 5 para magbasa patungkol sa kung paano mapamamahalaan ng mga caregiver ang kabutihan ng kalagayan ng kanilang pag-iisip]. Bagaman mahalagang alagaan ang inaalagaan mo, ang pag-aalaga sa sarili mo ay kasinghalaga, o kundi man ay mas mahalaga. Ang masayang tagapagbigay ng pangangalaga ay madalas nagreresulta sa masayang inaalagaan. Pagsasaalang-alang sa mga kagustuhan ng tumatanggap ng aking pag-aalaga Ang kailangan at nais ng inaalagaan ay kasing-halaga ng sa caregiver. Kapag nagpapasya tungkol pag-aalaga sa iyong inaalagaan, siguruhin na isama siya sa proseso ng pagpasya. Bagaman mahalagang isaalang-alang ang sarili mong pangangailangan at mga kagustuhan, isaalang-alang din ang nararamdaman ng iyong inaalagaan. Maaaring nais ng iyong inaalagaan na ang kapaligiran ay pamilyar sa kanila sa halip na mailagay sa nursing home o institusyon. Kapag nagpapasya, mainam na gawin ang sumusunod: 1. Gumawa ng listahan ng mga bagay-bagay na nakakaapekto sa pagdedesisyon 2. Timbangin ang mga bagay-bagay sa kung anong maganda at di magandang maidudulot 3. Talakayin ang mga opsyon sa tatanggap ng iyong pangangalaga 4. Ipaliwanag ang mga opsyon at pinal na desisyon sa iyong inaalagaan 5. Siguruhin na nauunawaan ng inaalagaan mo ang desisyong iyong nagawa Hindi kailanman madaling magdesisyon at maaaring magpahiwatig ang inaalagaan mo ng pagdududa at kawalan ng kasiyahan sa ilang mga desisyon. Ang palaging pagsisiguro sa inaalagaan mo tungkol sa desisyong ginawa ay makakatulong din sa kanyang pag-unawa. AKING GABAY SA PAGBIBIGAY NG PANGANGALAGA 11

SEKSIYON 3 Pagsasanay para sa Mga Caregiver

Dapat isaalang-alang ng mga caregiver ang pagkuha ng tamang pagsasanay bilang caregiver upang bigyan ang inaalagaan ng pinakamahusay na posibleng pag-aalaga. Karamihan ng mga walang karanasang caregiver ay madalas hindi handa sa mga bago nilang tungkulin at maaaring ma-stress kapag inaako ang masalimuot na tungkulin ng caregiver. Maraming programa sa pagsasanay ng caregiver ay isinasagawa ng mga tagapaglaan ng pagsasanay ng caregiver para matulungan ang mga indibiduwal na matuto ng mahahalagang pamamaraan at kapakipakinabang na payo kung paano makakapagbigay ang isang tao ng ligtas, maayos at mapagsuportang kapaligiran sa mga inaalagaan nila. Karaniwang usapin na dapat isaalang alang sa pagsasanay: 1. Mga pamamaraan sa personal na pag-aalaga kabilang ang tamang pamamaraan sa pagpapaligo, at mga pamamaraan sa pag-angat at pagbuhat 2. Agarang pagkilala sa mga babalang senyales ng mga isyung pangkalusugan at mga sakit, paano susuriin para sa mga basic na mahahalagang senyales at pamamahala ng mga hindi gumagaling na sakit 3. Paano matutugunan ang mga pisikal at pangnutrisyong pangangailangan ng inaalagaan 4. Suporta para sa mga isyung emotional at mabuting kalalagayan 5. Paano makakuha at mapapakinabangan ang mga lokal na dulugan para sa caregiver at sa inaalagaan 6. Mga kagamitan para sa espesyal na pangangailangan tulad ng mga tangke ng oxygen at mga wheelchair 7. Pagpapanatili ng kalusugan at kabutihan ng kalagayan bilang caregiver PAGSASANAY PARA SA MGA CAREGIVER 13

Saan makakakuha ng pagsasanay bilang caregiver? Bago palabasin ang iyong inaalagaan mula sa ospital, maaaring magsagawa ng pagsasanay sa ospital kung naturingang kailangan upang mas mabuti mong maalagaan ang iyong inaalagaan. Maaaring isagawa ang pagsasanay sa caregiver sa tahanan ng caregiver o sa mga piling pasilidad ng pagsasanay. Ang mga trainer ay mga kuwalipikadong propesyonal na binubuo ng mga doktor, nurse at iba pang kaanib sa propesyonal na pangkalusugan. Kung mayroon kang miyembro ng pamilya na nangangailangan ng pag-aalaga at nais mong dumalo sa pagsasanay bilang caregiver para mas mabuti siyang maalagaan, kailangan mong mag-apply sa Caregivers Training Grant (CTG) na nagbibigay ng mga subsidiya para sa may bayad na kurso. Sa ilalim ng grant na ito, maaari kang makakuha ng taunang grant sa pagsasanay na $200 para sa bawat isang umaasa sa iyong pag-aalaga upang makadalo sa mga aprubadong programa sa pagsasanay. Maaari kang sumangguni sa listahan ng mga tagapaglaan sa ilalim ng Mga Dulugan sa Seksiyon 7. 14 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

SEKSIYON 4 Mga Usaping Pinansiyal at Legal

Mga usaping pinansiyal Ang pagdedesisyon patungkol sa kalusugan, pagbibigay ng pangangalaga at pangangailangan ng tirahan ay maaaring mahirap at masyadong magastos. Dahilan kung bakit nararapat kung posible na magplanong pinansiyal para sa mga pangangailangan sa pag-aalaga sa hinaharap ng mga inaalagaan. Maaaring kailangang magdesisyon kung; paano magbenta ng bahay at puhunanan ang isang flat, o kung bibili ng pangmatagalang insurance para sa pag-aalaga. Ang mga caregiver ay dapat subukang magplanong pinansiyal para sa rin sa kanilang pinansiyal na pangangailangan sa hinaharap. Sa mga malapit na o lagpas na sa edad na 60, ang kakayahan nilang magbigay ng pag-aalaga ay maaaring depende sa paggawa ng mga pagbabago sa mga sarili nilang pinansiyal na plano. Maraming pinansiyal na pamamaraan at programang tulong na makukuha sa komunidad para matulungan ang mga nangangailangan nito. Nakasaad sa mga sumusunod ang mga serbisyong nagbibigay ng nasabing tulong: Assistive Technology Fund (ATF) www.sgenable.sg Ang Assistive Technology Fund (ATF) Fund (ATF) ay nagbibigay ng pinansiyal na tulong sa mga taong may kapansanan sa mainstream o espesyal na edukasyon o bukas na pag-empleyo para makabili ng mga assistive technology na device. 16 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

