متفه ۀیاپ هط سوتم ل وا ۀرود

Transcription

1 پایۀ هفتم دورۀ او ل متوس طه

2 وزارت آموزش و پرورش سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی نام کتاب: فارسی پایۀ هفتم دورۀ او ل متوسطه 101 پدیدآورنده: سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی مدیریت برنامه ریزی درسی و تألیف: دفتر تألیف کتاب های درسی عمومی و متوسطه نظری شناسه افزوده برنامه ریزی و تألیف: مدیریت آمادهسازی هنری: شناسه افزوده آماده سازی: نشانی سازمان: ناشر: چاپخانه: سال انتشار و نوبت چاپ: چاپ پنجم 1396 عباسعلی وفایی حسن ذوالفقاری شهین نعمت زاده حسین قاسم پورمقدم سپیده خلیلی حاتم زندی فریدون اکبری ش لدره منوچهر علی پور معصومه نجفی محمد نوریان شهناز عبادتی فرح نجاران علی اکبر روشندل و ابراهیم هداوند میرزایی )اعضای شورای برنامه ریزی( فرىدون اکبری ش لدره حسىن قاسم پورمقد م معصومه نجفی محمد رضا سنگری علیرضا چنگیزی و زهرا سلطانی مطلق )اعضای گروه تألیف( حسن ستایش )ویراستار( اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی لیدا نیک روش )مدیر امور فنی و چاپ( مجید ذاکری یونسی )مدیر هنری( سید علی موسوی )نگاشتار گر)طراح گرافیک( طراح جلد( غزاله نجمی علی نجمی ( صفحه آرا( ثنا حسین پور مانلی منوچهری عطیه مرکزی هدی حدادی فاطمه رادپور امیر نساجی حسین آسیوند مهکامه شعبانی رامک پژمان پور سحر خراسانی مریم طباطبایی ندا عظیمی و علی نامور)تصويرگران( سی ده فاطمه محسنی زهرا ایمانی نصر سیف الله بیک محمد دلیوند علیرضا ملکان سپیده ملک ایزدی حمید ثابت کالچاهی فاطمه رئیسیان فیروزآباد )امور آماده سازی( تهران: خیابان ایرانشهر شمالی ساختمان شمارۀ ٤ آموزش و پرورش )شهید موسوی( تلفن: ٩ ٨٨٨٣١١٦١ دورنگار: ٨٨٣٠٩٢٦٦ کد پستی: ١٥٨٤٧٤٧٣٥٩ وبگاه: و شرکت چاپ ونشر کتاب های درسی ایران: تهران کیلومتر ١٧ جادۀ مخصوص کرج خیابان ٦١ )داروپخش( تلفن: ٥ ٤٤٩٨٥١٦١ دورنگار: صندوق پستی: ١٣٩ ٣٧٥١٥ شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران»سهامی خاص«کلیه حقوق مادی و معنوی این کتاب متعلق به سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش است و هرگونه استفاده از کتاب و اجزای آن به صورت چاپی و الکترونیکی و ارائه در پایگاه های مجازی نمایش اقتباس تلخیص تبدیل ترجمه عکس برداری نقاشی تهیه فیلم و تکثیر به هر شکل و نوع بدون کسب مجوز ممنوع است و متخلفان تحت پیگرد قانونی قرار می گیرند. ISBN شابک ٧٨

3 فرزندان عزیزم امید است با نشاط و خر می درسهایتان را خوب بخوانید و در همان حال به وظایف اسالمی که انسانها را میسازد عمل کنید و اخالق خود را نیکو کنید و اطاعت و خدمت پدران و مادرانتان را غنیمت شمارید. امام خمینی)رحمة الل ه علیه( 3

4 توج ه: به همراه این کتاب لوح فشرده»کتاب گویا«هم آماده شده است که الزم است در آموزش و خوانش متون از آن استفاده شود. فهرست مقد مه ستاىش: یاد تو...9 فصل او ل: زیبایی آفرینش...11 درس او ل: زنگ آفرینش...12 حکایت: اندرز پدر...17 درس دوم: چشمه معرفت...18 روان خوانی: ک ژال فصل دوم: شکفتن...31 درس سوم: نسل آینده ساز...32 شعر خوانى: توفیق ادب...36 درس چهارم: با بهاری که می رسد از راه زیبایی شکفتن فصل آزاد: ادبیات بومی )١(...43 درس پنجم:...44 شعرخوانی:

5 فصل سوم: س بک زندگی درس ششم: قلب کوچکم را به چه کسی بدهم...50 درس هفتم: علم زندگانی...58 حکایت: دعای مادر...64 درس هشتم: زندگی همین لحظه هاست...65 روان خوانی: سفرنامه اصفهان...70 فصل چهارم: نام ها و یادها...79 درس نهم: نصیحت امام )ره( شوق خواندن...80 درس دهم: کالس ادبیات مرواریدی در صدف زندگی حسابی فرزند انقالب شعرخوانی: گ ل و گ ل...96 درس یازدهم: عهد و پیمان عشق به مردم رفتار بهشتی گرمای محب ت فصل پنجم: اسالم و انقالب اسالمی درس دوازدهم: خدمات متقابل اسالم و ایران شعرخوانی: رستگاری درس سیزدهم: ا سوه نیکو حکایت: چراغ درس چهاردهم: امام خمینی )ره( روان خوانی: مرخصی فصل آزاد: ادبیات بومی )٢( درس پانزدهم: درس آزاد روان خوانی: چرا زبان فارسی را دوست دارم

6 6 فصل ششم: ادبیات جهان درس شانزدهم: آدم آهنی و شاپرک درس هفدهم: ما می توانیم روان خوانی: پیر دانا نیایش واژه نامه اعالم: اشخاص آثار مکان ها فهرست کتاب های متناسب با برنامه درسی فارسی فهرست منابع

7 7 مقد مه سخنى با دبىران گرامی پروردگار حکیم را سپاس میگوییم که توفیق داد تا در پناه لطف و رحمتش تألیف فارسی پایه هفتم دوره او ل متوس طه بر پایه تازهترین دستاوردهای آموزشی در زمینه آموزش زبان به فرجام برسد. امیدواریم آموزش مهارتهای خوانداری و مهارتهای نوشتاری به رشد و شکوفایی زبان و ادب فارسی و تربیت بایستهتر یاری رساند و به گشایش کرانههای امید و روشنایی فراروی نوجوانان و آیندهسازان ایران عزیز بینجامد. برای اجرای نیکوتر این برنامه توج ه شما همکاران ارجمند را به نکات زیر جلب میکنیم: این کتاب در دو بخش به آموزش و تقویت مهارتهای زبانی و ادبی میپردازد و با کتابهای فارسی دوره ابتدایی پیوستگی دارد به همین روی الزم است همکاران ارجمند از ساختار و محتوای کتابهای دوره پیش آگاهی داشته باشند. در بخش مهارتهای خوانداری میباید به ویژگیهای گفتاری و آوایی زبان فارسی همچون لحن تکیه آهنگ و دیگر خ رده مهارتها بهطور مناسب توج ه شود. فع الیتهای نوشتاری بهگونهای طراحی و سازماندهی شدهاند تا آموزش و یادگیری آموختهها و کاربرد صحیح آنها بهدرستی محقق شود. توج ه به اهداف آموزشی هر یک از تمرینها ضروری است. رویکرد آموزشی کتاب رویکرد فع الیت بنیاد و مشارکتی است بنابراین طر احی شیوههای جدید آموزشی بهکارگیری روشهای همیاری و گفتوگو توصیه میشود. حضور فع ال دانشآموزان در فرایند یاددهی یادگیری کالس را سرزنده و با نشاط و آموزش را پویاتر میسازد و به یادگیری عمق میبخشد. فع الیتهای نوشتاری تمرینی برای تثبیت و تقویت محتوای خوانداری کتاب است. آموزش این دو بخش پابه پای هم صورت میگیرد تا مهارتهای الزم هر دو پهنه هماهنگ و متناسب با یکدیگر تقویت و پرورده شود. از شرح و بیان مطالب اضافی که به انباشت دانش و خستگی ذهنی دانشآموزان منجر میشود باید پرهیز کرد. این موضوع بهویژه در نکتههای زبانی و ادبی باید بهطور جد ی رعایت گردد. مباحث دستوری و ادبی در سالهای آینده با دق ت و تفصیل بیشتری بیان خواهد شد. بنابراین به همین اندازه و محدوده کتاب باید بسنده کرد. از فع الیتهای بخش»کارگروهی«که مربوط به قلمرو مهارتهای گفتاری زبان است تنها دو مورد به دلخواه از سوی گروههای دانشآموزی پاسخ داده شود و از نوشتن در این بخش خودداری گردد تا فرصت پرورش سخنگویی و تقویت فن بیان فراهم آید.»فصل ادبیات بومی«با درسهای آزاد فرصت بسیار مناسب برای مشارکت دانشآموزانعزیز

8 و دبیران گرامی در تألیف بخشی از کتاب است. پیشنهاد میشود برای تولید محتوای درس آزاد به موضوعهایی متناسب با عنوان فصل در قلمرو فرهنگ و ادبیات بومی و آداب محل ی نیازهای ویژ ه نوجوانان و دیگر ناگفتههای کتاب توج ه شود. همه فع الیتهای نوشتاری باید در دفتر پاسخ داده شوند. انجام فع الیتهای نوشتاری در کالس بهصورت گروهی به پرورش تفک ر دانشآموزان کمک میکند. به سبب اهم یت و تا ثیر انشا و مهارت نویسندگی در پرورش تفکر و خالقیت از مهر 1393 این موضوع در کتابی جداگانه سازماندهی شده است از این رو همه فع الیتهای نوشتاری که ماهیت نگارشی داشتهاند به آن کتاب راه یافتهاند. برای هر درس آموزههای امالیی ذکر شده است که پیش از پرداختن به امال باید به آموزش و تأکید بر یادگیری و کاربست آنها توج ه گردد. نکتههای زبانی و ادبی برگرفته از متن درس است و پیوستگی زیادی با ساختار زبانی درس دارد آموزش این نکات به درک و فهم متن کمک میکند. بنابراین»متن محوری«در این بخش از اصول مورد تأکید است. روانخوانیها شعرخوانیها و حکایات با هدف پرورش مهارتهای خوانداری ایجاد نشاط و طراوت ذهنی آشنایی با متون مختلف و مهمتر از همه پرورش فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در ساختار فارسی گنجانده شدهاند. در پایان همه»روانخوانیها«بخش»درک و دریافت«با دو پرسش واگرا تدوین شده است. این پرسشها برای تقویت سواد خواندن توانایی درک و فهم و پرورش روحی ه نقد و تحلیل متون تنظیم گردید. همه عناصر ساختاری و محتوایی کتاب فارسی بر بنیان اصول علم برنامهریزی درسی بهصورت یکپارچه و درهم تنیده سازماندهی شده است از اینرو آموزش این کتاب میباید با هم ه ساعات این برنامه به یک دبیر واگذار گردد و برنامهریزان محترم آموزش مدارس نیز الزم است به این اصل پایبند باشند و از تفکیک ساعات آموزشی و مواد درسی )فارسی و امال( و تقسیم آن میان چند دبیر بهویژه دبیران غیر متخص ص جدا خودداری کنند. گروه زبان و ادب فارسی دفتر تألیف کتاب های درسی عمومی و متوسطه نظری نشانی رایانه ای گروه زبان و ادب فارسی Literature-dept.talif.sch.ir 8

9 ستایش یاد تو ای نام تو بهترین سرآغاز ای یاد تو مونس روانم ای کارگشای هرچه هستند ای هست ک ن اساس هستی هم قص ه نانموده دانی هم تو به عنایت الهی از ظلمت خود رهاییام ده بینامتو نامهکیکنمباز جز نام تو نیست بر زبانم نام تو کلید هرچه بستند کوته ز د ر ت دراز دستی هم نامه نانوشته خوانی آنجا ق د م مرسان که خواهی با نور خود آشناییام ده نظامی گنجوی الهی دلی ده که در کار تو جان بازیم جانی ده که کار آن جهان سازیم دانایی ده که از راه نیفتیم بینایی ده تا در چاه نیفتیم دستگیر که دست آویز نداریم توفیق ده تا در دین استوار شویم نگاه دار تا پریشان نشویم. الهینامه خواجه عبدالل ه انصاری 9

10 10

11 ش ق ق غ خ ج هان ج مله ف رو غ روی ح دان ح ن ا در وی ر پ ی ی دا ی اس ت پ ن هان م ح مود ش بس ت ری ش ی ف صل اول ن ز ب یا ی آ ا ر ف ی ری زنگ آفرینش اندرز پدر)حکایت( چشمه معرفت ک ژال: )روان خوانی( 11

12 چ چ گ گ ز ش گ ز ش د رس او ل ک ی ج ص ز رور ه رد کالس ب ا ر ف ی ن ن ر آ ن هاری ب ود و ب ر غ ج ن گل س ج ز روری ار ز رور ز ی او ل سال ج م ع ب ن ود د دور ه م خ حوسحال ١ گ و و ب ن ود د ق گ ف گ رم ه ب رد دس ت چ ک ح ی و ک هر ی ک ی ب ر ز ه م رد کالس غ غ و ا ب ود ب ار ا ش ا ب ود ز ن ا گار ن ر ن ب ار 12

13 گ گ ک ک ش ت ا گ معل م ز رد راه رس ی د ز ب ا ض مو وع ت ز ا های دار ی م ف ت ب ا چ هرهای پ ر ز ا خ ن ده: گ آ» ز ر وی ش ما رد آ ن ی ده«5 ف گ ش ب ن م ز ا روی ب ر گل ب خ ر اس ت ز ر ه ز ر ه به آ سمان ب روم ت : م ی خ وا ه م آ ف ت ا ب ش وم ب ا ر ب ا ش م دو ب اره آ ب ش وم ک چ ک ر ف ت و ا ن ش ای و دا نه آ رام ب ر گ زرر ی ب غ ب ا : ت ف گ ز م ی ن غ ل ت ی د خ وا ه م ش د را خ ن وا د ت ا ا ب د س ب زر س ب زر خ وا ه م ن ما د 10 غ نچ ه ب ا گ ف ه م م ب هار و ی ن س گ ر چ ه دل ت : م ت ز گ ن ب ل ب ل ب ا غ م ث ل ب ل خ ن د ز ب ا خ وا ه م ش د رم ز را و ن ز ی ا خ وا ه م ش د گ ج و ج ه ک ل ج ن ش روی هر ش ا خ ه ف ت : م ی خ وا ه م گ ک ن م ل ج ی ج ی گ ف ار غ ز ا ن س ها ب ا ش م ب چ ه رد دل آ سمان راه ب ا ش م 13 ک ک چ و ج و ج ه گ ف ت : پ ر س ت و ک ن م ک و چ ل ت ا ا ت ف اهی دور کا ش ب ا ب اد ر هس پ ار ش وم ب ا ز پ ی غ م ب ر ب هار ش وم 15

14 گ ش گ گ ف ت ن د : ج و ج ه های ک ب ت و ران ن ب د ک ت وی گلدس ت ه های ی ش کا م ی ش د ک ل ن ار ه م ب ا رو ز و شس م ی شس م ب ز ئ ا ر حرم ب ا ی شس ز ن ک هر ی ت ی ف ر ح را ک ه ز ن ج ره ز د ز ا ب چ ه ها به سوی ی ر ف ت و ز ب ا ه م رد کالس غ غ و ا ش د معل م دو ب اره ت نها ش د 20 ب ا خ ود ز ی رل گ ف ت : ب چ ن ی نم ی گ ی ن اس ت! ر آ ز ر و ت های ان چ ه ن کا ش رو ز ی به کام خ ود ب رس ی د اس ت! ن م ن یا ر وی ز ها آ ب چ ه ق ی صر ا م ی ن پ ور 14 خودارزیابی 1 چه کسانى در کالس جنگل سبز آرزوهاى خود را مطرح کردند 2 منظور شبنم از جمله»مى خواهم آفتاب شوم«چىست 3 اگر شما در جنگل سبز بودىد چه آرزوىى داشتید 4

