وزارت آموزش و پرورش ISBN

Transcription

1 پایۀ او ل )هفتم( دورۀ او ل متوسطه ١٣٩٢ 1

2 وزارت آموزش و پرورش سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی برنامهریزی محتوا و نظارت بر تألیف: دفترتألیف کتابهای درسی ابتدایی و متوسطه نظری نام کتاب: فارسی دورۀ او ل متوسطه )هفتم( 101 شوراى برنامهرىزى: عباسعلی وفایی حسن ذوالفقاری شهین نعمتزاده حسین قاسمپورمقدم سپیده خلیلی حاتم زندی فریدون اکبری شلدره منوچهر علی پور معصومه نجفی محمد نوریان شهناز عبادتی فرح نجاران علیاکبر روشندل و ابراهیم هداوند میرزایی مؤل فان: فرىدون اکبری ش لدره حسىن قاسمپورمقد م معصومه نجفی محمد رضا سنگری سید بهنام علوی مقدم علیرضا چنگیزی و زهرا سلطانی مطلق ویراستار: حسن ستایش آمادهسازی و نظارت بر چاپ و توزیع: ادارۀ کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی تهران:خیابان ایرانشهرشمالی ساختمان شمارۀ ٤ آموزش و پرورش )شهید موسوی( تلفن: دورنگار: کدپستی: وب سایت: مدیر امور فنی و چاپ: سی د احمد حسینی مدیر هنری: مجید ذاکری یونسی طراح گرافیک طراح جلدو صفحهآرا: سی د علی موسوی ثنا حسین پور مانلی منوچهری عطیه مرکزی هدی حدادی فاطمه رادپور امیر نساجی حسین آسیوند تصویرگران: مهکامه شعبانی رامک پژمانپور سحر خراسانی مریم طباطبایی ندا عظیمی و زنده یاد علی نامور سی دهفاطمه محسنی زهرا ایمانینصر حروفچین: سیفالله بیکمحمد دلیوند علیرضا ملکان مصحح: سپیده ملکایزدی امور آماده سازی خبر : حمید ثابت کالچاهی فاطمه رئیسیان فیروزآباد امور فنیرایانهای: شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران تهران: کیلومتر ١٧ جاد ۀ مخصوص کرج خیابان ٦١ )داروپخش( ناشر: تلفن: ٥ ٤٤٩٨٥١٦١ دورنگار: ٤٤٩٨٥١٦٠ صندوق پستی: ١٣٩ ٣٧٥١٥ شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران»سهامی خاص«چاپخانه: چاپ او ل 1392 سال انتشار و نوبت چاپ: حق چاپ محفوظ است. ISBN شابک ٧٨

3 فرزندان عزیزم امید است با نشاط و خر می درسهایتان را خوب بخوانید و در همان حال به وظایف اسالمی که انسانها را میسازد عمل کنید و اخالق خود را نیکو کنید و اطاعت و خدمت پدران و مادرانتان را غنیمت شمارید. امام خمینی) ره( 3

4 فهرست مقد مه ستاىش: یاد تو فصل او ل: زیبایی آفرینش درس او ل: زنگ آفرینش...12 حکایت: اندرز پدر درس دوم: چشمه معرفت شعرخوانی: جلوۀ روی خدا روان خوانی: ای ک میل! فصل دوم: شکفتن درس سوم: نسل آینده ساز...30 شعر خوانى: راز شکوفایی درس چهارم: با بهاری که می رسد از راه زیبایی شکفتن روان خوانی: ک ژال

5 فصل سوم: اخالق و زندگی درس پنجم: قلب کوچکم را به چه کسی بدهم شعرخوانی: فرشته مهر درس ششم: علم زندگانی حکایت: دعای مادر درس هفتم: زندگی همین لحظه هاست روان خوانی: سفرنامه اصفهان فصل چهارم: نام ها و یادها...83 درس هشتم: نصیحت امام )ره( شوق خواندن درس نهم: کالس ادبیات مرواریدی در صدف زندگی حسابی فرزند انقالب شعرخوانی: گ ل و گ ل درس دهم: عهد و پیمان عشق به مردم رفتار بهشتی گرمای محب ت روان خوانی: ستارگان فصل پنجم: اسالم و انقالب اسالمی درس ىازدهم: خدمات متقابل اسالم و ایران شعرخوانی: رستگاری درس دوازدهم: ا سوه نیکو حکایت: چشمه زاینده درس سىزدهم: امام خمینی )ره( روان خوانی: مرخصی

6 فصل ششم: ادبیات بومی درس چهاردهم: درس آزاد درس پانزدهم: درس آزاد روان خوانی: چرا زبان فارسی را دوست دارم فصل هفتم: ادبیات جهان درس شانزدهم: آدم آهنی و شاپرک درس هفدهم: ما می توانیم روان خوانی: پیر دانا نیایش واژه نامه اعالم: اشخاص آثار مکان ها فهرست کتاب های متناسب با برنامه درسی فارسی فهرست منابع

7 7 مقدمه سخنى با دبىران گرامی پروردگار حکیم را سپاس میگوییم که توفیق داد تا در پناه لطف و رحمتش تألیف فارسی پای ه او ل )هفتم( دوره او ل متوسطه بر پایه تازهترین دستآوردهای آموزشی در زمینه آموزش زبان تدوین و سازماندهی تلفیقی به فرجام برسد. امیدواریم آموزش مهارتهای خوانداری و مهارتهای نوشتاری به رشد و شکوفایی زبان و ادب فارسی و تربیت بایستهتر یاری رساند و به گشایش کرانههای امید و روشنایی فرا روی نوجوانان و آیندهسازان ایران عزیز بینجامد. برای اجرای نیکوتر این برنامه توج ه شما همکاران ارجمند را به نکات زیر جلب میکنیم: این کتاب در دو بخش به آموزش و تقویت مهارتهای زبانی و ادبی میپردازد و با کتابهای فارسی دوره ابتدایی پیوستگی دارد به همین روی الزم است همکاران ارجمند از ساختار و محتوای کتابهای دوره پیش آگاهی داشته باشند. در بخش مهارتهای خوانداری میباید به ویژگیهای گفتاری و آوایی زبان فارسی همچون لحن تکیه آهنگ و دیگر خ رده مهارتها بهطور مناسب توج ه شود. فعالیتهای نوشتاری بهگونهای طراحی و سازماندهی شدهاند تا آموزش و یادگیری آموختهها و کاربردصحیح آنها بهدرستیمحقق شود.توج هبهاهداف آموزشیهریک از تمرینها ضروری است. رویکرد آموزشی کتاب رویکرد فعالیت بنیاد و مشارکتی است بنابراین طر احی شیوههای جدید آموزشی بهکارگیری روشهای همیاری و گفتوگو توصیه میشود. حضور فع ال دانشآموزان در فرایند یاددهی یادگیری کالس را سرزنده و با نشاط و آموزش را پویاتر میسازد و به یادگیری عمق میبخشد. فعالیتهای نوشتاری تمرینی برای تثبیت و تقویت محتوای خوانداری کتاب است. آموزش این دو بخش پابه پای هم صورت میگیرد تا مهارتهای الزم هر دو پهنه هماهنگ و متناسب با یکدیگر تقویت و پرورده شود. از شرحوبیان مطالباضافیکهبه انباشتدانشوخستگیذهنیدانشآموزان منجر میشود باید پرهیز کرد. این موضوع بهویژه در نکتههای زبانی و ادبی باید بهطور جد ی رعایت گردد. مباحث دستوری ادبی و نگارشی در سالهای آینده با دقت و تفصیل بیشتری بیان خواهد شد. بنابراین به همین اندازه و محدوده کتاب باید بسنده کرد. از فعالیتهای بخش»کارگروهی«که مربوط به قلمرو مهارتهای گفتاری زبان است تنها دو مورد به دلخواه از سوی گروههای دانشآموزی پاسخ داده شود و از نوشتن در این بخش خودداری گردد تا فرصت پرورش سخنگویی و تقویت فن بیان فراهم آید.»فصل ادبیات بومی«بادرسهایآزاد فرصت بسیارمناسببرای مشارکتدانشآموزانعزیز

8 و دبیران گرامی در تألیف بخشی از کتاب است. پیشنهاد میشود برای تولید محتوای درس آزاد به موضوعهایی متناسب با عنوان فصل در قلمرو فرهنگ و ادبیات بومی و آداب محل ی نیازهای ویژ ه نوجوانان و دیگر ناگفتههای کتاب توج ه شود. همه فعالیتهای نوشتاری باید در دفتر پاسخ داده شوند. انجام فعالیتهای نوشتاری در کالس بهصورت گروهی به پرورش تفک ر دانشآموزان کمک میکند. درس انشا با تکیه بر رویکرد تلفیق همانند درس امال در بخش مهارتهای نوشتاری طراحی شده است. یکی از شگردهای بسیار مؤثر در پرورش ذهن و تقویت توان نویسندگی بهرهگیری از ضربالمثل است این کار را در قالب تمرین نوشتاری سازماندهی کردهایم. برای هر درس انشا و امال دو نکته ذکر شده است که پیش از پرداختن به امال و انشا باید به آموزش و تأکید بر یادگیری و کاربست آنها توج ه گردد. همچنین موضوع انشا در هر فصل بهتر است با عنوان فصل و محتوای درس همخوانی داشته باشد. نکتههای زبانی و ادبی برگرفته از متن درس است و پیوستگی زیادی با ساختار زبانی درس دارد آموزش این نکات به درک و فهم متن کمک میکند. بنابراین»متن محوری«در این بخش از اصول مورد تأکید است. روانخوانیها شعرخوانیها و حکایات با هدف پرورش مهارتهای خوانداری ایجاد نشاط و طراوت ذهنی آشنایی با متون مختلف و مهمتر از همه پرورش فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در ساختار فارسی گنجانده شدهاند. در پایان همه»روانخوانیها«بخش»درک و دریافت«با دو پرسش واگرا تدوین شده است. این پرسشها برای تقویت سواد خواندن توانایی درک و فهم و پرورش روحی ه نقد و تحلیل متون تنظیم گردید. همه عناصر ساختاری و محتوایی کتاب فارسی بر بنیان اصول علم برنامهریزی درسی بهصورت یکپارچه و درهم تنیده سازماندهی شده است از اینرو آموزش این کتاب میباید با هم ه ساعات این برنامه به یک دبیر واگذار گردد و برنامهریزان محترم آموزش مدارس نیز الزم است به این اصل پایبند باشند و از تفکیک ساعات آموزشی و مواد درسی )انشا فارسی و امال( و تقسیم آن میان چند دبیر بهویژه دبیران غیر متخص ص جدا خودداری کنند. گروه زبان و ادب فارسی دفتر تألیف کتاب های درسی ابتدایی و متوسطه نظری نشانی رایانه ای گروه زبان و ادب فارسی Literature-dept.talif.sch.ir 8

9 ستایش یاد تو اینامتو بهترینسرآغاز ای یاد تو مونس روانم ای کارگشای هرچه هستند ای هست ک ن اساس هستی هم قص ه نانموده دانی هم تو به عنایت الهی از ظلمت خود رهاییام ده بینامتو نامهکیکنمباز جز نام تو نیست بر زبانم نام تو کلید هرچه بستند کوته ز د ر ت دراز دستی هم نامه نانوشته خوانی آنجا ق د م مرسان که خواهی با نور خود آشناییام ده نظامی گنجوی الهی دلی ده که در کار تو جان بازیم جانی ده که کار آن جهان سازیم دانایی ده که از راه نیفتیم بینایی ده تا در چاه نیفتیم دست گیر که دست آویز نداریم توفیق ده تا در دین استوار شویم نگاه دار تا پریشان نشویم. الهی نامه: خواجه عبدالل ه انصاری 9

10 10

11 ج هان ج مله ف رو غ روی ح ق دان ح ق نا در وی ز پ ی ی دا ی اس ت پ نهان خ م ح م ود ش ب س ت ری ی ش زنگ آفرینش اندرز پدر چشمه معرفت جلوه روی خدا روان خوانی: ای ک میل 11

12 گ گ ش د رس او ل ک ج ص ی ز ن ز رو ب ن و هاری ب ود ب چ هاه رد کالس ج ن گل س ج غر ی ن ش آ ف ر ز رو ی ز ا ز رو اهی او ل سال ج م ع ب ن ود د دور ه م ح خ و حال ١ ب چ هاه هر ی ک ی گ ف گ رم گ ب ر گ و و ب ن ود د ق ی رد دس ت ک چح و ک ز ب ا ه م رد کالس غ غ و ا ب ود ز ب ا ن ا گار ز ن ا ن ش ا ب ود 12

13 گ ک ک ت ا گ رد راه رس ی د معل م ز ز ب ا ض مو وع ت ز ا های دار ی م ف ت ب ا چ هرهای پ ر ز ا ن خ ده: گ آ» ز ر وی ش ما رد آ ن ی ده«5 ف گ گ ش ب ن م غ ا روی ب ر گل ب ر خحاس ت ذ ر ه ذ ر ه به آ سمان ب روم ق : م یح غ وا ه م آ ف ت ا ب ش وم ب ا ر ب ا ش م دو ب اره آ ب ش وم دا نه آ رام ب ر گ غرر ی ج غ ب ا : ق ف گ ز م ی ن غ ل ت ی د ح خ وا ه م ش د چح ش را ح خ ن وا د ک ک و ر ف ت و ا ن ش ای ت ا ا ب د س ج غر س ج غر ح خ وا ه م ن ما د 10 غ نچ ه ب ا گ ف ه م م ب هار و ی ن س گ ر چ ه دل ق : م ت غ گ ن ب ل ب ل ب ا غ ب خ ز خ ش ز ن ز خ ش د حوا ه م ب ا ل ن د م ث ل د حوا ه م ی ا و را رم ک جحو ج ه ل ج ن ش روی هر ش ا خ ه ف ق : م یح غ وا ه م گ ک ن م ل ج ی ج ی گ ف ار غ ز ا ن س ب چ هاه ب ا ش م رد دل آ سمان راه ب ا ش م 13 ک ک و چح جحو ج ه گ ف ق : پ ر س ت و ک ن م ک و چ ل ت ا ا ق ف اهی دور کا ش ب ا ب اد ر هس پ ار ش وم ب ا ز پ ی غ م ب ر ب هار ش وم 15

14 گ ش گ گ ف ت ن د : جحو ج هاهی ک ب ت و ران ن ب د ک ت وی گلدس ت هاهی ی ش کا م ی ش د ک ل ن ار ه م ب ا رو ز و شس م ی ش م ب ز ئ ا ر حرم ب ا ی ش ز ن ک هر ی ف ت ی ر ح را ک ه ز ن ج ره ز د ز ا ب چ هاه به سوی ی ر ف ت و ز ب ا ه م رد کالس غ غ و ا ش د معل م دو ب اره ت نها ش د 20 گ ف ق : ب ا ح خ ود غ ی ر ل ب چ ن ی ن م ی کا ش رو ز ی به کام ح خ ود ب رس ی د گ ی ن اس ت! ر آ ز ر ت واهی ان چ ه ن ب چ هاه آ ز ر وی م ن یا ن اس ت! ق ی صر ا م ی ن پ ور 14

15 15

16 ب خودارزیابی 1 چه کسانى در کالس جنگل سبز آرزوهاى خود را مطرح کردند 2 منظور شبنم از جمله»مى خواهم آفتاب شوم«چىست 3 اگر شما در جنگل سبز بودىد چه آرزوىى داشتید 4 دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل به بیتهای زیر توج ه کنید: ح را ک ه ز ن ج ره ز د ی ز نگ ت ف ر هر یک ز ا چ هها ب ه ی سو ی ر ف ت ت ب ز ا ه م رد کالس غ و غ ا ش د و م عل م ب دو اره ت نها ش د بیتهای باال از بخشهایی تشکیل شده است مانند:»هر یک از بچ هها به سویی رفت«هر یک از این بخشها دارای معنی کامل است. به این بخشها جمله میگویند. هنگام سخن گفتن یا نوشتن برای انتقال پیام به شنونده یا خواننده از جمله استفاده میشود. نکتۀ دوم به اىن بىت توج ه کنىد: «ش ب نم ز ا روی ب گ ر گ ل ب ر خ اس گ ف ت م ی خ وا ه م آ ف ت ا ب شس وم«مى دانىم که سخن گفتن وىژگى انسان است و براى شبنم امکان پذىر نىست. در اىن سروده شبنم به انسانى تشبىه شده است که مى تواند برخىزد و سخن بگوىد. هرگاه وىژگى هاى انسان را به غىر انسان نسبت دهىم به آن»شخصى ت بخشى«ىا»تشخىص«مى گوىند. ىکى از زىباىى هاى ادبى شخصى ت بخشى به اشىاست. 16 کارگروهی 1 نمونه اى از شخصى ت بخشى را از درس پىدا کنىد و درباره آنها گفت وگو کنىد. 2 درباره تعداد جمله های بند دوم شعر )بیت 3 و 4( گفت وگو کنىد. 3 شعر را به صورت نماىش در کالس اجرا کنىد.

17 فعالیت های نوشتاری 1 دو بند او ل درس»زنگ آفرینش«را به نثر ساده بنویسید. تشخیص شکل صحیح حروف و درست نویسی از اهداف امالست. در هنگام نوشتن امال از به کاربردن واژه های»هم آوا«به جای یکدیگر پرهیز شود. 2 واژه صحیح را با توج ه به معنی جمله در جای خالی قرار دهید. الف( مسلمانان دو ماه محر م و را گرامی می دارند. )سفر صفر( ب( هیچ کس او را نمی شناسد او در اینجا است. )قریب غریب( 3 با حروف زیر چهار کلمه بنویسید که ارزش امالیی داشته باشد. م ح ر ز ت ی برای خیال انگیز کردن نوشته ها می توان از شیوه انسان نمایی پدیده ها یا جان بخشی به اشیا استفاده کرد. برای آنکه زیباتر بنویسیم باید عناصر زیبایی سخن را بشناسیم. 4 به نظر شما کدام یک از تشخیص های )شخصی ت بخشی( شعر»زنگ آفرینش«زیباتر است آن را بنویسید. 5 با دیدن تصویر روبه رو به یاد چه کلمه هایی می افتید ده کلمه بنویسید. 6 جمله ناتمام زیر را با استفاده از شیوه جان بخشی در یک بند کامل کنید. نمی دانم چرا 7 حکایت زیر را بخوانید و جمله های آن را جداگانه بنویسید. شخصی را پسر در چاه افتاد. گفت: جان بابا جایی مرو تا من بروم و طناب بیاورم و تو را بیرون کشم. 8 نظر خود را درباره ضرب المثل»انسان به آرزو زنده است«در دو سطر بنویسید. 17

18 حکایت اندرز پدر ىاد دارم که در اى ام طفولى ت متعب د و شب خىز بودم. شبى در خدمت پدر رحمة الل ه علىه نشسته بودم و همه شب دىده بر هم نبسته و م صحف عزىز بر کنار گرفته و طاىفه اى گرد ما خفته. پدر را گفتم: از اىنان ىکى سر برنمى دارد که دوگانه اى بگزارد. چنان خواب غفلت برده اند که گوىى نخفته اند که مرده اند. گفت: جان پدر! تو نىز اگر بخفتى ب ه از آن که در پوستىن خلق افتى. گلستان سعدى 18

19 ز ف ش ش ی ی د رس دوم ت م عر ف چ ش مه رد ی کی ز ا سالهای ن و ج وا ن ی ک ه ک نج کاوی ت خس گی چ نا زد ی ری دا شس ت م ب رای ف را گر ف ت ن و فه م ی دن ژره ب رای ک ش کردن سری ب ه ب ط ی ع و ب ه و ی ت روس ت ا ز دم. ب ا ن گاههای ک ن ج کاوا ن ه و ت شس نه ب ه ردس ج گ زبر ب ط ی ع م ی دادم دل م ی دادم و رو ح م چ م ی کردم ه م ا ک ن ون آ ن ان غ ر ق چ ش م ت م ی ن گر ی س ت م. ش گ و م یدادم ود ک ه ز ا فه م ی دن ب ه چ ش مههای معر ف ت ز ا ردون م ن سر ب ز ا خ واه ن د کرد و آ فه م و دا ی نا ی رد م ن خ واهد ج و شس ی د. م ن ا ک ن ون ردس و سرد و گ وارای ج ان م ی ز ر ید. احساس ج های ز الل ن م یدا ن م ک ه رد آ ن ت ظ ح هها ت ا ک ج ا م ی فه م ی دم و ن م یدا ن م چ ه فهم ی ز ا آ ن ز ی ب ی ا یها و آ ف ر ی ن ا ل ه ی دا شس ت م ام ا ق ی ن دارم ل ت و ج الل و ج ا ذ ب ه خ ا ل ق ردس را ب ا ه م ه ت ع ظ م ک ه رد کالس ش گ ف ت آ ف ر ی ن ش و ز ی ب ی ا ی ب ط ی ع و ج ودم لم س م ی کردم. غ ر ق ه ش ک وه و ا عج ز ا ز ی ب ی ا ی ز ق پ اهای ب ره نهام احساس کردم آ ت ب ودم ک ه نالگهان ز ن وا لط ی و خ ن کی را رد الی ا ن گ شس ت ان چ ش مهها! ب ج و ش ش ن ز ج وان ز الل و ن ی روم ن د ب ا گامهای ب ا ی ن روح م ذدا ب ام ی د و ز ن د گی ت ز ا ه ا س ت وار و ام ی دوار شس ب ت ا ان م یر ف ت ت ا خ ود را ب ه دهان ز شخک ز م ی ن و صدها ک شس ت زرار سو خ ت ه و شرمرده ه زراران رد خ ن گاه های چ ت ت شس نه ب رسا ند و رد گ ر های ز شخ ک ی ده ج ویهای م زررعه و ک و چ ه 19

20 گ ش ک ش گردد. اری ج مرده های ز ا ب بز ج س ر س ت ان خ رد ب ی را س ت ههای شس ک و زبهها ج س روی ر ب م ت شس گ ر ب ت ا روس ه ب ک ه ی گر د سال دس خ ه ش ا ک ه یدم د را حرا ص و غ ا ب خ وی ند ی کرد م دعا و ند ود ب ت ه شس فرا را ب مان س آ ه ب را ش ی خ و ت های گ و ش رد ها ت ذ ر ی دوار ام نان وا ج ن و و هها و ت ب ل گ شناط ز ر پ ک ودکان و خ رد رد و ی کردم م ما ا ش ت را حرا ص و غ ا ب ن ودی شخ ز و ی ن ا مهر ب و غ رور ا ب ن م و ن د ف ت ی گ م ی ن م آ م ی ن س و هها ت ب و ت ها و ق ف ی ر ب ز ج س ر س ق ههای سا مه ه ا ب و دارم ر نه ی ی د ی ن ا ی شس آ نان آ ا ز یک هر ا ب ی ی گ و م. ت ی س ن گر ی م م ظ ع مه ه ن ی ا ر ب را ب رد ک ه ود ب اری ب ی ن ت ن خ س ی ن ا دم. شساو ن ش ن ی ر ف آ زبر گ ج ودم ب وان ج ن و ن و ز ه ک ه را ود خ ند خ داو و م ت شس گ ی م ا ز ب حرا ص ا ز مه ه ن ی ا ان ی م رد و گی بر ز ج و ت کردم. ی م ی خ و ک ودکان ه ب ک ه دان ج آ دا و مهر ان ب ماردی ن د ما ن م ی ن س ش ی و خ ن و اد ز و ههای ت ب و وان ج ن هالهای سرهای مو د ز یآ م ب اد و ی س ن ا شس ت ح ند ک ا ند ک ا ک ه ید د ت ه ن ن ی ر خ آ رد ن م و ود ب کرده م ح خ ن م ا ب وداع و ت رام ح ا دس دادن ت کان ا ب و ندم گردا ر ب را سرم گر ی د ار ب ش د ی م ید نا د پ ظ رم ن ع ی ط ب ن ی ا ای ف ص و کی ا پ ا ز سر ار ش ام ا خ امو ش ی ب ن ی ا و دم ی شس ی ند یا م آ نها ی کردم: م زرمه م ز را عدیس ت ق ور هر ی ار ش هو ر ظ ن رد غر ج س ردخ ان ت ر» ب ه ن شنا ز ه ب را ا ز حرا ص احساسا ت ه ب م ی ت ها ق ل خ ا ه ب و م ت ف گ ی م خح س ا پ معصوم بههای ز ج س و ت ردگار«ک ت عرف م ت اس ری ت ف د ص خ ی ل ت ند ا ا ب ع تی ی ر شس ی ت ر ک د ر ی ک و 20

21 21

22 دانش های زبانی و ادبی 22 خودارزیابی 1 در کالس طبىعت چه زىباىىهاىى را مىتوان درک کرد 2 اىن دو بىت»مولوى«با کدام بخش از درس ارتباط دارد ک ه چم ون خحال ی ان دس ق اه یا ن خ رد ت ن ا ن د ب ا ز ب ان س ج غر و ب ا دس ت ردا ز ا ز 3 نمونه هاى دىگرى از زىباىى هاى آفرىنش را بیان کنىد ک ردها ب ر ک ض م ی ر خحا ن د ز ا ک خحا دان گ ن وی د ز را م ی م ث ن وی - د ف ت ر او ل نکتۀ او ل به این جمله ها توج ه کنید: غرقه شکوه و اعجاز زیبایی خلقت بودم. آیا درختان سرسبز باغ و صحرا را دیدی به خالق این زیبایی ها بیندیش. آرزوهایتان چه رنگین است! جمله اول خبری را به ما می دهد. به این گونه جمله ها»جمله خبری«می گویند. جمله دوم چیزی را با آهنگ و لحن پرسشی مطرح می کند. به این دسته از جمله ها»جمله پرسشی«می گویند. جمله سوم انجام کاری را درخواست و یا خواستی را بیان می کند. به این جمله ها»جمله امری«می گویند. آخرین جمله احساس ما را نسبت به چیزی یا کسی نشان می دهد. به این گونه جمله ها»جمله عاطفی«می گویند. هر یک از این جمله ها با لحن و آهنگ مناسب خود بیان می شوند. نکتۀ دوم نسىم مانند مادرى مهربان است. در اىن جمله نسىم به چه چىزى تشبىه شده است آىا هرچىزى را به هر چىز دىگر مى توان تشبىه کرد در هر تشبىه مىان آن چه تشبىه مى شود و آن چه بدان تشبىه مى کنىم شباهت ها و مشترکاتى وجود

23 دارد. با توج ه به درس حاال بگوىىد وىژگى مشترک نسىم و مادر مهربان چىست شما نسىم را به چه چىزهاىى تشبىه مى کنىد از تشبىه براى زىباىى و تأثىرگذارى سخن و نوشته استفاده مى شود. کارگروهی 1 چند نمونه تشبىه از متن درس بىابىد و درباره زىباىى آنها گفت وگو کنىد. 2 گفت وگوى جوىبار و درخت تشنه را به صورت نماىشى اجرا کنىد. 3 درباره لحن و شیوه بیان انواع جمله گفت وگو کنید. فعالیت های نوشتاری 1 کلمه ها و ترکىب هاى مهم امالیی درس را بنوىسىد. متن امال به صورت تقریری. فع الی ت هایی که هدف تقویت امال و درست نویسی دارند. 2 برای هر کلمه یک هم خانواده بنویسید. اعجاز غرق نقطه معصوم 3 در متن زیر چند غلط امالیی وجود دارد آنها را پیدا کنید و شکل صحیح آنها را بنویسید. کودکان پر نشاط گل بوته ها و نوجوانان امیدوار زر ت ها در گوش نسیم عامین می گفتند و من با قرور و مهربانی و خشنودی باغ و سحرا را تماشا می کردم. برای زیباتر شدن نوشته از تشبیه استفاده کنید. هرگاه بخواهیم پدیده ای را توصیف کنیم به خصوصی ات و ویژگی آن دق ت می کنیم. 4 با ترکیب های زیر جمله های تازه ای بنویسید. سال های نوجوانی )خبری( درختان سرسبز )امری( طبیعت روستا )پرسشی( درس بزرگ )عاطفی( 23

24 24 5 ویژگی های مشترک انسان و کوه را در تشبیه زیر بنویسید. انسان های با اراده همچون کوه در برابر سختی ها ایستادگی می کنند. 6 واژه های زیر را به چه چیز تشبیه می کنید آن تشبیه را در جمله ای به کار ببرید. مادر: کتاب: 7 یکی دیگر از زیبایی های آفرینش را در سه سطر به نثر امروزی بنویسید. 8 جمله حکمت آمیز»همه عالم کتاب حق تعالی است«را در دو سطر توضیح دهید.

25 گ ش ش شعرخوانی سعدی شس ی یر ن س خ ن ف ت به ف صل ب هار : گ ب ر خ رد ت ان س ج غر ب ا خ ط ر خ ش ان س ج غر»هر ور ق د ف ک ردگار م عر ف ت د ی دن ا ی ن عا ل م اس ز ن ده ب ی دار ب ا چ ش م خ حر ی دار ش ب ا جحلوه روی خحدا ک ردگار«ت ری اس ت م عر ف ت ت 25

26 گ ق ش ک ک ش ب ب ی ن ح خ و ب ج هان را ب ب ی ن ی کل م اس ق. هر چ ه گ ب ر ور س ج غر ب ر ب خ ط خ حدا را خوان ز م زرمه آ ف ت ا ب غ ن مه شس ی ی ر ن آ ب گ ی زر خحا ا ن ث ر دل ن ب شس عر ه وا را خوان ب» ر آ ی ن ه ز را اهس خ رد ت ان س ج غر رد ن ظ ر هو ش ی ار«ت جحلوه روی خحداس ت ک ردگارهر ور ق د ف ت ری اس ت م عر ف ت م ح مود ل ی ا ن و 26

27 روان خوانی ای ک میل! کمیل گفت: امیرالمؤمنین علیبن ابیطالب ( ع ( دستمراگرفتوبه بیابان برد. چون بهصحرا رسید آهی بلند کشید و گفت:»ای کمیل این دلها همچون ظرفهاست و بهترین آنها نگاه دارندهترین آنهاست. پس آنچه تو را میگویم از من به خاطردار. ای کمیل دانش ب ه از مال است که دانش تو را پاسبان است و تو مال را نگهبان. مال با هزینه کردن کم آید و دانش با پراکنده شدن بیفزاید. ای کمیل آدمی در زندگی به دانش طاعت پروردگار آموزد و برای پس از مرگ نام نیک اندوزد و دانش فرمانگذار است و مال فرمانبردار. ایکمیل گنجو ران مال مردهاند گرچهزندهاندودانشمندان چندان که روزگارپاید پایندهاند. تنهاشان ناپایدار است و نشانههاشان در دلها آشکار. هیچ یک از شما جز به پروردگار خود امید نبندد و جز از گناه خود نترسد و چون کسی را چیزی پرسند که نداند شرم نکند که گوید ندانم و هیچ کس شرم نکند از آنکه چیزی را که نمیداند بیاموزد«. و به جابر پسر عبدالل ه انصاری فرمود:»جابر دنیابر چهار چیز برپاست: داناییکه دانش خود د نادانی که از آموختن سر باز نزند بخشندهای که را به کار ب ر در بخشش خود بخل نکند و درویشی که آخرت خویش را به دنیایخودنفروشد.پساگردانشمنددانشخودراتباهسازد نادان به آموختن نپردازد و اگر توانگر در بخشش خویش بخل ورزد درویش آخرتش را به دنیا دربازد«. نهج البالغه ترجمۀ سی دجعفر شهیدی درک و دریافت 27 1 امام على )ع( درباره دانش چه سفارش هاىى کرده است 2 به نظر امام على )ع( چرا دانش بهتر از مال است 3 چرا داناىى تواناىى است

28 28

29 نم ت ظ ران ب هار ف ص ل ش ک ف ت ن رس ی د م ژرده به گ لاه ب ر ی د ی ار به گل ش ن رس ی د ب ی دل د هلوی نسل آینده ساز راز شکوفایی با بهاری که می رسد از راه زیبایی شکفتن روان خوانی: ک ژال 29

30 د رس سوم ن سل آ ن ی ده ز ا ت. ج وان ی ع نی آ ن ده. ی ج وان خ و ب ش و ان ن ی رو و اس ت عداد اس چ ش مه ج ج وان و ن و ج وان ی خ و ب. ج وا نان و ج ن و وا نان ما ا ه ل ف کر کردن رد یا ف تن و ت ی ل کردن ب رای ی ک ک ش ور ی ع نی آ ن ده ت. هس ن د [. ا ی ن ه م ام ت ی ز ا د ی گری اس [ ت ه مه آ ن چ ه رد ت ی لهای د ش س م ن ان ا ی ن مل ا ی ن اس ت ک ه ا ی ن ن س ل ج وان و پ ر شور و آ ی ن ک ش ور ب ه ع ن وان ن ت ه م ر ک زری م شساهده م ی ش ود ت و ا ی ن ده ز سا را ز ا راههای م خ ف ت ل ب رای سا خ ت ن ا ی ران آ ب اد 30

31 ز ز ش ش ت ع ک س ا ی ن 31 ی واق ع و آ ز اد و م ؤو م ن و پ ا ک ی زره آ ن ده ی نا ت وان ک ن ن د. ام ا ب ه ر غم ت ال های د ش س م ن ان ت. م ن ب ه ی چ ه حو ج ه ق ب ول نم ی ک نم ح ر ها و اس ی د ا ی نط ور ن ی س ن س ل ج وان س خ ن م ی گ و ن رسا ن هها ز ا ا ز ف را زب ند ب ا ت و ج ه ب ه دل پ ک ا و ن ورا نی سر ج ه م مط ب وعا یا ت ی لهای کسا نی را ک ه گا ه ی رد ب رخ ی ز ا ت ت. ا گر گا ه ی ش ا ت ب اه و ی خ طا ی ز ا ج ب ران اس ج وان ا ی ن ش ا ت ب اه کامال ق ا ب ل ج وان ت. ا ی نها چ را صالح ن م ی ب ی ن ن د ن م ی ب ی ن ن د چ را شسور و شسعور ج وا نان را ت ج وا نان را و پ ا ک دا م نی و پ ی ارسا ی و ق صدا چ شپ ت وا ن ه ی ا مان و ج م ب ور ش ده ن ا د ا ع ف ت را ک ن ن د ک ه ج وا نان ما ب ا ج ها نی ن ش م ن دان م ت خحص صان و دا ش و ان و پ نهان خ ود را آ شسکار ک ن ن د. ت ی ر ت وا ن س ت ها ند اس ت عداد ج ت و غع ن ود د اوا ی ل ر یاس چ گر ف ت ه ب و ق تی ج وانهای ما خ ر م ش هررا ب ا ت ب ب ود. یک ج مهوری ن ده ج ها نی ب ه ا ی ران آ مد و ر ئ ی س آ ن ب ه م ن گ ف ت : ز»امرو رد ند ی ا و ضص ع ش س ما ب ا ی ک سال پ ی ت ه ی ئ ز ا ز م ی ن ت ا آ س مان ت ت ف او کرده اس و ار ت ش ب گ ی ر ند. ت ماس مل ت «. راس ش س م ن و چ ت وا ن د خ ر م ش هر را ب ا آ ن ه مه ا س ت حکام ا تی ک ه د ن ما ب شپ ی ج ب س ی ان ما ن م ی کرد ج وا نان ما ت م ی گ ف ت. ند ی ا ب اور ی ت ب ا نا ن ش م ی ل ی ون ها ج وان د خ ت ر و پ سر ب ر خ وردار اس ب ح مداهلل ز ا ج امعه ما ت. ا ی ن مل ردس ن ود د چ ت کرده ب ت. ا ی ن ما ی ه ا ف ت خ ار ب رای ت ب ا ید ب ه و ج ود ا ی ن ه مه وان ا ج ی ن ه مه اس ت عداد و ا ی ن ه مه دل پ ک ا و ن ورا نی ب ب الد. ج وان ه م ب ا ید ب ه ک ش ور خ ود ب ه ان ق ال ب خ ود ب ه ز زطام اسال م ی خ ود و ب ه پ رچ ح م ب ب الد و آ ی خ ود ن ده را ز ب سا د. آ ی ن ده ب ا ح ف ر چ شپ ت وا ن ه ی ا مان. ب ا ید کار ک ن ی د آ ن ه م کار هو ش س م ن دا ن ه و ب ر خ وردار ز ا زر و پ ارههای دل ا ی ن مل ب ه ش س ما ج وا نان ب ه ع ن وان ز فر ندان زع ی ب را فرا شس ت ه اسالم ن م ی شود ب ا کار هو ش س م ن دا ن ه و م ؤوم ن ا ن ه سا خ ت ه م ی شود سا خ ت ه ت م ی گ و ی م: زع ی زران م ن

32 ش ب ش ن م ی خ واه ن د دا ن ش گاه و ردس و مدرسه و م عل م ب ش ا د. د ش م ن ان ما کار ک ن ی د ام ز رو د ش م ن ان ن م ی خ واه ن د م نی ان رد ا ی ن م ن ط ق ه ا مان و ر س ت گاری و پ ی ارسا ی و پ ا ک دا ش ی م ی ل ی ون ها ج وان ب ا ردس خ وا ندن و ح ظ ف ب ی اور ند. فردای ش ک و ه م ن دی را ب رای ا ی ران م ق ت در ب ه ج و ود ا مان و پ ا ک دا م نیت ان را ح ظ ف ک ن ی د. ردس ت ان را خ و ب ی ن خوا ی د و ج وا نیت ان را ق در ب ن دا ی د ا ی ن ت. ت آ وردن ا ی ن ز ار های وال خر ج ش ود و ق ت ش ه م ا آلن اس ن ی رو و ش ن اط ب ا ید رد راه ب هدس ش ما ز امرو رد سالهای ط ی ال ی عمر خ ود ق رار دار ید و خ دای م ت عال ه م ب ه ش ما کمک خ واهد کرد. ز ا ا ی ن فرص ب ح مداهلل ت خ و ب ز ن د گی و ز ا دامان گرم و ب مهر ان ن ظ ام اسال م ی و ان ق ال ب اس ال م ی ک ه ت وا ن س ت ه ا ی ن ه مه ج وان م ؤو م ن و خ و ب را رد ردون خ و ی ش پ ش رور دهد ب ه ت ر ی ن ت اس ف اده را ب لک ن ی د. ب ی ا ت نا ر ه ب ر ظ مع م ان ق ال ب اسال م ی رد د یدار ب ا دا ن آ ز مو ان ز ا خودارزیابی 1 امتىازات ىک نوجوان و جوان خوب را از دىدگاه رهبر معظ م انقالب بىان کنىد. 2 منظور از عبارت»آىنده با حرف ساخته نمى شود«چىست 3 شما وىژگى هاى برجسته جوان امروز اىرانى را چه چىزهاىى مى دانىد 4 دانش های زبانی و ادبی 32 نکتۀ او ل به مثال های زیر توج ه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. الف( آمد می گویم.