Caregivers Training Grant (CTG) www.silverpages.sg/ctg Ang Caregivers Training Grant (CTG) ay nagbibigay sa mga caregiver ng mga subsidiya para dumalo sa pagsasanay para maalagaan nang mas mabuti ang mga pisikal at socio-emotional na pangangailangan ng kanilang mga inaalagaan. Anuman ang mga lebel ng kita, maaaring makakuha ang mga pamilya o mga caregiver ng taunang grant sa pagsasanay na $200, para sa bawat isang inaalagaan, pangdalo sa mga programa ng pagsasanay na aprubado ng Agency of Integrated Care (AIC). Car Park Label Scheme (CPLS) for Persons with Physical Disabilities www.sgenable.sg Chronic Disease Management Programme (CDMP) www.hpb.gov.sg Ang Car Park Label Scheme (CPLS) ay nagpapahintulot sa mga taong may pisikal na kapansanan na nagmamaneho ng sarili nilang sasakyan o dinadala ng mga miyembro ng kanilang pamilya na pumarada sa mga designadong paradahan na mas malaki ang sukat para pahintulutan silang madaling pumasok at lumabas sa mga sasakyan. Pinahihintulutan ng Chronic Disease Management Programme (CDMP) ang mga pasyenteng gumamit ng kanilang Medisave para bayaran ang bahagi ng kanilang outpatient na paggamot para sa 15 hindi gumagaling na kundisyon. MGA USAPING PINANSIYAL AT LEGAL 17

Community Health Assist Scheme (CHAS) www.chas.sg ElderShield www.moh.gov.sg Enhancement for Active Seniors (EASE) www.hdb.gov.sg Binibigyan ng Community Health Assist Scheme (CHAS) ng pagkakataon ang mga Mamamayan ng Singapore mula sa mababa at gitnang kumikitang sambahayan na makatanggap ng mga subsidiya para sa medical/dental na pag-aalaga mula sa mga kalahok na General Practitioner (GP) at mga klinikang dental na malapit sa kanilang tahanan. Ang Mga Mamamayan ng Singapore na kuwalipikado para sa CHAS ay makakatanggap ng alinman sa asul o orange na Health Assist card. Ang Mga Pioneer na may hawak ng Pioneer Generation Card ay kuwalipikado rin para sa espesyal na subsidiya ng CHAS. Ang ElderShield ay pamamaraan sa insurance para sa malalang kapansanan na nagbibigay ng basic na pinansiyal na proteksiyon sa mga nangangailangan ng pangmatagalang pag-aalaga sa katandaan. Nagbibigay ito ng buwanang cash na bayad para makatulong sa pambayad sa pag-aalaga ng taong may malalang kapansanan. Pinahuhusay ng EASE ang kaligtasan at kaginhawaan ng mga senior na nakatira sa mga HDB flat sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagpapahusay tulad ng mga slip-resistant treatment sa mga tile ng sahig sa isang banyo/palikuran at paglalagay ng mga hawakang bar at rampa (kung maaari). 18 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

Foreign Domestic Worker (FDW) Grant www.silverpages.sg/ FDWG Foreign Domestic Worker (FDW) Levy Concession for Persons with Disabilities www.silverpages.sg/ FDWLC Interim Disability Assistance Programme for the Elderly (IDAPE) www.income.com.sg Medifund www.moh.gov.sg Ang Foreign Domestic Worker (FDW) Grant ay buwanang grant na $120 para magbigay ng mas maraming suporta sa mga pamilya na nagbabayad ng FDW para alagaan ang mahihina nilang matatanda. Ang pamamaraang Foreign Domestic Worker (FDW) Levy Concession for Persons with Disabilities ay nagpapahintulot sa mga pamilyang magbayad ng mas mababang concessionary na FDW levy kapag nageempleyo ng mga FDW para makatulong na maalagaan ang mga inaalagaan nilang may kapansanan. Ang Interim Disability Assistance Programme for the Elderly (IDAPE) ay pamamarang tulong ng pamahalaan sa pagbibigay ng tulong sa nangangailangan at may kapansanang Singaporean na hindi nararapat sa ElderShield dahil sa kanilang edad o umiiral nang kapansanan. Pinamamahalaan ito ng NTUC Income. Ang Medifund ay isang endowment fund na tinatag ng pamahalaan para matulungan ang mga nangangailangang Singaporean na hindi makabayad sa kanilang gastusing medikal, kahit na makalipas ang mga binawas sa Medisave at mga life claim ng MediShield. MGA USAPING PINANSIYAL AT LEGAL 19

MediShield Life www.moh.gov.sg Pioneer Generation Disability Assistance Scheme (PioneerDAS) www.silverpages.sg/ pioneerdas Public Assistance Scheme and Special Grant www.pa.gov.sg Public Transport Concession Scheme for Persons with Disabilities www.sgenable.sg Ang MediShield Life ay pamamaraan sa insurance para sa napakalalang sakit na tumutulong sa mga Singaporean na matugunan ang mga gastusing medikal mula sa mga pangunahing sakit na hindi sakop ng kanilang Medisave account. Nagbibigay ng $100 kada buwan sa Mga Pioneer na permanenteng nangangailangan ng tulong sa tatlo o higit pa sa mga gawain na ito: pagkain, pagligo, pagbihis, paglipat mula sa kama papunta sa silya at pabalik, pagbabanyo at paglalakad o paggalaw. Ang Public Assistance Scheme and Special Grant ay tumutulong sa Mga Singaporean na kailangan ng pangmatagalang pinansiyal naa tulong dahil sa katandaan, sakit o kapansanan at walang miyembro ng pamilyang makakapagbigay ng suporta. Ang Special Grant ay katulad ng Public Assistance Scheme at nagbebenepisyo sa Mga Permanenteng Residente. Ang pamamaraang ito ay nagbibigay ng concession card na naghahandog ng mga concessionary rate para sa mga taong may kapansanan kapag nagbibiyahe sila sa pampublikong transportasyon para magkaroon ng 25% diskuwentong bawas sa mga pangadult na pamasahe na walang karagdagang gastos sa layong binyahe na lagpas sa 7.2km. Mayroon ding opsiyong bumili ng Buwanang Concession Pass na walang limitasyon na pagsakay sa bus at tren na $60 kada buwan. 20 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

