SESIWN HYFFORDDI STAFF

Transcription

1 SESIWN HYFFORDDI STAFF i Mae r canlynol yn ymarferion i staff eu defnyddio i baratoi i gyflawni rhaglen. Gellir defnyddio ymarferion fel rhan o ddiwrnod HMS/hyfforddiant. Mae n bosibl y byddwch eisiau gwahodd gwirfoddolwyr o ch cangen leol o r Samariaid i ddod i mewn i ch cynorthwyo. Yn ystod y gweithgareddau hyn byddwch yn dysgu: Beth yw iechyd emosiynol Pwysigrwydd ymchwilio i faterion yn ymwneud ag iechyd emosiynol gyda phobl ifanc Sut i greu amgylchedd dysgu diogel i ymdrin â materion sensitif Strategaethau i helpu i oresgyn pryderon am addysgu sesiynau iechyd a lles emosiynol Ffeithiau a gwybodaeth am bobl ifanc ac iechyd a lles emosiynol Sut mae polisïau r Samariaid yn cefnogi ac yn llywio dysgu am iechyd emosiynol Ystyried agweddau tuag at iechyd meddwl Sut i ddefnyddio adnoddau. Mae r sesiwn hyfforddi wedi i rhannu n weithgareddau sydd wedi u cynllunio i bara oddeutu 30 munud. Gellir cyflawni r hyfforddiant mewn un sesiwn a ddylai gymryd tua dwy awr. Maen nhw wedi u cynllunio i staff eu defnyddio fel rhan o ddiwrnod HMS neu gyfarfod staff. Gweithgaredd 1 Nodau Gwybod sut i greu amgylchedd cadarnhaol a diogel ar gyfer dysgu. Adnoddau nodiadau gludiog neu slipiau o bapur Nodiadau athrawon Gweithgaredd Cyflwyno rhaglen Mae rhaglen yn adnodd gan y Samariaid sydd wedi i fwriadu i gynorthwyo athrawon i helpu myfyrwyr i: Ddatblygu sgiliau cyfathrebu effeithiol, gallu gwrando a chefnogi eraill a gofyn am gefnogaeth eu hunain os oes angen. Meithrin ymwybyddiaeth o u hiechyd emosiynol eu hunain ac iechyd emosiynol eraill, a deall beth all effeithio ar eu hiechyd emosiynol a beth allant ei wneud i gynnal iechyd emosiynol cadarnhaol. Datblygu r sgiliau i fynegi emosiynau n effeithiol ac yn briodol. Dysgu ffyrdd gwahanol ac amrywiol o ymdopi â heriau bywyd. Cydnabod bod pawb yn cael cyfnodau anodd a bod ffordd trwy r cyfnodau hyn bob amser. Deall buddion siarad.

2 Gofynnwch i r bobl sy n cymryd rhan feddwl am y themâu a r topigau yr ymdrinnir â hwy yn rhaglen. Mae r rhain yn ymwneud ag iechyd emosiynol, ymdopi, teimladau anodd, gofyn am gymorth a datblygu sgiliau gwrando. Mae llawer o r gweithgareddau n gofyn i r myfyrwyr rannu eu meddyliau a u syniadau ac ymdrin â rhai materion a fydd o bosibl yn effeithio ar unrhyw un yn yr ystafell ddosbarth. Dywedwch wrth y bobl sy n cymryd rhan i ddychmygu eu bod yn fyfyriwr yn eistedd mewn gwers ABCh (neu r tebyg) a bod pwnc teimladau anodd yn cael ei gyflwyno. Gofynnwch iddynt ysgrifennu ar y nodiadau gludiog unrhyw bryderon neu ofnau a fyddai ganddynt ynghylch bod yn rhan o r gwersi hyn (mae n debyg y byddai r un pryderon ac ofnau n berthnasol i r athro hefyd) e.e. Dwi ofn y bydd rhywun yn gofyn am fy mywyd personol, beth os af i n ypsét? Esboniwch na fyddwch yn gofyn i neb ddarllen ei syniadau n uchel ond y byddwch yn eu casglu ac yn rhannu r syniadau a gofnodwyd. Casglwch y nodiadau gludiog neu slipiau papur a rhowch hwy o r neilltu. Wrth addysgu a dysgu amdanom ein hunain, yn ABCh neu unrhyw bwnc arall yn y cwricwlwm, mae angen inni greu amgylchedd diogel a chadarnhaol lle mae n iawn i r myfyrwyr siarad