33 ب( همه دانش آموزان با دیدن این منظره در کالس درس هنگامی که معل م فارسی ما با دق ت کتاب را همان طور که می بینید اگرچه مثال های بخش»الف«فقط از یک کلمه تشکیل شده اند ام ا معنی آن ها کامل است در حالی که مثال های بخش»ب«شامل چندین کلمه هستند ام ا معنی کاملی ندارند و شنونده را در انتظار می گذارند. شما فکر می کنید عل ت این تفاوت چیست همان طور که متوج ه شدی مثال های بخش»الف«فعل دارند ام ا مثال های بخش»ب«فعل ندارند. فعل بخش اصلی معنای جمله و انتقال دهنده پیام است بنابراین فعل مهم ترین بخش هر جمله است. نکتۀ دوم به این جمله ها توج ه کنید: 1 جوان و نوجوان ما با استعداد است. 2 جوان و نوجوان چشمه جوشان نیرو و استعداد است. 1 به شما جوانان این مل ت می گویم. 2 به شما جوانان به عنوان فرزندان عزیز و پاره های دل این مل ت می گویم. جمله های شماره )1( و )2( هر دو پیام یکسانی دارند ام ا جمله های دوم زیباتر و دل پذیرتر است. دلیل زیبایی جمله های دوم چیست هرگاه بخواهیم مقصود خود را بیان کنیم از»زبان«استفاده می کنیم ام ا وقتی بخواهیم همان مقصود و منظور را زیباتر و تأثیرگذارتر بگوییم از»ادبی ات«بهره می گیریم. کارگروهی 1 درباره اهم ى ت دوره نوجوانى در کالس گفت وگو کنىد. 2 شکفتن گل و دوره نوجوانى را مقاىسه کنىد. 3 شعری درباره نوجوانی و جوانی بیابید و در کالس بخوانید. 33

34 فعالیت های نوشتاری 1 در بند چهارم درس»فعل«ها را مشخ ص کنید و بنویسید. در نوشتن امال به نحوه تلفظ و مطابقت آن با شکل نوشتاری دق ت شود. پس از پایان امال متن را یک بار دیگر مرور کنید. 2 با توج ه به معنی و مفهوم جمله گزینه صحیح را انتخاب کنید. الف( اینها چرا و پاکدامنی و پارسایی جوانان را نمی بینند )سالح صالح( ب( بحمدالل ه برخورداری از میلیون ها جوان دختر و پسر افتخار برای مل ت ماست. )مایع مایه( 3 برای هر یک از واژه های زیر یک هم خانواده بنویسید. مقتدر متعال نظام متخص ص تالش کنیم در هنگام نوشتن انشا از نشانه های نگارشی مناسب استفاده کنیم. گونه گفتاری زبان )شکل محاوره ای( را در نوشتار به کار نبریم مگر در نقل و قول ها و سبک های ویژه. 4 صفات و ویژگی های نسل آینده ساز را از متن درس پیدا کنید و بنویسید. 5 جمله های زبانی زیر را به جمله های ادبی تبدیل کنید. باران می بارد. پرنده با دیدن من از این شاخه به آن شاخه پرید. 6 با دو کلمه»آینده«و»جوان«یک جمله زیبا بنویسید. 7 درباره یکی از تصویرهای زیر متنی زیبا بنویسید. 8 درباره ضرب المثل»به راحتی نرسید آنکه زحمتی نکشید«دو سطر بنویسید. 34

35 گ ش شعرخوانی ز را ش ک ل ف و یا ی ک س م ش ای ز را ت ا ت وا ن ی پ ی ش سی یا ن رد ک ب ر ور خحا نه ز را ت و چحون دل ش ود گ آ ن مراد دا نه ها چحون رد ز م ی ن پ نهان ش ود ک م ن ز ن هار ز ب ا ت ز ود ت ر حاصل ش ود س ر آ ن سر س ج غری ب ت س ان ش ود ک و سر ف ن ه ت پ ی غ م ب ر:»هر آ ن ت ف گ گ ردد ب ا مراد ح خ و ی ج ف ت» ز ود م ث ن وی مع ن وی جحالل الد ی ن محم د 35

36 ز ز د رس چهارم ب ا ب هاری ک ه م ی رسد ا ز راه گ رم و ز ن گ د ی پ ز ردا ش رو ن و آ سمان ک م ث ل ی ت ج م ش د هر چ ه سرما و هر چ ه دل سردی پ ر ز د آ هس ت ه ز ا ن ظ ر گل م ش د ب ا ن س ی م ی ک ه ز ن گ د ی رد اوس ب ا ز ت چ ش م جحوا نه ای وا ش د خ ت ی ش ک لو ف های خ ن د ی د ب ر رد ب ا ب هاری ک ه م ی رسد ا ز راه ک م ث ل ی ش ا خ ه گل جحوا نه ج غرن ز ن گ د ی ب ر ت و م یز ن د ب ل خ ن د ب ه ت ر ز ا هر چ ه هس ت رد ن د ی ا رد ک ل ت با ی ب هار ن مع ا ش د س ج غر ش و ت ز ا ه ش و ب هاری ش و ک م ث ل ی ش و چ ش مه ار جحاری هس ت و ق ت ش ک ف ت ن ت امرو ب ا خحدا را ز امرو ت ن ت ف گ محم د جحواد م ب ح ت 36

37 ش ش ق ق ج ت ج ن ت ف ک ش ی ب ا ی ی ز شسو و شسور دوران نی وا ج ن و دوره اس ی ف ا ی ک و ش و ک ه ای دوره ت. حسر ت ا ب موال مع ترها زبر گ ن د. ی ک ن م یاد آ ن ا ز آ ه و ن و اس ی ل زبر سا گ ج ه ب کی ود ک ا ز ق ال ت نا دوره نی وا ج اس ق الل س ت ا و گی ت ب س وا ی ن ب پ فرود و فرا ز ر دورهای ک ه یا د ب ی م ادامه گی ل سا اس ا ب ز ی و یا ر ؤ ده هج ت ا و ود ش ی م غ ا ز آ گی ل سا ا ده ز ی ا ز ا ب ق ر ی ت ت شس ز هوده ی ب لخحوریهای د و ی گ صل و کم ا ب را آ ن گی ن شق ت و ی ا ی ب ز ی ت. ه ب ی ه ب ش دورهای نی وا ج ن و ت. م. ی ن ک ن ک ار ی ت و ت م. ن سا ی ز لود ل آ گ را گی د ز ن گ وارای و ز الل و ف ا اص ب ار ب و ی ج و م ر ی ب ب ذد ت ل گی د ز ن ههای ح ظ ل ا ز م ی ت وان ی م اس مه م ی ار ب س ت ان دوس و ن واده خ ا خ ود ا ب ما ت ار رف و ه ج را اس ب خ و س تی دو یدهد. م ش ت ار ف گ ک ه ت ردس ش ت ار رف و ت دوس و د. ش ب ج ناط ش ز و ی دواری ام ش ه گا ن و چ هره ا ز و ند زب ج مو ج نی ا مهر ب شسو کاوی ج ن ک ی طل ب الل ق س ت ا ن و گ ون نا گ و لوههای ج ن ی ا ه ی ن وا ج ون چ ت. شسخحص ی ش ل د رد ا د. ش ب یده ن د س پ اس ی ا م ی ک ب خ و ت ل ک شس را ما ت و مان ی ا ت. یدهد م لوه ج نا رام آ ی ه گا را ن و وان ج و ی نا ی دا و ی ری گ اد ی ند. دار ما ق ی ال ع و ی ا ها ز ن رد شسه ری ن د س ت ی ن وده ه ی ب ک دام ح چ ی مطال و ب خ و ب ت ا ک مه ه ن ی ا م. و ی ز ی ام ب م ی ت وان ی م ت ا ن ی ر ف آ ر ز رم و را ز ر پ ب ت ا ک ع ی ط ب تیهای ف ش گ و م ل ا أ ت ا ب را دوره ن ی ا کی اال چ و ی ادا ب ش و نی وا ج ی ک ا پ و زری ی م ت گی ر ز خ و ز ه ب ت ن ن و ش ح ب م ف ههای ک و ش ا ز را ن د. خ وا ن ی م خ ود سوی ه ب را ما خ ت نی مو آ ب ی روی ن گر ا. ت ندر هاس ز ا و ردسها ا ز سر ار ش ت ی د. رس م ی ه وا خ ی ف ا ی ک و ش ه ب م ی ک ن راه هم ی ر ص ب و ر ف ک ت ن د. ی ک م ه ی مسا ه و همراه ی له ا وه ک ش پ ر هان ج یهای ا ی ب ز ی ا ب را ما ی ل ک د پ ا و گی ت س را آ یگ د ز ن ا ب ز ی ر ی ت صاو و ت هها شس ن و یدن فر آ و نری ه ی ن ن ش ز ل د های مهار ت ی ری گ اد ی و یسا د. ز م سر ار ش ی ن ده آ ه ب ی د ام و ت 37

38 آ فر یدگار ه مه ش ک و ف هها و ز ی ب ی ا یها اوس ب ی ی اور م. ه مه گاه و ج ا او را ب ه یاد شسه ب ا ماس ت ک ه ه م ی چ رد ه مه کار و کردارها و ت خودارزیابی دانش های زبانی و ادبی 38 1 منظور شاعر از»آسمان مثل ىک تبس م شد«چىست 2 به نظر شما چرا بزرگ ترها از دوره نوجوانی و جوانی خود معموال با حسرت و آه یاد می کنند 3»نوجوانى زىباست«چه کنىم تا زىباتر شود 4 نکتۀ او ل به این جمله ها توج ه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. الف( نرگس آمد.

39 آقای مدیر آمد. ب( هوا سرد است. خواهرم خوشحال است. در مثال های بخش»الفآمد«فعل جمله است و انجام کاری را نشان می دهد. وقتی شما بگویید»آمد«شنونده می پرسد»چه کسی آمد «در واقع کسی یا چیزی عمل آمدن را انجام می دهد بنابراین برای تمام شدن معنی جمله الزم است به این بخش فعل اضافه شود. در جمله اول عمل آمدن را نرگس انجام داده است و در جمله دوم آقای مدیر کسی است که آمده است. در مثال های بخش»ب«فعل جمله صفت یا حالتی را نشان می دهد. وقتی شما بگویید»سرد است«شنونده می پرسد»چه چیزی سرد است «یا وقتی بگویید»خوشحال است«شنونده می پرسد»چه کسی خوشحال است «در واقع صفت یا حالت موردنظر به کسی نسبت داده شده است. به کلمه هایی که معموال در ابتدای جمله می آیند و انجام کاری و یا داشتن حالتی به آنها نسبت داده می شود»نهاد«گویند. نکتۀ د وم وقتى مى گوىىم»بهار«به ىاد چه چىزهاىى مى افتىد درخت گل شکوفه جوانه شکفتن و از چىزهاىى هستند که به ذهن مى رسند و به صورت ىک مجموعه ىا شبکه با هم مى آىند. به اىن شبکه ها ىا مجموعه ها در ادبى ات فارسى»مراعات نظىر یا شبکه معنایی«مى گوىند. مراعات نظىر باعث زىباىى سخن مى شود. حاال بگوىىد»نوجوانى«چه چىزهاىى را به ىاد شما مى آورد کارگروهی 1 با مشورت درباره نوجوانى ىک جمله زىبا بىان کنىد. 2 درباره نىازهاى اساسى ىک نوجوان گفت وگو کنىد. 3 کتاب مناسبى درباره نوجوانى به کالس بىاورىد و بخش هاىى از آن را بخوانىد. 39

40 فعالیت های نوشتاری 1 پنج جمله از متن درس»زیبایی شکفتن«را انتخاب کنید و نهادهای آن را بنویسید. 2 با شبکه های معنایی زیر یک جمله بسازید. درخت شاخه پرنده: آسمان ستاره شب: رشد نوجوانی نشاط کتاب درس فارسی می تواند یکی از منابع شناخت امالی واژگان باشد. یکی از راه های تقویت امال پرورش مهارت خوب گوش دادن است. 3 برای هر یک از واژه های زیر دو هم خانواده بنویسید. مثل نظر جاری 4 واژه های زیر را مانند نمونه کامل کنید. خسته + ی خستگی آهسته + ی زنده + ی شکفته + ی در نوشته از مترادف و مراعات نظیر می توان بهره گرفت. خوب است در نوشته های خود به واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی و کاربرد آن توج ه داشته باشید. 5 با هر یک از واژه های زیر جمله ای بنویسید. نسیم: لبخند: 6 پیام اصلی شعر»با بهاری که می رسد از راه«را در دو سطر بنویسید. 7 درباره جمله»خود را بشناس تا خدا را بشناسی«یک بند بنویسید. 8 درباره جمله ناتمام»من یک نوجوان ایرانی ام که تصمیم دارم «انشایی بنویسید. 40

41 روان خوانی ک ژال کژال روناک را بغل زد و راه افتاد. روناک انگشتش را به دهان گذاشته بود و مى مکىد. دهکده تازه از خواب بىدار شده بود. کژال مى رفت تا سرى به»عم ه کابوک«بزند. خنکى هواى صبح سرحال ت ر ش مى کرد. کژال ل پ قرمز روناک را بوسىد و آرام گاز گرفت. روناک لبخند زد. کژال زىر گلوىش را قلقلک داد. روناک باز خندىد. کژال قنداقه او را محکم به سىنه فشرد و گفت:»فداى تو رو ل ه شیرینم«. کژال از کنار هر که مى گذشت سالم مى داد و با احوال پرسى کوتاهى مى گذشت. چشمه را دور زد 41

42 و سنگ ها و رىگ هاى اطراف چشمه زىر گالش هاى الستىکى کژال تکان مى خوردند و بىدار مى شدند. کژال از بلندى تپ ه باال رفت و بعد سرازىر شد. نىمه راه بود که خشکش زد. برجا ماند. چىزى از پشت صخره بىرون آمد. کژال او ل خىال کرد که سگ است سگى از سگ هاى آبادى که پى گل ه بىرون آمده. ام ا سگ نبود. صداى زوزه اش پوست بر تن کژال خراشىد. روناک را تنگ به خود فشرد. گرگ آماده خىز بود. تن کژال مثل علفى در باد مى لرزىد: روناک م روناک م. نگاهى به پشت سر انداخت. نباىد مى ماند. به سمت نوک تپه خىز کرد. تپه قد کشىده بود کژال خىال مى کرد. دوىد و دوىد و فرىاد کشىد. شوهرش را به کمک خواست: هه ژار هه ژار! هه ژار آن سمت»ق رو ه«بود سر زمىن. دشت صداى کژال را به خودش برگرداند. گرگ دست هاىش را مثل تىغه داس در هوا مى چرخاند و به سمت کژال مى جهىد. کژال هرچه در توان داشت در پاها رىخت دىگر حت ى صداى گرىه روناک را هم نمى شنىد. سنگ هاى رىز و درشت راه را بر کژال سخت مى کردند. او مى دوىد ام ا تپه انگار تىرکى شده بود مستقىم به سوى آسمان. دمى بعد کژال صداى نفس هاى تلخ گرگ را شنىد و گرمى نفسش را پشت سرش حس کرد. گرگ دامن کژال را به دندان گرفت. کژال جىغ کشىد زمىن خورد و روناک از دستش افتاد. همان طور که افتاده بود لگدى به گرگ زد. گرگ دندان هاى تىزش را به کژال نشان داد و حمله ور شد. کژال خودش را به طرف روناک کشىد. روناک م روناک م! گرگ چنگال به بازوى کژال کشىد خىزى برداشت و قنداقه روناک را که از درد و ترس جىغ مى کشىد به دندان گرفت. کژال بر پوست گرگ چنگ کشىد و فرىاد زد:»هه ژار هه ژار! خاکم به سر!«گرگ قنداقه به دهان گرفت و دوىد. کژال به دنبال او زمىن را خىش مى کشىد موىه مى کرد و روناک را صدا مى زد. خم شد و سنگ برداشت. اگر به روناک بخورد! سنگ را زمىن انداخت زار زد و دوىد. صورت خراشىد و دوىد. گرگ پاره تنش را مى برد. روناک مثل بر ه اى دست هاىش را در هوا تکان مى داد. گردنش به عقب خم شده بود و صداى نازک گرىه اش سنگ هاى بىابان را مى خراشىد. 42

43 کژال به موهاىش چنگ زد لنگه گالشش از پاىش افتاد. سنگ ها پاىش را کوبىدند. روناک! روناک! دایه ات بمیره رو ل ه! دشت ىک پارچه صدا شده بود و ناله و موىه. باد صداى کژال را غلتاند و با خود برد.»آزاد«سر زمىن بود که فرىاد کژال را شنىد. هراسان ماند:»صدا از کدام طرف مى آىد «43

44 باز هم جىغ. آزاد دوىد. صدا از سمت تپه بود. کسى کمک مى خواست. گام انداخت و دوىد. صدا او را به خود مى خواند. چشم آزاد از دور جسمى را که تند و تند به طرف او مى آمد دىد و لحظه اى بعد گرگ نزدىک آزاد رسىده بود و آن دورتر کژال پابرهنه و بر سرزنان مى دوىد. وقت فکر کردن نبود. آزاد نباىد مى ماند. دندان بر دندان مى ساىىد. گرگ مقابل آزاد بود. قنداقه روناک به دهانش بود. روناک خفه گرىه مى کرد و گرگ خرناسه مى کشىد. آزاد معط ل نماند. خاک را سنگ را و تىغ را دوىد. از زمىن جهىد و به گرگ رسىد. خىز برداشت و حمله ور شد. آزاد باىد گرگ مى شد. حمله کرد. قنداقه روناک را کشىد. تک ه اى از آن در دهان گرگ ماند. آزاد روناک را به سرعت زمىن گذاشت و با گرگ درهم پىچىد. کژال رسىد. بر سرزنان دوىد و روناک را بغل زد. به صورت روناک خىره شد. 44

45 روناک قرمز شده بود ام ا هنوز گرىه مى کرد. امىدى به دل کژال دمىد. روناک را بر سىنه فشرد. گرگ خرناسه مى کشىد و دهان باز مى کرد تا آزاد را بدرد. آزاد با سنگ بر سر گرگ کوبىد. گرگ چنگ انداخت و سىنه او را خراشى عمىق داد. آزاد فرىاد کشىد. کژال جىغ مى زد و کمک مى خواست ق رو ه ام ا از آنها فاصله داشت. کژال قدمى پىش گذاشت تا به آزاد کمک کند ام ا روناک دوباره ترس در دلش انداخت دخترکش سخت ترسىده بود. کژال کارى نمى توانست بکند. گلوىش را با فرىادى بلندتر خراشىد. کسى آن طرف ها نبود. دندان هاى تىز گرگ صورت و بازوى آزاد را نشانه کرده بود. آزاد مجال نمى داد. دست گرگ را به دندان مى گرفت و مشت بر چشم هاى او مى کوبىد. آزاد و گرگ روى سنگ هاى سخت دشت غلتىدند. نفس داغ و تلخ گرگ راه نفس را بر آزاد بسته بود. کژال باز شوهرش را فرىاد زد:»هه ژار هه ژار!«کارى از دستش نمى آمد. خواست سنگى بردارد و به گرگ حمله کند ام ا روناک آرام نمى گرفت. دست گرگ لحظه اى در دهان آزاد ماند. آزاد دندان ها را به هم فشرد. گرگ زوزه کشىد دست از دهان او درآورد و با چشم هاى خون گرفته اش به او زل زد. کژال بىشتر ترسىد. قدمى عقب رفت. روناک را سخت در بغل گرفت. تمام تنش ترس شده بود. آزاد غلتىد و فرىاد کشىد. کژال فکر کرد نباىد بماند.باىد کمک بىاورد. دوىد. پابرهنه به سمت آبادى دوىد و فرىاد کشىد و کمک خواست.گرگ آزاد را به خاک غلتاند و آزاد سر گرگ را عقب کشىد و او را برگرداند. بازوىش را دور گردنش حلقه کرد. نباىد رها مى کرد. نباىد خسته مى شد. نباىد مى ترسىد و رها مى کرد. خسته نشد و نترسىد. هرچه قو ه داشت به ساق و بازوىش رىخت. 45

46 سر بر آسمان بلند کرد و فرىاد کشىد:»الل ه الل ه!«و گردن گرگ را فشرد. نفس داغ گرگ دست آزاد را مى سوزاند. کژال گرىه کنان مى دوىد و گاه گاه سر برمى گرداند و پشت سرش را نگاه مى کرد تا ببىند چه بر سر جوان مردم آمده. صداى گرگ که لحظه اى خفه شد آزاد همه توانش رفت بى حال بر زمىن افتاد. کژال که صداىى نشنىد اىستاد. اندوهى به وسعت دشت بر دلش گسترده شد. روى گرداند. آزاد و گرگ را افتاده دىد: گرگ جوان مردم را درىد! آه! خاکت بر سر کژال! خاکت بر سر! جىغ زنان و موىه کنان راه رفته را برگشت. دشت را ىک پارچه صداى نفس نفس زدن هاى گرگ و آزاد پر کرده بود. بازوى آزاد حلقه اى تنگ دور گردن گرگ بسته بود. گرگ خواست چنگ بىندازد و گردنش را آزاد کند. ام ا تمام وجود آزاد انگار دست هاىش شده بود. گرگ نتوانست گردن برهاند. آزاد فرىاد مى کشىد و حلقه را کوچک تر مى کرد. گرگ به خرناسه افتاده بود و خرناسه اش تک ه تک ه مى شد. کمى بعد دست و پاىش از تقال افتاد. آزاد رهاىش نکرد. نفس داغ گرگ ىک باره سرد شد دست و پاىش از حرکت ماند. آزاد بر زمىن افتاد. کژال صورت مى خراشىد و زار مى زد و مى دوىد. آزاد که صداىش را شنىد زمىن را کمک گرفت. دست ها را ستون کرد و نفس زنان برخاست. پىراهنش پاره پاره شده بود و از صورت و سىنه اش خون مى آمد. کژال به سوىش دوىد. سرپا که دىدش به هق هق افتاد آزاد خسته و زخمى برىده برىده گفت:»آرام گىر. خواهرکم! طفلت خوب است «روناک گرىه مى کرد. کژال آرام نگرفت. آزاد قدم برداشت. کژال قنداقه سفىد روناک را باز کرد و به آزاد داد تا خون هاىش را پاک کند. طاهره ا یب د درک و دریافت ١ به نظر شما کدام یک از شخصی ت های داستان اهمی ت بیشتری دارد چرا ٢ اگر شما به جای نویسنده بودید داستان را چگونه تمام می کردید 46

47 47

48 48

49 یا ن ز ن گ د ی حالل ک سا ن ی ه ک ه چم و سرو ک رده و آ ز اد م ی ن رو د آ ز اد ز یس ت گل ش ن آ ز ادی قلب کوچکم را به چه کسی بدهم فرشتۀ مهر علم زندگانی حکایت: دعای مادر زندگی همین لحظه هاست روان خوانی: سفرنامۀ اصفهان 49

50 ش پنجم رس د ق ل م ه ب د ی س ک ه چ به را م ک چح و ک ب چ ولو. کلو ی ل خ ی ی ل خ ی چ ولو کلو ی ل خ ی دارم ی چ ولو ی کلو ب ق ل ن م ی ل خ ا گ لدان یک م ل ث د ما ن ب ی ل خ ا گر ا د. ما ن ب ی ل خ ا ید ا ب ن آ دم ب» ل ق ید: گو ی م گم رر ز ب مارد ثس خ اس ت ذ ی ا را آ دم و ت ن د«. ک ی م ت اس تی م د م ه ی ن هم رای ب ق ل ن ی ا م ک ن ی م ف کر دارم ت ع نی ی م ه د ب ید ا ب ی کس ه چ ه ب را چ ولو کلو ب خ واهد ی م م ل د ی م و گ ب طور چ ش ت س را نی ع ی سد ش ا ب ت ر ب ه مه ه ا ز ک ه م ه د ب ا ج م ب ق ل وی ت ید ا ب را ی کس ه چ ی ل خ ی ی ل خ ی ک ه م ه د ب ی کس ه ب چ ولو کلو ن گ ش ق ن ه خ ا یک ل م ث را و چ ول کلو چ ولوی کلو ب ق ل ن ی ا مام ت مام ت اس ب خ و ی ل خ ی ک ه ی کس م ن یدا م ن یا دارم ش ت س دو شسد. ا ب ت ه شس دا ن ه خ ا ن م زر ی م ت ی ل خ ی و چ ولو کلو ی ل خ ی ب ق ل ش ق ح واق عا ک ه ی کس ت اس ت وی ت راس ب خ و ن ه گر ی د م ی و گ ی م ت» ل ق ید: گو ی م پ درم س ی ن ه ن خ ا مان مه ب ی ا ی ب آ دمها ک ه ت ساع سه دو ن د رو ز سه دو یا ت ق ل ند. رو ب عد ب و ن ند ما ب آ ن ت وی رد «. ب ب خ ود ش س ی ن ک ش ن ج گ ن ه ال ب ا ب را آ ن اد ب زر ی ی ا پ رد و ش ود ت ه خ سا ب هار ک ه ت ق ل س ی چ م ن یدا م ن ت س را ب ب خ و ی ل خ ی ی ل خ ی آ دمهای ای ج ق ط ف ک ه م ن یدا م را ن ی ا ا ام ت ش ه ی م ه رای ب ت اس 50

51 ف ت ص م ی م گ ر ف ت م ق ل ب م را ب د ه م ب ه ماردم ت مام ق ل ب م را خ و ب ب عد ز ا مد ق ها ک ه ف کر کردم ت مام ت ما م ش را ب د ه م ب ه ماردم و ا ی ن کار را ه م کردم ام ا ک ه مارد خ و ب م ت وی ق ل ب م ج ا گر ف ت ه خ ی ل ی ه م راح ام ا و ق تی ب ه ق ل ب م ن گاه کردم د یدم ب ا ا ن ی ب ز ا ه م ن ص ق ل ب م خ ا ل ی ما نده ت ق اس 51

52 ش ب ث ث ز خ و ب معلوم اس ت. م ن ز ا او ل ه م ب ی ا د ع ق ل م م یرس ی د و ق ل ب م را ب ه هر ت دو ا شسان م یدادم هم ی ن کار را کردم. ب ه پ درم و ب ه ماردم. چ ب عد م ی ن دا ی د چ طور شسد ب له ردس م ق داری ج ای خ ا ل ی ما نده ت اس ت. ن گاه کردم و د یدم ک ه ب ز ا ه م ت وی ق ل ب م ف ورا ی دو ی ل س ش ت ان دا شس ت م و ا ی ن کار ت ص م ی م گ ر ف تم آ ن گلو شسه خ ا ل ی ق ل ب م را ب د ه م ب ه چ ن د ن ف ر ک ه خ ز رر گم یک ی دا ی ب مهر ان و یک ع موی ش خ و ز رر گم خ واهر کل و چ ل کم پ در ب را ه م کردم: ب رارد ب را ه م ت وی ق ل ب م ج ا دادم. ا خ ال ق م ف کر ک ردم حاال د ی گر ت وی ق ل ب م ب حسا ی ثس و غ ش سده ا ی ن ه مه آ دم ت وی ق ل ب ب ه ا ی ن کل و چ ل کی م گر م ی ش ود ام ا و ق تی ن گاه کردم خ دا ج ان خ دا ج ان! م ی ن دا ی د چ ی د یدم د یدم ک ه ه مه ا ی ن آ دمها ردس ق ل ب م ج ا گر ف ت ها ند ردس ت ت وی ف ن ص ت ف ن ص. ب ا ا ی ن ک ه خ ی ل ی راح گلهای ه م ا ت خ ن گی ج ا ت ه م ولو شسده ب ود ند و م ی گ ف ت ن د و م ی خ ن د ن ید د و ی چ ه ندا ت شس ن د خ و ب ب ش عد ن و ب ت ل کی ها ب ود ب له ردس ت اس ت. ب ا ق ی ق ل ب م ف ه خ ا ل ی را ب ا خ و ا ل ی و ض ر ا ی یع نی آ ن ن ص ت دادم ب ه ه مه آ دمهای ب خ و ی ک ه ت وی م حل ه ما ز ن د ل گی م ی ک ن ن د و ه مه ق وم و خ و ی های ب خ و ی ک ه دارم و ه مه دوس ت ا ن م و ه مه م عل م ی ها ی ک ه چ هها را دوس ت دار ند 52