Seniors Mobility and Enabling Fund (SMF) www.silverpages.sg/ SMF Special Assistance Fund (SAF) www.sgenable.sg Subsidies for Government-funded Intermediate Long- Term Care (ILTC) services www.moh.gov.sg www.aic.sg Taxi Subsidy Scheme www.sgenable.sg Ang Seniors Mobility and Enabling Fund (SMF) ay nagbibigay ng mas holistic na suporta sa matatanda, tinutulungan silang mamuhay nang mag-isa sa kanilang mga tahanan at madaling makagalaw sa loob ng kanilang komunidad. Naghahandog din ito ng higit na suporta sa mga caregiver sa pag-aalaga sa mga senior nila sa tahanan sa pamamagitan ng pagsubsidiya sa mas malawak na saklaw ng mga pantulong na aparato, at sa pamamagitan ng mga subsidiya para sa transportasyon at mga consumable. Ang Special Assistance Fund (SAF) ay nagbibigay ng tulong pinansiyal sa mga pamilyang mababa ang kita sa pagbili ng pantulong na kagamitan para tulungan ang mga taong may kapansanan sa kanilang paggalaw o rehabilistasyon. Ang mga subsidiyang ito ay nag-aalis sa mga bayarin ng mga taong nangangailangan ng Intermediate and Long-Term Care (ILTC) na pag-aalaga at paggamot sa hinaharap matapos mailabas sa ospital, at sa matatanda na nakatira sa komunidad na mahina at kailangan ng pamamahala at tulong sa mga aktibidad ng pang-araw-araw na pamumuhay. Sinusuportahan ng pamamaraang ito ang mga taong may kapansanan na nakakabiyahe lang gamit ang taxi para sa pagpunta sa paaralan o trabaho. MGA USAPING PINANSIYAL AT LEGAL 21

Traffic Accident Fund (TAF) www.sgenable.sg VWO Transport Subsidies www.sgenable.sg Ang Traffic Accident Fund (TAF) ay nagbibigay ng tulong pinansiyal sa mga taong nagkaroon ng permanente o pansamantalang kapansanan dulot ng mga aksidente sa trapiko. Sinusuportahan ng pamamaraang ito ang mga taong may kapansanan na kailangang sumakay sa mga dedikadong transportasyon na nilaan ng Mga Voluntary Welfare Organisation (VWO) para makapunta sa paaralan at mga serbisyong pag-aalaga. 22 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

Mga usaping legal Ang pagtatatag ng alinsunuran pagdating sa pag-aalaga ng inaalagaan ay mahalaga, lalo na sa mga legal na aspeto ng pananalapi at pag-aalaga sa kalusugan. Narito ang ilang punto na dapat isaalang-alang sa mga legal na responsibilidad para sa iyong inaalagaan. Mga payong tatandaan: Maghanap ng isang abogado na maaaring makatulong sa iyo na makagawa ng isang will o plano sa estate para sa inaalagaan mo. Ang isang abogado ay maaari ding magbigay ng matibay na payo sa iba pang mga susing pagbuti ng buhay ng iyong inaalagaan. Talakayin sa inaalagaan mo ang mahahalagang pinansiyal na aspeto tulad ng lokasyon ng mga dokumento, pagkakaroon ng access sa kanilang mga account sa bangko at pagsasagawa ng anumang mga pinansiyal na responsibilidad na maaaring mayroon sila. Isaalang-alang ang Pagpaplano sa Paunang Pag-aalaga. Ito ay serye ng boluntaryong talakayan, ginagabayan ng pinahahalagahan at pinaniniwalaan ng isang tao, para itala ang mga kagustuhan niya. Gagamitin ito para gabayan ang koponan ng pag-aalaga sa kalusugan sa pagpapasya sa pag-aalaga sa kalusugan kung hindi ito magawa. Tingnan ang posibilidad ng pagkakaroon ng power of attorney para sa inaalagaan mo kung mawalan siya ng kakayahang alagaan ang sarili niya o mawalan ng kakayahang mag-isip. Madalas, ang matibay na power of attorney ay makakapagbigay ng mas mahusay na sakop sa halip ng simple lang. Makakatulong ang Office of Public Guardian sa paglikha ng Lasting Power of Attorney (LPA). Para sa karagdagang impormasyon sa LPA, mangyaring bumisita sa www.publicguardian.gov.sg Kausapin ang mga ibang miyembro ng pamilya tungkol sa mga intensiyon ng inaalagaan mo at hingin ang payo nila kung hindi ka sigurado sa anumang bagay. MGA USAPING PINANSIYAL AT LEGAL 23

SEKSIYON 5 Kahusayan ng Kalagayan ng Caregiver

Pamamahala sa iyong stress Maraming caregiver ang maaaring potensiyal na magdusa sa pisikal at emosyonal na hirap dulot ng mabibigat na maramihangmaramihan at sabay-sabay na gawain, pakiramdam na hindi pinahahalagahan, pagkompromiso sa personal nilang oras, sinusubukang makatugon sa matataas na inaasahan ng pag-aalaga at pagkaya sa pagkamatay ng mahal sa buhay. Mahalagang makipag-usap tungkol dito kung nakakaramdam ka ng hirap sa pagiging caregiver at tandaan na ang pagkilala sa iyong stress ay hindi tanda ng kahinaan. Nasa ibaba ang ilang karaniwang sintomas ng stress sa pagbibigay ng pangangalaga: Pakiramdam ng depresyon at kabiguan Laging pagod Biglaang pagbaba o pagtaas ng timbang Hirap makatulog Sakit ng ulo KAHUSAYAN NG KALAGAYAN NG CAREGIVER 25

