Cofnodion Fforwm Mynediad Lleol De Eryri a gynhaliwyd Dydd Llun 10fed Mawrth 2014 am 5.45 yp Yng Ngwesty r Llew Coch, Dinas Mawddwy

Transcription

1 Cofnodion Fforwm Mynediad Lleol De Eryri a gynhaliwyd Dydd Llun 10fed Mawrth 2014 am 5.45 yp Yng Ngwesty r Llew Coch, Dinas Mawddwy Presennol Aelodau: Mr Hedd Pugh (Cad) Mr David Roberts Mr Andrew Hall Mr O. R. Evans Mr Gareth Roberts Mr Aled Thomas Mr Eifion Lewis Mr Edmund Bailey Mrs Swancott Pugh Mr Eryl Jones Williams Mr Alun Edwards Swyddogion / Sylwedyddion: Peter Rutherford (APCE) Simon Roberts (APCE) Mair Huws (APCE) David Coleman (CG) Dave Williams (APCE) Rhys Gwyn (APCE) Gethin Corps (APCE) Mark S.Tolley (CS Powys) Mr John Morgan (Cad FfMLl Ceredigion) 1. Ymddiheuriadau: Mr E. Marshall Davies Mrs Barbara Rogers Cyng Dewi Owen Mrs Susan Townsend Gofynnodd HP gan fod MST wedi teithio cryn bellter i fynychu y byddai'n gofyn iddo fynd yn gyntaf yn nhrafodion heno - yna dychwelyd i'r agenda arferol. Manteisiodd ar y cyfle i groesawu yr holl arsylwyr, gan gynnwys Mr John Morgan - Cadeirydd Fforwm Mynediad Lleol Ceredigion. Roedd hefyd am gymryd y cyfle i ddiolch i DW am ei waith yn ystod ei amser fel Uwch Warden ar gyfer y PC yn yr ardal ac yn gobeithio y byddai'n mwynhau ei ymddeoliad o fis Mai nesaf ymlaen. Diolchodd hefyd i DC am fynychu ar ei diwrnod i ffwrdd (mae'n rhaid bod y bwyd yn dda!) Cytunwyd 2. Datgan Diddordeb Datganodd HP ddiddordeb yn eitem 4.1 mapio HTCG. Nodwyd 3. Cofnodion Blaenorol Cymeradwywyd 4. Materion yn Codi 1

2 i) Adolygiad Mapio HTC - Map Apêl gan CNC Hysbysodd PR yr aelodau ei fod wedi derbyn y wybodaeth ddiweddaraf gan ML (CNC) ynghylch yr adolygiad mapio 10ml HTCG. Mae lleoliadau'r gwahanol apeliadau yn ymddangos ar y map (eitem 3.1). Ei ddealltwriaeth oedd bod oddeutu 14 o apeliadau o fewn ffin y PC i gael eu clywed gan yr Arolygydd Cynllunio. Bydd rhai ar ffurf gwrandawiadau a rhai fel sylwadau ysgrifenedig. Mae manylion y rhain ar gael hefyd ar wefan yr Arolygiaeth Gynllunio (PINS) pe bai unrhyw un yn dymuno cael mwy o wybodaeth am leoliad unrhyw wrandawiadau a elwir gan yr Arolygydd. Yn dilyn y broses hon, bydd y map terfynol wedyn yn cael ei gyhoeddi ddiwedd mis Medi eleni. Pwysleisiodd nad oedd hyn yn nwylo'r Parc Cenedlaethol, a bod yr ymarfer hwn yn cael ei wneud gan CNC gan eu bod yn ddyletswydd iddynt yn unol â'r ddeddfwriaeth HTCG i gynnal yr adolygiad hwn. Ychwanegodd PR os oedd gan unrhyw aelod unrhyw gwestiynau ynghylch hyn, yna byddai'n ceisio eu hateb neu gael y wybodaeth gan ML yn CNC. Gofynnodd GR pa bryd fyddai r broses apelio yn dod i ben. Credai PR mai ddiwedd Mai oedd hyn. Er mae r broses i r unigolion trydydd parti i roi achos ger bron drosodd ond os oedd yna ffactorau arwyddocaol sy n cyfrannu tuag at hyn yna fe fyddai n debygol y byddai r Arolygydd yn gwrando arnynt. Fodd bynnag, dylid cofio bod y penderfyniad yn sylfaenol yn seiliedig ar y meini prawf llystyfiant ac y byddai n unrhyw apeliadau annilys wedi cael eu taflu allan eisoes. Gofynnodd EB a oeddem yn gwybod maint y tir dan sylw. Dywedodd PR nad oedd ganddo r manylion hyn ond fe ellir ei gael oddi ar wefan PINS, fodd bynnag, yr oedd yn gwerthfawrogi nad yw n hawdd i w ddefnyddio. Gofynnodd GR a oedd posib rhoi rhybudd petai unrhyw rai yn lleol iddo. Dywedodd EB ei bod hi n bwysig felly petai unrhyw gynrychioliadau pellach a wneir ar y wedd hon, yn enwedig gan aelodau r FfMLl, yn cael eu gwneud fel unigolion preifat. Cynigiodd PR i gael copi o r map a oedd yn cynnwys cyfeirnodau r apeliadau. ii) Papur PR par Adran 31 Mynediad Caniataol newidiadau arfaethedig i ddeddfwriaeth er gwybodaeth. Esboniodd PR ei fod wedi ysgrifennu papur byr yn ddiweddar a oedd yn egluro sut y gallai materion Hawliau Tramwy Cyhoeddus o amgylch ffermydd gael eu gwella. Ar hyn o bryd mae unrhyw linellau Adran 31 amgen caniataol o amgylch ffermydd / buarthau yn gweithio'n dda - ac mae nifer o fewn y PC. Fodd bynnag, yr anhawster yw nad yw'r llinell HTC gwreiddiol yn disgyn ymaith, a bydd yn dal i fodoli ar y map diffiniol, felly nid yw'n cynnig fawr o anogaeth i dirfeddianwyr i geisio newidiadau parhaol. Yn ychwanegol at hyn mai r gost afresymol i dirfeddianwyr a all ystyried symud HTC i linell fwy synhwyrol o dan y drefn bresennol. 2

3 Erbyn heddiw, mae llawer o fuarthau amaethyddol yn fusnesau amaethyddol mawr ac mae ganddynt fannau gaeafu / siediau stocio / llaeth / storio / peiriannau mawr ac offer a mannau sy'n gynhenid beryglus. Felly, o ran Iechyd a sicrwydd diogelwch yr oedd er lles pawb hy cerddwyr a thirfeddianwyr fel ei gilydd i ystyried y dull gweithredu hwn. Roedd yn credu y byddai'r dull a amlinellodd yn y papur yn helpu drwy addasu'r Cytundebau Adran 31 fel eu bod wedyn yn dod yn ymroddiad newydd (Adran 25) gan y tirfeddiannwr a hynny wedyn fyddai'r llinell gyfreithiol. Os oedd unrhyw newidiadau arfaethedig yn y Mesur Mynediad a Hamdden sydd ar y gweill, yna fe all hyn fod yn gyfle delfrydol i wneud hyn. Dylai hyn hefyd fod ar gost isel i ymgeiswyr. Yr oedd yn gwerthfawrogi y byddai angen iddo fod yn ddarostyngedig i feini prawf penodol fel cymeradwyaeth gan y Fforymau ar lefel leol. Fodd bynnag, byddai hyn yn ymofyn dull cytbwys gyda phob achos yn cael ei adolygu yn ôl ei deilyngdod a dylai tirfeddianwyr fod yn ymwybodol na all ceisiadau gael eu cymeradwyo yn syml iawn drwy `gais '. Y fantais yn hyn yw y gall annog tirfeddianwyr i ymgysylltu â'r Fforymau mewn ffordd fwy ystyrlon a chael gwared ar yr agwedd negyddol o gael hawliau tramwy cyhoeddus o fewn eu cwrtil. Dywedodd AE fod hyn yn swnio'n rhy debyg i synnwyr cyffredin iddo fo. Ychwanegodd, fel y tynnodd PR sylw ato, os yw'r llinell wreiddiol hon yn parhau o fewn yr iard, yna fe fydd y tirfeddiannwr yn parhau i gael materion a wnelo atebolrwydd am Ddeiliaid a'r Cyhoedd i'w hystyried os yw pobl yn mynnu cerdded y llinell swyddogol yn hytrach na'r llinell ganiataol Adran 31. Felly yr oedd o fudd i bawb i ystyried y newid hwn ac yr oedd yn credu bod yr amseriad yn dda o gofio bod yna nifer o newidiadau i symleiddio deddfwriaeth yn cael ei ystyried ar hyn o bryd gan Lywodraeth Cymru. Esboniodd PR ei fod hefyd wedi anfon y papur hwn i'r Swyddogion perthnasol yn Llywodraeth Cymru, yr Undebau Ffermio a'i gyd-swyddogion Hawliau Tramwy i'w hystyried ac y roedd wedi derbyn ymateb ffafriol. Dim ond ymofyn am newid syml i'r ddeddfwriaeth gyfredol oedd hyn. Gofynnodd i DC am ei farn am hyn. Cytunodd DC gyda hyn mewn egwyddor a dywedodd y bydd rhaid i rai meini prawf penodol gael eu cymhwyso. Yn arbennig, fe ddylai fod budd i r cyhoedd ac y gall dodrefn gael eu gwella neu eu symud hyd yn oed er enghraifft fel amnewid camfeydd am giatiau. Yn sicr mae lle i symleiddio'r ddeddfwriaeth a symud llinellau diffiniadol i lwybrau mwy synhwyrol heb fiwrocratiaeth ddiangen a lleihau costau. Cyfaddefodd, heddiw petai tirfeddianwyr yn chwilio am Orchymyn Gwyro o dan y Ddeddf Priffyrdd, yna fe allai hyn gostio miloedd o bunnoedd. Yr oedd hefyd yn amlwg y gallai Llywodraeth Cymru fod yn 'troi yn ôl `oddi wrth rhai cynigion gwreiddiol o fewn y papur cyn ymgynghori gwreiddiol ar gyfer y Papur Gwyrdd Hamdden a Mynediad. Yr oedd 33% o'r ohebiaeth i Lywodraeth Cymru mewn ymateb i'r ddogfen cyn ymgynghori a'r Papur Gwyrdd arfaethedig. Yr oedd y Mesur Di-Reoli o San Steffan a'r adran sy'n delio â Hawliau Tramwy Cyhoeddus hefyd wedi cynhyrchu 3

