BWRDD IECHYD ADDYSGU POWYS DATGANIAD ANSAWDD BLYNYDDOL 2016/17

Transcription

1 BWRDD IECHYD ADDYSGU POWYS DATGANIAD ANSAWDD BLYNYDDOL 2016/17

2 Cynnwys Cyflwyniad 1 Cadw n iach 4 Gofal diogel 8 Gofal effeithiol 14 Gofal ag urddas 20 Gofal amserol 24 Gofal unigol 28 Staff ac adnoddau 32 Edrych ymlaen 38 Cymeradwyaethau 40

3 Mae n bleser cyflwyno r pumed Datganiad Ansawdd Blynyddol sy n manylu ar yr hyn y mae r bwrdd iechyd wedi i wneud yn dda, lle mae angen i ni wneud yn well, a r gwelliannau a r newidiadau rydyn ni wedi u gwneud o ran ansawdd a diogelwch gwasanaethau i drigolion Powys yn 2016/17. Dros y flwyddyn ddiwethaf, rydyn ni wedi canolbwyntio ar integreiddio gwasanaethau iechyd a gwasanaethau gofal cymdeithasol er mwyn diwallu anghenion y boblogaeth. Ac wrth wneud hyn, gwnaethom ni ddatblygu r Strategaeth Iechyd a Gofal sy n manylu ar y weledigaeth ar gyfer iechyd a gofal ym Mhowys hyd 2027 a thu hwnt. Mae r bwrdd iechyd yn parhau i ddatblygu gweithlu cynaliadwy, medrus a bodlon sydd wedi ymgysylltu, i ddiwallu anghenion ein trigolion. Rydyn ni n ymwybodol bod gan Bowys boblogaeth sy n heneiddio mwy a mwy, sy n ystyriaeth wrth gynllunio r ddarpariaeth gofal a gwasanaethau yn y dyfodol, o fewn Powys a hefyd gyda darparwyr y tu allan i r sir. Yn ystod 2016/17, fe barhaodd y bwrdd iechyd i ddod yn uniongyrchol gyfrifol am reoli gwasanaethau iechyd meddwl a ddarperir ym Mhowys, sef proses a ddaw i ben yn Un enghraifft ydy hyn o sut rydyn ni n gweithio i wella darpariaeth gwasanaethau ac i ddod â gofal yn agosach at gartref. Rydyn ni eisiau parhau i wneud Powys yn lle gwych i weithio ynddo, ac yn rhywle sy n gwneud gwir wahaniaeth i n cleifion a n staff. Carol Shillabeer, Prif Swyddog Gweithredol (ar y chwith) Viv Harpwood, Cadeirydd (ar y dde) Mae n bleser adrodd bod y bwrdd iechyd yn parhau i wneud gwelliannau mewn agweddau allweddol ar ein modd o ddarparu gwasanaethau. Rydyn ni wedi cyrraedd y targed o ran cael llai nag un ym mhob pump o bobl yn ysmygu, rydyn ni wedi cwtogi ar nifer yr wlserau pwyso y gellir eu hosgoi yn ysbytai Powys, ac rydyn ni n cymryd camau i gwtogi ar nifer y cleifion sy n cwympo tra u bo yn ein gofal. Yn 2016/17, gwnaethom ni roi r Strategaeth Gofal Cleifion ar waith ledled Powys, gan atgyfnerthu dull y bwrdd iechyd o wrando, dysgu a gwella profiad cleifion a defnyddwyr gwasanaeth o r ddarpariaeth gofal iechyd trwy fynd ati i geisio adborth ystyrlon o r sefydliad drwyddo draw. Mae Cyfarwyddwyr Gweithredol ac Aelodau Annibynnol wedi bod yn cymryd rhan mewn crwydradau a sesiynau cysgodi ar draws amrywiaeth o wasanaethau, sydd wedi u galluogi i weld drostyn nhw eu hunain y gwasanaethau gwahanol niferus y mae r bwrdd iechyd yn eu cyflawni, a phrofiadau cleifion a gofalwyr o r gwasanaethau hyn. Yn ystod 2016/17, mae r ffocws wedi cynyddu ar y gwasanaethau hynny y mae ein partneriaid y tu allan i Bowys yn eu darparu, gan sicrhau bod holl drigolion Powys yn derbyn gofal diogel, effeithiol, ag urddas lle bynnag y darperir eu gofal. Fe fydd y ffocws hwn yn parhau i gynyddu yn ystod 2017/18. Rydyn ni n edrych ymlaen at 2017/18 ac at barhau i sicrhau bod y gofal a ddarperir i bobl Powys yn parhau i fod yn ddiogel, yn effeithiol, yn amserol, ag urddas ym mhob cam o u siwrnai trwy fywyd. Rhiannon Jones, Cyfarwyddwr Nyrsio a r arweinydd ar gyfer Ansawdd a Diogelwch (ar y chwith), Roger Eagle, Cadeirydd y Pwyllgor Ansawdd a Diogelwch (ar y dde) Cyflwyniad 1

4 Beth rydyn ni n ei ddarparu ichi ym Mhowys Cyflwyniad Beth rydyn ni n talu Ymddiriedolaethau a Byrddau Iechyd eraill i w darparu ichi 2

5 Gydol 2016/17, mae Bwrdd Iechyd Addysgu Powys wedi parhau ar ei siwrnai i wella iechyd a llesiant trwy alluogi gwasanaethau iechyd rhagorol ar gyfer y 133,000 o bobl sy n byw ym Mhowys. Mae daearyddiaeth a natur wledig yr ardal wedi golygu bod y bwrdd iechyd wedi gorfod bod yn arloesol ac yn greadigol i sicrhau bod gwasanaethau o ansawdd uchel o fewn cyrraedd amserol i ddiwallu anghenion pobl. Fel bwrdd iechyd, rydyn ni n prynu amrywiaeth o wasanaethau i mewn ar ran trigolion Powys. Mae amrywiaeth o fodelau gofal yn bodoli, gyda llawer o r gofal yn cael ei ddarparu yn y gymuned. Yna, trefnir gwasanaethau gofal eilaidd gyda byrddau iechyd ac Ymddiriedolaethau GIG eraill yng Nghymru a Lloegr. Rhoi Pobl Powys yn Gyntaf Y rhagamcan yw y bydd yna gynnydd o 37% yn y boblogaeth sydd yn y grŵp 65+ erbyn 2033; mae r cynnydd ym Mhowys yn gyflymach o i gymharu â r cynnydd yng Nghymru. Y rhagamcan yw y bydd yna gynnydd o 12% yn y boblogaeth sydd yn y grŵp 85+ oed erbyn Mae hyn oll yn tueddu tuag at boblogaeth sy n gyffredinol hŷn ym Mhowys. Ar ben hyn, mae n gallu bod yn gryn her cael gafael ar wasanaethau, er enghraifft, mae 22.6% o gleifion yng ngogledd Powys, 21.9% o gleifion yng nghanolbarth Powys ac 11.9% o gleifion yn ne Powys yn gorfod gyrru am fwy na 15 munud i r prif Bractis Meddygon Teulu y maen nhw wedi cofrestru ag ef. Mae ein Cynllun Tymor Canolig Integredig 2017/ /20 yn manylu n eglur ar anghenion ein poblogaeth leol wrth symud ymlaen. Ysbyty Welshpool Cyflwyniad Mae r Datganiad Ansawdd Blynyddol yn manylu n eglur ar y gwelliannau a r newidiadau a wnaed yn 2016/17 i wella ansawdd a diogelwch gwasanaethau ac i hybu profiadau cleifion positif. 3

6 v Cadw n Iach Mae cadw n iach yn galw am wneud y penderfyniadau a mabwysiadu r ymddygiadau sy n gallu gohirio neu hyd yn oed eich atal rhag dod yn sâl yn y lle cyntaf. Mae bwyta n dda, gwneud ymarfer corff a chael brechiadau i gadw salwch draw oll yn gallu helpu i ch atal rhag dod yn sâl yn ddiangen. Mae rhaglenni sgrinio cenedlaethol hefyd yn bwysig i helpu i ddynodi clefyd yn gynnar a chaniatáu ei drin yn gynharach, gyda chanlyniad cyflymach a gwell. Gwnaethom ni ddweud... Cadw lefel ysmygu yn is na lefelau targed Darparu gwasanaethau rhoi r gorau i ysmygu sy n effeithiol Cwtogi ar ordewdra ymhlith plant Cynnal nifer y plant sy n manteisio ar frechiadau plant Target Llai nag un ym mhob pump o bobl ym Mhowys yn ysmygu. 2.1% o ysmygwyr yn cael eu trin gan wasanaethau rhoi r gorau i ysmygu r GIG. 40% o ysmygwyr sydd wedi u trin yn cael eu llwyddiant wedi i ddilysu â phrawf carbon monocsid ar ôl 4 wythnos. Llai na 23.5% o blant dosbarth derbyn yn ordrwm neu n ordew. 95% o blant yn manteisio ar frechiadau plant pan maent yn 4 oed. Sut hwyl y cawsom ni arni Dangosodd darganfyddiadau Arolwg Iechyd Cymru fod Powys wedi cyrraedd y targed hwn yn 2015 (canlyniadau r arolwg diweddaraf) 2.33% (ffigyrau darpariaethol ar ddiwedd blwyddyn 16/17) 38% (darpariaethol fel ydoedd yn chwarter 3 16/17) Nid yw data 2016/17 ar gael i adrodd arnyn nhw Fel ydoedd yn chwarter : 92.2% Pigiad atgyfnerthu cynysgol 4yn1 97.0% Pigiad atgyfnerthu Hib/ Men C 90.5% Ail ddos MMR 44 Gwella nifer y bobl sy n manteisio ar frechiadau r ffliw 75% o bobl dros 65 oed. 75% o bobl dan 65 oed mewn risg. 75% o fenywod beichiog. 50% o staff gofal iechyd. Fel ydoedd ar 11/04/17: 63.8% o bobl dros 65 oed 45.9% o bobl dan 65 oed mewn risg Nid yw data 2016/17 ar gael i adrodd arnyn nhw Fel ydoedd ar ddiwedd mis Chwefror 2017: 64% o staff gofal sy n dod i gysylltiad uniongyrchol â chleifion

7 Ysmygu Mae Powys wedi llwyddo i gyflawni r targed cenedlaethol o 20% yn llai o oedolion yn ysmygu erbyn 2016, ac mae n gweithio tuag at darged 2020 o 16% (neu lai) o oedolion yn ysmygu. Ym mis Ionawr 2017, lansiwyd ymgyrch rhoi r gorau i ysmygu newydd o r enw Stopia Er Eu Mwyn Nhw yn y Drenewydd a r Trallwng, i gyfoethogi r gwaith hybu sy n mynd rhagddo yn yr ardal hon. Nod yr ymgyrch, sy n un ddigidol yn bennaf, yw annog a chefnogi cynifer o oedolion â phosibl i roi r gorau i ysmygu. Mae tystiolaeth hefyd yn awgrymu os yw oedolyn yn rhoi r gorau i ysmygu, yna mae plant a phobl ifanc yn llai tebygol o ddechrau ysmygu. Dechreuodd Stopia Er Eu Mwyn Nhw yng gogledd Cymru yn ystod Mae r ymgyrch eisoes wedi helpu cannoedd o ysmygwyr yng ngogledd Cymru i gael gafael yn haws ar y cymorth sydd ei angen arnyn nhw i lwyddo i roi r gorau i ysmygu. Cymeradwyodd y Bwrdd Bolisi Di-fwg diwygiedig BIAP ym mis Mai Diwygiwyd a diweddarwyd y polisi i ddiogelu staff, cleifion, perthnasau ac ymwelwyr â safleoedd BIAP rhag anadlu mwg tybaco ail-law ac i gefnogi r lleiafswm o staff BIAP sydd dal yn ysmygu i roi r gorau iddo. O r Bwmp i r Bygi Mae Grwpiau Cerdded o r Bwmp i r Bygi n cael eu sefydlu ym Mhowys ar gyfer menywod beichiog a menywod â babanod newydd a/neu blant o oedran cyn-ysgol. Mae Tîm Iechyd Cyhoeddus Powys wedi cefnogi hyfforddiant arweinwyr cerdded ar gyfer ymwelwyr iechyd, bydwragedd, gweinyddwyr meithrin a staff eraill, sydd nawr yn arwain grwpiau cerdded. Partïon Diddyfnu Mae ymwelwyr iechyd a staff eraill nawr yn rhedeg Partïon Diddyfnu ledled Powys. Diben partïon diddyfnu yw cefnogi negeseuon allweddol o ran babanod yn dechrau ar fwyd solet. Y nod yw cefnogi rhieni i ddilyn canllawiau i ddechrau diddyfnu pan mae eu baban yn chwe mis oed, a rhoi gwybod i rieni am fwyd sy n addas i w baban. Mae r dull o weithredu hefyd yn dwyn sylw at wybodaeth gefnogol arall i helpu r rhiant neu r gofalwr i ddarparu deiet iach i w plentyn. Mae r gwaith hwn yn cefnogi r ymgyrch genedlaethol 10 Cam i Bwysau Iach. ( uk/sitesplus/888/page/84909) Sblash a Sbri Cyflwynwyd Sblash a Sbri fesul cam mewn ardaloedd newydd o Bowys yn ystod 2016/17. Rhaglen atal gordewdra ymhlith plant lefel 1 yn y gymuned ydy Sblash a Sbri, ar gyfer plant 0-4 oed a u teuluoedd. Mae r rhaglen yn cynnwys sesiynau chwarae mewn pwll nofio i blant cyn-ysgol a u rhieni neu eu gofalwyr, mewn canolfannau hamdden lleol. Mae r sesiynau n caniatáu cyflwyno plant i r pwll gyda u rhieni/gofalwyr ac yn caniatáu iddyn nhw Mae grwpiau O r Bwmp i r Bygi n helpu i sicrhau bod cymorth gan gyfoedion a chymorth proffesiynol ar gael i rieni newydd yn y gymuned Cadw n Iach 5