53 ب ش ش ق ش ب ز ج ش و ت خ ود ان م ی ن دا ی د چ ی شسد چ ی زر ب ه ا ی ن کل و چ ل کی چ طور م ی ن ت وا د ا ی ن ق در ب گ زرر ب ا شسد ( ( خ دا یا ب ی ن خ ودمان ب ا شسد پ درم یک ع م و دارد ا ی ن ع موی پ درم خ ی ل ی خ ی ل ی خ ی ل ی پ ولدار را س ت ت. اس اس م ن و ق تی د یدم ه مه آ دمهای خ و ب را دارم ت وی ق ل ب م ج ا م ید ه م س ع ی ک ردم ا ی ن ع موی ب ه ش ب ب رم ت وی ق ل ب م و یک گلو شسه پ درم را ه م ت ام ا چ ه کار ک نم ج ا ن گر ف ج ا ن گر ف ت د ل م ه م سو خ ش خ ود ت. ی ع نی را س ت هر و ن گر ف ت هر چ ی کردم ج ا ب د ه م ام ا ج ا ت ک ه ش خ ود ه م ب ا ز ح م ت د ی گ ر. ت ق ص ی ر م ن ک ه ن ی س ت ح ت ما ت ق ص ی ر ت و ش ف ار ج ا م ی گر ف ت ص ق ن دو ب ی رون ت ا ص ن دو ق را ب ردارد ق ل ب م م یآ مد ب ی رون م یما ند و او دوان دوان ا گ زرر پ ولها ی ب له ت ز ا ه ی ش وا ب ب را ی ن یک شس ب گ زرر ب ا شسد. ن ا ی ش وا دا شس ت م م ی فه م ی دم ک ه یک ق ل ب ک ه ب ه یاد آ ن ز رو ها و شس ی ک ه ن ها ی ه مه آ م ب ه ش خ را م ی م ب ی ق ل ا ق» ب ز دم: یاد فر یک د فعه ب ی رون «. ز سر م ی ن ما و ز ا خ ا ن ه ما ا ندا خ ت ن د ب چ کلو ک چ کلو ک چ ح ق در م ی ت وا ند ج ب های خ ی ل ی س خ ت آ ن خ و ب حاال د ی گ ر ق ل ب م ث م ل یک ش هر ب گ زرر شسده ب ود. مدرسه دا شس ن گ اف ت ادم خ نگ ن ی د د و د ش م ن را ز ا ک خ ا ما ز ا ت ب ی مارس ت ان دا شس ت سر ب خ ا خ ا ن ه دا شس ت کلو چ ه و م حل ه و خ ی ا ب ان و م سج حد دا شس ا ی ن طور شسد ک ه ب ه خ ودم گ ف ت م: د ی گ ر ن ا ق ختا ب کردن ب س اس ت و ب ز ا ه م یک عا ل م ج ای خ ا ل ی دا شس ت. ت. ت ز ا ا ی ن سر ند ی ا ت ا آ ن سر 53 ند ی ا ق ل ب م ن مال ه مه و ه مه آ دمهای خ و ب سراسر ند ی اس

54 ق ب ق ل ب م ب ا ق ی ما نده. ت خ ود ان ک ه م ی ب ی ن ی د. حاال ف ق ط یک ج ای خ ی ل ی خ ی ل ی چ کلو ک رد یک گلو شسه م ی ن دا ی د آ خ ب حا را ب رای چ ه کسا نی ب ا ق ی گ ذدا شس ت م ب له ردس ک ه خ ود شسان را ردس ت ک ن ن د و دس ت اس ت ب رای ه مه آ دمهای ب د ب ه شسر ط ی ت ز ا ب د ب ودن و ب دی کردن ب ردار ند چ هها را ا ذ ی ت خنک ن ن د ف خنک ن ن د ج ا ن ورها را ن ک ش ن د و ب ه کس ی ز ور ن ی گ و رد یاها را ک ث ی ب م ن دا شس ت ه ن د ب ش و ند خ و ب ح ق دار ند یک خ ا ن ه چ کلو ک ت وی ق ل آ دمهای ب د ه م ا گر خ و ب ب ا شس ن د ن ه ب ی ا ن د ی ت وی ق ل ب ش و ند و ت ز ا ه ا گر آ دمهای ب د ه م خ و ب کم ی ج ا ب م ن م ن ف کر م ی ک نم ب ز ا ه م چ ی زرهای ف ی لها و خ ی ل ی ج ن گ لها پ ر ندهها کل وهها ما ه یها آ هوها ب ا ق ی ب ما ند شسا ید ب رای د ی گر و ی چ ه ج ع ی ت پ ر ب اس ت واق عا معل وم ن ی س ن م ی ش ود ها ت ا ی ن ق ل ب اس ت یا رد یا! ق ل ب ب ه ا ی ن کل و چ ل کی آ خر چ طور وط ن ی س خ و ب ا ی ن ب ه م ن مر ب ی شسا د و ق تی ب گ زرر ت. چ را ا ی نطور اس ب ش وم ب فهم م ک ه ب م ب ه آ دمهای خ و ب و ب مهر ان. ب خ ش ب ی ا د آ خ ب حا را ق ل ب ب رای هم ی ن اس ت د ی گ ر م گر ن ه ت ام ا حاال ت ا و ق تی ت وی ق ل ب م ج ا هس ت نارد ا ب را ه ی م ی 54

55 خودارزیابی 1 چه کسانى مى توانند در قلب ما جا بگىرند 2 چرا قلب آدم نباىد خالى بماند 3 چرا قلب به درىا تشبىه شده است شما قلب را به چه چىزهاىى تشبىه مى کنىد 4... دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل به اىن جملهها توج ه نمایید و درباره آنها گفتوگو کنید. الف( علی آمد. مریم رفت. ب( حسن میوه را خورد. مینا نامه را خواند. همانطور که پیشتر گفتیم»فعل«اصلیترین بخش یک جمله است. فعلهای بخش»الف«کلمههای»آمد«و»رفت«است. در جمله اول و دوم تنها با اضافه شدن نهاد به فعل معنی جمله کامل میشود. ام ا معنی جملههای بخش»ب«با نهاد تمام نمیشود. در این جملهها وقتی شما بگویید»خورد«شنونده میپرسد»چه چیزی را خورد «درواقع چیزی خورده شده است بنابراین برای تمام شدن معنی جمله الزم است بخشی به فعل اضافه شود. این بخش که معموال با کلمه»را«بهکار میرود مفعول است. در زبان فارسی معیار امروز»را«نشانه مفعول است. نکتۀ دوم به این جمله توج ه کنید: دلم میخواهد تمام تمام این قلب کوچولوی کوچولو را مثل یک خانه قشنگ کوچولو به کسی بدهم که خیلی خیلی دوستش دارم. میبینید که نویسنده بعضی کلمهها را تکرار کرده است. چه وقت تکرار زیباست آیا همه تکرارها زیبا هستند 55

56 هرگاه نویسنده بخواهد بر چیزی تأکید کند آن را تکرار می کند. این تکرار آگاهانه بر تأثیر سخن می افزاید. شاعران از»تکرار«برای زیباسازی و تأثیرگذاری شعر استفاده می کنند. حت ی گاه به تکرار یک بیت در شعر می پردازند. کارگروهی ١ چه ویژگی هایی باعث می شود تا ما کسی را در قلبمان جای دهیم ٢ نمونه هایی از تکرارهای زیبا را در»آفرینش«خدا بیان کنید. ٣ داستانی از یک کتاب را در کالس بخوانید و زاویه دید آن را مشخ ص کنید. فعالیت های نوشتاری 1 نمونه هاى تکرار را از درس پىدا کنىد و بنوىسىد. 2 نهاد و مفعول هر جمله را مشخ ص کنید. رزمندگان دشمن را از خاک ما بیرون انداختند. من عموی خوش اخالقم را توی قلبم جا دادم. همه معل م ها بچ ه ها را دوست دارند. در نوشتن امال دق ت و سرعت موجب می شود تا متن آن به دور از هرگونه خطا باشد. واژه های هم آوا از مباحث دشوار امالیی است. شناخت شکل درست آنها به معنا و کاربرد آنها در جمله وابسته است. ٣ با توجه به معنی جمله ها واژه های مناسب را در جای خالی قرار دهید. الف( مادر بزرگ درباره گل های باغچه با نوه اش در خانه گفت وگو می کرد. )حیاط حیات( 56

57 ب( مراقب پول های خود باشیم و از و خوراک های بیهوده پرهیز کنیم. )خورد خ رد( تکرار آگاهانه در نظم و نثر باعث زیبایی نوشته می شود. انشای خود را با بهره گیری از زاویه دید سوم شخص مفرد بنویسید. ٤ با هریک از واژه های تکرار شده زیر یک جمله بسازید. آهسته آهسته: درشت درشت: ٥ درباره این جمله توضیح دهید:»قلب النه گنجشک نیست که بهار ساخته شود و در پاییز باد آن را با خودش ببرد«. ٦ برای درس عنوان مناسب دیگری انتخاب کنید. ٧ تصویر زیر را با استفاده از شیوه تکرار توصیف کنید. ٨ برداشت خود را از ضرب المثل»از هیچ دلی نیست که راهی به خدا نیست«بنویسید. 57

58 ٩ جدول زیر را حل کنید. 1 جمله اى که براى بىان احساسات عواطف آرزو و بىان مى شود. 2 براى اشاره به دور به کار مى رود. 3»مکان «. 4 ضمىر او ل شخص مفرد. 5»اگر«دم برىده. 6 از آن طرف بخوانىد ىکى از دو جنس بشر است. 7 مخف ف»اگر«. ٨ مخف ف»ماه «. 9 ىکى از سوره هاى قرآن. 10 همان گزارش است. 11 جمع»یار«است. 12 بخشی از جمله است. 58

59 ش شعرخوانی گ م ب زرر مارد ای مر ی ق ل ف ر ش ت ه م هر ز مان ب ش سر ار ز ا عطو ف ت ت و خ ر م ا ز ت و ب هار ا ی مان اس ش رو ن ز ا آ ف ت ا ب ق ر آ ن اس ت ت ١ ک ک هل شسان آ ی ن هاه مارد ای ت و رد طلوع ن گاه خس ت ه دس ت اهی ت و ش ط خ ور ش ی د اس گ ی ن ک مان ام ی د اس ر ن ب ق ر ت ت ب ر ل ب ا ن ت ش ک لو ف هاهی دعا ک ز ا س پ هر ر خ ت ت س اره ش ا گ م ی ش ک ل ف و د س حر به ن ب ا ا ذ ان م یدمد ب ا ت الو ت ق آ ر ن ٥ ز ی ر پ ا ی ت ب ه شس ت جحاو ی د اس ت گ ون ت وح ی د اس ت ب ا غ آ ی ی ن ه هس ت ی ب خ مارد ای آ ف ت ا ب ک ف ر ش ت ه م هر دام ن پ ا ل ت ای م ی ک ن د پ ر ف ض ای خحا نه ز ع طر گ ب ن ا ک ب ر ت رد دل ا هللا گل س ج ادها ت به و ق ت ز ن ما ی ا ز ن ف هاهی ش ک لو نا د ف ک شس ب ١٠ 59 ن صرالل ه مردا ن ی

60 ش گ د رس ششم روا ز پ ق ش و ب ا های ب چ و ر ت ب ک پ ر ی د ز ا ش ا خ ک ی ب ر ش ا خساری ک ی زند راه ز دور آ ن س ک ه ب ک رد ز رو ی ب ال و پ ر ز ب ا ت ئ ر ج به ش ذد ت ز ا ب م ا ک ی ب ر ج و ک ن اری ١ عل م ن مود ز ن دگا ن ی ش ش د ی ت ی به گ چ ش م ک چ ش م ت ار ی 60

61 61

62 ش ز و شح ت س س ت ش د ب ر جحای ن اگاه ک رد ز ا بع ح نر ف ر ی اد ف ت اد ز ا پ ای «ت و را پ روا ز ب س ز ود اس ت و د ش وار ه ز ن و ت ن یس ت پ ای ب ز ر ن و ب ام ت و را ت و ه ن ر م ی ب ا ی د نا دو خ ت ب ب ا ی د هر دو پ ا م ح ک م ن هادن ز ر ن ج ز ش ا خ ی ش مارد ت گ خ س ی ن ردما د رد راه آ ز وا رد داد: ز ن وکاران ک ه خ واهد کار بس ی ار ه ز ن و ت ن وب ت خ وا ب اس ت وآ رام حد ی ث ز ن گ د ی م ی ب ا ی د آ مو خ ت ز ا آ ن چ ف ک ر ب ر پ ای ا ت یس ادن ٥ 62

63 گ گ گ ن م ن ای ن ج ا چ ون ن گ ه ب ا ن م ت و چ ون ل ج مرا رد دام اه بس ی ار گ ن س د وار ی ز ا ه گ ن ل ک شس ت آ سا ی ش م ی بس ت ن د آ مد گ ه ز ا رد ل ظ ح ه ز دمسا ف ت ن هاهی آ سما ن ی جه وم ک ن گ ردد ش ا خح ب یب ن ب ن روم د ت و را آ گ سود ی ب ا ی د مرا ر ن ج ز ب ا ل م ک ودکان پ راه لس ت ن د ش ک گ ه ی سر ه م سر پ ن جه خ و ن ی ن ش د گ ر به ت رس ی دم گ ه ز ا ز ب ا ی ز ا ه گ مرا آ مو خ ت عل م ز ن دگا ن ی ز ت و س ع ی و ع مل ب ا ی د ز م ن ن پ د«10 15 پ رو ی ن ا ع ت صام ی 63

64 خودارزیابی 1 چرا گیتی به چشم کبوتر بچ ه تاریک شد ٢ به نظر شما کبوتر بچ ه ممکن است چه پاسخی به پند مادر داده باشد ٣ پیام اصلی درس چیست ٤ دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل به این جمله ها توجه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. زهرا آمد. دوستم سیب را خورد. رامین کیف را از بازار خرید. برادرم توپ را به احسان داد. همان طور که پیش تر گفتیم»فعل«اصلی ترین بخش یک جمله است. برخی از فعل ها مانند فعل»آمد«فقط با نهاد جمله ای می سازند که معنی کاملی دارد. بعضی دیگر مانند فعل»خورد«با گرفتن مفعول جمله کاملی می سازند. گروهی نیز مانند فعل»خرید و داد«عالوه بر نهاد و مفعول بخش دیگری می گیرند. به این بخش که برای کامل شدن معنای جمله آمده است»متم م«می گویند. متم م در جمل ه سوم»بازار«و متم م در جمله چهارم»احسان«است. کلمه هایی مانند»از به و «قبل از متم م به کار می روند و نشانه متم م هستند. 64

65 نهاد مفعول متم م فعل زهرا آمد دوستم سیب را خورد رامین از را کیف بازار خرید برادرم به را توپ احسان داد نکتۀ دوم به این بیت توج ه کنید: نمودش بس که دور آن راه نزدیک شدش گیتی به پیش چشم تاریک اگر شعر را به نثر برگردانید احتماال این گونه خواهید نوشت: آن راه نزدیک آنقدر دور به نظرش رسید که گیتی )دنیا( پیش چشم او تاریک شد. در برگرداندن شعر به نثر چه اتفاقی می افتد می بینید که قسمت های مختلف شعر وقتی به نثر تبدیل می گردند جابه جا می شوند. در جمله»گیتی )دنیا( پیش چشم او تاریک شد.«فعل در پایان جمله قرار می گیرد ام ا در شعر به او ل بیت منتقل شده است. این جابه جایی در شعر و نثر ادبی بر زیبایی سخن می افزاید. آیا همه اجزای جمله را می توان به دل خواه )در شعر و نثر( جابه جا کرد کارگروهی ١ درس را به صورت نمایش در کالس اجرا کنید. ٢ درباره دوبیت پایانی درس گفت وگو کنید. ٣ بیت دوم درس را با نثر ساده بازگو کنید. چه جابه جایی در اجزای جمله ایجاد می شود 65

66 فعالیت های نوشتاری ١ سه بیت از درس را انتخاب کنید و با خط زیبا بنویسید. ٢ در بیت های زیر متم م ها را مشخص کنید و بنویسید. پرید از شاخکی بر شاخساری گذشت از بامکی بر جوکناری زوحشت سست شد بر جای ناگاه زرنج خستگی درماند در راه ٣ دو واژه کوتاه شده از متن درس پیدا کنید و شکل کامل آن را در جدول زیر مانند نمونه بنویسید. کوتاه شده فتاد کامل افتاد کلمه های مخف ف )کوتاه شده( معموال به همان صورتی که تلف ظ و شنیده می شوند باید نوشته شوند. بعضی از کلمه ها دو امالیی اند یعنی به دو شکل نوشته می شوند مانند: جرئت جرأت هیئت هیأت ٤ با توجه به معنی امالی صحیح کلمه را انتخاب کنید. الف( هجوم حجوم = حمله ب( اجز عجز = ناتوانی یکی از راه های تقویت نگارش بازگردانی آثار کهن به زبان فارسی امروز است. می توان با استفاده از آیات ابیات و مثل ها بر اعتبار و ارزش کالم خود افزود. ٥ بیت یکم و دوم را به نثر برگردانید و درباره جابه جایی اجزای جمله ها توضیح دهید. ٦ یک مفعول و یک متم م از صفحه نخست درس پنجم پیدا کنید و جمله های آن را بنویسید. ٧ یک بند درباره ضرب المثل»آزموده را آزمودن خطاست«بنویسید. ٨ درباره»راه های موف قی ت در زندگی«یک انشا بنویسید. 66

67 حکایت دعای مادر از باىزىد بسطامى رحمة الل ه علىه پرسىدند که ابتداى کار تو چگونه بود گفت: من ده ساله بودم شب از عبادت خوابم نمى ب رد. شبى مادرم از من درخواست کرد که امشب سرد است نزد من بخ سب. مخالفت با خواهش مادر براىم دشوار بود پذىرفتم. آن شب هىچ خوابم نبرد و از نماز شب بازماندم. ىک دست بر دست مادر نهاده بودم و ىک دست زىر سر مادر داشتم. آن شب هزار»ق ل ه و الل ه ا ح د«خوانده بودم. آن دست که زىر سر مادرم بود خون اندر آن خشک شده بود. گفتم:»اى تن رنج از بهر خداى بکش«. چون مادرم چنان دىد دعا کرد و گفت:»ىا رب تو از وى خشنود باش و درجتش درجه اولىا گردان«. دعاى مادرم در حق من مستجاب شد و مرا بدىن جاى رسانىد. ب ستان العارفىن 67

68 ز ف ق ف د رس هفتم ز ن د ی گ ه م ی ن ل ح ظ هاهس ت ن م ی گرد ند. ب ا جم موعهای ز ا ز رو ها و ماهها و سالهاس ز ن د ل گی ت ز رو ی ها ی ک ه ب ه شس ت ا ب م ی گ ذدر ند و ه ر گ زر م ی گوی ن د ق و ت طالس ت و ل ی ب دون ترد ید ق و ت ز ا طال گران ب ها تر اس ت ز ی را ب ا ف صر ق و ت م ی ت وان طال ب ه دس چ ه ب س ی ار ند آ ن ا نی ک ه و ت آ ورد و ل ی ق د ا ی ق ت ل ت خ ود را ن م ی ت وان خر ید. شسده را ب ا طال ب ی هوده ت ف ل م ی ک ن ن د. ی گلو ی ق رنهای ط وال ن ی رد ا ی ن ج هان ز ن د ل گی خ واه ن د ک رد.ا گر پ ش ول ان گم ش ود دل آ ز رده م ی ش و ند و رد ب ح ق و ج وی آ ن ند ی ا را ز ی ر و رو م ی ک ن ن د ام ا ه ر گ زر ز ا ت ل شسدن ق و ن گران و ناراح ت خ و ی ش ت ن م ی ش و ند. ن امه ما ت ی ع ی ن ن م ی ک ن د. ز ی س ت ن و ز ن د ل گی ز ی ب ا ت نها ه مان فرص ق ی را شس ن اس عم ر ح ق ی ک ه ب ا رف ت ارهای ز ی ب ا و کارهای ب زرر گ م ی گ ذدرد. ت ق ی ها ی اس 68

69 گ گ ش ز ش ش ش ث ش ش ک را زرارها م ن گ س کرد. ب ور ع ان ت گلورس ا ز و ی د رس ش هری ه ب ف ر س ن ای اث رد ن در اسلک ی ن د گو ی م ود ب شسده حک ن گها س روی ر ب ک ه ب ور ق ان ب صاح ی ا ت ح ت مد را ی ز ت ر ف فرو ی ر ح ت ه ب و ند خ وا ا ک دام ه چ ی حاو ز ب ق سال ده ز آ و ب خ و هوای ا ب ف ا ص ا ز کی ل ی کرد. ی من ش ی پ را ر ش ه زررگان ب اس کلو اه ت ی ن ن چ م مرد گی ل د ز ن را چ گلوارا ب ن ی ا ه ب» هری ش ت : گ ف او ه ب. ند خ وا س ی ن ن ت ف ر راه و ت ن ف حخ و خ وردن ه ب گی ل د ز ن م ن گر ی ی م گر ی د ری ظ ن ا ب را گی ل د ز ن»ما داد: خ س پ ا زرر گ ب مرد آ ن ت «چ گر.ا ت ی ن ن و ی د ف م کار یا و ن دا وی ج ق و ح ب رد ک ه ت اس آ ن ی ق ق ی ح گی ل د ز ن م. ندار ی تی او ف ت نا ت ی وا ح ا ب ما شسد ا ب ت م س ق را ی ز ن د ی ک نم گی ل د ز ن سال ده ک ثر ا حد و ش و ن ج پ ا ی ب س ک ه چ ی رار ق ن ی ا ا ب ذدرد. گ ب نده سا ز ف ل غع ه ب عمر م ظ ع ا ش ود«. ی م پ ری س ت اس ف ق مو گی ل د ز ن رد ی کس فرص و ن ون ک ا ک ه ت ن ی ر ت ب ه ک ه ن د ک ف کر ش ه ی م ه و یا د ب رد را حال ت فرص اس امرو ز ن م ت آ ی ی د ام ه ب و ن دن خ فک ا فردا ه ب را امرو ز ت. ن ده س ی ن تی س رد کار ن ت ث ن ت. دس ا ز ت ههای ثس خد گ یاد وری آ ه ب را امرو ز ک ه ن ان چ م ه س ی ن خ و ش اس ت ه گ ف نی را ی ا زرر گ ب شساعر ی ام خ ت. ت : ت ه ی س شسا زر ی ن خ وردن خ وس ا و دن ذدرا ن گ ت ه ر ف ت ن م ی اد ر ف ت اس ی امده ن ه ک ردا ف ن م ک ی اد او ا ز ه چ ی ت شذ ند ه ک دی ا ز ن م ک ب اد ب ر مر ع و ب ا و خ ی حال ن م ک ی اد ن ب ت ه ش ذد و ن امده ب ر ا خطور خ م ا آ ی اس ودن ب ش خ و ز اس یدن ن د خ گران ی د ا ب و ش ودن گ خ و و ی هوده ب ن دههای خ شسعر ن ی ا رد ودن ب کی لل ا ی ع ض ب ق ول ه ب و نی درا ذ گ گران ی د کار ا ز ره گ کردن شساد را گران ی د دلهای ی واق ع ش ی و خ ن ه««ت ن د. ی ک ن م م نها گران ی د دل ا ز را م غ و م ی ق س ت اس نی کسا ت دار دوس خ دا ک ه ت گران ی د ا ب را خ ود های شسادی ک ه ت 69

70 ش ش ش ف ف ق در ق و م ی گو ن د ی ت را ب ن دا ی د و ق د ا ی ق گران ب ها را ب ی هوده ز ا دس ت مده ی د. م ق ص ود ا ی ن ن ی س ت ک ه دا ئما رد کلو ش ش و ا خ را ب ب ا شس ی د و راح ت و آ رام ب ر خ ود ح رام ک ن ی د. ساعا تی ک ه رد م صا ح ب دوس ت ان م ی گ ذدرد یا ب رای گرد و ز ور و ب ز ا یهای ت ف ر ی ح ی مصر م ی ش ود رد رد ی ت ف ل را ب ا ش سده ن ی س ت ق او ت ا ت. ب ی ن ی م و ق تی س ب زرهها گ لها رد خ ت ان آ س مان آ ب ی یا پ ر س ت اره و ق تی ز ی ب ی ا یهای آ ف ر ی ن را م ی ش ن ی ن ی م ق و ثسشگ ف تی و ا عج حا ب مرور م ی ک ن ی م و یا ب ر سا ح ل رد یا یا رود خ ا ن ه م ی خرء ز ن د ب ل گی اس ی نها ا م. ی ن کردها فرص ز ن د ل گی هم ی ن ل ظ ح ههاس همراه ب ا شسد. ر ت ت ب ه خ ص وص ا گر ب ا ق ا م ل و ف کر و ع ب ت و ز ا دس ت دادن فرص ا ی ن س خ ن ز ی ب ای ن ه ا ب ل ب ال غعه یادمان ب ا ش سد: «فرص ب یا ی د «. زر را رد ق های خ و ب و ع خر ی ت خ ود را ت ف ل چ ی ز ری همراه ندارد. ب خر غعص ه و ا ندوه ق ها ق ها ث م ل گ خد ثس ت ن ا ب رها م ی گ خدر ند ص ع ب اس ا ق ب الآ ت شس ی ا نی ب ا ت ل ی خ 70 خودارزیابی ١ چرا می گویند:»وقت از طال گران بهاتر است«٢ منظور از»عمر حقیقی را شناسنامه ما تعیین نمی کند«چیست ٣ پیام اصلی درس چیست ٤

71 دانش های زبانی و ادبی ا ز ب ا غ ی نکتۀ او ل به این جملهها توج ه نمایید و درباره آنها گفتوگو کنید. علی کفشهای جدیدش را پوشید. کشاورزان گندم را کاشتند. شاگردان خوشحال شدند. هوا سرد است. مریم معلم مدرسه بود. چنان که مالحظه میکنید فعل جمله او ل و دوم انجام کاری را نشان میدهند )کار پوشیدن و کاشتن( ام ا فعلهای جملههای سوم چهارم و پنجم وقوع کاری را نشان نمیدهند بلکه تنها برای نسبتدادن چیزی به چیز دیگر بهکار میروند. مثال در جمله سوم»خوشحالی«به شاگردان و در جمله چهارم»سردی«به هوا نسبت داده شده است. به فعلهایی مانند»شداست«و»بود«که برای نسبت دادن چیزی به چیزی بهکار میروند فعل»ا سنادی«میگویند. نکتۀ دوم به این دو بیت توج ه کنید: چح ل چحرا غ ی ز ا ف ص اس ت چحارد م ن ب ا غ ی ز ا آ ی ی ن هاهس ت چحارد م ن آ ی ی ن هاهی دو س ت ی ب ا غ ی ز ا م هر و ف ص ای دو س ت ی سیدعلی اکبر تقویان شاعر در عالم خیال چادر عشایر را همچون چلچراغی روشن و درخشان و باصفا دیده است و در سه مصراع بعدی نیز آن را چون باغی از آیینه که پر از دوستی و مهر و صفاست معر فی کرده است. در دنیای واقعی ما هیچ چادری مانند باغی از آیینه نیست ام ا شاعر با بهره گیری از»تخی ل«خویش چنین چادری را ساخته است این تصویرها و توصیف ها به شعر و نوشته زیبایی می بخشند و بر تأثیر و گیرایی آن می افزایند. آیا شما می توانید چادر عشایر را با استفاده از تخی ل خود به گونه ای دیگر توصیف کنید 71

72 کارگروهی ١ درباره اهمی ت تخیل با یک دیگر گفت وگو کنید. ٢ چه کنیم تا از ساعات عمر بهتر استفاده کنیم گفت وگو کنید. ٣ درباره تصویر زیر توضیح دهید. فعالیت های نوشتاری ١ سه جمله از متن درس بنویسید که در آنها فعل»اسنادی«به کار رفته باشد. ٢ نمونه ای از به کارگیری»تخی ل«را در درس»قلب کوچکم یا زنگ آفرینش«بیابید و بنویسید. 72 هنگام نوشتن فعل های ماضی سوم شخص جمع مراقب باشیم که آنها را به شکل صحیح نوشتاری بنویسیم مانند:»خوردند«به جای»خوردن«. کلماتی مانند عیسی موسی مصطفی و باید به همین شکل نوشته شوند هرچند تلف ظ آنها متفاوت از شکل نوشتاری آنهاست.

73 ک گ ز گ ٣ ده واژه از متن درس بنویسید که ارزش امالیی داشته باشند. ٤ در هر جمله یک غلط امالیی وجود دارد آنها را پیدا کنید و به شکل درست بنویسید. اسکندر سنگ مزارها را خواند و به هیرت فرورفت. مد ت حیاط صاحبان قبور از ده سال تجاوز نمی کرد. مجتبا در درس هایش بسیار پیشرفت کرده است. یکی از راه های تقویت ذهن و پرورش قدرت نویسندگی مقایسه پدیده ها و بیان شباهت ها و تفاوت های آنهاست. خوانش انشا با لحن و آهنگ مناسب بر تأثیر آن می افزاید. ٥ با هر یک از ترکیب های زیر جمله ای بنویسید. قسمت اعظم: صرف وقت: اثنای سفر: دقایق تلف شده: مصاحبت دوستان: ٦ با استفاده از فعل های ا سنادی یک بند درباره ارزش وقت بنویسید. ٧ شعر زیر را بخوانید و پیام آن را در دوسطر بنویسید. ع ی ب اس ت ب زرر ب ر ش ی دن خ ود را و ا ز ک مردم خ ق ل ج مله ب ر زر ی دن خ ود را ک س را و ن د ی دن خ ود را د ی ده ب ب ا ی د آ مو خ ت د ی دن همه ٨ نظر خود را درباره ضرب المثل زیر در دوسطر بنویسید.»وقت را غنیمت دان آنقدر که بتوانی«73

74 روان خوانی سفرنامۀ اصفهان درست ىادم هست شبى که قرار بود روز بعدش بروم اصفهان از دل شوره و خوش حالى خواب به چشمم نىامد. هى الى کتاب جغرافى ام را باز مى کردم و آنجاىى که از اصفهان و آثار تارىخى رودها کوه ها جمعى ت آب و هوا محصوالت کشاورزى کارخانه ها صناىع دستى مرداب گاوخونى و قالى بافى و قلم زنى روى نقره نوشته شده بود قشنگ مى خواندم و از بر مى کردم. عىن وقتى که مى خواستم امتحان 74

75 بدهم نقشه اىران را زدم به دىوار اتاق. اصفهان را روىش پىدا کردم و با انگشت و نگاهم از روى راه نقشه از کرمان حرکت کردم و به رفسنجان و ىزد و اردکان رسىدم و گذشتم و اصفهان پىاده شدم. موقع حرکت از روى نقشه و گذشتن از پىچ و خم هاى جاده و سرباالىى ها ىواشکى براى خود گاز مى دادم و با لب و لوچه و زبانم صداى کامىون درمى آوردم که ىک هو بى بى از کوره در رفت و دادش بلند شد:»بسه دىگه بىا بگىر بخواب صبح هزار جور کار دارى«. و من عىن خىالم نبود. همان جور تو حال و هواى اصفهان بودم و از عمارت عالى قاپو و منارجنبان و چهل ستون تعرىف ها مى کردم و عکس هاى توى کتاب را نشانش مى دادم تا اینکه از زبان افتادم و دىدم بى بى خوابش برده و دارد هفت پادشاه را خواب مى بىند. من هم نرم نرمک روى کتاب جغرافى خوابم برد. بى بى وقت نماز صبح بىدارم کرد. براىم بار و بندىل بست. من هم بىکار ننشستم ناشتاىى خورده و نخورده پرىدم رو چرخ و هرچه قوم و خوىش و دوست و همساىه داشتىم خبر کردم که مى خواهم بروم اصفهان. هرکس هم خانه نبود براىش روى کاغذ مى نوشتم که:»اىنجانب مجىد چون به طور ناگهانى عازم اصفهان مى باشم از شما و خانواده محترمتان خداحافظى مى کنم. اگر بدى خوبى از ما دىدىد حاللمان کنىد«. و از زىر در خانه مى انداختم تو. تا الل ه اکبر ظهر ىک د م آرام نگرفتم در تک و دو بودم و شهر را پر کردم که:»دارم مى روم اصفهان«. از کتاب فروشى دم بازار ىک دفترچه صدبرگ کاهى خرىدم و با قلم نى خىلى خوش خط و درشت روى جلدش نوشتم»سفرنامه اصفهان«و پاىىنش رىزتر نوشتم:»به قلم مجىد«و گنبد و گلدسته اى زىرش کشىدم. بعد باالى صفحه او ل نوشتم:»تقدىم به مادربزرگ عزىز و اکبرآقا شوفر که براى رفتن اىنجانب به اصفهان زحمت بسىار کشىدند«. بعد از ظهر بى بى از زىر آىنه و قرآن ردم کرد. کامىون حاضر بود و من سفرنامه و کتاب جغرافىا را زدم زىر بغلم و رفتم باال بغل دست اکبرآقا و شاگردش نشستم. کامىون راه افتاد. همىن که از دروازه شهر بىرون رفتىم قلمم را از جىبم درآوردم و سفرنامه را باز کردم و نوشتم:»حدود سه ساعت از کرمان به سوى اصفهان حرکت کردىم. هم اکنون بنده در اتاق جلوى ماشىن آقاى اکبرآقا نشسته ام. سرتاسر بىابان را نگاه مى کنم که ىک دانه علف و ىک درخت در آن ىافت نمى شود. تا چشم کار مى کند شن است. از دور کوه ها و تپ ه ها را مشاهده مى کنم که قهوه اى و خاکسترى مى باشند. اکبرآقا آدم خوبى است. ماشىن را خوب مى راند. هم اکنون دارد آواز مى خواند. صداىش خوب نىست ام ا به دل مى نشىند و بهتر از صداى ماشىن و هوهوى باد است. اىن شعر را مرت ب مى خواند و به نظرم 75