4 gohebiaeth sylweddol ac efallai y byddai n dda cael gwared ar agweddau HTC o'r mesur hwn a chael deddfwriaeth ar wahân i ddelio â hyn. Gofynnodd GR beth oedd y term 'cyfleus a mantais i'r ddwy ochr' yn y papur yn ei olygu. Roedd yn credu bod yna eisoes ofyniad bod yn rhaid i berson sy'n ceisio gwyriad i arddangos bod y llwybr gwyro arfaethedig yr un mor gyfleus â'r llinell bresennol. Dywedodd DC fod hyn yn gywir a bod hynny o fewn y canllawiau - y diffiniad oedd y dylai'r llinell newydd fod 'yr un mor helaeth'. Dywedodd PR y dylai'r broses hon fod o fudd i'r ddwy ochr (mantais) i gerddwyr a thirfeddianwyr a ddim yn esgus gan dirfeddianwyr i wneud dim byd ond gwneud cais i symud hawliau tramwy cyhoeddus a hynny heb fod o fudd i'r cyhoedd. Byddai GR yn cefnogi unrhyw gynigion i symleiddio, lleihau costau a gwneud rheoli Hawliau Tramwy yn haws ac yn fwy cyfleus i bawb. Fodd bynnag, yr oedd yn credu y dylem fod yn ofalus bod unrhyw newidiadau o fudd i ddefnyddwyr. Ychwanegodd AE ei fod yn meddwl bod hyn yn opsiwn da oherwydd ar hyn o bryd nid oes unrhyw fecanweithiau eraill i alluogi hyn heblaw am geisiadau safonol, sydd yn gostus, hir a gallent fod yn destun gwrthwynebiad annilys. Dywedodd EB y gallai diffiniad gwirioneddol y llinell ar y ddaear gael ei gwneud yn fwy hyblyg, yna gallai newidiadau gael eu gwneud heb effaith yr holl newidiadau cyfreithiol costus a biwrocrataidd iawn. Yr egwyddor sylfaenol yn y fan hon yw y dylai unrhyw newidiadau eraill arfaethedig fod o fudd i'r ddwy ochr fel yr amlinellir ym mhapur PR. Mynegodd GR y farn, os yw tirfeddiannwr yn dewis rhwystro llinell ac yn tywys pobl i ddilyn llinell arall, yna gall hynny beryglu'r rhwydwaith. Ailadroddodd PR fod y papur yn dweud bod yn rhaid i unrhyw newidiadau fod 'o fudd i bawb' ac ni ddylai fod yn bosibl i dirfeddianwyr i ddod ymlaen gyda chynlluniau i wneud dim byd ond symud / tynnu hawliau tramwy cyhoeddus oddi ar eu tir. Credai hefyd mai'r Fforymau oedd yn y sefyllfa orau i wneud y penderfyniadau hynny ar sail eu gwybodaeth leol a'i ddymuniad oedd y byddai Llywodraeth Cymru yn cydnabod hyn. Meddyliodd HP y byddai annog pobl i weithio gyda'i gilydd yn y fath fodd ac y mae'r papur hwn yn ei amlinellu yn ffordd gadarnhaol iawn ymlaen. Ychwanegodd DW fod yna ar hyn o bryd yn ei amcangyfrif o tua 15 o fath Adran Cytundebau 31 yn eu lle o fewn y PC ac roedd hyn yn fuddiol o ran Iechyd a Diogelwch y cyhoedd, materion sydd a wnelo atebolrwydd perchennog y tir a'u diogelwch yn y cartref. O fewn y 15 dim ond un gwyn sydd wedi bod erioed. Gofynnodd GR pwy oedd wedi talu am eu creu a r gwaith cynnal a chadw wedi hynny. Dywedodd DW, fel llwybr caniataol, mai r PC yn gyffredinol sydd yn talu am y gwaith cynnal a chadw. 4

5 Gwnaeth GR y sylw ei fod o n meddwl ei fod yn od iawn nad oedd y tirfeddiannwr yn gwneud unrhyw fath o gyfraniad tuag at y broses hon a i fod o n gwrthwynebu ei fod yn cael ei dalu allan o r pwrs cyhoeddus. Eglurodd PR mai holl ethos y papur ydi symud y HTC ac annog mwy o weithgaredd proactif. Dywedodd EJW fod mwy o fudd cyhoeddus yma a bod hynny n hanfodol i'r mater hwn. Ychwanegodd GR fod arian sylweddol wedi cael ei wario ar lwybrau troed - yn nodweddiadol drwy amrywiol gynlluniau Amaeth Amgylcheddol yn y gorffennol ac nid yw llawer o'r rhain hyd yn oed yn wybyddus i'r cyhoedd. Dywedodd PR ei bod yn annheg i gymharu'r papur cynnig hwn gydag unrhyw Gynlluniau Amaeth Amgylcheddol blaenorol gan fod hyn yn hollol wahanol i'r hyn a oedd yn cael ei gynnig yma. Ychwanegodd DW fod hyn yn wir yn sefyllfa o 'bawb ar eu hennill' ac roedd yn ateb pragmatig at ddant pawb. Gwelai EB hyn o safbwynt ehangach. Y mae mecanwaith o'r fath yn fwy buddiol o ran Iechyd a Diogelwch, preifatrwydd, diogelwch a sicrwydd ar gyfer y llwybr. Yr oedd HP farn bod hyn yn ateb synhwyrol i rwydwaith a grëwyd amser maith yn ôl ac nid oedd yn gwneud synnwyr mewn amgylchedd ffermio fodern fel heddiw er ei fod yn dal i fod o fudd i'r cyhoedd. Cynigiodd EJW ein bod yn cefnogi'r papur hwn. Gofynnodd HP am bleidlais Cytunwyd gan y mwyafrif. Ychwanegodd JM (Ceredigion) ei fod o'n meddwl bod hyn yn gynnig diddorol a synhwyrol iawn. Roedd yn gwneud synnwyr i geisio gwella'r sefyllfa ac fe fyddai'n rhoi hyn gerbron Fforwm Mynediad Lleol Ceredigion i'w ystyried ganddynt. Ychwanegodd EJD, o ran pobl anabl neu rannol anabl allan yng nghefn gwlad, y byddai'n llawer gwell ganddynt aros draw oddi wrth unrhyw fuarthau prysur a bod manteision enfawr i unrhyw newidiadau arfaethedig drwy gyfrwng y papur hwn cyn belled â bod y dodrefn yn addas. iii) Llwybr Branwen, Harlech Gwelliannau Eglurodd PR nad oeddynt wedi newid y wefan eto ond ei bod yn cael ei addasu i gwmpasu r llwybr arfordirol fel dewis amgen hirach. 5. Gohebiaeth 5

6 i) LlC Ymateb Glastir i lythyr y FfMLl ynghylch darpariaeth mynediad Glastir Uwch ac ymglymiad y FfMLl. Eglurodd PR fod cyfranogiad y FfMLl ar gyfer yr elfen sydd a wnelo mynediad caniataol Glastir a'r adolygiad mapio yn cael ei wneud yn flynyddol ar hyn o bryd. O ystyried bod mwy o gontractau yn dod ymlaen credai'r aelodau bod yr amser hwn yn gyfnod rhy hir ac o bosib bod yna rai mentrau da a allai gael eu colli. Felly, yr oeddynt wedi gofyn i Fwrdd Prosiect Glastir ystyried i'r FfMLl adolygu ceisiadau ar sail 'pan a phryd.' Yn dilyn ein gohebiaeth yr oedd wedi cyfarfod â Rheolwr Prosiect Glastir i drafod y mater hwn. Maent yn dweud y byddent yn ystyried hyn, ond nid ar gyfer y flwyddyn hon. Un o'r pryderon a godwyd ganddynt yn ddigon dilys oedd nad oedd pob Fforwm Mynediad Lleol yn gyson nac yn rhagweithiol ar draws Cymru. Gofynnodd PR iddynt hefyd iddynt ailystyried safonau'r dodrefn y maent wedi eu mabwysiadu ac yr oedd wedi argymell y dylai Glastir ddefnyddio'r Safon Brydeinig bresennol ar gyfer Bylchau Giatiau a Chamfeydd BS 5709; 2006 fel safon ofynnol. Dywedwyd y byddant hefyd yn ystyried yr agwedd hon. Soniodd fod rhai Swyddogion Glastir wedi dod ynghyd â rhai syniadau yn ddiweddar ac roedd rhai yn amlwg yn hen lwybrau Tir Gofal nad oedd yn cwrdd â'r meini prawf ar gyfer Glastir. Roedd hyn yn siomedig pan ddylai llwybrau Glastir ddim ond yn cael eu clymu i Lwybrau Cenedlaethol, Llwybr Arfordir Cymru Gyfan, traciau Beicio Cenedlaethol neu gysylltiadau defnyddiol i gefn gwlad agored. Ychwanegodd MH nad oedd y llwybr ffyrdd hyn wedi cael eu cymeradwyo n barod gan y Fforwm a u bod eisoes ar y map. ii) Llythyr i Glastir par adeiladau segur fel darpar Fythynnod Mynydd yng nghefn gwlad. Yr oedd y llythyr hwn wedi mynd i mewn i Glastir yn sgil y cyflwyniad a roddwyd gan Tony Blackburn o Gymdeithas `Bythynnod Mynydd' (MBA) a'r potensial ar gyfer defnyddio, lle bo hynny'n addas, adeiladau segur yng nghefn gwlad fel Bythynnod. Soniodd PR hefyd bod TB wedi gofyn i ni amlygu'r ffaith bod y ffigur o 110k yn cwmpasu'r cyfan o gyllideb yr MBA ac nid datblygiadau newydd yn unig ydoedd. Byddai'n nodi hyn yn y cofnodion. Dywedodd ORE yn ôl ei ddealltwriaeth o, o dan Tir Gofal y gallai adeiladau o'r fath ddim ond cael eu datblygu ar gyfer defnydd amaethyddol. Yr oedd yn ansicr ynghylch meini prawf Glastir ond byddai hyn yn ddull gweithredu defnyddiol ac fe allai achub rhai o'r adeiladau ynysig hŷn rhag mynd yn gwbl adfail. Ychwanegodd PR y byddai'n ddefnyddiol i 'ymestyn' meini prawf cynllunio fel ei fod yn dod yn ddatblygiad a ganiateir. Er na fyddai gan y rhain unrhyw fynediad ffurfiol i gerbydau ac mewn ardaloedd ynysig yn unig. Byddai hyn hefyd yn ymofyn am rywfaint o empathi gan y frawdoliaeth gynllunio. 6