8 Cadw n Iach fwynhau gweithgarwch corfforol a chwarae am gost resymol. Sefydlwyd y dull hwn o weithredu n wreiddiol yn Ystradgynlais rai blynyddoedd yn ôl ac, oherwydd ei lwyddiant, fe estynnodd y gwasanaeth ymwelwyr iechyd ef i ardaloedd eraill ym Mhowys Gwasanaethau Deintyddol Mae 39 o ddarparwyr yn cymryd rhan yn rhaglen Cynllun Gwên ar hyn o bryd. Mae 2,641 o blant yn brwsio bob dydd. Mae fflworid wedi i osod ddwywaith ar ddannedd 745 o blant. Mae addysgwyr iechyd y geg Cynllun Gwên wedi cyflwyno addysg iechyd y geg i 8 o staff y blynyddoedd cynnar, 21 o ymwelwyr iechyd a thri o ddeietegwyr. Mae r rhaglen sicrhau ansawdd ar gyfer practisau deintyddol yn cofnodi nifer y deintyddion a u staff sydd wedi dilyn yr hyfforddiant ymyrraeth fer mewn rhoi r gorau i ysmygu. Mae mwyafrif y nyrsys deintyddol yng ngwasanaethau deintyddol cymunedol Powys wedi cwblhau eu cwrs ymyrraeth fer mewn rhoi r gorau i ysmygu. Cymerodd Gwasanaethau Deintyddol Cymunedol Powys ran mewn ymgyrch i godi ymwybyddiaeth o ganser y geg, gan roi gwybodaeth ar fyrddau arddangos mewn clinigau ac ysbytai ledled Powys. Strategaeth Iechyd a Gofal Mae Bwrdd Iechyd Addysgu Powys a Chyngor Sir Powys wedi datblygu Strategaeth Iechyd a Gofal uk/health-and-care-strategy ar gyfer Powys. Mae n manylu ar weledigaeth ar gyfer iechyd a gofal ym Mhowys hyd 2027 a thu hwnt. Mae mewnwelediadau miloedd o bobl a phartneriaid ledled Powys wedi dylanwadu ar y strategaeth ac wedi darparu sail ar ei chyfer. Caiff y strategaeth, a gymeradwywyd ym mis Mawrth 2017, ei chyhoeddi yn yr haf, Dyma r strategaeth gyntaf o i math yng Nghymru sy n cwmpasu gwasanaethau iechyd a gwasanaethau gofal. Y Rhai Sy n Manteisio ar Sgrinio Bu r Tîm Iechyd Cyhoeddus yn gweithio gyda staff ardaloedd BIAP a chydweithwyr o r rhaglen sgrinio genedlaethol i gael mwy o bobl leol i fanteisio ar y rhaglenni sgrinio cenedlaethol. Brechiad y Ffliw Cafwyd cynnydd pellach yn nifer staff BIAP a fanteisiodd ar frechiad y ffliw yn ystod 2016/17, o i gymharu â 2015/16, a hynny pan mai Powys oedd eisoes y bwrdd iechyd a oedd yn perfformio orau o ran brechiad y ffliw ymhlith staff. Imiwneiddio Plant Yn ystod 2016/17, ymgymerodd y bwrdd iechyd ag amrywiaeth o fentrau i gael mwy o blant i fanteisio ar frechiadau plant. Fel rhan o hyn, bu r bwrdd iechyd yn rhedeg rhaglen dal i fyny MMR i gael mwy o bobl i fanteisio ar y brechlyn hwn. Ysgolion Iach Yn 2016/17, cyflawnodd tair ysgol y Wobr Ansawdd Genedlaethol, sef y wobr uchaf bosibl yn y Cynllun Ysgolion Iach cenedlaethol. Mae 100% o ysgolion Powys yn aelodau o r Cynllun Ysgolion Iach ac mae 7% o r ysgolion ym Mhowys wedi cyflawni r Wobr Ansawdd Genedlaethol. Pwysau Iach Fel rhan o r rhaglen Pwysau Iach, fe lansiwyd y dull 10 Cam cenedlaethol o weithredu ym Mhowys yn 2016/17. Gwneud i Bob Cyswllt Gyfrif Mae hyfforddiant Gwneud i Bob Cyswllt Gyfrif wedi i ddarparu i 352 o aelodau o staff BIAP. Hefyd, mae 80 o aelodau o staff PAVO (Cymdeithas Mudiadau Gwirfoddol Powys), Powys MIND a r gwasanaeth tân wedi u hyfforddi yn y dull hwn o weithredu. 66

9 Mae Sblash a Sbri n helpu i ddatblygu sgiliau rhianta a bondio mewn amgylchedd diogel sy n hwyl, ac yn addysgu diogelwch dŵr ar yr un pryd. Cadw n Iach 7

10 Gofal Diogel Mae diogelwch cleifion yn flaenoriaeth i r bwrdd iechyd, a n nod yw osgoi pob niwed posibl wrth ofalu am bobl, boed hynny yn ein hysbytai cymunedol, mewn gwasanaethau cymunedol, neu yn eich cartref. Rydyn ni wedi targedu meysydd lle rydyn ni n gwybod bod pobl yn gallu dioddef o niwed, er enghraifft cwtogi ar nifer y codymau, atal wlserau pwyso a lleihau r risg o heintiau sy n gysylltiedig â gofal iechyd. Gwnaethom ni ddweud... Y byddem yn cwtogi ar nifer y cleifion sy n cwympo fwy nag unwaith Cwtogi ar wlserau pwyso gradd 2 sy n digwydd yn yr ysbyty ac y gellir eu hosgoi Targed Gostyngiad yn nifer y cleifion sy n cwympo fwy nag unwaith Gostyngiad yn nifer yr wlserau pwyso gradd 2 sy n digwydd yn yr ysbyty ac y gellir eu hosgoi Rhyddhau Dros Nos Byddai r bwrdd iechyd yn disgwyl na fyddai pobl hŷn yn cael eu rhyddhau fel mater o drefn rhwng hanner nos a 6am. Rydyn ni wedi bod yn monitro hyn gydol 2016/17, ac nid ydyn ni wedi cofnodi unrhyw achosion o ryddhau yn ystod yr oriau hyn. Sut hwyl y cawsom ni arni Ar ddiwedd mis Mawrth 2016/17, gwnaethom ni gofnodi gostyngiad o 4.3% yn nifer y cleifion sy n cwympo fwy nag unwaith Mae gennym ni gynnydd o 11% mewn wlserau pwyso gradd 2 yn ein hysbytai cymunedol 8

11 Codymau Cafwyd gostyngiad yn nifer y codymau sy n digwydd bob mis ar draws yr holl Ysbytai Cymunedol yn y bwrdd iechyd. Mae camau a gymerwyd i gwtogi ar y codymau a r niwed cysylltiedig wedi canolbwyntio ar godi ymwybyddiaeth yn gyffredinol, darparu hyfforddiant, darparu canllawiau ategol a datblygu eiriolwyr codymau ar y ward. Mae mwyafrif y codymau n digwydd yn ystod y dydd, ar adegau trosglwyddo rhwng sifftiau a phan mae r ward yn fwy prysur. Bwriwyd ymlaen â gwaith i wella byrddau cipolwg ar statws cleifion er mwyn lleihau r amser y mae n cymryd i drosglwyddo rhwng sifftiau. Mae r clinigau atal codymau cymunedol yn rhedeg rhaglenni sgrinio, lle cwblheir asesiad risg o gwympo a rhoddir gwybodaeth a chyngor ar hydradu, maeth, rheoli isbwysedd ystumiol, rhoi meddyginiaeth iechyd yr esgyrn, ymataliaeth, a phob elfen risg. Maen nhw hefyd yn cyfeirio pobl at wasanaethau sy n cynorthwyo â chymorth ariannol a chymorth anabledd, asesiadau gofalwyr a larymau cymunedol. Gweithdy Atal Codymau Cynhaliodd y bwrdd iechyd weithdy atal codymau ym mis Chwefror. Daeth y digwyddiad â staff a chleifion at ei gilydd i rannu syniadau a mewnwelediadau ac i weithio tuag at gwtogi ar nifer y codymau ymhlith pobl hŷn. Roedd yr adborth yn bositif iawn:. Diolch yn fawr iawn. Mi wnes i fwynhau r digwyddiad yn fawr a dwi n teimlo mai dyma oedd un o r digwyddiadau gorau dwi wedi i fynychu erioed. Mi fydda i n gwneud yn siŵr fy mod i n mynd â r neges am atal codymau yn ôl i r tîm llawn a dwi n edrych ymlaen at gydweithio ar draws gwasanaethau iechyd a gwasanaethau cymdeithasol.. roedd hi mor braf cael y cyfle i rannu ein meddyliau a n profiadau, a chael ein gwerthfawrogi. Mi gawson ni ein trin yn dda iawn; profiad gwych. Gofal Diogel Mae nifer y bobl sy n cwympo fwy nag unwaith tra u bod yn aros yn yr ysbyty gydol 2015/16 a 2016/17 wedi i ddadansoddi i ddarparu llinell sylfaen i gymharu â hi wrth fonitro yn 2017/18. Yn y flwyddyn ddiwethaf, cafwyd gostyngiad o 4.3% yn nifer y cleifion sydd wedi cwympo fwy nag unwaith. Roedd pawb a gwympodd fwy nag unwaith yn y ddwy flynedd ariannol yn 50 oed a hŷn. Wrth symud ymlaen, fe fyddwn ni n adrodd ar y data hyn fel mater o drefn trwy r Pwyllgor Ansawdd, Diogelwch a Phrofiad Cleifion. Pawb a Gwympodd Fwy Nag Unwaith Y Rhai Dan 65 Oed a Gwympodd Fwy Nag Unwaith Y Rhai 65 Oed a Hŷn a Gwympodd Fwy Nag Unwaith Gostyngiad % <5 <5 33.3% % 9

12 Gofal Diogel 10 Wlserau Pwyso Mae wlserau pwyso ar drai ar gyfer cleifion yng ngofal ysbytai Powys. Mae ein data n dangos gostyngiad yn achos wlserau pwyso gradd 3 a 4, ond cynnydd yn nifer yr wlserau pwyso gradd 2 ar gyfer holl drigolion Powys. Mae hyn yn cynnwys wlserau pwyso sy n cael eu hetifeddu o ardaloedd eraill, fel Ysbytai Cyffredinol Dosbarth, cartrefi cleifion, cartrefi preswyl a chartrefi nyrsio. Wrth symud ymlaen, rydyn ni n canolbwyntio ein sylw ar wlserau pwyso gradd 2. Helyntion Difrifol Adroddwyd ar 55 Helynt Difrifol yn 2016/17. Roedd a wnelo mwyafrif yr helyntion difrifol yr adroddwyd arnyn nhw yn 2016/17 ag wlserau pwyso a chodymau cleifion. Mae gwaith sylweddol wedi i wneud i ddysgu gwersi o r rhain. Cydnabuwyd mewn nifer o achosion na fyddai wedi bod yn bosibl atal y codymau, ond mae r hyn sydd wedi i ddysgu wedi i ddatblygu i wella gwaith atal codymau a rheoli risg i gleifion. Mae larymau codymau n cael eu hadolygu gan fod rhai ardaloedd wedi adrodd eu bod nhw wedi torri, a chodwyd pryderon ei bod yn bosibl nad ydyn nhw n addas i r diben. Cafwyd trafodaeth â safleoedd eraill sy n cael problemau tebyg ac mae gwaith wedi dechrau i edrych ar larymau mwy cadarn sy n addas ar gyfer wardiau prysur. Mae cynlluniau gofal gorfodol cyffredin sy n cynnwys asesiadau risg o gwympo nawr yn rhan o becynnau derbyn. Pan mae cleifion yn cael eu derbyn i r ysbyty, mae n ofynnol eu bod nhw i gyd yn cael eu pwysedd gwaed wedi i fesur tra u bod yn gorwedd a thra u bod ar eu traed. Mae sesiynau myfyrio wedi u cynnal ar gyfer staff fel eu bod nhw n gallu myfyrio ynglŷn â phwysigrwydd dogfennu eu rhesymau dros benderfyniadau n ymwneud â rheoli codymau ac asesu risg. Pethau Na Ddylen Nhw Fyth Ddigwydd Digwyddiadau difrifol yn ymwneud â diogelwch cleifion, ac y gellid bod wedi u hatal, ydy pethau na ddylen nhw fyth ddigwydd. Ni ddylen nhw fyth ddigwydd os oes yna fesurau ataliol ar waith. Nid oedd yna unrhyw bethau na ddylen nhw fyth ddigwydd yn y bwrdd iechyd yn 2016/17 Y Crwner Mae gan y Crwner bŵer a dyletswydd gyfreithiol i ysgrifennu adroddiad ar ôl cwblhau cwêst os yw n edrych fel pe bai risg y bydd marwolaethau eraill yn digwydd mewn amgylchiadau tebyg. Adroddiad dan reoliad 28 yw r enw ar hyn, neu adroddiad Atal Marwolaethau yn y Dyfodol. Ym mis Mai 2016, fe dderbyniodd y bwrdd iechyd adroddiad dan reoliad 28 o ran diffyg darpariaeth cyfleusterau iechyd meddwl oedolion ym Mhowys ar gyfer cleifion sydd â salwch acíwt. Anfonwyd yr adroddiad at y bwrdd iechyd i ofyn iddo gymryd camau i leihau r risg hon. Rhoddwyd sicrwydd i r Crwner ynglŷn â chamau a gymerwyd i sicrhau gwasanaethau diogel, o ansawdd uchel i drigolion Powys. Cyn 1 Rhagfyr 2015, roedd pedwar bwrdd iechyd gwahanol yn gyfrifol am y 48 gwely iechyd meddwl oedolion yn ysbytai Powys. Mae r gwelyau hyn yn cynnwys ward Felindre ar safle Ysbyty Bronllys, sef uned iechyd meddwl acíwt i oedolion. Hefyd, mae Timau Gwasanaethau Triniaeth yn y Cartref i Ddatrys Argyfwng ar waith ym Mhowys sy n darparu gofal ar lefel ysbyty yn y cartref, yn seiliedig ar dystiolaeth. Fe fydd ein gwaith i ddod â r cyfrifoldeb am ddarparu Gwasanaethau Iechyd Meddwl uniongyrchol yn ôl i r bwrdd iechyd yn gwella ein gallu i dderbyn a thrin mwy o gleifion o fewn Powys, a r disgwyl yw y bydd nifer sylweddol lai o drigolion Powys yn cael eu trin y tu allan i r sir ar gyfer eu hanghenion gofal iechyd meddwl yn y dyfodol. Hawliadau Mae gan y bwrdd iechyd broffil hawliadau am iawndal bach. Ar ddiwedd 2016/17, roedd gan y bwrdd iechyd bum hawliad ar