76 شعر دىگرى بلد نىست. ن گرم رد یا ت و ب ب ه رد یا 76 ن گرم کلوه و رد و د شس ب ب ه هر ج ا ب ی نم ت ص حرا ت و ن گرم ب ب ه ص حرا ش ن ان ز ا ق ام ت رع ن ا ت و ب ی نم ب ی نم شاگردش که هم اکنون دارد چرت مى زند چنىن به نظر مى آىد که آدم بداخالقى است. من از حاال دارم بوى اصفهان را مى شنوم«. تند و تند مى نوشتم. اکبرآقا هى روى دستم کل ه مى کشىد که ببىند چه مى نوىسم. نتوانست طاقت بىاورد باألخره پرسىد:»ببىنم داىى چى دارى مى نوىسى نکنه دارى براى بى بى ات کاغذ مى نوىسى غص ه نخور خودت زودتر از کاغذت برمى گردى!«گفتم:»دارم هرچى مى بىنم مى نوىسم مى خوام وقتى برگشتم کتابش کنم کتاب را هم تقدىم کردم به شما و بى بى«. پوزخندى زد و گفت:»اى بابا دلت خوشه کتاب بنوىسى که چى بشه برو دنبال ىه تک ه نون داىى!«. زد تو ذوقم ام ا از رو نرفتم. نوشتم و نوشتم تا هوا تارىک شد و چشم هام خط ها را ندىد. شب توى قهوه خانه اى بىتوته کردىم. زىر نور چراغ دستى قهوه چى سفرنامه ام را بازکردم و نوشتم:»شب به قهوه خانه اى وارد شدىم که باالى شهر رفسنجان است و «. از اکبرآقا پرسىدم:»کى به اصفهان مى رسىم «گفت:»هر وقت خدا خواست«. دو روز و دو شب تو راه بودىم. شب دوم د م د ماى سحر به اصفهان رسىدىم. وارد اصفهان که شدىم دلم بنا کرد به پرپر زدن. مى خواستم راه بىفتم و همان وقت همه جاى اصفهان را ببىنم و بگردم و سفرنامه ام را تمام کنم ام ا از بخت بد هوا حسابى تارىک بود و از آن بدتر تعمىرگاهى که قرار بود کامىون ما را تعمىر کند بىرون شهر بود. ازخىابان هاى خلوت رد شدىم. تعمىرگاه بسته بود و ما همان پشت در اىستادىم تا صبح بشود. اکبرآقا و شاگردش گرفتند و تخت خوابىدند ام ا مگر من خوابم مى برد آفتاب که درآمد رفتم سراغ اکبرآقا که تو اتاقک جلوى کامىون خوابىده بود. با ترس و لرز و خجالت بىدارش کردم تا بلند شود و با هم بروىم اصفهان را بگردىم. اکبرآقا همان جور که چشم هاىش را مى مالىد با اوقات تلخى گفت:»مگر تو خواب ندارى «گفتم:»اکبرآقا اینجا اصفهانه چطور آدم مى تونه بخوابه اىنجا پر از چىزهاى دىدنىه مسجد شىخ لطف الل ه چهارباغ چهل ستون و «

77 پرىد مىان حرفم که:»چه غلطى کردىم تو را آوردىم. اگر از جات تکون خوردى نخوردى ها. مى رى گم مى شى اون وقت من باىد جواب بى بى ات رو بدم«. اکبر آقا کامىونش را برد تو تعمىرگاه و با اهالى تعمىرگاه سالم و علىک کرد و بعد ناشتاىى خوردىم. 77

78 78 اکبرآقا لباس کار پوشىد و با چند تا کارگر افتاد به جان کامىون و پاىىن آوردن موتورش. من هم سفرنامه به دست دور و برشان مى پلکىدم. اهل کار نبودم. رفتم سر نوشتن سفرنامه. از کارگرى که پىچ شل مى کرد پرسىدم:»چهارباغ چه جور جاىىه «. گفت:»چهارباغ جاىى است که اسمش چهارباغه.«و پشت بندش ه ره ر بنا کرد به خندىدن و رفت تو نخ ش ل کردن پىچ. داشتم کالفه مى شدم. سفرنامه ام را باز کردم و گوشه تعمىرگاه بغل کامىون قراضه و به درد نخورى نشستم و نوشتم:»مردم از همه جاى دنىا براى دىدن آثار تارىخى اصفهان به اىن شهر رو مى آورند و از کاشى کارى هاى زىباى آن لذ ت فراوان مى برند. آب و هواى اصفهان بد نىست. دم صبح هوا سرد مى شود ام ا همىن که خورشىد باال مى آىد هوا گرم مى گردد. در اصفهان تعمىرگاه هاى فراوانى است که من خود ىکى از آنها را دىده ام«. داشتم مى نوشتم که کارگرى آچار به دست از جلوىم رد شد. پرسىدم:»آقا چهل ستون چه جور جاىىه «گفت:»چهل ستون بىست تا ستون بیشتر نداره حاال چرا بهش مى گن چهل ستون خدا عالمه«و راهش را کشىد و رفت. ظهر شد. صداى اذان مى آمد. کار اکبرآقا تمامى نداشت. حوصله ام سر رفته بود. هرچه گوشه و کنار تعمىرگاه دىده بودم توى سفرنامه ام نوشتم. حدود دو ساعت از ظهر رفته فرستادند از قهوه خان ه بغل تعمىرگاه دىزى آوردند. ناهار که خوردىم توى سفرنامه ام نوشتم:»دىزى هاى اصفهان خوشمزه است. گوشت فراوان دارد و چون در اىن شهر غال ت فراوان است نخود و لپه و سىب زمىنى زىادى در آن مى رىزند. ىک دانه سىب زمىنى پخته برداشتم و گذاشتم توى جىبم که عصر پوست بکنم و نمک بزنم و بخورم. سىب زمىنى بسىار درشتى است و اىن نشان مى دهد که محصوالت کشاورزى در اصفهان رونق بسىار دارد«. بعدازظهر ىک دفعه به فکرم رسىد که بروم روى کامىون و از آنجا شهر را تماشا کنم. فکر خوبى بود. سفرنامه و کتاب جغرافى ام را برداشتم و آهسته رفتم روى کامىون اکبرآقا. تو باربند اتاقک جلوى کامىون نشستم و شهر را نگاه کردم و بنا کردم به نوشتن:

79 »من در باالى کامىون نشسته ام. آفتاب داغ تابستان به پس گردنم مى تابد و سخت مى سوزاند. اصفهان درختان عظىمى دارد که جلوى مناره ها و گنبدهاى خوش نقش و نگار را مى گىرند. اکنون از 79

80 80 مىان درختان مى شود چند تا گلدسته و ىک گنبد دىد. گنبد فىروزه اى است. ىک کالغ بزرگ و سىاه نوک درختى نشسته بود و تاب مى خورد. هىکل کالغ جلوى گنبد را گرفته است. اگر کالغ بپرد گنبد را بهتر مى توان دىد. نمى دانم کل ه اىن گنبد را که مى بىنم گنبد کدام مسجد است. عمارت عالى قاپو را نمى بىنم. از اینجا سى وسه پل را نمى توان دىد. آهان کالغ پرىد. حاال گنبد را بهتر مى بىنم«. صداى خنده اکبرآقا و چند تا از کارگرها از پاىىن آمد. قاه قاه مى خندىدند. اکبرآقا صداىش را بلند کرد:»مجىد خان به نظرم م خت عىب کرده. آخه داىى جون هىچ کى تو اىن گرما مىره اون باال که کتاب بنوىسه! بىا پاىىن داىى جون آفتاب مى خوره به م خت کار دستمون مى دى«. چاره اى نبود سفرنامه را نىمه تمام گذاشتم و آمدم پاىىن و کتاب جغرافىا را باز کردم و از روىش توى سفرنامه ام نوشتم. جورى نوشتم که انگار خودم آن چىزها را دىده ام. تا غروب همىن جور عال ف بودم و نگاهم به دست اکبرآقا بود که کارش کى تمام مى شود. باألخره کارش تمام شد. دست و صورتش را شست و لباس هاىش را عوض کرد وگفت:»برىم مجىد تموم شد«. خوشحال شدم. گفتم:»کجا برىم او ل برىم پل خواجو بعد چهارباغ بعد «خندىد و سرفه کرد و گفت:»ان شاءالل ه دفعه دىگه. خودت که دىدى عىالم مرىضه نمى تونم اینجا بمونم. دفعه دىگه که اومدىم اصفهان همه جا رو با هم مى گردىم تو هم تو کتابت همه چىز رو مى نوىسى«. انگار ىک سطل آب سرد رىختند سرم. جا خوردم و لب و لوچه ام رفت توهم. اکبرآقا رفت پشت کامىون نشست و من هم ناچار رفتم بغل دستش نشستم. از مىان خىابان هاى اصفهان و از سى وسه پل رد شدىم و من مى خواستم با چشم هام در و دىوار شهر سى وسه پل و دکان ها و درخت ها و هرچه را که مى دىدم بخورم. فرصت نوشتن نبود. جلوى دکان گزفروشى اىستادىم. هر کدام دوتا جعبه گز خرىدىم و باز راه افتادىم. شب تا صبح رفتىم. روز بعد توى صفحه آخر سفرنامه ام نوشتم:

81 »عىب آثار تارىخى اصفهان اىن است که آنها را روى زمىن ساخته اند و درختان بزرگ و سر به فلک کشىده و ساختمان هاى چند طبقه نمى گذارند آنها را از باالى کامىون دىد. اگر چهارباغ و سى وسه پل را روى ستون هاى بلندى مى ساختند انسان بهتر مى توانست آنها را ببىند. کسى که مى خواهد به اصفهان بىاىد شاىسته است ىک دوربىن قوى و بسىار بزرگ همراه بىاورد تا از دور بتواند کاشى هاى زىباى آثار تارىخى را ببىند. اگر کاله پهن ىا چتر با خود داشته باشد آفتاب پس گردن و کل ه او را نمى سوزاند. دىگر آنکه بهتر است تعمىرگاه هاى اصفهان را نزدىک آثار تارىخى بنا کنند تا اگر کسى در تعمىرگاه باشد بتواند آنجا را خوب مشاهده نماىد. دىگر آنکه مردم اصفهان نگذارند درختان شهر تارىخىشان آن همه بلند شوند که جلوى آثار تارىخى را بگىرند و مانع دىد جهان گردان شوند و از همه مهم تر اینکه به کارگرها و مسئوالن تعمىرگاه هاى اصفهان گوشزد نماىند که حتما از آثار تارىخى آن شهر زىبا دىدن کنند تا بتوانند جواب جهان گردان را بدهند و «. به خانه که رسىدم گز و چاى گذاشتم جلوم و جماعتى را دور خودم جمع کردم و افتادم به تعرىف از اصفهان. سفرنامه ام را هم ىواشکى براى بى بى خواندم و کل ى کىف کرد. بعدها تو مدرسه سر کالس از رفتن به اصفهان و دىدن آثار تارىخى و کوچه و پس کوچه ها و گوشه و کنار شهر تعرىف ها کردم. تا اینکه بچ ه ها اسمم را گذاشتند»مجىد اصفهانى«و هر وقت معل م جغرافىمان مى گفت:»بچ ه ها کى اصفهان رفته «مى گفتم:»من«و بچ ه ها هم تصدىق مى کردند. خىلى تالش کردم تا سفرنامه ام را چاپ کنم ام ا هىچ چاپخانه اى زىربار نرفت. هنوز هم آن سفرنامه را دارم. قص ه هاى مجىد هوشنگ مرادى کرمانى درک و دریافت ١ انگیزه مجید از نوشتن سفرنامه چه بود ٢ چه درس ها و عبرت هایی از سفر می توان گرفت 81

82 82

83 ن ار خح ن دان ب ا غ را خح ن دان ک ل ن د ص ح ب ت مردا ن ت ز ا مردان ک ل ن د مولوی نصیحت امام )ره( کالس ادبی ات گ ل و گ ل عهد و پیمان روان خوانی: ستارگان 83

84 ث ث ث د رس هشتم ن ص ی ح ت امام )ره ) خ ی م نی )ره( نامه م ی ن و ی س ن د. آ ن ها رد نامه ثسان دا ن آ ز مو ان یک مدرسه د خ ت را ن ه ب رای امام ب ه ک ت ا ب رد ی خ ود ا شساره م ی ک ن ن د ک ه رد آ ن ن و شس ت ه شسده اس ی ن ص ح نامهای ن م ی ت وان ی م را ق آ م ی زر ب ه یل کی ز ا یاران خ ود ن و شس ت ه اس ن ص ی ح هس ی د ک ه مد ت چ ه ل سال اس ت خ خ ح ی م نی رد پ ا س امام م د ق ی عل ی ه ا الم ت امام م ح ت ت. دا ن آ ز مو ان م ی ن و ی س ن د:»و ل ی اماما ما ش ما زرر گلوار ید و ز ا ه مه گ ن اهان ب ه دور ید. ش ما آ ن امام ب ت ک ن ی م ز ی را ش ما ب ت ز نما های شس ب ت ان ک تر ش ن ده«. ن ص ی ح نامه دا ن آ ز مو ان ک ه خ واس ت ه ب ود ند آ ن ها را ت ک ن ن د ن و ت شس ن د: ق ثسلک نی 84

85 ف ی ب ی ح ب م نامه زرم ی زر ع ندان فر ز «اس ی د ام م. ن آ ج ت ا ح م ک ه ید ی کرد م ی ل ت عا مه س ا ب را ئ ق را ش ما زر ی م آ ق یسا م را خ انها ا ک ه ی م اسال ی وظطا ه ب حال خ دم سالم را ت ان ماردا ن و پ دران ت م ی غع ن ن ص ح ی مرا زران ی خر ع ش ما کا ش کردم. ت ت مان ه رد و ی د خحوا ن ب خ و را ت ان ردسها ی م خر و ن اط ش ا ب ت ق خ ال ا و ی د ک ن ل عم د ز ی ن را خ ود اطاع و ی د ک ن ک و و ت ت رام ح ا ان ت ها عل م م ه ب و ی د ک ن ی ض را خ ود ا ز را ن ها آ و ید ش مار ت ی ل ت عا ند خ داو ا ز ی د. شس ا ب ی د ف م ش ور ان ت ک و ی م ال اس مهوری جح و اسالم رای ب ی د ک ن ی ع س ید. ذدار گ ب یاد ز ن ور ش ما رای ب ل عم و م عل رد ق ی رت و سعاد ت و ت «. ش ماها مه ه ر ب سالم ک نم. ی م ر و ز آ مان س ش چح خم نی ی ل ا موسوی ل ا اهلل روح 1403 ف ر ص ش هر 29 85

86 ش ق ق ش و خ ن وا دن ط ب ی ع ق د ا ی ود. همراه ی دا ی و ب ش رارد ج حع ف ری ز ا ه مان کل ود ل کی ک جن کاو و د ی ق ق ب م د ق ی عال مه مح ت ب ه دا م ن ب ب رد. او گاه ت ت و م ی کو شس ی د ز ا ز ی ب ی ا یهای آ ن ل ذد ت دا شس ت را دوس ت م یر ف ت. ب ط ی ع ق ها ب رای شس ن ی دن ق ی ط وال نی ب ه یک گ ل خ ی ره م ی ثسد و ش ن اط جع ی ب ی احساس م ی کرد.گا ه ی و ن ر دگان روی ت خ ت ه س خ ن گی ز ردا م ی ک ش ی د و صدای پ رود خ ا ن ه رد ه م م آی م ی خ ت ش گلو م ی س پ رد. ز ا ت ل چح ش مها ی را م ی ب س ت و ب ه آ ز وا آ ن ها ک ه ب ا صدای خ تر ی ن ت خ اطرا ز رو های کل ود ل کی او د یدن کسا نی ب ی زراری ج ب ا ت ی ر کمان احساس ث ش کی چ کلو ک ن گ ب ود ک ه ب ا ت ی ر کمان ب ه ص ی د پ ر ندهها م ی پ ردا خ ت ن د. او ز ا ص ی د ح ف ر ندهای پ ر شسکار حان ز ا ج ی ه ا ب ش ه مکال س یها ی ک ه ی د مدرسه م ی ثس ن رد ح ی اط رد. و ق تی م ی ک ف ر ت ن و م یز ن ن د ب ا ن ارا ح تی ز ا آ ن ها دور م ی ثسد. او شس ی ف ت ه ب ط ی ع ک ه کسا نی ب ا حخ ش ون ود و ز ا ا ن ی ت ب ت س ع ی م ی کرد ند 86

87 ش ی ب ب ط ب ی ع م ی ب رد. زر ن ن د ر ن ج ت ز ی ب ا و آ رام را ب ر ه م ب ب ا خ ها دوس ز ا ز رو ی ک ه وارد مدرسه شسده ب ود کالس ردس را ن ی زر ث م ل گ ش ت م ی دا شس ت ع ج ب ب ه و ج د م یآ مد. او خ وا ندن ح خعرا ف ی ا و علوم ت و گ ذدار رد ص حراها و ل مسا ئ ل ر یا ض ی ت م ی ب رد ز ا ح ت. ه مان ق در ک ه ز ا ب ز ا ی کردن ل ذد ب م ی کرد ک ه چ را ب ع ض ی ز ا چ هها ردس را ب ه ا ز ندا ه ب ز ا ی کردن دوس ن م ی ک ن ن د. ت ندار ند و مو ق ع شس ن ی دن و خ وا ندن شسعر احساس شسادی رد او ل ی ن ت ساعا خصر گ ذدا شس آ ن ت اس ت ا خ الص و ه م ش خصور خصر رد ق م ب ه ح رم ت ت و آ رام ا ش سک ر خ ت ز.ا خ داو ند خ واس ح معصومه )س ) پ ن اه ب رد. سر ب ر ضص ر ی ت ب ه او رد را ه ی ک ه ن ا ق ختا ب کرده ب ی ماری و ت ب ل ن د عطا ک ن د و ب ه ق ل ب ن گران مارد ن ی زر آ را م ش و ش ن اط ش خ د و کسال ت او را شس ف ا دهد. ز یار خصر ت ت معصومه )س ) ب ه او آ را م ش ب خ ش ی د. ب ز ا ه م ق ش و ن خ وا دن و ع ط ش مطالعه رد و ج ود ن ب ود ت نها چ ن د ق دم. ف ای«ق م ب ه راه اف ت اد. ز ا ح رم ت ا مدرسه را ه ی ز نده شسد. م ش ق ت ا ا ن ه ب ه سوی»مدرسه دارا ل ش ح رم دل او را آ رام م ی کرد و مدرسه ا ند ش ی ه ش ا جح حرهای ساده و چ کلو ک ن ص ی را. ش ز ا ش ش م ت ر مر ب ع ن ب ود ب او شسد. جح حرهای ک ه خ خصای آ ن ب ی م د ق ی ز ا ه مه ند ی ا ب گ زرر تر ب ود. و گل ی م که نه و سادهای ف ک آ ن را پ و شسا نده ب ود. جح حرهای ک ه ب رای مح ت حاال م ی ت وا خ ب پ ردا د. ی ش ی دن ز و ا ند ف ت ل ت رد کالس ردس اس ت ادان م خ شسر ک ت ک ن د و هر ز رو ت ا ن ی مههای شس ب ب ه مطالعه 87

88 دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل هوا روشن است. زهرا شاد بود. چای سرد شد. چنان که مالحظه می کنید فعل جمله های باال ا سنادی است. در جمله او ل روشن به هوا در جمله دوم شاد به زهرا و در جمله سوم سرد به چای نسبت داده شده است. به کلمه های»روشنشاد«و»سرد«که به نهاد نسبت داده می شود»م سن د«می گویند. نکتۀ دوم یکی از راه های ارتباط با دیگران»نامه نوشتن«است. نامه ممکن است دوستانه یا خانوادگی باشد و یا ممکن است رسمی و اداری باشد. امروزه با استفاده از رایانه یا وسایل ارتباطی دیگر هم می توان نامه نگاری کرد. اگر نامه را از طریق پست برای دیگران می فرستیم باید به چند نکته توج ه کنیم: ١ کاغذ نامه تمیز و مناسب باشد. ٢ با خط زیبا و خوانا بنویسیم. ٣ از کلمه ها و عبارت های مناسب و زیبا استفاده کنیم. ٤ بر روی پاکت نامه نشانی دقیق خود و گیرنده نامه را بنویسیم. ٥ تمبر نامه فراموش نشود. ٦ عنوان و عباراتی که در نامه دوستانه یا خانوادگی به کار می رود با عبارات نامه های رسمی و اداری فرق می کند. 88 خودارزیابی ١ چرا دانش آموزان از نصیحت کردن امام خودداری کردند ٢ چگونه می توان برای اسالم و جمهوری اسالمی و کشور مفید بود ٣ عبارت»حرم دل او را آرام می کرد و مدرسه اندیشه اش را«توضیح دهید. ٤

89 کارگروهی ١ درباره یکی از بزرگان محل ه زندگی خودتان گفت وگو کنید. ٢ قسمت هایی از کتابی را که درباره زندگی یکی از دانشمندان یا شهیدان است در کالس بخوانید و درباره آن گفت وگو کنید. ٣ گفت وگو کنید که بر روی پاکت نامه چه چیزهایی و در چه قسمت هایی باید نوشته شود. فعالیت های نوشتاری ١ در جمله های زیر مسند را مشخ ص کرده م سند مناسب دیگری جایگزین آن کنید. عال مه جعفری کنجکاو بود. او شیفته طبیعت است. در نوشتن امالی دو کلمه گزاردن و گذاردن نباید باهم اشتباه کرد. گزاردن به معنای ادا کردن و به جا آوردن و گذاردن به معنای نهادن و قرار دادن است. بهتر است هنگام شنیدن نشانه های اختصاری در امال شکل نوشتاری کامل آنها نوشته شود مانند»ص«: صلوات الل ه علیه. ٢ برای هریک از واژه های زیر دو کلمه هم خانواده بنویسید. درس: سعادت: راضی: طبیعت: ٣ با حروف درهم ریخته زیر واژه هایی بنویسید که ارزش امالیی داشته باشند و در متن درس به کار رفته باشند. ج ح م ر ه ض ی ت ٤ با توج ه به معنی امالی صحیح واژه را انتخاب کنید. الف( نصیب نسیب : قسمت ب( گشت و گزار گشت و گذار : گردش 89

90 یکی از راه های تقویت نویسندگی نامه نگاری است که امروزه هم به شیوه رایانه ای و هم از طریق پست امکان پذیر است. نامه انواعی دارد که بعضی از آنها عبارتند از: نامه های دوستانه رسمی اداری و ٥ با کلمه ها و ترکیب های زیر جمله بسازید: نصیحت: غنیمت: عطش مطالعه: ٦ عنوان های هر نامه را بخوانید و نوع نامه )اداری دوستانه و خانوادگی( را مشخ ص کنید. امید عزیز یار همیشگی من استاد ارجمند وزیر محترم عموی بزرگوارم ٧ درباره شخصی تی که نام کوچه یا خیابان یا مدرسه شما به نام اوست دو خط بنویسید. ٨ نامه ای کوتاه به رهبر معظ م انقالب بنویسید. ٩ درباره سخن زیر دو سطر بنویسید. ک س به ق در عل م اوس ی ق م ت هر ت 90

91 ش ق ز ش ش د رس نهم کالس ادب ی ا ت اس کالس سا ک ت سا ک ت اس اد ی ت ا ب ت. م عل م خ خطام و ف ا م ث خعول خ وا ندن یک شسعر فرا خ وی ت. ن ی ما ب ا ک ن ج کاوی ب ه دهان م عل م ت مام ج و ود رد ج ا ذ ب ههای شسعر ق غعر چح ش م دو خ ت ه و ب ا شسده اس پ ش خ وا ندن را ت مام م ی ک ن د و ب ا ق دمهای ش مرده شسعر را ب ر ش سا گردان ب ب ی م یما ند. ب ر ق ی رد عم ق ام ا ا ی ن ب ار آ ن ب ق ر چح ش م م ی خ ورد. ش ت ر ب ه ت. م عل م ت م ی ش زر م یرود و م ی ش ن ی ن د. دوس ت دارد ق ا ث ی ر ت ه مه کالس را ز ا ن ظ ر م ی گ ذدرا ند و نا گهان ن گا ه ش روی چ هره ن ی ما ن د. ب ا ق د ش ه او را ب ه خ ود ب خد ب م ی ک ن د چح ش مهای ا ی ن ن و ج وان ش هرس ت ا نی ج و ود دارد ک ه ه م ی ب ی خ و ب عل ی ج ان! ث م ل ا ی ن ک ه ح ر ف ی ب رای گ ف تن داری و غعر ز ی ب ی ا ی شسعر اس ن ی ما نا گهان ب ه خ ود م ی آ ی د. ه ن و ی ج گ ز ی ب ا ب ود گمان ک نم شساع ر آ ن و ی لک ت ورهو گلو ب ا شسد!«آ ف ر ی ن ب ر ت و پ سر ب اهو! ز ا ک ج حا فه م ی دی ن ی ما ب ا غعرور ادامه م یدهد: «ق ب ال آ ن را خ ودم تر جح مه کردهام«. ب ش ن و ی م. خ و ب ک ه ا ی ن طور! ب ه هر حال ما ه مه م ش ت ا ق ی م تر جح مه ت و را ن ی ما ب ر م ی خ ی زرد و ب ا دس ق ی ها ی ل ز ر ان کا خع خ دی را پ ی رو ی ت. ب ا ت دس پ ا چ ل گی م ی گو ید:»ها ب له! م ی ش گ ا ید و شسروع ب ه خ وا ندن 91

92 ق ب ز ش ب ب ن د. یدهد. م ن اط ش و ش ور و رار ت ح ه ب را خ ود ای ج کم کم ی ل و ش ود ی م احساس او صدای رد ش ی ر ز ل د. ن ی ک م ی ن ش ی م و ند خ وا ی م را ا ش ت ه شس ن و ما ی ن یاری! ن د ف س ا ی عل ق ای آ ود ب ب خ و ی ی ل خ ن ی ر ف ی آ ن ر ف آ حال حج خ ا ز ما ی ن اس شسده خ سر ت ش ی صدا عل م م ود ش ی م مام ت ک ه کالس دارد. ر ی ز ه ب سر و ت ند. ز ی م مان. ب ت و ان ج ی عل س تی را وان. خح ت د ق ا ب را ب ت ا ک ن ی ا ر ی لگ ب «د: گو ی ی م و یآ ورد م رد ف ک ی ا را ی ت ا ب ک عل م م ک نی «ی م مطالعه ه چ ی ور ط چ ی س ف ار شسعر م«. ن خ وا ی م یاد ز ی م خطا خ ا ز» له ب یدهد: م ب وا ج ما ی ن ش م گر ن لح مان ه ا ب عل م م اس ی ل عا ی ی ل خ «دهد: ی م ادامه ش ی آ را رد ی م خطا خ ت های ح نه ص شسعرها ی ا ز شسد ا ب یاد ت ی. ی گو ی م شسعر م ه خ ود ت ی دهام شس ن ت. اس ی ری ظ ن ی ب ت اد اس شسعر ش «. نی وا خح ر شسع م ی را ب ن د ل ب صدای ا ب و ی ری لگ ب اال ب را سر ت خ واهد ی م م ل د ی اوری. ب م ی را ب ند: خ وا ی ن ن چ نگ رد کی ل د ا ن ا ز چ ما ی ن ما ت ح ت ف را ن ت ی ض ع ب یاد اس شسده م ح رو ر ز ت. گی خ ن ت ل د ر ه ت و ق دس دارم ش ان ی سو خ د ش ی م تم ئ ر ج ت یدارد. م شس نم رو 92

93 ف ش ف صد رد ی دی مروار و مولوی ی م خطا خ ی س فردو شسعار ا ا ب گی لل سا ا ده ز ی رد ود. ب ف کر ت ل ه ا و شسا کلو کی ل ود کل ا ز ن ی پ رو را شسعر سرودن پ در کمک و ی ه نما ی را ا ب ت عداد اس ا ب و آ رام کلود ک ن ی ا سد. ش ن ا شس آ حخسرو ر ناص ی کرد. م ت ب ق را م ت د ق ا ب صد رد یدی مروار حون هم چ ن ی رو پ ا ز پ در کرد. غعا ز آ ن ی رو پ و ی کرد م مه جح تر را ی یس گل ن ا و خ وی فرا کی تر ی ر ب ع شسعرهای ا ز ا ب ز ی ی ها ی ق طعه ی ه گا پ در 93

94 ب ک ش را صور شسعر آ رد ورد. گا ه ی شسعری ز ا شساعران ق د ی م ا ی ران ب ه او م یداد را ت ش و ی ق م ی کرد ت ا آ ن ها را ب ه ت ت ا ق ا ف ی هها ی ش ب ی ز ن دو د. ق ی خع ی ر ب دهد و رد سرودن شسع ر ق ب حر ب ه یا ه ش ت رد ه ف را ش شسعرها ی م ی او ل ی ن ن ا ی ع ت صا رو پ ا ی ن شسعرها ب ه ا ز ندا های ز ی ب ا ج ال ت سا لل گی سروده اس ت. ب ع ض ی ز ا ثسلگ ف تی وا م یدار ند. ب رخ ی ز ا هس ن د ک ه ن خ وا ن ده را ب ه ب و پ رمع ن ا ت ز ی ب ا ت ر ی ن شسعرها ی ش را رد ن و ج وا نی و رد ز یا ده ت ا چ هارده سا لل گی سروده اس ت. شسعر»ای مر غعک«او رد ز دوا دهسا لل گی سروده شسده اس ت. رو پ ی ن و سرودهها ی ش آ ن ق در ثسشگ ف ق ا خنگ ی زر ب ود ند ک ه گ زرر ت ر ی ن شساعران ز رو گار او را ق ی ن و ت ش و ی ق م ی کرد ند. م ح م د ح س ی ن ش هر ی ار شساعر ب گ زرر ز رو گار ما ه نگا م ی ک ه سرودههای دوره ن و ج وا نی رو پ ی ن را م ی خ وا ند م ی گ ف ت : ن ظ ی ر ن یس به را س ت ی ک ه ی ک ی ز ا ن وا ب غ اد ب اس ت م ی ان ش اعرهاه ت ا ن ون ت 94

95 ش ز ن گ د ی ب حسا ی د ک ت ر مح مود ب حسا ی دوران کل ود ل کی را ب ا س خ تی و ف ق ر گ ذدرا نده ب ود ب هطوری ک ه آ یاد وری ت خ اطرا آ ن ز رو ها ن ارا ح ت م ی کرد و ل ی ه مواره م ی گ ف ت : «مه م ا ی ن اس ت ک ه رد م ق ا ب ل س خ تیها ق ل ی م ش ن د. ب ب ا ید ص ب ر و ق طا ا گر ا خ ان رد ب را ب ر د ش واریها ب ا ی س ت د ب ر آ ن ها چ ی ره م ی ش ود ال ت ه ت را ز ا دس ت گاه ناس پ ا س ی ن کرد «. ن داد و ی چ ه پ ب حسا ی هر ق و رو خ ور ت م ی یا ف ت ب ه ب ا غع ب ا نی م ی پ ردا خ چ ه ش فرا غع ثرو ت ز ا خ وا ندن و ت 95

96 ث ک ب ش ث ب ن اس م ز مان رد و آ ی کردن ل خ ا یا و ه ع چغ ا ب ز دن ل ی ب ا ز ب حو ض ب ش ا ن ه خ ا شس ندا ی روا ی پ م ه ت. ن ندا فر ز و ود ب ر ن آ ق خط خ حا خ ود ی حسا ب ت اد اس ی نی د ا ت ب وا ج حام ب خ ا و ری ی گ اد ی ه ب کی ل ود کل ا ز را شس یدا م وا ن ها آ نی عا م ل م کا رد ک و ح ی صح ی وه س ش ه ب یا ت آ الو ت ت ه ب را نان آ ح ت ی رد. ی ک م ق ی ش و ت و ت را خ ود و ند خ وا ی م فرا ح اری ب خ و کاری و ج ی ن ا ی ب ن د ما ن ف ن ی ور ام ی ری گ اد ی ه ب ندو ی ز ا ن دا ر ب عالوه رو ز هر ماه ت ش ه حدود او ی کرد. م کار ب شس ا ز ی س پ ا ت ا ص نع تی طعا ت ق ا ز ی رخ ب ت خ سا رای ب زر ی ن ک و ی س ی ب ک ی ه ب ناهار رای ب و ت یر ف م ترا کاری ث یک ه ب ظ ر ن مورد طعا ت ق ند ت وا ب ت ا ثسد ی م ی ض را ت ش ش کلو و ال ش ت رد را ش ور ک الل ق س ت ا و ی ا ی ف ک و شس راه او ن د. ک ی ا ز ین ب واردا ت ا ز را ش ور ک و سا د ز ب خ دا ی م امعه ج فراد ا د ق ا ب را ب اد مخحال ف ل عم دون ب م عل ا ب و ت ن ی س ف ار ب اد و ن گ فره و ان ب ز ه ب ی حسا ب ت ر ک د ود. ب ت ر ش ی ب ار آ ث و ید ور ز ی م ق ش ع زر ی و شسعر زررگان ود ب ق د مع ت و رد ب ی م ت ذد ل آ ن ا ز و ند خ وا ی م ی خ و ب ه ب را خط خ حا وان ی د ی کرد. م مطالعه ت ناردس یا و ند خحوا ط خع را خط خ حا خرل خع ید ا ب ن نی را ی ا یک ک ه مد. فه ب ت ی ب ن ی ا ه ب را ا ش ن ه خ ا رد سر ک ه ود ب ندا های ز ا ت ا ب اد و شسعر ه ب ت اد اس گی ق ت ب س دل سعدی ت اس ت اد اس آ ن ت ا ان ق ش م و ذدران گ ره یدگان د ثس گر ن وا خ امرو ز ک ه ود ب ت ه آ راس مل ه ک ی ا سعد ن دهدالن ز جحان هب «ت :» ی ا اری ز ب ود خ ز را ی دل له ک ن آ ر د ز ی ن و ود ج 96

97 ث ث ش ف ز ن ر د نا ق ال ب پ ش ز ن و سالهای د ب س ت ان را سع ی د ه ت سر ن گ ذدا شس ت ه ب ود ک ه ب ا ش ور و عال ق ه مطالعه ک ت ا ب های ف ت ل خ م را شسروع کرد. ساع ق ها م ی ن ث ن م یرسا ند رها ت و ت ا ک ب ت ا ی را ب ه پ ا یان ن م ی کرد. و یارا ن ش رد دوره د ب ی رس ت ان نما ی نامه»ا ب و ذ ر» را همراه ب ا دوس ت ا ن ش ا ج را کرد. او ب ه پ ی ا م ب ر)ص ) ع ش ق م ی ز ور ید و م ی کو شس ی د ا ی ن ی ثسخشص ود ک ه م عل م ه نرس ت ان شسد و ب ه دا ن آ مو هج حده ساله ب ب ش ن اسا ند. ق ها را ب ه ه م س ن و سالها ی ش ز ا ن ش ردس م یداد. ه مه او را اس ت اد ج وان م ی خ وا ند ند. او و ش سا گردا ن خرده یا ه ف ده ساله ب ود ند ک ه شساخ ت ی ق ر ب ا ه م س ن و سال ب ود ند! خ لو ق آ ر ن ز م زرمه م ی کرد و ج ان ودل سع ی د ب ا صدای دل ز ن وا ق آ ر ن آ شس ن ا ب ود. رد ت ت الو ز ی ب ای ق آ ر ن ود. ا گر ب ا او ه مس ف ر م ی ثسدی رد طول راه ت یا را ب ه حا ظ ف ه س پ رده ب ب س ی اری ز ا آ ت ن د. ش ه دوس او را م ی ثس ن ی دی. ز ور ش م ی کرد و ب ه ت ف و ب ال عال ق هم ن د ب ود. ه م ی مسا ب ت ق ا پ ز ی رو و ب سر ل ن د ب ب ی ت دا شس ت ا ی ران را رد ه م ه چ ی زر عال ق هم ن د ب ود ق رائ ش سا گردا ن ش م ی گو ن د: ی «ب ه دو ت ق آ ر ن و ش م اع ره. و ق تی د ی گران رد زر سرودههای ز ی ب ا ب ود «. ش م اعره م یما ند ند سع ی د ادامه م یداد. ذ ه ن او ل ب ر ی 97

98 ث ب س سالها رد ج ب ههها د ل ی را ن ه شسر ک ت کرد. ب ه ز ر م ن دگان روح ی ه داد و ب ا ه مه ت وان ز ا اسالم و ث رو چ ش ه گری آ ن و ور و عل م ی ا ف ق خ آ تار ف ر ی ن شسد. ع ن وان ب ه ا ی ران د ف اع ک رد و ز ا آ ن چ خ ث س م ن د د ک ت ر سع ی د کا ظ م ی آ ت شس ی ا نی دا ب گ زرر ز رو گار ما رد دی ماه 1384 چح ش م ز ا ج هان فرو ث رو چ ش ه گر ف داکار ن و ت شس ن د:»وی ی ل کی ز ا ز فر ندان صا ل ح ت. م ق ام ظ مع م ر ه ب ری رد وص ف ا ی ن ش ردحخ ان عل م ی را رد ک ش ور خ ود ن و ید م یده ن د«. ی ان ق ال ب و ز ا رو ی های م ب ار ل کی ب ود ک ه آ ن ده خودارزیابی ١ معل م برای تشویق نیما چه کرد ٢ دکتر حسابی و دکتر کاظمی آشتیانی چه خصوصی ات مشترکی داشتند ٣ به نظر شما چرا دکتر حسابی با»علم بدون عمل«مخالف بود ٤ دانش های زبانی و ادبی 98 نکتۀ او ل به این جمله ها توج ه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. دانش آموز برای قدردانی از معل م خود نامه نوشت. دانش آموز برای قدردانی از معل م خود نامه می نویسد. دانش آموز برای قدردانی از معل م خود نامه خواهد نوشت.