7 Crybwyllodd AT fod ganddynt hwy un ar eu tir (CNC - CC) ac er ei fod yn ynysig yr oedd digon yn ymweld ag o ac yr oedd wedi profi'n llwyddiannus yn wir ac roedd yn credu bod y cyngor diweddaraf yn edrych ar ddatblygiad a ganiateir o fewn daliadau amaethyddol. Mae'r gofyniad sydd a wnelo Bythynnod yn sylfaenol iawn gyda llety syml mewn ardaloedd anghysbell heb unrhyw fath o `fanteision cyfoes'. Ychwanegodd GR ei fod yn gwbl gefnogol i'r MBA a'r egwyddor o ddatblygiadau Bythynnod. Dylem fod yn barod i roi arweiniad i Glastir neu gynllunwyr ar leoliad ac addasrwydd adeiladau. O bosibl mae hyn ymofyn rhyw fath o strategaeth. Dywedodd HP fod y broses hon wedi dechrau ac mae'r ddeialog gyda Glastir yn ddechrau da. Crybwyllodd EB yn anffodus fod darpariaethau Glastir ar gyfer adeiladau segur ar gyfer dibenion amaethyddol yn unig ond bod dod o hyd i ddefnydd ar gyfer hen adeiladau heb bwrpas amaethyddol fel Bythynnod mewn ardaloedd anghysbell yn ei hanfod yn syniad da iawn. iii) E-bost PR - Ymateb i ddogfen ymgynghorol Cyfoeth Naturiol Cymru Cynllunio ar gyfer y dyfodol. Eglurodd PR bod y ddogfen hon wedi ymddangos yn hwyr (23/12/14!) a'i fod o wedi ymateb mor gyflym ag y bo modd o ystyried y ffrâm amser byr a gafodd. Oddi ar Tud15 darllenwyd cynnwys yr amcan perthnasol o'r ddogfen fel a ganlyn: "Byddwn yn darparu ac yn galluogi cyfleoedd hamdden a mynediad sy'n cyfrannu at wella iechyd a lles pobl". Mae'r pwyntiau bwled dilynol yn yr adran yn sôn am hwyluso mynediad a gwella iechyd a lles ar gyfer pobl trwy ddefnyddio Hawliau Tramwy Cyhoeddus, Llwybr Arfordirol Cymru Gyfan a Llwybrau Cenedlaethol. Yr oedd ymateb PR wedi nodi nad oedd unrhyw sôn am ddarpariaeth tir mynediad HTCCG ynddo ac yn arwyddocaol yr oedd yr elfen hon ar goll. Yr oedd wedi gofyn hefyd eu bod yn ystyried ychwanegu'r potensial ar gyfer creu mynediad i lynnoedd ac afonydd yn y ddogfen. iv) Cod Diogelwch Llwybr Arfordir Cymru CNC Ymateb erbyn 14 Mawrth yn unol ag eitem Agenda 8) 6. Mynediad Cerbydol Modurol Cynaliadwy yng Nghefn Gwlad Diolchodd MST i'r aelodau am y cyfle i roi ei gyflwyniad heno. Eglurodd ei fod yn Swyddog Mynediad i Gefn Gwlad gyda Chyngor Sir Powys a heno byddai'n siarad am reolaeth gynaliadwy Cerbydau a Yrrir yn Fecanyddol (MPVs) ar gerbydau hamdden. Ers 2005 pan fu cynnydd amlwg yn y gweithgaredd hwn yr oedd wedi cronni profiad sylweddol yn y maes hwn. 7

8 Ym Mhowys mae 220 km o gilffyrdd. 8150km o Hawliau Tramwy Cyhoeddus (25% o `Hawliau Tramwy Cyhoeddus Cymru) a 33% o dir Mynediad HTCCG, 750km o lwybrau a 2500km o lwybrau eraill a reolir o ryw fath, gan gynnwys Llwybrau Cenedlaethol. Byddai defnyddwyr yn dadlau ar 80km ei fod yn ddefnyddadwy yn gyfreithlon, ond barn MST yw mai mater i r defnyddiwr yw ceisio am DMMO er mwyn pennu hawliau cyhoeddus. Eglurodd eu bod hefyd wedi datblygu tri chyhoeddiad gwahanol fel canllawiau ar gyfer perchnogion tir, coedwigwyr a datblygwyr o ran rheoli'r llwybrau hyn. Byddai'n ceisio osgoi cyfeiriadau penodol at rannau penodol o ddeddfwriaeth (gan fod hyn yn hynod o gymhleth) ond byddai'n ceisio gwneud y mater hwn mor glir ag y bo modd. Yn 2006 roedd ganddynt bedwar o gilffyrdd sy'n agored i bob math o drafnidaeth (BOATS)a oedd wedi dioddef difrod sylweddol. I gywiro hyn, fe wnaethant osod Gorchmynion Ffyrdd Dros Dro (TRO) er mwyn rhoi amser i gywiro hyn, hynny ydi, atgyweirio ac adfer. Yn dilyn hyn, maent wedi derbyn nifer o geisiadau o dan y Ddeddf Rhyddid Gwybodaeth a cheisiadau o dan y Rheoliad Rhyddid Gwybodaeth Amgylcheddol (deddfwriaeth yr UE) yn gofyn ar ba sail y cafodd y rhain eu gosod gan y grwpiau defnyddwyr. Ddeddf Rhyddid Gwybodaeth (FOI). Yn anffodus, nid oedd ganddynt 'strategaeth mynediad modurol' yn ei lle ar y pryd ac fe setlwyd y mater allan o r llys. Yn dilyn hynny cyflwynwyd rhybudd LARA arnynt yn 2005 (gan y defnyddwyr hamdden) i atgyweirio un o'r llwybrau hyn er mwyn ei adfer i gyflwr da. Mae lefel wirioneddol y gwaith a'r safon ofynnol yn destun trafodaethau parhaus. Mae'r llwybr, sydd wedi bod yn destun y rhybudd yn dir mawnog ucheldirol nodweddiadol a chilffordd ynysig sy'n 9km o hyd. Gofynnodd PR os mai r grwpiad defnyddwyr swyddogol LARA 1 a oedd yn gyfrifol am y rhybudd. Dywedodd MST fod hyn wedi cael ei wneud gan unigolyn a all fod yn aelod o rai o'r grwpiau defnyddwyr. Yn dilyn hyn, maent wedi sefydlu Grŵp Defnyddwyr Cilffyrdd sy'n cyfarfod ddwywaith y flwyddyn ac mae'n cynnwys sefydliadau 4 * 4 fel LARA a'r Trail Riders Fellowship (TRF) i chwilio am atebion ymarferol, ond cyfaddefwyd fod hyn bob amser yn tueddu i ddiweddu fel profiad braidd yn negyddol, er bod rhai pethau cadarnhaol wedi dod allan. Mae r Grwp defnyddwyr yn cynnwys gyrrwyr oddi ar y ffordd i gyd, ac maent yn gwthio i ddefnyddwyr cyfreithlon i gyd i gael eu cynrychioli petai grŵp fel hyn yn parhau. Eglurodd ymhellach fod yna grŵp arall - 'WORMSG` - Grŵp Llywio a Moduro Oddi ar y Ffordd Cymru a sefydlwyd yn 2004 yn ne Cymru ac a oedd yn delio yn bennaf â phroblemau anghyfreithlon (CNC - CC) ar dir yn ne Cymru ac i ddatblygu ymagwedd fwy cyson ar draws Cymru gyfan. Yn 2006 ac yn dilyn hynny yn 2010 datblygwyd adroddiad a oedd yn argymell mai elfennau pwysig tuag at ddod o hyd i atebion oedd darpariaeth, addysg a gorfodaeth ac bod yr holl elfennau yn allgynhwysol. Cydnabuwyd nad oedd ddim ond am orfodi neu atgyweirio, ond am reolaeth ar sail synnwyr cyffredin da. Yn awr 1 LARA - Motoring Organisations` Land Access and Recreation Association 8

9 mae yna Fforwm Oddiar y Ffordd Canolbarth Cymru yn edrych ar sut mae r strategaeth WORMS yn cael ei datblygu ar lefel ranbarthol. Yn dilyn hyn fe gysylltodd LlC gyda CGCC (CNC) gyda'r bwriad o ddatblygu prosiectau peilot i geisio datrys y materion hyn. Roedd un yn seiliedig yng Nghaerdydd sef trac oddi ar y ar y ffordd - yn bennaf i ddelio â mwy o faterion ymddygiad gwrthgymdeithasol trefol sy'n ymwneud â gyrru yn anghyfreithlon oddi ar y ffordd ar feiciau modur. Mae hyn wedi bod yn llwyddiannus tu hwnt. Un arall oedd Prosiect Enghreifftiol Mynyddoedd Cambria a oedd yn cynnwys tri Chyngor - Powys, Ceredigion a Sir Gaerfyrddin. Cafodd ei gydnabod yn llawn bod gan yr holl ardaloedd fel materion tebyg a bod angen rhyw fath o 'fframwaith cynaliadwy` i reoli gyrru oddi ar y ffordd yn gyffredinol. Roedd y grŵp wedi gofyn i'r defnyddwyr lle'r oeddynt mewn gwirionedd eisiau mynd ac fe wnaethant nodi tua 610km o lwybrau waeth beth fo eu cyfreithlondeb. O fewn hynny yr oedd yna ffactorau eraill a oedd angen eu hystyried, gan gynnwys treftadaeth naturiol fel Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SSSI) ac Ardaloedd Cadwraeth Arbennig (ACA). Mae ffactorau eraill yn cynnwys pellenigrwydd gweledol a nodweddion archeolegol a chynaliadwyedd y wyneb. Mae'r diffiniad o anghysbell yn ddiddorol ond yn seiliedig ar lwybr sydd yn gyffredinol 3km o'r ffordd. Ffactor pwysig arall oedd cymeriad cynaliadwy gwirioneddol y llwybr a sut y gall hyn gefnogi traffig cerbydol yn gynaliadwy. Mae'n rhaid i bob llwybr a nodwyd ddiwallu r pedwar maen prawf yn seiliedig ar system goleuadau traffig. Mae coch yn golygu bod y llwybr yn anghynaliadwy, gwyrdd yn golygu y dylai fod yn gynaliadwy - gall ambr olygu rhywbeth rhwng y ddau, hynny ydi, gyda pheth gwaith arnynt fe all rhai llwybrau symud ymlaen i wyrdd. O ran cyfanswm y 610km roedd gan tua 5% statws gwyrdd. Fodd bynnag, nid yw hyn yn cael ei ystyried yn ddigonol gan y gweithgor rhanddeiliaid. Pwysleisiodd nad oedd y syniad o geisio gweithio gyda'i gilydd i gyflawni rhyw fath o rwydwaith ymarferol yn gweithio ac yn anffodus, ond yr oedd yn dangos y broblem. Teimlai'r grwpiau defnyddwyr bod y Cyngor yn bod braidd yn annidwyll, sydd, o'i safbwynt o yn annheg ac yr oedd peth cymhelliad tanategol i hyn. Mae'r defnyddwyr wedi mynegi bod y llywodraeth wedi bod yn annheg mewn perthynas â'r Ddeddf NERC Gofynnodd EB a fyddai MST yn gallu ymhelaethu ar y cysyniad o bellenigrwydd. Dywedodd MST yn gyffredinol bod hyn yn oddrychol ond roedd y rhain yn llwybrau yn llythrennol yng nghanol nunlle, a lle buasech yn dymuno cael 'mwynhad tawel', yna fe ddylai fod yn llwybr coch. Os fyddai'n agos at eiddo neu ffyrdd presennol yna byddai i'r gwrthwyneb ac yn dod yn llwybr ambr neu wyrdd. Yr oedd yn bwysig nodi bod y meini prawf a'r materion hyn i gyd ddim ond yn berthnasol i lwybrau cyfreithiol presennol ac y dylai'r defnydd anghyfreithlon gael ei drin ar wahân. petai'r llwybr anghyfreithlon yn cwrdd â'r holl brofion hyn ac yn "wyrdd", yna dylai hyn gael ei ddefnyddio fel caniataol, neu o bosibl gael ei flaenoriaethu fel hawliad DMMO, i brofi bod hawliau cyhoeddus yn bodoli. Gofynnodd GR a oedd yn wybyddus pam fod y defnyddwyr yn dewis rhai llwybr ffyrdd ac nid y lleill. 9