15 15

16 دانش های زبانی و ادبی نکته به بیتهای زیر توج ه کنید: ح را ک ه ز ن ج ره ز د ی ز نگ ت ف ر هر یک ز ا ب چه ها ب ه سو ی ی ر ف ت ب ز ا ه م رد کالس غ و غ ا ش د و م عل م ب دو اره ت نها ش د بیت های باال از بخش هایی تشکیل شده است مانند:»هر یک از بچ ه ها به سویی رفت«. هر یک از این بخش ها دارای معنی کامل است. به این بخش ها جمله می گویند. هنگام سخن گفتن یا نوشتن برای انتقال پیام به شنونده یا خواننده از جمله استفاده می شود. تشخیص شکل صحیح حروف و درست نویسی از اهداف امالست. در هنگام نوشتن امال از به کاربردن واژه های»هم آوا«به جای یکدیگر پرهیز شود. کارگروهی 1 درباره تعداد جمله های بند دوم شعر )بیت 3 و 4( گفت وگو کنىد. 2 شعر را به صورت نماىش در کالس اجرا کنىد. 16 نوشتن 1 واژه صحیح را با توج ه به معنی جمله در جای خالی قرار دهید. الف( مسلمانان دو ماه محر م و را گرامی می دارند. )سفر صفر( ب( هیچ کس او را نمی شناسد او در اینجا است. )قریب غریب( 2 با حروف زیر چهار کلمه بنویسید که ارزش امالیی داشته باشد. م ح ر ز ت ی

17 حکایت اندرز پدر ىاد دارم که در اى ام طفولىت متعب د و شب خىز بودم. شبى در خدمت پدر رحمة الل ه علىه نشسته بودم و همه شب دىده بر هم نبسته و م صحف عزىز بر کنار گرفته و طاىفه اى گرد ما خفته. پدر را گفتم: از اىنان ىکى سر برنمى دارد که دوگانه اى بگزارد. چنان خواب غفلت برده اند که گوىى نخفته اند که مرده اند. گفت: جان پدر! تو نىز اگر بخفتى ب ه از آن که در پوستىن خلق ا فتى. گلستان سعدى 17

18 ز ف ش ش ی ی د رس دوم آ رد ی کی ز ا سالهای ن و ج وا ن ی ک ه ک نج کاوی ت خس گی پ نا ذد ی ری دا ش ت م ب رای ف را گر ف ت ن و فه م ی دن ژره ب رای ک ش کردن سری ب ه ب ط ی ع و ب هو ی ت روس ت ا ز دم. ب ا ن گاههای ک ن ج کاوا ن ه و ت شس نه ب ه ردس ج گ زبر ب ط ی ع م ی دادم دل م ی دادم و رو ح م چ چ ش مههای معر ف م ی کردم ه ما ک ن ون ن ان غ ر ق چ ش م ت م ی ن گر ی س ت م. ش گ و م یدادم ود ک ه ز ا فه م ی دن ب ه ت ز ا ردون م ن سر ب ز ا خ واه ن د کرد و آ ش و ی د. م ن ا ک ن ون ردس فه م و دا ی نا ی رد م ن خ واهد ج و سرد و گ وارای ج ان م ی ز ر ید. احساس ج های ز الل ن م یدا ن م ک ه رد آ ن ت ظ ح هها ت ا ک ج ا م ی فه م ی دم و ن م یدا ن م چ ه فهم ی ز ا آ ن ز ی ب ی ا یها و آ ف ر ی ن ا له ی دا ش ت م ام ا ق ی ن دارم ل ت و ج الل و ج ا ذ ب ه خ ا ل ق ردس را ب ا ه م ه ت ع ظ م ک ه رد کالس ش گ ف ت آ ف ر ی ن ش و ز ی ب ی ا ی ب ط ی ع و ج ودم لم س م ی کردم. غ ر ق ه ش ک وه و ا عج ز ا ز ی ب ی ا ی ز ق پ اهای ب ره نهام احساس کردم آ چ ش مه م عر ف ت ت ب ودم ک ه نالگهان ز ن وا لط ی و خ ن کی را رد الی ا ن گ شس ت ان چ ش مهها! ب ج و ش ش ن ز ج وان ز الل و ن ی روم ن د ب ا گامهای ب ا ی ن روح م ذدا ب ام ی د و ز ن د گی ت ز ا ه ا س ت وار و ام ی دوار ش ب ت ا ان م یر ف ژرمرده ه زراران رد خ و ن گاه های پ ت ت ا خ ود را ب ه دهان ز شخک ز م ی ن و صدها ک شس ت زرار سو خ ت ه ت ت شس نه ب رسا ند و رد گ ر های ز شخ ک ی ده ج ویهای م زررعه و ک و چ ه ب ا ز های مرده ج اری گردد. 18

19 19

20 غ خ گ ش ک ش سال د ی گر ک ه ب ه روس ت ا ب ر گ شس ت م ب ر روی س ج زبهها و ک شس ت ههای س ی را ب رد خ ت ان سر ج زب ب ا غ و ص حرا را د یدم ک ه ش ا خ ه دس خ وی ت های خ و ی ش را ب ه آ س مان ب را ش فرا ت ه ب ود ند و دعا م ی کرد ند ت و هها و ن و ج وا نان ام ی دوار ذ ر ت ها رد ش گ و و ک ودکان پ ر ز شناط گ ل ب ش ما ا م ی کردم و رد رد خ م ن ب ا غ رور و مهر ب ا ن ی و ز شخ ن ودی ب ا غ و ص حرا را ت ن س ی م آ م ی ن م ی گ ف ت ن د و ت و هها ت ها و ب م ی ن گر ی س ت م. گ و ی ی ب ا هر یک ز ا آ نان آ ش ی ن ا ی د ی ی ر نه دارم و ب ا ه مه سا ق ههای س ر س ج ز ب ر ی ف ق و ن شساو دم. ا ن ی ن خ س ت ی ن ب اری ب ود ک ه رد ب را ب ر ا ی ن ه مه ع ظ م آ ف ر ی ن ش ز ن و ن و ج وان ب ودم ج گ زبر خ داو ند خ ود را ک ه ه ز ا ص حرا ب ز ا م ی گ شس ت م و ز بر گی و رد م ی ان ا ی ن ه مه ت و ج م ی کردم. ن س ی م ن ما ن د ماردی ب مهر ان و آ دا ج دان ک ه ب ه ک ودکان خ و ی ش ت و ههای ز ن و اد خ و ی ح ت ش ن ا س ی و اد ب م یآ ز مو د سرهای ن هالهای ج وان و ب ا ح ت رام و وداع ب ا م ن خ ح م کرده ب ود و م ن رد آ خ ر ی ن ن ت ه د ید ک ه ا ک ند ا ک ند ن ظ رم پ نا د ید م ی ش د ب ار د ی گر سرم را ب ر گردا ندم و ب ا ت کان دادن دس ش خ امو ام ا ش سر ار ز ا پ ا کی و ص ف ای ا ی ن ب ط ی ع ب ی ی شس ی دم و ا ی ن آ ن ها م یا ند ت»س عدی«را ز م زرمه م ی کردم: را ب ه ز شنا ن ه ص حرا ز ا ت ها ی م ب ه ت احساسا خح م ی گ ف ت م و ب ه خ ا ل ق ت و س ج ز بههای معصوم پ ا س ی س ار ن ظ ر هو ش «ب ر رد ت ان س ج ر رد ک ردگار«ت ف ت ری اس ق م عر ف هر ور ق د ص ت ل ی خ ک و ی ر د ک ت ر ی شس ر ی ع تی ب ا ا ند 20

21 ز خ ز خودارزیابی 1 در کالس طبىعت چه زىباىىهاىى را مىتوان درک کرد 2 اىن دو بىت»مولوى«با کدام بخش از درس ارتباط دارد ه م ون خ ح ک ا ی ان دس ق د چ ی ا ن رد ت ن ا ن غ ب ا ر ب ان س ج ر دانش های زبانی و ادبی ز و ب ا دس ت ردار ز ار 3 نمونه هاى دىگرى از زىباىى هاى آفرىنش را بیان کنىد ح ک ا دان ز خ ک رده ن ا د ار ب ر گ ی و ن د رار می ک ض م ی ر خ حا ف ت ر اول ث م وی - د ن نکتۀ او ل به این جمله ها توج ه کنید: غرقه شکوه و اعجاز زیبایی خلقت بودم. آیا درختان سرسبز باغ و صحرا را دیدی به خالق این زیبایی ها بیندیش. آرزوهایتان چه رنگین است! جمله او ل خبری را به ما می دهد. به این گونه جمله ها»جمله خبری«می گویند. جمله دوم چیزی را با آهنگ و لحن پرسشی مطرح می کند. به این دسته از جمله ها»جمله پرسشی«می گویند. جمله سوم انجام کاری را درخواست و یا خواستی را بیان می کند. به این جمله ها»جمله امری«می گویند. آخرین جمله احساس ما را نسبت به چیزی یا کسی نشان می دهد. به این گونه جمله ها»جمله عاطفی«می گویند. هر یک از این جمله ها با لحن و آهنگ مناسب خود بیان می شوند. نکتۀ دوم به واژه های زیر توج ه کنید: فهم مفهوم مفاهیم عجب تعج ب عجایب 21

22 طفل اطفال طفولیت با اندکی دقت در واژه ها درمی یابیم که هرگروه از واژه های باال ویژگی های مشترکی دارند: ١ ریشه یا حروف اصلی آنها یکی است مثال در گروه او ل»فهم«و در گروه دوم»عجب«ریش ه اصلی کلمه است. ٢ ازنظر معنی واژه های هر دسته معنای نزدیک به هم دارند. به این واژه های هم ریشه که ارتباط معنایی با یکدیگر دارند واژه های هم خانواده می گویند. امال در دوره او ل متوسطه شامل دو بخش است: متن امال به صورت تقریری فع الیت هایی که هدف تقویت امال و درست نویسی دارند. کارگروهی 1 گفت وگوى جوىبار و درخت تشنه را به صورت نماىشى اجرا کنىد. 2 درباره لحن و شیوه بیان انواع جمله گفت وگو کنید. نوشتن 1 کلمه ها و ترکىب هاى مهم امالیی درس را بنوىسىد. 2 برای هر کلمه یک هم خانواده بنویسید. اعجاز... غرق... نقطه... معصوم... 3 در متن زیر چند غلط امالیی وجود دارد آنها را پیدا کنید و شکل صحیح آنها را بنویسید. کودکان پر نشاط گل بوته ها و نوجوانان امیدوار زر ت ها در گوش نسیم عامین می گفتند و من با قرور و مهربانی و خشنودی باغ و سحرا را تماشا می کردم. 22

23 روان خوانی ک ژال کژال روناک را بغل زد و راه افتاد. روناک انگشتش را به دهان گذاشته بود و مى مکىد. دهکده تازه از خواب بىدار شده بود. کژال مى رفت تا سرى به»عم ه کابوک«بزند. خنکى هواى صبح سرحال ت ر ش مى کرد. کژال ل پ قرمز روناک را بوسىد و آرام گاز گرفت. روناک لبخند زد. کژال زىر گلوىش را قلقلک داد. روناک باز خندىد. کژال قنداقه او را محکم به سىنه فشرد و گفت:»فداى تو رو ل ه شیرینم«. کژال از کنار هر که مى گذشت سالم مى داد و با احوال پرسى کوتاهى مى گذشت. چشمه را دور زد 23

24 و سنگ ها و رىگ هاى اطراف چشمه زىر گالش هاى الستىکى کژال تکان مى خوردند و بىدار مى شدند. کژال از بلندى تپ ه باال رفت و بعد سرازىر شد. نىمه راه بود که خشکش زد. برجا ماند. چىزى از پشت صخره بىرون آمد. کژال او ل خىال کرد که سگ است سگى از سگ هاى آبادى که پى گل ه بىرون آمده ام ا سگ نبود. صداى زوزه اش پوست بر تن کژال خراشىد. روناک را تنگ به خود فشرد. گرگ آماده خىز بود. تن کژال مثل علفى در باد مى لرزىد: روناک م روناک م. نگاهى به پشت سر انداخت. نباىد مى ماند. به سمت نوک تپه خىز کرد. تپه قد کشىده بود کژال خىال مى کرد. دوىد و دوىد و فرىاد کشىد. شوهرش را به کمک خواست: هه ژار هه ژار! هه ژار آن سمت»ق رو ه«بود سر زمىن. دشت صداى کژال را به خودش برگرداند. گرگ دست هاىش را مثل تىغه داس در هوا مى چرخاند و به سمت کژال مى جهىد. کژال هرچه در توان داشت در پاها رىخت دىگر حت ى صداى گرىه روناک را هم نمى شنىد. سنگ هاى رىز و درشت راه را بر کژال سخت مى کردند. او مى دوىد ام ا تپه انگار تىرکى شده بود مستقىم به سوى آسمان. دمى بعد کژال صداى نفس هاى تلخ گرگ را شنىد و گرمى نفسش را پشت سرش حس کرد. گرگ دامن کژال را به دندان گرفت. کژال جىغ کشىد زمىن خورد و روناک از دستش افتاد. همان طور که افتاده بود لگدى به گرگ زد. گرگ دندان هاى تىزش را به کژال نشان داد و حمله ور شد. کژال خودش را به طرف روناک کشىد. روناک م روناک م! گرگ چنگال به بازوى کژال کشىد خىزى برداشت و قنداقه روناک را که از درد و ترس جىغ مى کشىد به دندان گرفت. کژال بر پوست گرگ چنگ کشىد و فرىاد زد:»هه ژار هه ژار! خاکم به سر!«گرگ قنداقه به دهان گرفت و دوىد. کژال به دنبال او زمىن را خىش مى کشىد موىه مى کرد و روناک را صدا مى زد. خم شد و سنگ برداشت. اگر به روناک بخورد! سنگ را زمىن انداخت زار زد و دوىد. صورت خراشىد و دوىد. گرگ پاره تنش را مى برد. روناک مثل بر ه اى دست هاىش را در هوا تکان مى داد. گردنش به عقب خم شده بود و صداى نازک گرىه اش سنگ هاى بىابان را مى خراشىد. 24

25 کژال به موهاىش چنگ زد لنگه گالشش از پاىش افتاد. سنگ ها پاىش را کوبىدند. روناک! روناک! دایه ات بمیره رو ل ه! دشت ىک پارچه صدا شده بود و ناله و موىه. باد صداى کژال را غلتاند و با خود برد.»آزاد«سر زمىن بود که فرىاد کژال را شنىد. هراسان ماند:»صدا از کدام طرف مى آىد «25

26 باز هم جىغ. آزاد دوىد. صدا از سمت تپه بود. کسى کمک مى خواست. گام انداخت و دوىد. صدا او را به خود مى خواند. چشم آزاد از دور جسمى را که تند و تند به طرف او مى آمد دىد و لحظه اى بعد گرگ نزدىک آزاد رسىده بود و آن دورتر کژال پابرهنه و بر سرزنان مى دوىد. وقت فکر کردن نبود. آزاد نباىد مى ماند. دندان بر دندان مى ساىىد. گرگ مقابل آزاد بود. قنداقه روناک به دهانش بود. روناک خفه گرىه مى کرد و گرگ خرناسه مى کشىد. آزاد معط ل نماند. خاک را سنگ را و تىغ را دوىد. از زمىن جهىد و به گرگ رسىد. خىز برداشت و حمله ور شد. آزاد باىد گرگ مى شد. حمله کرد. قنداقه روناک را کشىد. تک ه اى از آن در دهان گرگ ماند. آزاد روناک را به سرعت زمىن گذاشت و با گرگ درهم پىچىد. کژال رسىد. بر سرزنان دوىد و روناک را بغل زد. به صورت روناک خىره شد. 26

27 روناک قرمز شده بود ام ا هنوز گرىه مى کرد. امىدى به دل کژال دمىد. روناک را بر سىنه فشرد. گرگ خرناسه مى کشىد و دهان باز مى کرد تا آزاد را ب د ر د. آزاد با سنگ بر سر گرگ کوبىد. گرگ چنگ انداخت و سىنه او را خراشى عمىق داد. آزاد فرىاد کشىد. کژال جىغ مى زد و کمک مى خواست ق رو ه ام ا از آنها فاصله داشت. کژال قدمى پىش گذاشت تا به آزاد کمک کند ام ا روناک دوباره ترس در دلش انداخت دخترکش سخت ترسىده بود. کژال کارى نمى توانست بکند. گلوىش را با فرىادى بلندتر خراشىد. کسى آن طرف ها نبود. دندان هاى تىز گرگ صورت و بازوى آزاد را نشانه کرده بود. آزاد مجال نمى داد. دست گرگ را به دندان مى گرفت و مشت بر چشم هاى او مى کوبىد. آزاد و گرگ روى سنگ هاى سخت دشت غلتىدند. نفس داغ و تلخ گرگ راه نفس را بر آزاد بسته بود. کژال باز شوهرش را فرىاد زد:»هه ژار هه ژار!«کارى از دستش نمى آمد. خواست سنگى بردارد و به گرگ حمله کند ام ا روناک آرام نمى گرفت. دست گرگ لحظه اى در دهان آزاد ماند. آزاد دندان ها را به هم فشرد. گرگ زوزه کشىد دست از دهان او درآورد و با چشم هاى خون گرفته اش به او زل زد. کژال بىشتر ترسىد. قدمى عقب رفت. روناک را سخت در بغل گرفت. تمام تنش ترس شده بود. آزاد غلتىد و فرىاد کشىد. کژال فکر کرد نباىد بماند.باىد کمک بىاورد. دوىد. پابرهنه به سمت آبادى دوىد و فرىاد کشىد و کمک خواست.گرگ آزاد را به خاک غلتاند و آزاد سر گرگ را عقب کشىد و او را برگرداند. بازوىش را دور گردنش حلقه کرد. نباىد رها مى کرد. نباىد خسته مى شد. نباىد مى ترسىد و رها مى کرد. خسته نشد و نترسىد. هرچه قو ه داشت به ساق و بازوىش رىخت. 27