Stress Checklist ng Caregiver Suriin natin ang lebel ng stress mo. Walang tama o maling sagot. Pakimarkahan ang sagot na pinakamahusay na mailalapat sa iyo at isuma ang mga punto. Sa nakaraang dalawang linggo, ikaw ba ay Mas iritable kaysa sa karaniwan? Mas malungkot o mas madamdamin sa pag-aalaga sa iyong inaalagaan? May mas kaunting enerhiya para makumpleto ang mga pang-araw-araw mong gawain? May mas kaunting interes sa pagdalo o paglahok sa mga kaganapang pakikisalamuha? May mas mababang interes sa mga paborito mong aktibidad? Mas mabilis magalit? Oo (1 punto) Hindi (0 punto) Mas pagod kadalasan? Naglalaan ng mas kaunting oras sa iyong sarili kumpara sa dati? Mas walang motibasyong gumising sa umaga? KABUUANG SCORE * Kung mahigit sa limang punto ang score mo, malamang ay mas stressed ka kaysa sa karaniwan. Kung patuloy ang mga pakiramdam na ito, humingi ng payo mula sa doktor ng iyong pamilya o mga propesyonal na kaugnay sa pag-aalaga ng inaalagaan mo. 26 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

Bagaman episyentebagamat may kahusayan ang karamihan sa mga caregiver sa pamamahala ng mga kalagayan ng kanilang inaalagaan, nakakalimutan nila ang sarili nilang pangangailangan. Mahalagang alagaan ang sarili moiyong saril bago mo maaalagaan ng mabuti ang iyong inaalagaan mo. Nasa ibaba ang ilang payo sa pamamahala ng iyong stress: Alagaan mo ang iyong sarili Bigyan ang sarili mo ng madalas na pagpapahinga bago magpatuloy sa proseso ng pagbibigay ng pangangalaga. Maaaring isaalang-alang mo ang pagpapahingang pag-aalaga para makatulong na alagaan ang inaalagaan mo sa iyong pahinga. Maglaan ng oras para sa personal mong buhay Maglaan ng kaunting oras kasama ng mga kaibigan mo para mag-unwind at mag-recharge. Matutunang pahalagahan ang iyong sarili Matutong tumuon sa iyong mga tagumpay. Maaaring hindi ka perpektong caregiver pero ginagawa mo ang iyong makakaya. Kumuha ng suporta mula sa iyong pamilya Humingi ng tulong mula sa mga miyembro ng iyong pamilya para sa iba t ibang gawain upang makatiyak na magkaroon ng oras para sa iyong sarili. Planuhin ang pananalapi mo Ang pinansiyal na hirap ay maaaring magdulot ng stress. Planuhin ang iyong budget at suriin ang ilang pamamaraan sa pinansiyal-na-tulong na makakatulong para suportahan ang iyong dalahin. Kayanin ang depresyon mula sa pag-aalaga Habang may inaalagaan, maaaring masyado ka nang stressed na maaaring mapabayaan mo ang sarili mong kahusayan ng kalagayan. Maaaring nagdurusa ka sa depresyon kung umiiyak ka na lang nang walang dahilan o ramdam mo na ikaw ay pagod, galit, bigo, balisa o mag-isa. KAHUSAYAN NG KALAGAYAN NG CAREGIVER 27

Narito ang ilang payo para mas mabuti mo itong makayanan: 1. Maglaan ng oras para sa iyong sarili Kailangan mong kumain nang maayos, katamtamang ehersisyo at kontrolin ang sarili mong buhay. 2. Orasan ang iyong sarili Tutukan ang mga pang-araw-araw na gawain na kinakailangang magawa. I-iskedyul ang ibang gawain kung may oras ka. Kapag sinimulan mong unahin ang iyong trabaho, mapapansin mo na mas marami kang magagawa. 3. Humingi ng tulong Humingi ng tulong mula sa mga miyembro nang pamilya at magkakasama,sama-samang alamin kung kailan makakapasok ang ibang tao para ikaw ay makapagpahinga. Kung wala kang miyembro ng pamilya, maaaring naisin mong umupa ng katulong na kasama sa bahay o makipag-ayos sa isang senior na pang-araw na pag-aalagang pasilidad. Gawin ang anumang kailangan para makapagpahinga. Umaasa dito ang iyong kalusugan at kahusayan ng kalagayan. 4. Alisin ang pakiramdam ng pagsisisi Ang pagsisisi ay emosyong nagpapahinto sa pagkilos. Bitawan ito at agad bubuti ang iyong pakiramdam. 5. Magsaya Mahalagang makisalamuha ang isang caregiver. Magbebenepisyo dito ang iyong kalusugan at maaaring magkaroon ka ng isang kaibigan na caregiver na makapagbabahagi ng karanasan at mga kapakipakinabang na payo sa isa t isa. Mag-ingat sa sobrang kapaguran ng caregiver Nagaganap ang burnout kung sobra ang dalahin ng caregiver sa sabaysabay na gawain sa iba t ibang responsibilidad tulad ng pamamahala sa pakiramdam ng agresyon at ligalig pati na mga kundisyong tulad ng 28 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

