Mae r casgliad newydd sbon hwn o astudiaethau achos yn tynnu sylw at werth gweithgarwch arloesi yn ein prifysgolion i economi Cymru.

Transcription

1 TORRI TIR NEWYDD 1

2 Cyflwyniad Mae r casgliad newydd sbon hwn o astudiaethau achos yn tynnu sylw at werth gweithgarwch arloesi yn ein prifysgolion i economi Cymru. Rydym yn cyflwyno r astudiaethau achos o dan bedair thema: Creu / diogelu swyddi Denu buddsoddiadau Sgiliau a dysgu seiliedig ar waith Prosiectau cydweithredol Cydnabuwyd y cyfraniad nodedig mae prifysgolion yng Nghymru n ei wneud y tu allan i academia gan y Fframwaith Rhagoriaeth Ymchwil (REF2014) cyntaf. Barnodd REF bod hanner y gweithgarwch ymchwil a gyflwynwyd yn flaengar yn y byd o ran ei effaith ar y byd o n cwmpas. Hefyd rydym yn gwybod bod y sylfaen ymchwil yng Nghymru n hynod gynhyrchiol ac effeithlon, gan ragori ar lawer o wledydd cymharol o faint tebyg. Mae ymchwilwyr Cymru n cydweithredu n fwy rhyngwladol ac yn derbyn mwy o fynegeion am bob buddsoddiad ymchwil sy n cyfateb i filiwn o ddoleri nag unrhyw wlad arall gymharol. Mae ein prifysgolion yn gwneud cyfraniad hanfodol at sicrhau bod gan fusnesau Cymru a sefydliadau r sector cyhoeddus staff sy n unigolion hynod fedrus. Hefyd maent yn perfformio n gadarn mewn perthynas â chreu sgilgwmnïau a chwmnïau sefydlu. Mae graddedigion sydd â dawn entrepreneuraidd yn cael yr help y mae arnynt ei angen i sefydlu eu busnesau eu hunain, boed drwy fentora, cefnogaeth ymgynghorol, gofod deor penodol, neu gyfeirio at gyngor arbenigol drwy gyfrwng gwefan Busnes Cymru Llywodraeth Cymru. Gwlad fechan yw Cymru ond rydym yn gweld gwybodaeth yn cael ei chyfnewid rhwng prifysgolion a u partneriaid allanol fel tanwydd i dwf economaidd. Mae rhywfaint o r gweithgarwch sydd wedi cael ei gyflwyno yn yr astudiaethau achos wedi cael ei gefnogi gan gyllid Ewropeaidd sydd wedi sbarduno cydweithredu rhwng prifysgolion a u partneriaid er lles ein heconomi a chymdeithas yn ehangach. Yn ddiweddar, mae Llywodraeth Cymru wedi galw ar Lywodraeth y DU i roi sicrwydd na fydd Cymru n colli cyllid o ganlyniad i r DU yn gadael yr Undeb Ewropeaidd. Rhaid edrych ar gyfryngau cyllido newydd a u sefydlu n gyflym fel bod modd i ymchwil a datblygu yng Nghymru barhau i ffynnu ac effeithio ar ein heconomi. Bydd gan ein prifysgolion rôl ganolog i w chwarae ym mhartneriaethau r Fargen Ddinesig a phartneriaethau rhanbarthol, gan ymrwymo i roi hwb i effaith eu gweithgarwch ymchwil drwy gyfrwng y cydweithredu hynod werthfawr hwn. 2

3 Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau r Dyfodol (Cymru) yn ddeddfwriaeth arloesol a sefydlwyd yn 2015 er mwyn gwella lles cymdeithasol, economaidd, amgylcheddol a diwylliannol pobl Cymru. Mae cod lliw wedi i roi i bob astudiaeth achos yn y casgliad hwn, i ddangos sut mae n cyfrannu at un neu fwy o r saith Nod Llesiant, sef y canlynol: Cymru lewyrchus Cymru gydnerth Cymru iachach Cadeirydd, CCAUC Cymru sy n fwy cyfartal Cymru o gymunedau cydlynus Cymru â diwylliant bywiog lle mae r iaith Gymraeg yn ffynnu Cymru sy n gyfrifol ar lefel fyd-eang Drwy gyfrwng eu gweithgareddau ymchwil a datblygu a hyfforddi eang, mae prifysgolion eisoes yn dangos sut gallant sicrhau gwir fanteision i Gymru r dyfodol. Dim ond sampl fechan yw r astudiaethau achos hyn, ond maent yn cyflwyno gwybodaeth am sut mae ein prifysgolion yn gweithio n agos gyda u partneriaid yn y sectorau cyhoeddus a phreifat, a r trydydd sector, i wneud gwahaniaeth i n bywydau ni i gyd. Prif Weithredwr, CCAUC 3

4 4

5 CREU A DIOGELU SWYDDI 5

6 CREU A DIOGELU SWYDDI Canolfan Rhagoriaeth Bioburo BEACON Gwella r economi werdd a defnyddio gwyddoniaeth ragorol i ysgogi creu swyddi newydd. Arweinir Canolfan Rhagoriaeth Bioburo BEACON gan Brifysgol Aberystwyth mewn cydweithrediad â phartneriaid ym Mhrifysgolion Bangor ac Abertawe. Fe i sefydlwyd yn 2011 gyda chefnogaeth 10.6 miliwn o gyllid yr UE drwy gyfrwng Llywodraeth Cymru, ac enillodd Wobr anrhydeddus Regiostars yn Mae BEACON yn cefnogi cwmnïau yng Nghymru i ddatblygu cynhyrchion a gwasanaethau ynni adnewyddadwy, gan gynorthwyo gyda phontio at economi carbon isel a helpu i liniaru effaith newid yn yr hinsawdd. Mae BEACON yn defnyddio arbenigedd bioburo ym Mhrifysgolion Aberystwyth, Bangor ac Abertawe i gefnogi ymchwil a datblygu mewn cwmnïau bach a chanolig eu maint. Mae cyfleusterau BEACON wedi u lleoli yn y tair Prifysgol ac fe u defnyddir i greu cadwyni cyflenwi integredig sy n cynnwys tyfwyr, proseswyr (diwydiant ac academia) a defnyddwyr yn y pen draw (partneriaid diwydiannol). Mae r partneriaid yn cydweithredu i ffurfio rhwydwaith ar draws y gadwyn gyflenwi i wella r arfer o drosglwyddo gwybodaeth rhwng y gwahanol grwpiau. Hefyd mae BEACON yn cefnogi creu swyddi hynod sgiliedig drwy alluogi i fusnesau bach a chanolig ddatblygu eiddo deallusol yn gynhyrchion a chynyddu proffidioldeb. Mae swyddi gwyrdd newydd wedi cael eu creu drwy BEACON, drwy gynorthwyo cwmnïau o Gymru i ddatblygu cynhyrchion arloesol. Mae eisoes wedi cyfrannu at greu 52 o swyddi yng Nghymru, gan gynorthwyo mwy na 140 o gwmnïau a 50 o brosiectau cydweithredol ac ymchwil a datblygu. Mae rhwydwaith cwmnïau BEACON yn un cenedlaethol ledled Cymru ac mae n parhau i dyfu. Bydd y canlyniadau a geir yn sgil y prosiect gwahanu [BEACON] hwn yn chwarae rhan hanfodol mewn helpu Compton Group a n cwmnïau partner yn UDA i ddatblygu tuag at fasnacheiddio. Dr Ahmed Ali, Cyfarwyddwr Ymchwil, Compton Group Mae BEACON wedi cynorthwyo MDF Recovery i brofi ac optimeiddio ein technolegau newydd mewn cyfnod mor fyr o amser, rhywbeth nad yw sefydliad arall wedi gallu ei gynnig. Craig Bartlett, Cyfarwyddwr, MDF Recovery Ltd Fis Rhagfyr 2015, cyhoeddwyd BEACON+; prosiect, gyda chefnogaeth o bron i 8 miliwn o gyllid yr UE drwy gyfrwng Llywodraeth Cymru, i barhau i ddatblygu r economi werdd yng Nghymru drwy greu swyddi tan beaconwales.org/cy Cyswllt: Dr Anne Howells E: anne.howells@aber.ac.uk Ff:

7 CREU A DIOGELU SWYDDI 7

8 CREU A DIOGELU SWYDDI Canolfan ar gyfer Entrepreneuriaeth Datblygu sgiliau a meddylfryd graddedigion ar gyfer busnes Cyllidir Canolfan Entrepreneuriaeth Prifysgol Metropolitan Caerdydd yn rhannol gan Lywodraeth Cymru o dan gynllun Syniadau Mawr Cymru y Strategaeth Entrepreneuriaeth Ieuenctid. Mae r Ganolfan wedi ymrwymo i gefnogi ac annog entrepreneuriaeth, gan gefnogi myfyrwyr a graddedigion i sefydlu busnesau a helpu unigolion i ddatblygu eu sgiliau entrepreneuraidd. Mae r Ganolfan yn darparu cefnogaeth a gweithgareddau un i un gan gynnwys gweithdai, digwyddiadau rhwydweithio, rhaglenni datblygu sgiliau, cystadlaethau cyllido a chyfleoedd masnachu prawf. Hefyd mae r Ganolfan yn cynnal rhaglen gyflymu sy n darparu cefnogaeth deilwredig i entrepreneuriaid graddedig. Defnyddiwyd cyllid gan gynllun Prifysgolion Santander i gefnogi entrepreneuriaid graddedig sydd wedi cynnig syniadau n llwyddiannus yn ystod wythnos sefydlu busnes flynyddol y Ganolfan, Countdown to Launch. Mae deorydd sefydlu r Ganolfan yn darparu gofod i entrepreneuriaid graddedig a myfyrwyr sy n entrepreneuriaid ym Met Caerdydd. Mae r rhaglen gyflymu n gweithredu o r deorydd ac mae wedi cael ei chyflwyno mewn partneriaeth â Simply Do Ideas, cwmni technoleg a hyfforddi addysgol. Hyd yma mae r Ganolfan wedi cefnogi 22 o gwmnïau sydd wedi u sefydlu gan raddedigion, sydd eisoes yn gwneud elw ac yn gyflogwyr posib yn y dyfodol. Mae r Ganolfan hefyd yn parhau i gefnogi mwy na 200 o unigolion i ddatblygu sgiliau a meddylfryd i w helpu i ddatblygu i fod yn fusnesau llwyddiannus a phroffidiol. 8 Cyswllt: Dewi Gray E: business@cardiffmet.ac.uk Ff:

9 CREU A DIOGELU SWYDDI Mae staff y Ganolfan ar gyfer Entrepreneuriaeth yn rhoi lle canolog i r person wrth eich cefnogi chi i dyfu a datblygu eich busnes. Mae r cyswllt wyneb yn wyneb gyda r tîm a busnesau eraill y deorydd yn fuddiol iawn i gynnig syniadau a chael adborth ar unwaith. Hefyd mae r defnydd o ofod swyddfa n eithriadol werthfawr; mae wedi fy helpu i n fawr i ganolbwyntio ar beth sydd ei angen i fynd â fy musnes i r cam nesaf. Bydd y Ganolfan yn parhau i ddarparu cefnogaeth helaeth i entrepreneuriaid graddedig gan annog ac ysbrydoli r rhai sydd â diddordeb mewn entrepreneuriaeth. Mae n bwriadu cyfrannu at greu swyddi drwy ddatblygu sgiliau cyflogadwyedd drwy ddarparu gweithgareddau gwell i unigolion i ddatblygu meddylfryd entrepreneuraidd, fel prosiectau byw a chyfleoedd dysgu profiadol. Ali Mahoney, sylfaenydd gwefan seicoleg chwaraeon ithinksport ac aelod o r rhaglen gyflymu 9