13 agor yn sgil esgeulustod clinigol, ond ni nodwyd unrhyw themâu neu dueddiadau. Mae gennym ni naw achos anaf personol ar ddiwedd 2016/17, ac eto ni nodwyd unrhyw themâu neu dueddiadau. Gwneud iawn am gamweddau Un cam neu fwy i ddatrys pryder, pan gallai r bwrdd iechyd fod wedi bod ar fai am achosi niwed, ydy gwneud iawn am gamweddau. Gall hyn fod ar ffurf ymddiheuriad ac esboniad o r hyn a ddigwyddodd, cynnig triniaeth a/neu wasanaeth ailsefydlu i helpu i liniaru r broblem, ac/neu iawndal ariannol. Ystyriwyd cyfanswm o ddeg achos yn 2016/17, a arweiniodd at: gadarnhau bod un achos yn dor-ddyletswydd ond heb unrhyw achosiaeth cadarnhau bod un achos yn dor-ddyletswydd gan arwain at achosiaeth cadarnhau bod dau achos yn dor-ddyletswydd ond bod angen ymchwilio pellach i benderfynu a fu achosiaeth roedd yna ddau achos lle sicrhawyd adroddiadau arbenigwyr allanol cynnig ymddiheuriad mewn 4 achos ni arweiniodd unrhyw achos at driniaeth adferol mae dau achos yn parhau Ni wnaed unrhyw daliadau i wneud iawn am gamweddau yn ystod 2016/17 er bod un achos cymwys yn galw am fwy o ymchwilio i benderfynu ar y lefel briodol i wneud iawn am gamweddau. Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru Mae Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru yn ystyried cwynion ynglŷn â darparwyr gwasanaethau cyhoeddus. Os yw aelod o r cyhoedd yn anhapus â sut mae r bwrdd iechyd wedi trin ei gŵyn, gall Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru ystyried ei hadolygu. Yn ystod 2016/17, cyfeiriwyd pump o achosion cwynion at Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru; o r rhain, cadarnhawyd un achos yn rhannol, gydag argymhelliad y dylid defnyddio r achos i ddysgu ac i hyfforddi o ran triniaeth ddeintyddol ataliol i blant. O r 11 o achosion gofal iechyd parhaus ôl-weithredol yr adroddwyd arnyn nhw i Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru, cadarnhawyd un, ni chadarnhawyd chwech ac mae tri yn dal i fod yn destun ymchwiliadau. Caewyd un achos gan na dderbyniwyd unrhyw gyfathrebiad pellach oddi wrth yr hawliwr. Ni thalwyd unrhyw daliadau iawndal ar gyfer unrhyw rai o r hawliadau. Cwtogi ar Heintiau sy n Gysylltiedig â Gofal Iechyd Yn ystod 2016/17, gwnaethom ni gofnodi cyfraddau uwch o heintiau sy n gysylltiedig â gofal iechyd, gyda 29 achos o Glostridiwm Difficile a 13 achos o MRSA (staffylococws awrëws sy n gwrthsefyll methisilin) (ewch i www. powysthb.wales.nhs. uk/infection-control i weld y dangosfwrdd), pob un yn ymwneud â samplau cleifion nad oedden nhw n gleifion mewnol. Roedd hyn oherwydd gwaith trylwyr yn adolygu r holl samplau adroddedig i labordai yn Ymddiriedolaeth GIG Dyffryn Gwy ac Ymddiriedolaeth GIG Amwythig a Telford. Mae gwelliannau wedi u rhoi ar waith i gofnodi r data yn fanwl gywir. Rydyn ni n parhau i weithio n galed i gadw ein hysbytai n lân trwy gael gwasanaethau gwesty a staff gofal iechyd yn cydweithio, gan gynnal archwiliadau glanhau rheolaidd o bob ardal. Rydyn ni wedi safoni r cynhyrchion glanhau a ddefnyddir ac wedi cyflwyno llenni tafladwy ar gyfer ardal pob gwely, ac mae hyn oll yn atal haint rhag lledaenu. Rydyn ni n adolygu pob achos o haint i ddysgu gwersi a u hatal rhag ailddigwydd; er Gofal Diogel 11

14 Gofal Diogel 12 enghraifft, rhagnodi gwrthfiotigau n amhriodol. Wrth gyflawni cynllun gweithredu ymwrthedd gwrthfeicrobaidd y bwrdd Iechyd, fe fyddwn ni n canolbwyntio ar ragnodi gwrthfiotigau. Adolygiad i Gadarnhau Lefelau Staff Nyrsio ar Wardiau Mae r Bwrdd Iechyd wedi cwblhau adolygiad o lefelau ei staff nyrsio, a chytunodd y Tîm Gweithredol ar lefelau derbyniol diwygiedig ym mis Mehefin Ystyriwyd natur wledig ac ynysig ysbytai yn ystod yr adolygiad. Mae lefelau r staff nyrsio n cydymffurfio ag Egwyddorion y Prif Swyddog Nyrsio nursing/?lang=cy, er mai r lefelau ar gyfer wardiau llawfeddygol a meddygol acíwt oedd y rhain trwy ddiffiniad. Mae proses recriwtio n mynd rhagddi i lenwi swyddi gwag. Adolygir a thrafodir lefelau staffio n ddyddiol fel rhan o r broses rheoli gwelyau a r broses llif cleifion. Mae uned staffio dros dro wedi i sefydlu ar gyfer y bwrdd iechyd cyfan ac mae hyn wedi gweld cwtogi ar ddefnyddio gweithwyr cymorth iechyd gofal o asiantaethau. Hydradu a Maeth Mae archwiliadau Hydradu a Maeth a gwblhawyd ar y cyd â Gwasanaethau Gwesty ledled Ardal y De wedi galluogi r Gyfarwyddiaeth i wella amserau bwyd i gleifion. Mae patrymau sifftiau wedi u hadolygu i sicrhau bod nifer y staff sydd ar gael i oruchwylio amser bwyd yn briodol. Anogir amserau ymweld agored fel bod perthnasau cleifion sydd angen cymorth amser bwyd yn gallu bod gyda nhw. Mae Polisi Amserau Bwyd Gwarchodedig wedi i atgyfnerthu gyda staff i gynnwys rolau a chyfrifoldebau am baratoi r claf a pharatoi r amgylchedd. Mae r holl staff nyrsio a staff domestig wedi u hatgoffa am eu rolau a u cyfrifoldebau yn ystod amserau bwyd. Fe fydd archwiliadau Maeth a Hydradu dirybudd yn parhau ledled yr ardal. Golwg a Chlyw Mae Swyddogion Cyswllt Gofal Llygaid ar gael i gefnogi cleifion sy n mynychu clinigau llygaid. Fe fydd y Swyddog Cyswllt Gofal Llygaid yn derbyn atgyfeiriadau o r gymuned ac yn cysylltu dros y ffôn, neu n ymweld lle bo angen, i gydlynu cymorth i r sawl sydd wedi i atgyfeirio. Gall hyn fod yn breswylydd cartref gofal. Mae r Swyddog Cyswllt Gofal Llygaid yn gweithio n agos â Thîm Synhwyraidd Cyngor Sir Powys er mwyn sicrhau bod unigolion yn cael eu cefnogi mewn modd amserol, o ran beth sy n bwysig iddyn nhw. Mae gwirfoddolwyr Hear to Help hefyd yn cefnogi clinigau awdioleg trwy ymweld â chartrefi i gefnogi pobl i ofalu am eu teclyn clywed ac i ddeall sut i w reoli. Mae yna gysylltiadau cryf â CSP ar gyfer darparu cymorth ac offer perthnasol i breswylwyr cartrefi gofal. Diogelu Mae BIAP o r farn yn dylai r holl drigolion fyw eu bywydau heb unrhyw dreisio, cam-drin, esgeuluso na chamfanteisio, ac y dylid diogelu eu hawliau. Mae r holl waith diogelu n parchu gwahaniaethau o ran hil, ethnigrwydd, diwylliant, gallu, ffydd a chyfeiriadedd rhywiol, ac mae r parch hwn yn gadarn wrth ei wraidd. Y Tîm Diogelu sy n darparu Gwasanaethau Diogelu Powys i r gymuned leol, gan gefnogi staff yn eu dyletswydd i ddiogelu plant ac oedolion sydd mewn risg. Mae r Tîm Diogelu n gweithio mewn partneriaeth ag asiantaethau statudol a gwirfoddol ym Mhowys a Gwasanaethau GIG sy n ffinio Powys. Gwasanaethau a Gomisiynir Rydyn ni n ystyried bod ansawdd a diogelwch yn flaenoriaeth uchel i drigolion Powys, p un a ydyn nhw n derbyn gofal a thriniaeth yn y sir neu n eu derbyn trwy un o wasanaethau ein darparwyr yng Nghymru a Lloegr. Rydyn ni n monitro ansawdd a diogelwch gwasanaethau trwy gontractau a chytundebau lefel gwasanaeth i sicrhau bod safonau cenedlaethol a lleol yn cael eu bodloni.

15 Rydyn ni n monitro, yn adrodd ac yn rhoi sicrwydd o ran ansawdd a diogelwch gwasanaethau a ddarperir i drigolion Powys ledled Cymru a Lloegr Rydyn ni n adolygu helyntion gofal iechyd sy n effeithio ar drigolion Powys mewn byrddau iechyd ac Ymddiriedolaethau GIG eraill, gan sicrhau bod camau a gwelliannau n cael eu rhoi ar waith a bod y gwersi a ddysgir yn cael eu rhannu Rydyn ni n gweithio i ddylanwadu ar agenda darparwyr ac i ysgogi newid Pwyllgor Gwasanaethau Arbenigol Iechyd Cymru Cyd-bwyllgor o r saith Bwrdd Iechyd yng Nghymru yw Pwyllgor Gwasanaethau Arbenigol Iechyd Cymru. Mae r Pwyllgor yn gweithio n agos â byrddau iechyd i sicrhau bod unrhyw wasanaeth arbenigol a gomisiynir o safon uchel, ac na nodir unrhyw bryderon o safbwynt ansawdd. Maen nhw n gwneud hyn trwy r fframwaith sicrhau ansawdd yr adroddir arno i r bwrdd iechyd. Mae r fframwaith hwn yn sicrhau dull systematig o fynd ati i sicrhau bod gwasanaethau a gomisiynir o ansawdd, yn rhoi profiad da i gleifion ac yn cyflawni deilliannau iechyd da. Mae n defnyddio r broses gontractio, atodlenni ansawdd, safonau a dangosyddion ansawdd clinigol i gefnogi cyflawni gofal iechyd yn effeithiol, gwella ansawdd ac arloesi ar draws y system iechyd ar gyfer gwasanaethau arbenigol. Marwolaethau Gan nad oes gan Bowys unrhyw gyfleusterau hosbis ar gyfer cleifion mewnol mae gan ein hysbytai cymunedol rôl bwysig i w chwarae wrth ddarparu gofal diwedd oes i r cleifion hynny nad ydyn nhw n gallu, neu nad ydyn nhw n dymuno marw gartref. Er mai marwolaethau pobl ar ddiwedd naturiol eu hoes yw r rhain, adolygir pob marwolaeth yn ffurfiol i roi sicrwydd bod yr holl ofal posibl wedi i roi, a bod teulu r claf wedi i gynnwys yn llawn ac wedi derbyn yr holl wybodaeth ddiweddaraf. Roedd nifer y marwolaethau i gyd yn ysbytai Powys yn ystod 2016/17 yn debyg iawn i r nifer mewn blynyddoedd blaenorol. Yn , rhyddhawyd 2,210 o bobl ac roedd 243 o r rhain yn farwolaethau. Mae r bwrdd iechyd hefyd yn adolygu cyfraddau marwolaethau byrddau iechyd ac Ymddiriedolaethau GIG sy n darparu gofal i drigolion Powys ac, os yw eu cyfraddau n achosi pryder, mae n mynd ar drywydd hyn ac yn ceisio sicrwydd ynglŷn â r gwasanaethau a ddarparwyd, gan sicrhau bod yr holl ofal posibl wedi i ddarparu i r safonau disgwyliedig. Arolygiadau trwy gyfrwng crwydradau Mae Aelodau Annibynnol yn cwblhau arolygiadau dirybudd mewn ysbytai, ynghyd ag Aelodau Gweithredol y Bwrdd. Mae r arolygiadau hyn yn helpu i asesu a yw gofal cleifion mewn ysbytai ym Mhowys yn effeithiol. Gofal Diogel 13

16 Gofal Effeithiol Rydyn ni wedi ymrwymo i wneud yn siŵr eich bod yn derbyn y gofal sydd ei angen arnoch, a hynny pan mae ei angen arnoch, ac rydyn ni n gweithio i drawsnewid gwasanaethau i sicrhau eich bod hefyd yn derbyn gofal yn agosach at gartref. Dyma rai meysydd rydyn ni wedi gwneud cynnydd ynddyn nhw yn ystod 2015/16. Gwnaethom ni ddweud... Gwella r amgylchedd gofal trwy gael gwared ag eitemau diangen i alluogi glanhau effeithiol i wneud y risg o heintiau sy n gysylltiedig â gofal iechyd mor fach â phosibl. Targed Ymwelir â phob ardal yn ystod 2016/17 i gael gwared ag eitemau diangen a rhoi cynlluniau gweithredu ar waith. Sut hwyl y cawsom ni arni Cwblhawyd gwaith i gael gwared ag eitemau diangen ar safle Ysbyty Machynlleth, ac estynnwyd hyn i bob ardal cleifion mewnol. 14