10 Dywedodd MST bod defnyddwyr yn gyffredinol, ddim ond eisiau defnyddio llwybrau gydag arwynebau sydd heb eu selio, sy'n mynd yn erbyn cynaliadwyedd oni bai ei fod yn cael ei reoleiddio. Eu nod oedd ceisio cysoni hyn felly o leiaf yr oedd rhywfaint o ddarpariaeth a oedd yn gynaliadwy. Dywedodd GR yn ôl ei ddealltwriaeth o fod y defnyddwyr hyn yn ffafrio llwybr ffyrdd a oedd yn her ac yn anoddach i yrru arnynt. Yna siawns y dylai rhai o'r rheiny gael eu cynnwys - er ei fod yn gwerthfawrogi y bydd rhai ardaloedd yn cael eu dynodi a gall eu gweithgareddau cerbydau fod yn niweidiol ddifrifol mewn ardaloedd o'r fath. Ychwanegodd MST bod defnyddwyr yn ystyried y 5% (fel `llwybrau gwyrdd ') ac roeddynt yn cytuno efallai nad oeddent yn peri digon o her iddynt. Dangosodd amryw o enghreifftiau o draciau o ansawdd gwael a oedd yn amlwg yn anaddas ar gyfer defnydd cerbydol ac nad oedd (ym marn PCC) yn gynaliadwy yn y tymor hir ac eraill a oedd ar hyn o bryd mewn cyflwr rhesymol. O ystyried cyflwr rhai o'r traciau hyn yr oedd hefyd materion amaethyddol fel gofynion ar gyfer cydymffurfio â gofynion cynlluniau amaethamgylcheddol. Soniodd am y Fenter 'Troedio'n Ysgafn` a ddechreuodd fel sefydliad elusennol yn yr Unol Daleithiau sy'n enwebu llysgenhadon llwybrau ar gyfer pob ardal ac maent wedi datblygu dulliau synhwyrol tuag at faterion. Maent hefyd wedi trefnu diwrnodau hyfforddiant ar gyfer gwirfoddolwyr ac am helpu gyda marcio pa ffordd i fynd gyda golwg ar sicrhau perthynas fwy adeiladol gyda'r grwpiau hyn. Mae MST hefyd wedi arwain ar ddarparu hyfforddiant i lysgenhadon Troedio'n Ysgafn (Treadlightly). Gofynnodd EB be oedd lled gwirioneddol cilffordd. Dywedodd MST nad oedd hyn yn lled sefydlog a'i fod yn amrywio o drac i drac ond yr oedd rhywle rhwng 3m a 5m (fel uchafswm). Efallai ei fod wedi cael ei gofnodi ar ddyfarniadau Amgaeadau, neu o bosibl bod cyfartaledd lled yn y datganiad. Ychwanegodd fod rhai traciau dan GRhT (TRO) sydd wedi cael eu cau yn dechrau adfer. Mae'r Cyngor wedi croesawu'r dull triphlyg - sef rhoi ffurflenni adrodd ynghylch defnydd anghyfreithlon ar gael i'r cyhoedd ac y gellir eu trosglwyddo i'r Heddlu pan yn berthnasol. Mae mecanweithiau eraill a ddefnyddir hefyd yn cynnwys Gorchmynion Ymddygiad Gwrthgymdeithasol Adran 59 sy'n gallu cael eu defnyddio ar y cyd â'r Heddlu. Fodd bynnag, mae casglu tystiolaeth ac erlyn yn anodd ac mae'n anodd i Swyddogion yr Heddlu fod yn dyst i ddigwyddiadau. Roedd yn credu y dylai hyn i gyd gael ei wneud fel gwaith ar y cyd er mwyn goresgyn y mater hwn. Gofynnodd PR a oedd yna unrhyw orfodaeth wedi digwydd ac a oedd unrhyw gerbydau wedi cael eu cymryd yn anghyfreithlon. Dywedodd MST fod unrhyw ganlyniadau i orfodaeth wedi bod yn siomedig yn gyffredinol yn enwedig yn ardal Ymddiriedolaeth Élan ac nid oes fawr o weithrediadau sting wedi digwydd. Mae r gallu i ddefnyddio a.59 PRA, a.34 ac 165A RTA 1988 yn gyfyngedig, ond fe ddylid ei ddefnyddio bob amser pan fo amgylchiadau yn cynnig ei hun. Soniodd y gall cyflwyno GRhT fod yn ddarostyngedig i wrthwynebiad yr oeddynt yn cymhwyso 2 ORhT parhaol ac fe wnaethant golli r achos ar fater technegol ac yr oedd 10

11 hyn yn eu hatal rhag gwneud y gorchymyn. Gellir gweld hyn ar wefan Ballii. Wrth ystyried gwrthwynebiadau, penderfyniad y Cyngor yw pennu a ddylai gorchymyn gael ei wneud ac yn syml maent angen rhoi ystyriaeth i r gwrthwynebiadau. Fodd bynnag, gall y brif sail dros wneud GRhT fod fel a ganlyn o dan a.1 RTRA 1984: a) For avoiding danger to persons or other traffic or for preventing the likelihood of any such danger arising. b) For preventing damage to the road or to any building c) For facilitating the passage on the road d) For preventing the use of the road by vehicular traffic of a kind which or its use by vehicular traffic in a manner which is unsuitable having regard to the exisiting character of the road e) Without prejudice to d) for preserving the character of the road where it is specially suitable for use by persons on horseback or on foot f) For preserving or improving the amenities of the area Gofynnodd GR a oedd MST yn gallu gwahaniaethu rhwng traffig lleol ac ymwelwyr. Dywedodd MST y gellid manylu ynghylch unrhyw faterion o r fath o fewn unrhyw ORhT. Yn nodweddiadol ffermwyr yn cael mynediad at eu tir ayyb yn ogystal â cherbydau argyfwng ayyb. Ychwanegodd bod angen i Awdurdodau Parc Cenedlaethol yn ogystal ag unrhyw Gyngor fod yn arbennig o ymwybodol o ORhT adran. 122 a'r angen i gynnal ymarfer cydbwyso cyn dod at benderfyniadau mewn perthynas â gwneud cais am PRhT. Hynny yw wrth ystyried GRhT os yw ffordd wedi cael ei difrodi a bod gorchymyn yn cael ei gymhwyso, yna beth pa effaith fyddai hyn yn ei gael ar lif y traffig. Dylai unrhyw adroddiadau hyn roi sylw dyledus i hyn. Gofynnodd MH beth yw r sefyllfa ym Mhowys ar hyn o bryd. Dywedodd MST fod ganddynt dri ar hyn o bryd. Roedd gan ddau ohonynt Orchymyn Rheoleiddio Traffig, ond a gafodd eu dirymu gan yr Uchel Lys, ac mae n dal i edrych ar un ohonynt nawr. Mae gan orchymyn Adran 116 o r Ddeddf Priffyrdd hefyd y potensial i gael gwared ar lwybrau, a u cau i bob diben, a diddymu hawliau cerbydau / traffig. Byddai hyn yn eu tynnu oddi ar y map diffiniol, ond mae'n rhaid dangos bod y llwybr yn ddiangen; bydd y Llys Ynadon yn penderfynu ar hyn yn seiliedig ar y dystiolaeth a gyflwynwyd. Mae n bosibl defnyddio'r mecanwaith hwn i wyro llwybrau hefyd. O ran Gorchymyn Rheoleiddio Traffig, nid oes angen cau llwybr yn gyfan gwbl, dim ond dros dro o dan adran 14 o Ddeddf Rheoleiddio Traffig Ffyrdd Efallai y bydd hynny'n caniatáu amser i r llwybr gael adfer neu i r Swyddogion ddod o hyd i gyllid ac ymgymryd â chyfradd resymol o waith atgyweirio o ystyried y ddyletswydd i gynnal a chadw. Unwaith y i cwblheir, gellid diddymu r Gorchymyn Rheoleiddio Traffig neu adael iddo ddod i ben, ac yna ail-agor y llwybr. Gellir hefyd diddymu Gorchymyn Rheoleiddio Traffig parhaol am ei fod ddim ond mor barhaol ag sydd angen iddo fod. 11