10 CREU A DIOGELU SWYDDI Lled-ddargludyddion Cyfansawdd Datblygu technolegau r 21ain ganrif Mae Prifysgol Caerdydd wedi ffurfio partneriaeth gydag IQE, yr arweinydd byd-eang mewn dylunio a gweithgynhyrchu cynhyrchion waffer lledddargludyddion cyfansawdd uwch. Mae Sefydliad y Brifysgol ar gyfer Lled-ddargludyddion Cyfansawdd (ICS) yn darparu arbenigedd ymchwil ac mae IQE yn galluogi r llwybr at fasnacheiddio, gan weithio drwy fenter ar y cyd er elw Canolfan y Lled-ddargludyddion Cyfansawdd (CSC). Mae ICS yn derbyn buddsoddiad sylweddol drwy gyfrwng nifer o ffynonellau, gan gynnwys Cronfa Fuddsoddi Partneriaeth Ymchwil DU a Llywodraeth Cymru. Cadarnheir partneriaeth IQE - Prifysgol Caerdydd ymhellach gan benderfyniad Llywodraeth y DU yn 2016 i leoli Catapwlt Rhaglenni Lled-ddargludyddion Cyfansawdd gwerth 50m yn Ne Ddwyrain Cymru. Mae lled-ddargludyddion cyfansawdd yn elfennau hanfodol mewn llawer o ddyfeisiadau modern, o ffonau clyfar i dechnolegau gofal iechyd. Mae r cydweithredu n datblygu cysyniadau r cynnyrch o r camau datblygu ac arloesi i beilot a chynhyrchu llawn. Mae r bartneriaeth hon yn garreg filltir mewn creu clwstwr Ewropeaidd o ledddargludyddion cyfansawdd yng Nghymru. Gyda i gilydd, mae ICS, CSC a gweithrediadau lled-ddargludyddion cyfansawdd o safon byd IQE yng Nghaerdydd ar hyn o bryd yn sefydlu r elfennau craidd ar gyfer ecosystem o led-ddargludyddion cyfansawdd a fydd yn pontio ymchwil y cam cynnar hyd at weithgynhyrchu dwysedd uchel. Drwy ddarparu cyfleusterau arloesol sy n helpu ymchwilwyr a diwydiant i gydweithio, bydd y Ganolfan Lled-ddargludyddion Cyfansawdd yng Nghymru yn lleoli Caerdydd fel arweinydd y DU ac Ewrop ym maes lled-ddargludyddion cyfansawdd. Archwiliad Gwyddoniaeth ac Arloesi De Orllewin Lloegr a De Ddwyrain Cymru Mae angen ymdrech fawr i gynyddu r gronfa sgiliau mewn pynciau cysylltiedig â Gwyddoniaeth, Technoleg, Peirianneg a Mathemateg (STEM). Mae aelodau r clwstwr yn ystyried opsiynau i gynyddu galluoedd STEM drwy gyfrwng rhaglenni prentisiaeth a chydweithredu traws-sector. Mae r CSC yn cyflogi oddeutu 85 o bobl. Yn ei dro, bydd yr ICS yn cartrefu mwy na 100 o ymchwilwyr i brofi a chreu dyfeisiadau lled-ddargludyddion cyfansawdd. Mae gan amrywiaeth o gwmnïau llai, cyrff y Llywodraeth a chyllidwyr gyswllt agos hefyd. Bydd y fenter gyfan, gan gynnwys ICS a r Catapwlt, yn creu tua 300 o swyddi. Rhagwelodd astudiaeth a gynhaliwyd gan Ysgol Fusnes Prifysgol Caerdydd y gallai clwstwr o gwmnïau wedi u galluogi gan led-ddargludyddion cyfansawdd greu hyd at 5,000 o swyddi gwerth uchel dros gyfnod o 10 mlynedd Cyswllt: Clive Meaton E: meatonc@cardiff.ac.uk Ff:

11 CREU A DIOGELU SWYDDI Weqool Dathlu Entrepreneuriaeth Graddedigion Enillodd un o raddedigion Prifysgol Abertawe, Alexander Bulley, 1k mewn cystadleuaeth cynnig syniadau gan Santander i roi cychwyn i w fenter arfaethedig - Weqool - ap ffitrwydd sy n cynnwys cyfathrebu amser real. Cefnogodd y Brifysgol Alexander drwy gyfrwng xénos, Rhwydwaith Angel Busnes Cymru, a weithiodd gydag ef i greu adroddiad busnes manwl. Wedyn, ffurfiodd Alexander gyswllt â phartner Xura, Blacc Spot Media, i ddatblygu prototeip sy n darparu llwyfan cymdeithasol rhyngweithiol a defnyddiwr-gyfeillgar sy n galluogi defnyddwyr i gymryd rhan o bell mewn ymarferion ffitrwydd byw gyda ffrindiau a hyfforddwyr proffesiynol. Ar yr un pryd, mae r ap yn hwyluso rhyngweithio cymdeithasol cadarnhaol ymhlith ei ddefnyddwyr drwy gyfrwng galwadau fideo, negeseuon gwib ac SMS. Mae Weqool yn ailddyfeisio r cysyniad o ffitrwydd ar-lein, drwy hwyluso rhyngweithio cadarnhaol ymhlith defnyddwyr sydd â diddordebau cyffredin, i wneud ymarfer yn fwy o hwyl, yn ddifyrrach ac yn gymdeithasol. Mae ar gyfer y rhai heb lawer o arian, amser sbâr na gallu i adael y tŷ, ee rhieni sydd â phlant bach neu bobl ag anabledd. Mae Alexander wedi profi i fod yn llysgennad cadarn dros Gymru a r gymuned dechnoleg fywiog. O fewn misoedd i raddio, aeth cwmni technoleg mawr yn UDA ati i w hedfan allan i Efrog Newydd i ddangos ei ddatrysiad technolegol yn y Gynhadledd Datrysiadau Gwe Amser Real. Mae n bleser pur gweld Alexander yn mynd â i gysyniad o nerth i nerth ac rydw i n falch bod ein perthynas ni gyda xénos ac Ashgrove wedi helpu i w lywio ar y daith. Mae Prifysgol Abertawe yn ymfalchïo mewn meithrin uchelgais ac rydyn ni i gyd yn dymuno pob llwyddiant iddo ef a i gwmni. Dr Gerry Ronan, Pennaeth Gwasanaethau Masnachol Prifysgol Abertawe Mae wedi bod yn siwrnai gyffrous iawn i ddod â n prawf o gysyniad yn fyw. Mae r cyfuniad o arbenigedd datblygu eithriadol Blacc Spot Media, wedi i feithrin gan alluoedd RTC Xura, wedi helpu i gael ein cynnyrch allan i r farchnad yn gyflym, fel ein bod yn gallu dilysu ein cysyniad cyn lansiad swyddogol. Alexander Bulley, Weqool Cwmnïau sefydlu yw asgwrn cefn economi r DU a bydd cefnogi unigolion fel Alexander i fynd â syniadau newydd arloesol o gysyniad i r farchnad yn helpu i gynnal economi r DU am flynyddoedd eto i ddod. Ar hyn o bryd mae tîm Weqool yn gweithio ar godi cyllid cam cynnar i ystyried sgiliau a gweithgareddau newydd ac i ddod â defnyddwyr at ei gilydd mewn ffordd gydweithredol yn gymdeithasol ac er budd i r ddwy ochr. Cyswllt: Jess Hughes E: reis@swansea.ac.uk Ff:

12 12 CREU A DIOGELU SWYDDI

13 CREU A DIOGELU SWYDDI Yr Academi Diogelwch Seibr Genedlaethol Datblygu r genhedlaeth nesaf o arbenigwyr ar seibr ddiogelwch Mae Prifysgol De Cymru (PDC) wedi sefydlu enw da yn rhyngwladol ym maes diogelwch rhwydwaith, gwaith fforensig cyfrifiadurol a dadansoddi bygythiadau. Mae r Grŵp Ymchwil ar gyfer Diogelwch Gwybodaeth yn arwain ar gynllunio a datblygu systemau rhybuddio cynnar sy n gallu canfod ac ymateb i amrywiaeth o ymosodiadau seibr, ac ar waith fforensig cyfrifiadurol. Mae PDC a Llywodraeth Cymru wedi dod at ei gilydd i lansio Academi Seibr Ddiogelwch Genedlaethol (NCSA), y gyntaf o i bath yng Nghymru a menter fawr yn y DU. Ei nod yn benodol yw datblygu r genhedlaeth nesaf o arbenigwyr ar seibr ddiogelwch. Mae r Academi wedi cael ei sefydlu ar Gampws Canolfan Dinas Casnewydd PDC a chroesawodd ei myfyrwyr cyntaf ym mis Hydref Mae NCSA yn cynnig mynediad uniongyrchol i ddiwydiant at gronfa o raddedigion sydd wedi u hyfforddi i r safonau uchaf ac sydd â dealltwriaeth glir o fygythiadau seibr. Cydnabuwyd arbenigedd PDC ym mis Mai 2016 pan dderbyniodd achrediad ffurfiol gan GCHQ am ei chwrs Meistr mewn gwaith fforensig cyfrifiadurol. Mae r Brifysgol yn cydweithredu ag amrywiaeth eang o bartneriaid, fel y Weinyddiaeth Amddiffyn, Airbus, BT, a Northrop Grumman. Hefyd, mae gan NCSA ystod bellach o bartneriaid, gan gynnwys Wolfberry, Silox Information Security, a Westgate Cyber. Hefyd mae NCSA yn galluogi r Brifysgol i gynnig datrysiadau pwrpasol o safon uchel i sefydliadau fel yr Heddlu a chyrff cyhoeddus a phreifat eraill. Gan ddarparu ffrwd gyson o weithwyr seibr ddiogelwch proffesiynol sydd wedi u hyfforddi, mae PDC yn helpu i wneud De Cymru n gyrchfan atyniadol ar gyfer cwmnïau partner posib, fel canolfan gweithrediadau diogelwch newydd Alert Logic a agorodd yng Nghaerdydd yn Cyswllt: Dr Lucy Meredith E: lucy.meredith@southwales.ac.uk Ff:

14 14

15 DENU BUDDSODDIADAU 15

16 DENU BUDDSODDIADAU Partneriaeth Trosglwyddo Gwybodaeth Partneriaeth mewn cynaliadwyedd a rheoli gwastraff Mae Stenor Environmental Services Ltd a Phrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant wedi bod yn gweithio mewn partneriaeth i ystyried dyfodol gwaredu ac ailgylchu gwastraff adeiladu ar raddfa fawr. Sefydlwyd Stenor, cwmni o ardal SA1 yn Abertawe, yn 2003 ac mae wedi dod yn ddarparwr gwasanaethau gwaredu ac ailgylchu gwastraff adeiladu/dymchwel blaenllaw iawn yn ardal Abertawe. Mae gan y Brifysgol ymchwil ac arbenigedd helaeth ym maes cynaliadwyedd, rheoli gwastraff, profi deunyddiau a r technolegau newydd sy n herio r normau yn y meysydd hyn ar hyn o bryd. Cymerodd Stenor ran mewn Partneriaeth Trosglwyddo Gwybodaeth gyda r Brifysgol a llwyddodd i ddefnyddio arbenigedd Ysgol yr Amgylchedd Adeiledig a Naturiol, ac edrych ymhellach ar ddatblygu cyfleuster profi newydd. Arweiniodd y Bartneriaeth at gynghori ar yr her dechnegol o ddadansoddi agregau er mwyn gwella gallu cystadleuol, cynhyrchiant a pherfformiad cwmni. Mae gweithio gyda Phrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant wedi gwneud byd o wahaniaeth i n cwmni ni, gan roi hyder i ni i arloesi a cheisio marchnadoedd newydd. Rydyn ni n deall pa mor bwysig yw cynnwys academyddion wrth ddatblygu ac ehangu ein busnes. Steve Norman, Cyfarwyddwr Rheoli, Stenor Environmental Services Mae Stenor yn gweithio gyda r Brifysgol nid yn unig er mwyn gwella ei fusnes drwy gynnal profion mewnol ei hun, ond hefyd er mwyn datblygu llinellau cynhyrchu newydd drwy ymchwil a phrofi. Mae gan y cwmni gynlluniau i ddatblygu canolfan ragoriaeth fel rhan o ddatblygiad SA1 y Brifysgol Cyswllt: Lisa Lucas E: lisa.lucas@uwtsd.ac.uk Ff:

17 DENU BUDDSODDIADAU Canolfan Ymchwil Amgylchedd Cynaliadwy Yn cefnogi Cymru wyrddach Mae r Ganolfan Ymchwil Amgylchedd Cynaliadwy (SERC) yn cynnal ymchwil a datblygu rhyngddisgyblaethol rhagorol yn rhyngwladol i feysydd cysylltiedig â Charbon Isel, Trin Dŵr, Ynni a r Amgylchedd. Mae SERC wedi derbyn cyllid gan sawl Cyngor Ymchwil y DU ac mae wedi arwain prosiectau ar raddfa fawr, fel CymruH2Wales a gyllidwyd gan yr UE a r thema Systemau Ynni Hydrogen yn y Sefydliad Ymchwil Carbon Isel. Yn aml gelwir ar y Ganolfan gan dasgluoedd rhyngwladol i gynghori ar faterion amgylcheddol arwyddocaol. Ar hyn o bryd mae SERC yn arwain ar Systemau Ynni Hydrogen ar gyfer FLEXIS, consortiwm gwerth 24M a gefnogir gan gyllid yr UE drwy gyfrwng Llywodraeth Cymru, i ymchwilio i sut gall systemau ynni hyblyg fodloni heriau ynni modern. Hefyd mae SERC wedi sicrhau cyllid Horizon2020 ar gyfer optimeiddio ffermentu tywyll yn y prosiect bioburo biowastraff trefol gwerth 2.6M, RES-URBIS (REsources from URban BIo-waSte). Drwy gyfrwng cyllid Innovate UK, mae SERC wedi datblygu technoleg storio hydrogen integredig ar gyfer ail-lenwi cerbydau gyda thanwydd. Fe i cyflawnwyd mewn cydweithrediad ag ITM Power, drwy adeiladu ac integreiddio storio ynni hydrogen mewn system ail-lenwi cerbydau gyda thanwydd ar Ynys Wyth. Hefyd ffurfiodd y Ganolfan bartneriaeth gyda NiTech Solutions i optimeiddio proses ar gyfer cynhyrchu Methan Gwyrdd. Mae gan y dechnoleg batent hon botensial i integreiddio seilwaith nwy, trydan ac ail-lenwi â thanwydd, dadgarboneiddio cyflenwad ynni a chyfrannu tuag at ddiogelwch ynni. Ymhlith y prosiectau eraill seiliedig ar eiddo deallusol a gyllidwyd mae cydweithredu â GlassTech Recycling Ltd i fasnacheiddio proses newydd o r enw HyGlass gan arwain at gynhyrchu cynhyrchion gwerth uchel seiliedig ar silica o wydr gwastraff ansawdd isel; a Chanolfan Cymru o Ragoriaeth ar gyfer Treuliad Anaerobig sy n darparu ystod o wasanaethau cefnogi a thechnegol i r diwydiant a rheoleiddwyr. Ymhlith partneriaid SERC mae Llywodraeth Cymru, Prifysgol Caerdydd, Prifysgol Abertawe, Prifysgol Bangor, Prifysgol Rhydychen, UCL, Prifysgol Rhufain a Phrifysgol Osaka. Ymhlith y partneriaid diwydiannol mae ITM Power, TATA, WWU, Dŵr Cymru, Rhondda Cynon Taf, Chrysler, China State Grid, NiTech Solutions, GlassTech Recycling Ltd., IMSPEX Ltd. HyET, AZKO Nobel. Cyswllt: Dr Lucy Meredith E: lucy.meredith@southwales.ac.uk Ff:

18 18 DENU BUDDSODDIADAU

19 DENU BUDDSODDIADAU Sefydliad y Gwyddorau Biolegol, Amgylcheddol a Gwledig (IBERS) Buddsoddiad tymor hir mewn tyfu ceirch Mae tua 7 miliwn o bobl yn y DU yn byw gydag afiechyd cardiofasgiwlar. Mae effeithiau lleihau colesterol beta-glwcan ceirch ar iechyd y galon yn un o r ychydig hawliadau iechyd a gymeradwyir gan yr UE ar gyfer cynhwysion bwyd. Mae amrywiaethau o geirch sy n cynnwys lefelau uchel o betaglwcan yn cael eu datblygu gan IBERS, gan gynnig manteision iechyd gwell. Mae cyngres strategol IBERS gyda Senova Ltd, cwmni cryf yn y sector grawnfwydydd, hadau olew a chorbys, yn ceisio newidiadau radical yn yr amrywiaeth bresennol o geirch drwy dyfu ac ymchwil sy n ceisio ailgyfuniadau genetig gwerthfawr, newydd. Profir ansawdd melino r amrywiaethau o geirch mewn cydweithrediad â Chymdeithas Prydain o Felinwyr Ceirch a Haidd, gan gynrychioli cwmnïau melino ceirch mawr y DU. Mae un o bob pedwar o bobl yn y DU yn bwyta ceirch yn ddyddiol ac mae amrywiaethau ceirch IBERS yn cyfrif am oddeutu 65% o r ceirch a werthir yn y DU. Felly, gall yr amrywiaethau hyn gael effaith sylweddol ar iechyd a lles. Yn sgil gwaith IBERS, cafodd Prifysgol Aberystwyth Wobr Dathliadau r Frenhines ar gyfer Addysg Uwch a Phellach am dyfu planhigion er lles y cyhoedd. Erbyn hyn mae gan IBERS nifer sylweddol o amrywiaethau ceirch masnachol wedi u cofrestru o dan Hawliau Tyfwyr Planhigion y DU a Hawliau Amrywiaethau Planhigion Cymunedol ac maent ar gael ar gyfer eu marchnata gan Senova. Drwy gyfrwng gweithgareddau marchnata Senova, mae cyfraniad IBERS at y farchnad ceirch yn cynhyrchu tua 123 miliwn y flwyddyn. Hefyd, mae ei amrywiaethau o geirch yn cynhyrchu 19 miliwn mewn gwerth gros ychwanegol i economi r DU ac yn cefnogi oddeutu 800 o swyddi yng nghadwyn gyflenwi r DU (ffigurau 2014). Mewn partneriaeth barhaus â Senova, mae IBERS yn datblygu amrywiaethau newydd o geirch gyda nodweddion iechyd pellach. Maent wedi addasu i newid hinsawdd ac amgylcheddol ac mae ganddynt nodweddion sy n sicrhau eu bod yn ymarferol yn economaidd i ffermwyr eu tyfu ac i weithgynhyrchwyr eu prosesu. Cyswllt: Dr Anne Howells E: anne.howells@aber.ac.uk Ff:

20 DENU BUDDSODDIADAU Canolfan Ryngwladol ar gyfer Dylunio Cynnyrch ac Ymchwil Sganio digidol ar gyfer llawfeddygaeth adluniol Mae Canolfan Ryngwladol ar gyfer Dylunio Cynnyrch ac Ymchwil (PDR) Prifysgol Metropolitan Caerdydd yn ymgynghoriaeth ddylunio a chanolfan ymchwil gymhwysol flaengar yn fyd-eang. Mae wedi derbyn Gwobr Dathliadau r Frenhines am ddefnyddio cynlluniau a thechnolegau sganio digidol 3D cysylltiedig gyda llawfeddygaeth adluniol genol-wynebol ar ôl afiechyd neu drawma. Mae gwaith PDR wedi arwain at weithdrefnau llawfeddygol adluniol gwell, diogelach, cynt, cywirach a llai ymwthiol. Ymhlith effeithiau uniongyrchol yr ymchwil mae mwy o urddas a chysur a gwell ansawdd bywyd i filoedd o bobl, ac arbedion arwyddocaol i drethdalwyr y DU. Drwy gydweithredu n agos â chlinigwyr, mae PDR yn darparu gwasanaethau blaengar ac arloesol i r GIG i roi sylw i r achosion cymhlethaf yn aml. Mae n arloesi yn y maes drwy gyfrwng prosiectau ymchwil cymhwysol mewn partneriaeth â diwydiant er mwyn meithrin gallu a sicrhau bod y wybodaeth yn parhau n berthnasol. Mae PDR wedi gweithio gydag 84 o ysbytai ers Mae mwy na 2000 o unigolion wedi elwa n uniongyrchol wrth i wasanaethau r GIG wneud defnydd o brosesau a thechnegau sydd wedi u harloesi gan y grŵp. Yn 2012 yn unig, darparodd PDR 550 o fodelau meddygol penodol, yn bennaf ar gyfer y GIG ond hefyd ar gyfer sefydliadau ymchwil eraill, elusennau ac amgueddfeydd Drwy ddefnyddio r dyfeisiadau hyn, mae r llawfeddygaeth yn gynt ac yn gywirach yn awr, mae r canlyniadau n well i r cleifion ac, fel rheol, mae cleifion angen llai o ymyriadau llawfeddygol. Y rheswm am hyn yw am fod yr ymchwil sydd wedi cael ei wneud [gan PDR] wedi dileu llawer o lawfeddygaeth ymchwiliol, gan fod y cynllunio a r gwaith o ddatblygu mewnblaniadau n digwydd mewn amgylchedd digidol yn awr, yn seiliedig ar ddata delweddu meddygol. Mr Satyajeet Bhatia - Llawfeddyg Geneuol a Genol-Wynebol Ymgynghorol Ysbyty Prifysgol Cymru Gan adeiladu ar gydweithredu clinigol agos, mae PDR yn parhau i arloesi mewn meysydd cysylltiedig â llawfeddygaeth genol-wynebol a rhaglenni ehangach fel gwella cynllun a chynhyrchiant cymalau prosthetig. Mae dull PDR o weithredu wedi cael ei fabwysiadu n rhan o weithgarwch prif ffrwd a ddefnyddir yn eang gan y GIG. Mae iddo ddau darged: lleihau costau ymhellach a lleihau amser arweiniol dyfeisiadau llawfeddygol a phrosthesis, a gallu cynyddol i w gweithgynhyrchu Cyswllt: Jarred Evans E: business@cardiffmet.ac.uk Ff: +44 (0)

21 DENU BUDDSODDIADAU 21

22 DENU BUDDSODDIADAU Cronfa Bartneriaeth Caerdydd a Fusion IP Masnacheiddio ymchwil biofeddygol Mae Cronfa Partneriaeth Caerdydd (CPF) wedi helpu i droi darganfyddiadau yn brosiectau hyfyw yn fasnachol, creu ymwybyddiaeth well o fusnes mewn prifysgolion, a dod â chynhyrchion newydd i r farchnad (yn bennaf drwy gwmnïau deillio). Mae r Gronfa wedi gwneud 85 o fuddsoddiadau, gan gefnogi 58 o brosiectau datblygiad ymchwil ac 16 o gwmnïau deillio, gan godi > 75M mewn cydfuddsoddiad a chreu mwy na 100 o swyddi gwerth uchel yn ninasranbarth Caerdydd. Mae astudiaethau annibynnol yn dangos y gall sylfaen ymchwil biofeddygol gadarn, swyddogaethau trosglwyddo technoleg profiadol, mynediad at gyfalaf tymor hir a rheolaeth arbenigol helpu mentrau newydd i dyfu. Gan adeiladu ar brofiad blaenorol Prifysgol Caerdydd yn y maes hwn, cafwyd cefnogaeth ddiweddar drwy gyflwyno cyllid Cyfrif Cyflymu Effaith gan Gynghorau Ymchwil y DU, a r Gronfa Pontio Gwyddorau Bywyd yng Nghymru. Mae r ffynonellau hyn yn helpu i fasnacheiddio eiddo deallusol prifysgolion er lles pawb. Mae CPF wedi bod yn sail i bartneriaeth deng mlynedd y Brifysgol gyda Fusion IP Plc, sydd, yn ei dro, wedi darparu mwy na 50M o fuddsoddiad cyfalaf hir tymor a rheolaeth brofiadol. Mae hyn wedi galluogi i bedwar o gwmnïau deillio r Brifysgol ymrestru ar y Farchnad Fuddsoddi Amgen (AIM) gyda chyfalaf marchnad o fwy na 230M. 22 Cyswllt: Dr Nick Bourne E: bournen@cardiff.ac.uk Ff:

23 DENU BUDDSODDIADAU Un o n llwyddiannau yw r darparwr addysg a hyfforddiant uwch-sain, Medaphor, a sylfaenwyd gyda buddsoddiad o 60k gan CPF yn Gan ffynnu dan reolaeth Fusion, mae bellach yn cyflogi 30 o bobl ac mae ganddo fwy na 200 o systemau hyfforddiant sganio wedi u rhoi yn eu lle yn fyd-eang. Mae trosi canlyniadau ymchwil yn gyfleoedd busnes hyfyw yn broses dymor hir a heriol i brifysgolion. Bydd arnynt angen mecanweithiau effeithiol yn y dyfodol i helpu i droi allbwn ymchwil yn effaith er lles yr economi ehangach. Rydyn ni wedi gweithio gyda Phrifysgol Caerdydd yn ystod y 10 mlynedd diwethaf er mwyn creu nifer o fusnesau newydd o u heiddo deallusol, ac mae nifer ohonynt wedi u rhestru ar yr AIM yn awr. Mae r un mwyaf diweddar, Diurnal, newydd dderbyn cymeradwyaeth cam iii ar gyfer ei gyffur cyntaf, a ddylai ddechrau gwerthu ar sail enwau cleifion y flwyddyn nesaf. Mae n amlwg i ni fod eiddo deallusol o r fath gan brifysgol yn hanfodol i ddyfodol y sector technoleg yn y DU. David Baynes, Prif Swyddog Gweithredol, IP Group Plc a chyn Brif Swyddog Gweithredol a chydsylfaenydd Fusion IP Plc. 23

24 DENU BUDDSODDIADAU Technolegau Gweithgynhyrchu Cynaliadwy Uwch (ASTUTE 2020) Ymgorffori Technolegau Uwch a Chynaliadwy mewn Gweithgynhyrchu yng Nghymru Mae gweithrediadau ASTUTE 2020 wedi cael eu cyllido n rhannol gan yr UE drwy gyfrwng Llywodraeth Cymru. Bydd y gweithrediadau pum mlynedd ( ) dan arweiniad Prifysgol Abertawe, mewn partneriaeth â Phrifysgol Caerdydd, Prifysgol Aberystwyth a Phrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant, yn cefnogi ymchwil, datblygu ac arloesi diwydiannol drwy gyfrwng academyddion o safon byd a thîm o arbenigwyr technegol a rheolwyr prosiectau hynod gymwys. Nod ASTUTE 2020 yw ysgogi twf yng Ngorllewin Cymru a r Cymoedd (GCC) drwy ddefnyddio technolegau peirianneg uwch gyda heriau gweithgynhyrchu, gan sbarduno ymchwil, datblygu ac arloesi cwbl newydd. Bydd ASTUTE 2020 yn cydweithredu â r diwydiant gweithgynhyrchu gwerth uchel yn GCC i ysgogi twf trawsffurfiol a chynaliadwy drwy hwyluso a thynnu r risg o r gwaith o ddatblygu a mabwysiadu technolegau uwch, gan gynyddu gallu cystadleuol a diogelu ar gyfer y dyfodol. Yn cael ei arwain gan ofynion diwydiant, mae ffocws ASTUTE 2020 ar brosiectau diwydiannol cydweithredol gyda her ymchwil a fydd yn sicrhau budd economaidd i GCC. Bydd ASTUTE 2020 yn canolbwyntio ar y meysydd hynny ble gall gyfrannu arbenigedd rhagorol yn rhyngwladol a blaengar yn fyd eang, sydd i w ganfod ledled partneriaeth Prifysgolion Cymru, i roi sylw i anghenion ymchwil, datblygu ac arloesi diwydiannol: Technoleg Deunyddiau Uwch Modelu Peirianneg Gyfrifiadurol Peirianneg Systemau Gweithgynhyrchu Mae ASTUTE 2020 yn adeiladu ar yr agweddau mwyaf llwyddiannus ar brosiect blaenorol ASTUTE rhwng 2010 a Mae ASTUTE wedi llwyddo i ddangos ei fod e mewn sefyllfa ragorol i gefnogi cwmnïau drwy gyfrwng prosiectau ymchwil, datblygu ac arloesi cydweithredol dwys a chyfnewid gwybodaeth mewn technoleg gweithgynhyrchu. Mae mwy na 250 o fusnesau bach a chanolig Cymru wedi elwa o gymorth ASTUTE gan helpu i greu mwy na 9 miliwn o fuddsoddiad gweithgynhyrchu cynyddol ar gyfer Cymru, ac ysgogi creu 174 o swyddi newydd a sefydlu deg menter newydd / Cyswllt: Prof Hans Sienz E: info@astutewales.com Ff: +44 (01792)

