Mae Cyfranogiad ym Mhobman! Canllaw i gael plant rhwng 5 a 7 oed i gyfranogi.

Transcription

1 Mae Cyfranogiad ym Mhobman! Canllaw i gael plant rhwng 5 a 7 oed i gyfranogi

2 Cyfranogiad: Mae ym mhobman! Mae cyfranogiad yn destun sy n cael ei drafod fwyfwy mewn addysg. Beth mae hyn yn ei olygu mewn termau ymarferol i ddysgwyr ac i athrawon? Nod y llyfryn hwn yw gosod cyfranogiad mewn cyd-destun ac esbonio i arwyddocâd gan gyfeirio n benodol at blant yn y Cyfnod Sylfaen. Gall y syniad o gyflawni cyfranogiad, ac integreiddio hyn mewn arferion, fod yn llethol. Ond mae a wnelo cyfranogiad, yn ei hanfod, â gwrando ar blant a u cynnwys mewn penderfyniadau rhywbeth sy n digwydd fel mater o drefn â dysgwyr iau. Yn y Cyfnod Sylfaen, nid dadleuon deallus, pwyllgorau, cynghorau a phleidleisio gwybodus mewn etholiadau mo cyfranogiad. Mae a wnelo cyfranogiad â barn, syniadau, profiadau, dewisiadau a theimlo n gyffredinol yn rhan o r hyn sy n digwydd. Siwmai! Plap Posau ydw i. Rwy n helpu i ddatrys problemau. Er mwyn i ni allu cyflawni cyfranogiad yn effeithiol, rydym wedi sicrhau help y Plaps; Pobl Estron Sy n Hoff o Gyfranogi (Participation Loving Alien People), sydd wedi hedfan i lawr o blaned Plap i wrando ar blant a u hannog i gymryd rhan mewn trafodaethau a gweithgareddau gwneud penderfyniadau. Gallwch chi weld Plap Posau ar ochr dde y dudalen hon, ac mae Plaps eraill yn cael eu cyflwyno yn y tudalennau nesaf. Gellir lawrlwytho adnoddau cyffrous a hygyrch Plap i w defnyddio gyda phlant y Cyfnod Sylfaen o: Nod y Plaps yw annog sgiliau fel siarad, gwrando, dychmygu, llunio barn, cysylltu profiad, bod yn ymwybodol o bethau sy n wahanol ac yn debyg, rhesymu a gwneud penderfyniadau. Mae Fframwaith y Cyfnod Sylfaen yn cynnwys pob un o r meysydd hyn ar draws y Fframwaith Meysydd Dysgu.

3 Cyfranogiad: Beth ydyw? Yn y geiriadur, y diffiniad o gyfranogiad yw cydgyfraniad. Yn y llyfryn hwn, fodd bynnag, mae cyfranogiad yn cyfeirio at blant a phobl ifanc yn cael dweud eu dweud pan mae penderfyniadau n cael eu gwneud sy n effeithio arnyn nhw, ac yn mynd ati i gymryd rhan mewn prosesau penderfynu. Proses yw cyfranogiad, yn hytrach na digwyddiad, ac mae graddau r ymwneud yn amrywio o ymgynghori â phlant a phobl ifanc ynglŷn â mater gosodedig i blant a phobl ifanc yn dewis eu hagenda, yn gwneud eu penderfyniadau eu hunain ac yn bwrw ymlaen ar eu sail. Mae n ddefnyddiol ystyried pa raddau o gyfranogiad sydd fwyaf priodol ac effeithiol mewn gwahanol amgylcheddau a sefyllfaoedd. Gall fod yn flinedig iawn cyfranogi, felly weithiau mae angen Hoe Plap! Defnyddir hyn fel techneg yn yr adnoddau Plap drwyddyn nhw draw i sicrhau bod plant yn bwrw unrhyw flinder ac yn parhau i ganolbwyntio! Mae a wnelo cyfranogiad â meithrin diwylliant lle mae plant, o bob hunaniaeth, diddordeb a gallu, yn cael dweud eu dweud ac yn mynd ati i gymryd rhan yn eu teuluoedd, eu cymunedau a u hysgolion. Dylai cyfranogiad fod yn hwyl, yn egnïol ac yn effeithiol. Dylai cyfranogi mwy olygu y daw plant i deimlo bod eraill yn eu gwerthfawrogi ac yn gwrando arnyn nhw, a u bod wedi u grymuso i gymryd rhan. Rydym yn gwybod o ymchwil ac o enghreifftiau o astudiaethau achos ei bod yn beth da datblygu cyfranogiad plant a phobl ifanc ar gyfer unigolion, sefydliadau a chymunedau. Mae gan ddisgyblion sy n cymryd rhan mewn penderfyniadau fwy o hunan-barch a chymhelliant, maen nhw n ennill sgiliau personol, cymdeithasol a threfniadol pwysig, ac yn dod yn gyfarwydd â phrosesau grwpiau a phrosesau democrataidd. Ar y lefel drefniadol, os yw disgyblion yn cymryd rhan mewn penderfyniadau, mae hynny n arwain at well perthnasoedd, polisïau mwy perthnasol ac effeithiol, a gwell dysgu. Mae n bwysig cynnwys plant mewn gweithgareddau cyfranogi syml pan maen nhw n ifanc fel eu bod nhw n gallu datblygu u sgiliau trwy gydol eu bywydau yn yr ysgol a phan maen nhw n oedolion.