a rhannu syniadau. Beth allwn ni ei wneud i hwyluso hynny? Mewn grwpiau o dri neu bedwar, gofynnwch i r bobl sy n cymryd rhan restru tair rheol yr hoffen nhw eu gosod fel bod y sesiwn yn teimlo n ddiogel ac yn gyfforddus i gymryd rhan ynddi. Caniatewch ychydig o funudau, yna casglwch syniadau gan y grwpiau a u cofnodi ar fwrdd. Cyfunwch ymatebion tebyg. Pan mae cyfraniadau pawb wedi cael eu cofnodi, gofynnwch a oes unrhyw beth arall yr hoffai rhywun ei ychwanegu, neu mae rhywun yn pryderu amdano. Edrychwch ar bob nodyn gludiog yn ei dro, darllenwch ef yn uchel a gofynnwch a fyddai r pryder yn cael ei oresgyn o gael y rheolau sylfaenol newydd hyn ar waith? Os byddai, rhowch ef o r neilltu. Os na fyddai, rhowch ef yn ôl yn y pentwr. Byddwch yn dod yn ôl at y rhain. Byddid yn ymdrin â r rhan fwyaf o r pryderon am gymryd rhan yn y sesiynau hyn trwy gael rheolau sylfaenol i bawb gytuno arnynt. Dangoswyd bod pobl yn fwy parod i gymryd rhan pan mae ganddynt berchnogaeth dros y rheolau sydd wedi u gosod. Edrychwch ar nodiadau i athrawon Tudalen 2: Cyflawni gweithgareddau Caniatewch amser i bawb ddarllen drwyddynt ac i drafod a oes unrhyw beth nad ydyn nhw n cytuno ag ef neu y maent yn ansicr ohono. Awgrymiadau yw r rhain gan y Samariaid ond rhaid i athrawon fod yn glir ynghylch polisïau a gweithdrefnau eu hysgolion eu hunain ar gyfrinachedd a diogelu. Ewch yn ôl i r pentwr pryderon nad ymdriniwyd â hwy a thrafodwch bob mater gyda r grŵp. Beth fyddai n helpu unigolyn sy n meddwl neu n teimlo hyn? Rhannwch syniadau a chytunwch ar beth allai helpu. Gwnewch yn siŵr yr ymdriniwyd â phob pryder. Mae n bosibl y bydd rhai y mae angen ichi ymchwilio iddynt i gael y wybodaeth ar gyfer y sesiwn nesaf. Myfyrio Beth arall mae angen imi ei wybod fel fy mod i n teimlo n gyfforddus wrth ymdrin ag iechyd emosiynol yn yr ystafell ddosbarth? Beth allaf ei wneud yn yr ystafell ddosbarth i sicrhau ei bod yn teimlo n ddiogel i bawb?

3 Gweithgaredd 2 Nodau deall beth yw iechyd emosiynol ystyried pam y mae angen inni ei gynnwys yn y cwricwlwm. Adnoddau Clip fideo cyflwyniad i raglen darnau mawr o bapur siart droi ysgrifbinnau sleidiau neu daflenni r cwis Ystadegau ynghylch lles a phobl ifanc yng Nghymru dylech ddod o hyd i r rhain eich hun e.e. ystadegau am hunan-niwed. Efallai bod gennych arolygon lleol oddi wrth bobl ifanc. Gosodiadau. Gweithgaredd Gweithgaredd i r holl staff: Beth yw ein safbwynt? Gofynnwch i r holl staff ddychmygu llinell ar draws yr ystafell ddosbarth. Ar un pen mae anghytuno n gryf ac ar y pen arall mae cytuno n gryf. Gallwch labelu r waliau os yw n helpu. Darllenwch bob gosodiad yn uchel a gofynnwch i r staff sefyll yn y man sy n adlewyrchu r ffordd maent yn teimlo. Ar ôl pob gosodiad gallwch ofyn i r staff wirfoddoli i ddweud pam maent yn sefyll lle maent, ac yna gwahodd eraill i gytuno neu i rannu barn wahanol. Dylid annog y staff i feddwl am fuddion dysgu am iechyd emosiynol yn y cwricwlwm ac i ymchwilio i w barn bersonol am hyn. Mae n bwysig i reolau sylfaenol gael eu gosod a u dilyn, fel bod pawb yn teimlo n ddiogel i fynegi ei farn. Gosodiadau: Os gall myfyrwyr fynegi eu teimladau, maent