28 سر بر آسمان بلند کرد و فرىاد کشىد:»الل ه الل ه!«و گردن گرگ را فشرد. نفس داغ گرگ دست آزاد را مى سوزاند. کژال گرىه کنان مى دوىد و گاه گاه سر برمى گرداند و پشت سرش را نگاه مى کرد تا ببىند چه بر سر جوان مردم آمده. صداى گرگ که لحظه اى خفه شد آزاد همه توانش رفت بى حال بر زمىن افتاد. کژال که صداىى نشنىد اىستاد. اندوهى به وسعت دشت بر دلش گسترده شد. روى گرداند. آزاد و گرگ را افتاده دىد: گرگ جوان مردم را درىد! آه! خاکت بر سر کژال! خاکت بر سر! جىغ زنان و موىه کنان راه رفته را برگشت. دشت را ىک پارچه صداى نفس نفس زدن هاى گرگ و آزاد پر کرده بود. بازوى آزاد حلقه اى تنگ دور گردن گرگ بسته بود. گرگ خواست چنگ بىندازد و گردنش را آزاد کند. ام ا تمام وجود آزاد انگار دست هاىش شده بود. گرگ نتوانست گردن برهاند. آزاد فرىاد مى کشىد و حلقه را کوچک تر مى کرد. گرگ به خرناسه افتاده بود و خرناسه اش تک ه تک ه مى شد. کمى بعد دست و پاىش از تقال افتاد. آزاد رهاىش نکرد. نفس داغ گرگ ىک باره سرد شد دست و پاىش از حرکت ماند. آزاد بر زمىن افتاد. کژال صورت مى خراشىد و زار مى زد و مى دوىد. آزاد که صداىش را شنىد زمىن را کمک گرفت. دست ها را ستون کرد و نفس زنان برخاست. پىراهنش پاره پاره شده بود و از صورت و سىنه اش خون مى آمد. کژال به سوىش دوىد. سرپا که دىدش به هق هق افتاد آزاد خسته و زخمى برىده برىده گفت:»آرام گىر. خواهرکم! طفلت خوب است «روناک گرىه مى کرد. کژال آرام نگرفت. آزاد قدم برداشت. کژال قنداقه سفىد روناک را باز کرد و به آزاد داد تا خون هاىش را پاک کند. طاهره ا یب د 28

29 درک و دریافت ١ به نظر شما کدام یک از شخصیت های داستان اهم یت بیشتری دارد چرا ٢ اگر شما به جای نویسنده بودید داستان را چگونه تمام می کردید 29

30 30

31 ن م ت ظ ران ب هار ف ص ل ش ک ف ت ن رس ی د م ژرده به گ لاه ب ر ی د ی ار به گل ش ن رس ی د ب ی دل د هلوی ف صلدوم ف ت ن ش ک نسل آینده ساز توفیق ادب )شعر خوانی( با بهاری که می رسد از راه زیبایی شکفتن 31

32 آ ش ز د رس سوم ن دهسار ن سل ای ت. ج وان ی ع نی آ ن ده. ی ج وان خ و ب ش و ان ن ی رو و اس ت عداد اس چ ش مه ج ج وان و ن و ج وان ی خ و ب. ج وا نان و ج ن و وا نان ما ا ه ل ف کر کردن رد یا ف تن و ت ی ل کردن ب رای ی ک ک ش ور ی ع نی آ ن ده ت. هس ن د [. ا ی ن ه م ام ت ی ز ا د ی گری اس [ ت ه مه آ ن چ ه رد ت ی لهای د ش س م ن ان ا ی ن مل ا ی ن اس ت ک ه ا ی ن ن س ل ج وان و پ ر شور و آ ی ن ک ش ور ب ه ع ن وان ن ت ه م ر ک زری م شساهده م ی ش ود ت و ا ی ن ده ز سا را ز ا راههای م خ ف ت ل ی واق ع و آ ز اد و م ؤو م ن و پ ا ک ی زره آ ی ن ده نا ت وان ک ن ن د. ام ا ب ه ر غم ت ال های د ش س م ن ان 32 ب رای سا خ ت ن ا ی ران آ ب اد ت ع ک س ا ی ن

33 ش ز ف ز ش ش اس مط ب وعا یا ت. م ن ب ه ی پ ه حو ج ه ق ب ول نم ی ک نم ح ر ها و ت ی لهای کسا نی را ک ه گا ه ی رد ب رخ ی ز ا ت ی د ا ی نط ور ن ی س ن س ل ج وان س خ ن م ی گ و ن رسا ن هها ز ا ا ز ف را زب ند ب ا ت و ج ه ب ه دل پ ک ا و ن ورا نی سر ج ه م مل ت. ا گر گا ه ی ش ا ت ب اه و ی خ طا ی ز ا ج ب ران اس ج وان ا ی ن ش ا ت ب اه کامال ق ا ب ل ج وان ت. ا ی نها چ را صالح ن م ی ب ی ن ن د ن م ی ب ی ن ن د چ را شسور و شسعور ج وا نان را ت ج وا نان را و پ ا ک دا م نی و پ ی ارسا ی و ق صدا ج م ب ور ش ده ن ا د ا ع ف ت را ک ن ن د ک ه ج وا نان ما ب ا پ شس ت وا ن ه ی ا مان و ج ها نی ن ش م ن دان م ت خحص صان و دا ش و ان و پ نهان خ ود را آ ش کار ک ن ن د. ت ی ر ت وا ن س ت ها ند اس ت عداد ج ت و غع ن ود د اوا ی ل ر یاس پ س گر ف ت ه ب و ق تی ج وانهای ما خ ر م ش هررا ب ا ت ب ب ود. یک ج مهوری ن ده ج ها نی ب ه ا ی ران آ مد و ر ئ ی س آ ن ب ه م ن گ ف ت : ز»امرو رد ند ی ا و ضص ع ش س ما ب ا ی ک سال پ ی ت ه ی ئ ی ج ب س ی ان ما و ت م ی گ ف ت. ند ی ا ب اور ن م ی کرد ج وا نان ما س ب گ ی ر ند. ن ود د پ ت کرده ب 33 ت «. راس ز ا ز م ی ن ت ا آ س مان ت ت ف او کرده اس ش س م ن و پ شس ی ت ب ا نا ن ردس ب ت وا ن د خ ر م ش هر را ب ا آ ن ه مه ا س ت ح کاما تی ک ه د ما ن ار ت ت ماس م ی ل ی ون ها ج وان د خ ت ر و پ سر ب ر خ وردار اس ب ح مداهلل ز ا ج امعه ما ت. ا ی ن مل ت. ا ی ن ما ی ه ا ف ت خ ار ب رای ت ب ا ید ب ه و ج ود ا ی ن ه مه وان ا ج ی ن ه مه اس ت عداد و ا ی ن ه مه دل پ ک ا و ن ورا نی ت ه اسالم ب ب الد. ج وان ه م ب ا ید ب ه ک ش ور خ ود ب ه ان ق ال ب خ ود ب ه ز زطام اسال م ی خ ود و ب ه پ رچ ح م ب را ش فرا ب ب الد و آ ی خ ود ن ده را ز ب سا د. آ ی ن ده ب ا ح ر سا خ ت ه ن م ی شود ب ا کار هو ش س م ن دا ن ه و م ؤوم ن ا ن ه سا خ ت ه م ی شود پ شس ت وا ن ه ی ا مان. ب ا ید کار ک ن ی د آ ن ه م کار هو ش س م ن دا ن ه و ب ر خ وردار ز ا زر و پ ارههای دل ا ی ن مل ب ه ش س ما ج وا نان ب ه ع ن وان ز فر ندان زع ی ت م ی گ و ی م: زع ی زران م ن ن م ی خ واه ن د دا ز شن گاه و ردس و مدرسه و م عل م ب ش ا د. د ش س م ن ان ما ن م ی خ واه ن د کار ک ن ی د ز امرو د ش س م ن ان م نی ان رد ا ی ن م ن ط ق ه ا مان و ر س ت گاری و پ ی ارسا ی و پ ا ک دا ش ی م ی ل ی ون ها ج وان ب ا ردس خ وا ندن و ح ظ ف ب ی اور ند. فردای ش ک و ه م ن دی را ب رای ا ی ران م ق ت در ب ه ج و ود

34 ش ج ش ا مان و پ ا ک دا م نیت ان را ح ظ ف ک ن ی د. ردس ت ان را خ و ب ی ن زحوا ی د و وا ج نیت ان را ق در ب ن دا ی د ا ی ن ت. ت آ وردن ا ی ن ز ار های واال خر ج شس ود و ق ت ش ه م ا آالن اس ن ی رو و ز شناط ب ا ید رد راه ب ه دس ش س ما ز امرو رد سالهای ط ی ال ی عمر خ ود ق رار دار ید و خ دای م ت عال ه م ب ه ش س ما ل کمک خ واهد کرد. ز ا ا ی ن فرص ب ح مداهلل ت خ و ب ز ن د گی و ز ا دامان گرم و ب مهر ان ز زطام اسال م ی و ان ق ال ب اس ال م ی ک ه ت وا ن س ت ه ا ی ن ه مه ج وان م ؤو م ن و خ و ب را رد ردون خ و ی ش پ ش رور دهد ب ه ت ر ی ن ت اس ف اده را ب ک ن ی د. ب ی ا ت نا ر ه ب ر ظ مع م ان ق ال ب اسال م ی رد د یدار ب ا دا ن آ ز مو ان ز ا خودارزیابی 1 امتىازات ىک نوجوان و جوان خوب را از دىدگاه رهبر معظ م انقالب بىان کنىد. 2 منظور از عبارت»آىنده با حرف ساخته نمى شود«چىست 3 شما وىژگى هاى برجسته جوان امروز اىرانى را چه چىزهاىى مى دانىد 4 دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل به مثالهای زیر توج ه نمایید و درباره آنها گفتوگو کنید. الف( آمد میگویم. ب( همه دانشآموزان با دیدن این منظره در کالس درس هنگامی که معل م فارسی ما با دق ت کتاب را همانطور که میبینید اگرچه مثالهای بخش»الف«فقط از یک کلمه تشکیل شدهاند ام ا معنی آنها کامل است در حالیکه مثالهای بخش»ب«شامل چندین کلمه هستند ام ا معنی کاملی ندارند و شنونده را در انتظار میگذارند. شما فکر میکنید عل ت این تفاوت چیست همانطور که متوج ه شدید مثالهای بخش»الف«فعل دارند ام ا مثالهای بخش»ب«فعل ندارند. فعل بخش اصلی معنای جمله و انتقال دهنده پیام است بنابراین»فعل«مهمترین بخش هر جمله است. 34

35 نکتۀ دوم به این جمله ها توج ه کنید: 1 جوان و نوجوان ما بااستعداد است. 2 جوان و نوجوان چشمه جوشان نیرو و استعداد است. 1 به شما جوانان این مل ت می گویم. 2 به شما جوانان به عنوان فرزندان عزیز و پاره های دل این مل ت می گویم. جمله های شماره )1( و )2( هر دو پیام یکسانی دارند ام ا جمله های دوم زیباتر و دلپذیرتر است. دلیل زیبایی جمله های دوم چیست هرگاه بخواهیم مقصود خود را بیان کنیم از»زبان«استفاده می کنیم ام ا وقتی بخواهیم همان مقصود و منظور را زیباتر و تأثیرگذارتر بگوییم از»ادبیات«بهره می گیریم. در نوشتن امال به نحوه تلف ظ و مطابقت آن با شکل نوشتاری دق ت شود. پس از پایان امال متن را یک بار دیگر مرور کنید. کارگروهی 1 شکفتن گل و دوره نوجوانى را مقاىسه کنىد. 2 شعری درباره نوجوانی و جوانی بیابید و در کالس بخوانید. نوشتن 1 در بند چهارم درس»فعل«ها را مشخ ص کنید و بنویسید. 2 با توج ه به معنی و مفهوم جمله گزینه صحیح را انتخاب کنید. الف( اینها چرا و پاکدامنی و پارسایی جوانان را نمی بینند )سالح صالح( ب( بحمدالل ه برخورداری از میلیون ها جوان دختر و پسر افتخار برای مل ت ماست. )مایع مایه( 3 برای هر یک از واژه های زیر یک هم خانواده بنویسید. مقتدر متعال نظام متخص ص 35

36 ش شعرخوانی ز ز صل ت و حا ج ت روا ای خ دا! ای ه ک ت ره دا ن ش پ ی ب زخش ی دی ز ت و ی ف ق اد ب م ت ص ب ا ت و ی اد ی ه چ ک س ب ن و د روا گ ردان به رد ی ااهی خ و ی ش ل 36 صد ه زراران دام و دا نه اس ت ای خ دا ر ه زراران دام ش ب ا د هر ق دم گ ف ی ق اد ب م ت و ز ا خ دا ج ی وی ب ی اد ب ت نها نه خ ود را دا شس ت ب د ما چ و غ مر ان حر ی ص ی ب ی ن وا چ ون ت و ب ا ی ما ی ن ش ب ا د ب ی اد ح ی چ ه غ م ب م حروم ش د ز ا ف لط ر ب ک ب ل ه آ ت ش رد همه آ ف ق ا ز د م ث ن وی مع ن وی مولوی

37 ز ز د رس چهارم ب ا ب هاری ک ه م ی رسد ا ز راه گ رم و ز ن گ د ی پ ز ردا ش رو ن و ک م ث ل ی ت بس م ش د آ سمان هر چ ه سرما و هر چ ه دل سردی پ ر ز د آ هس ت ه ز ا ن ظ ر م ش د گ ب ا ن س ی م ی ک ه ز ن گ د ی رد اوس ب ا ز ت پ شچ م ج وا نهای وا ش د خ ت ی ش ک لو ف های خ ن د ی د ب ر رد ب ا ب هاری ک ه م ی رسد ا ز راه ک م ث ل ی ش ا خ ه گل ج وا نه ب زرن ز ن گ د ی ب ر ت و م یز ن د ب ل خ ن د ب ه ت ر ز ا هر چ ه هس ت رد ن د ی ا رد ک لت با ی ب هار ن مع ا ش د س ب زر ش و ت ز ا ه ش و ب هاری ش و ک م ث ل ی ش و چ ش مه ار ج اری هس ت و ق ت ش ک ف ت ن ت امرو ب ا خ دا را ز امرو ت ن ت ف گ محم ج د واد م ب ح ت 37