17 Model Integreiddio Ystradgynlais Aeth y peilot tîm iechyd a gofal cymdeithasol integredig ar gyfer pobl hŷn yn fyw fis Medi diwethaf. Ysbyty Ystradgynlais yw prif leoliad y tîm, ac ymhlith y buddion oedd: Yn ôl defnyddwyr gwasanaeth, mae staff yn fwy hygyrch Adroddir gostyngiad yn y baich achosion unigol oherwydd bod yna lai o ddyblygu, ac mae hyn wedi arwain at allu ymdopi n well. Mwy o werthfawrogiad a chydnabyddiaeth o rolau a chyfrifoldebau o fewn y tîm amlddisgyblaeth, gan gyflymu penderfyniadau a hybu hyblygrwydd ac ymyriadau cydweithredol. Mae newidiadau mewn arfer wedi dechrau dod i r amlwg, yn unol ag egwyddorion tîm y mae holl aelodau r tîm a staff ar draws yr ysbyty wedi u datblygu. Mae r gydnabyddiaeth a r ffaith y sylweddolir bod pethau n gallu newid a bod yna ffyrdd gwahanol o edrych ar heriau wedi ysgogi r staff. Mae gwaith integredig arall sydd ar y gweill yn cynnwys: Nyrsys ardal Glan Irfon yn cefnogi lleoliad gofal cymdeithasol 24 awr Ailalluogi Storfeydd cyfarpar cymunedol y bwrdd iechyd a r cyngor sir ar y cyd Rhith-ward Theatrau Mae r bwrdd iechyd yn parhau i wneud yn fawr o r ddwy Uned Llawdriniaethau Dydd penodol yn Ysbyty Coffa Rhyfel Aberhonddu ac Ysbyty Llandrindod. Mae yna hefyd ystafelloedd sy n benodol ar gyfer endosgopi yn y theatrau hyn. Cafwyd cynnydd o 155% mewn gweithgarwch Theatr ac Endosgopi ers 2012/13, a rhagwelir y bydd hyn yn parhau i gynyddu wrth i ni ymestyn cwmpas y gwasanaeth. Mae r ffaith ein bod yn gallu trin mwy o bobl wedi arbed 75,000 o filltiroedd y flwyddyn i gleifion Powys gan nad oes angen iddyn nhw deithio y tu allan i r sir i gael triniaeth. Endosgopi Mae Uned Endosgopi Aberhonddu wedi cynnal ei safonau uchel a dyfarnwyd Achrediad JAG (y Cyd-grŵp Cynghori ar Endosgopi Gastroberfeddol) am y 4edd flwyddyn yn olynol. Mae r gwasanaeth Endosgopi a Gastrosgopi n parhau i gael ei ddatblygu a i ymestyn, gan gynnwys y Clinig dan arweiniad Nyrs Ymgynghorol. Mae r gwasanaeth hwn yn derbyn yr holl atgyfeiriadau oddi wrth feddygon teulu i sicrhau y dilynir gweithdrefnau risg isel yn lleol yn hytrach na r tu allan i Bowys. Mae yna hefyd wasanaethau manometreg oesoffagaidd a phrofion hydrogen yr anadl ar waith i gefnogi r gwasanaeth Gastroenteroleg. Nyrsys sy n arwain y gwasanaeth Endosgopi ym Mhowys, ac mae JAG wedi i achredu Gofal Effeithiol 15

18 Gofal Effeithiol 16 Rheoli Meddyginiaethau Mae Tîm Fferylliaeth newydd yn cefnogi timau meddygol, timau nyrsio a thimau therapi â phob agwedd ar ddefnyddio meddyginiaethau. Maen nhw hefyd yn sicrhau bod popeth sy n ymwneud ag anghenion meddyginiaethol cleifion wedi i gydlynu pan maen nhw n cael eu rhyddhau, fel trefnu cymhorthion i w helpu i gymryd yr holl feddyginiaeth, cadw mewn cysylltiad â thimau gwaith cymdeithasol ar gyfer cleifion y mae angen pecynnau gofal arnyn nhw, a gwneud yn siŵr bod meddygon teulu a fferyllfeydd cymunedol yn cael gwybod am bob newid i feddyginiaeth. Dewis Fferyllfa Mae r prosiect cenedlaethol hwn yn golygu bod fferyllfeydd cymunedol yn gallu cyrchu cofnodion meddygon teulu cleifion fel bod modd rhannu gwybodaeth pan fo i hangen, gan alluogi gofal diogel. Mae Powys o blaid mabwysiadu r gwasanaeth yn gynnar, felly fe fydd ar gael yn y mwyafrif o drefi ym Mhowys erbyn diwedd Mae pigiadau Dirywiad Macwlaidd Gwlyb sy n Gysylltiedig ag Oedran nawr yn cael eu rhoi ym Mhowys Meddyginiaethau a Rhagnodi Mae GIG Cymru n gwario bron 6% o i gyllid ar feddyginiaethau. Os ydyn nhw n cael eu defnyddio n iawn, mae meddyginiaethau n gwneud gwahaniaeth mawr i iechyd pobl, ond maen nhw hefyd yn gallu achosi niwed. I helpu i wneud yn siŵr bod meddyginiaethau n cael eu defnyddio mor effeithiol â phosibl, mae Dangosyddion Rhagnodi Cenedlaethol yn dangos sut mae patrwm rhagnodi pob Bwrdd Iechyd yn cymharu. Mae Powys, fel bwrdd iechyd, yn perfformio n dda yn achos y mwyafrif o r mesuriadau hyn, gan ddod yn gyntaf mewn pump o r 15 dangosydd, ac yn ail mewn pedwar arall. Y Fframwaith Ansawdd a Chanlyniadau Mae meddygon teulu Powys yn dal i sgorio n uchel yn erbyn y safonau y manylir arnyn nhw yn eu Fframwaith Ansawdd a Chanlyniadau. Wrth ofalu am gleifion terfynol wael, bu Macmillan a r bwrdd iechyd yn cydweithio i benodi dau feddyg teulu sydd wedi u hyfforddi i arwain gofal cleifion sy n agos at ddiwedd eu hoes. Gwasanaeth Dirywiad Macwlaidd Gwlyb sy n Gysylltiedig ag Oedran O fis Ebrill 2016, mae cleifion y mae angen triniaeth arnyn nhw ar gyfer dirywiad macwlaidd gwlyb sy n gysylltiedig ag oedran wedi gallu ei derbyn yn Ysbyty Coffa Rhyfel Aberhonddu. Cyflwr y llygaid yw dirywiad macwlaidd sy n gysylltiedig ag oedran, sy n effeithio ar ran fechan o r retina y tu ôl i r llygad. Er nad oes unrhyw driniaeth sy n gwella dirywiad macwlaidd sy n gysylltiedig ag oedran yn llwyr, mae n bosibl atal dirywiad macwlaidd gwlyb sy n gysylltiedig ag oedran rhag gwaethygu trwy roi cyfres o bigiadau i mewn i r llygad. Mae optometryddion wedi u recriwtio i ddarparu cymorth clinigol pellach i ymgynghorwyr er mwyn hybu r cysyniad o wasanaeth siop-un-stop ar gyfer cleifion, gan gwtogi n sylweddol ar yr angen am deithio n rheolaidd y tu allan i r sir am driniaeth. Hyd yma, mae 82 o gleifion wedi u hasesu n glinigol ac maen nhw n derbyn pigiadau bob mis, ac nid oes angen iddyn nhw deithio i Henffordd drosodd a thro mwyach.

19 Archwiliad Clinigol Adolygiad ffurfiol o r gofal a ddarperir trwy ei gymharu â set gyffredin o safonau sy n disgrifio gofal o ansawdd uchel yw Archwiliad Clinigol. Fel y cyfryw, mae Archwiliad Clinigol yn rhan bwysig o arfer a datblygiad proffesiynol clinigydd. Mae gan GIG Cymru Raglen Canlyniadau ac Adolygu Archwiliad Clinigol Cenedlaethol flynyddol, ac eleni fe gymerodd BIAP ran ym mhob un o r archwiliadau ar y rhaglen a oedd yn berthnasol i r gwasanaethau a gynigir ym Mhowys. Mae unrhyw weithredu sy n codi yn sgil yr archwiliadau hyn yn cael ei fonitro n ffurfiol trwy gyfrwng adroddiadau i Lywodraeth Cymru. Ymgymerwyd â r Archwiliadau Cenedlaethol a ganlyn ym Mhowys: Gwasanaethau Diabetes mewn Gofal Sylfaenol Gofal Traed Diabetig Clefyd Cronig yr Arennau mewn Gofal Sylfaenol Archwiliad Awdioleg Cymru-gyfan Yr Archwiliad Gofal Strôc Cenedlaethol Archwiliad Adsefydlu Cardiaidd Clefyd Rhwystrol Cronig yr Ysgyfaint Yn ogystal â r archwiliadau cenedlaethol hyn, ymgymerwyd â rhaglen gynhwysfawr o archwiliadau y penderfynwyd arnyn nhw n lleol, gan adrodd ar gynnydd i Bwyllgor Ansawdd, Diogelwch a Phrofiad Cleifion y bwrdd iechyd. Anadlu Mae r tîm Nyrsys Anadlu n canolbwyntio ar osgoi gorfod mynd i mewn i r ysbyty. Mae r tîm yn darparu gwasanaeth rhagorol i r rheini â chyflyrau anadlu ac mae n darparu pecynnau hunanreoli i bobl sydd wedi cael diagnosis o Glefyd Rhwystrol Cronig yr Ysgyfaint Nodir cleifion a allai fod mewn risg a rhoddir cymorth iddyn nhw trwy gyfrwng pecyn rheoli argyfwng Mae nifer y bobl sydd wedi gorfod mynd i mewn i r ysbyty mewn argyfwng â chyflwr anadlu ar ei isaf mewn pedair blynedd. Therapi Gwybyddol Ymddygiadol Yn ystod 2016/17, mae r bwrdd iechyd wedi parhau i roi therapi gwybyddol ymddygiadol ar-lein trwy r prosiect MasterMind y mae r UE yn ei ariannu. Mae r gwasanaeth ar gael i unrhyw un ym Mhowys sy n dioddef o ffurf ysgafn i gymedrol ar iselder a gorbryder. Ei nod yw sicrhau bod therapïau perthnasol ar gyfer y cyflyrau hyn ar gael yn fwy amserol a u bod yn hygyrch i grŵp eang trwy ddefnyddio technoleg. Mae therapi gwybyddol ymddygiadol ar-lein ym Mhowys yn darparu opsiwn ychwanegol i gyflenwi gwasanaeth; yn y gorffennol, therapydd sydd wedi cynnig therapi gwybyddol ymddygiadol wyneb-yn-wyneb. Ar hyn o bryd, mae yna brinder therapyddion GIG sydd wedi u hyfforddi mewn therapi gwybyddol ymddygiadol ledled Cymru a r DU. Mae Powys yn arwain y ffordd ar gyfer GIG Cymru wrth roi therapi gwybyddol ymddygiadol ar waith ar-lein, gyda mwy na 200 o gleifion yn cael eu hatgyfeirio i r rhaglen yn 2016/17 yn unig. Mae r bwrdd iechyd wedi derbyn arian grant oddi wrth Lywodraeth Cymru n ddiweddar i w gefnogi i ehangu r gwasanaeth hwn. Gwasanaethau Deintyddol Rhwng mis Rhagfyr 2015 a mis Rhagfyr 2016, derbyniwyd 560 o atgyfeiriadau newydd y geg, y gên a r wyneb i wasanaeth y geg, y gên a r wyneb sylfaenol a chymunedol y mae ymgynghorwyr yn ei arwain yng Nghanolbarth a Gogledd Powys. Trwy Grŵp Cydweithredol y Canolbarth, lluniwyd cytundeb ar gyfer cleifion Ceredigion sydd angen triniaethau cymhleth a llawfeddygol i dynnu dannedd i w hatgyfeirio at wasanaeth Powys er mwyn osgoi r angen i gleifion Ceredigion deithio i Abertawe i dderbyn eu triniaeth angenrheidiol. Mae penodi arbenigwr mewn deintyddiaeth gofal arbennig o fewn y gwasanaeth deintyddol cymunedol wedi gwneud gwasanaethau n fwy hygyrch fyth i gleifion agored i niwed. Mae dwy nyrs ddeintyddol ac un swyddog deintyddol wrthi n dilyn hyfforddiant mewn rhoi tawelyddion mewn gwythiennau ar hyn Gofal Effeithiol 17

20 Gofal Effeithiol 18 o bryd, er mwyn sicrhau nad oes yn rhaid i gleifion y mae angen tawelydd arnyn nhw deithio r tu allan i Bowys. Florence: Gwasanaeth Negeseuon Testun Fe fuddsoddodd y bwrdd iechyd yng ngwasanaeth negeseuon testun Florence ym mis Gorffennaf Mae Florence wedi i gynllunio i alluogi cleifion i chwarae rhan fwy mewn rheoli eu triniaeth, eu cyflwr neu eu dull o fyw. Mae staff clinigol yn gallu defnyddio Florence i gasglu data o bell oddi wrth gleifion, yn ymwneud â u hanghenion gofal iechyd. Yn dilyn yr hyfforddiant a r sefydlu ar y dechrau, fe gofrestrodd y cleifion cyntaf â Florence ar 1 Tachwedd Cyflwynwyd Florence gyntaf â r tîm Diabetes yng Ngogledd Powys oherwydd diddordeb o du Gwasanaethau Gofal Sylfaenol a Chymunedol yn yr ardal hon. Mae tri phrotocol; Addysg Math 2, Diagnosis Math 2 â Metformin a Diagnosis Math 2 Heb Mae Florence yn anfon negeseuon teleiechyd yn uniongyrchol i bocedi claf ac yn rhoi cyfleoedd i roi adborth a gwneud cais am gymorth. Metformin wedi u datblygu i r Nyrsys Practis, y Dietegydd a r Nyrs Diabetes Arbenigol eu defnyddio. Yn ôl dwy ran o dair o gleifion: Mae Florence wedi fy helpu i reoli fy iechyd fy hun yn well Mae Florence yn gyfleus Mae Florence yn arbed amser i mi Rydw i n credu bod Florence yn cael effaith bositif ar ffordd y clinigydd o ddefnyddio i amser Buaswn i n argymell Florence i ffrind neu r teulu Gwasanaethau Menywod a Phlant Ar ddiwrnod nodweddiadol, mae Gwasanaethau Menywod a Phlant yn cynnig y canlynol: Mae 300 o fenywod yn cael cyswllt â bydwraig Mae nyrsys ysgol yn rhoi r brechiad gadael ysgol i 120 o blant Mae gennym ni 1,000 o blant yn y llwyth achosion Lleferydd ac Iaith Pediatrig Mae Gwasanaethau Iechyd Meddwl Plant a r Glasoed yn darparu pum apwyntiad adolygu bob dydd i bobl ifanc sydd ag anhwylderau bwyta Mae nyrsys Anabledd Dysgu Plant yn hwyluso grŵp rhianta r blynyddoedd rhyfeddol 12 wythnos yn benodol ar gyfer Anhwylder ar y Sbectrwm Awtistig Mae Ffisiotherapi Pediatrig 14+ yn derbyn 455 o negeseuon e-bost a 195 o alwadau ffôn, ac yn gweithredu yn eu sgil, ac yn cael 130 o drafodaethau aml-broffesiwn bob blwyddyn Ymhlith yr archwiliadau allanol ar gyfer y gwasanaethau oedd: Ymgymerwyd ag adolygiad Awdurdod Goruchwylio Lleol blynyddol ar gyfer Safonau Goruchwylio Bydwragedd ym mis Hydref 2016; Cynhaliwyd ymweliad blynyddol Rhwydwaith Ansawdd ar gyfer Gwasanaethau Iechyd Meddwl Plant a r Glasoed Cymunedol Coleg Brenhinol y Seiciatryddion ym mis Tachwedd 2016; Arolygiad y Cyngor Iechyd Cymuned o Ganolfan Plant Ynys y Plant.