25 DENU BUDDSODDIADAU Rydw i wrth fy modd bod arian yr UE yn helpu busnesau Cymru i wella cynhyrchiant drwy ddefnyddio arbenigedd ein sefydliadau academaidd hynod lwyddiannus a mabwysiadu technolegau arloesol er mwyn cyflawni llwyddiant a thwf masnachol yn ein heconomi. Mark Drakeford AC Roeddem yn hapus gydag arbenigedd ASTUTE ac yn teimlo i fod yn ategu ein gwybodaeth ymarferol ac yn wir yn profi bod ein dulliau gweithgynhyrchu n gymharol effeithlon. Mae ASTUTE wastad wedi pwysleisio bod ein gwybodaeth ymarferol yn rhywbeth na allent hwy ei gyfateb, gan newid ein barn am weithio gydag academia er gwell. Stephen Noakes, Cyfarwyddwr Cynhyrchu, Consort Precision Diamond Co. Creodd Technolegau Gweithgynhyrchu Cynaliadwy Uwch (ASTUTE), drwy gyfrwng ei brosiect pum mlynedd, effaith economaidd o fwy na 200 miliwn yng Ngorllewin Cymru a r Cymoedd. 25

26 26

27 SGILIAU A DYSGU SEILIEDIG CREATING AND SAFEGUARDING JOBS AR WAITH 27

28 SGILIAU A DYSGU SEILIEDIG AR WAITH Canolfan Arloesi Adeiladu Cymru (CWIC) Hyfforddiant o safon byd i gwmnïau adeiladu Mae CWIC yn ganlyniad buddsoddiad o 6.5m gan Fwrdd Hyfforddi r Diwydiant Adeiladu (CITB) i sefydlu r cyfleuster hyfforddiant adeiladu arloesol cyntaf a adeiladwyd i bwrpas yng Nghymru. Mae r Brifysgol wedi ffurfio partneriaeth ledled Cymru gyda phedwar coleg AB, y Sefydliad Ymchwil Adeiladu (BRE) a Môr-lyn Llanwol Bae Abertawe. Mae r bartneriaeth wedi sefydlu canolfan a model penodol i gyflwyno darpariaeth gydlynol a di-dor ledled Cymru o hyfforddiant arbenigol a phwrpasol o lefel 1 i lefel 7. Lleolir Hwb CWIC ar gampws SA1 Glan y Dŵr Abertawe yn y Brifysgol a bydd yn gweithio n agos gyda r Ysgol Bensaernïaeth newydd. Bydd Spokes wedi i leoli mewn colegau ledled Cymru, gan gynnwys Coleg Sir Gâr, Coleg Ceredigion, Coleg Cambria yng Ngogledd Cymru a Choleg y Cymoedd yn Ne Ddwyrain Cymru. Mae CWIC yn cynnig cyfleusterau cwbl fodern a hyfforddiant o safon byd i unigolion a chwmnïau adeiladu. Bydd yn sicrhau bod gan Gymru sgiliau priodol yn eu lle i ddiwallu anghenion y diwydiant adeiladu yn y presennol a r dyfodol. Bydd hyn yn helpu r sector yng Nghymru i fod yn arweinwyr mewn adeiladu digidol a modern, ac atgyweirio adeiladau traddodiadol a safleoedd treftadaeth. Llongyfarchiadau, mae wir yn grêt clywed hyn am y Ganolfan yma. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i gefnogi r sector adeiladu ac mae ein rhaglen fuddsoddi ar y cyd gyda CITB, Dyfodol Adeiladu Cymru, sy n targedu hwyluso twf a datblygiad cwmnïau, wedi bod yn llwyddiant mawr ac mae n parhau felly. Arweinydd y Tŷ a Phrif Chwip Llywodraeth Cymru, Jane Hutt AC Bydd CWIC yn gam enfawr ymlaen i r diwydiant adeiladu yng Nghymru. Mark Bodger, Cyfarwyddwr Partneriaethau Strategol, CITB Cymru Mae lefel buddsoddiad y sector preifat yn adlewyrchu pwysigrwydd gweithlu sgiliedig ac mae CWIC yn ymateb i alw gyda fframwaith arloesol a fydd yn cael effaith arwyddocaol ar ddatblygu sgiliau yn y diwydiant adeiladu. Gerald Naylor, Cyfarwyddwr Canolfan Arloesi Adeiladu Cymru Mae CWIC eisoes yn creu cysylltiadau cadarn rhwng cyflogwyr a r bartneriaeth gydweithredol a sefydlwyd i gyflwyno cyrsiau hyfforddi arbenigol a digwyddiadau ymgysylltu. 28 Cyswllt: Gerald Naylor E: gerald.naylor@uwtsd.ac.uk Ff:

29 SGILIAU A DYSGU SEILIEDIG AR WAITH Tyfu Gweithluoedd drwy Ddysgu a Datblygu (GWLAD) Arloesi mewn darparu gofal gyrsiau sy n cefnogi lles staff, yn enwedig drwy gyfnodau o straen. Mae GWLAD yn brosiect arloesol gwerth 3.7 miliwn a gefnogir gan Gyllid yr UE drwy gyfrwng Llywodraeth Cymru. Ei nod yw datblygu sgiliau cyflogeion ledled De Orllewin Cymru. Mae GWLAD yn darparu datblygiad staff ymarferol, hyblyg a pharhaus i fentrau ar ffurf cymwysterau Ymarfer Proffesiynol. Mae GWLAD yn cydweithredu â busnesau i ganfod anghenion ac mae wedi ffurfio partneriaeth gyda Fieldbay Ltd i ddatblygu Academi Arweinyddiaeth i gefnogi ei staff i swyddi arwain a rheoli. Mae Fieldbay Ltd yn darparu gwasanaethau gofal o ansawdd uchel i bobl ag anghenion cymhleth yn gysylltiedig â salwch meddwl, anableddau dysgu, ymddygiad heriol, dementia a chyflyrau tymor hir fel clefyd Huntingdon. Mae r cydweithredu rhwng GWLAD a Fieldbay wedi cael ei gydnabod drwy ddyfarniad am hyfforddiant a datblygiad eithriadol gan y CIPD, y corff proffesiynol ar gyfer Adnoddau Dynol a datblygu pobl. Dathlwyd hyn yn ystod seremoni wobrwyo flynyddol Cangen CIPD yn Ne Orllewin Cymru yng Ngwesty r Marriott yn Abertawe fis Hydref Cynaliadwyedd amgylcheddol oedd yn cael y lle blaenaf wrth gynllunio r Academi Arweinyddiaeth. Mae r amserlenni addysgu, y gofod cyflwyno a r asesu wedi cael eu datblygu i gyd gan sicrhau cyn lleied â phosib o ddefnydd o adnoddau. A thrwy weithio n uniongyrchol gydag arweinwyr timau, mae GWLAD wedi gallu datblygu darpariaeth o Mae r rhaglen wedi cynyddu hunanymwybyddiaeth cyflogeion a gwella arweinyddiaeth timau a bydd y sgiliau hyn yn trosglwyddo wrth i gyfleusterau a gwasanaethau gofal newydd agor. Mae hyn yn rhoi mwy o hyder busnes ar gyfer y dyfodol. Aldo Picek, Rheolwr Hyfforddi gyda Fieldbay Mae r rhaglen yn drosglwyddadwy ac yn cael ei gweithredu yn awr gyda chyflenwr bwyd cyfanwerthol yn Sir Gaerfyrddin. Mae GWLAD yn cydweithredu yn yr un modd gyda Chymdeithas Dai fawr yn Abertawe drwy ddatblygu rhaglen gydweithredol sy n ymateb i newidiadau diweddar yn neddfwriaeth y sector dai, a gellir ei chynnig hefyd i r sector Tai Cymdeithasol yn y rhanbarth. Cyswllt: Rhiannon Washington E: r.washington@uwtsd.ac.uk Ff:

30 SGILIAU A DYSGU SEILIEDIG AR WAITH Partneriaeth Datblygiad Proffesiynol Parhaus Sgiliau ar gyfer gweithwyr proffesiynol Yn 2015, lansiodd Prifysgol Aberystwyth gwrs hyfforddi ôl-radd newydd, Hwyluso Arweinyddiaeth Sefydliadol. Mae r cwrs yn fodiwl Lefel 7, 20 credyd a gyflwynir gan Menter a Busnes a i achredu gan Brifysgol Aberystwyth. Daw r holl fyfyrwyr sy n cofrestru ar y cwrs yn fyfyrwyr ôl-radd yn Ysgol Fusnes Aberystwyth. Pwrpas y cwrs yw helpu hwyluswyr ac arweinwyr timau i ddeall amrywiaeth o dechnegau a modelau hwyluso, yn ogystal â chynllunio a strwythuro sesiynau hwyluso pwrpasol arloesol. Wedyn gellir cyflwyno r cwrs yn ddwyieithog ac mae gan y myfyrwyr opsiwn i gyflwyno eu hasesiadau yn y Gymraeg neu yn Saesneg. Mae ffocws Menter a Busnes, sydd â i bencadlys yn Aberystwyth, ar gefnogi busnesau newydd, twf busnes a datblygu sgiliau yn sectorau Cymru, fel bwyd a diod, ac amaethyddiaeth. Mae Prifysgol Aberystwyth a Menter a Busnes wedi ffurfio partneriaeth strategol yn awr, i gyflwyno r modiwl hwn fel ymateb i alw r farchnad. Mae r berthynas yn cynnig esiampl ragorol o ddatblygu addysg prifysgol ar gyfer gweithwyr proffesiynol mewn sector penodol. Mae r modiwl wedi bod yn cael ei weithredu n llwyddiannus gyda grwpiau o uchafswm o 12 o fyfyrwyr a chyflwynwyd y ddau grŵp cyntaf i staff Menter a Busnes o r rhaglen Cyswllt Ffermio. Yn fwy diweddar, mae r cwrs wedi cael ei gyflwyno i grŵp o ymgynghorwyr amaethyddol yng Ngogledd Iwerddon. Gan weithio n agos â Phrifysgol Aberystwyth, rydyn ni wedi llwyddo i gynllunio modiwl sy n cydnabod ac yn datblygu r sgiliau cysylltiedig â hwyluso effeithiol. Wyn Owen, Aelod Cyswllt o Menter a Busnes ac arweinydd modiwl Y nod yw parhau i dyfu r bartneriaeth strategol hon. Bwriedir datblygu modiwl newydd mewn Hyfforddi a Mentora yn Cyswllt: Dr Anne Howells E: anne.howells@aber.ac.uk Ff:

31 SGILIAU A DYSGU SEILIEDIG AR WAITH Y Ganolfan ar gyfer Dysgu Seiliedig ar Waith Gwella sgiliau parafeddygon a gweithwyr gofal iechyd proffesiynol Fis Hydref 2014, daeth Ymddiriedolaeth Gwasanaeth Ambiwlans Cymru at Ganolfan ar gyfer Dysgu Seiliedig ar Waith (CWBL) Prifysgol Metropolitan Caerdydd yn gofyn am help i ddatblygu a chyflwyno cwrs byr, Cyflwyniad i Ymarfer Adlewyrchol. Defnyddiodd y cwrs amrywiaeth o strategaethau cyflwyno, gan gynnwys gweithdai, dysgu seiliedig ar waith ac adlewyrchu. Roedd y cwrs o gymorth i ymarferwyr barhau â u datblygiad proffesiynol drwy gyfrwng proses o hunanadlewyrchu a chynllunio. Galluogodd iddynt adolygu ac adlewyrchu ar brofiadau dysgu o r gorffennol a r presennol, a datblygu sgiliau adlewyrchu drwy greu portffolio o dystiolaeth. Cyflwynwyd yr hyfforddiant i staff ambiwlans ledled De Orllewin Cymru yng Ngholeg Hyfforddiant Ambiwlans Cenedlaethol yr Ymddiriedolaeth yn Abertawe. Cwblhaodd Parafeddygon Gweithredol, Arweinwyr Timau Clinigol, staff y Gwasanaeth Gofal Brys, staff yr Ystafell Reoli a staff y Ganolfan Adnoddau raglen ddeuddydd ddwys o Ymarfer Adlewyrchol. Ar ôl cwblhau r cwrs, roedd gan y cyfranogwyr wybodaeth amrywiol am ymarfer adlewyrchol i w helpu i wella eu technegau a u harferion. Dyfarnwyd 20 credyd AU ar lefel 4 i r cyfranogwyr. Mae r rhaglen hyfforddi a gyflwynwyd gan Met Caerdydd yn berffaith i staff y Gwasanaeth Ambiwlans sydd â llawer iawn o wybodaeth am eu meysydd gwaith penodol ond, mewn rhai achosion, nid oes ganddynt gymwysterau academaidd (AB/AU) yn sail i r wybodaeth honno. Amanda Williams, Parafeddyg; Rheolwr Prosiectau gydag Ambiwlans Cymru Ein nod ni yw sicrhau bod mynediad i addysg uwch yn hygyrch ac yn hyblyg ac roedd y prosiect hwn yn cynnig llwybr cynnydd clir i Addysg Uwch. Fiona Argent Rheolwr CWBL Mae r rhaglen ar gyfer ymarferwyr cymwys nad ydynt wedi astudio ar lefel gradd o r blaen, gan roi cyfle iddynt ddatblygu sgiliau ar gyfer cynnydd i astudio ar lefel gradd. Mae targed i r holl barafeddygon gael eu haddysgu hyd at lefel gradd. Bydd gwell cydweithredu â darparwyr addysg uwch ledled Cymru n rhoi mynediad i bob parafeddyg at gyfleoedd datblygu clinigol ac academaidd. Cyswllt: Fiona Argent E: business@cardiffmet.ac.uk Ff: +44 (0)

32 SGILIAU A DYSGU SEILIEDIG AR WAITH Pŵer Niwclear Horizon Datblygu talent graddedigion ar gyfer y sector niwclear Ar hyn o bryd, mae Pŵer Niwclear Horizon Cyf., is-gwmni sy n eiddo llwyr i Hitachi, yn bwriadu buddsoddi oddeutu 10bn mewn gorsaf pŵer niwclear newydd, Wylfa Newydd, ar Ynys Môn. Pan fydd yn weithredol, bydd y safle n cyflogi oddeutu 850 o bobl am o leiaf 60 mlynedd. Mae Prifysgol Bangor a Horizon wedi llofnodi Memorandwm o Ddealltwriaeth ar gyfer gweithio ar y cyd ar waith myfyrwyr a lleoliadau myfyrwyr; cydweithredu er budd ymchwil a defnyddio cyfleusterau; ac ymgysylltu addysgol â phobl ifanc lleol i greu mwy o ymwybyddiaeth o bynciau STEM. Mae Horizon wedi bod yn cefnogi r gwaith o weithredu r agenda hon mewn cydweithrediad â r Academi Sgiliau Genedlaethol ar gyfer Niwclear (NSAN), y Rhaglen Graddedigion Niwclear a Hitachi-GE. Erbyn hyn mae Horizon yn cynnal gweithdai blynyddol ar gyfer myfyrwyr o ddisgyblaethau n amrywio o beirianneg a chemeg i seicoleg a r gyfraith. Yn ogystal â phwysleisio amrywiaeth y disgyblaethau sydd eu hangen i ddatblygu a chynnal cyfleuster niwclear modern, newydd, mae Horizon wedi gweithio gyda myfyrwyr ar y sgiliau cyflogadwyedd meddalach a r cymwyseddau sydd eu hangen i sicrhau swyddi graddedig da mewn busnes a diwydiant. Hefyd mae grwpiau o staff a myfyrwyr o Fangor wedi ymgymryd ag achrediad Bar Trebl NSAN, cwrs a asesir sy n rhoi cyflwyniad a hyfforddiant diogelwch fel sy n ofynnol i waith heb oruchwyliaeth ar safleoedd niwclear presennol. Mae myfyrwyr eraill wedi manteisio ar y bartneriaeth waith i ymgymryd â chyfleoedd lleoliad ar Raglen Interniaeth Hitachi-GE yn Japan. Hefyd mae r Brifysgol yn cydweithredu yn awr gyda r Ganolfan ar gyfer Peirianneg Niwclear yn yr Imperial College London a Hitachi-GE ar Hwb a Rhwydwaith Adweithydd Dŵr Berwedig sydd wedi i ffurfio o r newydd. Bydd penodiadau ar y cyd, recriwtio arbenigedd academaidd newydd ym Mangor, a defnyddio asedau eraill y brifysgol, fel ei Pharc Gwyddoniaeth newydd, MSparc, yn sbarduno r agenda hon yn ei blaen ymhellach Cyswllt: Dr Trefor Wyn Jones E: t.w.jones@bangor.ac.uk Ff:

33 SGILIAU A DYSGU SEILIEDIG AR WAITH Bydd rhagor o fuddsoddiad yn y maes hwn yn golygu bod ymchwilwyr a myfyrwyr Prifysgol Bangor yn dod yn rhan ganolog o gefnogi arbenigedd niwclear yng Nghymru a Phrydain. Mae r cytundeb hwn yn datblygu ein hymrwymiad parhaus i gefnogi datblygiad sgiliau a hyfforddiant ymhellach ledled Gogledd Cymru, gan greu cyfleoedd gyrfaol tymor hir i bobl ifanc y rhanbarth. Rydyn ni n edrych ymlaen at weithio gyda r Brifysgol wrth i brosiect Wylfa Newydd symud ymlaen, gan ddefnyddio r cyfleusterau ymchwil a datblygu o r radd flaenaf a r arbenigedd mae wedi i datblygu dros nifer fawr o flynyddoedd. Sasha Davies, Pennaeth Datblygiad Strategol Cymru, Pŵer Niwclear Horizon Cyf. 33

34 SGILIAU A DYSGU SEILIEDIG AR WAITH Academi Meddalwedd Genedlaethol Graddedigion parod am waith gyda phrofiad diwydiannol Mewn partneriaeth â Llywodraeth Cymru, yr Alacrity Foundation ac arweinwyr y diwydiant, mae r Academi Meddalwedd Genedlaethol (NSA) yn mynd i r afael â phrinder graddedigion peirianneg meddalwedd a rhaglennu medrus yng Nghymru. Wedi i lleoli yn The Platform yng Nghasnewydd, mae r Academi n darparu gradd BSc tair blynedd mewn Peirianneg Meddalwedd Gymhwysol, yn canolbwyntio ar y wybodaeth a r profiad uniongyrchol sydd eu hangen er mwyn gweithio fel peiriannydd meddalwedd masnachol. Datblygodd y cwrs mewn cydweithrediad â phartneriaid yn y diwydiant. Roedd Tasglu Datblygu Busnes Casnewydd wedi tynnu sylw at y cyflenwad isel o raddedigion peirianneg meddalwedd a rhaglennu medrus, er bod galw mawr amdanynt. Yn ei blwyddyn gyntaf, cofrestrwyd 23 o fyfyrwyr yn NSA, gyda 7 yn derbyn lleoliadau diwydiant. Cofrestrodd 64 o fyfyrwyr pellach pan dderbyniwyd i r cwrs gradd am yr eildro. Addysgir y BSc gan academyddion ac ymarferwyr diwydiannol. Mae r myfyrwyr yn cyflwyno prosiectau meddalwedd byd real, gan weithio gyda myfyrwyr a darlithwyr eraill mewn awyrgylch sefydlu bywiog, gan ddefnyddio technolegau cwmwl, symudol a gwe. Mae myfyrwyr NSA yn gweithio gyda chwmnïau ledled y DU. Maent wedi profi technoleg ibeacon ar gyfer y gweithgynhyrchydd technoleg solar, GCell; wedi creu prototeip o ap profiad ymwelwyr ar gyfer Cyngor Dinas Casnewydd; ac wedi helpu i ddatblygu rhaglen ar y we ar gyfer SmileNotes. Mae lleoliadau wedi cael eu darparu gan gwmnïau fel GCell ac Admiral ac, ar hyn o bryd, mae myfyrwyr Prifysgol Caerdydd yn gweithio ochr yn ochr ag Undeb Rygbi Cymru, cwmni technoleg feddygol Medivation, a Rhanbarth Gwella Busnes Casnewydd Cyswllt: Dr Matthew Turner E: comsc-ug@cf.ac.uk Ff:

35 SGILIAU A DYSGU SEILIEDIG AR WAITH Roedden ni n awyddus i gael criw newydd a brwd o ddatblygwyr yn gweithio gydag ibeacons. Roedd cael 25 pâr newydd o lygaid yn gweithio gyda thechnoleg newydd ac yn rhoi eu hadborth yn bwysig i ni. Roedd profi r egni yma a gweld y prosiectau n datblygu n bleser pur. David Pugh, Rheolwr Peirianneg Systemau, GCell Mae r NSA yn awyddus i ymuno gyda phartneriaid ychwanegol mewn amrywiaeth o feysydd er mwyn ysbrydoli a herio peirianwyr meddalwedd yfory. Ymhlith y cyfleoedd i bartneriaid diwydiannol mae prosiectau i fyfyrwyr ddatblygu a dysgu sgiliau; mentora wyneb yn wyneb ac o bell ar fyfyrwyr; seminarau gwadd a sesiynau sgiliau; a lleoliadau dros yr haf i fyfyrwyr. Mae Laing O Rourke wedi gweithio n agos gyda r Academi Meddalwedd Genedlaethol. Gyda n gilydd rydyn ni wedi datblygu prototeip sganiwr codau bar gyda defnydd posib mewn tracio ein deunyddiau adeiladu o r ffynhonnell i osod a thu hwnt. Rydyn ni wedi mwynhau gweithio gyda r myfyrwyr, sydd wedi gwneud gwaith gwych wrth weithio gyda rhaglen a chleient o r byd go iawn. Rydyn ni n edrych ymlaen at weithio gyda r Academi eto yn y dyfodol ac yn credu ei bod yn fodel da ar gyfer hyfforddi peirianwyr meddalwedd y dyfodol. Laing O Rourke 35

36 SGILIAU A DYSGU SEILIEDIG AR WAITH Rhaglen Graddedigion Gwasanaethau Ariannol Cymru Adeiladu r sector gwasanaethau ariannol yng Nghymru Mae Prifysgol De Cymru yn cydweithio gyda chonsortiwm o gyflogwyr gwasanaethau ariannol allweddol i gynnal rhaglen lawn amser am ddwy flynedd o waith, hyfforddiant ac astudiaethau academaidd sy n unigryw i Gymru. Nod Rhaglen Graddedigion Gwasanaethau Ariannol Cymru yw mynd i r afael â throsiant staff uchel a chadw talent - pryderon a fynegwyd yn y sector. Mae r Rhaglen yn cyfuno astudio am MSc mewn Rheoli Gwasanaethau Ariannol gyda hyfforddiant amhrisiadwy mewn swydd gyda rhai o gyflogwyr mwyaf Cymru yn y sector Gwasanaethau Ariannol. Cefnogir y rhaglen gan Gyllid yr UE drwy gyfrwng Llywodraeth Cymru ac fe i rheolir gan Fforwm Canolfan Gyswllt Cymru ar ran y deg cyflogwr sy n cymryd rhan, gan gynnwys Admiral, Atradius, GM Financial, Julian Hodge Bank, Principality BS a Chanolfan Ragoriaeth Cyllid y BBC. Mae r cwrs MSc hynod arloesol hwn yn cynnwys elfen sylweddol o ddysgu seiliedig ar waith yn gysylltiedig â phedwar cyfnod o brofiad gwaith gyda chwe mis o brofiad gwaith gyda phob cyflogwr. Mae r consortiwm o gyflogwyr yn gweithio gyda r Brifysgol i sicrhau bod y cwrs yn berthnasol, yn amserol ac yn bodloni gofynion sgiliau r sector. Mae cyflogwyr yn cydnabod y ffordd y mae datblygu profiad masnachol safonol yn gallu cefnogi perfformiad a chynhyrchiant sefydliad. Mae r cyfuniad unigryw o arbenigedd academaidd a dealltwriaeth broffesiynol wedi gwella rhagolygon cyflogaeth myfyrwyr: o blith yr 20 o raddedigion yn y cam peilot, cafodd 17 waith parhaol gyda chwmni gwasanaethau ariannol yn ne ddwyrain Cymru, gan gynnwys Cyllid Cymru, Julian Hodge Bank ac Atradius. Mae un o brosiectau r cwrs myfyrwyr datblygu cynnyrch yswiriant arloesol wedi cael ei lansio yn y farchnad. Bydd y rhaglen yn parhau i adeiladu ar lwyddiant y cynllun peilot a r camau presennol. Mae wedi cael ei chydnabod yn eang fel arfer da mewn darpariaeth cyflogwyr/prifysgol ac, ar hyn o bryd, mae r Brifysgol yn edrych ar sut gellir ymestyn y cysyniad i gynnwys sectorau diwydiant allweddol eraill. 36 Cyswllt: Sarah Grabham E: sarah.grabhan@southwales.ac.uk Ff:

37 SGILIAU A DYSGU SEILIEDIG AR WAITH Cynyddu Darpariaeth Gwnsela Cefnogaeth gwnsela i grwpiau agored i niwed a chymunedau difreintiedig Mae Prifysgol De Cymru (PDC) yn cynnig darpariaeth gwnsela mewn lleoliadau amrywiol yn y gymuned leol. Ymhlith ei phartneriaid mae Cyngor Dinas Casnewydd, Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan, Hafal, Cyngor Ffoaduriaid Cymru, a Thai Cadwyn. Ers 2009, mae r Brifysgol wedi bod ar gontract gyda Chyngor Dinas Casnewydd i gyflwyno Gwasanaeth Cwnsela Annibynnol i Blant a Phobl Ifanc, ar gyfer plant oedran cynradd ac uwchradd. Mae Prifysgol De Cymru wedi cyflwyno amrywiaeth o wasanaethau cwnsela hanfodol mewn cymunedau ac ysgolion yng Nghasnewydd a r ardaloedd cyfagos. Mae r contractau hyn wedi bod yn amhrisiadwy o ran galluogi i fyfyrwyr cwnsela brofi sefyllfaoedd bywyd real (o dan oruchwyliaeth gymwys) wrth gyfrannu at les cymunedol a sefydlu rhwydweithiau ledled De Ddwyrain Cymru. Cefnogodd Cyllid y Loteri Fawr wasanaeth cwnsela peripatetig am ddim o safon uchel am dair blynedd mewn cymunedau difreintiedig a than anfantais yn ardal Casnewydd. Mae hyn wedi arwain at greu Clinig Cwnsela PDC, sy n cynnig amrywiaeth o wasanaethau clinigol, gan gynnwys Therapi Celf a Cherddoriaeth. Mae llwyddiant arall gan y Brifysgol wedi arwain at y Gwasanaeth Plant a Phobl Ifanc Annibynnol gan ddefnyddio cwnselwyr cymwys a myfyrwyr cwnsela. Mae cwnselwyr wedi bod yn astudio ymhellach ym maes arbenigol plant a phobl ifanc. Maent wedi cael eu lleoli mewn ysgolion cynradd ac uwchradd ac maent yn gweithio yn unol â Chanllawiau Moesegol Cymdeithas Prydain ar gyfer Cwnsela a Seicotherapi. Mewn partneriaeth â Rhwydweithiau Gofal Cymdogaeth Meddygon Teulu Dwyrain a Gorllewin Casnewydd, sefydlwyd Cwnsela a Seicotherapi De Cymru (SWCAP) i ddarparu mynediad yn y gymuned at wasanaethau cwnsela i drigolion Casnewydd. Nod prosiect Rhwydweithiau Gofal Cymdogaeth Meddygon Teulu Casnewydd yw gwella lles emosiynol a seicolegol pobl Casnewydd. Mae r prosiectau n cefnogi rhai o r grwpiau mwyaf agored i niwed mewn cymdeithas plant, pobl ifanc, cymunedau difreintiedig a r rhai ag anghenion cefnogi iechyd meddwl, ac mae eisoes yn helpu Cyrff Cyhoeddus yng Nghymru i gyrraedd eu nodau o dan Ddeddf Llesiant Cenedlaethau r Dyfodol. Cyswllt: Dr Martin Steggall E: martin.steggall@southwales.ac.uk Ff:

38 SGILIAU A DYSGU SEILIEDIG AR WAITH Cefnogi trawsnewid y gweithlu yng Ngwasanaethau Cyhoeddus Cymru Partneriaeth gyda gweithwyr gofal iechyd a chymdeithasol proffesiynol Mae r Brifysgol Agored yng Nghymru wedi gweithio gyda chyflogwyr a gweithluoedd y sector cyhoeddus ledled Cymru er mwyn cefnogi cymysgedd sgiliau priodol ac i drawsnewid rôl fel rhan o addrefnu gwasanaeth i ddiwallu anghenion dinasyddion Cymru yn well. Yn y sectorau iechyd a gwaith cymdeithasol, mae hyn wedi bod drwy gyd-ddatblygu sgiliau a gwybodaeth gweithwyr cefnogi lefel uwch i ehangu gwaith gweithwyr proffesiynol cofrestredig mewn nyrsio a gwaith cymdeithasol. Mae mwy na 3,000 o weithwyr cefnogi nyrsio a gwaith cymdeithasol lefel uwch yng Nghymru wedi elwa o ddulliau dysgu hyblyg a chyfun y Brifysgol Agored, ac ystod o gymwysterau is na lefel gradd, yn ystod y deng mlynedd diwethaf. Mae hyn yn helpu i greu newid ledled y system. Yn ogystal â gweithio gyda holl Fyrddau ac Ymddiriedolaethau Iechyd GIG Cymru i gyflwyno rhaglenni ar gyfer Gweithwyr Cefnogi Gofal Iechyd Clinigol gyda u ffocws ar nyrsio, mae Cyngor Gofal Cymru wedi cyllido cynlluniau peilot ym mhob un o r 22 awdurdod lleol yng Nghymru er mwyn datblygu rôl newydd ar ffurf Ymarferwr Gwaith Cymdeithasol, i ategu gwaith y gweithwyr cymdeithasol cofrestredig. Mae hyn yn cael ei gyflawni drwy gyfrwng rhaglen Tystysgrif Addysg Uwch hyblyg sy n cyfuno dysgu academaidd ac ymarferol. Mae pob llwybr is na lefel gradd yn cynnig cynnydd at gymwysterau gradd llawn. Mae r bartneriaeth ehangach wedi defnyddio perthnasoedd tymor hir gydag Unsain a r Coleg Nyrsio Brenhinol i sicrhau nad yw trawsnewid yn cael ei orfodi ar y gweithlu. Mae r dull wedi bod yn llwyddiannus o ran ehangu mynediad i AU ledled Cymru. Cafodd y gwaith yn y maes hwn ei gydnabod yn genedlaethol am ei arloesedd drwy gyfrwng Gwobr Times Higher Education a hefyd mae wedi derbyn Gwobr Ansawdd TUC Cymru am gyngor a chyfarwyddyd â u ffocws ar y gweithle ac am ddarparu deunyddiau blasu a diagnostig am ddim. Mae r Brifysgol Agored wedi defnyddio ei chynulleidfa unigryw ledled Cymru i gefnogi newid ledled y system mewn gwasanaethau cyhoeddus, gan roi sylw i heriau recriwtio a chadw gweithlu a darparu gwasanaethau mwy hyblyg Cyswllt: Kevin Pascoe E: kevin.pascoe@open.ac.uk Ff:

39 SGILIAU A DYSGU SEILIEDIG AR WAITH Datblygu Staff Cefnogi mewn Ysgolion Dull o weithio mewn partneriaeth gan undebau llafur Roedd penderfyniad Llywodraeth Cymru i reoleiddio n ffurfiol y staff cefnogi mewn ysgolion sy n dod i gysylltiad uniongyrchol â r dysgwyr a r dysgu o fis Ebrill 2016 ymlaen wedi tynnu sylw at ddiffyg argaeledd cyfleoedd dysgu o ansawdd uchel i r 31,000 o staff cefnogi newydd sydd wedi cofrestru ledled Cymru. Mae r Brifysgol Agored (BA) yng Nghymru wedi symud yn gyflym iawn i weithio gyda i hundeb llafur partner, Unsain, i wella arferion ac i fagu hyder a hunan-barch ymhlith yr elfen hon sy n cael ei hesgeuluso n draddodiadol fel rhan o weithluoedd ysgolion. Creodd y BA, ar y cyd ag Unsain, gyfres o weithdai Sadwrn i staff cefnogi. Cyflwynir y rhain ledled Cymru i ddatblygu arferion ystafell ddosbarth yn y tymor byr ac i dynnu sylw at gyfleoedd datblygu yn y tymor hir drwy gyfrwng y BA neu ddarparwyr eraill. Gan nad yw llawer o staff cefnogi n gallu cael eu rhyddhau gan ysgolion i fynychu gweithgareddau datblygu, mae r BA wedi gweithio gydag Unsain i gyflwyno gweithdai mewn lleoliadau heb fod mewn ysgolion ar benwythnosau, gan ddefnyddio hwyluswyr gweithdai r BA. Yn 2016, cymerodd mwy nag 800 o staff cefnogi a ddaeth i r gweithdai ran mewn sesiynau n canolbwyntio ar wella r rheolaeth mewn ystafell ddosbarth; cau r bwlch cyrhaeddiad ar gyfer disgyblion difreintiedig, a gwneud llythrennedd yn hwyl. Roedd gwerthusiadau r rhai oedd yn bresennol yn gadarnhaol a gofynnodd nifer o ysgolion am gyflwyno gweithdai pellach fel rhan o ddyddiau HMS. Mae r BA wedi tynnu sylw at ei chasgliad o bedwar llwybr Tystysgrif Addysg Uwch ar gyfer gweithwyr cefnogi sy n gweithio yn y Cyfnod Sylfaen, y Blynyddoedd Cynradd ac mewn Ysgolion Uwchradd, ac ar gyfer y rhai sy n gweithio n agos â phlant a theuluoedd sy n wynebu heriau penodol. Mae r BA hefyd wedi cyfeirio staff at ddarparwyr AB lleol sy n gallu rhoi sylw i ddiffygion mewn sgiliau hanfodol ac anghenion galwedigaethol lefel is. Mae r gweithdai cychwynnol wedi denu nifer sylweddol o ddysgwyr AU posib o gefndiroedd llai traddodiadol yn rhai o r cymunedau mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Mae hwyluswyr gweithdai r Brifysgol Agored yng Nghymru yn gweithio yn awr gyda r BA a chydweithwyr Unsain yn Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon i ddefnyddio r model ymgysylltu a ddatblygwyd yng Nghymru fel rhan o fodel ledled y DU. Cyswllt: Kevin Pascoe E: kevin.pascoe@open.ac.uk Ff:

40 40

41 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL CREATING AND SAFEGUARDING JOBS 41

42 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL I fyd tu hwnt i r sêr Gwybodaeth a sgiliau cwbl arloesol i roi hwb i sector gofod Cymru Mae Prifysgol Aberystwyth yn gweithio mewn partneriaeth ag Asiantaeth Gofod y DU (UKSA) a r Catapwlt Rhaglenni Lloeren (SAC) er mwyn canfod anghenion busnes y sector gofod ledled Cymru a r cyfleoedd sydd ar gael ar gyfer cydweithredu. Mae SAC yn sefydliad a grëwyd gan Innovate UK er mwyn meithrin twf ar draws yr economi drwy ddefnyddio gofod. Mae Cymrawd Cyfnewid Gwybodaeth sy n cael ei noddi gan UKSA a SAC wedi defnyddio arbenigedd a gwybodaeth Canolfan Aberystwyth ar gyfer Monitro r Gofod a r Ddaear a Phartneriaeth Gofod Academaidd Cymru i gysylltu â busnesau sector gofod Cymru ac annog potensial y sector am dwf. Cynhaliwyd digwyddiadau yng Ngogledd a De Cymru yn 2016 a bydd rhagor o ddigwyddiadau yn 2017 yng Nghanolbarth Cymru. Mae r fenter yn annog cwmnïau sydd eisoes yn defnyddio rhaglenni lloeren ac y rhai sy n dymuno defnyddio eu gallu i gynnwys rhaglenni lloeren yn y dyfodol i gydweithredu. Mewn llai na blwyddyn, mae 46 o gwmnïau a sefydliadau cysylltiedig wedi creu bwrlwm o gyffro ynghylch defnyddio a chreu pwrpas newydd i dechnolegau a data gofod. Mae sawl cyswllt wedi i wneud yn y digwyddiadau hyn rhwng cwmnïau, llunwyr polisïau ac academia Cyswllt: Dr Anne Howells E: anne.howells@aber.ac.uk Ff:

43 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL Mae r tîm Catapwlt a gwaith cydlynu Aberystwyth o ran y digwyddiadau wedi newid fy marn i am ystod lawn MI o alluoedd ac integreiddio marchnad a all ddwyn ffrwyth i uchelgais marchnad Gofod Cymru. Dr Raymond Davies, Asiant yr Undeb Ewropeaidd, Machinists Inc. O ganlyniad, mae prosiectau a phartneriaethau ymchwil cydweithredol yn esblygu ar hyn o bryd, gyda r bwriad o wella sgiliau r busnesau cysylltiedig, ac mae gan lunwyr polisïau ddealltwriaeth wedi i diweddaru o r sector, gyda phawb wedi gwella eu gallu ar gyfer datblygiad a thwf busnes yn y dyfodol yn y sector hwn yng Nghymru. Arweiniodd mynychu digwyddiad a drefnwyd gan y Cymrawd Cyfnewid Gwybodaeth am Raglenni Lloeren at rai cysylltiadau allweddol ar gyfer y busnes, yn enwedig cefnogaeth Llywodraeth Cymru i fusnesau bach. Dr Crona Hodges, GeoSmart Decisions Ltd Nod Canolfan Aberystwyth ar gyfer Monitro r Gofod a r Ddaear yw parhau i ddarparu gwybodaeth a chefnogaeth arloesol i gefnogi sector Gofod Cymru, gan gynyddu sgiliau, swyddi a thwf a darparu canolbwynt ar gyfer gweithgarwch parhaus ledled Cymru. Bydd Cyfeiriadur Busnes y Sector Gofod wedi i ddiweddaru n cael ei lansio yn