99 ش گ می دانیم که فعل مهم ترین جزء جمله است. فعل ویژگی هایی دارد که یکی از آنها زمان است. در جمله او ل فعل»نوشت«بر زمان گذشته در جمله دوم فعل»می نویسد«بر زمان حال و در جمله سوم فعل»خواهد نوشت«بر زمان آینده داللت دارد. اکنون درباره نمودار زیر گفت و گو کنید. گذشته حال آینده دیروز امروز فردا نوشت می نویسد خواهد نوشت نکتۀ دوم شعر زیر را یک بار بخوانید و طرز قرار گرفتن قافیه را در آن مشخ ص کنید. چ ه خ و د ش ی د و چ ش خ و ی ف ز ن ر د ی به ز ال ت ف گ ک پ ی ل ت ن پ ل ن ف ا ن و غ و ش رد آ ب ودی چ اره ی ب ک ه آ مدی ی اد ت ی خ رد عهد ز ا ر گ م ن ن ک ردی رد یا ن ز رو ب ر م ن ج ف ا ک ه ت و ش ی ر مردی و م ن پ ی ز ر ن به این نوع شعر»قطعه«می گویند. اکنون به شکل قافیه در شعر توج ه کنید: قطعه شعری است که در آن به پند و اندرز و مسائل اخالقی و اجتماعی می پردازند و مصراع های دوم همه بیت های آن هم قافیه هستند. 99

100 کارگروهی ١ با راهنمایی معل م خود در مورد ویژگی های شعر نیمایی گفت وگو کنید. ٢ دیوان پروین را به کالس بیاورید و در مورد یکی از شعرهای او صحبت کنید. ٣ بخش هایی از کتابی در مورد زندگی دکتر حسابی یا کاظمی آشتیانی را در کالس بخوانید. فعالیت های نوشتاری 1 زمان فعل های زیر را مشخ ص کنید. خواهم رفت می نویسند گرفته بودی شنیدیم نشسته بودید آمدند ٢ پیام قافیه و ردیف را در»قطعه زیر«بنویسید. برزگری پند به فرزند داد کای پسر این پیشه پس از من توراست هر چه ک نی کشت همان ب د ر وی کار بد و نیک چو کوه و صداست یکی از راه های تشخیص شکل درست امالی کلمه ها عالوه بر توج ه به معنا دق ت در رسم الخط رایج زبان است مانند: خواهش باالخره و کلمه فراغ به معنی آسودگی و کلمه فراق به معنی جدایی است. تشخیص درست این دو کلمه در هنگام امال از راه مهارت شنیدن و معنی جمله میس ر است. ٣ با توج ه به متن درس جای خالی را با کلمه مناسب پرکنید. معل م با همان گرمش ادامه داد:»خیلی عالی است.«اگر با او همسفر می شدی در طول راه زیبای قرآن او را می شنیدی. ٤ در متن زیر غلط های امالیی را پیدا کنید و شکل درست آنها را بنویسید. مهم این است که در مقابل سختی ها تصلیم نشد. اگر انسان در برابر دشواری ها بایستد بر آن چیره می شود البت ه باید سبر و تاقت را از دست نداد و هیچ گاه ناسپاسی نکرد. 100

101 گ ش یکی از راه های مناسب در نوشتن طرح پرسش هایی درباره موضوع و پاسخ به آنهاست. ارتباط مناسب بین جمله ها با استفاده از کلمات مناسب باعث انسجام و یک پارچگی نوشته می شود. ٥ تعدادی سؤال درباره دکتر حسابی مطرح کنید سپس پاسخ ها را به ترتیب اهمی ت مرت ب کنید و آنها را با کلمات مناسب به یکدیگر پیوند دهید. متن آماده شده را به صورت یک بند در کالس بخوانید. ٦ بیت زیر را در دو سطر توضیح دهید. ن م ی رد هر زر م رده آ ن اس ت ک ه ن ا م به ن ک ل یو ی ن ب نر د سعد ی ا مرد ن ک ل نو ام ٧ یکی از چهره های ادبی ایران را با استفاده از کتاب های مرتبط معرفی کنید. )انشا( 101

102 گ ک شعرخوانی ش ب ی رد چ ن ی ن م ی ف مح ل ی ب ا آ ه و ز سو ی ف ت ب ا پ ی ر جع ز و ی گ ک ردم ف ت م آ ن گ ل و ر گ م ع ط ر ب ود و خ و رس ی د ز ا دس ت م ب ح بو ی به د س ت م«خحم ی ری گ ل و گ ل ب و دل پ زد ی ری دالو وی ب ز ا ه ک ک ه مرد پ اره ز دو ی ش ن ی د س ت م «گ ل ی خ و ش ب وی رد حم ام ز رو ی خحم ی ری ن رم و ف ت م ک ه گ «ب دو ن ک ی و چ ون ی حر ری ش ک م ل ی ی ا ب ع ی ری ی ت ب ن ن چ آ ز ی ب ف ش ن ف ت چ ش ی ن ش ش ی ف ک ت پ ک ن ز ی ث ک ن ش ی ک زر و مس ت م«د ی دم ون ت و و ع ر ت مودم مودم عا ل م گ لاهی همه گ ودم ا زر گ ل ی م ن «ب ا ب ن ی د ا ن ت و ن ودم و گ ل و ل ی ن مد ی ب ا گ ل س ت م«س رده ر رد م ت خ ر رد هم ن ن ی مرا ب ا گ ل ا در ر پ ا هم ن رد م ن ا ر رد ب ا گ ل ذدر رد و ع مرم مد ی» مال ک و ر نه م ن همان خ کل ام ه ک هس ت م«گ»مل ا ل ش عرای ب هار«102

103 ف دهم رس د ی مان پ عهدو ود. ب ی د ج و ن م ظ م و ق ق ی د ار ی ب س کار ش رد و ی ی م صم و ض ع وا ت م عل م م ی ی ا ی ج ر ی د ش ه شت ق س دو و ان ز م نآ ش ظ دا دوس را او مردم ش د م ه مهور ج س ی ئ ر تی ق و ک ه ه ن گ و مان ه ن د ت دا ش ت ن د. ت دا ش یر ف م مو ان ز نآ ش ظ دا ی ان م ح ی ر ف ت نگ ز او ا ب او ت ار رف ی کرد. م گ و ق و گ ف نان آ ا ب و ت ی عل م م ه ب ی ا ی ج ر ی د ش ه ند. ی کرد م ن ع ق ط را س تی دو ت ه شس ر گی ت خ مو نآ ش ظ دا ا ز عد ب ک ه ود ب ن ان چ مو ان ز نآ ش ظ دا و خ ود م ه سال خر آ ا ت ک ه ت شس دا نی ما ی پ و عهد شن ظ گردا ا ش ا ب ی ی ل ت حص سال غ ا ز آ رد د. ور ی ز ی م ق ش ع شن ظ گردا ا ش ه ب ند. ند یما م ن د ب پ ای ن ها آ ه ب ت وان حد رد شن ظ گردا ا ش م ه د. ی ا ی ی ن ر ی د م ه ش ما م ی ی آ م ن ر ی د ن م ب غ ی ن م ب غ ی م ه ش ما ک نم ی من ت ی د. ن ک ن ت د. ی گ و ی ن غ ردو ن م ه ب م ه ش ما م ی گ و ی م ن غ ردو ش ما ه ب ن م ت : گ ف ی م ی د. ک ن ف ا و ی د یده م ن م ه ب ک ه ی ل ق و هر ه ب م ه ش ما ک نم ی م ف ا و م ه د ب ش ما ه ب ک ه ی ل ق و هر ه ب ن م ف مو ظ را خ ودم ن م ال ش ت ش ما صالح و ی ر خ رای ب ک ه م ن یدا م را خ ود ان ت م ه ش ما ک نم ی د. رسا ن ب ام ج ن ا ه ب را ش ده ی ن ع ی ت ی ل تکا و ی د ک ن ل عم ن م ی ههای ت وص ه ب ک ه ی د دا ن ب ف مو ظ 103

104 ی ت ز ع ق ش ر ف ت ی م. ن خ س به مردم رد ی کی ز ا ج م عه های ارد ی ب ه شس یار ح رم مطهر ض ر ت ب رای ز ت ت ز ا ه ز ا رد دا خ ل ش ده ب ود ی م ک ه یک ب اره مو ج ج مع ی ظرد یک ب ود ز ی ر دس او ظ پ ی دا ک ن د دس ت و پ ا ب مان ی م. ت ب ه ق م ت ماه سال 1360 همراه ش ه ی د ر ج ی ا ی ر ئ ی س ج مهور ق و معصومه )س ) دم رد صح ن ز ا ا ت و ب م ی ل پ ی اده ش د ی م. ت ر ج ی ا ی را ز ا ج ا ک ن د و ب رد و ب رد و ما ب ه ند ب ال ض ع ادامه و ق تی ر ج ی ا ی ب ه دا خ ل ش ما ی ن آ مد ق عر کرده و خس ت ه ب ود. ب ه او گ ف ت ی م:»ا گ ر ا ن و ی ت و پ ای سا ل م ب را ش ه ی د ر ی ج ا ی ن ف س م ی ز د گ ف ت : ن ف س ه مانطور ک ه ت ان ب ا ق ی ظ ظحواهد ما ند«. ب «یدس ن م ی ش ود «. ت ه م م ی ش ود ز ن د ل گی کرد و ل ی ب یمردم خ اطره ای ا ک ی ومر ث صا ب ری ف و م نی ( گ لآ ق ا ) 104

105 ش ی ض ی ش ه ی د ر ج ی ا ی فرد ب س ی ار م ن ظ م ی ب ود و ب ر نامهها ب ر نامه ز ور ک خ ورا مطالعه و خ وا ب او ساع و ق تی ز ا پ ی دای ش س ا ی ن خ صل ب ه شس تی یاد گر ف ت ه ام«. ی ت رد ا ف ر ت ار ب ه شس ت ی شس ب ه ه م ر خ ت ه ی ت د ی ق ق و مع نی دا شس ن ب ود. سر ساع ت و د ق ی ت ب ه ج لسه م یآ مد. ن م ی ش د. ق های عو شسان ز ا او ئوال م ی ش د م ی گ ف ت : «م ن ا ن ی ن ظ م را ز ا آ ق ای م ب ح رمای گ ت م صط ف ی چح مران ک و چ ه ق ظ و تر ا شسه ب ود. ب اد سردی م ی ز و ی د. مصط ف ی ز ه م ی ب ی رون چ م ران ث م ل هر ز رو ز ا خ ا ن ه ج م ب ور ب ود راه خ ا ن ه ت ا مدرسه شس ب ود ام ا مصط ف ی آ مده ب ود ت ا ب ه مدرسه ب رود. هوا س رد ت ر ز ا ز رو های پ ی را پ ی اده ب رود. ب رای آ ن ک ه کم ی گرم ش ود دس ج ی ب ی شس را دا خ ل ق ها شس فرو ب رد. د س ق شت ب ه س ک ه های 105

106 ش ف ف ج ی ب ی شس را ب رای خر ید یک ج ف ت د س ق تک شس پ ول خ ورد. مد ق ها ب ود پ ولها شس ت کان داد. ل ب خ ن دی ز د و ب ا ش خ ود ز امرو م ی ک نم ف کر «: ت گ ف ب خ رم «. ا ن ی ف کر ب ه س ر ق ش ت ا ظ ظرود ت ا ز ود تر ب ه مدرسه ب رسد. ز ا ک و چ ه گ ظد شذ م ی ز و ی د. مصط ف ی خ ود ج م ع م ی کرد. س ک ه ها را دا خ ل ب ت وا ن م د س ق تک ش ی را ک ه م ی خ وا ه م ت و وارد خ ب ی ا ان ش د. خ ب ی ا ان س رد تر ز ا ک و چ ه ب ود و ب اد ب ا سرع را ک ن ار د ی وار ک شسا ند ت ا ز ا جه حوم ب اد رد امان ب ش ا د. دس ب ی ت ج ی ی شس را ز ا ق ها شس ت ری ب کم ت ری ب ه ص ور ق شت کم ی احساس گرما کرد. حاال سرمای ی ل ب ا س شس را ب اال تر ک شس ی د ق ه ب ی رون آ ورد ج ی ب های شس فرو ب رد. ز»امرو خ ی ل ی سرد اس ی شس را ب دو اره دا خ ل ق ها م ی خ ورد. ب عد دس ن دارد ت حم ل م ی ک نم. فردا ح ت ما د س ق تک شس م ی خرم آ. ن ق و ن م ی ش ود «. ز ا سرما ظ شخک ت. ت مو ق ع ی ک ه ب ه مدرسه م ی روم دس شس ت ر ش ده ب ود و راه ط وال نی تر ب ه ن ظ ر م یآ مد. چ ن د ق د م ی ک ه ب و تر ر ف ب ی س رما شس ت ر ب ه ناله شس ب اه ب ی ف و ش ن ی د صدا آ رام و ض ع ی ت که نسا ل ی ت ک ی ه داده ب ود و رد حا ل ی ک ه دس ت ا ظ شن پ ی رمردی ب ه رد خ دور تر ب ود ز ا آ ن ها کمک م ی خ واس ت ام ا ی ع ب ی ق ها ی م ت نا گهان ی صدا ی ت.ا ی س ت اد و ب ه اط را ظ شف نگاه کرد. ت دا شس کم ی را ب ه طر مردم ز ردا کرده مصط ف ی سرما را ش فرامو کرد و ب ا ک ن ج کاوی ب ه طر پ ی رمرد ر ف ت.هر چ ه ب و تر م یر ف ت صدای او را ب ه ت ر م ی ش ن ی د. پ ی ر مرد حال ب خ و ی ندا شس ن م ی کرد. پ ی ر مرد کمک م ی خ واس سر خ ش ده ب ود و ح ر ک تی ن رسا ن د ز ا ک ش ن ار م ی ب گر ج ای را ب ه تر خ ود ز ود د کرد م ی ن ت. دس ی شس رد آ ن هوای سرد پ ا ی ی زری ق ها ت ام ا عا ب ران ب ی ت و ج ه ب ه او رد حا ل ی ک ه س ع ی م ی گ ذد ش ت ن د. صدای پ ی رمرد رد م ی ان ز ز و ه 106

107 ف ب ف ش ش ود. ب ش ده گم ل اد ب ناراح ی ف مصط اس ن د ی ا م ز ن ی ی ل خ ما ت ح «ن ود. ش ی م را ها ه ک س خ وردن م ه ه ب خ ود ت ن. ک ن دس ها ی ق ت : گ ف خ ود ا ب ش ود. ی دا پ م ه او خ ود ا ز تر ر ی ق ف ی کس رد ی ک م ن ر ف ک اصال ش د. ت ی ج رد را شت ق س د عد ب ن د«. ی ک م ی گ دا ی ک ه ت م ک ی کم ر ش ف ک داری. ی ا ز ن ول پ ن ی ا ه ب ت ر شس ی ب ی ف مصط «. د ش و ن گرم ت ا ی ل ما ب م ه ه ب را ت صدای کرد احساس کرد. ب را کار ن ی ا ی ف مصط «: ت ی گ ف م او ه ب ی کس گار.ا ن کرد ث س تی ی ن ور ب م ج گر ی د ری خ ب شس ق تک س د ر گ ا ن ک ب را شس گ ر ب شپ چ ه ب و ت ش سر ت را ی کس. رد ک گاه ن «. کرد خ واهد کمک ن م ه ب م ه خ دا ک نم کمک ی رمرد پ ن ی ا ه ب ن م گر ا! ه ن «ت : گ ف و ز د ن دی ل خ. د ند ی دس س پ س ی ها ق گاه ن او ه ب ی رمرد پ کرد. ردا ز ی رمرد پ طر ه ب و آ ورد ی رون ب ود ب ش ده ت شس م ک ه را شس دس االی ب را شن ظ ت ا دس ی ف مصط. رد ک دس ل خ دا و ند ی د ت ظ ن س ت وا ی م طر ه ب ر ق ب ت ک هها س ش د ا ز ب ی ف مصط ت شس م ق تی و. ت گر ف ی رمرد پ ق های ل روی ش ادی ن د خ ب ل ن د. گر ف ت ق رار ی رمرد پ ت ی ب ب او هره چ رد را ی ل ش حا و خ س پ س د. ن ش س ن ی رمرد پ های ب ی ف مصط. ت ش ود زری ی چ ی دن ش ن ظ ر ت ن م ا ی ب ید گ و زری ی چ ک ه آ ن ی ب ب ود. ن سرد گر ی د ی ف مصط ام ا ید و ز ی م چ ه ک و رد ن ان چ م ه زری ی ی ا پ سرد اد ب ت اد. اف راه ه ب مدرسه ی کرد. م گرم را او احساس ی ن هم و ود ب ش حال و خ او 107

108 خودارزیابی ١ عهد و پیمان شهید رجایی با شاگردانش چه بود ٢ چرا مصطفی در هنگام کمک به پیرمرد کمی مکث کرد ٣ به کاری که مصطفی کرد»ایثار«می گویند. نمونه ای دیگر از ایثار را ذکر کنید. ٤ دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل به این جمله ها توج ه کرده درباره آنها گفت وگو کنید: من به کتابخانه رفتم. ما در بازار آقای امیری را دیدیم. تو از فرصت های خوب استفاده می کنی. شما بسیار خوب بازی کردید. او حقیقت را گفت. آنها به مشهد سفر کردند. چنان که در درس گذشته آموختیم فعل ویژگی هایی دارد که یکی از آنها»زمان«است. عالوه بر زمان ویژگی دیگر فعل شخص است. منظور از شخص این است که فعل جمله را گوینده شنونده یا شخص دیگری انجام می دهد مثال در جمله اول و دوم گوینده کاری را انجام می دهد. )در جمله او ل»فعل رفتن«را»من«انجام می دهم و در جمله دوم فعل»دیدن«را»ما«انجام می دهیم( در این صورت فعل به او ل شخص داللت دارد. در جمله سوم و چهارم شنونده کاری انجام می دهد در این صورت فعل دوم شخص است. در جمله های پنجم و ششم شخص دیگری غیر از گوینده و شنونده کار را انجام می دهد در این صورت فعل به سوم شخص اشاره دارد. 108

109 شخص او ل شخص )گوینده( دوم شخص )شنونده( سوم شخص )شخص دیگری غیر از گوینده و شنونده( فعل رفتم رفتیم رفتی رفتید رفت رفتند اگر به جدول باال دق ت کنید متوج ه می شوید که گوینده )او ل شخص( می تواند یک نفر باشد )رفتم( یا بیشتر از یک نفر )رفتیم( به عبارت دیگر مفرد باشد یا جمع همین طور شنونده )دوم شخص( می تواند یک نفر باشد )رفتی( یا بیشتر از یک نفر )رفتید( سوم شخص هم مانند اول شخص و دوم شخص می تواند یک نفر باشد )رفت( یا بیشتر از یک نفر )رفتند(. یکی را مفرد و بیش از یکی را جمع می نامیم. شخص اول شخص دوم شخص سوم شخص مفرد رفتم رفتی رفت جمع رفتیم رفتید رفتند نکتۀ دوم خاطره نویسی هم چون نامه نگاری و سفرنامه نویسی یکی از انواع نوشتن است. هرگاه صحنه ها یا حادثه هایی را که در زندگی روی داده یا مشاهده شده است بازگو کنیم یا بنویسیم به آن خاطره گویند. هنگام گفتن یا نوشتن خاطره به همه نکاتی که خاطره را مستند می کند باید اشاره کنیم. خاطره نوشته ای است شخصی که معموال زیبا عاطفی و پرجاذبه است. اساس بسیاری از داستان ها فیلم ها و آثار هنری خاطرات است. کارگروهی ١ زندگی نامه یکی از افراد شهر یا روستایتان را که در انقالب نقشی داشته است در کالس بخوانید. ٢ کار شهید چمران را در کالس نمایش دهید. ٣ متن»عشق به مردم«خاطره ای مربوط به شهید رجایی است. درباره آن گفت وگو کنید. 109

110 فعالیت های نوشتاری ١ کلمه های هم خانواده را پیدا کنید و در کنار یک دیگر بنویسید. توصیه خصلت منتظر موظ ف ضعف وظیفه نظارت خصال وصی ناظر وظایف ضعیف وصی ت تضعیف ٢ جدول زیر را کامل کنید. فعل گرفتم دیدید آمد میشنویم خواهند رفت شخص اول شخص شمار مفرد در امالی کلمات مرک ب نوشتن هر دو شکل )جدانویسی و سرهم نویسی( درست است مانند: خوش حال/ خوشحال کتاب خانه/ کتابخانه کلمه ص الح به معنی خیر و نیکی و کلمه س الح به معنی ابزار جنگ است. در هنگام نوشتن امال به تلف ظ و معنی آنها دق ت کنیم. ٣ در جمله های زیر امالی صحیح واژه را در جای خالی قرار دهید. الف( برای زیارت حرم مطه ر حضرت معصومه )س( دم در از اتومبیل پیاده شدیم. )سحن صحن( ب( سک ه ها و داخل دست پیرمرد قرار گرفتند. )غلتیدند غلطیدند( یکی از راه های پرورش ذهن خال ق خاطره نویسی است خوب است دفتر یادداشتی برای ثبت رویدادهای روزانه داشته باشیم. ساده ترین ات فاق ها و حوادث هم می تواند سرآغاز نوشتن یک خاطره ماندگار باشد. ٤ خالصه درس»گرمای محب ت«را به صورت خاطره از زبان شهید چمران بنویسید. 110

111 ٥ خاطرهای از کودکی پدر یا مادرتان بنویسید. ٦ درباره ضربالمثل»پشیمان نگردد کس از کار نیک«دوسطر بنویسید. ٧ متن زیر از کتاب»نورالد ین پسر ایران«آورده شده است آن را بخوانید و به سلیقه خود ادامه دهید و فعلهای آن را مشخص کنید.»گاهی عاجزانه از دکتر میخواستم بیهوشم کند تا ساعاتی از درد رها شوم. میگفت:»نمیشه اگه بیهوشت کنیم میمیری!«در آن دقایق مرگ برایم خواستنیتر از تحم ل زجر بود ام ا مثل اینکه تقدیر من صبر بر همه دردها بود درد زخمهای تنم و درد جاماندن از شهدا «. 6 ٨ جدول را کامل کنید ٧ نام کمانگیر معروف. ١ یکی از زمانهاست. ٢ به جای اسم مینشیند و به معنای باطن است. ٨ هم به معنی نفس هست و هم به معنی خون. ٩ غیرممکن ٣ همان آرام است. ١٠ به معنی ماه کامل و یکی از جنگهای ٤ پوشش سر. صدر اسالم. ٥ حرف ندا. ١١ نزدیک نیست. ٦ یکی از صفات شهیدرجایی در آغاز درس. 111

112 روان خوانی سعدی روان خوانی ستارگان میهن عزیز ما ایران از دیر باز سرزمین علم و فرهنگ و مهد پرورش دانشمندان و شاعران و هنرمندان بزرگ به شمار می رفته است و ایرانیان همواره به ذوق و استعداد و علم و ادب و هنر معروف بوده اند. در این سرزمین از بیش از دو هزار سال پیش مدرسه ها و دانشگاه های بسیاری وجود داشته است که در آنها استادان دانشمند با تدریس و تألیف کتاب های سودمند و تر بیت طالبان علم چراغ علم و فرهنگ را برافروخته و روشن نگاه داشته اند. پیش از ظهور اسالم دانشگاه ج ندی شاپور در خوزستان مرکز علمی بزرگی بود که در آن دانشمندان ایرانی در کنار دانشمندانی از کشورهای دیگر به تدریس علومی مانند پزشکی و ریاضی ات و نجوم اشتغال داشتند. با ظهور اسالم و مسلمان شدن مردم ایران زمینه برای گسترش و رواج دانش و 112

113 فرهنگ در کشور ما بیشتر فراهم شد زیرا قرآن که معجزه پیامبر اسالم بود خود یک»کتاب«بود و در آن به مسلمانان دستور داده شده بود در طبیعت و در احوال انسان تفک ر وتحقیق کنند. اگر به نقشه ایران دق ت کنیم در همه جای این سرزمین شهرهایی می بینیم که روزگاری دراز مرکز درس و بحث و تعلیم و تعل م بوده اند و در هر یک از آنها صدها فقیه و ادیب و فیلسوف و طبیب و ریاضیدان و منج م در ده ها مدرسه کوچک و بزرگ به تعلیم و تر بیت هزاران جوان مشغول بوده اند. در این مدرسه ها بازار م باحثه و م ناظره و پرسش و پاسخ میان دانشمندان گرم بوده است. در ایران اسالمی مسجد نه فقط محل ی برای عبادت خدا و راز و نیاز و نماز بلکه محل فراگیری علم و ادب نیز بوده است. در بیمارستان ها نیز عالوه بر آنکه بیماران بستری و درمان می شده اند دانشجویان پزشکی از طبیبان بزرگ درس می آموخته اند. در بسیاری از شهرها کتاب خانه های بزرگی وجود داشته است که اهل علم از آنها استفاده می کرده اند. در یکی از این کتاب خانه ها که در مراغه و در کنار رصدخانه مراغه قرار داشته چهارصد هزار جلد کتاب نگهداری می شده است. دانشمندانی که در شهرهای دور از هم زندگی می کرده اند با یکدیگر مکاتبه و داد و ستد علمی داشته اند و بسیار ات فاق می افتاده است که دانشمندی برای دست یافتن به یک کتاب و یا استفاده از مجلس درس یک استاد عالی قدر از شهر خود مسافرت کند و با تحم ل رنج و سختی در راه های پرخوف و خطر خود را به شهری دیگر برساند. 113

114 کار سر بر دانشدوست و الیق وزیرانی هرگاه رونق بیشتر ادب و علم بازار میگرفتند بهدست را قدرت و میآمدند جمله از و اسالم عالم سراسر در نظامالملک میگرفت.خواجه»نظامی ه«نام به مدرسههایبزرگی ایران شهرهای از بسیاری در تحصیل یا تدریس آنها در دانشمندان از بسیاری که کرد ایجاد ه نظامی در ما کشور مشهور و بزرگ شاعر سعدی میکردند. نابودی سبب که مغول حمله از بعد است. خوانده درس بغداد که توسی ین خواجهنصیرالد شد ایران در کتابخانهها و مدرسهها ی ر ن ص ه ج خ وا کرد. بسیار کوشش علمی مراکز حیای ا و خرابیها رفع برای بود دانشپرور و دانشمند مردی خود ایرانی وزیران از دیگر یکی همدانی فضلالله ین خواجهرشیدالد در بخشید. بسیار رونق کتابخانهها و مدرسهها به که است بود دلسوز و الیق مردی که امیرکبیر نیز ما به نزدیک دوران دهد رواج ایران در را صنعت و علم دارالفنون تأسیس با کرد سعی ماند. ناکام و شد روبهرو ایران دشمنان و بیگانگان مخالفت با ام ا و دانشآموز پسر و دختر میلیونها ایران سراسر در امروز در نیز و دانشگاهها و مدارس در طلبه و دانشجو جوان هزار صدها و علم بهکسب ی ت جد با قم علمیه حوزه مانند علمیهای حوزههای ازخودگذشتگی و تالش با بتوانند که امیدوارند و مشغولاند ادب و علم راه در گذشته مانند که برسانند مقامی به را خود کشور دیگر بار باشد. پیشگام و پیشتاز فرهنگ ی ر ب ک ر ی م ا 114

115 درک و دریافت ١ قرآن جز دعوت به گردش در طبیعت و تفک ر در احوال انسان چه دستورهایی داده است ٢ برای اینکه امروز نیز ایران در علم و فرهنگ پیشتاز باشد چه باید کرد 115

116 116

117 ک ک آ ف ی ر ن ج ان آ ف ی ر ن پ ا را آ ن ه ج ان ک ب ز شخ ی د و ی ا مان خ ا را عط ار ن ی ب ش ا وری خدمات متقابل اسالم و ایران رستگاری شعرخوانی: رستگاری ا سوۀ نیکو چشمۀ زاینده امام خمینی )ره( روان خوانی: مرخصی 117

118 ی ی د رس يازدهم خ دما ت تم ق ب ا ل اسالم و ی ا ران ش ا ید او ل ی ن ف رد م سل مان ا ی را نی سل مان ف ار س ی اس ن اا ه ل ا ب ل ی او فرمود ند: «سل مان م ب ل ک ه هر اس الم آ ی ی ن و ق ا ن و نی اس مل تی ب ا خ ط و ز ب ان خ ود م ی ت وا س ز ا ن را ی ان پ ا ی ی کی ز ا م و ف ق ی اسالم ب ول ق ظرر گ وار اسالم )ص( ب رد اره ت ک ه پ ی ا م ب ر ب ق «. ق و ب ر ز ب ان خ ا ص ی ت ک ی ه ن م ی ک ن د ب ش ر اس ت ک ه م ت عل ق ب ه ه مه ا فراد ی م ی ب ی ن ی د ب ب را ن ا گر پ ی روی ک ن د. ن ا ح ما ن ع ز ا آ ن ند ب دون ی چ ه ح ج ای ت ع ج ی چ ه د کرد ب ز ا ب ه ز ب ان ف ار س یت کل م ن ق های اس الم ا ی ن اس آ ن را چ ظد ی ر ف ت ها ند و هر یک ب ه ه م خ ود خ دما تی کردها ند. ب و ش گ ف تی ن ی س ت. ف ق ب ا ز ب انها و فره ن گهای گ و نا گ ون ت ک ه مل ل مخ ا گر ز ب ان ف ار س ی ز ا م ی ان ر ف ت ه ب ود ما ز امرو آ ثار گران ب ها و ش اهکارهای اسال م ی ز ار ندهای چ هم ح ون م ث ن وی گلس ت ان د ی وان حا ظ ظف آ ثار ظ ظنا م ی و صدها اث ر ز ی ب ای د ی گر ن دا ش ت ی م. رد سراس ر ا ی ن آ ثار م ف ا ه ی م اسال م ی و ق ر آ نی مو ج م ی ز ند و س ز ا ظ هور اس الم و ق شت ک ی ل ح ک وم پ ت مد ن ی عظ ی م و ب س ی ار ل کم ن ظ ی ر ب ه و ج ود آ مد ک ه ت ار پ ی و ند اسالم را ب ا ز ب ان ف ار س ی ج اودان م ی ز سا د. ت اسال م ی و گ ردآ مدن م ل ل گ و نا گ ون رد ز ی ر پ ر چ م اسالم خح آ ن را ب ه نام»ت مد ن اسال م ی«م ی ش ن اسد. رد ا ی ن ت مد ن مل ن را ی ان ق های گ و نا گ ون ز ا آ س ی ا و آ فر ق ا و ح ت ی پ ارو ا شسر ک ت ش دا ت ن د ام ا ه م ع مده ز ا آ ن ا ی ت. اس 118