12 Gofynnodd EJW os oes strwythur ar lwybr, megis pont restredig, yna sut y gellid ei amddiffyn os oes perygl iddo gael ei ddifrodi. Ac a yw Llywodraeth Cymru yn bwriadu cymryd mwy o r ddeddfwriaeth hon gan San Steffan, a tybed wedyn a fyddai n bosibl cymryd agwedd gwahanol i r broblem. Ychwanegodd fod proses y Llys Ynadon yn swnio'n fwy rhesymol oherwydd byddai ganddynt fwy o wybodaeth leol a dealltwriaeth o'r materion, a gellid ymweld â safle cyn gwneud penderfyniad. Dywedodd MST, o ran pont restredig (Heneb Restredig), y buasent yn trafod y mater gyda CADW a r Ymddiriedolaeth Archeolegol leol er mwyn asesu graddau r difrod. Dylid gofyn rhai cwestiynau penodol, megis a yw wedi i ddifrodi neu n beryglus, a oes posibilrwydd y gellid ei golli, ac a yw n cyfrannu at amwynder yr ardal. At hynny, mae'n bosibl cau rhai rhannau o'r ffordd os ydynt o fewn Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (Deddf Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad 1981) at ddibenion cadwraeth. O ran Llywodraeth Cymru, mae wedi ymweld â i safleoedd ei hun er mwyn asesu r materion drosti i hun, er enghraifft Gwarchodfeydd Natur Cenedlaethol. Mae n ddiddorol nad oes ganddi strategaeth Gyrru Oddi ar y Ffordd, ac mae Powys yn gweithio o i un ei hun (a gymeradwywyd ym mis Mawrth 2012) - gellir llwytho copi i lawr o i wefan os oes unrhyw un yn dymuno i defnyddio. Ond mae n golygu llawer iawn o waith, ac mae hyd yn oed y grwpiau defnyddwyr yn ystyried ei bod yn ddogfen resymol. Fodd bynnag, mae materion cyfredol yr Uchel Lys yn ymwneud yn unig â'r hyn a gafodd ei asesu fel llwybrau coch ac nid y llwybrau gwyrdd. Dywedodd EB y byddai r holl gostau cyfreithiol ar gyfer Powys hyd yma wedi bod yn sylweddol ac roedd wastad yn fater o gydbwyso'r angen i wario arian ar gostau cyfreithiol neu gynnal a chadw, ac roedd yn gwerthfawrogi'r cyfyng-gyngor sy n wynebu r Swyddogion a'r Awdurdod. Dywedodd MST ei bod yn broblem enfawr. Mae dod â llwybrau i fyny i safon yn fater dadleuol ynddo'i hun gan nad yw defnyddwyr bob amser yn cytuno ar safon y gwaith sy n angenrheidiol. Roedd o r farn ei bod yn afresymol gorfodi'r Awdurdod i drwsio llwybrau coch (yn unol â'r strategaeth a fabwysiadwyd lle rhoddir blaenoriaeth i lwybrau gwyrdd ac ambr) dim ond i ganfod eu bod wedi u cyfeirio at y llys naill ai i w hatgyweirio neu i herio r Gorchmynion Rheoleiddio Traffig. Nid yw r adnoddau ar gael i alluogi hyn. Dywedodd EJW ei fod yn ymddangos fel pe bai Powys yn cymryd yr awenau yma ar gyfer yr holl awdurdodau eraill yng Nghymru. Felly siawns y dylai r costau ar gyfer hyn ddod gan Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC) a dylid fod wedi i rannu. Atebodd MST ei fod wedi sicrhau cefnogaeth gan yr uwch reolwyr a u Pwyllgor o ran y penderfyniadau, ac roedd hynny n hanfodol bwysig. Unwaith y bydd Llys y Goron wedi gwneud penderfyniad, yna bydd y Cyngor yn troi at Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yn hyn ac yn cynnig cymorth ariannol. O ran cymorth cyfredol, dim ond Cyngor Gwynedd (drwy DC) sydd wedi cynnig unrhyw gymorth ariannol ychwanegol hyd yma, ac roedd yn ddiolchgar am hynny. Ond mae hwn yn fater cenedlaethol pwysig sy'n effeithio ar bob awdurdod lleol. 12

13 Gofynnodd AH a oes unrhyw safonau gwahanol ym Mharc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog (PCBB) o ran cynnal a chadw r llwybrau hyn, ac unrhyw radd uwch o reolaeth mewn perthynas â defnydd o'r llwybrau hyn mewn tirweddau dynodedig o'r fath. Dywedodd MST nad oes unrhyw gilffyrdd ym Mharc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog. Y rhan fwyaf o'r problemau yn y Parc yw r defnydd anghyfreithlon ar 'gilffyrdd cyfyngedig' ac nid rheoli cilffyrdd cyfreithlon. Barn y rhai sy n gyrru oddi ar y ffordd yw os ydynt yn credu bod ganddynt hawliau, yna byddant yn parhau i ddefnyddio cilffyrdd cyfyngedig er bod hynny bellach yn anghyfreithlon. Safbwynt Powys a Pharc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog yw bod yr hawliau hynny bellach wedi diflannu, a bod defnyddio cilffyrdd cyfyngedig nawr yn anghyfreithlon, a u bod yn euog hyd nes y profir eu bod yn ddieuog. Ychwanegodd nad ydynt wedi cael unrhyw geisiadau am orchymyn addasu gan ddefnyddwyr i newid cilffordd gyfyngedig yn gilffordd. Pwysleisiodd nad ei fwriad ef na Phowys yw rhwystro defnydd cyfreithlon o gilffyrdd yn y sir. Mae n fater o geisio rheoli'r rhwydwaith mewn ffordd sy n fwy cynaliadwy o ystyried yr adnoddau cyfyngedig sydd ar gael. Maent yn gorfod mynd i'r llys pan fo dim ond 5k y flwyddyn ar gael yn y gyllideb i gynnal a chadw cilffyrdd. I roi hyn mewn persbectif, amcangyfrifwyd y byddai angen oddeutu 1.25m i ddod â r holl gilffyrdd i gyflwr cynaliadwy i w defnyddio gan gerbydau - siawns bod hyn y tu hwnt i gyrraedd ac yn afresymol. Dywedodd MH petai gwaith yn cael ei wneud i ddod â r holl gilffyrdd `i safon`, a fyddai r defnyddwyr hynny wedyn yn parhau i ddefnyddio'r rhwydwaith fel o'r blaen - hynny yw mewn cyflwr gwell a lle mae r sialens ganfyddedig o yrru dan amodau anodd wedi diflannu. Dywedodd AE, o ystyried yr amodau dros y gaeaf hwn, yna dylai unrhyw un rhesymol ddisgwyl na ellir defnyddio llawer o r llwybrau. Cytunodd MST a'i waith ef yw ceisio cyrraedd safon resymol, ond nid yw hyn yn bosibl heb adnoddau â blaenoriaeth. Roedd yn bwysig sicrhau bod darpariaethau rheoli mewn lle er mwyn galluogi ymateb rhesymol i heriau megis cael gwared ar rwystrau neu r `ddyletswydd i gynnal a chadw`. Gofynnodd EB petaent yn llwyddiannus â r cais am Orchymyn Rheoleiddio Traffig, sut fyddai hyn yn cael ei hysbysebu. Dywedodd MST fod yr agwedd hon yn cael ei rhagnodi gan reoliadau ac mae'n cynnwys hysbysebu yn y wasg leol. Anhawster Gorchmynion Rheoleiddio Traffig yw bod yn rhaid iddynt gael eu gorfodi wedi hynny, a mater i r Heddlu yw hynny (gan fod torri Gorchymyn Rheoleiddio Traffig yn drosedd) ac a fyddai gan yr Heddlu ddiddordeb yn hyn? Dywedodd PR fod Heddlu Gogledd Cymru wedi trafod y mater hwn gyda'r Fforymau yn y gorffennol, a'u bod wedi datgan bryd hynny na roddir blaenoriaeth i fynd ar ôl y rhai sy n gyrru oddi ar y ffordd yn anghyfreithlon. Fodd bynnag, os bydd nifer y digwyddiadau yn cynyddu mewn ardaloedd penodol neu broblemau n datblygu mewn ardaloedd eraill, yna mae n bosibl y byddant yn ystyried targedu adnoddau ar ei gyfer. Roedd MST yn cytuno ei bod hi n anodd erlyn. 13

14 Dywedodd EJW ei fod yn dymuno diolch yn gyhoeddus i MST am ei waith yn y maes anodd hwn, sy n arwyddocaol. Gofynnodd HP a oedd gan DC unrhyw sylwadau pellach yn gysylltiedig â'r drafodaeth hon. Dywedodd DC eu bod wedi trafod hyn droeon yn y gorffennol ac fel Swyddog ei fod yn gwerthfawrogi cyfraniad MST a Phowys. Yr un gwahaniaeth yng Ngwynedd yw r ffaith nad oes gennym lawer o gilffyrdd sy n agored i r holl draffig (a elwir yn BOATS yn gyffredin). Mae hawliau modur yn perthyn i r llwybrau hynny a ddynodwyd yn BOATS. Mae'r rhan fwyaf o lwybrau yng Ngwynedd yn ffyrdd di-ddosbarth mewn gwirionedd. Mae defnyddwyr yn manteisio ar y diffiniad hwn o 'ffyrdd di-ddosbarth' i gael hawl i w defnyddio. Byddai'n dadlau oni bai bod defnyddwyr yn gallu profi defnydd hanesyddol yna mae'n hynod annhebygol a yw r hawliau hynny wedi bodoli o gwbl yn y gorffennol ac eithrio i w defnyddio gan geffyl a throl. Yn anffodus, mae hyn yn anomaledd hanesyddol. Mewn achosion lle maent wedi dod ar draws llwybrau sy n amlwg yn anghywir, maent wedi gwneud cais am orchmynion Adran 116 i w cau. Dechreuodd y broses hon ddiwedd y 70au ac fe ddaeth i ben tua 1984/5. Yn ystod y cyfnod hwnnw roedd nifer y cerbydau gyrru oddi ar y ffordd wedi cynyddu'n sylweddol ac roeddent yn gwastraffu llawer o amser y Llys Ynadon yn mynd ar drywydd hyn, gan ei fod yn cymryd oddeutu 2 flynedd i gau pen y mwdwl ar faterion yn ymwneud â phob llwybr, a hynny cyn y gwrthwynebiadau. Mae wedi cymryd 27 mlynedd i gau un llwybr. Nid ydynt eto wedi mynd ar drywydd defnyddio Gorchmynion Rheoleiddio Traffig i w cau. Gofynnodd MH beth yw r sefyllfa o ran Pont Scethin oherwydd mae n amlwg nad yw n ddigon llydan i gael ei defnyddio fel llwybr neu bont i gerbydau. Dywedodd DC ei fod yn credu ei fod yn debygol iddi gael ei defnyddio fel llwybr ar gyfer ceffyl pwn neu drol yn unig. Ychwanegodd PR mai r pwynt sylfaenol yw nad yw llawer o'r traciau erioed wedi bodoli fel llwybrau i gerbydau yn y lle cyntaf, ac mai chwiw yn hanes ffyrdd ydynt. Ychwanegodd DC nad oedd mecanwaith wedi i sefydlu ar y pryd (tan 2005) ar gyfer israddio r llwybrau hyn i gilffyrdd cyfyngedig. Fel y soniodd MST yn gynharach, mae cynnal a chadw r llwybrau hyn yn ymarfer drud iawn ynghyd â dod â hwy i safon y gellid ei galw'n addas i'w defnyddio gan gerbydau. Maent wedi gwario arian ar lwybrau y maent yn ystyried yn gynaliadwy, ac maent wedi gwario 15-20k y flwyddyn ddiwethaf yn unig ar waith cynnal a chadw ar Ffordd Ddu. Ychwanegodd mai r Adran Briffyrdd sydd mewn gwirionedd yn gyfrifol am y Ffyrdd Sirol Di-ddosbarth hyn, ond gofynnir yn aml i r adran Hawliau Tramwy gynorthwyo. Gofynnodd EB petai tirfeddianwyr yn gofyn a ellir sicrhau mynediad drwy gilffordd gyfyngedig, a fyddai n rhaid iddynt wneud hynny? Esboniodd DC y buasent yn edrych ar hyn. Ond yn yr achos ei fod yn llwybr sydd fwy neu lai yn breifat neu n eiddo anghysbell, yna mae n amheus petai n cael ei ganiatáu. Er eu bod wedi helpu mewn rhai achosion yn y gorffennol lle r oedd yn fanteisiol i bob parti. 14