38 38

39 ش ش ق ق ج ت ج ن ت ف شس ک یا ی ی ب ز ر شسو و شسور دوران نی وا ج ن و دوره اس ی ف ا ی ک و ش و ک ه ای دوره ت. حسر ت ا ب موال مع ترها زبر گ ن د. ی ک ن م یاد آ ن ا ز آ ه و ن و اس ی ل زبر سا گ ج ه ب کی ود ک ا ز ق ال ت نا دوره نی وا ج اس ق الل س ت ا و گی ت ب س وا ی ن ب پ فرود و فرا ز ر دورهای ک ه یا د ب ی م ادامه گی ل سا ده ج ه اس ا ب ز ی و یا ر ؤ ه ب ی ه ب ش و ی ا ی ب ز ی ت. ت ا و ود ش ی م غ ا ز آ گی ل سا ا ده ز ی ا ز ا ب ق ر ی ت ت ش ز وده ه ی ب لخحوریهای د و ی گ صل و کم ا ب را آ ن گی ن شق ت ای دوره نی وا ج ن و ت. یک ت ار و ت م. ن سا ی ز لود ل آ گ را گی د ز ن گ وارای و ز الل و ف ا اص ب ار ب و ی ج و م ر ی ب ب ذد ت ل گی د ز ن ههای ح ظ ل ا ز م ی ت وان ی م م. ی ن ک ن اس م مه ی ار ب س ت ان دوس و ن واده خ ا خ ود ا ب ما ت ار رف و ه ج را اس ب خ و س تی دو یدهد. م ش ت ار ف گ ک ه ت ردس ش ت ار رف و ت دوس و د. ش ب ج ناط ش ز و ی دواری ام ش ه گا ن و چ هره ا ز و ند زب ج مو ج نی ا مهر ب شسو کاوی ج ن ک ی طل ب الل ق س ت ا ن و گ ون نا گ و لوههای ج ن ی ا ه ی ن وا ج ون چ ت. ی شسخحص ش ل د رد ا د. ش ب یده ن د س پ اس ی ا م ی ک ب خ و ت ل ک ش را ما ت و مان ی ا ت. یدهد م لوه ج نا رام آ ی ه گا را و وان ج ن و ی نا ی دا و ی ری گ اد ی ند. دار ما ق ی ال ع و ی ا ها ز ن رد شسه ری ن د س ت ی ن وده ه ی ب ک دام ح پ ی ن د. خ وا ن ی م خ ود سوی ه ب را ما خ ت نی مو آ ب مطال و ب خ و ب ت ا ک مه ه ن ی ا م. و ی ز ی ام ب م ی ت وان ی م ت ا ن ی ر ف آ ر ز رم و را ز ر پ ب ت ا ک ع ی ط ب تیهای ف ش گ و م ل ا أ ت ا ب را دوره ن ی ا کی اال چ و ی ادا ب ش و نی وا ج ی ک ا پ و زری ی م ت گی ر ز خ و ز ه ب ت ن ن و ش ح ب م ف ههای ک و ش ا ز را ی روی ن گر ا. ت ندر هاس ز ا و ردسها ا ز سر ار ش ت ی د. رس م ی ه وا خ ی ف ا ی ک و ش ه ب م ی ک ن راه هم ی ر ص ب و ر ف ک ت ن د. ی ک م ه ی مسا ه و همراه ی له ا وه ک ش پ ر هان ج یهای ا ی ب ز ی ا ب را ما ی ل ک د پ ا و گی ت س را آ یگ د ز ن ا ب ز ی ر ی ت صاو و ت هها ن و ش یدن فر آ و نری ه ی ن ن ش ز ل د های مهار ت ی ری گ اد ی و یسا د. ز م سر ار ش ی ن ده آ ه ب ی د ام و ت 39

40 آ فر یدگار ه مه ش ک و ف هها و ز ی ب ی ا یها اوس ه مه گاه و ج ا او را ب ه یاد ب ی اور ی م. شسه ب ا ماس ت ک ه ه م ی پ س رد ه مه کار و کردارها و ت خودارزیابی دانش های زبانی و ادبی 40 1 منظور شاعر از»آسمان مثل ىک تبس م شد«چىست 2 به نظر شما چرا بزرگ ترها از دوره نوجوانی و جوانی خود معموال با حسرت و آه یاد می کنند 3»نوجوانى زىباست«چه کنىم تا زىباتر شود 4 نکته به این جمله ها توج ه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. الف( نرگس آمد. آقای مدیر آمد. ب( هوا سرد است. خواهرم خوشحال است.

41 در مثال های بخش»الفآمد«فعل جمله است و انجام کاری را نشان می دهد. وقتی شما بگویید»آمد«شنونده می پرسد»چه کسی آمد «در واقع کسی یا چیزی عمل آمدن را انجام می دهد بنابراین برای تمام شدن معنی جمله الزم است به این بخش فعل اضافه شود. در جمله او ل عمل آمدن را نرگس انجام داده است و در جمله دوم آقای مدیر کسی است که آمده است. در مثال های بخش»ب«فعل جمله صفت یا حالتی را نشان می دهد. وقتی شما بگویید»سرد است«شنونده می پرسد»چه چیزی سرد است «یا وقتی بگویید»خوشحال است«شنونده می پرسد»چه کسی خوشحال است «در واقع صفت یا حالت موردنظر به کسی نسبت داده شده است. به کلمه هایی که معموال در ابتدای جمله می آیند و انجام کاری و یا داشتن حالتی به آنها نسبت داده می شود»نهاد«گویند. کتاب درسی فارسی می تواند یکی از منابع شناخت امالی واژگان باشد. یکی از راه های تقویت امال پرورش مهارت خوب گوش دادن است. کارگروهی 1 درباره نىازهاى اساسى ىک نوجوان گفت وگو کنىد. 2 کتاب مناسبى درباره نوجوانى به کالس بىاورىد و بخش هاىى از آن را بخوانىد. نوشتن 1 پنج جمله از متن درس»زیبایی شکفتن«بنویسید و نهادها را مشخص کنید. 2 برای هر یک از واژه های زیر دو هم خانواده بنویسید. مثل نظر جاری 3 واژه های زیر را مانند نمونه کامل کنید. خسته + ی خستگی آهسته + ی زنده + ی شکفته + ی 41

42 42

43 ه مه عا ل م ت ن اس ت و ا ی ران دل ز گ ی و ن ده ر ن یس ت ج ل خ ی اس ی ن ق ظ امی ن ف صل ا آ ر ز اد ب اد ی ا ت ب ومی )1 ) درس پنجم شعرخوانی 43

44 د رس پنجم آزاد 44

45 خودارزیابی دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل

46 نکتۀ دوم کارگروهی نوشتن 46

47 شعر خوانی 47

48 48

49 ز ک ه م و سرو ی ا ن ن گ د ی حالل ک ن سا ی ه چ ک رده و آ ا ز اد می ن رو د ز ی س ت ا ز اد آ گل ش ن ا آ ز ادی سوم ف صل قلب کوچکم را به چه کسی بدهم علم زندگانی دعای مادر )حکایت( زندگی همین لحظه هاست سفرنامۀ اصفهان: )روان خوانی( 49

50 ش ششم رس د ل ق م ه ب د سی ک ه چ به را م چح ک و ک ب چ ولو. کلو ی ل خ ی ی ل خ ی چ ولو کلو ی ل خ ی دارم ی چ ولو ی کلو ب ق ل ن م ی ل خ ا گ لدان یک م ل ث د ما ن ب ی ل خ ا گر ا د. ما ن ب ی ل خ ا ید ا ب ن آ دم ب» ل ق ید: گو ی م گم رر ز ب مارد ثس خ اس ت ذ ی ا را آ دم و ت ن د«. ک ی م ت اس تی م د م ه ی ن هم رای ب ق ل ن ی ا م ک ن ی م ف کر دارم ت ع نی ی م ه د ب ید ا ب ی کس ه چ ه ب را چ ولو کلو ب خ واهد ی م م ل د ی م و گ ب طور چ ش ت س را نی ع ی سد ش ا ب ت ر ب ه مه ه ا ز ک ه م ه د ب ا ج م ب ق ل وی ت ید ا ب را ی کس ه چ ی ل خ ی ی ل خ ی ک ه م ه د ب ی کس ه ب چ ولو کلو ن گ ش ق ن ه خ ا یک ل م ث را و چ ول کلو چ ولوی کلو ب ق ل ن ی ا مام ت مام ت اس ب خ و ی ل خ ی ک ه ی کس م ن یدا م ن یا دارم ش ت س دو شسد. ا ب ت ه شس دا ن ه خ ا ن م زر ی م ت ی ل خ ی و چ ولو کلو ی ل خ ی ب ق ل ش ق ح واق عا ک ه ی کس ت اس ت وی ت راس ب خ و ن ه گر ی د م ی و گ ی م ت» ل ق ید: گو ی م پ درم س ی ن ه ن خ ا مان مه ب ی ا ی ب آ دمها ک ه ت ساع سه دو ن د رو ز سه دو یا ت ق ل ند. رو ب عد ب و ن ند ما ب آ ن ت وی رد «. ب ب خ ود ش س ی ن ک ش ن ج گ ن ه ال ب ا ب را آ ن اد ب زر ی ی ا پ رد و ش ود ت ه خ سا ب هار ک ه ت ق ل س ی چ م ن یدا م ن ت س را ب ب خ و ی ل خ ی ی ل خ ی آ دمهای ای ج ق ط ف ک ه م ن یدا م را ن ی ا ا ام ت اس ش ه ی م ه رای ب ت 50

51 ف ت ص م ی م گ ر ف ت م ق ل ب م را ب د ه م ب ه ماردم ت مام ق ل ب م را خ و ب ب عد ز ا مد ق ها ک ه ف کر کردم ت مام ت ما م ش را ب د ه م ب ه ماردم و ا ی ن کار را ه م کردم ام ا ک ه مارد خ و ب م ت وی ق ل ب م ج ا گر ف ت ه خ ی ل ی ه م راح ام ا و ق تی ب ه ق ل ب م ن گاه کردم د یدم ب ا ا ن ی ب ز ا ه م ن ص ق ل ب م خ ا ل ی ما نده ت ق اس 51

52 ش ب ث ز خ و ب معلوم اس ت. م ن ز ا او ل ه م ب ی ا د ع ق ل م م یرس ی د و ق ل ب م را ب ه هر ت دو ا شسان م یدادم هم ی ن کار را کردم. ب ه پ درم و ب ه ماردم. چ ب عد م ی ن دا ی د چ طور شسد ب له ردس م ق داری ج ای خ ا ل ی ما نده ت اس ت. ن گاه کردم و د یدم ک ه ب ز ا ه م ت وی ق ل ب م ف ورا ی دو ی ل س ش ت ان دا شس ت م و ا ی ن کار ت ص م ی م گ ر ف تم آ ن گلو شسه خ ا ل ی ق ل ب م را ب د ه م ب ه چ ن د ن ف ر ک ه خ ز رر گم یک ی دا ی ب مهر ان و یک ع موی ش خ و ز رر گم خ واهر کل و چ ل کم پ در ب را ه م کردم: ب رارد ب را ه م ت وی ق ل ب م ج ا دادم. ا خ ال ق م ف کر ک ردم حاال د ی گر ت وی ق ل ب م ب حسا ی ثس و غ ش سده ا ی ن ه مه آ دم ت وی ق ل ب ب ه ا ی ن کل و چ ل کی م گر م ی ش ود ام ا و ق تی ن گاه کردم خ دا ج ان خ دا ج ان! م ی ن دا ی د چ ی د یدم د یدم ک ه ه مه ا ی ن آ دمها ردس ق ل ب م ج ا گر ف ت ها ند ردس ت ت وی ف ن ص ت ف ن ص. ب ا ا ی ن ک ه خ ی ل ی راح گلهای ه م ا ت خ ن گی ج ا ت ه م ولو شسده ب ود ند و م ی گ ف ت ن د و م ی خ ن د ن ید د و ی چ ه ندا ت شس ن د خ و ب ب ش عد ن و ب ت ل کی ها ب ود ب له ردس ت اس ف ه خ ا ل ی را ب ا خ و ش حا ل ی و ض ر ا ی یع نی آ ن ن ص ت. ب ا ق ی ق ل ب م ت دادم ب ه ه م ه آ دمهای ب خ و ی ک ه ت وی م حل ه ما ز ن د ل گی م ی ک ن ن د و ه مه ق وم و خ و ی های ب خ و ی ک ه دارم و ه مه دوس ت ا ن م و ه مه م عل م ی ها ی ک ه چ هها را دوس ت دار ند 52

53 ب ش ش ق ش ب ز ج ش و ت خ ود ان م ی ن دا ی د چ ی شسد چ ی زر ب ه ا ی ن کل و چ ل کی چ طور م ی ن ت وا د ا ی ن ق در ب گ زرر ب ا شسد ( ( خ دا یا ب ی ن خ ودمان ب ا شسد پ درم یک ع م و دارد ا ی ن ع موی پ درم خ ی ل ی خ ی ل ی خ ی ل ی پ ولدار را س ت ت. اس م ن و ق تی د یدم ه مه آ دمهای خ و ب را دارم ت وی ق ل ب م ج ا م ید ه م س ع ی ک ردم ا ی ن ع موی ب ه ش ب ب رم ت وی ق ل ب م و یک گلو شسه پ درم را ه م ج ا ن گر ف ت د ل م ه م سو خ اس ش خ ود ت. ی ع نی را س ت هر و ن گر ف ت هر چ ی کردم ج ا ب د ه م ام ا ج ا ت ام ا چ ه کار ک نم ج ا ن گر ف ت د ی گ ر. ت ق ص ی ر م ن ک ه ن ی س ت ک ه ش خ ود ه م ب ا ز ح م ت ح ت ما ت ق ص ی ر ت و ش ف ار ج ا م ی گر ف ت ص ق ن دو ب ی رون ت ا ص ن دو ق را ب ردارد ق ل ب م م یآ مد ب ی رون م یما ند و او دوان دوان ا گ زرر پ ولها ی ب له ت ز ا ه ی ش وا ب ب را ی ن یک شس ب گ زرر ب ا شسد. ن ا ی ش وا دا شس ت م م ی فه م ی دم ک ه یک ق ل ب ک ه ب ه یاد آ ن ز رو ها و شس ی ک ه ن ها ی ه مه آ م ب ه ش خ را م ی م ب ی ق ل ا ق» ب ز دم: یاد فر یک د فعه ب ی رون «. ز سر م ی ن ما و ز ا خ ا ن ه ما ا ندا خ ت ن د ب چ کلو ک چ کلو ک چ ح ق در م ی ت وا ند ج ب های خ ی ل ی س خ ت آ ن خ و ب حاال د ی گ ر ق ل ب م ث م ل یک ش هر ب گ زرر شسده ب ود. مدرسه دا شس ن گ اف ت ادم خ نگ ن ی د د و د ش م ن را ز ا ک خ ا ما ز ا ت ب ی مارس ت ان دا شس ت سر ب خ ا خ ا ن ه دا شس ت کلو چ ه و م حل ه و خ ی ا ب ان و م سج حد دا شس ا ی ن طور شسد ک ه ب ه خ ودم گ ف ت م:»د ی گ ر ن ا ق ختا ب کردن ب س اس ت و ب ز ا ه م یک عا ل م ج ای خ ا ل ی دا شس ت «. ت. ت ز ا ا ی ن سر ند ی ا ت ا آ ن سر 53 ند ی ا ق ل ب م ن مال ه مه و ه مه آ دمهای خ و ب سراسر ند ی اس

54 ق ب ق ل ب م ب ا ق ی ما نده. ت خ ود ان ک ه م ی ب ی ن ی د. حاال ف ق ط یک ج ای خ ی ل ی خ ی ل ی چ کلو ک رد یک گلو شسه م ی ن دا ی د آ خ ب حا را ب رای چ ه کسا نی ب ا ق ی گ ذدا شس ت م ب له ردس ک ه خ ود شسان را ردس ت ک ن ن د و دس ت اس ت ب رای ه مه آ دمهای ب د ب ه شسر ط ی ت ز ا ب د ب ودن و ب دی کردن ب ردار ند چ هها را ا ذ ی ت خنک ن ن د ف خنک ن ن د ج ا ن ورها را ن ک ش ن د و ب ه کس ی ز ور ن ی گ و رد یاها را ک ث ی ب م ن دا شس ت ه ن د ب ش و ند خ و ب ح ق دار ند یک خ ا ن ه چ کلو ک ت وی ق ل آ دمهای ب د ه م ا گر خ و ب ب ا شس ن د ن ه ب ی ا ن د ی ت وی ق ل ب ش و ند و ت ز ا ه ا گر آ دمهای ب د ه م خ و ب کم ی ج ا ب م ن م ن ف کر م ی ک نم ب ز ا ه م چ ی زرهای ف ی لها و خ ی ل ی ج ن گ لها پ ر ندهها کل وهها ما ه یها آ هوها ب ا ق ی ب ما ند شسا ید ب رای د ی گر و ی چ ه ج ع ی ت پ ر ب اس ت واق عا معل وم ن ی س ن م ی ش ود ها ت ا ی ن ق ل ب اس ت یا رد یا! ق ل ب ب ه ا ی ن کل و چ ل کی آ خر چ طور وط ن ی س خ و ب ا ی ن ب ه م ن مر ب ی شسا د و ق تی ب گ زرر ت. چ را ا ی نطور اس ب ش وم ب فهم م ک ه ب م ب ه آ دمهای خ و ب و ب مهر ان. ب خ ش ب ی ا د آ خ ب حا را ق ل ب ب رای هم ی ن اس ت د ی گ ر م گر ن ه ت ام ا حاال ت ا و ق تی ت وی ق ل ب م ج ا هس ت نارد ا ب را ه ی م ی 54