21 Ym mis Medi 2016, cynhaliodd y gwasanaethau ddiwrnod archwilio ac ymchwil blynyddol ar gyfer timau er mwyn cyflwyno canlyniadau archwiliadau, rhannu gwelliannau i ansawdd a thrafod cyfleoedd ymchwil. Ymarferydd Orthopedig Cyhyrysgerbydol Arbenigol Mae rhoi rôl Ymarferydd Orthopedig Cyhyrysgerbydol Arbenigol ar brawf yn y Drenewydd rhwng mis Mawrth a mis Hydref 2016 wedi dangos bod y model gwasanaeth hwn yn gallu cynnig a chyfoethogi dewis amgen i weithlu Gofal Sylfaenol traddodiadol er mwyn cefnogi heriau cynaliadwyedd mewn practisau meddygon teulu. Yn ystod y peilot chwe mis, fe welodd Ymarferydd Orthopedig Arbenigol ar gyfer Gwasanaethau Cyhyrysgerbydol 616 o gleifion, gan weithio dau ddiwrnod yr wythnos; dim ond 52 (8%) o r cleifion aeth yn ôl i weld eu meddyg teulu. Byrddau Llif Nod bwrdd llif y claf yw darparu gwybodaeth sy n adlewyrchu r cynlluniau rhyddhau ar gyfer cleifion unigol ar gip. Dyma rai sylwadau oddi wrth aelodau o n tîm amlddisgyblaeth: Mae r bwrdd yn rhoi cipolwg o r wybodaeth ddiweddaraf. Mae wedi gwella r gweithio mewn tîm amlddisgyblaeth. Mae wedi gwella r wybodaeth o ddydd i ddydd. Mae lle byddai n well gan y cleifion fynd a r lle y bwriedir iddyn nhw fynd yn eglur. Gallwch chi gael y wybodaeth ddiweddaraf am statws y claf ar gip. Mae r cynllun claf unigol cyffredinol yn glir. Gofal Effeithiol Ymhlith dyfyniadau Cleifion Orthopedig Cyhyrysgerbydol oedd: Roedd yn llawn gwybodaeth, roeddwn i n teimlo n hollol esmwyth, ac mae n gwneud mwy o synnwyr gweld rhywun sy n iawn i r symptomau Apwyntiad cyflym Roedd yr apwyntiad cyfan yn ddefnyddiol iawn ac roeddwn i n teimlo bod rhywun wedi bod yn gwrando arna i! Roedd y ffisiotherapydd yn wybodus, yn hyderus ac yn broffesiynol Siarad, adborth, cael ychydig o awgrymiadau ymarferol ac awgrymu ymarferion y galla i eu gwneud gartre Roedd apwyntiad ar gael yn gyflym, roedd y cyngor yn gall, cymerwyd amser dim rhuthro 19

22 Gofal ag Urddas Mae gan bawb hawl i gael eu trin ag urddas a pharch, ac rydyn ni o r farn bod hyn yn bwysig iawn. Rydyn ni n falch bod y mwyafrif o bobl yn dweud wrthym ni eu bod nhw n hapus â r gofal y maen nhw n ei dderbyn, ond rydyn ni n gwybod bod yna adegau pan nad yw r gofal rydyn ni n ei ddarparu n bodloni r safonau. Pan mae hyn yn digwydd, rydyn ni n cymryd camau fel ein bod ni n gallu dysgu a chywiro pethau. Gwnaethom ni ddweud... Y bydden ni n datblygu a gweithredu cynllun gweithredu r strategaeth profiad cleifion Targed Rhaglen dreigl o weithgarwch Profiad Cleifion ar draws pob maes o r bwrdd iechyd Sut hwyl y cawsom ni arni Gwnaethom ni ddatblygu a gweithredu cynllun gweithredu r strategaeth profiad cleifion ar gyfer Blwyddyn 1 20

23 Dull o weithredu ag urddas Nodwyd chwe thema fel sail i n Strategaeth Nyrsio a Bydwreigiaeth, sef: Gofalu â thrugaredd, urddas, caredigrwydd a thosturi; Darparu gofal diogel, effeithiol heb unrhyw niwed; Gwrando ar gleifion a gofalwyr a gwella r ffordd rydyn ni n gweithio, gan sicrhau enw da am ragoriaeth; Datblygu arweinwyr hyderus, uchelgeisiol, ysbrydoledig; Gweithio gyda phartneriaid er budd cleifion a r boblogaeth; Gweithlu Nyrsio a Bydwreigiaeth chwilfrydig, dadansoddol sydd wedi i rymuso. Ystafelloedd Gofal Lliniarol Mae gan Ward Epynt yn Ysbyty Coffa Rhyfel Aberhonddu Ystafelloedd Gofal Lliniarol sy n rhoi ardal dawel ar y ward i gleifion a theuluoedd, gyda chyfleusterau lluniaeth, ar gyfer gofal diwedd oes. Mae gwaith ar y gweill i gwblhau r Ystafelloedd Gofal Lliniarol yn Ysbyty Trefyclo, ac mae Ysbyty Llanidloes wrthi n codi arian â r nod o agor Ystafelloedd Gofal Lliniarol. Dementia Mae r Cynllun Pili Pala n gwella diogelwch a llesiant cleifion trwy gefnogi staff i gynnig ymateb positif a phriodol i gleifion sydd â nam ar eu cof, trwy ganiatáu i gleifion â dementia, dryswch neu anghofrwydd wneud cais am yr ymateb hwnnw trwy gyfrwng symbol pili pala cynnil. Ym Mhowys, mae gan bob ward Gynllun Pili Pala ar waith, ac ailedrychwyd ar hyn yn ystod 2016/17. Mae r holl fyrddau n weladwy i r cyhoedd, ac mae archwiliad o arferion ar y gweill. Ochr yn ochr â hyn, mae eiriolwyr dementia wedi u nodi. Mae ymgyrch John, sy n canolbwyntio ar bobl â dementia ac ar hawl gofalwyr i aros gyda phobl â dementia yn yr ysbyty, wedi i mabwysiadu yn yr ysbytai cymunedol, gan gefnogi teuluoedd a gofalwyr i gael pasport mynediad agored i ymweld. Mae Cymdeithas y Cyfeillion wedi ariannu sesiynau gweithgarwch yn Ysbyty Coffa Rhyfel Aberhonddu, ac mae r rhain wedi u gwerthuso â r nod o barhau i fynd ar drywydd adborth cleifion a gofalwyr Ymataliaeth Dechreuodd BIAP brosiect peilot ymataliaeth ym mis Awst Mae r prosiect yn rhoi asesiad trylwyr i gleifion o u hanghenion ymataliaeth, â r nod o wella symptomau neu eu iacháu yn llwyr. Mae Ymarferwyr Hybu Ymataliaeth wedi gweld 303 o gleifion. O ganlyniad, defnyddiwyd 48% yn llai o badiau, gan arbed arian a chynyddu urddas. Hybu Annibyniaeth Mae gwaith ar y gweill ledled y bwrdd iechyd i hybu annibyniaeth pobl hŷn sydd mewn risg o golli eu symudedd corfforol a u gallu i ofalu am eu hunain tra u bod yn yr ysbyty, fel canlyniad osgoadwy i w gofal. Ymhlith yr enghreifftiau mae r Gwasanaeth Ailalluogi, sy n darparu cymorth tymor byr i unigolion i gadw neu adennill eu hannibyniaeth, ar adegau o newid a thrawsnewid, sy n hybu iechyd, llesiant, annibyniaeth, urddas a chynhwysiant cymdeithasol. Mae Therapyddion Galwedigaethol a Ffisiotherapyddion yn rhan o r timau hyn ledled Powys. Oedolion ag Anabledd Dysgu y Gofelir Amdanyn Nhw ar Wardiau Cyffredinol Mae r bwndel gofal llwybr ar gyfer oedolion ag anabledd dysgu y mae angen gofal ysbyty arnyn nhw wedi i ail-lansio. Mae r bwndel gofal yn manylu ar saith cam allweddol, â r nod o gyfoethogi profiad y claf gan ganolbwyntio ar feysydd fel gwell cyfathrebu, adolygu effeithiol a chynllunio rhyddhau. Mae pecynnau wardiau wedi u darparu i oedolion ag anableddau dysgu, â logos magnetig ar gyfer byrddau llif i ddwyn sylw staff at anghenion unigolion ag anableddau dysgu. Gofal ag Urddas 21

24 22 Helo, Fy Enw i Ydy... Mae theatrau yn Ysbyty Coffa Rhyfel Aberhonddu ac Ysbyty Llandrindod wedi magu r ymgyrch Helo, Fy Enw i Ydy dros ofal mwy tosturiol sy n canolbwyntio ar staff yn cyflwyno u hunain i gleifion. Partneriaethau er mwyn iechyd Mae gweithio mewn partneriaeth yn allweddol i ni, ac rydyn ni n gweithio gydag amrywiaeth o sefydliadau i wneud gwelliannau i n gofal a n gwasanaethau; Mae Partneriaeth Cynllunio a Datblygu Iechyd Meddwl Powys yn dod â rhanddeiliaid allweddol at ei gilydd, gan gynnwys Fe ymunodd Vaughan Gething, Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd, Llesiant a Chwaraeon, â staff i hybu ymgyrch Helo, fy enw i ydy.... y bwrdd iechyd, Cyngor Sir Powys, Heddlu Dyfed-Powys, Cynghorau Iechyd Cymuned Powys, Cymdeithas Mudiadau Gwirfoddol Powys, a chynrychiolwyr pobl sy n defnyddio gwasanaethau a r rheini sy n agos atyn nhw, i gyd â blaenoriaeth gyffredin i wella iechyd meddwl a llesiant emosiynol pobl Powys. Bu partneriaid yn cydweithio i gyflawni strategaeth Ennill Calonnau a Meddyliau: Gyda n Gilydd dros Iechyd Meddwl ym Mhowys sy n manylu ar sut y cyflawnir blaenoriaethau lleol dan raglen uchelgeisiol Llywodraeth Cymru, Law yn Llaw at Iechyd Meddwl yng Nghymru. Mae PAVO (Cymdeithas Mudiadau Gwirfoddol Powys) yn gweithio i gefnogi a chynrychioli r trydydd sector mewn amrywiaeth o ffyrdd. Yn ystod 2016/17, rydyn ni wedi sefydlu ffrwd gwaith Engage to Change i gasglu gwybodaeth am yr holl weithgarwch cyfranogi mewn iechyd meddwl, i ddatblygu dull cydgynhyrchu o weithredu ac i roi adborth i bobl sy n defnyddio gwasanaethau am sut mae eu barn nhw wedi achosi newid. Bu Grŵp Cyfamod Cymunedol Lluoedd Arfog Powys yn gweithio gyda sefydliadau i wella cyfleusterau cymunedol i gefnogi llesiant personél y Lluoedd Arfog. Gan y rhagwelir nifer sylweddol gynyddol o bobl â dementia nid yn unig yng Nghymru a r DU, ond ar hyd y byd, rydyn ni wedi bod yn cydweithio â Chyngor Sir Powys, Cymdeithas Mudiadau Gwirfoddol Powys, y Gymdeithas Alzheimer a Chymunedau Dementia-Gyfeillgar, yn enwedig Aberhonddu a r Gelli Gandryll, i atgyfnerthu r Cynllun Dementia oedd wedi i gynhyrchu o r blaen. Mae Adran 136 yn caniatáu i Swyddogion yr Heddlu arestio a symud unrhyw un i fan diogel os yw mewn lle sy n agored i r cyhoedd ac os yw r Swyddog yn amau bod y person yn dioddef o anhwylder meddwl a bod angen gofal a rheolaeth arno ar unwaith. Mae r bwrdd iechyd yn gweithio gyda phartneriaid i sicrhau bod Adran 136 yn cael ei defnyddio n briodol trwy wella r cyswllt rhwng yr Heddlu ac Ymarferwyr Iechyd Meddwl wrth benderfynu beth i w wneud pan mae argyfwng yn codi. Dros y flwyddyn ddiwethaf, darparwyd hyfforddiant i fwy na 100 o staff yr heddlu a 70 o sefydliadau sy n bartneriaid o r sector statudol a r trydydd sector i wella r cydweithio.