119 ی ش ش ق ش ا ی ران رد پ ر ت و گ را ی شس ی ه مه آ ن ها م ش ع لدار ش سا پ شس ب ه اسالم ه مدو ب ا سا ی ر م ل ل اسال م ی و پ ی یک ت مد ن ش ک و ه م ن د ب ه نام ت مد ن اسال م ی ش د. اسالم ز ردوا ه ز سر م ی نهای د ی گر را ب ه روی ا ی را نی و ز ردوا ه ا ی ران را ب ه روی فره ن گها و ت مد نهای د ی گر ب ز ا کرد ک ه دو شس را ب ه د ی گران ع مال ثا ب و اس ت عداد خ و ی ن را ی ان حا ص ل ش د: ی کی ا ی ن ک ه ت وا ت ن س ن د هو و ل ی ا ن ج ت ه ب رای ا ی ت پ ی ی ش وا ی و م ق ی ت دا ی ت ک ن ن د ب ه ط وری ک ه د ی گران آ ن ها را ب ه ج ها نی ب ه خ ود ا خ ت صاص ن ر د د ی گ ر ا ی ن ک ه ت وا ت ن س ن د سه م عظ ی م ی رد ق ت کم ی ل و ت وسعه یک ت مد ن ظ ع ی م ب چ ظد ی ده ن د. ور ی حان خ ی ام خ وا ج ه ن ص ی ر الد ی ن ت و س ی مال صدرا و اس ی ت عدادها ی ن ظ ی ر ب و ی ب ف ارا ی ا ب ش ظر ک و اد ی چ ج ف یدان و صدها عا ل م ب ط یع ی و ر یا ضص ی و مور خ و غ را ب ن ای عظ ی م فره ن گ اسال م ی پ ش رور یاف ت ن د. ت. ب و ف و ف ی لس ن را ی ان ت خ دما ب س ی ار ش ی ا ا نی ب ه اسالم کردها ند و آ ن ت خ دما ز ا روی ی صم ی م ا ی و ا ی مان ب وده اس ن را ی ان اس ا ی ن ت خ دما ظ شنانده ن ده ت احساسا پ ک ا و خ الصا ن ه ا ی ب ا ع ش ق و ی ا مان اس ب ش ری ت نها و ت نها ب ا ع ش ق و ی ا مان پ د ید م یآ ی ت. ش اهکارهای و عار ف رد ا ی ن ت و ا خ الص ت ز ی را سر و ش کار ن د. ش اهکارهای ه نری ا ی ران رد دوره اسال م ی ا ع م ز ا مع ماری ن ق ا ش س ی خ و ن و ی س ی و ک ش ورهای ف ق ت گ. ج ن ی نههای ق آ ر ن ک ه رد ز مو ههای خ م شس ت ر رد ز ی م نههای د ی نی اسال م ی ب وده اس ب ی اسال م ی و غ ی راسال م ی هس اسال م ی را رد ذ و ق ا ی را نی ظ شنان م ی دهد. ت او ج ه نر ا ی را ن ی را رد ز ی م نههای اس ال م ی و رد ح ق ی ت ج و شس شس روح ق 119

120 ن ف ن را ی ان ب ه اسالم خ دما تی اس ی کی ز ا مظطاهر ت خ دما ف ر ه ن گی ا ی ت ک ه ز ا راه ز ب ان ف ار س ی ب ه اسالم کردها ند. ا ب د ا و ع ر ف ا و خ ن وران ا ی را نی ح ق ا ی ق اسال م ی را ب ا ج امه ز ی ب ای شسعر و ن ث ر ف ار س ی ب ه حو ا ح س ن ی آ را شس دادها ند و ح ق ا ی ق اسال م ی و م عا نی ی آ ورده ن ا د. «م ث ن وی موال نا» ب ه ت ر ی ن ش اهد ب رای ح ظ ن ماس ت. ق آ ر نی را رد م ی ان ی حکا ا تی شس ی ر ی ن ت ض ی مط هری ش ه ی د مر خودارزیابی ١ معنای»سلمان م ن ا اهل البیت«را بیان کنید. ٢ چگونه زبان فارسی به گسترش تمدن اسالمی کمک کرده است ٣ به نظر شما چگونه می توان به تمد ن اسالم و ایران بیشتر خدمت کرد ٤ دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل به این جمله ها توجه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. مریم دانش آموز پرتالشی است دوستان مریم آینده خوبی را برای مریم پیش بینی می کنند. مریم دانش آموز پرتالشی است دوستانش آینده خوبی را برای او پیش بینی می کنند. همان طور که می بینید در جمله نخست کلمه»مریم«سه بار تکرار شده است. اما درجمله دوم برای پرهیز از تکرار»ش«و»او«به جای کلمه مریم به کار رفته است. کلمه هایی مانند:»من او شما م تان و «که به جای اسم می نشینند ضمیر نام دارند. کلمه ای که ضمیر به آن برمی گردد»مرجع ضمیر«نامیده می شود. 120

121 ضمیرها دو نوع هستند. ١ ضمیر گسسته: ضمایری هستند که به طور مستقل به کار می روند. جمع مفرد ما من شما تو ایشان او ٢ ضمیر پیوسته: همانطور که از اسمشان پیداست مستقل نیستند و به واژههای دیگر میچسبند. مفرد م ت ش جمع مان تان شان نکتۀ دوم به واژه های زیر توجه کنید: منع مانع ممنوع فهم مفهوم مفاهیم عجب تعجب عجایب با اندکی دقت در واژه ها درمی یابیم که هرگروه از واژه های باال ویژگی های مشترکی دارند: ١ ریشه یا حروف اصلی آنها یکی است مثال در گروه اول»منع«و در گروه دوم»فهم«ریش ه اصلی کلمه است. ٢ ازنظر معنی واژه های هر دسته معنای نزدیک به هم دارند. به این واژه های هم ریشه که ارتباط معنایی با یک دیگر دارند واژه های هم خانواده می گویند. 121

122 کارگروهی ١ پس از مشورت با کلمه های»اسالم«و»ایران«سه جمله در زمان های گذشته حال و آینده بسازید. ٢ تصویرهایی از هنرهای اسالمی ایرانی تهی ه کنید و با نمایش آنها در کالس درباره آنها توضیح دهید. ٣ درباره زندگی و شخصی ت یکی از بزرگان ایران که در پرتو تمد ن اسالم به زبان و ادبی ات فارسی خدمت کرده است تحقیق کنید و نتیجه را به کالس ارائه دهید. فعالیت های نوشتاری ١ معنی واژههای زیر را بنویسید. ذوق ادیب استعداد مظاهر امال در دوره او ل متوسطه شامل دو بخش است: در امال از خط تحریری شکسته استفاده نشود. بهتر است هنگام نوشتن امال با توج ه به آهنگ مفهوم و پیام جملهها نشانههای نگارشی را رعایت کنید. ٢ برای هریک از واژههای زیر دو همخانواده بنویسید. اخالص قبول حافظ تمد ن ٣ ده کلمه مهم امالیی از درس پیدا کنید و بنویسید. 122

123 ٤ در جمله های زیر ضمیرهای پیوسته و گسسته را مشخ ص کنید. شهید رجایی به همراهانش گفت: من این نظم را از آقای بهشتی یاد گرفته ام. مصطفی دست هایش را داخل جیبش فرو برد. ما همه مشتاقیم تا ترجمه تان را بخوانیم. رعایت فاصله )حاشیه گذاری( در دوطرف متن انشا به زیبایی متن شما کمک می کند. رعایت بندنویسی )پاراگراف بندی( در انشا سبب زیبایی و انسجام نوشته می شود. ٥ با هریک از ترکیب های زیر جمله ای بنویسید. تمد ن اسالمی: سلمان فارسی: دیوان حافظ: ٦ یک بند بنویسید و کلمه های»فارسی گران بها اسالم جاودان«را در آن به کار ببرید. ٧ حکایت زیر را به یک نوشته ساده تبدیل کنید. مؤذ نی بانگ می گفت و می دوید. پرسیدند که:»چرا می دوی «گفت:»می گویند آواز تو از دور خوش است. می د و م تا آواز خود را از دور بشنوم.«123

124 شعرخوانی ر ست گاری ١ ٥ 124

125 ق د رس دوازدهم ن ک ی و ا سوه اس پ ی ا م ب ر گرا م ی اسالم مح م د ب ن ع ب داهلل)ص( رد آ دا ب و ر ف ت ار و ا خ ال اسوه عا ل م ی ان ت. آ ن چ ن ان ک ه خ داو ند مهر ب ان رد ق آ ر ن ی کر م م ی فرما ید: «ب هرد س تی ک ه ر ول خ دا ب رای ش ما ن ی ک و ی ی اس نمو ن ه اسوه و ظرا ب / آ ی ه ٢١( ت «.)س وره ا 125

126 ب ش زرر گ وار آ شس ن ا م ی ش و ی م: ژ ر ل گیهای ا خ ال ق ی و ر ف ت اری آ ن ب رد ا ی ن ردس ب ا ب رخ ی ز ا و ی س ل م ب ا ز فر ندان خ ود ب ه مهر و ع طو ف رس ول ا کرم ص ل ی اهلل ع ل ی ه و آ ل ه و ت رف ت ار م ی کرد و هس ن د«. گاه و ق تی ب ه ج ده م یر ف م ی فرم ود: «ز فر ندان ما پ اره ج گ ر ما ت ت ش س ن د و او چ ن ب ر گ ردن و چ شپ ق شت م ی ن دان رد س ت س ن )ع( و ح س ی ن )ع( ب ی ا ن د ی و گا ه ی ب ه آ را م ی آ نان ا ی ن ی ج ده م یما ند ت ا آ نان پ ا ی ن م یآ ورد و ز ا سج ده ب ر م ی خ اس ی را پ ت و هر دو را رد ب ر م ی گر ف ت و ب ر ق صور شتان ب وسه م ی ز د. رسول ا ک رم ص ل ی اهلل ع ل ی ه و آ له ب ا خ دم ت. ق کارا ظ شن ن ی زر أ ر ف ت و عطو ف ت دا شس ا ن س ب ن مالک م ی گ ف ت :»رد مد ت ده سال ک ه شس ب ا ن ه ز رو رد خ دم یک ب ار ت ن د ی خ و ی و ح ظ ن رد شس ت ز ا او ند یدم و ظ شن ن ی دم«. رد م ی ان ج م ع گ شسادهرو ب ود و رد ی ت نها ی س ی ی ما ی م ظ رون و ت م ف کر دا شس شس ت ر ق او ق ا ب ی ن م ی ک رد و ن ی ره گاه خ چ ش م های شس را ب ه ز م ی ن م یدو خ ت و رد خ ا ن ها ب ودم ت. ه ر گ زر ب ه روی کس ی ت. رد سالم کردن ب ه ه مه ح ت ی ب ه ظرد یکت ر ی ن ج ای خ ا ل ی را ا خ ت ی ار م ی کرد. مج ل س ی وارد م ی ش د ظ ش سد س تی م ی کرد. هرگاه ب ه ک ودکان پ ی ظروم حظ ن ن م ی گ ف ت و ا ج ز ا ه شس ز ا حد ی ر د. ب ی ی اد م ی کرد. ح ظ ن ه م ظ ش ن ی ن خ ود را ن م ی ب ب ی ماران ع ت ز ا ب ب ه کس ی د شس ن ام دهد. م ق ام داد خ وا ه ی رد ظص ور او ز ا د ی گری ب د گ و ید و یا ب ظر رد کس ی یداد نم ح گاه ز ب ا ظ شن ی چ ه ب ه ح ر ی م ق ا ن ون ت ج ز او م ی کرد ند گ ظد شذ رد ز ن د ل گی ز ا ق ب ح م ل دوری م ی ت. را ب ه د شس ن ام ن م آی لود. ب در ف ت اری ب ا ش خح ص خ ود را م ی ظ شخ ی د و ل ی ب رد اره کسا نی ک ه ت و مدارا ندا شس ج س ت. رد کارهای م ظ ظرل ب ه خ ا ن واده ش ا کمک م ی نمود و چ ون ب ا نگ ا ذ ان را م ی ش ن ی د ب ه ز نما م یر ف ت. 126

127 127

128 ک ب ت ای س رد ی س ف ار ب اد و ان ب ز نای ت وا ن ده ی س ن و و ش اعر سعدی ی ب ن د چ ک ه دارد سرودهای م: ی خ وان ی م را آ ن ت د محم اع دال ت به ب ا د ش ن سرو ) ص د) محم جحمال ا ز ما د ن رو ف ماه ظ آ خ آ آ ق گ د محم الل رد محموع مده ی س ع و ی وس م و ل و ن وح و مد د محم ل و ت اس س ب د محم ش ع ی وا و ی ن ل ی عا ر ا سعدی ی ا کل مواع ظ شخ ز ب عدی س ت ر ب م ا ی پ شس اسالم گ وار زرر خودارزیابی بود چگونه کودکی دوران در )ع( حسین امام و )ع( حسن امام با )ص( پیامبر رفتار ١ چرا است تر جالب شما برای دیگران با )ص( پیامبر رفتار کدام ٢ شکنی قانون به نسبت ام ا بخشید می را خویش با رفتاری بد )ص( پیامبر چرا شما نظر به ٣ نداشت گذشت ٤ ادبی و زبانی های دانش ل او نکتۀ کنید. وگو گفت آنها درباره و نمایید توجه ها جمله این به نویسم. می را نامه حاال من نویسی. می را نامه اکنون تو نویسد. می را نامه اکنون او نویسیم. می را نامه اکنون ما نویسید. می را نامه اآلن شما نویسند. می را نامه حاال آنها 128

129 چنان که می بینید جمالت باال مربوط به زمان حال یا مضارع است. هر فعل شش ساخت دارد به صورت های مختلف فعل ساخت یا صیغه می گویند. به ساخت های زمان حال توجه کنید. شش ساخت زمان حال مفرد مینویسم مینویسی مینویسد جمع مینویسیم مینویسید مینویسند همان طور که می بینید عالوه بر بن فعل و شناسه جزء»می«به ابتدای فعل اضافه شده است. نکتۀ دوم نویسندگان برای زیباتر کردن نوشته های خود گاهی از»توصیف«استفاده می کنند. توصیف باعث می شود تا احساس و دق ت نویسنده را بهتر دریابیم و متن در ما تأثیر بیشتر بگذارد. اکنون متن زیر را با دق ت بخوانید:»در میان جمع گشاده رو بود و در تنهایی سیمایی محزون و متفک ر داشت. هرگز به روی کسی خیره نگاه نمی کرد و بیشتر اوقات چشم هایش را به زمین می دوخت. در سالم کردن به همه حت ی به کودکان پیش دستی می کرد. هرگاه به مجلسی وارد می شد نزدیک ترین جای خالی را اختیار می کرد. از بیماران عیادت می کرد. سخن همنشین خود را نمی برید و «همان گونه که در متن باال مشاهده کردید نویسنده با بیان جزئی ات رفتارهای شخصیتی اخالقی و همچنین سیمای ظاهری پیامبر )ص( نوشته خود را دقیق تر و اثرگذارتر کرده است. شما نیز می توانید با توج ه به سیمای ظاهری و رفتارهای اطرافیان خود نوشته یتان را با توصیف همراه سازید. کارگروهی ١ درباره ویژگیهای دیگر اخالقی و رفتاری پیامبر )ص( گفتوگو کنید. ٢ خداوند در قرآن پیامبر )ص( را»ا سوه«یعنی سرمشق و نمونه معرفی کرده است. چگونه میتوانیم از رفتار پیامبر )ص( برای زندگی بهتر سرمشق بگیریم. ٣ شعر دیگری درباره پیامبر )ص( یا یکی از معصومین علیهمالس الم بهکالس بیاورید و دربار ه آن گفتوگو کنید. 129

130 فعالیت های نوشتاری ١ برای هریک از کلمه های زیر دو هم خانواده بنویسید. حضور عطوفت حریم در نوشتن کلمه هایی که یک صدا ولی نشانه های متفاوت دارند دق ت شود. به محل و تعداد نقطه های حروف در واژه ها دق ت کنید. ٢ واژه صحیح را انتخاب کنید و درجای خالی بنویسید. الف( گاهی به آرامی آنان را پایین می آورد و از سجده )برمی خواست برمی خاست( ب( اجازه نمی داد کسی جز در مقام در حضور او از دیگری بد بگوید. )دادخواهی دادخاهی( ٣ بن مضارع فعل های زیر را مشخص کنید. می خوانم می رویم می پرسد می شنوند برای نوشتن انشا به موارد زیر توج ه شود: بهره گیری از آیات احادیث اشعار و ضرب المثل های متناسب با محتوا بر ارزش نوشته می افزاید. ساده نویسی و پاکیزه نویسی رعایت شود. ٤ یکی از چهره هایی را که دوست دارید توصیف کنید سپس فعل های مضارع متن خود را بنویسید. ٥ یک بند بنویسید و در آن از کلمه های»پیامبر)ص( همنشین قانون بخشش زبان«استفاده کنید. ٦ درک و فهم خود را از ضرب المثل»از محب ت خارها گل می شود«در یک بند بنویسید. 130

131 حکایت چشمۀ زاىنده حکىمى پسران را پند همى داد که جانان پدر هنر آموزىد که م لک و دولت دنىا اعتماد را نشاىد و سىم و زر در سفر به محل خطر است ىا دزد به ىک بار ببرد ىا خواجه به تفارىق بخورد ام ا هنر چشمه زاىنده است و دولت پاىنده و اگر هنرمند از دولت بىفتد غم نباشد که هنر در نفس خود دولت است هنرمند هر جا رود قدر بىند و بر صدر نشىند و بى هنر لقمه چىند و سختى بىند. گلستان سعدى 131

132 ی ض د رس سيزدهم امام ی زحم ن ی ( ره ) 132 ک س ف ک ر ن م ی کرد ک ه سالهای ب عد مس ی ر ح ز رو ی ک ه ب ه ند ی ا آ مد )مهر ماه 1281 خ ور شس ی دی ) ی چ ه خح ا ی ران و اسالم را عو ت ار را یک صدا فر یاد خ واه ن د ک شس ی د. چ ن ان ز رو ی ب خ واهد ک رد و م ی ل ی ون ها ا ن سان آ ز ادی خ واه و مظطلوم ج هان ن ا م شس شس ز ا آ ن رد ود ک ه صدها سال پ ی آ ن ز رو ث م ل ه مه ز رو های د ی گر ب ود ت نها ت ف او ق ش ت ا ی ن ب ح ض ر ف ا ط مه ز هرا سالماهلل ی ها م ت ول د ش ده ب ود. گ زرر ت ر ی ن ب ا ن وی عا ل م ت

133 ش ش ف ق ی ان م ت انهای هس و ک رد گلولهای ی ک ش ل صدای ک ه ود ب ت ه شذ ظد گ ن روحاهلل ت ول د ا ز ماه ن د چ سوار آ ن ت اد. اف خ ا ک ر ب ب اس ت شپ چ ا ز فرا ز ر س سواری آ ن ال ب ند ه ب ی د. یچ پ ارا ک و ی ن خ م دس ه ب ک ه ود ب ی ف مصط در پ پ ا ا ز و ت گر ف رار ق گلوله هد ف ن ه نمردا وا ج نا خ ان زردوران م ت ن ی ا ک ه ود ب ن ه گ و ن ی د ب ش د. دالور ی دی ش ه ند فر ز گی ه ما د ن چ رد ند دا ب خ ود ک ه آ ن ی ب روحاهلل رد مد. آ ش هر رد را او ی د رس ل ی ت حص ن س ه ب ق تی و د. ش زرر گ ب پ در ا ز خ اطرهای ح ه چ ی ن ت دا ش دون ب ک ود ک ت م ک ب ه ی ن خ م ن س ت وا گی ل سا ت ه ف رد ند. ت اد فرس ن ه خ ا ب را ارا ک ی ه م عل ه حو ز ل ی حص ت ادامه رای ب و ند خ وا ردس ی ن خ م رد گی ل سا و ده ز ن ت ا وی ن د. ک م ت خ را ر ن آ ق ت ک ه ش د ن ا شس آ ت ادی اس ا ب ا ج ن آ رد د. ی ظر گ ر ب ی آ زرر گ ب م ل عا ن ی ا رد. ک س ی ا ئ ق م ق رد را ی م اسال ی ه م عل حو ههای ز ن ی ر مت مه ا ز کی ی عد ب تی مد اهلل ق ود. ب )ره( ری ئ حا م ر ی ک ل دا ب ع و نی وا ج ن و دوره ا ز امام پ ی و ر د ش م نهها ی ز مه ه رد ی کرد م ی ع س نی وا ج ش ر ف نی ا ب مهر ن د. ک ت د و ن م ظ ی ن ا ی ب خ و نی رو ت ف گی ل ساد دوران مان ه صاح نی وا ج شس ذدا گ گران ی د ر ب یادی ز شذ ظد گ رد ا ز س پ ی و ا ز ب ا ظد ب مای ی س و ت رد ود. ب شسان ای شخان رد ظ گیهای ل ر ژ ی ار ب س ی ر اث ئ ق عد ب سالها ک ه ش د ی ص ا خ ق ادی اع ت و ی ق خ ال ا ی ا ت خ صوص ب کرد. گ ون گر د را الم اس ی ای ند و ت ی آ ت ی ع ج ر م ه ب را شسان ای ی ون روحا ن امام ی ظ م ع ا اهلل ق ند. کرد ب ت خ ا ا ن ت و ما عل ا ز ی اری ب س 1340 سال رد )ره( ردی ج رو ب مردم و کرد غ ا ز آ نگان ی گا ب و ش اه ا ب را خ ود ت خ س و شسکار آ ه ار ز ب م 1341 سال رد م نی ی خ ر ح را او یاد فر ک ه ران ی ا اطاع و ف داری طر ا ب ن د ن س ت یدا م خ ود دل ا ب را خ ود ت ل ف ا مخ وی ا ز ت 133

134 ب ف ف ق ف ض ف ش ف ب ح ک وم ظ شنان داد ند. ح ک وم پ ت هلوی ظرد ه م خرداد 1342 آ ی ت ش اه رد پ اظ خ م ی نی ر ه ب ر ن ه ضص ق اهلل ت اسال م ی ا ی ران را د س ت گ ی ر و ز ن دا نی کرد.مردم ب ه ظ شنا ن ه ا ع ت را و ح ما ی ت ز ا امام خ م ی نی)ره( رد ظتاهرا کرد ند و ش مار ف راوا نی ز ا آ ن ها ب هدس ب س ی اری ز ا ش هرهای ا ی ران ق ت ت م أ اموران ش اه ب ه ش ت هاد رس ی د ند. س را ن ج ام ح ک وم پ ت هلوی امام خ ی م نی )ره( را ز ا ز ندان آ ز اد کرد و رد س ی زرد ه م آ ب ان 1342 ن خ س ت ب ه ک ش ور تر ک ی ه و س پ س ب ه ش ه ر ن ج خ ی م نی )ره( حا ب آ ق ا مصط ف ی رد ن ج ظرر گ وار امام نمود. رد سال 1356 ز فر ند عرا ت ب ع ی د ب ه ز طر ز مرمو ی ب ه ش ت هاد رس ی د. ی ه ن ج و ق ئ ا ی ک ت ا ب پ ر چ م م ب ز ار ه خ ی م نی ت ا سال 1357 عالوه ب ر ت در ی س رد ز حو ه عل م امام ژ ره آ مر ی کا را ظطل م و س ت م ش اه و ک ش ورهای ا س ت ع مار گر ب هو ی ب ا ب را فرا شس ت ه ن گاه دا شس ت. ح ک وم ت عرا ق ب ه رد خ واس ت ش اه ق ا ام ت امام خ ی م نی را رد آ ن ک ش ور م م ن وع کرد. امام خ ی م نی ن ی زر ن ا گ زر ی ر ب ه پ ار ی س ر ف ت و ز ا آ ن ج ا ر ه ب ری ن ه ضص ت مردم ا ی ران را ک ه رد آ ن ز مان ب ه یک ان ق ال ب گ زرر ت ب د ی ل ش ده ت. عهده گر ف ر ب ود ب ن ی مههای پ ا ی ی زر سال 1357 ب ود. ب ر خ ال ه مه پ ا ی ی زرها ک ه کالسهای ردس مدارس و دا ظ شنگاهها ش ج ن حو یان ب ه ف رمان امام ا ع ت صا ب کرده ب ود ند و ب ه ف ع ال ب ود ند رد آ ن پ ا ی ی زر دا ظ ش نآ ز مو ان و دا مدرسهها و دا ظ شن گاهها نم یر ف ت ن د. د ی گر ن ه م ی زر و ن ی م ک تی رد کار ب ود و ن ه م عل م ی. ه مه ب ه فرمان امام رد ک و چ هها ظتاهرا م ی کرد ند و ردس ان ق ال ب را ب ه ب ا نگ ب ل ن د ب ه گ و ج ن ها ی ان م یرسا ند ند. آ ن و خ ب ی ا انها ق ت ز رو ها مل ت ی ک آ ز مو گار ی ک م عل م و یک اس ت اد دا شس ت و او کس ی ب ظر امام خ ی م نی )ره( ن ب ود. س ز ا آ ن ک ه ه زراران ز ن و م رد م سل مان و ان ب ق ال ی ب ه ش ت هاد رس ی د ند ان ق ال ب اسال م ی س را ن ج ام پ 134

135 ی ز ظرد یک ش د. ش اه رد دی ماه ه مان سال ز ا ا ی ران گ ر خ ت و امام ا ی ران ب ه پ ز ی رو ی ظ س ز ا 15 سال دوری ز ا و ط ن ب ا ا ت س ق ب ال ب ا ش ک وه مردم ب ه ی م ه ن ب ا گ شس ب ه م ن پ ب هم ن 1357 مردم ا ی ران ان ق ال ب اسال م ی خ ود را ب ه ر ه ب ری امام 22 ظ ظنام ش ا ه ظ شنا ه ی ژ وا گ ون و ج مهوری اسال م ی ا ی ران پ ا ی ه گ ذداری ش د. خ ی م نی ز رو 12 ت. ده ز رو ب عد رد خ ی م نی ب ه پ ز ی رو ی رسا ند ند. امام ش س ز ا ده سال ر ه ب ری ک ش ور را ب ر عهده دا شس س ز ا پ ز ی رو ی ان ق ال ب ب ی خ ی م نی پ ت. رد ی ا دوران ز مان ر ه ب ری خ صوص ت ج وا نی و م ی انسا ل ی خ وی شس را ح ظ ظف کرد و ه م چ ن ان ا ف ت اده و فروت ن ود. ی چ ه حگاه ق ت در او را ز ا یاد خ دا و م ب ح ب ت ب ه مردم غ ا ف ل ن سا خ ت. مردم ن ی زر او را ز ا ج ان و دل دوس ت م ی ش دا ت ن د. او م ح ب و ب ه مه م سل ما نان ج هان و ما ی ه ا ف ت خ ار مردم ا ی ران ب ود. امام خ ی م نی رد ا ی ن دوران رد خ ا ن های ساده ز ن د ل گی م ی کرد. س را ن ج ام شس ب چ هارد ه م خرداد خح ب شس ی ک ه م ح ب و ب ت ر ن ی ش ی خحص فرا 1368 رس ی د ب شس ی عغم ب ار و ت ل پ ی وس ت ج هان اسالم ب ه خ دا ت. امام ر ف ت ام ا راه او ب ه یادگار ما ند. ا ک ن ون ج مهوری اسال م ی ا ی ران ک ه م ی را ث گران ب های اوس ت ب ه دس ت ه مه مردم ا ی ران ب ه ی شس ن گه ب ا نی ک ن ن د. ژره ن و ج وا نان و ج وا نان س پ رده ش ده ت ا ز ا آ ن ن ما ن د ج ان خ و و ی ک ت ا ب»امام ص ت ه ا م ی ر س ی ن فردی ب ا ت ل ی خ خ ی م نی)ره(«ن و شس 135

136 خودارزیابی ١ چند ویژگی اخالقی حضرت امام خمینی )ره( را در دوره نوجوانی و جوانی بیان کنید. ٢ چرا در دوره انقالب همه ایران یک معل م داشت ٣ به نظر شما راز محبوبی ت بنیان گذار جمهوری اسالمی چیست ٤ دانش های زبانی و ادبی نکتۀ اول به این جمله ها توجه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. من دیروز نامه را نوشتم. تو دیروز نامه را نوشتی. او دیروز نامه را نوشت. ما دیروز نامه را نوشتیم. شما دیروز نامه را نوشتید. آنها دیروز نامه را نوشتند. چنان که می بینید زمان فعل های جمالت باال گذشته یا ماضی است. هر فعل صورت های مختلفی دارد که از روی آن شخص و شمار و زمان فعل را می توان دریافت. 136 شش ساخت زمان گذشته مفرد نوشتم نوشتی نوشت جمع نوشتیم نوشتید نوشتند اگر با دقت به شش ساخت زمان گذشته نگاه کنید متوج ه می شوید در همه آنها جزء»نوشت«ثابت است به این جزء»ب ن فعل«زمان گذشته می گویند.