55 خودارزیابی 1 چرا قلب آدم نباىد خالى بماند 2 چرا قلب به درىا تشبىه شده است شما قلب را به چه چىزهاىى تشبىه مى کنىد 3 به نظر شما چرا قلب نویسنده نمی توانست عموی خود را بپذیرد 4... دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل به اىن جملهها توج ه نمایید و درباره آنها گفتوگو کنید. الف( علی آمد. مریم رفت. ب( حسن میوه را خورد. مینا نامه را خواند. همانطور که پیشتر گفتیم»فعل«اصلیترین بخش یک جمله است. فعلهای بخش»الف«کلمههای»آمد«و»رفت«است. در جمله او ل و دوم تنها با اضافه شدن نهاد به فعل معنی جمله کامل میشود. ام ا معنی جملههای بخش»ب«با نهاد تمام نمیشود. در این جملهها وقتی شما بگویید»خورد«شنونده میپرسد»چه چیزی را خورد «درواقع چیزی خورده شده است بنابراین برای تمام شدن معنی جمله الزم است بخشی به فعل اضافه شود. این بخش که معموال با کلمه»را«بهکار میرود مفعول است. در زبان فارسی معیار امروز»را«نشانه مفعول است. نکتۀ دوم به این جمله توج ه کنید: دلم میخواهد تمام تمام این قلب کوچولوی کوچولو را مثل یک خانه قشنگ کوچولو به کسی بدهم که خیلی خیلی دوستش دارم. میبینید که نویسنده بعضی کلمهها را تکرار کرده است. چه وقت تکرار زیباست آیا همه تکرارها زیبا هستند 55

56 هرگاه نویسنده بخواهد بر چیزی تأکید کند آن را تکرار می کند. این تکرار آگاهانه بر تأثیر سخن می افزاید. شاعران از»تکرار«برای زیباسازی و تأثیرگذاری شعر استفاده می کنند. حت ی گاه به تکرار یک بیت در شعر می پردازند. در نوشتن امال دق ت و سرعت موجب میشود تا متن آن به دور از هرگونه خطا باشد. واژههای همآوا از مباحث دشوار امالیی است. شناخت شکل درست آنها به معنا و کاربرد آنها در جمله وابسته است. کارگروهی ١ چه ویژگی هایی باعث می شود تا ما کسی را در قلبمان جای دهیم ٢ نمونه هایی از تکرارهای زیبا را در»آفرینش«خدا بیان کنید. 56 نوشتن 1 نمونه هاى تکرار را از درس پىدا کنىد و بنوىسىد. 2 نهاد و مفعول هر جمله را مشخ ص کنید. رزمندگان دشمن را از خاک ما بیرون انداختند. من عموی خوش اخالقم را توی قلبم جا دادم. همه معل م ها بچ ه ها را دوست دارند. ٣ با توجه به معنی جمله ها واژه های مناسب را در جای خالی قرار دهید. الف( مادر بزرگ درباره گل های باغچه با نوه اش در خانه گفت وگو می کرد. )حیاط حیات(

57 ب( مراقب پول های خود باشیم و از و خوراک های بیهوده پرهیز کنیم. )خورد خ رد( 4 جدول زیر را حل کنید. 1 جمله اى که براى بىان احساسات عواطف آرزو و بىان مى شود. 2 براى اشاره به دور به کار مى رود. 3»مکان» 4 ضمىر او ل شخص مفرد 5»اگر«دم برىده 6 از آن طرف بخوانىد ىکى از دو جنس بشر است. 7 مخف ف»اگر«٨ مخف ف»ماه» 9 ىکى از سوره هاى قرآن 10 همان گزارش است. 11 جمع»یار«است. 12 بخشی از جمله است. 57

58 ک چ خ ق ز ذ ش د رس هفتم ب و ر ب های ب ا ش سو ت ز پ ی ر د ا ش ن مود ب س ز پ روا ش ا ک ح ی ب ر ش خ ا ساری ک ک ه دور آ ان راه ن ز ر ی د ن دگا ی ع ل م ن ز ک رد ز رو ی ب ال و پ ر ب ا ت ئ ر ج به ز ا ت ش د گ ش ش د ی ت ی به گ ب ا م ک ی ب ر ج و ک ن اری ک م ت ی ار ش چ پ یس ١ 58

59 59

60 ش ز و ح شس ت س س ت ش د ب ر ج ای ن اگاه ک رد ز ا ج ع زر ف ر ی اد ف ت اد ز ا پ ای «ت و را پ روا ز ب س ز ود اس ت و د ش وار ه ز ن و ت ن یس ت پ ای ب ز ر ن و ب ام ت و را ت و ه ن ر م ی ب ا ی د نا دو خ ت ب ب ا ی د هر دو پ ا م ح ک م ن هادن ز ر ن ج ز ش ا خ ی ش مارد ت گ حخس ی ن ردما د رد راه آ ز وا رد داد: ز ن و کاران ک ه خ واهد کار بس ی ار ه ز ن و ت ن و ب ت خ وا ب اس ت و آ رام حد ی ث ز ن گ د ی م ی ب ا ی د آ مو خ ت ز ا آ ن پ س ف ک ر ب ر پ ای ا ت یس ادن ٥ 60

61 گ گ گ ن م ن ای ن جحا چ ون ن گ ه ب ا ن م ت و چ ون ج مرا رد دام اه بس ی ار گ ن س د وار ی ز ا ه گ ک شس ت آ سا ی ش م ی بس ت ن د آ مد گ ه ز ا رد ل ظ ح ه ز دمسا ت و را آ گ سود ی ب ا ی د مرا ر ن ج ز ب ا ل م ک ودکان پ راه س ت ن د ش ک گ ه ی سر ه م سر پ ن جه خ و ن ی ن ش د ن جه وم ک ن گ ردد ش خ ا ف ت نه اهی آ سما ن ی ب یب ن ب ن روم د گ ر به ت رس ی دم گ ه ز ا ز ب ا ی ز ا ه گ مرا آ مو خ ت عل م ز ن دگا ن ی ز ت و س ع ی و ع مل ب ا ی د ز م ن ن پ د« خودارزیابی پ رو ی ن ا ع ت صام ی 1 چرا گیتی به چشم کبوتر بچ ه تاریک شد ٢ به نظر شما کبوتر بچ ه ممکن است چه پاسخی به پند مادر داده باشد ٣ پیام اصلی درس چیست ٤

62 دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل به این جمله ها توج ه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. زهرا آمد. دوستم سیب را خورد. رامین کیف را از بازار خرید. برادرم توپ را به احسان داد. همان طور که پیش تر گفتیم»فعل«اصلی ترین بخش یک جمله است. برخی از فعل ها مانند فعل»آمد«فقط با نهاد جمله ای می سازند که معنی کاملی دارد. بعضی دیگر مانند فعل»خورد«با گرفتن مفعول جمله کاملی می سازند. گروهی نیز مانند فعل»خرید و داد«عالوه بر نهاد و مفعول بخش دیگری می گیرند. به این بخش که برای کامل شدن معنای جمله آمده است»متم م«می گویند. متم م در جمله سوم»بازار«و متم م در جمله چهارم»احسان«است. کلمه هایی مانند»از به در و «قبل از متم م به کار می روند و نشانه متم م )حرف اضافه( هستند. نهاد مفعول متم م فعل زهرا آمد دوستم سیب را خورد رامین از را کیف بازار خرید برادرم به را توپ احسان داد نکتۀ دوم به این بیت توج ه کنید: نمودش بس که دور آن راه نزدیک شدش گیتی به پیش چشم تاریک اگر شعر را به نثر برگردانید احتماال اینگونه خواهید نوشت: آن راه نزدیک آنقدر دور به نظرش رسید که گیتی )دنیا( پیش چشم او تاریک شد. در برگرداندن شعر به نثر چه اتفاقی میافتد میبینید که قسمتهای مختلف شعر وقتی به نثر تبدیل میگردند جابهجا میشوند. در جمله»گیتی )دنیا( پیش چشم او تاریک شد.«فعل در پایان جمله قرار میگیرد ام ا در شعر به او ل بیت منتقل شده است. این جابهجایی در شعر و نثر ادبی بر زیبایی سخن میافزاید. 62

63 آیا همه اجزای جمله را می توان به دلخواه )در شعر و نثر( جابه جا کرد کلمه های مخف ف )کوتاه شده( معموال به همان صورتی که تلف ظ و شنیده می شوند باید نوشته شوند. بعضی از کلمه ها دو امالیی اند یعنی به دو شکل نوشته می شوند مانند: جرئت جرأت هیئت هیأت کارگروهی ١ درس را به صورت نمایش در کالس اجرا کنید. ٢ داستان دیگری که بیانگر انتقال تجربه است بیابید و در کالس بخوانید. نوشتن 1 در بیت های زیر متم م ها را مشخ ص کنید و بنویسید. پرید از شاخکی بر شاخساری گذشت از بامکی بر جوکناری ز وحشت سست شد بر جای ناگاه ز رنج خستگی درماند در راه 2 دو واژه کوتاه شده از متن درس پیدا کنید و شکل کامل آن را در جدول زیر مانند نمونه بنویسید. کوتاه شده فتاد کامل افتاد 3 با توج ه به معنی امالی صحیح کلمه را انتخاب کنید. الف( هجوم حجوم = حمله ب( اجز عجز = ناتوانی 4 یک مفعول و یک متم م از صفحه نخست درس پنجم پیدا کنید و جمله های آن را بنویسید. 63

64 حکایت دعای مادر از باىزىد بسطامى رحمة الل ه علىه پرسىدند که ابتداى کار تو چگونه بود گفت: من ده ساله بودم شب از عبادت خوابم نمى ب رد. شبى مادرم از من درخواست کرد که امشب سرد است نزد من بخ سب. مخالفت با خواهش مادر براىم دشوار بود پذىرفتم. آن شب هىچ خوابم نبرد و از نماز شب بازماندم. ىک دست بر دست مادر نهاده بودم و ىک دست زىر سر مادر داشتم. آن شب هزار»ق ل ه و الل ه ا ح د«خوانده بودم. آن دست که زىر سر مادرم بود خون اندر آن خشک شده بود. گفتم:»اى تن رنج از بهر خداى بکش«. چون مادرم چنان دىد دعا کرد و گفت:»ىا رب تو از وى خشنود باش و درجتش درجه اولىا گردان«. دعاى مادرم در حق من مستجاب شد و مرا بدىن جاى رسانىد. ب ستان العارفىن 64

65 ز ف ق ز ف ت د رس هشتم ن د ی گ ه م ی ن ل ح ظ ه ه اس ن م ی گرد ند. ب ا جم موعهای ز ا ز رو ها و ماهها و سالهاس ز ن د ل گی ت ز رو ی ها ی ک ه ب ه شس ت ا ب م ی گ ذدر ند و ه ر گ زر م ی گوی ن د ق و ت طالس ت و ل ی ب دون ترد ید ق و ت ز ا طال گران ب ها تر اس ت ز ی را ب ا ف صر ق و ت م ی ت وان طال ب ه دس چ ه ب س ی ار ند آ ن ا نی ک ه و ت آ ورد و ل ی ق د ا ی ق ت ل ت خ ود را ن م ی ت وان خر ید. شسده را ب ا طال ز ن د ل گی خ واه ن د ک رد.ا گر پ ش ول ان گم ش ود دل آ ز رده م ی ش و ند و رد ب ح ب ی هوده ت ف ل م ی ک ن ن د. ی گلو ی ق رنهای ط وال ن ی رد ا ی ن ج هان ق و ج وی آ ن ند ی ا را ز ی ر و رو م ی ک ن ن د ام ا ه ر گ زر ز ا ت ل شسدن ق و ن گران و ناراح ت خ و ی ش ت ن م ی ش و ند. ن امه ما ت ی ع ی ن ن م ی ک ن د. ز ی س ت ن و ز ن د ل گی ز ی ب ا ت نها ه مان فرص ق ی را شس ن اس عم ر ح ق ی ک ه ب ا رف ت ارهای ز ی ب ا و کارهای ب زرر گ م ی گ ذدرد. ت ق ی ها ی اس 65

66 ز ش ذ ز چ ز ش ش ش ث را زرارها م ن گ س کرد. ب ور ع ان ت گلورس ا ز و ی د رس ش هری ه ب ف ر س ن ای اث رد ن در اسلک ی ن د گو ی م ر ف فرو ی ر ح ت ه ب و ند خ وا کرد. ی من حاو ب ق سال ده ا ز ک دام ه چ ی آ و ب خ و هوای ا ب ف ا ص ود ب شسده حک ن گها س روی ر ب ک ه ب ور ق ان ب صاح ی ا ت ح ت مد را ی ز ت ا ز کی ل ی ش ی پ را ر ش ه زررگان ب اس کلو اه ت ی ن ن چ م مرد گی ل د ز ن را چ گلوارا ب ن ی ا ه ب» هری ش ت : گ ف او ه ب. ند خ وا س ی ن ن ت ف ر راه و ت ن ف حخ و خ وردن ه ب گی ل د ز ن م ن گر ی ی م گر ی د ری ظ ن ا ب را گی ل د ز ن»ما داد: تی او ف ت نا ت ی وا ح ا ب ما شسد ا ب ق ی ح گی ل د ز ن م. ندار ی س ک ه چ ی رار ق ن ی ا ا ب ذدرد. گ ب نده سا ز و م س ق ف ل غع ه ب عمر م ظ ع ا ت اس ف ق مو گی ل د ز ن رد ی کس ش ی ب ش ود«. ی م پ ری س ت اس آ ن ی ق ا ز فرص و ن ون ک ا ک ه ت ش ش و ن ج پ ح ب رد ک ه ت خ س پ ا زرر گ ب مرد آ ن ت «چ گر.ا ت ی ن ن ی د ف م کار یا و ش ن دا وی ج ق و گی ل د ز ن سال ده ک ثر ا حد و را ی ز ن د ی ک نم ن ی ر ت ب ه ک ه ن د ک ف کر ش ه ی م ه و یا د ب رد را حال ت فرص اس امرو ز ن م ت آ ی ی د ام ه ب و ن دن خ فک ا فردا ه ب را امرو ز ت. ن ده س ی ن تی س رد کار ن ت ث ن ت. دس ا ز ت ههای ثس خد گ یاد وری آ ه ب را امرو ز ک ه ن ان هم چ س ی ن 66 اس ت ه گ ف نی را ی ا زرر گ ب شساعر ی ام خ ت. ت : ن م ک ی اد او ا یه ت ش د گ ه ک دی ا ن م ک ی اد ن ب ه ت ذ ش د ن گ و امده ن ب ر ا خطور خ م ا آ ی اس ودن ب خ و کی لل ا ش خ و ز اس یدن ن د خ گران ی د ا ب و ش ودن گ ن د. ی ک ن م م نها گران ی د دل ا ز را م غ و م ی ق س ت ت ه ی س شسا زر ی ن خ وردن خ وس ا و دن ذدرا ن گ ت ه ر ف ت ت اس ی امده ن ه ک ردا ف مر ع و ب ا و خ حالی خ و و ی هوده ب ن دههای خ شسعر ن ی ا رد ودن ب ن ک م ی اد ر ف ن ک م ب اد ر ب ی ض ع ب ق ول ه ب و نی درا ذ گ گران ی د کار ا ز ره گ کردن شساد را گران ی د دلهای ی واق ع ش ی و خ ن ه««ت اس نی کسا ت دار دوس خ دا ک ه ت گران ی د ا ب را خ ود های شسادی ک ه ت

67 ف ش ق در ق و م ی گو ن د: ی ت را ب ن دا ی د و ق د ا ی ق گران ب ها را ب ی هوده ز ا دس ت مده ی د. م ق ص ود ا ی ن ن ی س م صا ح ب ف رد ی را ب ا ت ک ه دا ئما رد کلو ش ش و ا خ را ب ب ا شس ی د و راح ت دوس ت ان م ی گ ذدرد یا ب رای ش گرد ش سده ن ی س و ز ور ش ت و آ رام ب ر خ ود ح رام ک ن ی د. ساعا تی ک ه رد و ب ز ا یهای ت ف ر ی ح ی ف مصر م ی ش ود رد ق او ت ا ت ل ت. ب ی ن ی م و ق تی س ب زرهها گ لها رد خ ت ان آ س مان آ ب ی یا پ ر س ت اره و ق تی ز ی ب ی ا یهای آ ف ر ی ن را م ی ش ن ی ن ی م ق و ثسشگ ف تی و ا عج حا ب مرور م ی ک ن ی م و یا ب ر سا ح ل رد یا یا رود خ ا ن ه م ی ب خرء ز ن د ل گی اس ن کردها ی م. ا ی نها فرص ز ن د ل گی هم ی ن ل ظ ح ههاس همراه ب ا شسد. ر ت ت م خصوصا ا گر ب ا ت ا م ل و ف کر و ع ب ت و ز ا دس ت دادن فرص ا ی ن س خ ن ز ی ب ای ن ه ا ب ل ب ال غعه یادمان ب ا ش سد: «فرص ب یا ی د «. زر را رد ق های خ و ب و ع خر ی ت خ ود را ت ف ل چ ی ز ری همراه ندارد. ب خر غعص ه و ا ندوه ق ها ق ها ث م ل گ خد ثس ت ن ا ب رها م ی گ خدر ند ص ع ب اس ا ق ب الآ ت شس ی ا نی ب ا ت ل ی خ خودارزیابی ١ چرا می گویند:»وقت از طال گران بهاتر است«٢ منظور از»عمر حقیقی را شناسنامه ما تعیین نمی کند«چیست ٣ پیام اصلی درس چیست ٤ 67