kahibangan at hindi maayos na pagtulog at pagtulong sa inaalagaan sa mga pang-araw-araw na aktibidad tulad ng pagkain at pagligo. Ginagawa itong mas mapanghamon kung ang caregiver ay walang mga kailangang dulugan (sa pakikisalamuha at pinansiyal) na kayanin ang mga sirkumstansiya niya at responsibilidad. Maaari din itong magdulot ng mga medikal na kundisyon tulad ng alta-presyon at mahinang immunity. Maaaring maramdaman ng isang caregiver na mag-isa sila, depressed at nakakulong sa kanilang tungkulin. Samakatuwid, mahalaga sa mga magkakapatid, kamaganak o kaibigang tumulong para magbigay ng pahinga sa mga caregiver. Pansamantalang pagpapahinga sa pag-aalaga Para sa karamihan, ang mga paghamon sa pag-aalaga ng matanda, na may hindi gumagaling na sakit o may kapansanang miyembro ng pamilya ay bahagi lang ng pang-araw-araw na pamumuhay. Ang pagbibigay ng pagaalaga ay mahirap na trabaho at walang may kakayahang gawin itong magisa Dahil ang kalusugan at katatagan mo ay mahalaga sa kapakanan ng iyong inaalagaan mo, mahalaga na kayong dalawa ay makakuha ng angkop na tulong kapag kailangan mo ito. Ang pagpapahinga sa pag-aalaga ay nagbibigay ng kinakailangang panandaliang pagpapahinga na makakapawi sa stress, maibabalik ang enerhiya at magtataguyod ng balanse sa iyong buhay mo. Maliban sa pagtatrabaho kasama ng mga miyembro ng pamilya, kamag-anak, kaibigan, kapitbahay o pag-upa ng kasambahay, mayroon ding mga komersiyal na opsyon sa pagpapahingang pag-aalaga na titiyak na makukuha mo ang kailangan mong tulong para maibalik ang iyong enerhiya at mas mapunan ang tungkulin mo bilang caregiver ng iyong inaalagaan. Nasa-bahay na pansamantalang pagpapahinga sa pag-aalaga Ang nasa-bahay na pagpapahinga sa pag-aalaga ay ang pagbibigay ng ginhawa sa caregiver sa loob ng inyong tahanan. Ang iyong inaalagaan KAHUSAYAN NG KALAGAYAN NG CAREGIVER 29

ay aalagaan sa isang pamilyar na kapaligiran, samakatuwid hindi mo kailangang makipag-ayos para sa transportasyon papunta at mula sa ibang lokasyon. Higit pa dito, ang pag-aalaga ay batay sa pinasadyang one-to-one na batayan. Subalit, maaaring may kamahalan ang opsyon na ito. Batay sa tirahang na pansamantalang pagpapahinga sa pag-aalaga Ang batay sa tirahangtirahan na pansamantalang pagpapahingang pag-aalaga ay pagbibigay ng pag-aalaga sa labas ng tahanan ng isang institusyon tulad ng nursing home. Inaatasan kang ipadala ang inaalagaan mo sa pasilidad kung saan siya aalagaan ng koponan ng nursing home. Depende sa pamantayan sa pagpasok sa nursing home, ang pinakamababang panahon ng pananatili ay maaaring iba-iba mula sa ilang araw o linggo. Mga ibang uri ng pansamantalang pagpapahinga sa pag-aalaga Maaari mo ring isaalang-alang ang paggamit ng mga serbisyo sa pagaalaga sa tahanan o mga serbisyo sa pang-araw na pag-aalaga tulad ng mga pang-araw na sentro ng rehabilitasyon. Magagamit mo ang inilaang oras mula sa mga nasabing serbisyo para magpahinga o gumawa ng mga errands mo. Ito man ay batay sa tahanan o residensiyal na pagpapahingang pangangalaga, mga serbisyong pag-aalaga sa bahay o ibang uri ng mga serbisyong pang-araw na pag-aalagang sentrong magagamit, malalaman mo ang higit pa at matutukoy ang mga serbisyong ito sa www.silverpages.sg Suporta sa caregiver Ang pangkat ng suporta ng caregiver ay magaling na paraan upang ibahagi ang iyong mga pinagdadaanan at makahanap ng mga taong dumadaan sa parehong karanasan na maaaring hinaharap mo araw-araw. 30 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

Kung hindi ka makaalis sa iyong bahay, maraming pangkat ng suporta ang aktibo rin sa Internet. Sa karamihan ng mga pangkat ng suporta, matatalakay niyo ang inyong mga problema at mapapakinggan ang ibang taong magsalita. Hindi ka lang makakakuha ng tulong, matutulungan mo rin ang iba. At ang pinakamahalaga, madalas mong malalaman na hindi ka nag-iisa at ang kaalaman na ang maibibigay ng ibang caregiver ay mahalaga lalo na kung nag-aalaga sila ng taong may parehong sakit tulad ng iyong inaalagaan. Mangyaring sumangguni sa listahan ng mga pangkat ng suporta sa caregiver sa ilalim ng Mga Dulugan sa Seksiyon 7. KAHUSAYAN NG KALAGAYAN NG CAREGIVER 31

SEKSIYON 6 Mga Pagbabago sa Tahanan

Gawing ligtas ang inyong tahanan Kapag may inaalagaan ka, mahalagang isaalang-alang ang pagbabago ng iyong tahanan mo para makatulong sa inaalagaan mong makagawa ng gawain nang mas madali, mabawasan ang mga aksidente at suportahan ang pamumuhay nang mag-isa. Ang pag-alis sa mga potensiyal na peligro at pagpapahintulot sa iyong inaalagaan na maging independiyente sa tahanan at magpapadali para sa mga caregiver na maisagawa ang pangkaraniwan nilang gawain na may kakaunting stress. Masusuri ng occupational therapist ang iyong tahanan at mairerekomenda ang mga tamang pagkilos para alisin ang mga peligro sa inyong tahanan. Ang mga pagtatama ay maaaring mula sa mga simpleng modipikasyon, tulad ng pagdagdag ng mga hawakan hanggang sa kumplikadong pagbabago sa istraktura tulad ng pagdagdag ng mga rampa o pag-alis ng mga dingding. Susuriin ng occupational therapist ang setting ng inyong tahanan, ang mga kinagawian ng iyong inaalagaan at mga dulugan niyo bago gumawa ng rekomendasyon. Kung hindi mo maplano ang loob ng inyong tahanan at ganap na i-renovate ang tahanan niyo para sa inaalagaan mo, mahalagang lumikha ng kapaligirang walang balakid. Isaalang-alang ang mga puntong ito kapag tinalakay mo ang mga plano mo sa iyong interior designer o kontratista: 1. Iwasan ang mga hakbang at kurbada hanggang sa layo ng makakaya 2. Ilagay ang mga switch sa mga lugar na madaling maabot 3. Gumamit ng mga ilaw at gripo na madaling gamitin 4. Alisin ang mga peligro (hal. kalat, throw rug). Ang layout ng mga kuwarto at muwebles ay hindi dapat makaharang sa pagkilos MGA PAGBABAGO SA TAHANAN 33