137 جزئی که به بن فعل اضافه شده است و در شش ساخت متفاوت است شخص و شمار فعل را نشان می دهد. به این جزء شناسه می گویند. یادآوری: به کلمه هایی مانند: نشستن رفتن دیدن خوردن و»مصدر«می گویند. چنان چه حرف»ن«را از آخر این کلمه ها حذف کنیم بن ماضی به دست می آید. نکتۀ دوم پیش از این دانستیم که هر متنی یا نظم است یا نثر. نظم انواع و اقسامی دارد مانند غزل مثنوی رباعی و قطعه. نثر نیز انواعی دارد. یکی از انواع نثرها نثر ساده است. در نثر ساده نویسنده بسیار طبیعی روان و ساده می نویسد و بیشتر در پی آن است که پیام خود را به مخاطب برساند. نوع دیگر نثر نثر ادبی است که نویسنده به زیبایی نوشته توج ه فراوان دارد تا تأثیر سخن خود را بیشتر کند. کارگروهی ١ امام خمینی )ره( شاگرد و پیرو راه پیامبر )ص( بود. چه خصوصی اتی از پیامبر در اخالق و رفتار او دیده می شد ٢ خاطراتی از مبارزات امام خمینی )ره( و دوران انقالب را در کالس بازگو کنید. ٣ درباره این مصراع حافظ )دیو چو بیرون رود فرشته درآید( که در سال ١٣٥٧ بسیار مشهور بود گفت وگو کنید. فعالیت های نوشتاری ١ نوع نثر )ساده ادبی( جمله های زیر را مشخ ص کنید. الف( امام خمینی )ره( سرانجام در شبی غم بار و تلخ به خدا پیوست. ب( آن روزها مل ت یک آموزگار یک معل م و یک استاد داشت و او کسی جز امام خمینی )ره( نبود. ج( امام خمینی )ره( در هفت سالگی توانست قرآن را ختم کند. د( همه به فرمان امام در کوچه ها و خیابان ها تظاهرات می کردند. 137

138 درس امال فرصتی است برای ارزش یابی مهارت های»گوش دادن«و»نوشتن«. معل م می تواند در امالی کالسی تصحیح امال را به دانش آموزان واگذار نماید و آنها را هدایت و نظارت کند. این عمل به یادگیری عمق بیشتری می بخشد. ٢ برای هریک از واژه های زیر دو هم خانواده بنویسید. مظلوم: جذ اب: قدرت: محبوب: ٣ با حرف های درهم ریخته زیر حداقل چهار کلمه بنویسید. )ت ی د ب ع ا( الف: ب: ج: د: ٤ بن ماضی فعل های زیر را بنویسید. رسیدند گرفتی گریختید گذشتیم جمله ها را با کلمات مناسب به یکدیگر پیوند دهید. مطالب زائد را از نوشته حذف کنید و از تکرار بیهوده پرهیز نمایید. ٥ با کلمه ها و ترکیب های زیر جمله های جدید بسازید: حوزه علمی ه: )جمله خبری( سیمای جذ اب: )جمله عاطفی( مظلوم: )جمله امری( تأسیس: )جمله پرسشی( ٦ درباره مصراع»دیو چو بیرون رود فرشته درآید«یک بند به نثر ساده بنویسید. ٧ متن زیر را بخوانید و جمله ها را با کلمه های مناسب به یک دیگر پیوند دهید. مردی در جنگل گردش می کرد. از مد تی با خشم و ناراحتی به خود گفت: چه بد شد! این همه راه آمده ام جنگل را تماشا کنم مگر شاخ و برگ درخت های اطراف می گذارند آرزویم برآورده شود! ٨ ضرب المثل»خانه ظالم به اندک فرصتی ویران شود«را در سه سطر توضیح دهید. 138

139 روان خوانی مرخصی به تمام افراد گ ردانمان از جمله خودم پانزده روز مرخصى داده بودند. وقتى آمدم خانه دىدم اگر به آقاىم و مخصوصا ننهام بگوىم که مرخصى آمدهام و باىد بعد از پانزده روز برگردم جبهه دىگر مرا ول نخواهند کرد. چه بسا مرخصى را به کامم تلخ کنند و آخر سرهم ننهام نگذارد برگردم. براى همىن هر وقت سؤال مىکردند که:»باز هم به جبهه مىروى ىا نه ىا تسوىه گرفتهاى «در جواب ىا مىخندىدم ىا حرف را عوض مىکردم و مىگفتم:»چرا امسال درختمان مىوه کم داده است «و ىا»اتاق چه قدر پشه دارد!«ىا»خوردنى دارى ننه «و از جواب دادن طفره مىرفتم. ولى آخر تا کى باألخره باىد مىفهمىدند. پانزده روز مرخصىام مثل باد گذشت. دىگر زمان رفتن بود. آن روز صبح باىد ساعت نه جلوى در پادگان بودىم تا از همانجا به جبهه اعزام شوىم. خوب به ىاد دارم وقتى از خواب بلند شدم عزا گرفته بودم که چه طور به ننهام بگوىم که باىد به جبهه برگردم. الحمدلل ه آقاىم صبح زود مثل هر روز رفته بود دکان. دست و صورتم را شستم نان و چاىى را خوردم و منتظر موقعى ت مناسب شدم. سر ىک فرصت خوب که ننهام رفت سبزى بخرد ساکم را برداشتم و مشغول جمعکردن لباسهاىم شدم. هول بودم. داشتم تند تند لباسها و کتابهاىم را توى ساک مىگذاشتم که ننهام پاورچىن پاورچىن باالى سرم حاضر شد و گفت: کجا جا خوردم. گفتم: براى مد ت کوتاهى مىخواهم بروم اىن بغل مغلها ننهام که از دست من کلکهاى زىاد و جورواجورى خورده بود با سوءظن نگاهم کرد و گفت: براى ىک مد ت کم! 139

140 گفتم: آره! پس حق ندارى بىشتر از ىک شلوار و ىک پىراهن ببرى. براى چى مگر مى خواهى هر دقىقه لباس عوض کنى و پز بدهى راست بگو بچ ه کجا مى خواهى بروى روى کف اتاق ىک عالمه شلوار جوراب کت و ولو شده بود. همىن جور که لباس هاىم را 140

141 سوا مى کردم و تند تند توى ساک مى گذاشتم گفتم: مى دانى راستش کمى م ن و م ن کردم دىدم هوا پس است و جاى ماندن نىست. دسته ساک را سفت توى مشتم گرفتم ىک مرتبه مثل فنر از جا پرىدم و دوىدم طرف در حىاط تا به کوچه فرار کنم. ام ا ننه ام دستم را خواند و زودتر دوىد طرف در حىاط و کلون را انداخت و پشت به در مثل شىر ژىان اىستاد. دهانم از تعج ب بازمانده بود. خودمانىم ننه ام ىک پارچه چرىک بود و ما خبر نداشتىم ها! ننه به حرف آمد و گفت: اىن بغل م غل ها مى خواستى بروى آره تو گفتى و من باور کردم! سه ماه جبهه بودى بس است! به اندازه خودت ثواب برده اى! دىگر نوبت آنهاىى است که بچ ه هاىشان را الى پنبه خوابانده اند به ساعت نگاه کردم. نزدىک هشت بود. گفتم: ننه جان! تو را خدا ولم کن بگذار مثل بچ ه آدم خداحافظى کنم و بروم. ننه ام از توى آستىنش کلىدى بىرون آورد و در حىاط را قفل کرد و گفت: نمى گذارم! ننه! در را قفل نکن! خوب است خدا سر پل صراط ىقه ات را بچسبد و در بهشت را به روىت قفل کند و بگوىد: نمى گذارم بروى آره خوب است ننه ام که گوشش از اىن حرف ها پر بود گفت: اگر او خداست که قربان کرمش بروم اىن کار را نمى کند. به تو هم مربوط نىست که توى کارش دخالت کنى. هى صحبت کردم و گفتم: ننه ساعت را ببىن! دىر شد! فالن است بهمان است. دىدم گوشش به اىن حرف ها بدهکار نىست. همىن طور که با صحبت هاىم سرش را گرم مى کردم بندهاى پوتىنم را هم بستم و آنها را انداختم گردنم و در ىک لحظه از جا پرىدم. ساکم را از سر دىوار پرت کردم توى کوچه و مثل گربه درخت خانه مان را گرفتم و رفتم باال. از آنجا خودم را به لبه دىوار رساندم. روى چىنه دىوار اىستادم و توى کوچه را نگاه کردم. دىدم ىکى از همساىه هاىمان سرش را گرفته است و دارد ناله مى کند. کل ه اش را بلند کرد ساک را نشانم داد و گفت: خدا گردنت را بشکند! اىن ساک مال تو بود زدى توى سرم گفتم: مى بخشىد. از دستم در رفت. و حسابى عذرخواهى کردم. ننه ام از توى حىاط هى داد و بىداد و ناله و نفرىن مى کرد. روى لبه دىوار نشستم و همىن طور که پوتىن هاىم را مى پوشىدم گفتم: ننه جان! حاال که دارم مى روم حاللم کن. 141

142 تا اىن حرف را زدم عصبانى شد و گفت: بىا پاىىن! به خدا شىرم را حرامت مى کنم! بعد آرام شد و با مهربانى گفت: آخر فکر من بدبخت را هم بکن بىا پاىىن آفرىن! گفتم: بچ ه گول مى زنى ننه ببىن من رفتم از سرم بگذر. اگر بدى خوبى دىدى حالل کن. زندگى است دىگر ىک وقت دىدى ىک تىر آمد و جاىى براى نشستن غىر از سر و کل ه من پىدا نکرد. ننه ام جوش آورد. جارو را توى هوا تکان داد و با فرىاد گفت: تو که هنوز پانزده سالت نشده دهانت بوى شىر مى دهد. 142

143 ننه ارواح رفتگانت داد نزن! بد است! مردم مى گوىند چه خبر شده است! تا ىادم نرفته بگوىم که از جانب من آقا و بقى ه فامىل و هر کسى را که دوست دارى سالم برسان. بگو وقت نشد خداحافظى کنم. بندهاى پوتىنم را بستم و گفتم: خوب ننه دىگر وقت خداحافظى است. بغض ننه ام ترکىد و اشک هاىش راه افتاد. گفت: چرا اذى تم مى کنى با اىن کارهاىت جگرم را خون کردى! دلم نمى آمد ولش کنم و بروم. مى خواستم باىستم و باهاش کمى حرف بزنم. دىدم او همىن طورى که دارد گرىه مى کند دنبال کلىد خانه هم مى گردد. فهمىدم نقشه کشىده است تا گىرم بىندازد. مثل رعد از سر دىوار پرىدم پاىىن. ساک را روى کولم انداختم و دوان دوان رفتم طرف خانه عب اس و بقى ه ب رو بچ ه ها. ساعت تقرىبا نه بود که به پادگان رسىدم. آنجا غوغاىى بر پا بود. توى جمعى ت به اىن طرف و آن طرف سرک مى کشىدم که ببىنم آقا و ننه ام آمده اند ىا نه. الحمد لل ه نىامده بودند. دىگر رفتنى شده بودم. با خودم گفتم:»دزفول که رسىدى ىک تلفن به آقا بکن و همه چىز را به او بگو.«سوار اتوبوس شدىم تا ما را به راه آهن ببرند. حرکت که کردىم نفس راحتى کشىدم. دىگر خرم از روى پل گذشته بود. اتوبوس جلوى در راه آهن نگاه داشت. پىاده شدىم و رفتىم طرف قطار. خواستم سوار قطار بشوم که صداى آشناىى به گوشم خورد. سرم را برگرداندم. از صحنه اى که دىدم چىزى نمانده بود غش کنم. آقاىم و ننه ام و ننه بزرگم به همراه عمو و داداش ها و خواهرهاى قد و نىم قدم و خالصه ىک اىل آدم آنجا روبه روى من همه گوش تا گوش اىستاده بودند. چند نفرى هم به خىال اىنکه صف سوار شدن به قطار بعدى است رفته بودند توى صف و اىستاده بودند. بى اختىار اىستادم و به آن منظره نگاه کردم. آقاىم گفت: بىا بىا اىنجا! مى ترسىدم جلو بروم هجوم بىاورند و برىزند سرم و دست و پاىم را ببندند و ببرند خانه. گفتم: از همىن جا خداحافظى مى کنم وقت کم است. آقاىم که موضوع را فهمىده بود گفت: نترس! کارى باهات ندارىم. آمده اىم باهات خداحافظى کنىم. تو بى معرفت که نىامدى. آهسته و با ترس و لرز رفتم جلوى ننه ام اىستادم. چشم هاى ننه ام پر از اشک بود. به من نگاه کرد و گفت: بىا بروىم بچ ه! به خودت رحم نمى کنى به ما رحم کن بعد رو به آقاىم کرد و گفت: تو هم ىک چىزى بهش بگو! همىن جور ناىست! آقاىم کالهش را کمى عقب داد جلوى سرش را خاراند و گفت: خودش عقل دارد مى فهمد. 143

144 مادرم با عصبانى ت حرف او را برىد و گفت: خوبه! خوبه! با همىن حرفهاىت بود که شىرش کردى. همهاش تقصىر توست. بعد زد زىر گرىه و آقاىم را نشان داد و گفت: بچ ه! حرفهاى آقاىت را ول کن گوش نده. کمک به ننه هم خودش ىک جبهه است بىا بروىم. آقاىم با خنده رو به ننهام کرد و گفت: بس است زن! اىن قدر آب غوره نگىر! ننهام برگشت و چپ چپ به او نگاه کرد. آقاىم خندهاش را خورد و دىگر حرف نزد. ننهام دوباره صحبت را از سر گرفت. بلندگوى راهآهن اعالم کرد که»قطار تهران اهواز هم اکنون از روى سک وى در حال حرکت است. از مسافران عزىز «گفتم: ننه دارد دىر مىشود باىد بروم. بعد دست به گردنش انداختم و صورت خىس از اشکش را بوسىدم. ننهام که مىدىد حرفهاىش در من اثر نکرده گفت: اگر اىن همه روضه را براى سنگ مىخواندم دلش آب مىشد و گرىه مىکرد ولى تو و حرفش را خورد. روىم را بوسىد. بعد بقچه کوچکى را به من داد و گفت: ىک خرده خوردنى است براى توى راهت گذاشتهام. بقچه را گرفتم و به طرف آقاىم رفتم تا با او خداحافظى کنم. همانطور که با او روبوسى مىکردم مواظب حرکاتش هم بودم که ىکبار دست نىندازد مچ ىا گردنم را بچسبد و برم گرداند خانه. تند ماچ مىکردم و سرم را عقب مىآوردم. آقاىم که گوىا بو برده بود گفت: دارى دعوا مىکنى ىا روبوسى آخر کل ه خراب! بىخداحافظى سرت را مىاندازى پاىىن مىروى حاال! اگر ننه عب اس راهنماىى نمىکرد و دم پادگان به ما نمىگفتند که مىآىىد اىنجا کجا پىداىت مىکردم بعد سرم را بوسىد و گفت: نامه نامه ىادت نرود! اگر توانستى از تلفن هم کوتاهى نکن. با ىک ىک افراد خداحافظى کردم. رفتم سوار قطار بشوم که ننهام صداىم زد و گفت: مواظب خودت باش بچ ه! سرما ندهى خودت را! از غذاىت هم کم و کسر نگذار. توى حمله ى ن اىدىه م «1 را زىاد بخوان تا انشاءالل ه دشمنانت کور بشوند سپردمت به خدا. هم»و ج ع لنا م ن ب سوار قطار شدم. قطار سوتى کشىد و آرام آرام به راه افتاد. ننهام دوباره زد زىر گرىه. آقاىم آرام به دست او زد و چىزى گفت. ننهام در حالى که اشک از چشمهاىش جارى بود لبخندى زد. قطار از آنها دور و دورتر مىشد. صداى آقاىم توى بقى ه سر و صداها گم شد داشت ىک چىزى مىگفت. صرون )آىه 8 از سوره ىس ) در برابر آنان سد ى و در پشت سرشان ف ه م الى ب ه م س د ا ف ا غ شىنا م و م ن خ ل ف ه ى ن ا ى دی ه م س د ا 1 و ج ع ل نا م ن ب هم سد ى نهادهاىم و بر دىدگان آنان پردهاى افکندهاىم که نمىتوانند ببىنند. 144

145 قطار رفت و رفت. دىگر آقاىم و ننه ام به اندازه ىک نقطه شده بودند. نقطه اى که تمام قلبم را گرفته بود. اشک هاىم روان شدند. دست خودم نبود که گرىه مى کردم. باد گرم دست خود را بر صورت و چشم هاىم مى کشىد. انگار مى خواست اشک هاىم را پاک کند تا دىگران اشک هاىم را نبىنند. آن قدر نگاه کردم تا محو طه راه آهن با قطارها و واگن هاى بارى اش از نظرم محو شدند. به کوپه مان برگشتم. بچ ه ها شلوغ مى کردند و کوپه را روى سرشان گذاشته بودند. از دلم غم را هل دادم بىرون و مشغول صحبت و شوخى با بچ ه ها شدم. محم د رضا کاتب درک و دریافت ١ پیام این داستان چیست ٢ یک بسیجی نوجوان چگونه می تواند در پاسداری و سازندگی کشور سهیم باشد 145

146 146

147 درس آزاد درس آزاد روان خوانی: چرا زبان فارسی را دوست دارم 147

148 د رس چهاردهم آزاد 148

149 149

150 خودارزیابی دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل نکتۀ دوم

151 کارگروهی فعالیت های نوشتاری

152 د رس پانزدهم آزاد 152

153 153

154 154

155 155

156 156

157 157

158 روان خوانی 158 چرا زبان فارسی را دوست دارم پاسخ من به کسی که از من می پرسد چرا زبان فارسی را دوست داری چه می تواند باشد نخست می باید بگویم دوست داشتن لفظ مناسبی برای بیان این دلبستگی نیست و به جای آن بهتر است از عشق ورزیدن استفاده کنم. ام ا چرا به زبان فارسی عشق می ورزم پاسخ من این است که زبان فارسی نه فقط مرا به فارسی زبانان جهان و ایرانیان معاصر و هموطنانم پیوند می دهد و موجب همدلی و همزبانی من با آنان می شود که مرا با گذشته ها نیز همراه و هم نوا و هم آواز می سازد. به کمک زبان فارسی می توانم پای سخن دانشمندان و حکیمانی بنشینم که در طول قرن های گذشته سخنان عالمانه و حکمت آمیز خود را به زبان فارسی بیان کرده و به یادگار گذاشته اند. با زبان فارسی می توانم اندرز استادان اخالق را بشنوم. هم چنین می توانم با فهم معارف و مناجات مؤمنان و عارفان بزرگ دل به آنان بسپارم و به معبود و محبوب آنان ایمان بیاورم و با او راز و نیاز کنم. آری به زبان فارسی عشق می ورزم چون با دانستن این زبان می توانم احساسات و افکار ایرانیان و فارسی زبانان دیروز و امروز را درک کنم و در غم ها و شادی ها و بیم ها و امیدهای آنان شریک شوم و هم چون آنان به آن چه دوست داشته اند مهر بورزم و آن چه را دشمن می شناخته اند دشمن بدارم. این زبان فارسی است که به من توانایی و فرصت می دهد تا ترانه هایی را که مادران در نیمه شب ها در کنار بستر و بالین کودکان خود می خوانده اند بشنوم و نسیم مهربان الالیی آنها را مانند پری لطیف که بر گونه من کشیده می شود لمس کنم. با زبان فارسی با زنان شالی کار در شالیزارهای میهنم هم گام و همدست باشم با پهلوانان در ورزش خانه ها شاهنامه بخوانم و پای بکوبم. زبان فارسی موسیقی دل نوازی است که یک عمر در گوش من خوانده شده و دلم را به وجد آورده است. این زبان به چشم انداز سرزمین من وسعت می دهد و مرا از مرزهای امروز فراتر می برد و با مردمان چین هند پاکستان تاجیکستان و افغانستان یگانه می سازد. احساس می کنم که هرجا فارسی زبانی بوده و هست همان جا وطن من است بلکه خانه من است. زبان فارسی ریشه ای است که با آن به خاک وطنم بسته شده ام و فرهنگ سرزمین خود را با

159 ک ک این ریشه از خاک میمکم و با تغذیه از آن زنده میمانم و میرویم و میبالم و گل میدهم و گل میکنم. آری این چنین است که هر وقت نظم و نثری دلپذیر و شیرین و استوار به این زبان میخوانم و میشنوم شادمان میشوم و زبان بهتحسین میگشایم و هرگاه میبینم زبان یا خط فارسی خوار شده و خدشه و خطری بر آن وارد آمده است غمگین و تلخکام میشوم. حکایت من و زبان فارسی همان است که شاعر گفته است: ک ن م آ ن دل ج ا ب رم «آ ن م هر ب ر ه ا ک ف» ر ب ر ن م دل ز ا ت و و ب ردارم ز ا ت و م هر گ درک و دریافت غال معل ی حد اد عادل 1 برای حفظ و نگاهبانی زبان فارسی چه باید کرد 2 به نظر شما چه چیزهایی زبان فارسی و خط فارسی را تهدید می کند 159

160 160

161 خ دا آ ن مل ت ی را سرو ری داد ش خ و ی دس ت به ر ش ق د ی ت ه ک ت ب ش ن و ا ق ب ال الهوری آدم آهنی و شاپرک ما می توانیم روان خوانی: پیر دانا 161

162 د رس شانزدهم ک آ دم آ ه ن ی و ش پ ا ر دور ش ش ه ج مع ی ی شسگاه ا ی س ت اده ب ود و ل ی ه م ی ا گر چ ه آ دمآ ه نی ق ص ه ما رد ش گ و های غ ا سا ل ن نما ج م ع م ی شسد ند و ت ما شسا ی ش ت ز یادی کرد د. آ دمآ ه نی یلکی غ ا ب ه ت ر ی ن و ج ح ذد ا ب ت ر ن وسا ی ی ل ب ود. م ی ن 162

163 چ ج ب ش چ ب هها و و ت نها ن ما ش ن د ه ن ی ن ج سر ع ب ه ت رکا ج حال ج ب ز ا وان آ گ غرر ترها ن د ی ن ت مر ب ه ب ه ط ر ف ش م یآ مد ند و ح ش ن ز ا وا سر و ب ه نی آ دمآ د. کرد ت و ب ا ت ع ج ج ن گاه م ی ن چ ش م ن ار ن ج ی ر ن گ ش را ب ه ق د چ هم را تکان م یداد. ب ل ک ه ف ق ط س ؤواال تی ک ه غ ا یک ش روع م ی کرد ند: ب دم م یآ ید. ا س م ش ما ن ی ن م ی ت وان س چ ی س ال ب ت ب ه س ؤواال تی ک ه غ ا او م ی شسد ج وا ج ب دهد. وار ک ش ن ار ی روی د ل ب ق ت آ دمآ ه نی ب ا صدای خ ش ن و حغ ر حخر ن ما ن دی ج وا ج م یداد: ت. ا س م م ن تروم اس چ ی زری را دوس شس ت ر غ ا ه مه چ ه ب ی ب ی غ ا ه مه شس ت ر رو غ ن را دوس غ م ی خ ن د ید ند و ب ه فهرس غ ا هر پا س م ردم چ ب پ رس ن د: غ ا آ دمآ ه نی ا ن ج ام د ه م. ش ما ب رای ا ن ج ام دادن چ ه کاری ردس ت ه ن ه ب ه هر سؤوا ل ی ش ن و ت ه شسده ب ود. ب ز ا د یدلک ن ن دگان ب ا ید غ ا سؤوال ش مار ه ن م یآ ید ت چ ی زری اصال ش خ و ت داری و غ ا چ ه ت دارم و غ ا ج ت نی ب ا مر ای ز آ رد لو ت سؤوالها خ ی ره م ی شسد ند ت ا سؤوال ب عدی را ت شسده ا ید م ن ب ا ید هر کاری را ک ه ب را ی ش طر ا ح ی و ب ر نامهر ی ب عد س ؤوال آ حخر پ رس ی ده م ی شسد: ب رای ما ب ز ا د یدلک ن ن دگان غ ا ا ی ن نمای شسگاه چ ه آ ز ر ی و ی دار ید زری شسده ام 163

164 ش ش ش ب رای ش ما آ ز ر وی س ال م تی و شسادی دارم. چ پ ا ی ن ج مله آ حخر را رد حا ل ی ک ه پای ی شسگاه ب ه ز ر ه رد م یآ مد م ی گ ف ت. آ ن غ ک نما حاال دو ب اره ن و ب ب ی د و غ ا ز ش د ت را ب ا ش خ و حا ل ی روی ز می ن م ی ک و ب ر خ ورد ت عد های د ی گر م ی شسد ک ه ج م ع م ی شسد ند و ه مان سؤوالها را م ی پ رس ی د ند. ش ی و پ ا ید ن د م ی خ ع مو ق م ی شسد. ب ه ن آ دمآ ه نی ق ص ه ما ه ر گ غر غ ا ج وا ج دادن ب ه ا ی ن سؤوالها خس ت ه تکان م یداد و ب ع ض ی ق او ت ا ه م ت ی ب ا را چ ش م ن ار ن ج ی ر ن گ ب ک و ی د و ب ه مو ق ع ب ز ا و ی را روی ز می ن م ی مو ذ یان ه چ ش مک م یز د. ی لکی غ ا ش ب ها ش سا ر پ لکی غ ا را ب ه خ ود ج ل ج کرد. ش سا پ ک ر ب ا ل ش پ ج ن ره ب ه دا خ ح ل نمای را ب ر شسگاه آ مد. ن ور ن ار ن ج ی ر نگ چ ش م تروم ت و ج ه او ش های تروم ک شس ی د و ب ا ناام ی دی گ ف ت :»وای چ ه چ ش م ش ی ن ور سردی!«آ دمآ ه نی م ی خ واس ب ی گ و د:»ا ی ن ش رو ن ی ا ی ن ی س ت ت چ ش م م ن اس ت.«و ل ی ف ق ط ت وان س ت ب ج وا ج ش ماره یک را گ و ید: م ی آ ی د. 164 ا س م م ن تروم اس ش سا پ ک ر گ ف ت : ت. پ روان ه ش سا پ ک ر یا ش ج حد ا م ن ه م یک آ دمآ ه نی ب ا ب ر نامه ش خ ود ب ی ز ا ه مه ش ک ه غ ا پ ی شس ت ر رو غ ن را دوس ب پ ره هس ت م. ا س م م ن ب ال ب ا ل ی اس طر ا ح ی شسده ب ود دو ب اره ادامه داد: ت. ت دارم و غ ا ج ت نی ب ا مر ب ای ز آ رد لو ب دم

165 ش ب رو غ ن را ن چ ب را ی ش سا پ ک ر رد ج وا ج گ ف ت : شس ت ر غ ا ه مه غ گا ز دن ب گ ر های ج وان رد خ ت ان ج وط را دوس ب ی م ن شس ی ده ام ت ب ی اورم. آ دمآ ه نی م ی خ واس ج وا ج آ ماده سؤوال ب عدی ب ه سرع آ یا ت و ب گ ر ج وط دوس ب ت گ و ید ک ه شسا ید ت ش روع شسد: ت دارم و ت ا ب ه حال ت داری ا گ ر خوا ه ی م ی ت وا ن م ت ک های غ ا آ ن را چ ی زرهای ت ز ا ه ف کر ب خ و ی ب ا شسد و ل ی نا گهان چ شس ی دن م زره زری ش سدهام ا ن ج ام د ه م. م ن ب ا ید کاری را ک ه ب را ی ش طر ا ح ی و ب ر نامهر ی ش سا پ ک ر گ ف ت : ت ر ف تن رس ی ده غحداحا غ غط تروم ع زر ی»م ت أ اس ف ان ه ق و زر!«ب ی د گ ف ت : غ ر و ن گ ی ن رد حا ل ی ک ه پ اهایآ ه ن ی ن ش را ب ر ز می ن م ی ک و آ دمآ ه نی ب ا صدای ر ی ب رای ش ما آ ز ر وی س ال م تی و شسادی دارم! ش سا پ ک ر گ ف ت : ب ی رون پ غ روا کرد. ب دی ش دا آ دمآ ه نی ب ا ت. چ ش مت کرم و ب عد خ ی ل ی آ رام ب ا ب ا ش ل و غ ا ز د ه نی آ دمآ گ ون ه ب وسهای ب ه پ ج ن ره ب ه ش م ن ار ن ج ی ر ن گ ر ف ت ن ش سا پ ک ر را ت ما شسا کرد و ب رای مد تی ط وال نی ا اس او ب ا خ ود ف کر م ی کرد: ب» ال ب ا ل ی ب ا ه مه ت ما ش سا گران ت فر ش دا م ی کرد ک ه رد ب ر نامه م ن ن ب ود و همی ن ب اع چ ی غر د ی گری ب ود سؤوال ی ها ی ت. ش م ی شسد ج وا ب های م ن غلط ب ا شسد و خ و ج غ ا آ غ ن و ز ج ای ب الها ی ش ن ی ی ا د. او ت ی یک ب ار ه م م را ت ی ن ن ک رد ه ج رد ب ر گ ون ه ام ب ه م ن حا ل تی 165

166 ن ی ی غ ش ش خ و آ ن د م ی دهد صدا ی ش ا اس ب خ و ی رد او ب ه و ج ود آ ورد. غر صدا ک رد!«ا ی ن ا فکار ب س ی ار ش ی ر ی ن ب ود او مرا تروم ع زر ی ی آ دم آ ه نی آ ن ق در غ ا ق مال ت ا ب ا ش سا پ ک ر خ و ش س حال ب ود ک ه اصال م ت و ج ه ب غ ا ز ش دن ردهای نما شسگاه و ن ا ب وه ت ما ش سا گ را نی ک ه ب ه دا خ ح ل آ مده ب ود ند ش ن د. و ق تی ن ا ب وه مردم ب ه سرا غ ش آ مد ند و سؤوالها را یلکی ج سؤوال سوم ه م ج وا و ب ه کرد اه ب ه م ا ت شس او دو سؤوال او ل را ب ا ند ی د یلکی پ رس غعل ط ی داد. ی ل کی غ ا ا فراد ش سر ن اس و مه م ک ه رد حال ب ز ا د ید ک ردن غ ا آ دمآ ه نی ب ود ب ا عص ب ا ن ی او ما را مسخ ره م ی لک ن د! و ب ه سرع ت ب ه ط ر ت م ر ئ ی س آ ن ت ر ف ت ت ا او را غ ا و ض ع ی ت گ ف ت : ت آ دمآ ه نی آ گاه ک ن د. و ل ی آ دمآ ه نیت ز ا ه حا ل ش غ ر او را ت ش و ی ت م ی کرد ند. ج حا آ مده ب ود و ج وا ب های ردس ت و ب ه مو ق ع ی م یداد و ب ز ا د یدلک ن ن دگان خحداحا غ غط! ب ر نامه ش ا ت مام شسد. ت مردم را ب ب ی آ دمآ ه نی ب ا ن ارا ح تی ف کر کرد:»کا ب ال ب ا ل ی م ی ت وان س ن م یدا ن م آ ی ا ا م شس شس ت ر ت ی ن م یلک ن د! ن گرا ن م ب ی م م را غ م یلک ن ن د مط ئ ن م ک ه غ ا م ن تعر ی ن د. ا گر ب فه مد ک ه چ ه ق در ج ه م م یآ ید یا ن ه وای! ا گر خ ش ف ا او را گر ف ته ب ا ش سد«دل آ دمآ ه نی گر ف ت. ا ا س ی ک ه ت ا آ ن مو ق ع ب ه او ت نداده ب ود. دس ام ا ش سا پ ک ر آ مد و ب ا ساده د ل ی ن ج وا کرد: «ب رای ا ی ن ک ه روی شسان ه ت ا ا س ت راح ج حا آ مدهام و ب عد ه م ب دو اره پ غ روا م ی لک ن م. ا ی ن ج حا آ رام و سالک ت اس ت ک نم ب ه ا ی ن ت «. ت «! ب ی رون آ مد:»ا س م م ن تروم اس صدای غر ش ن ما ن دی غ ا آ دمآ ه نی 166

167 غ غ ج ش غ ن کردهام. آ یا ب رارد یا خ واهر داری «و ل ی ش سا پ ک ر م ؤود ب ان ه گ ف ت :»ا س م ت و را ش فرامو ت آ دمآ ه نی ف ق ط ت وان س ب ی غ ا ه مه چ ی ب ع ض ی ج وا ج ش ماره دو را ب دهد: شس ت ر رو غ ن را دوس 167 ت دارم. ودی. را س تی چ را ش سا پ ک ر رد حا ل ی ک ه ب ه او آ یاد وری م ی کرد گ ف ت :»ا ی ن را ب ه م ن گ ف ت ه ب زرها را ت مر ب ا ت کرار م ی لک نی آ یا ا ت ر ف تن اس ق و ب ی خ و ی ل م ی شسوی خ ن ت کرار خس ت ه ت. ت ج وط م ن غ رد یلکی رد خ غ ن و ت ک های ب گ ر ه م ن خوردهام. آ ن خ ف ا ب د ج ح غ رد غ م ن خ ی ل ی گرس ن هام. ه زران شسده ت ا د یدار ب عد غحداحا غ غط تروم ع زر ی آ و ی زر!» پ ش سا پ ک ر ب دو اره ب وسهای ب ر گ ون ه آ دمآ ه نی ز د و ا چ ش م ش رد غ شخ ن ده تر غ ا ز یادی ب ه او ف کر م ی کرد. دو ب اره ب ر م ی گردد! او مرا دوس را ح تی روی شسان هام م ی ش ن ی ب گ و ی م ا گر ب چ ی زری دوس ت شسده ام«. کرد و ب ه سرع چ ک ر ش سا پ نا گهان ت دارد. او دوس ب ی رون پ غ روا ک رد. آ دمآ ه نی ت ا مد ت ج ن ره ب ه ود. رد دل آ ه ن ی ن ش ق ب ل شسده ب ت م ن اس ز م زرمه م ی کرد:»او ت. او ب دو اره ب ر م ی گردد و ب غ ا ه م ب ه ن د. آ یا م ی ت وا ن م یاد ج بگ ی رم ب ه غر کل ما تی ک ه ا زری شسده اس ت وا ن م او ل غ ا او ش ت کر م ی لک نم و ب عد ب ه او م ی گ و ی م ک ه او لی ن کس ی اس پ ج ن ره خ ی ره ما نده ب ود. ش م ن ار ن ج ی ر ن گ ش ب ا ب یص ب ری ب ه ب ر گ شس ت و ل ی ف ر ش ت ار ت ب ا گ ون ه آ دمآ ه نی ب ر خ ورد کرد. فر یاد ز د: او ند ب ال م ن اس ت! تروم او ند ب ال م ن اس ی نامهر ر ب ل ب ق ج ع ی ج ب ود. ب ا ش ت ا ج خ ود را غ ا ت. پ ج ن ره ب ود ب ر ق ی ز د و چ ن د ل ظ ح ه ب عد خ ش ف ا وارد سا ل ن نمای غرد یک سا ی ه ی ا ه ی غ ب ال ب ا ل ی رد حا ل ی ک ه خ ود را ب ه گ ون ه آ دمآ ه نی چ س ب ا نده ب ود ب ا ا ل ت ماس گ ف ت : ت ت ک ه م ن ب ا او ت ر پ ج ن ره ب ه دا خ ح ل پ شسگاه شسد.