yn fwy digyffro ac yn gallu canolbwyntio n well. Mae dysgu sut i ymdopi â phrofiadau anodd yn un o r sgiliau bywyd sylfaenol. Gall sgiliau gwrando eich helpu i ddod yn gyflogai llwyddiannus. Mae myfyrwyr yma i ddysgu, nid i siarad am sut maent yn teimlo. Ni ddylem addysgu iechyd emosiynol ond i r ychydig y mae ei angen arnynt mewn gwirionedd. Dim ond cael diwrnod gwael yw iselder. Ni all pobl ifanc ddysgu os na allant fynegi sut maent yn teimlo. Yn aml mae ymosodedd a thrais yn ganlyniad i iechyd emosiynol gwael. Cyflwr meddwl yw gwydnwch ni ellir ei addysgu. Mae angen i bobl ifanc ddysgu ffeithiau, nid sgiliau cymdeithasol. Ni ddylid gofyn i athrawon ymdrin â materion o r fath gyda phobl ifanc. Os nad yw myfyrwyr yn dysgu strategaethau ymdopi, gallant gael problemau iechyd meddwl hirdymor. Ni all athrawon sydd â phroblemau iechyd meddwl addysgu myfyrwyr am les. Nid cyfrifoldeb ysgolion yw atal hunanladdiad. Gofynnwch i r staff weithio mewn parau a meddwl am ddeg peth sy n effeithio ar allu myfyrwyr i ddysgu yn yr ysgol. Caniatewch ychydig o funudau ar gyfer hyn. Yna gofynnwch iddyn nhw wneud hyn eto ar gyfer deg peth sy n helpu myfyrwyr i ganolbwyntio, dysgu a chyflawni yn yr ysgol. Nawr gofynnwch i bob pâr fynd trwy eu rhestr a thanlinellu r holl atebion maent yn meddwl eu bod yn ymwneud ag iechyd neu les emosiynol. Bwydwch y rhain yn ôl a u cofnodi ar bapur siart droi fel y gall pawb eu gweld.

4 Gwyliwch y clip fideo cyflwyniad i raglen. Caniatewch amser i fyfyrio mewn parau. Ydi pawb yn cytuno â r hyn mae r bobl ifanc yn ei ddweud? Mewn grwpiau o dri neu bedwar, gofynnwch i r bobl sy n cymryd rhan dynnu llun o rywun sy n iach ar ddarn mawr o bapur. Gofynnwch iddynt dynnu llun o sut mae corff yr unigolyn a defnyddio geiriau a lluniau o gwmpas y corff i ddisgrifio beth mae r unigolyn hwnnw n ei wneud, ei hoffi, ei feddwl a i deimlo a sut mae n ymddwyn. Caniatewch ddeng munud ar gyfer hyn. Yna gofynnwch i bob grŵp amlygu r nodweddion hynny maent yn meddwl eu bod yn ymwneud ag iechyd emosiynol. Gallent ddefnyddio un lliw ar gyfer iechyd corfforol a lliw arall ar gyfer iechyd emosiynol. Gofynnwch i r grwpiau ystyried a fyddent, fel oedolion, yn disgrifio r pethau hyn yn yr un ffordd ag y byddai pobl ifanc yn eu harddegau. Allan nhw ddewis y tri pheth pwysicaf sy n cyfrannu at iechyd emosiynol cadarnhaol? Ewch o r naill grŵp i r llall, gan ofyn iddynt adrodd yn ôl eu meddyliau a u syniadau. Gofynnwch i r grŵp ystyried (ond nid rhannu) rhywbeth maent yn dda iawn am ei wneud sy n cyfrannu at eu hiechyd emosiynol, a rhywbeth y gallent ystyried gwneud mwy / llai ohono a fyddai n cael effaith gadarnhaol ar eu hiechyd emosiynol. Rhannwch ddiffiniad y Samariaid o iechyd emosiynol: Mae iechyd emosiynol yn ymwneud â sut rydym yn meddwl a theimlo. Mae n ymwneud â n synnwyr o les, ein gallu i ymdopi â digwyddiadau bywyd a sut rydym yn cydnabod ein hemosiynau ein hunain yn ogystal ag emosiynau pobl eraill. Ydi hwn yn ddiffiniad mae pawb yn hapus ag ef? Trafodwch. Pam mae arnom angen iechyd emosiynol yn y cwricwlwm? Defnyddiwch yr ystadegau yr ydych wedi dod o hyd iddynt o ffynonellau