68 دانش های زبانی و ادبی نکته به این جمله ها توج ه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. علی کفش های جدیدش را پوشید. کشاورزان گندم را کاشتند. شاگردان خوشحال شدند. هوا سرد است. مریم معلم مدرسه بود. چنان که مالحظه می کنید فعل جمله او ل و دوم انجام کاری را نشان می دهند )کار پوشیدن و کاشتن( ام ا فعل های جمله های سوم چهارم و پنجم وقوع کاری را نشان نمی دهند بلکه تنها برای نسبت دادن چیزی به چیز دیگر به کار می روند. مثال در جمله سوم»خوشحالی«به شاگردان و در جمله چهارم»سردی«به هوا نسبت داده شده است. به فعل هایی مانند»شداست«و»بود«که برای نسبت دادن چیزی به چیزی به کار می روند فعل»ا سنادی«می گویند. هنگام نوشتن فعل های ماضی سوم شخص جمع مراقب باشیم که آنها را به شکل صحیح نوشتاری بنویسیم مانند:»خوردند«به جای»خوردن«. کلماتی مانند عیسی موسی مصطفی و باید به همین شکل نوشته شوند هرچند تلف ظ آنها متفاوت از شکل نوشتاری آنهاست. 68

69 کارگروهی ١ چه کنیم تا از ساعات عمر بهتر استفاده کنیم گفت وگو کنید. ٢ برداشت خود را از تصویر زیر در گروه بیان کنید. نوشتن ١ سه جمله از متن درس بنویسید که در آنها فعل»اسنادی«به کار رفته باشد. 2 ده واژه از متن درس بنویسید که ارزش امالیی داشته باشند. 3 در هر جمله یک غلط امالیی وجود دارد آنها را پیدا کنید و به شکل درست بنویسید. اسکندر سنگ مزارها را خواند و به هیرت فرورفت. مد ت حیاط صاحبان قبور از ده سال تجاوز نمی کرد. مجتبا در درس هایش بسیار پیشرفت کرده است. 69

70 روان خوانی سفرنامۀ اصفهان 70 درست ىادم هست شبى که قرار بود روز بعدش بروم اصفهان از دل شوره و خوشحالى خواب به چشمم نىامد. هى الى کتاب جغرافى ام را باز مى کردم و آنجاىى که از اصفهان و آثار تارىخى رودها کوه ها جمعىت آب و هوا محصوالت کشاورزى کارخانه ها صناىع دستى مرداب گاوخونى و قالى بافى و قلم زنى روى نقره نوشته شده بود قشنگ مى خواندم و از بر مى کردم. عىن وقتى که مى خواستم امتحان

71 بدهم نقشه اىران را زدم به دىوار اتاق. اصفهان را روىش پىدا کردم و با انگشت و نگاهم از روى راه نقشه از کرمان حرکت کردم و به رفسنجان و ىزد و اردکان رسىدم و گذشتم و اصفهان پىاده شدم. موقع حرکت از روى نقشه و گذشتن از پىچ و خم هاى جاده و سرباالىى ها ىواشکى براى خود گاز مى دادم و با لب و لوچه و زبانم صداى کامىون درمى آوردم که ىک هو بى بى از کوره در رفت و دادش بلند شد:»بسه دىگه بىا بگىر بخواب صبح هزار جور کار دارى«. و من عىن خىالم نبود. همان جور تو حال و هواى اصفهان بودم و از عمارت عالى قاپو و منارجنبان و چهل ستون تعرىف ها مى کردم و عکس هاى توى کتاب را نشانش مى دادم تا اینکه از زبان افتادم و دىدم بى بى خوابش برده و دارد هفت پادشاه را خواب مى بىند. من هم نرم نرمک روى کتاب جغرافى خوابم برد. بى بى وقت نماز صبح بىدارم کرد. براىم بار و بندىل بست. من هم بىکار ننشستم ناشتاىى خورده و نخورده پرىدم رو چرخ و هرچه قوم و خوىش و دوست و همساىه داشتىم خبر کردم که مى خواهم بروم اصفهان. هرکس هم خانه نبود براىش روى کاغذ مى نوشتم که:»اىنجانب مجىد چون به طور ناگهانى عازم اصفهان مى باشم از شما و خانواده محترمتان خداحافظى مى کنم. اگر بدى خوبى از ما دىدىد حاللمان کنىد«. و از زىر در خانه مى انداختم تو. تا الل ه اکبر ظهر ىک د م آرام نگرفتم در تک و دو بودم و شهر را پر کردم که:»دارم مى روم اصفهان«. از کتاب فروشى دم بازار ىک دفترچه صدبرگ کاهى خرىدم و با قلم نى خىلى خوش خط و درشت روى جلدش نوشتم»سفرنامه اصفهان«و پاىىنش رىزتر نوشتم:»به قلم مجىد«و گنبد و گلدسته اى زىرش کشىدم. بعد باالى صفحه او ل نوشتم:»تقدىم به مادربزرگ عزىز و اکبرآقا شوفر که براى رفتن اىنجانب به اصفهان زحمت بسىار کشىدند«. بعد از ظهر بى بى از زىر آىنه و قرآن ردم کرد. کامىون حاضر بود و من سفرنامه و کتاب جغرافىا را زدم زىر بغلم و رفتم باال بغل دست اکبرآقا و شاگردش نشستم. کامىون راه افتاد. همىن که از دروازه شهر بىرون رفتىم قلمم را از جىبم درآوردم و سفرنامه را باز کردم و نوشتم:»حدود سه ساعت از کرمان به سوى اصفهان حرکت کردىم. هم اکنون بنده در اتاق جلوى ماشىن آقاى اکبرآقا نشسته ام. سرتاسر بىابان را نگاه مى کنم که ىک دانه علف و ىک درخت در آن ىافت نمى شود. تا چشم کار مى کند شن است. از دور کوه ها و تپ ه ها را مشاهده مى کنم که قهوه اى و خاکسترى مى باشند. اکبرآقا آدم خوبى است. ماشىن را خوب مى راند. هم اکنون دارد آواز مى خواند. صداىش خوب نىست ام ا به دل مى نشىند و بهتر از صداى ماشىن و هوهوى باد است. اىن شعر را مرت ب مى خواند و به نظرم 71

72 شعر دىگرى بلد نىست. ن گرم رد یا ت و ب ب ه رد یا 72 ن گرم کلوه و رد و د شس ب ب ه هر ج ا ب ی نم ت ص حرا ت و ن گرم ب ب ه ص حرا ش ن ان ز ا ق ام ت رع ن ا ت و ب ی نم ب ی نم شاگردش که هم اکنون دارد چرت مى زند چنىن به نظر مى آىد که آدم بداخالقى است. من از حاال دارم بوى اصفهان را مى شنوم«. تند و تند مى نوشتم. اکبرآقا هى روى دستم کل ه مى کشىد که ببىند چه مى نوىسم. نتوانست طاقت بىاورد باألخره پرسىد:»ببىنم داىى چى دارى مى نوىسى نکنه دارى براى بى بى ات کاغذ مى نوىسى غص ه نخور خودت زودتر از کاغذت برمى گردى!«. گفتم:»دارم هرچى مى بىنم مى نوىسم مى خوام وقتى برگشتم کتابش کنم کتاب را هم تقدىم کردم به شما و بى بى«. پوزخندى زد و گفت:»اى بابا دلت خوشه کتاب بنوىسى که چى بشه برو دنبال ىه تک ه نون داىى!«. زد تو ذوقم ام ا از رو نرفتم. نوشتم و نوشتم تا هوا تارىک شد و چشم هام خط ها را ندىد. شب توى قهوه خانه اى بىتوته کردىم. زىر نور چراغ دستى قهوه چى سفرنامه ام را بازکردم و نوشتم:»شب به قهوه خانه اى وارد شدىم که باالى شهر رفسنجان است و «. از اکبرآقا پرسىدم:»کى به اصفهان مى رسىم «گفت:»هر وقت خدا خواست«. دو روز و دو شب تو راه بودىم. شب دوم د م د ماى سحر به اصفهان رسىدىم. وارد اصفهان که شدىم دلم بنا کرد به پرپر زدن. مى خواستم راه بىفتم و همان وقت همه جاى اصفهان را ببىنم و بگردم و سفرنامه ام را تمام کنم ام ا از بخت بد هوا حسابى تارىک بود و از آن بدتر تعمىرگاهى که قرار بود کامىون ما را تعمىر کند بىرون شهر بود. از خىابان هاى خلوت رد شدىم. تعمىرگاه بسته بود و ما همان پشت در اىستادىم تا صبح بشود. اکبرآقا و شاگردش گرفتند و تخت خوابىدند ام ا مگر من خوابم مى برد آفتاب که درآمد رفتم سراغ اکبرآقا که تو اتاقک جلوى کامىون خوابىده بود. با ترس و لرز و خجالت بىدارش کردم تا بلند شود و با هم بروىم اصفهان را بگردىم. اکبرآقا همان جور که چشم هاىش را مى مالىد با اوقات تلخى گفت:»مگر تو خواب ندارى «گفتم:»اکبرآقا اینجا اصفهانه چطور آدم مى تونه بخوابه اىنجا پر از چىزهاى دىدنىه مسجد شىخ لطف الل ه چهارباغ چهل ستون و «.

73 پرىد مىان حرفم که:»چه غلطى کردىم تو را آوردىم. اگر از جات تکون خوردى نخوردى ها. مى رى گم مى شى اون وقت من باىد جواب بى بى ات رو بدم«. اکبر آقا کامىونش را برد تو تعمىرگاه و با اهالى تعمىرگاه سالم و علىک کرد و بعد ناشتاىى خوردىم. 73

74 74 اکبرآقا لباس کار پوشىد و با چند تا کارگر افتاد به جان کامىون و پاىىن آوردن موتورش. من هم سفرنامه به دست دور و برشان مى پلکىدم. اهل کار نبودم. رفتم سر نوشتن سفرنامه. از کارگرى که پىچ شل مى کرد پرسىدم:»چهارباغ چه جور جاىىه «. گفت:»چهارباغ جاىى است که اسمش چهارباغه.«و پشت بندش ه ره ر بنا کرد به خندىدن و رفت تو نخ ش ل کردن پىچ. داشتم کالفه مى شدم. سفرنامه ام را باز کردم و گوشه تعمىرگاه بغل کامىون قراضه و به درد نخورى نشستم و نوشتم:»مردم از همه جاى دنىا براى دىدن آثار تارىخى اصفهان به اىن شهر رو مى آورند و از کاشى کارى هاى زىباى آن لذ ت فراوان مى برند. آب و هواى اصفهان بد نىست. دم صبح هوا سرد مى شود ام ا همىن که خورشىد باال مى آىد هوا گرم مى گردد. در اصفهان تعمىرگاه هاى فراوانى است که من خود ىکى از آنها را دىده ام«. داشتم مى نوشتم که کارگرى آچار به دست از جلوىم رد شد. پرسىدم:»آقا چهل ستون چه جور جاىىه «گفت:»چهل ستون بىست تا ستون بیشتر نداره حاال چرا بهش مى گن چهل ستون خدا عالمه«و راهش را کشىد و رفت. ظهر شد. صداى اذان مى آمد. کار اکبرآقا تمامى نداشت. حوصله ام سر رفته بود. هرچه گوشه و کنار تعمىرگاه دىده بودم توى سفرنامه ام نوشتم. حدود دو ساعت از ظهر رفته فرستادند از قهوه خان ه بغل تعمىرگاه دىزى آوردند. ناهار که خوردىم توى سفرنامه ام نوشتم:»دىزى هاى اصفهان خوشمزه است. گوشت فراوان دارد و چون در اىن شهر غال ت فراوان است نخود و لپه و سىب زمىنى زىادى در آن مى رىزند. ىک دانه سىب زمىنى پخته برداشتم و گذاشتم توى جىبم که عصر پوست بکنم و نمک بزنم و بخورم. سىب زمىنى بسىار درشتى است و اىن نشان مى دهد که محصوالت کشاورزى در اصفهان رونق بسىار دارد«. بعدازظهر ىک دفعه به فکرم رسىد که بروم روى کامىون و از آنجا شهر را تماشا کنم. فکر خوبى بود. سفرنامه و کتاب جغرافى ام را برداشتم و آهسته رفتم روى کامىون اکبرآقا. تو باربند اتاقک جلوى کامىون نشستم و شهر را نگاه کردم و بنا کردم به نوشتن:

75 »من در باالى کامىون نشسته ام. آفتاب داغ تابستان به پس گردنم مى تابد و سخت مى سوزاند. اصفهان درختان عظىمى دارد که جلوى مناره ها و گنبدهاى خوش نقش و نگار را مى گىرند. اکنون از 75

76 76 مىان درختان مى شود چند تا گلدسته و ىک گنبد دىد. گنبد فىروزه اى است. ىک کالغ بزرگ و سىاه نوک درختى نشسته بود و تاب مى خورد. هىکل کالغ جلوى گنبد را گرفته است. اگر کالغ بپرد گنبد را بهتر مى توان دىد. نمى دانم کل ه اىن گنبد را که مى بىنم گنبد کدام مسجد است. عمارت عالى قاپو را نمى بىنم. از اینجا سى وسه پل را نمى توان دىد. آهان کالغ پرىد. حاال گنبد را بهتر مى بىنم«. صداى خنده اکبرآقا و چند تا از کارگرها از پاىىن آمد. قاه قاه مى خندىدند. اکبرآقا صداىش را بلند کرد:»مجىد خان به نظرم م خت عىب کرده. آخه داىى جون هىچ کى تو اىن گرما مىره اون باال که کتاب بنوىسه! بىا پاىىن داىى جون آفتاب مى خوره به م خت کار دستمون مى دى«. چاره اى نبود سفرنامه را نىمه تمام گذاشتم و آمدم پاىىن و کتاب جغرافىا را باز کردم و از روىش توى سفرنامه ام نوشتم. جورى نوشتم که انگار خودم آن چىزها را دىده ام. تا غروب همىن جور عال ف بودم و نگاهم به دست اکبرآقا بود که کارش کى تمام مى شود. باألخره کارش تمام شد. دست و صورتش را شست و لباس هاىش را عوض کرد وگفت:»برىم مجىد تموم شد«. خوشحال شدم. گفتم:»کجا برىم او ل برىم پل خواجو بعد چهارباغ بعد «خندىد و سرفه کرد و گفت:»ان شاءالل ه دفعه دىگه. خودت که دىدى عىالم مرىضه نمى تونم اینجا بمونم. دفعه دىگه که اومدىم اصفهان همه جا رو با هم مى گردىم تو هم تو کتابت همه چىز رو مى نوىسى«. انگار ىک سطل آب سرد رىختند سرم. جا خوردم و لب و لوچه ام رفت توهم. اکبرآقا رفت پشت کامىون نشست و من هم ناچار رفتم بغل دستش نشستم. از مىان خىابان هاى اصفهان و از سى وسه پل رد شدىم و من مى خواستم با چشم هام در و دىوار شهر سى وسه پل و دکان ها و درخت ها و هرچه را که مى دىدم بخورم. فرصت نوشتن نبود. جلوى دکان گزفروشى اىستادىم. هر کدام دوتا جعبه گز خرىدىم و باز راه افتادىم. شب تا صبح رفتىم. روز بعد توى صفحه آخر سفرنامه ام نوشتم:

77 »عىب آثار تارىخى اصفهان اىن است که آنها را روى زمىن ساخته اند و درختان بزرگ و سر به فلک کشىده و ساختمان هاى چند طبقه نمى گذارند آنها را از باالى کامىون دىد. اگر چهارباغ و سى وسه پل را روى ستون هاى بلندى مى ساختند انسان بهتر مى توانست آنها را ببىند. کسى که مى خواهد به اصفهان بىاىد شاىسته است ىک دوربىن قوى و بسىار بزرگ همراه بىاورد تا از دور بتواند کاشى هاى زىباى آثار تارىخى را ببىند. اگر کاله پهن ىا چتر با خود داشته باشد آفتاب پس گردن و کل ه او را نمى سوزاند. دىگر آنکه بهتر است تعمىرگاه هاى اصفهان را نزدىک آثار تارىخى بنا کنند تا اگر کسى در تعمىرگاه باشد بتواند آنجا را خوب مشاهده نماىد. دىگر آنکه مردم اصفهان نگذارند درختان شهر تارىخىشان آن همه بلند شوند که جلوى آثار تارىخى را بگىرند و مانع دىد جهان گردان شوند و از همه مهم تر اینکه به کارگرها و مسئوالن تعمىرگاه هاى اصفهان گوشزد نماىند که حتما از آثار تارىخى آن شهر زىبا دىدن کنند تا بتوانند جواب جهان گردان را بدهند و «. به خانه که رسىدم گز و چاى گذاشتم جلوم و جماعتى را دور خودم جمع کردم و افتادم به تعرىف از اصفهان. سفرنامه ام را هم ىواشکى براى بى بى خواندم و کل ى کىف کرد. بعدها تو مدرسه سر کالس از رفتن به اصفهان و دىدن آثار تارىخى و کوچه و پس کوچه ها و گوشه و کنار شهر تعرىف ها کردم. تا اینکه بچ ه ها اسمم را گذاشتند»مجىد اصفهانى«و هر وقت معل م جغرافىمان مى گفت:»بچ ه ها کى اصفهان رفته «مى گفتم:»من«و بچ ه ها هم تصدىق مى کردند. خىلى تالش کردم تا سفرنامه ام را چاپ کنم ام ا هىچ چاپخانه اى زىربار نرفت. هنوز هم آن سفرنامه را دارم. قص ه هاى مجىد هوشنگ مرادى کرمانى درک و دریافت ١ انگیزه مجید از نوشتن سفرنامه چه بود ٢ چه درس ها و عبرت هایی از سفر می توان گرفت 77