44 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL Cyfnewid Technoleg Arloesi Gwybodaeth (KITE) Buddsoddi mewn Cyfnewid Gwybodaeth yn adfywio Diwydiant Bwyd Cymru Canfu Canolfan Diwydiant Bwyd Prifysgol Metropolitan Caerdydd nad oedd unrhyw fecanweithiau penodol i sector i gefnogi r nifer fawr o fusnesau bwyd bach a chanolig yng Nghymru i gael y wybodaeth sydd gan y Brifysgol i wella eu busnesau. Sefydlwyd rhaglen gwerth 3.9M KITE (Cyfnewid Technoleg Arloesi Gwybodaeth) yn 2009 fel ymateb i r angen marchnad hwn a gafodd ei ddatgan. Fe i cefnogwyd gan Gyllid yr UE drwy gyfrwng Llywodraeth Cymru. Gyda r nod o gynyddu gwerthiant cynhyrchion bwyd Cymru o 10 miliwn, mae KITE yn hwyluso partneriaeth rhwng busnesau bwyd bach a chanolig, graddedigion a dwy Ganolfan Bwyd yng Nghymru, Canolfan Diwydiant Bwyd Zero2Five Prifysgol Metropolitan Caerdydd a Chanolfan Technoleg Bwyd Coleg Menai. Mae r ddwy Ganolfan wedi llwyddo i gyflwyno mwy na 40 o brosiectau gyda 37 o fusnesau bach a chanolig yn y sector bwyd a diod yng Nghymru, a r cyfan yn elwa o gyfnewid gwybodaeth. Erbyn 2015, roedd KITE wedi galluogi i gwmnïau gynyddu gwerthiant cynhyrchion bwyd Cymru gan 80m. Fis Tachwedd 2014, enillodd KITE Wobr Effaith Economaidd yng Ngwobrau Partneriaethau Busnes ac Addysg Insider; fis Awst 2015 roedd ar restr fer 44 Cyswllt: David Lloyd E: business@cardiffmet.ac.uk Ff: +44 (0)

45 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL RCUK a Praxis Unico am wobr Effaith anrhydeddus. Ymhlith cyflawniadau niferus KITE mae creu mwy na 400 o swyddi gweithgynhyrchu a diogelu 800 o swyddi presennol pellach. Hefyd mae r rhaglen wedi ennill 25 achrediad gan Gonsortiwm Adwerthu Prydain (yn galluogi cyflenwyr i werthu eu cynnyrch mewn archfarchnadoedd a sicrhau gwerthiant rhyngwladol). At hynny, mae bron i 600 o gynhyrchion wedi cael eu lansio gan fusnesau bwyd a diod bach a chanolig Cymru. Mae KITE wedi helpu i wyrdroi r mudo ar sgiliau technoleg bwyd o Gymru, gan gryfhau rhagolygon technegol ac economaidd proseswyr bwyd Cymru. heb y Ganolfan Diwydiant Bwyd fel sbardun, fydden ni byth wedi gallu cael y canlyniadau hyn. Fyddai gennym ni mo r adnoddau ar gyfer hyn. Rydw i wir yn gobeithio bod dyfodol i ni gyda chynllun KITE oherwydd mae pawb ar eu hennill. Ac fe fyddaf i yn un yn argymell cynllun KITE i bawb o bobl y byd! Ian Stone, Rheolwr Cydymffurfio, Castell Howell Foods Ltd. 45

46 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL Dadansoddiad Symudol a Chyfaill Cefnogi ar gyfer Therapi Galwedigaethol (MASCOT) Defnyddio technoleg apiau i helpu pobl sydd wedi cael anafiadau i r ymennydd i fyw n fwy annibynnol Mae MASCOT yn cael ei ddatblygu gan SymlConnect Ltd, gyda chefnogaeth Prifysgol Glyndŵr Wrecsam. Gan weithio gyda therapyddion galwedigaethol yng Ngwasanaeth Anafiadau i r Ymennydd Gogledd Cymru, ymatebodd SymlConnect i alwad a wnaed ar ran Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr am Hybu annibyniaeth mewn tasgau coginio. Cyllidir MASCOT drwy gyfrwng Her Menter Ymchwil Busnesau Bach Llywodraeth Cymru. Mae MASCOT yn ddatrysiad meddalwedd dyfeisgar, seiliedig ar ap, sy n darparu cefnogaeth bersonol i ddefnyddwyr yr ap sydd wedi cael anaf i r ymennydd ac angen help i gyflawni tasgau o ddydd i ddydd o gwmpas y tŷ, fel coginio a gwneud diodydd. Dyluniwyd MASCOT gan arbenigwyr yn Adrannau Therapi Galwedigaethol a Gwyddoniaeth Gyfrifiadurol y Brifysgol, mewn cydweithrediad â Therapyddion Galwedigaethol y GIG a u defnyddwyr gwasanaeth. Nod y cynllun yw bod mor syml a defnyddiwr-gyfeillgar â phosib, gyda r feddalwedd wedi i haddasu i ddiwallu anghenion a dewisiadau defnyddwyr gwasanaeth. Hefyd mae MASCOT eisiau cynyddu effeithlonrwydd therapyddion galwedigaethol, gan alluogi iddynt adnabod a mynd i r afael ag achosion blaenoriaeth drwy gyfrwng cyfleuster hunan-raddio ar ôl cwblhau pob rysáit. Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod yr angen am ddefnyddio technoleg yn effeithiol i gefnogi swyddogaethau clinigol ac i 46 Cyswllt: Christina Blakey E: c.blakey@glyndwr.ac.uk Ff: Cyswllt: Dr Sabarna Mukhopadhyay E: sabarna@symlconnect.com Ff:

47 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL hybu gwell integreiddio rhwng iechyd a gofal cymdeithasol. Fel rhan o broses ymgynghori prototeip MASCOT, mae defnyddwyr gwasanaeth wedi nodi potensial eu lefelau risg is; y cymorth a ddarperir yn ystod cyfnodau adfer; mwy o hyder gyda thasgau bob dydd; a hybu a galluogi byw n annibynnol. Fel esiampl o gydweithredu rhwng addysg uwch a r sectorau preifat a chyhoeddus, mae MASCOT yn rhoi sylw i her sy n effeithio nid yn unig ar ddarparu gwasanaethau a u heffeithlonrwydd, ond hefyd ar fywydau defnyddwyr gwasanaeth unigol. Mae cynnwys gweithwyr proffesiynol o r holl sectorau n pwysleisio r effaith y gall arloesi a chydweithredu ei chael ar unigolion yng Nghymru. 47

48 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL Endeavr Wales Cyflymu economi Cymru drwy helpu syniadau arloesol i fod yn realiti masnachol Mae arloesi llwyddiannus yn dod â syniadau newydd, cydweithredu agored a gwir ffocws ar ddefnyddwyr at ei gilydd i roi hwb i economïau rhanbarthol. Mae menter Endeavr Grŵp Airbus gyda Phrifysgol Caerdydd a Llywodraeth Cymru yn ceisio rhoi hwb i arloesi ledled Cymru. Mae r bartneriaeth yn dod â chwmnïau, academia a r llywodraeth at ei gilydd i gau r bwlch rhwng ymchwil y cyfnod cynnar a datblygu gwerth masnachol. Mae n canolbwyntio ar ymchwil a datblygu yn yr Economi Ddigidol a Pheirianneg a Gweithgynhyrchu Uwch. Drwy gyfrwng Endeavr, gall mentrau bach a chanolig ac academia gynnig am hyd at 100% o gyllid i roi sylw i r heriau a nodir gan Airbus a sefydliadau mawr eraill. Asesir y ceisiadau gan arbenigwyr technegol ac aelodau pwyllgor Endeavr, sy n datgan y prosiectau a all fod o fudd i economi Cymru a chyd-fynd â mapiau ffordd Airbus. Mae gan gynigion llwyddiannus allu busnes i dyfu yn unol â r anghenion, potensial i greu swyddi yng Nghymru, a chymeradwyaeth cymheiriaid neu gefnogaeth academaidd. Mae r fenter wedi helpu mentrau bach a chanolig yng nghadwyn gyflenwi Airbus ac wedi arwain at ymgorffori technolegau newydd yn y genhedlaeth nesaf o gynhyrchion Airbus. Mae r cydweithredu wedi dangos canlyniadau sylweddol, gyda 10m wedi i ddosbarthu mewn cyllid, i gefnogi mwy na 50 o brosiectau ledled Cymru, gyda llawer yn cynnwys mentrau bach a chanolig. Mae r rhaglen wedi cefnogi prosiectau ym Mhrifysgolion Aberystwyth, Caerdydd ac Abertawe ac wedi datblygu partneriaeth effeithiol rhwng academia yng Nghymru ac un o gwmnïau technoleg mwyaf blaenllaw y DU. Mae canlyniadau r prosiectau wedi dylanwadu ar bolisi Llywodraeth y DU ar Seibr Ddiogelwch. Mae Endeavr wedi galluogi i mi sylweddoli potensial fy arloesi. Nid dim ond cymorth ariannol sy n bwysig, ond hefyd cyswllt â rhwydwaith ehangach, a fyddai ar gau i mi fel arall o bosib. Mae r cydweithredu hwn ag Endeavr wedi galluogi i mi gyrraedd ble rydw i heddiw. Greg Wood, GSW Connections Rhaid i Gymru barhau i fuddsoddi mewn cydweithredu tair ffordd lle mae cyllid y sector cyhoeddus, doethineb busnes y sector preifat a gwybodaeth ymchwil sefydliadau academaidd yn gallu creu ffyniant economaidd a chymdeithasol. 48 airbusgroupendeavr.wales Cyswllt: Nick Crewe

49 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL Rhaglen Cyd-ddealltwriaeth Strategol (SIP) Hybu cyfnewid staff rhwng prifysgolion a byd busnes a r sectorau cyhoeddus a phreifat Roedd y Rhaglen Cydddealltwriaeth Strategol (SIP), menter a gyllidwyd gan Gyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru, yn weithredol rhwng 2008 a Canolbwyntiodd y cyfnod peilot cychwynnol ar brifysgolion yn Ne Ddwyrain Cymru, gydag ail gam, dan arweiniad Prifysgol De Cymru (PDC), yn ehangu i bob un o r naw o brifysgolion yng Nghymru. Fel rhan o r rhaglen bu ymgysylltu ag amrywiaeth o bartneriaid cwmni ledled y sectorau cyhoeddus a phreifat a r trydydd sector, gan gynnwys Siemens, y BBC, Undeb Rygbi Cymru, Chwarae Teg, a Byrddau Iechyd y GIG. Hwylusodd y rhaglen leoliadau strategol (SIP Clasur) o brifysgolion i sefydliadau partner yn y sectorau cyhoeddus, preifat a gwirfoddol. Hwyluswyd lleoliadau SIP am yn ôl o ddiwydiant i addysg uwch. Cyflawnodd ail gam y rhaglen 690 o leoliadau a sicrhaodd un o bob chwech o r rhain gyllid dilynol. Fel cyfanswm, creodd y lleoliadau incwm a oedd yn werth mwy na 12 miliwn. Hefyd galluogodd y SIP academyddion i ddod ag esiamplau byd real yn rhan o brofiad dysgu myfyrwyr, fel sail i ddatblygu r cwricwlwm. Roedd yn amhrisiadwy o ran creu ffocws ar gyfer ffurfio perthnasoedd a chyfnewid gwybodaeth. Mae gwaddol SIP wedi golygu bod sawl prifysgol wedi datblygu rhaglenni dilynol. Mae r rhain yn cynnwys PDC, gyda mwy na 30 o brosiectau sy n ceisio ymchwil cydweithredol neu fasnacheiddio syniadau wedi derbyn buddsoddiad mewnol; Met Caerdydd ble mae dwy raglen newydd, Get Started ac Accelerator, wedi cael eu datblygu; a Phrifysgol Caerdydd lle mae cyllid wedi cael ei sicrhau o dan Agosrwydd at Ddarganfod: Cronfa Ymgysylltu Diwydiant MRC, sy n ceisio helpu ymchwilwyr mewn gwyddorau bywyd a diwydiant i gydweithio. Mae holl brifysgolion partner SIP wedi elwa n sylweddol o gymryd rhan yn y rhaglen ac mae llawer wedi mynd ymlaen i hybu a buddsoddi mewn rhaglenni tebyg eu hunain er mwyn annog mwy o gyfnewid gwybodaeth rhwng diwydiant ac academia. Cyswllt: Dr Louise Bright E: louise.bright@southwales.ac.uk Ff:

50 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL SPECIFIC Arddangosydd Adeilad Ystafell Ddosbarth Gweithredol Canolfan Arloesi a Gwybodaeth Genedlaethol yn y DU yw SPECIFIC dan arweiniad Prifysgol Abertawe. Ei nod yw trawsnewid adeiladau n orsafoedd pŵer a fydd yn cynhyrchu, storio a rhyddhau ynni ble mae n cael ei ddefnyddio. Partneriaid strategol SPECIFIC yw Tata Steel, BASF, NSG Group a Phrifysgol Caerdydd. Fe i cyllidir gan yr UE drwy gyfrwng Llywodraeth Cymru, Innovate UK ac EPSRC. Ar hyn o bryd, mae gan SPECIFIC bortffolio o fwy na 50 o bartneriaid ymchwil a diwydiant. SPECIFIC yw r unig ganolfan yn y DU sy n datblygu datrysiadau integredig mewn adeiladau sy n cyfuno solar thermal a storio gwres mewn cydweithrediad â storio PV a thrydan. Datblygwyd yr ystafell ddosbarth weithredol, sydd wedi i chynllunio i wneud defnydd positif o ynni, ar Gampws y Bae Prifysgol Abertawe. Mae n arddangos ac yn integreiddio cynhyrchion a thechnolegau adeiladu integredig newydd sydd wedi u datblygu yn SPECIFIC a gyda phartneriaid diwydiannol. Bydd yn galluogi casglu data n sail i ymchwil a r diwydiant adeiladu o ran dylunio adeiladau ynni effeithlon ac effeithiol y dyfodol. Cafodd ei hadeiladu gan ddefnyddio dull adeiladu newydd o banelau ffrâm dur ysgafn yn rhyng-gloi yn cynnwys waliau, lloriau a tho (Matrix). Mae r uwch-strwythur ei hun yn cynnwys 16 tunnell o ddur ac mae r adeilad yn arddangos lliwiau cladin newydd; panelau wal Coretinium magnetaidd y tu mewn a dau gasglydd solar wedi u hintegreiddio yn wyneb y de (Tata Steel). Defnyddiwyd y ffenestri ynni effeithlon diweddaraf (NSG Pilkington) ynddi i gyd ac mae wal fyw yn hybu bioamrywiaeth yn gyson â SoDdGA Cwninger Crymlyn gerllaw. Mae r to n cynnwys PV Integredig Adeilad (BIPVCo - cwmni wedi deillio o Brifysgol Abertawe) a gall gynhyrchu 17kWp o drydan. Gwnaed y storio h.y. dylunio a gosod o gasglu solar i gysylltedd storio mewn cydweithrediad â Solar Plants (busnes lleol), gan ddefnyddio dau fatri hybrid dyfrllyd sy n gallu storio 40kWh gan ddefnyddio system Inverter 24kVA AC. Mae gan y system hon allu i bweru r ystafell 50 Cyswllt: Jess Hughes E: reis@swansea.ac.uk Ff:

51 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL ddosbarth am ddeuddydd o r batris yn unig ac mae n defnyddio ~1.5x Defnydd Ynni cartref teuluol nodweddiadol. Rhyddhawyd ynni gan ddefnyddio system wresogi dan y llawr newydd 10kW SPECIFIC ei hun. Manteision y system hon yw ei bod yn gyflym, ac yn hawdd ei rheoli a chanolbwyntio ar barth arbennig. Dyluniwyd system fesurydd a monitro gynhwysfawr a i gosod ledled yr ystafell ddosbarth. Roedd dyluniad yr Ystafell Ddosbarth Weithredol yn cynnwys cydweithredu ag 20+ o gwmnïau a chymerodd 14 wythnos i w hadeiladu. Gellir rheoli r ystafell ddosbarth drwy ap ac mae n cynnwys technegau a chynhyrchion adeiladu newydd a ddefnyddir am y tro cyntaf. Mae r holl brif gydrannau n gallu cael eu hailgylchu 100% a does dim plastrfwrdd na choncrid yn cael eu defnyddio; mae pentyrrau sgriwiau dur wedi cymryd lle r sylfeini traddodiadol, gan leihau r ôl troed carbon. Dim ond drwy gydweithio ar brosiectau real gyda chwmnïau real, a dod â r rhai yn y diwydiannau adeiladu, ynni a systemau at ei gilydd, y gall ein gweledigaeth o amgylchedd mwy cynaliadwy a llewyrchus gael ei gwireddu. Yn SPECIFIC rydyn ni wedi creu amgylchedd deinamig lle gall pobl a syniadau ffynnu. Rydyn ni n dda iawn yn gwneud yr hyn rydyn ni n ei wneud, ond fedrwn ni ddim gwneud popeth ein hunain. Dyna pam rydyn ni eisiau cydweithredu â sefydliadau arloesol sy n rhannu ein gweledigaeth ni ac sy n gallu gweithio gyda ni i fasnacheiddio gorffeniadau effeithlon. Janet Bell, Cyfarwyddwr Datblygu Busnes 51

52 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL AgorIP Taflu drysau ar agor ar arloesi yn y GIG yng Nghymru Gyda phwysau cynyddol ar Wasanaeth Iechyd Gwladol Cymru, mae darparu gwasanaeth effeithiol a chynaliadwy n hanfodol. Lansiwyd AgorIP ym mis Tachwedd 2016 ac mae n gynllun gwerth 13.5m a gefnogir gan gyllid yr UE drwy gyfrwng Llywodraeth Cymru. Mae n dod ag academyddion, clinigwyr a busnesau at ei gilydd i arloesi gydag ymchwil i dechnolegau gofal iechyd cwbl arloesol. Dan arweiniad Prifysgol Abertawe, bydd AgorIP yn gweithio gyda r GIG a chydweithredwyr diwydiannol ledled Cymru i droi ymchwil arloesol yn gynhyrchion, prosesau a gwasanaethau newydd. Fel rhan o r prosiect ledled Cymru, bydd arbenigwyr masnachol yn helpu gyda datblygu syniadau newydd drwy ddatblygiad profiadol a diwydiannol, gan ddangos prawf o gysyniad i gyllidwyr posib a denu buddsoddiad ymchwil pellach. Mae AgorIP yn adeiladu ar lwyddiant menter flaenorol gan Lywodraeth Cymru, InvestorG8, a ildiodd nifer o gynigion sylweddol o fuddsoddiad mewn busnesau newydd, a chyflwyno elw ddeg gwaith ar y cyllid cyhoeddus a dderbyniwyd. Bydd AgorIP yn cyflymu nifer y mentrau gofal iechyd newydd sy n cyrraedd dwylo clinigwyr a gweithwyr gofal iechyd yn y GIG yng Nghymru, gan wella bywydau cleifion yng Nghymru a thu hwnt. Bydd swyddi hynod sgiliedig yn cael eu creu o ganlyniad i fasnacheiddio technolegau gofal iechyd a dderbyniodd fuddsoddiad, gan roi hwb mawr i economi Cymru. Gyda chefnogaeth AgorIP, mae technoleg seiliedig ar ymchwil arloesol yn Ysgol Feddygol Prifysgol Abertawe yn y cam profi clinigol ar hyn o bryd. Mae n cael ei datblygu n fasnachol drwy gyfrwng y cwmni deillio a ffurfiwyd yn ddiweddar, PulmonIR Ltd, a dderbyniodd wobr Cwmni Sefydlu r Flwyddyn yn 2016 yng Ngwobrau Arloesi MediWales. Bydd yn galluogi clinigwyr i roi diagnosis cyflym a rhwydd o Afiechyd Ysgyfeiniol Rhwystrol Cronig, un o r clefydau mwyaf cyffredin ar yr ysgyfaint yn y DU. Rydyn ni wir wrth ein bodd ein bod wedi cael ein dewis i gynnig gweithgareddau masnacheiddio Prifysgol Abertawe i Gyrff y GIG ledled Cymru. Mae arloesi clinigol o ran cynhyrchion newydd neu ddarparu gwasanaethau n cynnig budd ar unwaith, nid dim ond i iechyd a lles y boblogaeth, ond gall fod yn sbardun arwyddocaol i r economi hefyd. Dr Gerry Ronan, Cyfarwyddwr Prosiect AgorIP a Phennaeth Gwasanaethau Masnachol Prifysgol Abertawe Mae AgorIP eisoes ar y llwybr at greu clwstwr technoleg uchel yng Nghymru sydd wedi cael cefnogaeth gan fuddsoddiad sylweddol o r sector preifat Cyswllt: Jess Hughes E: reis@swansea.ac.uk Ff:

53 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL Mae hwn yn brosiect pwysig a fydd yn darparu dull ledled Cymru o weithredu i droi syniadau a dyfeisgarwch staff y GIG yn gynhyrchion a gwasanaethau newydd. Gyda chefnogaeth cyllid yr UE, bydd y prosiectau yn ein helpu ni i ddatblygu cyfleoedd a fydd yn cyflawni blaenoriaethau gwella iechyd Llywodraeth Cymru a n huchelgais ni ar gyfer datblygiad economaidd. Ysgrifennydd Iechyd Llywodraeth Cymru, Vaughan Gething 53

54 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL Ysgoloriaethau Sgiliau Economi Wybodaeth 2 (KESS 2) Datblygu a chadw r sgiliau ymchwil a datblygu sydd eu hangen i gryfhau r economi wybodaeth yng Nghymru Mae KESS 2 yn rhaglen fawr ledled Cymru a gefnogir gan gyllid yr UE drwy gyfrwng Llywodraeth Cymru. Bydd yn galluogi i fwy na 500 o fusnesau weithio gydag academyddion a myfyrwyr ymchwil ôlradd ar brosiectau ymchwil arloesol sy n ceisio sbarduno twf busnesau. Bydd KESS 2 yn darparu ysgoloriaethau ar gyfer y myfyrwyr ymchwil sy n cymryd rhan ac, yn ystod cyfnod o chwe blynedd, mae disgwyl iddo gefnogi cyfanswm o 645 o gyfleoedd PhD a Meistr Ymchwil cydweithredol. Nod KESS 2 yw cynyddu nifer yr unigolion sydd â sgiliau lefel uwch mewn ymchwil ac arloesi ac sy n gweithio mewn busnesau seiliedig ar wybodaeth yng Nghymru. Dan arweiniad Prifysgol Bangor, mae 8 o brifysgolion o Gymru yn cymryd ran yn KESS 2. Mae partneriaid y cwmni n amrywio o fusnesau bach a chanolig i gwmnïau mawr, mentrau cymdeithasol a chyrff cyhoeddus. Ymhlith yr esiamplau mae Gofal Canser Tenovus, Cyfoeth Naturiol Cymru, Tata Steel, S4C, Gardd Fotaneg Genedlaethol Cymru, Mencap Cymru, Halen Môn, Qioptiq Ltd., P&S Nano Ltd. a Môr-lyn Llanwol Bae Abertawe. Mae prosiectau KESS 2 yn cadw anghenion y busnesau sy n cymryd rhan yn rhan greiddiol ohonynt. Mae r rhaglen yn cynnig cyfrwng cost isel i gwmni ymwneud â phrosiect ymchwil, ynghyd â chyfle i ddatblygu perthynas tymor hir gyda Phrifysgol. Hefyd mae KESS 2 yn darparu llwyfan i gael mynediad at y datblygiadau academaidd diweddaraf a chyfle i ddatblygu gweithgareddau ymchwil a datblygu mewnol. Mae KESS 2 yn rhan o rwydwaith trawsgenedlaethol. Mae myfyrwyr yn elwa o ryngweithio deinamig â myfyrwyr ymchwil eraill a u partneriaid diwydiannol yn rhai o brifysgolion mwyaf blaenllaw Ewrop. Mae cydweithredu rhwng busnesau a phrifysgolion yn cyfrannu n sylweddol at gyflogadwyedd myfyrwyr yn y dyfodol, ac mae r myfyrwyr yn gwerthfawrogi profiad y cyd-destun cwmni. Mae mwyafrif graddedigion KESS yn gweithio yn y diwydiant yn awr. Os ydyn ni am barhau i fod yn llwyddiannus yn yr ystyr o ddrws agored yn rhyngwladol o ran beth mae n ei olygu i fod yn Gymro ac yng Nghymru, mae cynnig y math o gyfleoedd y mae rhaglen KESS 2 yn eu cynnig yn gwbl greiddiol yn fy marn i er mwyn cyflawni r uchelgais hwnnw. Mark Drakeford AC Mae cynllun KESS 2 wedi bod yn gyfle anhygoel i fudiad Gofal Canser Tenovus. Mae wedi rhoi cyfle i ni i fod yn bartner llawer mwy gweithredol yn yr ymchwil a gwneud yn siŵr bod y canlyniadau n cael eu gweithredu a u dosbarthu n eang. Dr Ian Lewis Gofal Canser Tenovus 54 Cyswllt: Dr Penny Dowdney E: p.j.dowdney@bangor.ac.uk Ff:

55 PROSIECTAU CYDWEITHREDOL Fe wnes i sylweddoli bod KESS yn gatalydd i r berthynas berffaith rhyngof i, yr amgylchedd academaidd ac anghenion diwydiannol y byd real. Fe wnes i ddysgu nad yw r gwaith rydw i n ei wneud amdanaf i bellach, nac yn ymwneud â dibenion ehangu gwybodaeth yn unig, ond yn cyfrannu at ddatblygiad diwydiant mewn lleoliad real. Adrian Mironas Myfyriwr PhD KESS 2 ym Mhrifysgol Aberystwyth Dechreuodd y prosiect ym mis Mai 2015 a hyd yma mae 157 o brosiectau n weithredol, yn gysylltiedig â 120 o gwmnïau / sefydliadau ledled Cymru. 55

56