lleol i greu cwis am iechyd emosiynol a r materion sy n bwysig i ch myfyrwyr ar hyn o bryd. Oedd unrhyw un o r atebion yn synnu unrhyw un? Oes unrhyw un wedi newid ei farn ar y gosodiadau cynharach erbyn hyn? Oes unrhyw gwestiynau eraill am unrhyw un o r materion hyn? Gellid cofnodi r rhain i w trafod yn y sesiwn nesaf. Gellid cynnig system ddienw i r staff ofyn cwestiynau neu godi materion, fel blwch awgrymiadau. Gwnewch yn siŵr bod iechyd emosiynol y staff yn cael ei ystyried hefyd. Dylid atgoffa r staff o r polisïau a gweithdrefnau perthnasol sy n bodoli i w cefnogi, a ble gallan nhw gael cymorth, yn yr ysgol a chan sefydliadau allanol fel y Samariaid. Gall cangen leol y Samariaid ddarparu manylion cyswllt a gwybodaeth i w dosbarthu i r staff. Myfyrio Sut ydw i n teimlo am gynnwys iechyd emosiynol yn fy ngwersi? Beth fyddaf yn ei newid o ganlyniad i r wybodaeth hon?

5 Gweithgaredd 3 Nodau dod yn gyfarwydd â edrych ar gwestiynau cyffredin, goresgyn ofnau a datblygu strategaethau. Adnoddau ar lein ar gyfrifiaduron slipiau o bapur Gweithgaredd Cyflwynwch fframwaith : ei fod wedi i fwriadu i fod yn adnodd hyblyg, gyda sesiynau n para naill ai 20 munud neu oddeutu awr. Mae wedi i rannu n bedair uned. Gofynnwch i r staff weithio ar lein i edrych ar gwpl o sesiynau. Gallwch ddyrannu sesiynau gwahanol i bob pâr, neu ofyn iddynt ddewis cwpl o wersi sydd o ddiddordeb iddynt. Caniatewch ddigon o amser i gael syniad o beth mae r sesiwn yn ymdrin ag ef. Gofynnwch i r parau adrodd yn ôl yr hyn roeddent yn ei hoffi am y sesiwn. Gofynnwch i r staff feddwl am y senario gwaethaf a allai godi wrth gynnal y sesiwn. Pa ofnau neu bryderon fyddai ganddynt am ddefnyddio r deunydd? Rhowch slip o bapur i bob aelod o r staff a gofynnwch iddynt gwblhau r frawddeg beth pe bai gyda rhywbeth y gallent ddychmygu y byddai n sefyllfa anodd neu rywbeth na fyddent yn gwybod sut i ddelio ag ef. Casglwch y slipiau. Myfyrio Sut ydw i n teimlo am ddefnyddio deunyddiau? Gweithgaredd 4 Adnoddau cwestiynau beth pe bai taflen promtio. Gweithgaredd Cyn y sesiwn, rhowch y slipiau beth pe bai a gasglasoch mewn categorïau. Rhowch gwestiynau tebyg gyda i gilydd a u crynhoi n un cwestiwn os oes modd. Dosbarthwch un neu ddau gwestiwn beth pe bai i r staff mewn grwpiau bach o dri neu bedwar os yw pobl yn cael eu cwestiynau eu hunain yn ôl, does dim ots, does dim rhaid iddyn nhw ddweud wrth neb. Gofynnwch i r grwpiau ystyried beth fyddai eu hymateb i bob cwestiwn neu sefyllfa. Caniatewch ddeng munud ar gyfer hyn.

6 Ewch o amgylch yr ystafell a gofynnwch i r bobl sy n cymryd rhan adrodd eu hymatebion yn ôl a thrafodwch hwy fel grŵp. All pawb gytuno ar beth i w wneud? Oes gan yr ysgol bolisïau sy n ymdrin â r holl sefyllfaoedd? Cofnodwch awgrymiadau allweddol fel y gellir eu defnyddio i lunio taflen promtio i gynorthwyo r staff wrth ddefnyddio. Os oes angen, cynhwyswch y daflen promtio gan y Samariaid a chyfeiriwch ati. Casglwch ynghyd yr ymatebion a r gweithdrefnau y cytunwyd arnynt. Myfyrio Beth yw r peth rwy n teimlo n fwy hyderus amdano yn awr? Os oes rhywbeth arall rwy n dal i deimlo n ansicr amdano, beth allaf ei wneud am hyn?