4 Cyfranogiad: Oes yn rhaid i ni? Oes! Mae gan blant yr hawl i ddweud eu barn ynghylch yr hyn a ddylai ddigwydd pan fo oedolion yn gwneud penderfyniadau sy n effeithio arnyn nhw, ac i w barn gael ei hystyried (Erthygl 12 CCUHP). Yn ystod 2004, fe fabwysiadodd Llywodraeth Cynulliad Cymru Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau r Plentyn (CCUHP) fel sail ar gyfer llunio polisi yn y maes hwn. Ers hynny, mae Llywodraeth Cynulliad Cymru wedi mabwysiadu CCUHP a r protocolau cysylltiedig fel sail ar gyfer ei holl waith ar gyfer plant a phobl ifanc rhwng 0 a 25 oed. Siwmai! Plap Gwrando ydw i. Mae gan blant hawl i ddweud eu dweud, i gael eu trin âa pharch ac i gael cydnabyddiaeth o u hunaniaeth ddiwylliannol a u hil. (Erthygl 12) v Mae ymrwymo i CCUHP yn ganolog i gyflawni canlyniadau gwell ar gyfer plant a phobl ifanc, ac mae pawb yn gyfrifol am sicrhau bod plant a phobl ifanc yn gallu datblygu'r hyn y maen nhw n ei wybod am eu hawliau, a sut gallan nhw eu hawlio. CCUHP Mabwysiadodd Cynulliad Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau r Plentyn (CCUHP) ym Mae r cytuniad rhyngwladol hwn yn manylu ar hawliau ar gyfer yr holl blant a phobl ifanc nes eu bod yn 18 oed. Mae n cydnabod eu hawliau dynol sylfaenol, ac mae hefyd yn rhoi hawliau ychwanegol iddyn nhw i w diogelu rhag niwed fel grŵp yn y gymdeithas sy n fwy agored i niwed. Mae yna 54 o erthyglau yn y Confensiwn. Mae a wnelo erthyglau â sut dylai oedolion a llywodraethau gydweithio i sicrhau bod gan bob plentyn hawl i w hawliau, ac mae erthyglau 1-42 yn manylu ar sut dylid trin plant.

5 Pam Mae'ch Hawliau'n Bwysig? Gwarantau yw hawliau, sy n diogelu unigolion a grwpiau rhag gweithredoedd sy n effeithio ar eu rhyddid a u hurddas dynol. Hawliau yw r pethau y mae gennych chi hawl iddyn nhw oherwydd eich bod, yn syml, yn berson. Maen nhw: Yn gyffredinol: yr un fath i bawb Yn anwahanol: yr un mor bwysig â i gilydd Yn annieithr: maen nhw n hawliau i bob bod dynol ac ni ellir eu tynnu n ôl Siwmai! Plap Dychmygu ydw i. Rwy n dychmygu syniadau a ffyrdd newydd o wneud pethau. Egwyddorion allweddol CCUHP yw: 1. Rhaid i r holl hawliau yn y Confensiwn fod ar gael i bob plentyn heb wahaniaethu o unrhyw fath (Erthygl 2) 2. Dylai buddiannau gorau r plentyn fod yn brif ystyriaeth ym mhob gweithred sy n ymwneud â phlant (Erthygl 3) 3. Rhaid ystyried barn plant mewn unrhyw sefyllfa sy n effeithio arnyn nhw (Erthygl 12) 4. Mae gan bob plentyn yr hawl i fyw, goroesi a datblygu (Erthygl 6) Mae cyfranogiad, yn ôl diffiniad Erthygl 12, yn hawl sy n galluogi. Mae n rhoi r hawliau dan y Confensiwn o fewn cyrraedd i blant a phobl ifanc e.e. yr hawl i gael gwybodaeth ddibynadwy, ac addysg sy n eu helpu i ddatblygu eu personoliaeth a u doniau i r eithaf.