168 ب ج ش ش چ ش ن گ ذدار م را خورد! او را آ دمآ ه نی ب ا ش ج اع ت. غر ن. ت و م ی خ واس ت ب ادی رد گلو ا ندا خ ب م ن ق ویت ر ی ن ت گ و ید:»ن ترس ت : گ ف مله ج ج حای ا ی ن و ل ی ب ه ند«رسا ب ج ی س آ و ت کس ی ب ه دارم ذ م ی گ ن د س ت گاه رد ا ی ن نمای شس گاه هس ت م و ا س م م ن تروم اس ش ف ا خ چ رخ ح ی ب ه دور آ دمآ ه نی ز د و ش سا پ ک ر را د ید ک ه ب ا او ح غ ر زر! ا ل ت ماس ب ه آ دمآ ه نی گ ف ت : ق مرا ج م ن ب ا تروم ع زر ی آ دمآ ه نی م ی خ واس زری شسده ب ود: ی نامهر ر ب ل ب ق ج ملهای را گ ف ت ک ه غ ا شس ت ر رو غ ن را دوس ب ی غ ا ه مه ش ف ا خ د ندانها ی ش م ی ز ند ش سا پ ک ر ب غ ا ب ا ب ی رون ب رو و ل ی ب دو اره ب ی گ و د ک ه غ ا ا ی ن ج حا ت ب ا صدای ب ل ن دی ب ه خ ش ف ا ت دارم. را ب ه ش کم ش سا پ ک ر فرو ب رد و ل ی ن ت وان س روی پ ای آ دمآ ه نی ا ف ت اد. ش سا پ ک ر ب ا ناله گ ف ت :»وای ب ا ل م«. خ ف ا چح ر خ ی د و ل ی ن ت وان س وای تروم چ را غ ا م ن م را ق ب ب ب لعد ز ی را ش سا پ ک ر ت او را ن د ی ن ب ار دور آ دمآ ه نی ب ی رون ر ف ت. ش سا پ ک ر گ ف ت : ب ا ل م پاره شسده پ ج ن ره ت ب ال ب ا ل ی را پ ی دا ک ن د و غ ا ن کردی ت آ دمآ ه نی ب ال ف اصله ج وا ج داد: م ن ب ا ید هر کاری را ک ه ب را ی زری ش سدهام ا ن ج ام طر ا ح ی و ب ر نامهر ی د ه م. ب گ و ید. غ ا ج ب وا ی ک ه داده ب ود ب ه شسد ت ناراح ن م ی ت وان س ت شسد و ب د ن ش م ی ل ز ر ید و ل ی چ ی غ ر د ی گری ت 168

169 ب ب ب ال ب ا ل ی روی ز می ن م ی ل ز ر ید و ب ال ب ال م یز د. س ع ی م ی کرد پ غ روا لک ن د و ل ی ف ق ط ث م ل ف ر فره ب ه دور خ ود م ی چح ر خ ی د. ب ا ناله گ ف ت : ت و دوس ت م ن ب ودی چ را ب ه م ن کمک ن کردی ش کا م ی فه م ی دی چ ه آ ی س ب ی ب ه م ن رس ی ده! رد همی ن مو ق ع ب دو اره آ دمآ ه نی ب ا صدای غ شر غژ شر ن ما ن دی گ ف ت : م ن ب ی شس ت ر غ ا ه مه غ ا رو غ ن خ و ش س م م یآ ید م ن ج ت نی ب ا مر ای ز آ رد لو را دوس ن غ ز نان و ب ر یده ب ر یده رد حا ل ی ک ه ب ش اور ن غ ش سا پ ک ر چ ه م ی ی گ و ی ت و دوس ت م ن هس تی و اصال ب رای م ن ناراح ت : گ ف م ی شسد ن ن ی س تی ت ت ندارم. چ ه ق در ب یا اس و خ ش ن هس تی! ب ال ب ا ل ی ک ه د ی گر خحد و ح رلک ت ر چ ت م ی ت وان س ن ک ن د یک ب ار د ی گر ب ا ل ش را ب اال ب رد و خ ی ل ی ی پا ی ن آ ورد و د ی گر ح ر لک تی ن کرد و ب ه آ را م ی گ ف ت : «خحدا ت ن گهدار تروم ع زر ی آ هس ت ه آ حخر را ک شس ی د. آ دمآ ه نی ب ا صدای غر ش ن ما ن دی گ ف ت : ن غ زر «. و ب عد ب ی د آ ن چ م ن ب رای ش ما آ ز ر وی س ال م تی و شسادی دارم! و پاها ی ش را م ح کم ب ه ز می ن ک و ک ه ز می ن ز ر ید و ب عد س ک و مر گ ب اری ب ر سا ل ن نمای ت ن ان شس گاه حا لکم شسد. ش سا پ ک ر روی پ ای آ دمآ ه نی ب دون ح رلک ت غ ردا ک شس ی ده ب ود. کم لکم هوا رو ش ن م ی شسد. ردها ب غ ا ز ش د ند و ب دو اره ب ز ا د یدلک ن ن دگان ک ج ن کاو ب ه سا ل ن آ مد ند و ب غ ا دور او حل ق ه ز د ند. چ ی س ا س م ت و ت : شسد گ ف ش رده ف ش غ ا ن ارا ح تی ود آ دمآ ه نی ف کری ک رد و ق ل ب ت ا ی ن سؤوال ش ماره یک ب 169

170 ی ژ ش ش ش ش سا پ ک ر مرا تروم ع زر ی ن ام صدا ن کرده ب ود. ک س ت ا ب ه حال مرا ب ه ا ی ن غر صدا ک رد ی چ ه زری شسده نداد. سؤواال ب ر نامهر ی یک غ ا ت غ رد س تی ب ه ی چ ه پ ا س او ی چ ه د ی گر ب ز ا وا ن ش غرد. چ ش مک ه م غ مال ف ه را ب ل ن د ن کرد و پا ی ش را ه م ب ر ز می ن ن ب ک و ی د ت ی د ی گر ب ا چ ش م ن ار ن ج ی ر ن گ ش غر گ ر و س ف ی دی آ ن ورد د و آ دمآ ه نی را ب ا آ ن پ و شسا ند ند. روی مال ف ه ش ن و ت ه شسده ب ود: ج ت «. «حخرا ج اس ز ی ر آ ن مال ف ه س ف ی د ک ه ردس دا خ ح ل سا ل ن نمای ب ه ب ی رون ود آ دمآ ه نی سالک ت ب ود و ل ی ش ت ث م ل ک ف ن ب ب و ق تی ب اد غ ا خ ت ج وط و صدای خ شسگاه م ی ز و ید و ب ا خ ود را حه گ لهای رد خ ب گ ر ها ی ش را م یآ ورد صدای ش کس ت ه و آ هس ت های غ ا ز ی ر مال ف ه س ف ی د م یآ مد. ب ه ن ظ ر م یرس ی د ک ه کس ی چ ی زری یاد م یلگ ی رد و دا ی م م ی گ و ید: ب» ال ب ا ل ی ج وط ب ه او آ س ی ج رس ی د«. م ن آ ز اد ناه ی د م: ج م ت ر ل ی ی ن سکای ی و ت ات و 170

171 خودارزیابی 1 چرا آدم آهنی از شاپرک خوشش آمد 2 چرا آدم آهنی پس از مرگ شاپرک به سؤاالت جواب درست نمی داد 3 آخرین جمله درس چه پیامی دارد 4 دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل به این جمله ها توجه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. من فردا نامه را خواهم نوشت. تو فردا نامه را خواهی نوشت. او فردا نامه را خواهد نوشت. ما فردا نامه را خواهیم نوشت. شما فردا نامه را خواهید نوشت. آنها فردا نامه را خواهند نوشت. چنان که می بینید جمالت باال مربوط به زمان آینده یا مستقبل است. به شش ساخت زمان آینده توجه کنید. شش ساخت زمان آینده مفرد خواهم نوشت خواهی نوشت خواهد نوشت جمع خواهیم نوشت خواهید نوشت خواهند نوشت آیا می توانید بن فعل و شناسه فعل آینده را بگویید 171

172 نکتۀ دوم در داستانی که خواندیم شخصی ت های اصلی آدم آهنی و شاپرک بودند. آیا مقصود نویسند ه داستان از آدم آهنی فقط همان آدم آهنی نمایشگاه بوده و مقصود از شاپرک همان شاپرکی که بر درخت بلوط النه داشته است در داستان دریافتید که آدم آهنی ابتدا احساس نداشت. تنها همان چیزهایی را می گفت که از قبل برای او برنامه ریزی شده بود. مشابه آدم آهنی آدم هایی را می شناسیم که احساس و عاطفه ندارند و مثل آدم آهنی رفتار می کنند. در همین داستان شاپرک مهربان است و با عاطفه آدم آهنی را»تروم عزیز«خطاب می کند. او را دوست دارد و نوازش می کند. مثل شاپرک انسان های مهربانی در اطراف ما هستند. داستان نویسان با استفاده از تخی ل و آوردن شخصی ت های غیر انسان ذهن ما را وا می دارند تا شبیه آنها را در جامعه و اطراف خود پیدا کنیم. این گونه داستان ها را»داستان های رمزی و نمادین«می گویند. کارگروهی 1 درباره شخصى ت هاى داستان اىن درس گفت وگو کنىد. 2 ىک داستان نمادىن دىگر در کالس بخوانىد و شخصى ت هاى آن را بررسى کنىد. 3 آخرىن قسمت اىن داستان را در کالس نماىش دهىد. 172

173 فعالیت های نوشتاری 1 ترکیب های وصفی و اضافی را مشخ ص کنید. درخت بلوط احساس خوب افراد سرشناس صدای بلند مرب ای زردآلو اسم من نشانه تنوین به صورت ن خوانده و شنیده می شود ام ا در امال این نشانه به شکل»ا «نوشته می شود. مانند: اصال جد ا مرت با و. برخی از کلمات در گفتار دچار تغییرات تلفظ ی می شوند ام ا در نوشتن شکل مکتوب و نوشتاری آنها باید مورد توج ه باشد مانند: اجتماع مجتبی و. 2 برای هر کلمه یک هم خانواده بنویسید. مطمئن سؤال قص ه توج ه 3 در جمله های زیر نهاد مفعول و متمم را معی ن کنید. شناسنامه ما عمر حقیقی ما را تعیین نمی کند. فرصت های خوب و عزیز می گذرند. دانش آموزان شهید رجایی را دوست داشتند. آفتاب برگل ها و سبزه ها می تابد. 4 فعل های»ایستادند می آید پرسیدند گفت«را به فعل آینده تبدیل کنید. از دیرباز استفاده از نماد در ادبی ات رایج بوده است مثال کبوتر و آب را به ترتیب نماد»صلح و دوستی«و»نور و روشنایی«می دانسته اند. استفاده از»نماد«در نوشته باعث قو ت اثر و تأثیر بخشی بیشتر برخواننده می شود. 5 شخصیت نمادین آدم آهنی را در یک بند توصیف کنید. 6 یک بند بنویسید و واژه های»رودخانه دریا موج قطره«را در آن به کار ببرید. 7 پایان داستان»آدم آهنی و شاپرک«را به سلیقه خود تغییر دهید. 8 درباره ضرب المثل»دوستی با مردم دانا نکوست«یک بند بنویسید. 173

174 ز ش د رس هفدهم م ما م ی ت وا ن ی ن»دو ا«م عل م مدرسه ک و ن ش س ت لگی فرص چحلکی ب ود و دو سال ت ا ب ا ت : ت ش دا ت. م ن ه م ب ه ع ن وان تسه ی ال تی را فرا ه م آ ورم. ب ز ا رس رد کالسها ش رلک ت م ی کردم و سع ی دا ش ت م رد ام ر آ ز مو ش ن ش س ت م. ش سا گردان س خ ت آ ن غ رو ب ه کالس ن»دو ا«ر ف تم و روی ن ی ملک ت ته کالس م ش غعول پ ق ی ب ود ند. ب ه ش سا گرد ک ن ار د س ت م نگاه کردم و د یدم ورق ها را ب ا ج م ال تی ک ه ه مه ب ا «ن م ی ت وا ن م«ر کردن اورا شسروع شسدها ند پ ر کرده اس ت ب ه چ ت و ت ف و ب ال ض ر ب ه ج غرن م. ن م ی ت وا ن م ردس م ن شس ت ر غ ا ه ر ق م را ت ق س ی م ک نم. ب ی ن م ی ت وا ن م عددهای م ن ن م ی ت وا ن م کاری ک نم ک ه مرا دوس م ن ت ش دا ت ه ب ش ا ن د. ما غ ن و ه م ب ا اراده و ج ود و ه او غ ن ص ورق ه را پ ر کرده ب جع ی ب ی ب ه ا ی ن کار ادامه م یداد. ت غ ا ز ج ا ب ل ن د شسدم و روی کا غع ذدهای ه مه ش سا گردان ن گا ه ی ا ندا خ ت م. ه مه کا غع ذدها پ ر غ ا «ن م ی ت وا ن م«ها ب ود. ب ه شسد ت م ش غعول ن و شس ت ن «ن م ی ت وا ن م«اس ت. ب ی ز ن دا م. د یدم ک ه او ه م ب ه شسد ت م عل م ت ص م ی م گ ر ف ت م ن گا ه ی ب ه ورق ه ک ج ن کاو شسده ب ودم. ن م ی ت وا ن م مارد «ج حان«را وادار ک نم ب ه ج ه م عل م ها ب ی ا ید. م ن 174

175 175

176 ب ب ب آ ب ی ن م ی ت وا ن م ل ن را وادار ک نم ب ه ج حای م شس م ن ن س ت م ن م ی دا را ا ی ن ش سا گ ردها و م عل م چ ب ب ی ن ق ب ش ن ی نم و م عا روی آ ورده ب ود ند. س ع ی ک ردم آ رام ت غ ا ح غ ر ت اس ف اده ک ن د. مال ت ش ان ب ه ج حای ت اس ف اده غ ا ج ت کار ب ه ک ج ا م ی ش ک د. م ث ب مال ت من ف ی ت ب ه ج ق ه د ی گر ه م ن و ت شس ن د. خ ی ل یها ی ک غ ه را پ ر کرده ب ود ند و م ی ت خ واس ن د سرا غ ش سا گردان ده د ق ی ن رو د. م عل م گ ف ت : ص غ ه ج حد یدی ب ه مان ی ک غ ه کا ف ی اس ب عد غ ا چ هها خ واس ب ه غ حا ل ی ک ف ش یک ج ع»دو نا«رد ج ع ب ه را ب س چ شپ م ن چ شپ ا ف ت اد و چ هها ه م ز می ن را ک ن د ند. ب ود. غ ه د ی گر را ش روع غ نک ن ی د. ت. غرد او ب رو ند. روی م ی غر ت ک ه کا غع ذدها ش ی ان را ت ا ک ن ن د و ی لکی ی لکی غ م عل م ب چ هها کا غع ذدها ش ی ان را دا خ ح ل ج ع ب ه ا ندا خ ت ن د. و ق تی ه مه کا غع ذدها ج م ع شسد ند ج غبل ش ت آ ن را ز ی ر ز د و همراه ب ا ش سا گردا ن ش ب ی ل ت سر آ ن ها راه اف ت ادم. وسط راه»دو نا«ر ف ت و ب ا یک ب ی رون ر ف ت. غ ا کالس ت. ب عد راه ب ر گ شس ت ش سر راه اف ت اد ند. ب اال حغره ب ه ان تهای ز می ن ب ز ا ی ک ه رس ی د ند ا ی س ت اد ند. ب عد آ ن ها م ی ت خ واس ن د «نم ی ت وا ن م«های خ ود را د ف ن ک ن ن د! ک ن دن ز می ن ده د ق ی چ ون ه مه چ ههای کالس دوس ب ه «ن م ی ت وا ن م«ها را رد آ ن ج حا گ ذدا ت شس ن د و ب ه سرع ع ج ق ه ای طول ک شس ی د ت دا ت شس ن د رد ا ی ن کار ش رلک ت ک ن ن د. و ق تی ک ه م ق داری ز می ن را ک ن د ند ت روی آ ن ک غحا ر خ ت ند. س ی و یک ش سا گرد دور گ ودال ا ی س ت اده ب ود ند. هر ک دام غ ا آ ن ها حد ا ق ل یک ورق ه پ ر غ ا م عل م ان ه م همی ن طور! ود. ش «ن م ی ت وا ن م«رد آ ن گ ودال د ف ن کرده ب 176

177 رد ا ی ن مو ق ع»دو نا«گ ف ت : چ ب هها دس ت های ه مد ی گر را ج بگ ی ر ید و ت سر ان را خ م ک ن ی د. ش ت لک ی ل داد ند و اطاع ش سا گردها ب ال ف اصله حل ق های ما ند ند و»دو نا» س خ نرا نی کرد: دوس ت ان ما غ امرو ت کرد ند. ب عد ه م ب ا سرهای خ م م ن ت ظ ر ج م ع شسدها ی م ت ا یاد و غحاط ره «ن م ی ت وا ن م«را گرا م ی ب ی دار م. او رد ا ی ن ت. م ت أ اس ف ان ه هر ج حا ک ه م یر ف ت ی م نام ند ی ای غ حا لکی ب ا ما ز ن د ل گی م ی کرد و رد ز ن د لگی ه مه ما ض ور ش دا او را م ی شس ن ی د ی م رد مدرسه رد ا ن ج م ن ش هر رد ت ادارا و ت ی رد م ی ان غررگان! ی ا ج ن ک ما 177

178 ب ش ش ا ب ا دی م«را رد ج ی حا گاه ن م ی ت وا ن «ی ع نی «م ی ت وا ن م««خ وا ه م ت وان س ن خحداو د «ن م ی ت وا ن م«را ق ر ی ن ر ح م ی ب ه ت ر ح رلک ت ک ن ن د. آ می ن! فرما ید ک ه ب ی ض ح ور او ب ه سوی آ ن ده فرامو ه نگا م ی ک ه ب ه ا ی ن س خ نرا نی ش گ و ت. ش ی راردها و ب خ واهر یاد او رد ج و ود ب ب ه ک غحا پ رده ا ی م. ال ت ه ت» و «همی ن حاال ش روع خ وا ه م کرد«ب ا ق ی خ واهد ما ند. ت خ ود ک ن د و ب ه ه مه آ ن ی ها ی ک ه ض ور دار ند ق ت در ع ن ا ی چ فه م ی دم ک ه ا ی ن ش سا گردان ه ر گ غر م ی کردم ت ن ی ن ز رو ی را عمر ب ه یاد آ ن ها م یما ند و چ ی زری ب ود ک ه ب رای ه مه ن خواه ن د ک رد. ا ی ن ح رلک ت ش ک و ه م ن د ن ماد ی ن ن ق ش رد ذ ه ن آ ن ها م ی ب س پا یان م را س م م عل م ش سا گردا ن ش را ب ه کالس ب ر گردا ند. ه ن غ و کار م عل م ت مام ش ن ده ب ود. رد آ ن ها ب ا ش ی ر ی نی و آ ش ن و ی ه ت ر ح ی م ج م ی وه م ج ت ر ح ی م «ن م ی ت وا ن م«را ب ر گ زرار کرد ند.»دو نا«روی اعالم زران کرد ت ا رد ت مام طول سال ف و «و کا غع غد را ب االی ت خ ته ی اه آ و ی غ ت ت ن «: م ی ت وا ن م. ت ار ی ت ش سا گردی م ی گ ف ت ن «: م ی ت وا ن م«دو نا ب ه اعالم ی ه ا شساره م ی کرد و ش سا گرد ب ه یاد چ هها ب ما ند. هر ق و ب ه یاد م یآ ورد ک ه «ن م ی ت وا ن م«مرده اس ت و او را ب ه ک غحا پ رده ا ند. ب ا ا ی ن ک ه سالها ق ب ل م ن م عل م»دو نا«ب ودم و او ش سا گرد م ن ب ود و ل ی آ ن غ رو مه م ت ر ی ن ردس ز ن د لگیام را غ ا او گ ر ف تم. حاال سالها غ ا آ ن غ رو گ ش ذد ت ه اس ب گ و ی م ک ه «ن م ی ت وا ن م«ت م ی خ وا ه م ب ه خ ود ت و م ن ق هرو ف و ن «م ی ت وا ن م«و مرا س م ت د ف ی ن او م یا ف تم. ی ه ت ب ه یاد اعالم» ق ش مه غ جم موعه ت داس ان»ن ت ه کل ی ک مورمان غ ا»ما م ی ت وان ی م«ش ن و 178

179 خودارزیابی 1 دانش آموزان چه جمله هاىى روى برگه هاى خود مى نوشتند 2 چرا دونا از دانش آموزان خواسته بود که»نمى توانم«هاى خود را بنوىسند 3 منظور بازرس از جمله»فهمىدم که اىن شاگردان هرگز چنىن روزى را فراموش نخواهند کرد.«چىست ٤ دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل به کلمه های زیر توجه کنید. الف( صیاد کالغ شتاب آسیب ب( بیمناک کتاب ها کتابخانه بزرگ تر گل فروشی کلمات بخش الف و ب چه تفاوتی با هم دارند با کمی دقت درمی یابیم که کلمات بخش»ب«از دو یا چند قسمت ساخته شده اند مثال : بیمناک: بیم + ناک کتاب ها: کتاب + ها کتابخانه: کتاب + خانه بزرگ تر: بزرگ + تر گل فروشی: گل + فروش + ی ولی واژه های بخش الف چنین نیستند و تنها یک قسمت دارند: صیاد کالغ و به واژه های بخش الف»ساده«و به واژه های بخش ب»غیرساده«می گویند. واژه های ساده فقط یک جزء دارند و واژه های غیرساده بیش از یک جزء دارند. 179

180 نکتۀ د وم درس هاىى که در اىن فصل خواندىد از ادبى ات کشورهاى دىگر هستند که به زبان فارسى ترجمه شده اند. شما با ترجمه از سال هاى گذشته آشنا شده اىد مثال آىات قرآن ىا احادىث را با ترجمه فارسى خوانده اىد. به کسى که ترجمه مى کند مترجم مى گوىند. مترجم باىد با دو زبان ىعنى زبانى که از آن ترجمه مى کند و زبانى که به آن ترجمه مى شود کامال آشنا و مسل ط باشد. مترجمان هنگام ترجمه از منابعى مانند فرهنگ لغت دائرة المعارف فرهنگ نامه و استفاده مى کنند. آىا مى توانىد جمله هاى زىر را با استفاده از فرهنگ لغت ترجمه کنىد عربى:»ا ض اع ة ال ف ر ص ة غ ص ة «امام علی )ع( انگلىسى: This story is the last lesson. What is your idea about it? کارگروهی 1 ىک داستان ترجمه شده دىگر را در کالس بخوانىد. 2 درباره شخصى ت هاى داستان»ما مى توانىم«گفت وگو کنىد. 3 ىکى از داستان هاى قرآنى را بخوانید و درباره شخصى ت ها و محتواى آن تحقیق کنىد. فعالیت های نوشتاری 1 واژه های ساده و غیرساده را مشخص کنید و در جدول بنویسید. روز دست ورقه خاکی سخنرانی نمادین شاگرد کاغذ گوش تخته 180 کلمۀ ساده کلمۀ غیرساده

181 کلماتی همچون»بلیت اتو توس اتاق قورباغه «واژه هایی هستند که گاهی به صورت»بلیط اطو طوس اطاق غورباغه و «نیز نوشته می شوند ام ا شکل او ل مناسب تر است. در شکل نوشتاری کلماتی همچون»خواهر خوش خواستن خواهش و «حرفی وجود دارد که خوانده نمی شود. به خاطر سپردن شکل امالیی آنها از نکات مهم امالیی است. 2 ده کلمه مهم امالیی از پنج درس گذشته انتخاب کنید و بنویسید. 3 برای هر یک از کلمه های زیر دو هم خانواده بنویسید. وسط اطاعت رحمت اعالمی ه یکی از راه های ایجاد شناخت و ارتباط میان نوجوانان جهان مطالعه ترجم ه آثار ارزشمند و مناسب کشورهای مختلف است. یکی از اصول ترجمه درک مفهوم و پیام نویسنده در متن مورد ترجمه است. 4 با کلمه ها و ترکیب های زیر جمله بسازید. قرین ابدی جمالت مثبت حرکت نمادین 5 درباره یکی از موضوعات زیر یک بند بنویسید. نامه ای به رئیس جمهور نامه ای به نویسندگان کتاب درسی نامه ای به کودک فلسطینی من می توانم 6 یک بند درباره بیت زیر بنویسید. ک وه اس ت و ف عل ما ن دا یا ن ج هان ب ا ردد یا ن ن داها را صدا ز گ 181

182 7 جدول زیر را حل کنید اصطالحی در رایانه و نام کوچک نویسنده آخرین درس کتاب. 2 نام یکی از کشورهای امریکایی. 3 مادر در عربی. 4 ترجمه فارسی قصور. 5 همان»ا ح د«است. 6 از انواع جمله. 7 این نوع جمله خبری را می رساند. 8 تمن ا درخواست. 9 به معنای نکوهش است. 10 منفی فعل امر. 11 واژه ای که با نام»نیما«پدر شعر نو فارسی می آید. 12 درخت همیشه سبز. 182

183 روان خوانی پیر د ا نا روزى روزگارى مردى با پسر کوچکش در روستاىى زندگى مى کرد. سال ها گذشت. پسر به سن نوجوانى رسىد و در هر کارى به پدرش کمک مى کرد. روزى پدر به او گفت:»پسرم! مى بىنم که خوب از عهده کارها برمى آىى. روزها پشت سرهم مى گذرند جوان ها پىر مى شوند و پىرها هم ضعىف و ناتوان. تو هم به زودى مردى خواهى شد ام ا پدرت سه نصىحت به تو مى کند همىشه آنها را به ىاد داشته باش! او ل اىن که کارى کن در هر روستا خانه اى داشته باشى دوم آن که هر روز کفش نو بپوشى و سوم طورى زندگى کن که همه مردم به تو احترام بگذارند«. پسر با تعج ب پرسىد:»نمى فهمم پدر! چه کار باىد بکنم که در هر روستا خانه اى داشته باشم! مگر مى توانم هر روز کفش نو بپوشم! و چه طور باىد زندگى کنم که همه مردم به من احترام بگذارند «پدر لبخندى زد و گفت:»نگران نباش! چندان هم سخت نىست. او ل اىن که اگر خواستى در هر روستا خانه اى داشته باشى باىد در آنجا دوستى صمىمى و وفادار براى خودت پىدا کنى. دوم اىنکه از شب قبل کفش هاىت را خوب تمىز کن تا هر روز کفش هاى نو بپوشى و سوم اگر هر روز قبل از همه از خواب بىدار شوى و به سر کار بروى مردم به تو احترام خواهند گذاشت«. سال ها گذشت. پسر همان طورکه پدر گفته بود صاحب خانه و کاشانه شد. او هىچ وقت نصىحت هاى پدر را از ىاد نمى برد و زندگى اش به خوبى و خوشى مى گذشت. در آن سرزمىن شاه مغرورى حکومت مى کرد. به فرمان او پىرمردهاى ضعىف و از کارافتاده را به دست جال د مى سپردند تا آنها را از بىن ببرد. روزى رسىد که مرد روستاىى قص ه ما هم پىر شد. پسر او نمى توانست راضى شود که پدرش را به دست جال د بسپارند. اىن بود که زىر شىروانى خانه اش اتاق گرم و کوچکى درست کرد و پدرش را در آن اتاق مخفى کرد. مد تی گذشت. روزى مأموران شاه به خانه پسر آمدند. پرسىدند:»پدرت کجاست «پسر جواب داد:»نمى دانم سه روز است که از خانه رفته و هنوز برنگشته«. مأموران همه جاى خانه را گشتند. به هر گوشه اى س رک کشىدند. انبارى و کاهدان را زىر و رو 183

184 کردند ام ا اثرى از پىرمرد نبود. از همساىه ها پرسىدند. آنها گفتند:»پىرمرد هفته پىش خانه بود ام ا سه روز است کسى او را ندىده «. مأموران گفتند:»وقتى پىرمرد برگشت به ما خبر دهىد «. چند روزى گذشت. مأموران دوباره برگشتند ام ا پسر و همساىه ها با هم ىک صدا گفتند:»پىرمرد از آن موقع که رفته تا حاال برنگشته«. پىرمرد روزها در اتاق کوچک مى ماند. چىزهاى مختلفى مى ساخت و به خانواده اش کمک مى کرد. اگر مشکلى پىش مى آمد او با راهنماىى هاى خود آن را حل مى کرد. پىرمرد همچنان به پسرش راه و رسم موفقى ت و روىاروىى با سختى ها و دشوارى هاى زندگى را آموزش مى داد. راهنماىى هاى پىرمرد سبب شد پسر مورد توج ه همگان قرار بگىرد. مردم با تعج ب مى گفتند:»نکند اىن پسر با ارواح و شىطان سروکار دارد!«اىن شاىعه به گوش شاه رسىد. او فرمان داد:»اىن پسر باىد به نزد من بىاىد. اگر اىن قدر که مى گوىند باهوش باشد طورى مى آىد که نه لباس بر تن داشته باشد و نه بى لباس باشد«. پسر از شنىدن اىن فرمان ناراحت و غمگىن شد. پىرمرد پرسىد:»چه شده چرا اخم کرده اى و ناراحتى چه مشکلى دارى «پسر فرمان شاه را تعرىف کرد. پدر او را دلدارى داد و گفت:»غص ه نخور پسرم. اىنکه مشکل بزرگى نىست. تور بزرگى بردار آن را مثل لباس دور خودت بپىچ و پىش شاه برو. اىن طورى نه لباس بر تن دارى و نه بى لباس هستى«. پسر هم همىن کار را کرد. شاه با دىدن او گفت:»آفرىن! تو فرمان مرا درست انجام داده اى «. و دستور داد با غذاى خوب و خوشمزه اى از پسر پذىراىى کنند. بعد گفت:»ده تخم مرغ پخته به تو مى دهم. سه هفته هم فرصت دارى آنها را به صورت جوجه به من برگردانى. حاال برو!«پسر با ناراحتى به خانه برگشت. پدر پرسىد:»شاه چه گفت «پسر جواب داد:»شاه او ل خىلى از من تعرىف کرد ام ا بعد فرمان عجىبى صادر کرد«. پدر گفت:»بگو ببىنم فرمان او چه بود شاىد بتوانم کمکى بکنم. از قدىم گفته اند ىک عقل خوب است و دو عقل بهتر«. پسر گفت:»شما نمى توانىد کمکى کنىد. شاه گفته از تخم مرغ پخته جوجه درآورم. آخر مگر مى شود «184

185 پدر او را دلدارى داد و گفت:»نگران نباش پسرم! اگر درست و عاقالنه عمل کنى اىن مشکل هم حل مى شود. حاال بىا اىن تخم مرغ هاى پخته را بخورىم. موقعش که رسىد با کوزه اى پر از ارزن پخته پىش شاه برو. بگو ارزن هاى پخته را بکارند تا هر وقت جوجه ها سر از تخم مرغ هاى پخته درآوردند از دانه هاىى که از ارزن پخته سبز شده بخورند«. پسر و پدر تخم مرغ ها را خوردند. پسر با کوزه اى پر از ارزن پخته پىش شاه رفت. گفت:»قربان! دستور بدهىد اىن ارزن هاى پخته را بکارند. جوجه ها که از تخم مرغ هاى پخته درآمدند اىن ارزن ها را که از ارزن پخته سبز شده مى خورند و گرسنه نمى مانند«. شاه بسىار تعج ب کرد و با خودش گفت:»عجب پسر باهوشى است! ام ا من از او زرنگ تر هستم«. به پسر گفت:»آفرىن بر تو که فرمان هاى مرا خوب و درست انجام مى دهى. سه روز دىگر پىش من برگرد نه پىاده و نه سواره با پىش کشى و بدون پىش کش. اگر فرمان مرا درست انجام دادى انعام بسىار خوبى مى گىرى. اگر نه خونت به گردن خودت است«. پسر که خىلى ترسىده بود با رنگى پرىده به خانه برگشت. پدر با نگرانى پرسىد:»چه ات فاقى افتاده چه بدبختى تازه اى بر سرمان آمده «پسر گفت:»شاه مى خواهد مرا بکشد. اىن بار دىگر نمى توانم نجات پىدا کنم. او او ل از من تعرىف کرد ام ا بعد فرمان جدىد و بسىار مشکلى صادر کرد. شاه امر کرد سه روز دىگر به دىدنش بروم نه پىاده و نه سواره با پىش کشى و بدون پىش کش. و اگر دستورهاىش را اجرا نکنم مرا از بىن خواهد برد«. پدر باز او را دلدارى داد و گفت:»نگران نباش! براى هر مشکلى راه چاره اى هست. حاال شامت را بخور و برو بخواب «. صبح روز بعد پىرمرد پسرش را از خواب بىدار کرد و گفت:»بىا تا به تو بگوىم چه کار کنى «. پسر نزدىک ظهر به خانه برگشت. همان طورکه پدرش خواسته بود بلدرچىن و خرگوش زنده اى با خود آورد. پدر گفت:»پس فردا که به دىدن شاه مى روى طنابى به گردن خرگوش بىنداز و سرطناب را به پاىت ببند. طورى راه برو مثل اىن که سوار خرگوش شده اى. بلدرچىن را هم زىر لباست مخفى کن تا کسى آن را نبىند «. پىرمرد به او ىاد داد که چه کار کند. پسر به وعده گاه رفت. شاه تا چشمش به او افتاد دستور داد زنجىر سگ ها را باز کنند. فکر کرد حاال پسر را تکه تکه خواهند کرد. 185

186 پسر با دىدن سگ ها طناب خرگوش را باز کرد. خرگوش فرار کرد. سگ ها به دنبالش دوىدند و بدون اىنکه کارى به پسر داشته باشند دور شدند. پسر شاه را روى بالکن دىد. با غرور گفت:»من فرمان شما را انجام دادم. نه پىاده آمدم و نه سوار بر اسبى شدم. اىن هم پىش کش «با گفتن اىن حرف پسر بلدرچىن را از زىر لباسش درآورد و آن را به سوى شاه دراز کرد. شاه مى خواست بلدرچىن را بگىرد ام ا پسر دست خود را باز کرد و پرنده به هوا پرىد. پسر گفت:»با پىش کشى و بدون پىش کش. درست همان طورکه فرمان داده بودىد«. شاه گفت:»آفرىن! اىن کار را هم خىلى خوب انجام دادى. حاال بگو پدرت کجاست اگر راستش را گفتى ا نعام خوبى به تو مى دهم. اگر نه دستور مى دهم جال د تو را از بىن ببرد«. پسر جواب داد:»پدرم مرا بزرگ کرده بود. به من زندگى و عقل و هوش داده بود. نمى توانستم او را به دست جال دان شما بسپارم. اىن بود که در خانه ام اتاق کوچکى ساختم. او را در آنجا مخفى کردم. پدرم زحمت و ناراحتى براى من ندارد. حت ى با راهنماىى ها و نصىحت هاىش کمک زىادى به من مى کند«. بعد براى شاه تعرىف کرد که چه طور با راهنماىى پدرش دو سال محصول خوبى برداشت کرده بود درحالى که همساىه ها غل ه اى درو نکرده بودند. پسر گفت:»پدرش براى او از همه چىز با ارزش تر است. اگر او نباشد زندگى براىش فاىده اى ندارد«. شاه پرسىد:»آىا پدرت در انجام فرمان هاىى که داده بودم به تو کمک کرده بود «پسر جواب داد:»من نمى توانستم بدون کمک پدرم به دستورهاى مشکل شما عمل کنم«. شاه با خود فکر کرد:»اىن حرف درستى است. پىران بسىار دانا هستند. باىد از وجودشان استفاده کرد «. به اىن ترتىب شاه فرمان قبلى خود را که در باره کشتن افراد پىر صادر کرده بود لغو کرد و پدر و پسر را گرامى داشت.»ق وى سفىد«برگردان: فتح الل ه دىده بان درک و دریافت ١ به نظر شما راز پیروزی های پسر جوان چه بود ٢ چگونه رفتار کنیم که مورد احترام دیگران باشیم 186

187 نیایش خداوندا به حق نیک مردان مکن ما را از این درگاه محروم زبانی ده که اسرار تو گوید دلم در آتش غفلت مسوزان کنونگردستگیری جایآنهست مکن دورم ز نزدیکان درگاه تو را خوانم به هر رازی که خوانم که احوال ب د م را نیک گردان چو گنجشکان مران ما را ازین بوم روانی ده که دیدار تو جوید به معنی شمع جانم برفروزان که گر دستم نگیری رفتم از دست به راه آور مرا کافتادم از راه تو را دانم به هر چیزی که دانم گل و نوروز خواجوی کرمانی 187