7 SESIWN HYFFORDDI STAFF i Taflen promtio Beth pe bai... Beth pe bai person ifanc yn datgelu sefyllfa bersonol anodd iawn yn ystod gweithgaredd grŵp bach a bod rhywun arall yn y grŵp yn dod i ddweud wrthych? Ymateb: Mae n bwysig tawelu meddwl y person ifanc sydd wedi siarad â chi. Sut mae n teimlo am hyn? Siaradwch ag ef yn breifat a gwnewch yn siŵr ei fod yn teimlo bod ganddo gefnogaeth a bod ganddo ryw syniad sut i gefnogi r person a ddatgelodd y sefyllfa. Siaradwch â gweddill y grŵp yn breifat a gwiriwch eu bod yn iawn gyda r hyn a drafodwyd. Atgoffwch nhw fod rhywun wedi ymddiried yr wybodaeth hon iddynt a rhowch syniadau iddynt ynghylch sut y gallent gefnogi eu cyd-fyfyriwr. Gwnewch yn siŵr eu bod yn gwybod y gallant siarad am unrhyw bryderon yn y dyfodol os oes arnyn nhw angen, a ble y gallan nhw fynd i gael cefnogaeth. Siaradwch yn breifat â r person ifanc a ddatgelodd y sefyllfa a dywedwch wrtho fod rhywun yn pryderu amdano. Rhowch wybod iddo, os oes gennych bryderon difrifol am ei ddiogelwch, neu os yw mewn perygl o niwed, y bydd angen ichi roi gwybod i rywun er mwyn ei gadw n ddiogel ond pe bai hynny n digwydd, y byddai n cael gwybod amdano bob cam o r ffordd. Gofynnwch iddo a oes unrhyw beth mae arno angen siarad amdano. Gadewch i r person ifanc reoli r sgwrs heb holi am wybodaeth. Defnyddiwch ymadroddion fel wyt ti eisiau dweud mwy wrthyf i am hynny? neu Mae n swnio fel pe bai pethau n anodd i ti ar hyn o bryd hoffet ti siarad â fi am beth sy n digwydd? Peidiwch â theimlo bod yn rhaid ichi roi cyngor. Sicrhewch ef eich bod chi n malio a ch bod chi yno i helpu, ac y byddwch yno iddo os oes arno angen siarad. Os oes arnoch angen cymorth i gefnogi person ifanc, siaradwch â rhywun. Beth pe bai rhywun yn crybwyll hunanladdiad mewn gwers ac yn dweud ei fod yn adnabod rhywun a laddodd ei hun? Ymateb: Ymatebwch drwy ddweud bod yn ddrwg gennych glywed hynny a bod yn rhaid bod hwnnw wedi bod yn amser trist iawn iddo. Peidiwch â phoeni bod rhywun wedi sôn am hunanladdiad. Mae n arwydd ei fod yn teimlo n ddiogel i siarad am hyn a gall arwain at drafodaeth iach a defnyddiol iawn. Mae ymchwil yn dangos nad yw siarad am hunanladdiad yn cynyddu bwriad hunanladdol mewn pobl ifanc. Peidiwch â sôn am ddulliau hunanladdiad, na siarad am hunanladdiad mewn ffordd sy n creu swyn neu ramant ynghylch hunanladdiad neu n ei gyflwyno fel ateb rhesymol i broblem. Byddai hyn yn cynnwys siarad am bobl enwog sydd wedi marw trwy hunanladdiad. Nid yw siarad am ystadegau hunanladdiadau gan bobl ifanc o gymorth chwaith, gan y gall normaleiddio hunanladdiad fel opsiwn. Gallai rhywun yn ei arddegau feddwl, Os yw nifer mor fawr o bobl yn marw trwy hunanladdiad, rhaid bod hon yn ffordd dderbyniol a normal o ymdopi â m problemau. Gall fod o gymorth atgoffa r myfyrwyr bod hunanladdiad yn ateb parhaol i broblem dros dro, bod hunanladdiad yn derfynol, ei fod yn rhoi terfyn ar y posibilrwydd y gall pethau wella a i fod yn gadael ar ei ôl ddinistr ar lawer o lefelau. Gall siarad am hunanladdiad mewn ffordd agored ac onest helpu i w atal. Gallwch siarad am rywun sydd wedi marw trwy hunanladdiad trwy gofio r pethau da mae wedi u cyflawni, canolbwyntio mewn ffordd sensitif ar gyflawniadau ei fywyd a gwastraff ei farwolaeth. Gallwch atgoffa r myfyrwyr bod yna rywun i siarad ag ef bob amser, waeth a yw eu problem yn ymddangos yn fawr neu n fach, neu hyd yn oed os nad ydynt yn gwybod beth i w ddweud ond eu bod yn teimlo n isel. Cyfeiriwch y myfyrwyr i ffynonellau cefnogaeth yn yr ysgol a r tu allan iddi. Gwnewch yn siŵr eich bod chi n cael y gefnogaeth mae arnoch ei hangen, hefyd.