Mga Halimbawa ng Mga Pagbabago sa Tahanan Nasa ibaba ang ilang halimbawa ng mga pagbabago sa tahanan na nagpadali sa inaalagaang tumira sa ligtas ng kapaligiran at maging independiyente. Iwasan ang mga aksidenteng dulot ng hindi pantay na sahig sa banyo DATI PAGKATAPOS Hindi pantay na sahig sa banyo dahil sa pababang lugar ng shower. Punan ang pababang lugar ng shower ng semento at tiles para pantayin ang sahig ng toilet. Tulungan ang inaalagaan mong tumayo mula sa kama DATI PAGKATAPOS Normal na kama Paglagay ng bed rail para tulungan ang iyong inaalagaang tumayo mula sa kama. 34 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

Pahintulutan ang inaalagaan mong umupo habang nagsa-shower DATI PAGKATAPOS Karaniwang toilet Paglagay ng natitiklop na upuan sa shower sa dingding Tulungan ang naka-wheelchair mong miyembro ng pamilyang tumawid sa pasukan DATI PAGKATAPOS Pagkakaroon ng kerb sa pasukan ng pinto Paglagay ng naaalis na kahoy na rampa na may hindi nakakadulas na takip Gawing mas madaling gamitin ang banyo mo para sa kaligtasan at kadalian ng inaalagaan mo DATI PAGKATAPOS Squatting /nakatingkayad na toilet na may mosaic tiles Upuang toilet na may karagdagang toilet raiser, paglagay ng grab bar at hindi madulas na sahig MGA PAGBABAGO SA TAHANAN 35

SEKSIYON 7 Mga Dulugan

Mga Tagapaglaan (Kinauukulan) Ng Pagsasanay Sa Caregiver Ang mga tagapaglaan ng pagsasanay sa caregiver ay nagsasagawa ng mga programang pagsasanay sa caregiver para matulungan ang mga indibiduwal na matuto ng mahahalagang pamamaraan at kapakipakinabang na payo kung paano makakapagbigay ng ligtas, malusog, maayos at masuportang kapaligiran sa inaalagaan nila. Pangalan ng Serbisyo Tagapaglaan Tel / Website Address Aaxonn 6570 6033 www.aaxonn.com 22 Sin Ming Lane, #06-88 Midview City, Singapore 573969 Active Global Specialised Caregivers Advent Links - SAUC Education Centre AgeWell Artsz Medical Group 6536 0086 activeglobal.com 6254 9246 www.alsauc.edu.sg 6258 9792 www.agewell.com.sg 51 Goldhill Plaza, #07-06 Singapore 308900 299 Thomson Road Singapore 307652 530 Balestier Road Monville Mansion #01-04, Singapore 329857 Alexandra Health 6602 3645 www.ktph.com.sg 90 Yishun Central Geriatric Medicine, Singapore 768828 Alzheimer s Disease Association Asian Women s Welfare Organisation 6293 9971 www.alz.org.sg 6511 5318 www.awwa.org.sg ADA Resource and Training Centre (ARTC) 70 Bendemeer Road #06-02 Luzerne Building Singapore 339940 9 Lorong Napiri Singapore 547531 Atlantic Search Services 6504 4662 50 Raffles Place Level 37 Singapore Land Tower Singapore 048623 MGA DULUGAN 37

Mga tagapaglaan ng pagsasanay sa caregiver Pangalan ng Tagapaglaan ng Serbisyo Autism Resource Centre Tel / Website 6323 3258 www.autism.org.sg Address 5 Ang Mo Kio Avenue 10 Singapore 569739 BH Institute 6838 1063 www.borderlessminders.com 391B Orchard Road Ngee Ann City Tower B #13-09 Singapore 238874 Care Visions Singapore Pte Ltd 6402 6407 77 High Street #08-01, High Street Plaza, Singapore 179433 Centre for Competency- Based Learning & Development Cerebral Palsy Alliance Singapore CSM Academy International 6339 9272 www.cbld-center.com 6585 5630 www.cpas.org.sg 6296 2962 www.csmacademy.edu.sg 34 Boon Leat Terrace #06-01 Singapore 119866 65 Cerebal Palsy Centre Pasir Ris Drive 1 Singapore 519529 250 Sims Avenue SPCS Building #03-01 Singapore 387513 DAS Academy 6336 2555 www.dasacademy. edu.sg 73 Bukit Timah Road Rex House #05-01 Singapore 229832 Econ Careskill Training Centre (ECTC) Fei Yue Community Services 6741 8640 / 6741 5087 www.econcareskill.com 6565 6260 www.fycs.org 260 Sims Avenue #04-01 Singapore 387604 101 Jurong East Street 13 #01-188 Singapore 600101 38 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

Pangalan ng Tagapaglaan ng Serbisyo Tel / Website Address Grace Management Consultancy Services 6296 4333 www.gmcs.com.sg HCA Hospice Care 6251 2561 www.hca.org.sg HeartFelt Care 6899 2948 www.heartfeltcare.com.sg 10 Raeburn Park Blk B #01-13 Singapore 088702 12 Jalan Tan Tock Seng Singapore 308437 52 Bukit Batok Street 31 #18-08 Singapore 659443 Homekeeper International Home Nursing Foundation 6383 5220 www.homekeeper.sg 6854 5500 www.hnf.org.sg 21 Hougang Street 51 Hougang Green Shopping Mall #02-04/05 Singapore 538719 93 Toa Payoh Central #07-01 Toa Payoh Central Community Building Singapore 319194 Humanitarian Organization for Migration Economics 6337 1171 www.home.org.sg Blk 261, Waterloo Street, #04-36 Waterloo Center Singapore 180261 Institute of Mental Health KK Women s and Children s Hospital 6389 2831 www.imh.com.sg 6337 2353 / 6394 3068 www.kkh.com.sg Corporate Development Buangkok Green Medical Park 10 Buangkok View Singapore 539747 100 Bukit Timah Road Singapore 229899 MGA DULUGAN 39