78 78

79 ز ن ار خ ن دان ب ا غ ک ن د را خ ن دان ک ن د ب ح ت مردا ن ت ا مردان ص مولوی ف صل چ هارم ن ام و ی اد نصیحت امام )ره( کالس ادبیات و... گ ل و گ ل)شعر خوانی( عهد و پیمان و 79

80 ث ث ث د رس نهم هشتم ی ص ح ت امام )ره ) ن خ ی م نی )ره( نامه م ی ن و ی س ن د. آ ن ها رد نامه ثسان دا ن آ ز مو ان یک مدرسه د خ ت را ن ه ب رای امام ب ه ک ت ا ب رد ی خ ود ا شساره م ی ک ن ن د ک ه رد آ ن ن و شس ت ه شسده اس ی ن ص ح نامهای ن م ی ت وان ی م را ق آ م ی زر ب ه یل کی ز ا یاران خ ود ن و شس ت ه اس ن ص ی ح هس ی د ک ه مد ت چ ه ل سال اس ت خ خ ح ی م نی رد پ ا س امام م د ق ی عل ی ه ا الم ت امام م ح ت ت. دا ن آ ز مو ان م ی ن و ی س ن د:»و ل ی اماما ما ش ما زرر گلوار ید و ز ا ه مه گ ن اهان ب ه دور ید. ش ما آ ن امام ب ت ک ن ی م ز ی را ش ما ب ت ز نما های شس ب ت ان ک تر ش ن ده«. ن ص ی ح نامه دا ن آ ز مو ان ک ه خ واس ت ه ب ود ند آ ن ها را ت ک ن ن د ن و ت شس ن د: ق ثسلک نی 80

81 ف ی ب ی زرم نامه م ب ح «ز فر ندان ع زر ی م ی کرد ید ک ه م ح ت ا ج آ ن م. ام ی د اس ب ا س مه ت عا ل ی ق آ م ی زر ش ما را ق را ئ حال ب ه وظطا ی اسال م ی ک ه ا خ انها را م یسا خ دم سالم ت پ دران و ن ماردا ت ان را غع ن ی م ی ن ص ح زران مرا ت کردم. ش کا ش ما ع خر ی ت ن خوا ی د و رد ه مان ت ب ا ش ن اط و خر م ی ردسها ت ان را خ و ب ز د عم ل ک ن ی د و ا خ ال ق خ ود را ن ی ک و ک ن ی د و اطاع ت و ت ش مار ید و آ ن ها را ز ا خ ود را ض ی ک ن ی د و ب ه م عل م ها ت ان ا ح ت رام ت ش ور ان م ف ی د ب ا شس ی د. ز ا خ داو ند ت عا ل ی ز یاد ب گ ذدار ید. س ع ی ک ن ی د ب رای اسالم و جح مهوری اس ال م ی و ک چح ش س مان آ ز ر و م ی ک نم. سالم ب ر ه مه ش ماها «. ت و ت سعاد و تر ق ی رد عل م و عم ل ب رای ش ما ن ور 29 ش هر ص ف ر 1403 روح اهلل ا ل موسوی ا ل ی خم نی 81

82 ش ز ش ق ق ن وا دن ش سو خ ط ب ی ع ق د ا ی ود. همراه ی دا ی و ب ش رارد ج حع ف ری ز ا ه مان کل ود ل کی ک جن کاو و د ی ق ق ب م د ق ی عال مه مح ت ب ه دا م ن ب ب رد. او گاه ت ت و م ی کو شس ی د ز ا ز ی ب ی ا یهای آ ن ل ذد ت دا شس ت را دوس ت م یر ف ت. ب ط ی ع ق ها ب رای شس ن ی دن ق ی ط وال نی ب ه یک گ ل خ ی ره م ی ثسد و ش ن اط جع ی ب ی احساس م ی کرد. گا ه ی و ن ر دگان روی ت خ ت ه س خ ن گی ز ردا م ی ک ش ی د و صدای پ چح ش مها ی را م ی ب س ت و ب ه آ ز وا آ ن ها ک ه ب ا صدای خ تر ی ن ت خ اطرا ز رو های کل ود ل کی او د یدن کسا نی ب ود رود خ ا ن ه رد ه م م آی م ی خ ت گلو م ی س پ رد. ا ت ل ب ی زراری ج ب ا ت ی ر کمان احساس ث ش کی چ کلو ک ن گ ک ه ب ا ت ی ر کمان ب ه ص ی د پ ر ندهها م ی پ ردا خ ت ن د. او ز ا ص ی د ح ف ر ندهای پ ر شسکار حان ز ا ج ی ه ا ب ش ه مکال س یها ی ک ه ی د مدرسه م ی ثس ن رد ح ی اط رد. و ق تی م ی ک ف ر ت ن و م یز ن ن د ب ا ن ارا ح تی ز ا آ ن ها دور م ی ثسد. او شس ی ف ت ه ب ط ی ع ک ه کسا نی ب ا حخ ش ون ود و ز ا ا ن ی ت ب ت س ع ی م ی کرد ند 82

83 ش ف ی ف ش ب ب ک ش ط ب ی ع م ی ب رد. زر ن ن د ر ن ج ت ز ی ب ا و آ رام را ب ر ه م ب ب ا خ ها دوس ز ا ز رو ی ک ه وارد مدرسه شسده ب ود کالس ردس را ن ی زر ث م ل گ ش ت م ی دا شس ت ع ج ب ب ه و ج د م یآ مد. او خ وا ندن ح خعرا ف ی ا و علوم ب ز ا ی کردن دوس رد او ل ی ن ت ساعا خصر گ ذدا شس آ ن ت اس و کسال ت ا خ الص و ه م ت او را شس ف ا دهد. ز یار رد ج و ود ت و گ ذدار رد ص حراها و ل مسا ئ ل ر یا ض ی ت م ی ب رد ز ا ح ت. ه مان ق در ک ه ز ا ب ز ا ی کردن ل ذد ب م ی کرد ک ه چ را ب ع ض ی ز ا چ هها ردس را ب ه ا ز ندا ه ن م ی ک ن ن د. ت ندار ند و مو ق ع شس ن ی دن و خ وا ندن شسعر احساس شسادی خصر ت ت ن ب ود ت نها چ ن د ق دم. ش خصور خصر رد ق م ب ه ح رم ت ت و آ رام ا ش سک ر خ ت ز.ا خ داو ند خ واس ح معصومه )س ) پ ن اه ب رد. سر ب ر ضص ر ی ت ب ه او رد را ه ی ک ه ن ا ق ختا ب کرده ب ی ماری ت ب ل ن د عطا ک ن د و ب ه ق ل ب ن گران مارد ن ی زر آ را م ش و ش ن اط ش خ د و معصومه )س ) ب ه او آ را م ش ب خ ش ی د. ب ز ا ه م ق ش و ن خ وا دن و ع ط ش مطالعه ف ای«ق م ب ه راه اف ت اد. ز ا ح رم ت ا مدرسه را ه ی ز نده شسد. م ش ق ت ا ا ن ه ب ه سوی»مدرسه دارا ل ش ح رم دل او را آ رام م ی کرد و مدرسه ا ند ش ی ه ش ا جح حرهای ساده و چ کلو ک ن ص ی را. ب او شسد. جح حرهای ک ه خ خصای آ ن ب ی ز ا ش ش م ت ر مر ب ع ن ب ود و م د ق ی ز ا ه مه ند ی ا ب گ زرر تر ب ود. حاال گل ی م که نه و سادهای ک آ ن را پ و شسا نده ب ود. جح حرهای ک ه ب رای مح ت م ی ت وا خ ت رد کالس ردس اس ت ادان م خ ت ل شسر ک ت ک ن د و هر ز رو ت ا ن ی مههای شس ب پ ردا د. ی ش ی دن ز ا ند ب ب ه مطالعه و ج حع ف ری مح م د ناصری ب ا کا ه و ا ند ق ی خع ی ر عال مه 83

84 خودارزیابی ١ چرا دانش آموزان از نصیحت کردن امام خودداری کردند ٢ چگونه می توان برای اسالم و جمهوری اسالمی و کشور مفید بود ٣ درباره عبارت»حرم دل او را آرام می کرد و مدرسه اندیشه اش را«توضیح دهید. ٤ دانش های زبانی و ادبی نکته هوا روشن است. زهرا شاد بود. چای سرد شد. چنان که مالحظه می کنید فعل جمله های باال ا سنادی است. در جمله او ل روشن به هوا در جمل ه دوم شاد به زهرا و در جمله سوم سرد به چای نسبت داده شده است. به کلمه های»روشنشاد«و»سرد«که به نهاد نسبت داده می شود»م سن د«می گویند. در نوشتن امالی دو کلمه گزاردن و گذاردن نباید باهم اشتباه کرد. گزاردن به معنای ادا کردن و به جا آوردن و گذاردن به معنای نهادن و قرار دادن است. بهتر است هنگام شنیدن نشانه های اختصاری در امال شکل نوشتاری کامل آنها نوشته شود مانند»ص«: صلوات الل ه علیه. 84 کارگروهی ١ درباره یکی از بزرگان محل ه زندگی خودتان گفت وگو کنید. ٢ قسمت هایی از کتابی را که درباره زندگی یکی از دانشمندان یا شهیدان است در کالس بخوانید و درباره آن گفت وگو کنید.

85 نوشتن ١ در جمله های زیر مسند را مشخ ص کرده م سند مناسب دیگری جایگزین آن کنید. عال مه جعفری کنجکاو بود. او شیفته طبیعت است. ٢ برای هریک از واژه های زیر دو کلمه هم خانواده بنویسید. درس: سعادت: راضی: طبیعت: ٣ با حروف درهم ریخته زیر واژه هایی بنویسید که ارزش امالیی داشته باشند و در متن درس به کار رفته باشند. ج ح م ر ه ض ی ت ٤ با توج ه به معنی امالی صحیح واژه را انتخاب کنید. الف( نصیب نسیب : قسمت ب( گشت و گزار گشت و گذار : گردش 85

86 ش ز ق ش ش دهم رس د ت ی ا اد ب کالس اس 86 اس ت سا ک ت سا ک کالس ی ا ب ت اد عل م م. ت خ وی فرا شسعر یک ندن خ وا خعول ث م ا ف و خطام خ عل م م دهان ه ب کاوی ج ن ک ا ب ما ی ن ت. غعر ق شسعر ههای ب ذ ا ج رد ود ج و مام ت ا ب و ت ه خ دو م ش چح اس شسده ش پ مرده ش دمهای ق ا ب و ن د ی ک م مام ت را ندن خ وا ی ب ب گردان سا ش ر ب را شسعر ق عم رد ی ق ر ب ند. یما م ر ق ب آ ن ار ب ن ی ا ا ام ه ب ت ر ش ید. یآ م م ش چح عل م م. ت ی ن ش ی م و یرود م زر ش ی م ت دوس ن د. ی ر ث ا ق دارد ت ما ی ن هره چ روی ش ه گا ن نا گهان و ند ذدرا گ ی م ظ ر ن ا ز را کالس مه ه ت د ق ا ب ن د. ن د ی ک م ب خد ب خ ود ه ب را او ش ه ی م ه ک ه دارد ود ج و نی ا ت ش هرس وان ج و ن ن ی ا مهای ش چح ی ب ی ا ل م ث ان! ج ی عل ب خ و داری ف تن گ رای ب ی ف ر ح ک ه ن اس شسعر ی ا ی ب ز ی غعر و گ ج ی ن و ه د. آ ی ی م خ ود ه ب نا گهان ما ی ن شسد!«ا ب گلو ت ورهو لک ی و آ ن ر شساع ک نم گمان ود ب ا ب ز ی ی دی م فه حا ک ج ا ز! اهو ب سر پ و ت ر ب ن ی ر ف آ کردهام«. مه جح تر خ ودم را آ ن ال ب ق «یدهد: م ادامه غعرور ا ب ما ی ن م. ی ن و ش ب را ت و مه جح تر م ی ق ا ت ش م مه ه ما حال هر ه ب طور! ن ی ا ک ه ب خ و دس ا ب و زرد ی خ ی م ر ب ما ی ن ی رو ی پ را دی خ خع کا ر ان ز ل ی ها ی ق له! ب ید:»ها گو ی م گی چ ل ا پ دس ت ا ب ت. ندن خ وا ه ب شسروع و ید گ ا ش ی م

87 ق ب ز ش ب ب ن د. یدهد. م ن اط ش و ش ور و رار ت ح ه ب را خ ود ای ج کم کم ی ل و ش ود ی م احساس او صدای رد ش ی ر ز ل د. ن ی ک م ی ن ش ی م و ند خ وا ی م را ا ش ت ه شس ن و ما ی ن یاری! ن د ف س ا ی عل ق ای آ ود ب ب خ و ی ی ل خ ن ی ر ف ی آ ن ر ف آ حال حج خ ا ز ما ی ن اس شسده خ سر ت ش ی صدا عل م م ود ش ی م مام ت ک ه کالس دارد. ر ی ز ه ب سر و ت ند. ز ی م مان. ب ت و ان ج ی عل س تی را وان. خ ت د ق ا ب را ب ت ا ک ن ی ا ر ی لگ ب «د: گو ی ی م و یآ ورد م رد ف ک ی ا را ی ت ا ب ک عل م م ک نی «ی م مطالعه ه چ ی ور ط چ ی س ف ار شسعر م«. ن خ وا ی م یاد ز ی م خطا خ ا ز» له ب یدهد: م ب وا ج ما ی ن ش م گر ن لح مان ه ا ب عل م م اس ی ل عا ی ی ل خ «دهد: ی م ادامه ش ی آ را رد ی م خطا خ ت های ح نه ص شسعرها ی ا ز شسد ا ب یاد ت ی. ی گو ی م شسعر م ه خ ود ت ی دهام شس ن ت. اس ی ری ظ ن ی ب ت اد اس شسعر ش «. نی وا خ ر شسع م ی را ب ن د ل ب صدای ا ب و ی ری لگ ب اال ب را سر ت خ واهد ی م م ل د ی اوری. ب م ی را ب ند: خ وا ی ن ن چ نگ رد کی ل د ا ن ا ز چ ما ی ن ما ت ح ت ف را ن ت ی ض ع ب نام اس شسده م ح رو ر ز ت. 87 گی خ ن ت ل د ر ه ت و ق دس دارم ش ان ی سو خ د ش ی م تم ئ ر ج یدارد. م شس نم رو ت ش ی خرا خ ا و ر ی ی خع ق ا ب ی نی حس ن حس م د ح م ما ی ن

88 ف ش ف صد رد دی مروار ی و مولوی ی م خطا خ ی س فردو شسعار ا ا ب گی لل سا ا ده ز ی رد ود. ب ف کر ت ل ه ا و شسا کلو کی ل ود کل ا ز ن ی پ رو را شسعر سرودن پ در کمک و ی ه نما ی را ا ب ت عداد اس ا ب و آ رام کلود ک ن ی ا سد. ش ن ا شس آ حخسرو ر ناص ی کرد. م ت ب ق را م ت د ق ا ب صد رد یدی مروار ون هم چ ن ی رو پ ا ز پ در کرد. غعا ز آ ن ی رو پ و ی کرد م مه جح تر را ی یس گل ن ا و خ وی فرا کی تر بی ر ع شسعرهای ا ز ا ب ز ی ی ها ی ق طعه ی ه گا پ در 88