8 Beth pe bawn i n mynd yn ypsét wrth addysgu am rywbeth sy n effeithio arnaf i? Ymateb: Y neges rydyn ni eisiau ei rhoi i r holl bobl ifanc yw ei bod yn iawn i beidio â theimlo n hapus. Mae hyn yn wir amdanoch chithau hefyd. Os ydych chi n teimlo na allwch barhau â gwers, anfonwch fyfyriwr i ddod o hyd i aelod o r staff i gymryd drosodd gennych. Os ydych chi n teimlo y gallwch, esboniwch wrth y myfyrwyr eich bod yn teimlo n ypsét. Does dim angen iddynt wybod pam, ond mae hyn yn dangos iddynt fod oedolion yn cael teimladau anodd hefyd, a bod yn rhaid iddynt ddod o hyd i ffyrdd o ymdopi â r teimladau hyn. Beth pe bawn i ddim yn gwybod yr ateb i rywbeth mae r myfyrwyr yn gofyn? Ymateb: Mae hynny n iawn, byddwch yn onest a dywedwch nad ydych chi n gwybod. Dywedwch eich bod yn falch eu bod wedi gofyn, ac y byddwch yn cael yr wybodaeth mae arnyn nhw ei hangen. Beth pe bai rhywun yn gofyn imi ydw i wedi cael salwch meddwl neu gwestiwn personol anodd arall yn y dosbarth? Ymateb: Atgoffwch y dosbarth ein bod wedi cytuno ar reolau sylfaenol am rannu gwybodaeth bersonol fel bod pawb yn teimlo y gall siarad yn agored ac yn teimlo n ddiogel yn y gwersi. Dywedwch wrtho ei bod yn hyfryd bod ganddo ddiddordeb ynoch chi ac efallai bod y pwnc mae wedi i godi n rhywbeth y gallwch i gyd siarad amdano gyda ch gilydd yn y dosbarth heb fod angen i neb rannu profiadau personol. Beth pe bai rhywun yn dweud ei fod yn teimlo n hunanladdol neu ei fod yn hunan-niweidio yn y dosbarth? Ymateb: Byddwch yn sensitif, diolchwch iddo am rannu r wybodaeth a dywedwch fod yn ddrwg gennych glywed hynny ac yr hoffech siarad ag ef ar ôl y wers i sicrhau ei fod yn cael y cymorth mae arno ei angen. Atgoffwch y dosbarth am y rheolau sylfaenol a ch bod yn disgwyl iddynt fod yn sensitif am yr wybodaeth sydd wedi cael ei rhannu gyda nhw. Siaradwch â r myfyriwr wedyn a chynigiwch wrando arno a i gefnogi a dywedwch wrtho eich bod chi n falch ei fod wedi sôn am hyn. Sicrhewch fod y myfyriwr yn teimlo perchnogaeth dros unrhyw atgyfeiriadau ac adroddiadau a wnewch, a i fod yn rhan o unrhyw beth sy n digwydd nesaf yn unol â pholisi ch ysgol. Dylai r myfyriwr deimlo ei fod mewn rheolaeth ac, yn bwysicaf oll, ei fod yn gallu siarad. Daliwch ati i gyfathrebu a gwrando. Dywedwch wrtho fod yna obaith a bod siarad am y ffordd mae n teimlo n gallu ei helpu i ddechrau rhoi trefn ar beth sy n digwydd a phenderfynu beth i w wneud. Mae n bosibl y bydd angen ichi siarad â gweddill y dosbarth, sy n debyg o fod yn pryderu am y myfyriwr. Gallwch rannu syniadau ynghylch sut i gefnogi r myfyriwr a rhoi gwybod i r grŵp y gallant siarad â chi, neu aelodau eraill o r staff sydd ar gael, am eu pryderon unrhyw bryd. Ar gyfer y rhan fwyaf o r cwestiynau beth pe bai hyn, mae cael rheolau sylfaenol cadarn y mae pawb wedi cytuno arnynt wir yn gallu helpu i roi ymateb call. Os yw mater yn codi nad yw ch rheolau sylfaenol yn ymdrin ag ef, mae hyn yn gyfle i ailedrych ar y rheolau a u haddasu i ymdrin â materion newydd sy n codi.