Mga tagapaglaan ng pagsasanay sa caregiver Pangalan ng Tagapaglaan ng Serbisyo Kwong Wai Shiu Hospital Metta Welfare Association Tel / Website 6299 3747 www.kwsh.org.sg 6789 5951 www.metta.org.sg Address 705 Serangoon Road Singapore 328127 Blk 296 Tampines Street 22 #01-526 Singapore 520296 Mobility Clinic 9770 0190 / 6795 9516 www.mobilityclinic.com.sg MW Medical 6220 0622 / 6250 0625 www.mwmedical. com.sg 18 Boon Lay Way #09-120 TradeHub21 Singapore 609966 18, Cross Street #02-09 China Square Central Singapore 048423 National University Hospital (Child Development Unit) National University Hospital (Dietetics Department) NTUC Health Co-operative Pte Ltd Nurse Jan Home Services 6665 2530 / 6665 2531 www.nuh.com.sg 6772 8400 www.nuh.com.sg 6543 6632 www.ntuceldercare.org.sg 6604 7922 www.nursejanhomeservices. com 60 Jurong West Central 3, Jurong Medical Centre, Level 2 Child Development Unit Singapore 648346 5 Lower Kent Ridge Road Singapore 119074 133 New Bridge Road Chinatown Point #04-09 Singapore 059413 No 81 Ubi Avenue 4 #07-05 Singapore 408830 40 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

Pangalan ng Tagapaglaan ng Serbisyo Tel / Website Address One Care Zone 6777 9988 www.onecarezone.com 2 International Business Park The Strategy Tower One #10-11 Singapore 609930 Optimal Health 6475 4093 / 8431 3994 Blk 35 Hougang Ave 7 #03-03 Singapore 538802 Optinuum Health Services Ovspring Developmental Clinic 9476 6048 www.optinuum.com 6466 8090 www.ovspring.com Blk 1004 Toa Payoh Industrial Park #06-1495 Singapore 319076 1 Fifth Avenue Gutherie House #03-11/12 Singapore 268802 Rainbow Centre 6475 2072 www.rainbowcentre.org.sg 501 Margaret Drive Singapore 149306 Singapore Red Cross Society 6664 0500 www.redcross.org.sg 15 Penang Lane Singapore 238486 SPD 6579 0700 www.spd.org.sg Soha Institute 6239 3369 www.soha.com.sg 2 Peng Nguan Street SPD Ability Centre Singapore 168955 Block 465, Crawford Lane #02-08 Singapore 190465 MGA DULUGAN 41

Mga tagapaglaan ng pagsasanay sa caregiver Pangalan ng Tagapaglaan ng Serbisyo Tel / Website Address St Luke s Eldercare 6567 0708 www.slec.org.sg 2 Bukit Batok Street 11 Level 4 Singapore 659674 Tan Tock Seng Hospital (Community Rehabilitation Program) Tan Tock Seng Hospital (Post Acute Care at Home) The Salvation Army, Peacehaven Nursing Home 6450 6238 www.ttsh.com.sg 6359 6451 www.ttsh.com.sg 6546 5678 www.salvationarmy.org 17 Ang Mo Kio Ave 9 Singapore 569766 11 Jalan Tan Tock Seng Singapore 308433 9 Upper Changi Road North, Singapore 507706 Thye Hua Kwan Moral Charities Thye Hua Kwan Moral Charities (THK Therapy Services) 6690 0110 www.thkmc.org.sg 6471 4270 www.thkmc.org.sg/thktherapy-services Chong Pang Social Service Hub, Blk 131, Yishun Street 11, #01-235 Singapore 760131 150A Mei Chin Road #02-01, Singapore 140150 42 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

Mga serbisyong pangsuporta sa mga caregiver Pangalan ng Tagapaglaan ng Serbisyo TOUCH Caregivers Support Tel / Website 6258 6797 www.caregivers.org.sg Address 173 Lorong 1 Toa Payoh #01-1264 Singapore 310173 Tsao Foundation 6593 9577 www.tsaofoundation.org 298 Tiong Bahru Road Central Plaza #15-01/06 Singapore 168730 WhiteAngel Caregivers Consultancy 6100 1701 www.whiteangelcare.com.sg Samsung Hub 3, Church Street, Level 25 Singapore 049483 Para sa karagdagang impormasyon sa pagsasanay sa tagapagbigay ng pangangalaga at Caregivers Training Grant (CTG), mangyaring bumisita sa www.silverpages.sg MGA DULUGAN 43

Mga serbisyong pangsuporta sa mga caregiver Ang mga serbisyong pangsuporta sa caregiver ay nakakatulong sa inyong makayanan ang mga paghamon ng pagbibigay ng pangangalaga sa pamamagitan ng pagbibigay ng malawak na sakop ng mga pangsuportang serbisyo. Para sa mga caregiver ng matanda o mga taong may hindi gumagaling na sakit: Pangalan ng Tagapaglaan ng Serbisyo Tel / Website Address Mga Serbisyo Alzheimer s Disease Association Caregiver Support Centre (Bendemeer) Dementia Helpline: 6377 0700 www.alz.org.sg 70 Bendemeer Road, Luzerne Building #03-02A Singapore 339940 Counselling, Support Group, Training, Safe Return Card AWWA Centre for Caregivers 6511 5318 www.awwa.org.sg 11 Lorong Napiri ACCESS Building Singapore 547532 Helpline, Case Management, Support Group, Mentoring, Training Caregiving Welfare Association 6466 7957 www.cwa.org.sg 3 Ghim Moh Road #01-294 Singapore 270003 Counselling, Support Group, Home Modification 44 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