25 Arolygiadau Allanol a Mewnol Crwydradau Ansawdd, Diogelwch a Phrofiad Cleifion Mae Cyfarwyddwyr Gweithredol ac Aelodau Annibynnol wedi parhau i gyflawni arolygiadau o ardaloedd wardiau ar y cyd. Mae r arolygiadau n caniatáu canolbwyntio ar ansawdd a diogelwch o safbwynt cleifion, eu teuluoedd a u gofalwyr. Maen nhw n treulio hanner diwrnod gyda gwasanaethau, ac mae hyn wedi rhoi cipolwg gwerthfawr iddyn nhw ar sut beth yw bywyd arferol o ddydd i ddydd i staff sy n darparu r gwasanaethau hyn. Ymhlith enghreifftiau o r gwasanaethau mae Therapi Lleferydd ac Iaith Pediatrig, Seicotherapi Oedolion, Nyrsio Ysgolion a Gwasanaethau Mamolaeth. Mae rhai o r gweithgareddau yr arsylwyd arnyn nhw n cynnwys sesiwn brechiadau ysgol, sesiynau Ffisiotherapi roedd Technegwyr Ffisiotherapi n ymgymryd â nhw a sesiwn gydag Uwch Reolwyr o fewn Gwasanaethau Mamolaeth. Derbyniwyd adborth hynod bositif oddi wrth y timau dan sylw ac oddi wrth yr Aelodau Gweithredol a r Aelodau Annibynnol. Wrth symud ymlaen i 17/18, fe fydd y sesiynau cysgodi n cael eu cyflwyno i gynnwys disgyblaethau eraill, gan gynnwys Gwasanaethau Iechyd Meddwl, Anableddau Dysgu a Diogelu. Cyngor Iechyd Cymuned (CIC) Mae r Cyngor Iechyd Cymuned wedi bod yn brysur gydol 15/16 yn cyflawni arolygiadau mewn lleoliadau amrywiol ledled y bwrdd iechyd. Mae r arolygiadau hyn wedi cynnwys Arolygon Gwylio Gofal, Arolygon Gwylio Bwyd, arolygiadau o ardaloedd allanol ac ymweliadau â wardiau, gan gynnwys ymweliadau nos. Mae argymhellion y CIC yn cael eu rhoi ar waith. Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru (AGIC) Bu Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru (AGIC) yn cyflawni arolygiadau ledled y bwrdd iechyd gydol 15/16. Mae r arolygiadau n cynnwys unedau cleifion allanol yn Ysbytai Aberhonddu a Threfyclo, Gwasanaethau Anableddau Dysgu yn Ne Powys a Gwasanaethau Radioleg, ynghyd ag arolygiadau o rai Meddygfeydd Teulu a Phractisau Deintyddol. Mae r adroddiadau ar gael yn Sgrinio Serfigol Cymru Ymgymerodd Sgrinio Serfigol Cymru ag ymweliad Sicrhau Ansawdd â r bwrdd iechyd ym mis Ebrill Gwnaed argymhellion allweddol yn sgil yr ymweliad i sicrhau bod yr adrannau Colposgopi n parhau i ddarparu gwasanaeth effeithiol ac effeithlon i r boblogaeth leol. Mae r bwrdd iechyd yn disgwyl y byddan nhw n ymweld eto i adolygu r sefyllfa. Arolygiad Swyddfa Iechyd yr Amgylchedd Mae Swyddfa Iechyd yr Amgylchedd yn parhau i gyflawni arolygiadau hylendid bwyd rheolaidd. Derbyniodd y bwrdd iechyd ailarolygiad yn Ysbyty Bronllys, pan dderbyniodd y bwrdd iechyd gynnydd o ddau i bedwar yn ei Sgôr Hylendid Bwyd. Archwiliad Cenedlaethol o Wasanaethau Awdioleg yng Nghymru Safonau Ansawdd ar gyfer Gwasanaethau Awdioleg Pediatrig Nododd archwiliad allanol ym mis Mehefin 2016 nad oedd Gwasanaeth Awdioleg Plant De Powys yn cyrraedd y targed o 75% yn unrhyw un o r naw safon unigol ac nad oedd yn cyrraedd y targed cyffredinol o 75%. Mae r bwrdd iechyd yn ymateb i r argymhellion a wnaed ac mae n aros am ailarchwiliad ym mis Mehefin Arolwg Diheintio Endosgopau Cymrugyfan 2016 Ymgymerodd y bwrdd iechyd ag arolwg ym mis Gorffennaf 2016 sy n rhoi rhywfaint o sicrwydd bod yr holl brosesau y mae galw amdanyn nhw wrth ddiheintio endosgopau hyblyg yn cydymffurfio â gofynion rheoleiddio ac yn unol â chanllawiau sydd wedi u datblygu i helpu i sicrhau diogelwch cleifion. Derbyniodd y bwrdd iechyd adborth positif ynghyd â rhai argymhellion ar gyfer meysydd y gellid eu gwella. Gofal ag Urddas 23

26 Gofal Amserol Rydyn ni n gwybod pa mor bwysig ydyw ein bod ni n darparu r gofal iawn ar yr adeg iawn ac yn y lle iawn, ac rydyn ni n gweithio n barhaus i gyflawni hyn. Dyma rai o r meysydd y cafwyd gwelliannau ynddyn nhw. Gwnaethom ni ddweud... Sicrhau bod yr holl gleifion yn cael eu trin o fewn y targedau o 36 wythnos o atgyfeiriad i driniaeth. Targed 100% o gleifion wedi u trin o fewn 36 wythnos Sut hwyl y cawsom ni arni 100% 24

27 Gwasanaeth Deintyddol Cymunedol Mae Gwasanaeth Deintyddol Cymunedol Powys yn sicrhau bod gwasanaethau ar gael ledled Powys yn ystod oriau gweithio arferol ar gyfer cleifion y mae angen triniaeth ddeintyddol frys arnyn nhw. Mae buddsoddi mewn swyddi deintyddion cyffredinol ar gyflog hefyd yn golygu bod cwrs o driniaeth ar gael i gleifion, ac mae wedi cwtogi ar yr angen am apwyntiadau mynediad brys mynych. Darperir triniaeth y Tu Allan i Oriau yn ystod y penwythnos a gwyliau r banc drwy gyfrwng contract â r Gwasanaeth Deintyddol Cyffredinol. Mae sicrhau bod gofal deintyddol brys amserol ar gael yn cwtogi ar nifer y cleifion sy n ceisio triniaeth yn amhriodol oddi wrth Feddygon Teulu neu drwy adran Damweiniau ac Achosion Brys. Darparwyd poster i r holl Feddygon Teulu i wneud yn siŵr eu bod nhw n ymwybodol o r gwasanaeth hwn, a hefyd cafwyd trafodaethau â nhw a chyfarfodydd Clystyrau Gofal Sylfaenol. Gofal Sylfaenol Mae adolygiad parhaus o fynediad at Feddygon Teulu ar waith. Ar hyn o bryd, mae 100% o bractisau Powys ar agor naill ai yn ystod oriau craidd dyddiol neu o fewn un awr i oriau craidd dyddiol. Nid oes unrhyw bractisau ym Mhowys sy n cau am hanner diwrnod. Mae gan 100% o bractisau Powys feddygon teulu ar gael rhwng 8am a 6:30pm bob diwrnod o r wythnos. Cynhaliwyd arolwg cleifion yn y practis ym Machynlleth yr oedd y bwrdd iechyd yn ei reoli. Roedd yr adborth yn bositif iawn, gyda 94% o gleifion yn dweud y bydden nhw n argymell y practis i glaf a oedd newydd symud i r ardal, a 90% o gleifion yn disgrifio u profiad yn y practis fel da iawn neu weddol dda. Mae rhagor o wybodaeth am yr adborth i w gweld yn www. powysthb.wales.nhs.uk/opendoc/ Trosglwyddwyd y contract i reolwyr Practis Meddygol Glantwymyn o 1af Ebrill Gwasanaethau Menywod a Phlant Mae Gwasanaethau Menywod a Phlant yn cyrraedd y targed o 14 wythnos ar gyfer apwyntiadau therapi Pediatrig Cymunedol. Cafwyd cynnydd yn nifer y menywod beichiog y trefnwyd apwyntiadau bydwreigiaeth ar eu cyfer cyn iddyn nhw fod yn feichiog am 10 wythnos, o 69% i 73%. Bu cynnydd hefyd yn niferoedd y menywod risg isel sy n dewis esgor ym Mhowys. Yn Nodwyd bod 61% o fenywod beichiog yn risg isel adeg archebu a u bod yn gymwys i esgor yn lleol Dechreuodd 25% o fenywod ym Mhowys eu hesgor ym Mhowys Gwnaeth 21% o fenywod ym Mhowys esgor ar eu baban ym Mhowys Roedd yn rhaid trosglwyddo 16% o fenywod a ddechreuodd eu hesgor ym Mhowys i uned obstetreg yn ystod yr esgor Gwasanaethau Iechyd Meddwl Plant a r Glasoed (CAMHS) Mae nifer y cleifion CAMHS sy n aros ar ddiwedd y mis am eu apwyntiad cyntaf yn gostwng. Ym mis Tachwedd 2016, dim ond pump o gleifion oedd yn aros ar ddiwedd y mis, a phedwar diwrnod oedd yr amser aros ar gyfartaledd. Mae hyn yn welliant sylweddol ers yr amser hwn y llynedd pan roedd yna 82 o gleifion ag amser aros o 71 diwrnod ar gyfartaledd. Gofal Amserol 25

28 Gofal Amserol Nifer y diwrnodau aros ar gyfartaledd Tach 15 Rhag 15 Nifer y Cleifion a Oedd yn Aros ar Ddiwedd y Mis Ion 16 Chwe 16 Maw 16 Nifer y cleifion yn aros Llinell Duedd Nifer y Cleifion yn Aros (Sefyllfa r data yn ôl yr adroddiad ym mis Chwefror 2017) Ebr 16 Mae canran yr asesiadau gan Wasanaethau Cymorth Iechyd Meddwl Gofal Sylfaenol Lleol CAMHS a gwblhawyd o fewn 28 diwrnod o ddyddiad eu hatgyfeirio wedi cynyddu i 93.1% yn erbyn targed o 80%. Graff 2 Canran yr Asesiadau a Gwblheir o fewn 28 diwrnod % yr Asesiadau a Gwblhawyd Mai 16 Meh 16 Gorff 16 Awst 16 Medi 16 Hyd 16 Tach 16 Prosiect trin galwadau a brysbennu gan nyrsys dan arweiniad Menter Gymdeithasol Meddygon Teulu Nod y prosiect hwn yw datblygu model cynaliadwy o ffrydio cleifion, a nyrsys yn asesu ac yn trin, i w roi ar waith ar lefel practisau meddygon teulu er mwyn: Gwneud gwasanaethau n fwy hygyrch i gleifion; Gwella effeithiolrwydd trwy sicrhau ymyriadau priodol; Gwella effeithlonrwydd trwy gwtogi ar asesiadau a/neu ymyriadau amhriodol; a Gwella cynaliadwyedd practis trwy rannu adnoddau a chostau. Mae hyn ar y gweill mewn practisau meddygon teulu ledled Clwstwr y De. Ymgymerir ag adolygiad ffurfiol i fesur effaith y dull hwn o weithredu ar y modd o ddarparu gwasanaeth. Fodd bynnag, mae adborth rhagarweiniol yn awgrymu bod y model yn lleihau r angen am apwyntiadau â meddygon teulu ac, ar yr un pryd, yn diwallu anghenion clinigol cleifion heb iddyn nhw orfod aros am amser apwyntiad i ddod ar gael. Tach 15 Rhag 15 Ion 16 Chwe 16 Maw 16 Ebr 16 Mai 16 Meh 16 Gorff 16 Awst 16 Medi 16 Hyd 16 Tach 16 % yr asesiadau o fewn 28 diwrnod (targed 80%) Targed Asesiadau 80% 26

29 Mae r Ganolfan Geni newydd yn Llandrindod yn darparu amgylchedd modern, cyfforddus i fenywod esgor ar eu babanod tra i bod dal yn sicrhau r gofal gorau posibl dan arweiniad bydwraig. Gofal Amserol 27

30 Gofal Unigol Rydyn ni eisiau gweithio gyda chi i sicrhau bod y gofal rydych chi n ei dderbyn yn diwallu ch anghenion unigol, ei fod yn briodol a i fod yn cael ei ddarparu mor agos at gartref â phosibl. Gwnaethom ni ddweud... Gwella amseroedd ymateb i gwynion Targed Cynnydd yn nifer y cwynion yr ymatebir iddyn nhw n amserol Sut hwyl y cawsom ni arni Cynnydd o 54% i 63% yn y pryderon yr ymatebwyd iddyn nhw o fewn 30 diwrnod gwaith Rydyn ni n datblygu ffyrdd newydd o wrando ar bobl ac rydyn ni wedi i chael hi n ddefnyddiol clywed storïau oddi wrth ein cleifion. 28