9 SESIWN HYFFORDDI STAFF Gweithgareddau i Mae gweithgareddau yn cynnwys: Meddwl am y mythau ynghylch hunan-niwed. Ystyried pwy sydd yn fy rhwydwaith cefnogi. Dysgu am ffyrdd gwahanol o ymdopi â straen. Canfod pam nad yw pobl yn siarad am rai pethau. Dysgu sut i ofyn am gefnogaeth. Dysgu sut i oresgyn rhwystrau i geisio cymorth. Ystyried pwysigrwydd dweud wrth rywun os ydych chi n cael trafferth gyda ch teimladau. Deall beth yw iselder. Deall beth all effeithio ar ein hiechyd emosiynol. Dysgu am achosion rhwystredigaeth ac ymosodedd. Ystyried bod yn obeithiol ac optimistiaeth. Adnabod sgiliau a chryfderau personol. Dysgu sut i gefnogi ffrind. Adnabod pryd y gall fod angen cefnogaeth ar rywun. Ystyried bod pawb yn adweithio ac ymateb i heriau n wahanol. Deall beth all effeithio ar ein gallu i ymdopi. Dysgu bod cymorth ar gael. Dysgu pryd a sut y gellir cael gafael ar gymorth. Ystyried y risgiau wrth ofyn am gefnogaeth. Dysgu i fynegi teimladau. Dysgu i adnabod teimladau.

10 SESIWN HYFFORDDI STAFF Statements i TAFLEN Os gall myfyrwyr fynegi eu teimladau, maent yn fwy digyffro ac yn gallu canolbwyntio n well Mae dysgu sut i ymdopi â phrofiadau anodd yn un o o r sgiliau bywyd sylfaenol Gall sgiliau gwrando eich helpu i ddod yn gyflogai llwyddiannus Mae myfyrwyr yma i ddysgu, nid i siarad am sut maent yn teimlo Ni ddylem addysgu iechyd emosiynol ond i r ychydig y mae ei angen arnynt mewn gwirionedd Dim ond cael diwrnod gwael yw iselder Ni all pobl ifanc ddysgu os na allant fynegi sut maent yn teimlo Yn aml mae ymosodedd a thrais yn ganlyniad i iechyd emosiynol gwael Cyflwr meddwl yw gwydnwch ni ellit ei addysgu Mae angen i bobl ifanc ddysgu ffeithiau, nid sgiliau cymdeithasol Ni ddylid gofyn i athrawon ymdrin â materion o r fath gyda phobl ifanc Os nad yw myfyrwyr yn dysgu strategaethau ymdopi gallant gael problemau iechyd meddwl hirdymor Teachers who have mental health issues cannot teach about wellbeing to students Nid cyfrifoldeb ysgolion yw atal hunanladdiad

11 SESIWN HYFFORDDI STAFF What if... questions i TAFLEN Mae person ifanc yn datgelu sefyllfa bersonol anodd iawn yn ystod gweithgaredd grŵp bach ac mae rhywun arall yn y grŵp yn dod i ddweud wrthych. Mae rhywun yn crybwyll hunanladdiad mewn gwers ac yn dweud ei fod yn adnabod rhywun a laddodd ei hun. Dwi n mynd yn ypsét wrth addysgu am rywbeth sy n effeithio arnaf i. Dwi ddim yn gwybod yr ateb i rywbeth mae r myfyrwyr yn gofyn. Mae rhywun yn gofyn imi ydw i wedi cael salwch meddwl neu gwestiwn personol anodd arall yn y dosbarth. Mae rhywun yn dweud ei fod yn teimlo n hunanladdol neu ei fod yn hunan-niweidio yn y dosbarth.