Pangalan ng Tagapaglaan ng Serbisyo Tel / Website Address Mga Serbisyo NTUC Health Co-operative Pte Ltd 6478 5480 www.ntuceldercare.org.sg 9 Bishan Place Junction 8 Office Tower #10-02 Singapore 579837 Home-based Support Services, Training O Joy Care Services 6749 0190 www.ojoy.org 5 Upper Boon Keng Road #02-10 Singapore 380005 Counselling Parkinson s Disease Society 6353 5338 www.parkinsonsingapore. com 191 Bishan Street 13 #01-415 Singapore 570191 Caregiver Workshops SAGE Counselling Centre 6354 1191 or Seniors Helpline: 1800 555 5555 www.sagecc.org.sg 1 Jurong West Central 2 Jurong Point Shopping Centre #06-04 Singapore 648886 Face-to-face Counselling, Tele-counselling, Information and Referral Thye Hua Kwan Moral Charities Chong Pang Social Service Hub 6690 0110 www.thkmc.org.sg/chongpang-social-service-hub 131 Yishun Street 11, Singapore 760131 Call Centre, Information and Referral, Emotional Support TOUCH Caregivers Support Care Line: 6258 6797 www.caregivers. org.sg 173 Lorong 1 Toa Payoh #01-1264 Singapore 310173 Home-based Support Services, Home Modification, Training MGA DULUGAN 45

Mga serbisyong pangsuporta sa mga caregiver Para sa mga tagapagbigay ng pangangalaga ng mga taong may nakamamatay na sakit: Pangalan ng Tagapaglaan ng Serbisyo Tel / Website Address Mga Serbisyo HCA Hospice Care 6251 2561 www.hca.org.sg 12 Jalan Tan Tock Seng The Hospice Centre Singapore 308437 Emotional and Practical Support Para sa mga tagapagbigay ng pangangalaga ng mga taong mayroon o gumagaling mula sa sakit sa pag-iisip: Pangalan ng Tagapaglaan ng Serbisyo Tel / Website Address Mga Serbisyo Caregivers Alliance Limited (CAL) 6753 6578 www.cal.org.sg 707 Yishun Avenue 5 #01-36 Singapore 760707 Support Group, Caregiver to Caregiver Education Programme Caregivers Association of the Mentally Ill (CAMI) CAMI Helpline: 6782 9371 www.cami.org.sg 84 Riverina Crescent Singapore 518313 Caregiver Helpline, Caregiver Guidebook Clarity Singapore 6757 7990 or 9710 3733 www.clarity-singapore. org Block 854 Yishun Ring Road #01-3511 Singapore 760854 Counselling, Support Group 46 PAG-AALAGA SA MATANDA 101

Pangalan ng Tagapaglaan ng Serbisyo Tel / Website Address Mga Serbisyo Singapore Anglican Community Services 6586 1069 www.sacs.org.sg 10 Simei Street 3, Singapore 529897 Caregiver Education, Case Management, Home Visits, Counselling and Family Therapy Singapore Association for Mental Health (SAMH) 6255 3222 www.samhealth.org.sg 69 Lorong 4 Toa Payoh #01-365 Singapore 310069 Counselling, Support Group, Therapeutic Groups, Case Management Para sa karagdagang impormasyon sa suporta para sa tagapagbigay ng pangangalaga, pagsasanay at mga kaganapan, mag-subscribe sa aming mailing list sa pamamagitan ng pag-scan sa QR code na ito o pagbisita sa www.silverpages.sg MGA DULUGAN 47

MGA KARAGDAGANG DULUGAN Singapore Silver Pages www.silverpages.sg Isang one-stop na dulugan sa pag-aalaga ng matanda at pagbibigay pangangalaga sa mga senior at mga caregiver. Carers SG www.facebook.com/ CarersSg Isang online na komunidad para sa mga caregiver sa Singapore para magbahagi ng impormasyon, dulugan at mga karanasan. Mobile E-care Locator www.silverpages.sg/mel Maghanap, tukuyin at malaman ang iba pa tungkol sa mga serbisyong pag-aalaga ng kalusugan at panlipunang gamit ang mobile app na ito. Praktikal na impormasyon at payo sa sariling pagaalaga para tulungan ang caregiver na mapanatili ang kanilang kalagayan. Kapakipakinabang na payo at impormasyon sa pagtulong sa mahal sa buhay sa pang-araw-araw na pamumuhay. Mga payo sa ligtas na paglipat sa iyong mga mahal sa buhay nang hindi ka nasasaktan. NEXTSTEP www.silverpages.sg/nextstep Magbasa pa tungkol sa mga opsiyon sa pag-aalaga at mga dulugang kaugnay ng Intermediate at Pangmatagalang Pag-aalaga tulad ng mga payo sa pagbibigay ng pag-aalaga at mga gabay sa produkto sa quarterly na newsletter na ito. 48 MGA KARAGDAGANG DULUGAN

MAKIPAG-UGNAYAN SA AMIN AICare Link @ Maxwell 7 Maxwell Road #04-01 MND Complex Annexe B Singapore 069111 (Above Amoy Street Food Centre) Oras ng Operasyon: Lunes hanggang Biyernes: 8.30 am hanggang 5.30 pm Sarado tuwing weekend at Pampublikong Pista Opisyal Sentro ng dulugan para sa lahat ng panganga-ilangan niyo sa pag-aalaga kung saan narito ang aming mga Care Consultant na magpapayo sa mga caregiver at mahal sa buhay sa pagkuha sa tamang pag-aalaga sa tamang lugar na nagbibigay saa mga senior ng kakayahang tumanda sa lugar. Singapore Silver Line 1800-650-6060 One-stop na pambansang toll-free helpline na nagbibigay ng kumbinyenteng access sa impormasyon sa lahat ng mga serbisyo sa pag-aalaga sa matanda at mga serbisyong pangsuportang pagbibigay ng pangangalaga. Oras ng Operasyon: Lunes hanggang Biyernes: 8.30am hanggang 8.30pm Sabado: 8.30am to 4.00pm Sarado tuwing Linggo at Pampublikong Pista Opisyal Email: enquiries@aic.sg Para sa ibang lokasyon ng AICare Link, pumunta sa www.silverpages.sg/aicarelink MAKIPAG-UGNAYAN SA AMIN 49

Ang inyong one-stop resource sa pag-aalaga sa matanda at pagbibigay ng pangangalaga Hatid sa inyo ng: www.silverpages.sg Tama ang impormasyon sa oras ng pag-imprenta (Oktubre 2015).