31 Cwynion Cwynion Ffurfiol Roedd perfformiad y bwrdd iechyd yn ystod y flwyddyn o ran ymateb i gwynion o fewn 30 diwrnod gwaith yn amrywio o 38% i 74%, gyda chyfartaledd o 63%. Mae hyn yn well na r perfformiad yn ystod blynyddoedd blaenorol. Yn ystod 2016/17, adolygwyd y data yn helaeth, ond ni ellir cymharu r canlyniadau â chynnydd yr adroddwyd arno y flwyddyn flaenorol. Cydnabuwyd 94% o bryderon o fewn dau ddiwrnod gwaith Rheolwyd ac ymatebwyd i 63% o bryderon o fewn 30 diwrnod gwaith Rheolwyd ac ymatebwyd i 37% o bryderon o fewn rhwng 30 diwrnod gwaith a chwe mis Rheolwyd ac ymatebwyd i lai na 1% o bryderon o fewn rhwng chwech a 12 mis Rheolwyd ac ymatebwyd i lai na 1% o bryderon o fewn mwy na 12 mis Mae rhai o r pryderon yn y tri chategori olaf yn cymryd yn hirach yn gyffredinol oherwydd cymhlethdod yr achosion. Aseswyd bod modd mynd y tu hwnt i r 30 diwrnod wrth reoli r rhain, felly maen nhw n cael eu dadansoddi ymhellach ar hyn o bryd i sicrhau bod yr asesiad hwn yn gywir. Ni nodwyd unrhyw themâu clir o gwynion ffurfiol. Mae gwersi wedi u dysgu a u rhannu, a gwnaed newidiadau i wasanaethau mewn ymateb i gwynion ffurfiol: Prynwyd sgriniau preifatrwydd ychwanegol a nodwyd ciwbicl i roi preifatrwydd wrth ofalu am gleifion sy n mynychu r Clwb Coesau ag urddas. Mae Gwasanaethau Ffisiotherapi wedi recriwtio staff parhaol fel nad oes yn rhaid dibynnu cymaint ar staff locwm, ond maen nhw n parhau i edrych ar newidiadau mewn arfer er mwyn dyrannu adnoddau n fwy effeithiol a rhoi Gofal Iechyd Darbodus ar waith. Maen nhw hefyd wedi defnyddio r gwersi a ddysgwyd o bryderon a phrofiad cleifion i wella r system ar gyfer cynnig apwyntiadau Ffisiotherapydd. Mae r gwersi sydd wedi u dysgu o bryderon a godwyd ynglŷn â thrafnidiaeth wedi arwain at hyfforddi staff i sicrhau bod yr holl staff yn dysgu ei bod hi n bwysig mabwysiadu agwedd broffesiynol wrth ddelio â phobl dros y ffôn ac wyneb yn wyneb, er enghraifft cyfleu statws symudedd claf yn glir wrth archebu cludiant ambiwlans. Cyflogi mwy o staff sydd wedi u hyfforddi i ddarparu triniaeth ar gyfer cŵyr clustiau. Mae timau Nyrsys Ardal yn defnyddio siartiau gofal clwyfau i w cefnogi wrth iddyn nhw asesu a thrin clwyfau, a hefyd wrth gyfleu gwybodaeth yn glir i berthnasau a gofalwyr. Cyflwyno clinig Gofalwyr yn Ardal y De gyda chysylltiad cymorth pellach i ofalwyr. Gweithio n rhagweithiol â Chomisiynwyr i sicrhau bod cleifion yn cael eu gweld o fewn amseroedd aros. Mae Staff Gweinyddol yn Ysbyty Coffa Rhyfel Aberhonddu wedi cyflwyno system i sicrhau bod pob galwad ffôn sy n ymwneud â chadarnhau gweithdrefnau arfaethedig yn cael eu cofnodi o fewn yr adran ac yn cael eu croeswirio yn erbyn rhestrau aros presennol. Cwynion Anffurfiol Derbyniwyd cyfanswm o 80 o gwynion anffurfiol. Pryderon yn y fan a r lle yw r enw ar y rhain yn gyffredinol, ac maen nhw n cael sylw yn y fan y mae r gwasanaeth yn cael ei ddarparu, a hynny n unol ag amserlen y cytunir arni â r claf a/neu ei gynrychiolydd. Fel rheol, materion y mae n hawdd delio â nhw yw r rhain; dyma rai enghreifftiau: Amseroedd aros am driniaeth Triniaeth ac ymyrraeth Trefniadau rhyddhau Agwedd staff Parcio yn yr ysbyty Cludiant cleifion Mynediad at wasanaethau Gofal Unigol 29

32 Gofal Unigol Ar ôl gwrando ar ein cleifion, rydyn ni wedi rhoi gwelliannau a newidiadau ar waith. Mae derbynyddion mewn un practis meddygon teulu wedi gwneud newidiadau i sicrhau bod canlyniadau pelydr-x ar gael cyn i gleifion fynychu. Gwelliannau i wasanaethau gofal llygaid mewn ysbytai i leihau r amseroedd aros am lawdriniaeth. Symud Ymlaen i 2017/18 Mae pob cwyn yn cael ei hasesu cyn gynted â i derbynnir i benderfynu ar ei chymhlethdod ac ar yr amserlen ar gyfer ymateb. Ein nod yw ymateb i bob cwyn anffurfiol o fewn pum diwrnod gwaith. Gellir gweld manylion y cwynion a r hyn rydyn ni wedi i wneud ar-lein yn: uk/unioni-pethau-dywedoch-chi-gwnaethom-ni 30 Profiad Cleifion Gydol 2016/17, mae r Bwrdd wedi cael y fraint o wrando ar gleifion yn siarad am eu profiadau, yn rhai da ac yn rhai ddim cystal, wrth dderbyn gofal ym Mhowys, www. powysthb.wales.nhs.uk/boardmeetings and megis: Profiad diwedd oes Methu diagnosis o diabetes i rywun yn ei arddegau Iechyd Meddwl Amenedigol Gwasanaeth Dirywiad Macwlaidd Gwlyb sy n Gysylltiedig ag Oedran yn Aberhonddu Claf a dderbyniwyd i r ysbyty tra i fod yn derbyn triniaeth ar gyfer dementia ac asesiad Anhwylderau bwyta An example of comments about Midwifery staff as part of the International Day of the Midwife in May Dysgir gwersi a u rhannu, a rhoddir gwelliannau ar waith; ymhlith yr enghreifftiau mae cyflwyno offeryn asesu poen, adolygu r ddarpariaeth gofal lliniarol, cyflwyno rhaglen hyfforddiant gofal lliniarol pwrpasol a hyfforddiant gloywi mewn safonau cadw cofnodion. Fe ailanfonodd y Cyfarwyddwr Meddygol ganllawiau NICE ar diabetes at bob practis meddygon teulu i godi ymwybyddiaeth o symptomau ac atgoffa practisau am y safonau ansawdd a phwysigrwydd amgylcheddau cyfarwydd i gleifion â dementia.

33 Derbyn Adborth Y ffactorau allweddol sy n cyfrannu at brofiad da i r defnyddiwr gwasanaeth yw r argraff gyntaf a pharhaus, derbyn gofal mewn amgylchedd diogel, cefnogol ac iachaol, a deall a chael rhan i w chwarae yn y gofal. Ar sail adborth yn 2016/17, mae adborth wedi bod yn bositif ond mae angen gwneud mwy o waith i ddadansoddi canmoliaethau a chwynion i roi darlun cwbl gytbwys. Yr Argraff Gyntaf a Pharhaus O r adeg inni gyrraedd i r adeg inni adael, roedd pawb mor ofalgar a chysurlon i [claf] sy n wyth oed ac yn ofnus. Ar y diwrnod yr es i mi mewn i r ysbyty, roedd hi n wych gweld wyneb cyfarwydd; roeddwn i n teimlo y gallwn i fod yn fi fy hun ac ymlacio. Gwnaeth y staff nyrsio i mi deimlo n hyderus iawn a rhoi tawelwch meddwl imi. Derbyn gofal mewn amgylchedd diogel, cefnogol ac iachaol Roeddwn i mor falch o gael gwybod y gallwn i fynd adref ar yr un diwrnod; dych chi n clywed y dyddiau yma am sut y gallwch chi ddal MRSA a heintiau eraill o ysbytai. Mi gefais i r dewis i fynd i Ysbyty Cyffredinol Dosbarth, ond roeddwn i n falch iawn o glywed y gallwn i gael y weithdrefn yn lleol. Roeddwn i n gwybod y buaswn i n mynd adref gyda thiwb a phecyn, ond doedd hynny ddim yn broblem; roedd fy nheulu i n gwybod beth i w ddisgwyl. Gwnaeth y tîm ein cefnogi ni fel teulu ym mhob agwedd ar y gofal. Yn ystod eiliadau olaf bywyd fy ngŵr, pan wnaethon ni fethu â chyrraedd y Trallwng mewn pryd, gwnaeth un o r nyrsys hyfryd afael yn ei law wrth iddo ddechrau ei siwrnai at Dduw. Mae hyn yn atgof mor annwyl i mi. Deall a chael rhan i w chwarae yn y gofal Roeddwn i n anesmwyth iawn pan ddywedwyd wrtha i bod angen imi gael llawdriniaeth. Roedd hi n dda gallu siarad yn fanwl a pheidio â gorfod mynd adref a derbyn dyddiad trwy r post efo cyfarwyddiadau, gan ei bod hi weithiau n anodd deall beth y mae disgwyl i chi, fel claf, ei wneud. Dwi n teimlo bod y staff meddygol a r staff nyrsio wedi trefnu fy ngofal yn dda iawn. Roedd hi n braf cael y staff nyrsio n fy ffonio i gartref; roeddwn i n gwybod mai nid rhif oeddwn i. Roeddwn i n teimlo n lwcus bod y pecyn cyfan, o r gofal fel claf allanol, gwybodaeth, derbyn i r ysbyty, nyrsys ardal ac ôl-ofal y tîm llawfeddygol ar fy stepen drws. Mesurau Lle Cesglir Ymatebion yn Uniongyrchol Oddi Wrth y Cleifion Ynglŷn â u Profiad (PREMs) a Mesurau Lle Cesglir Ymatebion yn Uniongyrchol Oddi Wrth y Cleifion Ynglŷn â u Canlyniadau (PROMs) Mae rhaglen genedlaethol ar gyfer GIG Cymru wedi bod yn cael ei datblygu i ddefnyddio PROMs fel bod cleifion a chlinigwyr yn gallu gwneud penderfyniadau gwell gyda i gilydd. Holiaduron y mae gofyn i gleifion eu cwblhau cyn ac ar ôl triniaethau yw PROMs, i asesu sut maen nhw n teimlo, o u safbwynt nhw eu hunain. Diben hyn yw olrhain canlyniadau clinigol o safbwynt y claf. Mae gwaith hefyd wedi dechrau ar PREMs, a diben hyn yw casglu gwybodaeth am brofiad cleifion ar hyd y llwybr triniaeth cyfan o ran yr argraff gyntaf a pharhaus y gwnaeth y gwasanaeth a ddarparwyd arnyn nhw, yr amgylchedd y triniwyd nhw ynddo, a u dealltwriaeth a r rhan y gwnaethon nhw ei chwarae yn y gofal a ddarparwyd iddyn nhw. Nod y rhaglen yw sicrhau bod llais cleifion yn ganolog wrth wneud penderfyniadau yn GIG Cymru. Mae Bwrdd Iechyd Addysgu Powys wedi mynd ati i ymgysylltu â r rhaglen genedlaethol ac mae n gweithio i roi PROMs a PREMs ar brawf yn ystod 2017/2018. Clwb Coesau Llandrindod Fe ddathlodd y Clwb Coesau yn Llandrindod ei ben-blwydd yn 10 oed ym mis Medi Dechreuodd y clwb yn 2006 ac mae ganddo nawr 840 o aelodau ar draws 8 clwb. Mae r clwb coesau hefyd yn cynnig buddion cymdeithasol ac emosiynol gwych i r aelodau ac i r tîm, sy n gallu cydweithio am fore bob wythnos. Fe ddyfarnodd y Sefydliad Clybiau Coesau wobr Gwirfoddolwr y Flwyddyn i Glwb Coesau Llandrindod Gofal Unigol 31

34 Staff ac adnoddau Rydyn ni n parhau i fuddsoddi yn ein staff a u cefnogi i sicrhau ein bod ni n gallu darparu r gofal o ansawdd uchel a r rhagoriaeth rydyn ni n ymdrechu i w cyflawni. Gwnaethom ni ddweud... Gwella cydymffurfiaeth â hyfforddiant statudol a gorfodol Targed Cynnydd mewn cydymffurfiaeth â modiwlau sydd â blaenoriaeth ar gyfer staff clinigol ac anghlinigol. Sut hwyl y cawsom ni arni 75% ar ddiwedd mis Mawrth, sydd 5% yn fyr o r targed Rydyn ni eisiau gwneud Powys yn lle gwych i weithio ynddo, ac yn rhywle sy n gwneud gwir wahaniaeth i n cleifion a n staff. 32

35 Heriau Ni all y bwrdd iechyd gyflawni ei uchelgais heb sgiliau, gwybodaeth, profiad ac ymrwymiad ei weithlu. Mae r bwrdd iechyd, fel cynifer o rai eraill, yn wynebu nifer o heriau o ran y gweithlu, ac un enghraifft o hyn yw recriwtio a chadw staff mewn rhai grwpiau allweddol, fel Nyrsys Iechyd Meddwl, gweithwyr Meddygol, Gwyddonwyr Gofal Iechyd a Gweithwyr Proffesiynol Perthyno i Iechyd. Mae hyn yn arwain at ddefnyddio mwy ar weithlu dros dro nag y bydden ni n dymuno i wneud a/ neu heriau wrth gynnal gwasanaethau. Y Gweithlu Meddygol Mae yna ddiffyg meddygon yn genedlaethol ac felly mae recriwtio meddygon yn broblem genedlaethol, ac ym Mhowys mae recriwtio ym meysydd CAMHS, Iechyd Meddwl Oedolion a Gofal am yr Henoed yn gryn her. Un enghraifft o gyfle sy n codi yn sgil hyn yw ailgynllunio modelau darparu gwasanaethau r henoed ym Mhowys, i ddarparu r gwasanaethau hynny trwy fodel dan arweiniad meddygon teulu os na ellir recriwtio Ymgynghorwyr. Rydyn ni hefyd wedi datblygu nifer o rolau practis uwch arloesol sy n unigryw yn GIG Cymru, fel Nyrs Ymgynghorol ar gyfer Endosgopi a Gastroenteroleg a Therapydd Ymgynghorol ar gyfer Strôc a Niwroadsefydlu. Y Gweithlu Gofal Sylfaenol Mae yna broblemau sylweddol wrth recriwtio a chadw staff mewn rolau Meddygon Teulu a Nyrsys Practis ym Mhowys. Mae proffil Meddygon Teulu sy n heneiddio, denu ymgeiswyr i ardal mor wledig a Meddygon Teulu n ystyried hyfywedd eu practisau yn y dyfodol yn gryn heriau i ni. Mae hyn yn rhoi cyfle i Bowys ailgynllunio r gweithlu Gofal Sylfaenol i ddarparu dull amlbroffesiwn o fynd ati i ddarparu gwasanaethau mewn ymateb i ddiffygion ymhlith Meddygon Teulu. Rydyn ni n parhau i ystyried darparu gwasanaethau mewn gwahanol ffyrdd, gan gynnwys hybu rôl Cymdeithion Meddygol, Uwch Ffisiotherapyddion, Uwch Ymarferwyr Nyrsio ac Ymarferwyr Gofal Brys. Sbotolau ar Gydymaith Meddygol Ers dechrau 2015, mae Bwrdd Iechyd Addysgu Powys wedi bod yn arwain y ffordd yng Nghymru wrth ddatblygu rôl y Cydymaith Meddygol. Mewn llai na dwy flynedd, mae r bwrdd iechyd wedi gweithio gyda dwy brifysgol i gefnogi chwe myfyriwr Cydymaith Meddygol wrth iddyn nhw astudio a pharatoi ar gyfer eu gyrfaoedd newydd. Mae hyn yn cynnwys cael y myfyriwr yn dod ar leoliadau Gofal Sylfaenol yn y sir, gan eu paratoi i weithio yng Nghanolbarth Cymru ar ôl iddyn nhw gymhwyso. Mae yna ddau Gydymaith Meddygol sydd wedi cymhwyso eisoes yn gweithio i bractisau meddygol ym Mhowys. Mae rôl y Cydymaith Meddygol yn rôl sy n tyfu n gyflym yn y DU, yn gweithio ochr yn ochr â meddygon mewn ysbytai ac mewn meddygfeydd Meddygon Teulu. Mae Cymdeithion Meddygol yn cefnogi meddygon wrth wneud diagnosis a rheoli cleifion. Maen nhw wedi u hyfforddi i berfformio nifer o rolau, gan gynnwys: cofnodi hanes meddygol, perfformio archwiliadau, dadansoddi canlyniadau profion, a gwneud diagnosis o glefydau dan oruchwyliaeth uniongyrchol meddyg. Mae gan Gydymaith Meddygol cymwysedig radd ac mae wedi dilyn hyfforddiant ôl-raddedig amser llawn am ddwy flynedd arall. Mae r hyfforddiant wedi i seilio ar fframwaith cymhwysedd a chwricwlwm ac mae n cynnwys dysgu damcaniaethol dwys mewn gwyddorau meddygol, ffarmacoleg ac ymresymu clinigol, yn ogystal â 1400 awr o brofiad ar leoliad clinigol mewn amgylcheddau gofal cymunedol a gofal acíwt. Ym Mhowys, lle mae n dod yn fwyfwy anodd recriwtio Meddygon Teulu, mae rôl y Cydymaith Meddygol yn rhoi cymorth gwerthfawr i bractisau meddygol, gan gadw i fyny ag anghenion eu cleifion. Y Gweithlu Nyrsio Rydyn ni wedi dioddef pwysau sylweddol ar y gweithlu Nyrsio oherwydd yr anawsterau wrth recriwtio Nyrsys cofrestredig. Ac mae hyn yn dwysáu oherwydd gweithlu sy n heneiddio, llawer Staff ac adnoddau 33