15 Gofynnodd EB a allai unrhyw ffermwr wneud hyn ei hun heb wrthwynebiad. Dywedodd DC y gallent cyn belled â bod y safon yn dderbyniol. Ychwanegodd eu bod wedi cynorthwyo â r math yma o sefyllfa yn y gorffennol. Dywedodd JM (Ceredigion) yn ei brofiad ef mai dim ond tua 5% o r defnyddwyr sy n achosi 90% o'r broblem. Dywedodd na ddylid ystyried bod y materion yn hollol negyddol a bod y gyrwyr moduron oddi ar y ffordd yn gwneud cyfraniad i'r sector twristiaeth, ac yn ddiddorol ddigon mae llawer ohonynt yn dod o'r cyfandir - er enghraifft, Gwlad Belg a'r Iseldiroedd. Roedd hefyd o'r farn y gellid defnyddio atebion syml i wella cyflwr llawer o r llwybrau ond teimlai nad yw r adran Briffyrdd yn ymwneud ddigon â'r mater hwn yng Ngheredigion a dim ond oddeutu 8k sydd yn y gyllideb i w cynnal a chadw. Gofynnodd HP am unrhyw sylwadau pellach. Dywedodd C y bu ymdrechion bwriadol mewn rhai achosion i rwystro ffosydd draenio er mwyn gwneud y llwybr yn fwy diddorol i gerbydau 4 4 eu defnyddio. Roedd MH yn gwerthfawrogi'r arolwg a oedd ar fin cael ei gwblhau gan Gwynedd, a gofynnodd a ydym mewn sefyllfa i w ddefnyddio er mwyn rhoi system goleuadau traffig ar ein rhwydwaith, ac a allai'r Awdurdod gynorthwyo gyda hyn. Cyhoeddodd DC nad yw r arolwg wedi i gwblhau eto, ond roeddent wedi trafod model Mynyddoedd Cambria, ac yn sicr unwaith y byddir wedi i gwblhau gallent ailedrych ar hyn. Roedd grwpiau defnyddwyr hefyd wedi cysylltu â hwy ynghylch eu blaenoriaethau. Daeth HP â r drafodaeth i ben a diolchodd i MST am ei gyflwyniad llawn gwybodaeth ynghyd â i amser. Dywedodd y byddwn nawr yn dychwelyd i'r Agenda busnes arferol. Eitem 1 7. Llwybrau Parc Cenedlaethol Eryri - Canlyniadau r Arolwg Monitro Oherwydd anawsterau technegol bydd y cyflwyniad hwn yn cael ei ohirio tan y cyfarfod nesaf ym mis Mehefin. Cytuno. 8. Cyfoeth Naturiol Cymru - Cod Diogelwch Llwybr Arfordir Cymru Gyfan Esboniodd PR ei fod wedi derbyn hwn gan Gyfoeth Naturiol Cymru yn ddiweddar a hoffai gael barn gan yr aelodau ynglŷn â r Cod Diogelwch hwn. Mae n seiliedig ar God Llwybr Arfordir Sir Benfro (sydd bellach yn rhan o Lwybr Arfordir Cymru Gyfan). Gofynnodd GR a oes gwir angen cael 'Cod Arfordirol' o gwbl ac onid oes disgwyl i bobl ymddwyn yn ddiogel ac yn gyfrifol ar lwybr yr arfordir neu mewn unrhyw le yng nghefn gwlad. Cyfeiriodd at enghraifft o'r trydydd pwynt bwled sy'n datgan "dylech bob amser wisgo esgidiau cryfion sy n cynnal y ffêr ac yn meddu ar afael da". Roedd yn credu bod hyn oll yn rhy ragnodol. Dylai'r pwynt bwled olaf hefyd nodi "mae hwn yn llwybr troed pellter hir ac nid yw'r rhan fwyaf ohono n addas ar gyfer beicio a marchogaeth ceffylau". 15

16 Roedd yn teimlo y dylai r arian gael ei wario ar waith cynnal a chadw yn hytrach na chodau o'r math hwn. Ychwanegodd EB fod y cod hwn yn deillio o Lwybr Arfordir Sir Benfro sy n cynnwys rhai rhannau serth. Ond roedd yn credu y dylid disgwyl i bobl arfer rhywfaint o synnwyr cyffredin ac o bosibl bod y cod hwn yn rhy ragnodol. Dywedodd EJW y dylai pob cerddwr fod yn ymwybodol o r ffaith eu bod yn gyfrifol am eu diogelwch eu hunain. Roedd AE yn credu nad yw r cyngor llwybr yr arfordir hwn yn wahanol i'r wybodaeth yn y cod cefn gwlad ac na ddylai fod gwahaniaeth - roedd yn dal i fod yng nghefn gwlad. Roedd hefyd yn teimlo ei fod yn ddiangen. Dywedodd DW fod y ffigurau gan Wylwyr y Glannau ers cychwyn y llwybr arfordirol wedi adlewyrchu'r ffaith bod damweiniau wedi digwydd ar ei hyd ac roedd hyn yn cynnwys Sir Benfro, Ceredigion a Gwynedd. Mae'n neges ddiogelwch sydd wedi'i hanelu at bobl sydd o bosibl yn llai profiadol neu wybodus. Dywedodd PR ei fod yn ddiddorol mai barn Fforwm Mynediad Lleol y Gogledd i'r cwestiwn hwn oedd eu bod wedi gwrthod yn llwyr unrhyw syniad o gael cod ac y dylid mabwysiadu straplinell syml yn hytrach na chyfres gyfan o bwyntiau bwled diogelwch. Hynny yw: Byddwch yn ofalus a mwynhewch eich hun yn ddiogel Ychwanegodd EB y dylai fod cyngor i bobl o ran cadw eu `cŵn o dan reolaeth' yn enwedig ar gyfer pobl sy n ymweld â r arfordir. Dywedodd PR mai cod diogelwch yw hwn, ond ei fod, yn ei Ymateb gan y Swyddogion, wedi crybwyll mater cŵn a bod angen iddo fod yr un fath â n cyngor ar wefan y Parc Cenedlaethol. Hynny yw y 'dylai pob ci fod ar dennyn pan fyddant yn agos at dda byw. Dywedodd DW ei bod yn anodd dweud wrth bobl sut i wisgo ar gyfer y traeth neu glogwyn arfordirol. Mae r rhan fwyaf o bobl ddim ond yn ymweld â'r arfordir ac maent yn aml yn gwisgo dillad / esgidiau sy n amhriodol ar gyfer y rhannau anoddach o r llwybr arfordirol ac maent angen rhyw fath o arweiniad. Dywedodd HP fod y cod hwn wedi bod ar waith yn Sir Benfro ers peth amser a bod ganddynt gryn brofiad a hyder o ran ei ddefnyddio. Felly oni ddylem ninnau roi ystyriaeth deilwng iddo. Ailddatganodd GR ei safbwynt ei fod yn teimlo bod hyn yn ddiangen a 'dros ben llestri ac y dylai pobl sy n mynd i'r arfordir yn gyffredinol dderbyn bod rhywfaint o risg yn gysylltiedig â gwneud hynny. Roedd SP yn credu bod y canllawiau hyn yn briodol ar hyd y llwybr arfordirol ac y byddai'n cefnogi hyn. Gofynnodd HP am gynnig. 16

17 Cytunwyd (drwy fwyafrif) y byddai'r Fforwm yn cefnogi'r Cod yn seiliedig ar Fodel Llwybr Arfordir Sir Benfro gyda newidiadau a argymhellir i'r cyngor ar gyfer cŵn. Nodwyd barn ychwanegol fel a ganlyn: Barn GR oedd y byddai'n cytuno mewn egwyddor, ond nid o anghenraid â fformat pwyntiau bwled. Dywedodd AE hefyd yn ei farn ef y dylent gadw at gyngor y Cod Cefn Gwlad cyffredinol. Gofynnodd EJW os yw Cyfoeth Naturiol Cymru yn ei anfon yn ôl gyda newidiadau, yna dylid bod yn bosibl i ni eu gweld. Dywedodd PR y byddai n cadw llygad ar hynny. 9. Diweddariad am Aelodaeth y Fforwm Mynediad Lleol Dywedodd MH ei bod yn falch bod nifer o aelodau wedi ailymgeisio am aelodaeth o r Fforwm Mynediad Lleol, a bod y dyddiad cau bellach wedi mynd heibio. Bydd y panel dethol yn cyfarfod yr wythnos nesaf i benderfynu ar yr aelodaeth. Manteisiodd ar y cyfle i ddiolch i bawb am eu cyfraniad dros y cyfnod diwethaf. Roedd yn cael ei werthfawrogi'n fawr iawn gan yr Awdurdod a r Swyddogion. Dywedodd AH na fyddai ST yn ailymgeisio, ac a fyddai PR/MH gystal ag ysgrifennu ati. Dywedodd PR y byddai llythyrau diolch yn cael eu paratoi yn ôl yr arfer. Ychwanegodd MH fod dau aelod cyfredol sydd heb ailymgeisio. Dywedodd PR mai MD a ST yw r rheiny. Gofynnodd ORE a oes unrhyw ffordd y gallem annog pobl iau i ymgeisio. Dywedodd HP fod y ceisiadau i gyd yn cael eu hystyried gan aelodau'r Awdurdod a'i fod wedi cael ei hysbysebu yn y parth cyhoeddus felly mae cyfle i aelodau iau ymgeisio. Ychwanegodd PR ei fod yntau n ddiolchgar am eu cyfraniad gwerthfawr, ynghyd â r trafodaethau da a gafwyd. Manteisiodd HP fel Cadeirydd hefyd ar y cyfle i ddiolch i r holl aelodau am eu cyfraniad. 10. Diweddariad am y Papur Gwyrdd Mynediad i Gefn Gwlad Arfaethedig Eglurodd PR ei fod, hyd yma, wedi mynychu tri gweithdy a dau gyfarfod o is-grŵp y Fforymau i drafod hyn, ac wedi rhoi ymatebion Swyddog hir i'r holiadur gwreiddiol. 17