6 Cyfranogiad: Sut i fynd ati! Yng Nghymru, rydym wedi datblygu Safonau Cenedlaethol ar gyfer Cyfranogiad Plant a Phobl Ifanc. Set o saith safon yw r rhain, ac maen nhw n helpu sefydliadau i ddilyn arfer da wrth gynnwys plant a phobl ifanc mewn penderfyniadau ar bob lefel. Maen nhw'n eglur ac yn hygyrch, ac mae eu defnyddio'n sicrhau bod cyfranogiad yn effeithiol ac yn rhan annatod o arferion. Siwmai. Plip Plap ydw i. Rwy n hoff o chwarae! Gellir lawrlwytho r Safonau hyn o wefan Llais Disgyblion Cymru yn: Mae offeryn hunanasesu hefyd ar gael o r un dudalen we. Gellir defnyddio r offeryn hwn i fesur a mapio cyfranogiad yn eich ysgol o i gymharu â r Safonau Cenedlaethol ar gyfer Cyfranogiad Plant a Phobl Ifanc. Efallai y bydd y 10 Gair i Gall gan Blant ar gyfer Cyfranogi isod hefyd yn ddefnyddiol fel canllaw i r hyn yr hoffai plant ei gael o gyfranogi. Mae r awgrymiadau hyn wedi u seilio ar sylwadau go iawn gan blant y buom yn gweithio gyda nhw, ac maen nhw n adlewyrchu r Safonau Cenedlaethol ar gyfer Cyfranogiad Plant a Phobl Ifanc. 10 Gair i Gall gan Blant ar gyfer Cyfranogi: 1 Rydyn ni am deimlo n rhan o r hyn sy n digwydd. 2 Dod o hyd i ffyrdd llawn hwyl a pherthnasol o n cynnwys ni. 3 Dangos i ni bod gennych chi ddiddordeb ynom ni a n syniadau. 4 Peidio â gwneud addewidion na allwch chi eu cadw. 5 Deall beth y bydden ni n hoffi ei weld yn digwydd. 6 Peidio â bychanu ein gallu i arddel barn a chymryd rhan mewn penderfyniadau. 7 Sicrhau ein bod ni n teimlo n ddiogel yn emosiynol. 8 Rhoi gwybod i ni beth rydyn ni wedi i newid neu wedi dylanwadu arno. 9 Caniatáu i ni gymryd rhan mewn ffyrdd sy n addas i n gwahanol bersonoliaethau. 10 Dweud diolch pan rydyn ni n cyfrannu syniadau neu farn.

7 Mae Cyfranogi n Hwyl! Mae cyfranogiad bellach yn thema bwysig ac yn ofyniad cynyddol wrth ddarparu gwasanaethau i blant a phobl ifanc yng Nghymru. Mae Llais Disgyblion wrth galon Fframwaith Effeithiolrwydd Ysgolion Llywodraeth Cynulliad Cymru, ac mae fframwaith arolygu 2010 Estyn yn gosod mwy o bwyslais ar sut mae ysgolion yn gwrando ac yn ymateb i farn ac anghenion disgyblion fel rhanddeiliaid allweddol, ac yn eu cynnwys yn eu dysgu a u datblygiad eu hunain. Siwmai. Plap Fach ydw i. Mae cyfranogi n hwyl! Yn ei hanfod, fodd bynnag, mae a wnelo cyfranogiad yn enwedig yn y Cyfnod Sylfaen â sut rydym yn gwneud gweithgareddau bob dydd. Mae r pecyn adnoddau sy n cyd-fynd â r llyfryn hwn, felly, wedi canolbwyntio ar ddatblygu amrywiaeth o weithgareddau ac offerynnau i integreiddio cyfranogiad mewn amryw o ffyrdd fel rhan o r profiad yn yr ystafell ddosbarth a gydol y diwrnod ysgol. Mae rhai o r ffyrdd y gall hyn ddigwydd wedi u rhestru isod: Cyfoethogi r amgylchedd dysgu - boed yn yr awyr agored neu dan do; Gwrando ar straeon; Helpu i wneud penderfyniadau a threfnu pethau yn yr ystafell ddosbarth; Dewis gêm; Sesiynau amser cylch; Gweithgareddau sy n golygu defnyddio r dychymyg; Datrys gwrthdaro ac anghydfodau ar y buarth chwarae. a llawer mwy! Wrth ei galon, mae a wnelo cyfranogiad â gwrando ar blant, a u hannog i ymgysylltu mewn ffyrdd sy n hwyl, fel eu bod nhw n teimlo'u bod yn cael eu gwerthfawrogi, yn cael eu parchu ac yn cymryd rhan, waeth beth fo u hoedran, eu diwylliant neu eu gallu. Rydym yn gobeithio y byddwch chi n mwynhau defnyddio gweithgareddau Plap. Gellir lawrlwytho r llyfrynnau Plap o wefan Llais Disgyblion Cymru yn:

8