36 Staff ac adnoddau 34 ohonyn nhw n debygol o fod eisiau ymddeol yn y blynyddoedd sydd ar ddod, a rhagwelir y bydd hyn yn parhau yn y dyfodol. Er mwyn mynd i r afael â rhai o r anawsterau staffio, rydyn ni wedi ymgymryd ag ymgyrch recriwtio nyrsys o Ewrop a thramor. Roedd hyn yn cynnwys gwneud cyfweliadau dros Skype ac ymgyrch wyneb yn wyneb yn y Philipinau. Mae r strategaeth recriwtio a chadw wedi i sefydlu ac, fel rhan o r gwaith hwn, mae dull brandio a marchnata wedi i ddatblygu ar gyfer y bwrdd iechyd. Rydyn ni n cryfhau cysylltiadau â phrifysgolion ac ysgolion i roi lle amlwg i r bwrdd iechyd fel dewis gyflogwr. Y Gweithlu Therapïau a Gwyddorau Iechyd Mae recriwtio a chadw staff yn dal i fod yn her ar draws y therapïau a r gwyddorau iechyd, yn enwedig ymhlith rolau ymarferwyr uwch. Ac mae hyn yn dwysáu yn rhannol oherwydd ehangder daearyddol y sir a maint bach y tîm o n cymharu â byrddau iechyd eraill. Rydyn ni n parhau i fynd ati i recriwtio i swyddi Therapïau a Gwyddorau Iechyd, gan gynnwys penodi Pennaeth Seicoleg yn ddiweddar. Arolwg Staff Mae canlyniadau arolwg staff 2016 ym Mwrdd Iechyd Addysgu Powys yn dangos gwelliannau sydd, ar y cyfan, yn bositif ers arolwg 2013, ac mae r bwrdd iechyd yn dal i ragori i raddau helaeth ar sgoriau cyffredinol GIG Cymru. 52% oedd cyfradd ymateb yr Arolwg, sef y gyfradd ymateb uchaf o unrhyw rai o r byrddau iechyd yn GIG Cymru. Darganfyddiadau allweddol: Mae pob sgôr ynglŷn â rheolwyr llinell ac uwch reolwyr wedi gwella ers 2013, heblaw am ddau sydd wedi aros yr un fath Mae 74% o staff yn cefnogi r angen am newid (+7%) Mae 34% o staff yn dweud bod newid yn cael ei reoli n dda (+8%) Mae 46% yn gallu darparu gwasanaethau yn Gymraeg (+10%) Mae 93% wedi dilyn cwrs e-ddysgu yn ystod y 12 mis diwethaf (+38%) Mae 84% wedi cael Arfarniad o Berfformiad yn ystod y 12 mis diwethaf (+17%) Meysydd i w gwella: 1. Lleihau bwlio ac aflonyddu 2. Lleihau straen sy n gysylltiedig â gwaith 3. Gwella r cysylltiadau â rheolwyr 4. Rheoli newid yn dda Mae Fframwaith Gweithwyr Cymorth Gofal Iechyd Cymru-gyfan wedi i sefydlu a i roi ar waith fel rhan o r rhaglen gynefino ar gyfer y rheini sydd newydd eu penodi a r staff parhaol hynny y mae angen hyfforddiant arnyn nhw. Mae grŵp gorchwyl a gorffen wedi i sefydlu i roi Fframwaith Cymru-gyfan ar waith ym meysydd nyrsio a therapïau. Mae arfarniad staff neu Adolygiad Arfarnu a Datblygu Personol (PADR) yn sicrhau amser gwarchodedig o ansawdd i staff a rheolwyr gael sgwrs ystyrlon ynglŷn â sut mae pethau n mynd yn eu swydd ac i sicrhau bod pawb yn eglur ynglŷn â beth y mae disgwyl iddyn nhw ei wneud, ac i ddeall sut y mae eu cyfraniad nhw n helpu r sefydliad i gyflawni ei weledigaeth, ei nodau a i amcanion. Adroddir ar gydymffurfiaeth â PADR bob mis. Ni chyflawnodd y sefydliad ei darged o 85% erbyn diwedd mis Mawrth 2017, gan gyflawni 73.30%. 90% oedd y gyfradd cydymffurfiaeth yn achosi arfarniadau staff meddygol. Gwobrau Fel bwrdd iechyd, rydyn ni wedi llwyddo i fod â nyrs sydd wedi ennill gwobr Nyrs y Flwyddyn y Coleg Nyrsio Brenhinol, a derbyniodd dau aelod o staff Wobrau Sefydliad Nyrsio r Frenhines. Hefyd, daeth aelod o staff yn y Tîm Menywod a Phlant yn ail yng ngwobrau Cynorthwyydd Personol y Flwyddyn y GIG. Mae enwebiadau wedi u cynnig ar gyfer gwobrau Arweinyddiaeth a Chynhadledd Prif Swyddogion Nyrsio eleni.

37 Cydnabyddir ymdrechion rhagorol ein staff bob blwyddyn yn ein Gwobrau Rhagoriaeth Staff Staff ac adnoddau 35

38 Staff ac adnoddau 36 Cymru o blaid Affrica Nod rhaglen Cymru o blaid Affrica yw annog mwy o bobl yng Nghymru i chwarae rhan mewn gwaith datblygu gydag Affrica, gan rannu profiadau a gwybodaeth yn ysbryd parch y naill at y llall a dwyochredd. Mae BIAP yn bartner gweithredol yn rhaglen Cymru o blaid Affrica ac mae n parhau â chysylltiadau â Molo yn Kenya a Nyahururu yn Kenya. Ceir enghreifftiau o r rhain isod: Prosiect Mamolaeth Powys-Molo Cynlluniwyd y prosiect i gynyddu r wybodaeth am reoli achosion brys ym maes obstetreg o fewn pedair ardal yn Nosbarth Molo, Kenya ac i hybu pwysigrwydd menywod yn derbyn cymorth medrus wrth esgor ar fabanod oddi wrth wardiau mamolaeth a fferyllfeydd iechyd. Y nod oedd cwtogi ar nifer yr achosion o esgor gartref ac felly cael effaith ar gyfraddau marwolaeth mamau a babanod trwy ymyriadau is-dechnoleg syml ond wedi u seilio ar dystiolaeth. Rhan o r gwaith hwn, felly, oedd cynyddu gwybodaeth a sgiliau cynorthwywyr geni lleol o fewn y cymunedau y gelwir arnyn nhw n draddodiadol i helpu menyw pan mae n dechrau esgor. Un nod oedd gwella sgiliau cynorthwywyr geni traddodiadol fel eu bod nhw n gwybod sut i adnabod a thrin argyfyngau obstetrig. Nod arall oedd codi ymwybyddiaeth o r cymorth medrus sydd ar gael yn yr ysbytai a thrwy r fferyllfeydd iechyd, ac o bwysigrwydd atgyfeirio menywod i r ysbyty mewn pryd i esgor mewn amgylchedd diogel. O ganlyniad i hyn, rhagwelwyd y byddai cyfraddau atgyfeirio n cynyddu ac, ar yr un pryd, y byddai r cynorthwywyr geni traddodiadol yna n gallu dod yn rhan o r adnodd ehangach sydd ar gael i gefnogi gwasanaethau iechyd yn yr ardal. Wrth werthuso r prosiect hwn, gwelwyd bod cynorthwywyr geni traddodiadol nawr yn cael eu gweld fel adnodd yn eu cymuned ac o fewn y system iechyd (ysbyty a fferyllfa). Roedd y cyfathrebu a r ymddiriedaeth o fewn y cymunedau gwledig yno cyn y prosiect, ond mae hefyd wedi cynyddu yn yr ardaloedd hyn, yn enwedig o ran y cysylltiadau ag ysbytai. Yn gyffredinol, gwelir bod y prosiect hwn wedi cynyddu gwybodaeth a sgiliau cynorthwywyr geni lleol yn y pedair cymuned a dargedwyd a i fod, ar yr un pryd, wedi cynyddu r cyfathrebu, yr ymddiriedaeth a r gweithio mewn partneriaeth rhwng staff iechyd medrus a chynorthwywyr geni gwirfoddol. Mae gwaith arall a wnaed yn 2016/17 yn cynnwys y canlynol: Bu Dr Rachel Lindoewood, Cyfarwyddwr Clinigol Gwasanaethau Menywod a Phlant a Phediatregydd Ymgynghorol, Canolfan Plant Aberhonddu, yn ymweld â Molo ym mis Ebrill 2016, yn sgil ymweliad ymchwil i werthuso r cwrs Dod i Adnabod Parlys yr Ymennydd i hwyluswyr hyfforddi rhieni, ac i edrych ar y posibilrwydd o wneud gwaith anabledd pellach. Fe arweiniodd yr ymweliad hwn at gais llwyddiannus am grant dan Raglen Grantiau Affrica THET programmecall-for-applications. Ym mis Gorffennaf a mis Hydref 2016, fe hyfforddwyd staff iechyd cymunedol mewn nodi ac asesu plant ag anableddau. Darparodd ddau bâr o staff Powys hyfforddiant, a rhoddwyd hyfforddiant ar waith fesul cam i wirfoddolwyr iechyd cymunedol. Derbyniodd 100 o ymwelwyr iechyd cymunedol hyfforddiant, sef y targed. Mae targed o 1000 o blant yn derbyn asesiad a chymorth wedi i osod, a chaiff hwn ei werthuso cyn bo hir. Cafodd dwy ganolfan gymunedol eu hailwampio / eu datblygu ar gyfer therapi, a chefnogwyd ymweliad â phrosiect adsefydlu arall yn y gymuned yn Kenya trwy ddefnyddio r grant y cyfeiriwyd ato uchod. Ym mis Chwefror 2017, bu Dr Lindoewood, rhiant sy n arbenigwraig a i merch, a Ffisiotherapydd lleol yn cyflwyno mwy o hyfforddiant Dod i Adnabod Parlys yr Ymennydd. Bu pum pâr o hyfforddwyr o ardaloedd gwahanol yn is-sir Molo hefyd yn cwblhau r hyfforddiant i hwyluswyr ac maen

39 nhw n dechrau grwpiau addysg a chymorth rhieni (wedi i ariannu â Grant Iechyd WFA Hub Cymru Africa). Bu grŵp anabledd Partneriaeth Gymunedol Aberhonddu Molo hefyd yn cynnal hyfforddiant i bobl anabl ddod yn hyfforddwyr cymunedol yn ystod yr un wythnos. Enillodd Dr Lindoewood 2il wobr ar y cyd yng nghyfarfod gwyddonol blynyddol y British Academy of Childhood Disability ym Manceinion ym mis Mawrth 2017, am y rhan y bu n ei chwarae mewn astudiaeth beilot i werthuso effaith cynheiliaid ystum, wedi u hadeiladu trwy Dechnoleg Seiliedig ar Bapur Briodol (APT), ar gyfranogiad ac ansawdd bywyd plant ifanc â Pharlys yr Ymennydd yn Kenya. Bwriedir gwerthuso r Cymorth Iechyd Cymunedol ar gyfer Plant Anabl ym mis Ebrill/ Mai Mae gweithgareddau eraill y bwriedir eu cwblhau yn 2017 yn cynnwys ymweliad cwmpasu ar gyfer prosiect marchogaeth i r anabl, hyfforddiant cwrs dwy wythnos (Technoleg Seiliedig ar Bapur Briodol) ar gyfer 14 o bobl o ddwy ganolfan (Molo ac Elburgon) i wneud dyfeisiau cynorthwyol ar gyfer plant anabl. Gwirfoddolwr Partneriaeth Gymunedol Aberhonddu Molo sydd wedi treulio tri mis yn Kenya ac sy n arweinydd Technoleg Seiliedig ar Bapur Briodol, a Ffisiotherapydd pontio Powys, fydd yn cyflwyno hwn. Fe fyddwn ni n adrodd ar hyn yn Natganiad Ansawdd Blynyddol y flwyddyn nesaf. Fe deithiodd tîm i Molo yn Kenya y llynedd i gefnogi Bydwragedd Staff ac adnoddau 37