18 Roedd wedi dosbarthu diweddariad a ddaeth gan y Fforwm Mynediad Cenedlaethol diweddar a chyflwyniad gan John Watkin (Llywodraeth Cymru). Cafodd hyn ei grynhoi fel y nodir isod. Yn anffodus, nid oes arwydd o r Papur Gwyrdd eto. Mae teimlad y gall hyn gael ei ohirio ymhellach o ystyried lefel yr ymateb a gafwyd. Roedd yn siomedig hyd yma ac roedd yn amlwg nad yw r darpariaethau presennol ar gyfer mynediad at ddŵr yn seiliedig ar gytundebau yn gweithio ac maent yn fater hap a damwain. Mae'r drafodaeth ar gyfer cynyddu mynediad at ddŵr mewndirol wedi ysgogi r ymateb mwyaf hyd yma ac mae'n amlwg bod pryder ynghylch y potensial y gallai mynediad at ddŵr mewndirol effeithio ar y gweithgareddau presennol. Felly rydym yn bwriadu cyhoeddi r Papur Gwyrdd - i edrych ar y prif gwestiwn bod angen newid y ddeddfwriaeth hon yn y maes hwn ac os felly, beth ddylid ei newid. Roedd JM (Llywodraeth Cymru) wedi datgan yn ystod cyfarfod y Fforwm Mynediad Cenedlaethol yr wythnos ddiwethaf y byddai ganddynt ddull thematig a chadarnhaodd y byddai materion rhandiroedd a gerddi cymunedol yn cael eu gwahanu. Cadarnhaodd hefyd y byddir yn ymdrin â mynediad at ddŵr ar wahân yn y Bil, ond ni chynigiodd unrhyw sylwadau pellach. O ran mynediad, yn gyffredinol maent yn cydnabod bod clwstwr o welliannau yn cael eu hystyried megis newidiadau i weithdrefnau a symleiddio a dadreoleiddio o ran rheoli Hawliau Tramwy. Roedd wedi dweud y dylem ddisgwyl `sbectrwm o ddewisiadau`, sy n amwys yn ei dyb ef. O ran tir agored Cefn Gwlad a Hawliau Tramwy, roedd sôn am ei ailddiffinio, ond eto nid oedd unrhyw esboniad. Nid oedd Llywodraeth Cymru wedi cynnig amserlen ar gyfer y Papur Gwyrdd. O ran 'gyrru oddi ar y ffordd' roedd yr Undebau amaethyddol wedi gofyn cwestiwn i Lywodraeth Cymru i weld a fyddai n ystyried cynyddu mynediad ar gyfer y gweithgaredd hwn ar eu tirddaliadau eu hunain (h.y. cyn dir y Comisiwn Coedwigaeth yn enwedig). Yn ddiddorol iawn, dywedodd y cynrychiolydd o Gyfoeth Naturiol Cymru fod yr agwedd hon wrthi n cael ei hadolygu. Gofynnodd EB beth mae hyn yn ei olygu mewn gwirionedd i Gyfoeth Naturiol Cymru. Atebodd AT fod eu daliad tir eu hunain yn cael ei adolygu gyda'r bwriad o ddatblygu gweithgareddau eraill megis saethu, ac roedd mater gyrru oddi ar y ffordd hefyd wedi cael ei godi. Hynny yw, i ddarparu rhywle lle gallai r gweithgaredd hwn gael ei reoli yn addas yn ogystal â chreu cyfleoedd busnes. Gofynnodd MH a oedd yn credu y byddai hyn yn datrys y broblem. 18

19 Dywedodd AT y gallai hyn helpu yn sylweddol, ond roedd yn credu efallai y byddai r Ddeddf Cefn Gwlad a Hawliau Tramwy yn niweidiol i hyn. Dywedodd JM (Ceredigion) nad oedd yn credu bod y Ddeddf Cefn Gwlad a Hawliau Tramwy yn rhwystro r math yma o weithgaredd gyda chaniatâd y tirfeddiannwr. Roedd PR yn meddwl bod hyn yn wir ac nid oedd yn gweld sut y byddai Cefn Gwlad a Hawliau Tramwy yn rhwystr i hyn. Ychwanegodd GR y gallai hyn hefyd fod yn berthnasol i dirfeddianwyr coedlannau preifat. Dywedodd JM (Ceredigion) fod y Cynllun Grantiau Coetir Glastir newydd yn amwys iawn o ran mynediad, ond roedd yn bwriadu mynd ar ôl hyn ymhellach gyda Llywodraeth Cymru. Dywedodd PR ei fod wedi ymdrin â chynllun coetir Glastir yn ddiweddar ac mai cwmni preifat oedd yr asiant rheoli ac nad oedd ganddo ddiddordeb mewn darparu mynediad o fewn y cynllun coetir. Cynigiodd JM (Ceredigion) anfon copi at PR o i lythyr drafft at Lywodraeth Cymru ynglŷn â r mater hwn. Dywedodd EB fod y cynllun yn bennaf ar gyfer sefydlu coetiroedd ac o bosibl nad yw mynediad wedi cael ei ystyried. Ychwanegodd AE fod cynllun Coetiroedd Glastir yn meddu ar ddwy brif nod i) rheoli r coedlannau presennol ac ii) datblygu coedlannau newydd. Yn sail i hyn y mae haen lle byddai disgwyl i dirfeddianwyr ddarparu `budd cyhoeddus' yn awtomatig, ond nid yw n glir pa un a fyddai hynny n cynnwys mynediad ai peidio. 11. Eitemau a argymhellir ar gyfer Rhaglen y cyfarfod nesaf i) Difrod i lwybr yr arfordir yng Ngwynedd. Byddai PR yn gofyn i RR (Swyddog Llwybr Arfordir Cyngor Gwynedd) i roi diweddariad i ni. ii) iii) Ffigurau monitro 2013 ar gyfer y Parc Cenedlaethol gan SR. Aberdyfi Bryn Llestair. 12. Unrhyw Fater Arall a) Aberdyfi Bryn Llestair Eglurodd DR mai hen fater yw hwn sydd wedi'i drafod sawl gwaith gan y Cyngor Cymuned yn Aberdyfi. Mae'r llwybr yn cysylltu'r pentref â'r Ganolfan Awyr Agored ac i 19

20 lwybr cerdded poblogaidd iawn i fyny i Lyn Barfog ac ymlaen i Grib y Darren. Yr anhawster yw bod un rhan yn eithriadol o beryglus ac nad oes llwybr troed ar gael i gerddwyr ac mae angen creu llwybr newydd ar dir preifat (sy n perthyn o bosibl i Network Rail) i w gysylltu n ddiogel ag ardal o'r enw `Picnic Island`. Ar hyn o bryd mae oddeutu 2500 o fyfyrwyr y Ganolfan Awyr Agored yn defnyddio r ffordd beryglus hon bob blwyddyn, yn ogystal â cherddwyr eraill, ac roedd yn credu bod angen datrys y mater hwn cyn i rywbeth ddigwydd. Argymhellodd fod y Fforwm yn cefnogi hyn. Ychwanegodd fod PR eisoes wedi ymweld â'r safle ac wedi cyfarfod â'r Rheolwr newydd yn y Ganolfan. At ddibenion symud ymlaen â hyn argymhellodd y dylid sefydlu grŵp partneriaeth ar y cyd sy'n cynnwys Cyngor Gwynedd, y Parc Cenedlaethol, Cyngor Cymuned Aberdyfi a r Ganolfan Awyr Agored. Cadarnhaodd PR ei fod wedi ymweld â'r safle a r hyn sydd ei angen yw rhan fer i gysylltu'r ganolfan Awyr Agored â Picnic Island a bod angen ymgymryd â rhywfaint o waith arolygu i ganfod beth oedd yn bosibl, ond nad oedd yn anorchfygol. Dywedodd DC o bosibl mai dyma'r math lleiaf o brosiect y gallai'r Consortiwm Trafnidiaeth Rhanbarthol (TRACC) ei gefnogi petai n cael ei roi ymlaen. Fodd bynnag, mae dyfodol TRACC wrthi n cael ei adolygu ar hyn o bryd. Gofynnodd EB a allai Ymddiriedolaeth y Tywysog neu'r Ganolfan Awyr Agored helpu â'r cyllid. Dywedodd DR o bosibl eu bod yn cynnig rhywfaint o gymorth, ond y byddai'n rhaid i hynny fod yn destun trafodaethau unwaith y bydd rhagor o fanylion yn hysbys. Cytunwyd bod PR yn rhoi hyn ar y Rhaglen nesaf unwaith y bydd rhagor o wybodaeth ar gael. b) Giatiau ar gyfer Llwybr Mawddach Dywedodd PR fod materion giatiau ar y Fawddach wedi bod yn destun adolygiad yn dilyn cwynion gan y cyhoedd. Ers hynny, bu r Parc Cenedlaethol yn trafod hyn gyda Sustrans a CTC, a chytunwyd bod llawer o'r hen drefniadau â giatiau yn is-safonol a bellach yn anaddas i r diben. Mae'r rhan fwyaf o'r rhain bellach wedi cael eu symud ac yn ei gwneud yn haws i deithio a symud o gwmpas yn enwedig ar gyfer y math newydd o gerbydau beicio, megis beiciau gydag ôl gerbydau neu dandem. Erbyn hyn dim ond cyfanswm o bedair giât sydd ar hyd y 9 milltir. Dwy ym mhob pen a dwy fel arosfannau diogelwch yn Arthog lle mae'n croesi ffordd ddosbarthiadol. Mae wedi cael ymateb ffafriol iawn gan ddefnyddwyr, ond byddai'n rhaid iddo gael ei fonitro gan y Parc Cenedlaethol am ddefnydd anghyfreithlon gan feiciau modur. c) Manteisiodd DR ar y cyfle hefyd i ddiolch i HP am ei waith rhagorol fel Cadeirydd, a chefnogaeth PR fel Ysgrifennydd y Fforwm Mynediad Lleol. 20

21 d) Awgrymodd PR y dylid trefnu ymweliad safle â Llwybr Mawddach i weld y trefniadau giatiau newydd a'r bont newydd yn Nhonfannau pe byddai r aelodau â diddordeb. Cytunwyd y byddai PR yn ceisio trefnu hyn ar gyfer mis Mai o bosibl. e) Gofynnodd EJW a fyddai modd i ni adolygu'r bwlch yn arglawdd Llanbedr ac unrhyw faterion mynediad posibl. Dywedodd MH fod Cyfoeth Naturiol Cymru wedi cysylltu â hwy gyda'r bwriad o roi llwybr ar ben yr arglawdd yn yr ardal honno. Dywedodd PR yn anffodus nid yw croesfan y rheilffordd (i'r de o Bont Artro) ger gorsaf Pensarn yn Hawl Tramwy ffurfiol ac mae'n annhebygol y byddai Network Rail yn caniatáu i ni ffurfioli hyn. Os yw hyn yn bosibl, yna gallai Llwybr yr Arfordir gael ei symud i'r llinell newydd dros yr arglawdd ac ymlaen i Fochras. Roedd hefyd wedi ceisio dod o hyd i r sawl oedd yn cynnig hyn o Gyfoeth Naturiol Cymru, ond yn ofer. 13. Amser a dyddiad y cyfarfod nesaf 10 Mehefin am 5.45pm. Lleoliad i w bennu. 21

22

23 Gwynedd LL486LF Peter Rutherford Welsh Government Penrhyndeudraeth Authority Snowdonia NaUonal Park Rural Payments Wales Llywodraeth Cymru Taliadau Gwledig Cymru -# LL55 1EP Ffôn / Tel Ffôn I Tel F Caernarfon Caerfyrddin / Carmarthen Powys Page 1 of 1 Head of Glastir Advanced Tristan Rutherford Yours sincerely, hesitate to contact me. Unfortunately, I won t be able to confirm the outcome of the review until early in the new year. However, should you have any information or suggestions regarding the process please do not Wth rcgard to thc proposo for suggested routes to be providcd to the Forum at ny iim during the and is achieved via the input of partner organisations Their knowledge and expertise ensure that the scheme s funded projects will deliver the greatest benefit. Although proposals put forward by and may not provide the st value for money. year, my concerns are that this approach does not fit with the principle that Glastir Advanced is a Contract Mangers may increase the amount of access available it may not be the most appropriate targeted scheme. The scheme is designed to target resources where they would be of most benefit frequently or whether the date for the submission of such information can be extended. Access Forums provide. I am currently considering whether this information can be provided more One of the main points being considered is in regard to the tirnng of the information that the Local process by which Local Access Fowms provided information to Glastir Advance is being revieed. Firstly I would like to apologia for the delay in responding to vur letter. As a result of your letter the Any changes identified as a result of the review will be implemented from next year. Dear Peter,,, Dyddiad I Date: 26 November 2013 Eincyf/Ourref: NOV 213 I Eich cyf I Your ret: PARC Adeiladau r Adeiladau r Llywodraeth / L[wodraeth Government Adei[adau r Llywodraeth I Government Buildings I Government Buildings Buildings Spa Road East Penralit Teras Picton I Picton Terrace Llandrindod Wells Gwynedd SA3I 3BT LW 5HA gui,usocowrp.wnrol Ffón I Tel: Ffacs / Fax Ffacs I Fax Ffacs I Fax: E-bost / E-bost / E-bost / agriculture.carmarthen@wales.gsi.gov.uk agriculture. gov. uk uk/environmentandcountrvside agricu1ture.caernarfonwales.gsi.gov. uk WVPEOLE 2 NOV 2013

24 From: Jenkins, Helen Sian Sent: 23 December :30 To: Peter Rutherford Cc: Peter Rutherford Subject: RE: NRW Planning for future - Consultation ** Scroll down for English version** Diolch yn fawr am eich ymateb i n hymgynghoriad Cynllunio ein Dyfodol. Bydd crynodeb o r ymatebion allanol i r ymgynghoriad hwn ar gael yng ngwanwyn 2014 gyda n cynllun corfforaethol terfynol yn dilyn ym Mawrth Many thanks for your response to our consultation Planning our Future. A summary of external responses to this consultation will be available in spring 2014 with our final corporate plan following in March Kind regards Y Tîm Cynllunio Corfforaethol a Pherfformiad / Corporate Planning and Performance Team Cyfoeth Naturiol Cymru/Natural Resources Wales Gwefan / Website: / From: Peter Rutherford [mailto:seiont@btinternet.com] Sent: 19 December :31 To: Corporate Planning Team Cc: 'Peter Rutherford' Subject: NRW Planning for future - Consultation With reference to the aforementioned consultation. I have one response to p15 We will provide and enable recreation and access opportunities which contribute to improving people s health and wellbeing, by The three bullet point mention facilitating access and improving health and well being for people by using Public Rights of Way, the All Wales Coastal path and National Trails. However I note that CROW Access land provision is the significant element missing from this section. There should also be elements directed at access to the coast and other potential access provision to both lakes and rivers. Thank You

25 Mr. Peter Rutherford 04/AC/031/PR/RPW Trystan Rutherford Pennaeth Cynllun Glastir Uwch / Head of Glastir Advanced Scheme Ty Brunel House 2, Ffordd Fitzalan Road Caerdydd CF23 0UY Annwyl Trystan Par: Sylwadau r Fforwm Mynediad Lleol Par adeiladau segur yng Nghefn Gwlad Yn dilyn cyfarfod diweddar o'r ddau Fforwm Mynediad yn Eryri sef Fforymau r gogledd a r de, derbyniodd yr aelodau gyflwyniad gan yr Hill Bothys Society (Cymru) ynghylch y defnydd a wneir o adeiladau segur yng nghefn gwlad ar gyfer eu defnyddio fel bythynnod h.y. trosi r adeiladau hynny a'u defnyddio fel llety dros nos sylfaenol sy n cael eu cynnal gan wirfoddolwyr. Mae n bwysig nodi fod y bythynnod hyn yn llochesau syml sydd wedi cael eu lleoli yn y mannau mwyaf anghysbell a 'mannau gwyllt' ar draws y DU. Ychydig neu ddim mynediad i gerbydau sydd atynt a dim ond gwasanaethau sylfaenol sy n cael eu darparu ynddynt (dŵr / lle tân / arwynebau cysgu). Er nad oes llawer o bobl yn gwybod yn eu cylch y mae'r defnydd o'r adeiladau hyn yn cynyddu (wrth i fwy o wybodaeth ddod ar gael 'ar-lein') ac maent yn chwarae rhan bwysig yng nghefn gwlad drwy annog pobl i brofi rhai lleoedd mwy anghysbell. Mae n rôl sylfaenol i Fforymau Mynediad annog darpariaeth mynediad Dear Trystan Re: Local Access Forum comments regarding redundant buildings in the Countryside Following a recent meeting of both the northern and southern Snowdonia Local Access Forums, the members received a presentation from the Hill Bothys Association (Wales) regarding the use of redundant buildings in the countryside for use as bothys. They have asked that I convey their views to you regarding this issue. Importantly bothys are simple refuges located in the more remote and `wilder places` across the UK and used as basic overnight accommodation and maintained by volunteers. They have little or no vehicular access and only basic services are provided (water/fireplace/sleeping surfaces). Although they are not well known or considered mainstream the use of these buildings is increasing (especially as more information becomes available `online`) and they play an important role in the countryside by encouraging people to access and experience those more isolated places. It is a principle role of the

26 ehangach i gefn gwlad. Trafododd yr aelodau hyn yn helaeth ac roeddent o'r farn, o ystyried y nifer o adeiladau traddodiadol yng nghefn gwlad anghysbell iawn sydd mewn cyflwr gwael ac sydd yn aml yn cael eu gadael i syrthio i gyflwr cwbl wael yna siawns bod cyfle trwy gyfrwng Glastir a i elfen `Adfer Adeiladau Traddodiadol` i gynorthwyo tirfeddianwyr gyda'r math hwn o adnewyddu a r defnydd dilynol o r adeiladau. Er nad oes gwerth ariannol yn y math hwn o drefniant gyda bythynnod, byddai'n gyfle delfrydol i wella r adeiladau hynny ac ar yr un pryd ddarparu mwy o'r math hwn lety yn yr ardaloedd mwy anghysbell hynny yng nghefn gwlad. Er eu bod yn ymwybodol o'r ystyriaethau cynllunio arferol (ac na fyddai bythynnod yn eithriad i hyn), y byddent yn barod i gefnogi cynigion o'r fath wrth iddynt gyflwyno eu hunain. Gan gadw hyn mewn cof buasai n ddiddorol iddynt glywed eich barn ar y mater hwn ac edrychaf ymlaen at glywed gennych. Ar gyfer ac ar ran Fforymau Mynediad Lleol Eryri. Access Forums to encourage wider access provision into the countryside. The members discussed this at length and were of the opinion that given the number of traditional buildings in very remote countryside that are in poor condition and which are often left to fall into complete disrepair then surely there was an opportunity through Glastir and its `Restoration of Traditional Buildings` element to assist landowners with this type of refurbishment and consider them for this type of use. Whilst there is no monetary value in this Bothy type arrangement it would be an ideal opportunity to improve those buildings whilst at the same time providing more accommodation of this type in the more remote areas of the countryside. Although the members are mindful of the usual planning considerations and appreciate that Bothys would be no exception to this, they would readily support such proposals as and when they presented themselves. With in mind they would be interested to hear you views on this and I look forward to hearing from you. For and behalf of the Snowdonia Local Access Forums Yn gywr / Yours sincerely, Peter Rutherford Ysgrifennydd FfMLl & Swyddog Mynediad Peter Rutherford Swyddog Mynediad / Access Officer C.c Mr Hedd Pugh Cad FfMLl y De Mr Edwin Noble Cad FfMLl y Gog Geraint Lewis Swyddog Adeiladau Hanesyddol Prosiect Glastir

27

28