89 غ ز ب ش ش را صور شسعر آ رد ورد. گا ه ی شسعری ز ا شساعران ق د ی م ا ی ران ب ه او م یداد را ت ش و ی ق م ی کرد ت ا آ ن ها را ب ه ت ت ا ق ا ف ی هها ی ش ب ی ز ن دو د. ق ی خع ی ر ب دهد و رد سرودن شسع ر ق ب حر ب ه یا ه ش ت رد ه ف را ش شسعرها ی م ی او ل ی ن ن ا ی ع ت صا رو پ ا ی ن شسعرها ب ه ا ز ندا های ز ی ب ا ج ال ت سا لل گی سروده اس ت. ب ع ض ی ز ا ثسلگ ف تی وا م یدار ند. ب رخ ی ز ا هس ن د ک ه ن خ وا ن ده را ب ه ب و پ رمع ن ا ت ز ی ب ا ت ر ی ن شسعرها ی ش را رد ن و ج وا نی و رد ز یا ده ت ا چ هارده سا لل گی سروده اس ت. شسعر»ای مر غعک«او رد ز دوا دهسا لل گی سروده شسده اس ت. رو پ ی ن و سرودهها ی ش آ ن ق در ثسشگ ف ق ا خنگ ی زر ب ود ند ک ه گ زرر ت ر ی ن شساعران ز رو گار او را ق ی ن و ت ش و ی ق م ی کرد ند. م ح م د ح س ی ن ش هر ی ار شساعر ب گ زرر ز رو گار ما ه نگا م ی ک ه سرودههای دوره ن و ج وا نی رو پ ی ن را م ی خ وا ند م ی گ ف ت : ن ظ ی ر ن یس ب وا اد ب اس ت ی م ان ش اعرهها ت ا ک ن ون ب ه را س ت ی ک ه ی ک ی ا ن م ی مه ز ن ا ن ا ی ع ت صا رو پ 89 ت ب هم ن ب ا کا ه و ق ی خع ی ر

90 ش ز ن گ د ی ب حسا ی د ک ت ر مح مود ب حسا ی دوران کل ود ل کی را ب ا س خ تی و ف ق ر گ ذدرا نده ب ود ب هطوری ک ه آ یاد وری ت خ اطرا آ ن ز رو ها ن ارا ح ت م ی کرد و ل ی ه مواره م ی گ ف ت : «مه م ا ی ن اس ت ک ه رد م ق ا ب ل س خ تیها ق ل ی م ش ن د. ب ب ا ید ص ب ر و ق طا ا گر ا خ ان رد ب را ب ر د ش واریها ب ا ی س ت د ب ر آ ن ها چ ی ره م ی ش ود ال ت ه ت را ز ا دس ت گاه ناس پ ا س ی ن کرد «. ن داد و ی چ ه ت ب ه ب ا غع ب ا نی م ی پ ردا خ ت 90 پ ب حسا ی هر ق و رو خ ور ت م ی یا ف چ ه ش فرا غع ثرو ت ز ا خ وا ندن و

91 ث ز ک ب ش ث ز ب ن اس م ز مان رد و آ ی کردن ل خ ا یا و ه ع چغ ا ب ز دن ل ی ب ا ز ب حو ض ب ش ا ن ه خ ا شس ندا ی روا ی پ م ه ت. ن ندا فر ز و ود ب ر ن آ ق خط خ حا خ ود ی حسا ب ت اد اس ی نی د ا ت ب وا ج حام ب خ ا و ری ی گ اد ی ه ب کی ل ود کل ا ز را شس یدا م وا ن ها آ نی عا م ل م کا رد ک و ح ی صح ی وه س ش ه ب یا ت آ الو ت ت ه ب را نان آ ح ت ی رد. ی ک م ق ی ش و ت و ت را خ ود و ند خ وا ی م فرا اری ح ب خ و و کاری ج ی ن ا ی ب ن د ما ن ف ن ی ور ام ی ری گ اد ی ه ب ندو ی ز ا ن دا ر ب عالوه رو ز هر ماه ت ش ه حدود او ی کرد. م کار ب شس ا ز ی س پ ا ت ا ص نع تی طعا ت ق ا ز ی رخ ب ت خ سا رای ب زر ی ن ک و ی س ی ب ک ی ه ب ناهار رای ب و ت یر ف م ترا کاری ث یک ه ب ظ ر ن مورد طعا ت ق ند ت وا ب ت ا ثسد ی م ی ض را ت ش ش کلو و ال ش ت رد را ش ور ک الل ق س ت ا و ی ا ی ف ک و شس راه او ن د. ک ی ا ز ین ب واردا ت ا ز را ش ور ک و سا د ز ب خ دا ی م امعه ج فراد ا د ق ا ب را ب اد مخحال ف ل عم دون ب م عل ا ب و ت ن ی س ف ار ب اد و ن گ فره و ان ب ز ه ب ی حسا ب ت ر ک د ود. ب ت ر ش ی ب ار آ ث و ید ور ز ی م ق ش ع زر ی و شسعر زررگان ود ب ق د مع ت و رد ب ی م ت ذد ل آ ن ا ز و ند خ وا ی م ی خ و ب ه ب را خط خ حا وان ی د ی کرد. م مطالعه ت ناردس یا و ند خوا ط خع را خط خ حا خرل خع ید ا ب ن نی را ی ا یک ک ه مد. فه ب ت ی ب ن ی ا ه ب را ا ش ن ه خ ا رد سر ک ه ود ب ندا های ز ا ت ا ب اد و شسعر ه ب ت اد اس گی ق ت ب س دل سعدی ت اس ت اد اس آ ن ت ا ان ق ش م و ذدران گ ره یدگان د ثس گر ن وا خ امرو ز ک ه ود ب ت ه آ راس ت :» ا اری ز ی ب ود خ را دلی ه ک ن ا آ ر د ز ی ن و ود ج مل ه ک ی ا سعد دهدالن ن جحان به «91

92 ز ث ش ش ن ا ق ال ن ر د ف ب پ ش ز ن و سالهای د ب س ت ان را سع ی د ه ت سر ن گ ذدا شس ت ه ب ود ک ه ب ا ش ور و عال ق ه مطالعه ک ت ا ب های ف ت ل خ م را شسروع کرد. ساع ق ها م ی ن ث ن م یرسا ند رها ت و ت ا ک ب ت ا ی را ب ه پ ا یان ن م ی کرد. ش یارا ن رد دوره د ب ی رس ت ان نمای ع ش ق م ی ز ور ید و م ی کو شس ی د ا ن ی ش خص ی ن امه»ا ب و ذ ر» را همراه ب ا دوس ت ا ن ش ود ک ه م عل م ه نرس ت ان شسد و ب ه دا ن آ مو هج حده ساله ب ا ج را کرد. او ب ه پ ی ا م ب ر)ص ) و ب ش ن اسا ند. ق ها را ب ه ه م س ن و سالها ی ش ز ا ن ش م یداد. ه مه او را اس ت اد ج وان م ی خ وا ند ند. او و ش سا گردا ن خرده یا ه ف ده ساله ب ود ند ردس ک ه شساخ ت ی ق ر ب ا ه م س ن و سال ب ود ند! خ لو ق آ ر ن ز م زرمه م ی کرد و ج ان ودل سع ی د ب ا صدای دل ز ن وا ق آ ر ن آ شس ن ا ب ود. رد ت ت الو ز ی ب ای ق آ ر ن ود. ا گر ب ا او ه مس ف ر م ی ثسدی رد طول راه ت یا را ب ه حا ظ ف ه س پ رده ب ب س ی اری ز ا آ ت ش ه دوس او را م ی ثس ن ی دی. ز ور ش م ی کرد و ب ه ف و ت ب ال عال ق هم ن د ب ود. ه م ی ت دا شس ت ا ی ران را رد ه م ه مسا ب ت ق ا پ ز ی رو و ب سر ل ن د ب ب ی ن د. چ ی زر عال ق هم ن د ب ود ق رائ ش سا گردا ن ش م ی گو ن د: ی «ب ه دو ت ق آ ر ن و ش م اع ره. و ق تی د ی گران رد زر سرودههای ز ی ب ا ب ود «. ش م اعره م یما ند ند سع ی د ادامه م یداد. ذ ه ن او ل ب ر ی 92

93 ث و اسالم ا ز ت وان مه ه ا ب و داد ی ه روح ن دگان ر م ز ه ب کرد. ت شسر ک ن ه ی را ل د ههها ب ج رد سالها شسد. ن ی ر ف تار آ ق خ ف ا ی م عل و ن و ور آ ه گری ش چ رو ث ن وان ع ه ب چ آ ن ا ز و رد ک ف اع د ران ی ا ب س فرو هان ج ا ز م ش چح 1384 ماه دی رد ما رو گار ز زرر گ ب ن د م س ث خ دا نی ا ی شس ت آ ی ظ م کا ی د سع ت ر ک د ت. و ب ق ال ان ح ل صا ندان فر ز ا ز کی ل ی»وی ن د: شس ت و ن ف داکار گر ه ش چ رو ث ن ی ا ف وص رد ری ب ه ر م مع ظ ام ق م ن د«. یده م ید ن و خ ود ش ور ک رد را ی م عل ردحخ ان ش ی ن ده آ ک ه ود ب کی ار ب م های ی رو ا ز خودارزیابی کرد چه نیما تشویق برای معل م ١ داشتند مشترکی خصوصیات چه آشتیانی کاظمی دکتر و حسابی دکتر ٢ بود مخالف عمل«بدون»علم با حسابی دکتر چرا شما نظر به ٣ ٤ ادبی و زبانی های دانش ل او نکتۀ کنید. وگو گفت آنها درباره و نمایید توج ه ها جمله این به نوشت. نامه خود معل م از قدردانی برای آموز دانش نویسد. می نامه خود معل م از قدردانی برای آموز دانش نوشت. خواهد نامه خود معل م از قدردانی برای آموز دانش در است. زمان آنها از یکی که دارد هایی ویژگی فعل است. جمله جزء ترین مهم فعل که دانیم می فعل سوم جمله در و حال زمان بر نویسدمی فعل دوم جمله در گذشته زمان بر»نوشت«فعل ل او جمله 93

94 ش خ ز گ ش»خواهد نوشت«بر زمان آینده داللت دارد. اکنون درباره نمودار زیر گفتو گو کنید. آینده حال گذشته فردا امروز دیروز خواهد نوشت مینویسد نوشت نکتۀ دوم شعر زیر را یک بار بخوانید و طرز قرار گرفتن قافیه را در آن مشخ ص کنید. ش ت ز الی به ف ن ر د خ و ی س ف گ چه خ و ز ا ر گ ت ی اد آ امدی رد ی ش چ و ی د د پ ن ل ا عۀد رد ا ردی ن ک ز ی ن رو ب ر من ج ف ا ک ن و ف پ ی ت ل ن چحاره ب ودی رد آ ا غ و من ی ب ه ک ه ت و ش ی ر مردی و من پ ی ز ر ن ک به این نوع شعر»قطعه«می گویند. اکنون به جایگاه قافیه در شعر توج ه کنید: قطعه شعری است که در آن به پند و اندرز و مسائل اخالقی و اجتماعی می پردازند و مصراع های دوم همه بیت های آن هم قافیه هستند. یکی از راه های تشخیص شکل درست امالی کلمه ها عالوه بر توج ه به معنا دق ت در رسم الخط رایج زبان است مانند: خواهش باالخره و کلمه فراغ به معنی آسودگی و کلمه فراق به معنی جدایی است. تشخیص درست این دو کلمه در هنگام امال از راه مهارت شنیدن و معنی جمله میس ر است. 94

95 کارگروهی ١ با راهنمایی معل م خود در مورد ویژگی های شعر نیمایی گفت وگو کنید. ٢ دیوان پروین را به کالس بیاورید و در مورد یکی از شعرهای او صحبت کنید. نوشتن ب 1 زمان فعلهای زیر را مشخ ص کنید. گرفته بودی : مینویسند: خواهم رفت: آمدند: نشسته بودید: شنیدیم : ٢ پیام قافیه و ردیف را در»قطعه زیر«بنویسید. کایپسر اینپیشهپس ازمنتوراست برزگری پند به فرزند داد کار بد و نیک چو کوه و صداست هر چه ک نی کشت همان د ر وی ٣ با توج ه به متن درس جای خالی را با کلمه مناسب پرکنید. معل م با همان گرمش ادامه داد:»خیلی عالی است.«اگر با او همسفر میشدی در طول راه زیبای قرآن او را میشنیدی. ٤ در متن زیر غلطهای امالیی را پیدا کنید و شکل درست آنها را بنویسید. مهم این است که در مقابل سختیها تصلیم نشد. اگر انسان در برابر دشواریها بایستد بر آن چیره میشود البت ه باید سبر و تاقت را از دست نداد و هیچگاه ناسپاسی نکرد. 95

96 ن ز ز ز ز ز ی ش ز ک شعرخوانی ی رد ب ش چ ن ی ن می ف مح لی ب ا آ ه و ز سو ی ت ب ا پ ی ر گ ف ج ع ز و ی رس ی د ا دس ت مح ب و ک ردم خحم ی ری م آ ن گ ل و گ ف ت ر م ع طر ب ود و خ و ب و دل پ د ی ری و ت مس ی دالو ر ب وی ا ه ک همه گ لهای عا ل م آ ز مودم چ و گ ل ب ش ت و ش ن ودم گ ف ی د ی ا ن ت رده س گ ن ا در ز ی ر پ ا گل گ د ی ب ا گل ت مد چ و ع مرم گ ل و گل م ک ه مرد پ اره ز دو ی ش ن ی د ت س «گ لی و خ ب وی رد حمام ز رو ی م» ب ی ب ه د ت س خحم ری رم و ن ن ی ک و «ب دو ت م» م» ن ش ت س ی ب ا گ ل ت مد و ی ک ل ن ک رد پ ر «ک رد ه هس ت م» ک ا ل ک م خ گ ر ن ه من همان و م ت ف گ ک ه م ش ل ک ی ی ا چ ون حر ی ری بع ی ری ن ی د دم چ ون ت و و ع ب ر ت ن مودم «ب گ ف ت ا من گ لی ن ا چ ی ر ب ودم ی ن ی هم ن ش مرا ب ا مال ک هم ن ش ی ن رد من ا ک رد ف م ت خ ر ک رد ث ر «مل ش عرای ب هار» 96

97 ف یازدهم رس د یمان هدو پ ع ود. ب ی د ج و ن م ظ م و ق ق ی د ار ی ب س کار ش رد و ی ی م صم و ض ع وا ت م عل م م ی ی ا ی ج ر ی د ش ه شت ق س دو و ان ز م نآ ش ظ دا دوس را او مردم ش د م ه مهور ج س ی ئ ر تی ق و ک ه ه ن گ و مان ه ن د ت دا ش ت ن د. ت دا ش ا ب او ت ار رف ی کرد. م گ و ق و گ ف نان آ ا ب و ت یر ف م مو ان ز نآ ش ظ دا ی ان م ح ی ر ف ت نگ ز او ی عل م م ه ب ی ا ی ج ر ی د ش ه ند. ی کرد م ن ع ق ط را س تی دو ت ه شس ر گی ت خ مو نآ ش ظ دا ا ز عد ب ک ه ود ب ن ان چ مو ان ز نآ ش ظ دا و خ ود م ه سال خر آ ا ت ک ه ت شس دا نی ما ی پ و عهد شن ظ گردا ا ش ا ب ی ی ل حص ت سال غ ا ز آ رد د. ور ی ز ی م ق ش ع شن ظ گردا ا ش ه ب ند. ند یما م ن د ب پ ای ن ها آ ه ب ت وان حد رد شن ظ گردا ا ش م ه د. ی ا ی ی ن ر ی د م ه ش ما م ی ی آ م ن ر ی د ن م ب غ ی ن م ب غ ی م ه ش ما ک نم ی من ت ی د. ن ک ن ت د. ی گ و ی ن غ ردو ن م ه ب م ه ش ما م ی گ و ی م ن غ ردو ش ما ه ب ن م ت : گ ف ی م ی د. ک ن ف ا و ی د یده م ن م ه ب ک ه ی ل ق و هر ه ب م ه ش ما ک نم ی م ف ا و م ه د ب ش ما ه ب ک ه ی ل ق و هر ه ب ن م ف مو ظ را خ ودم ن م ال ش ت ش ما صالح و ی ر خ رای ب ک ه م ن یدا م را خ ود ان ت م ه ش ما ک نم ی د. رسا ن ب ام ج ن ا ه ب را ش ده ی ن ع ی ت ی ل تکا و ی د ک ن ل عم ن م ی ههای ت وص ه ب ک ه ی د دا ن ب ف مو ظ 97

98 ی ت ز ق ع ش ر ف ت ی م. ن خ س به مردم رد ی کی ز ا ج م عه های ارد ی ب ه شس یار ح رم مطه ر ض ر ت ب رای ز ت ت ز ا ه ز ا رد دا خ ل ش ده ب ود ی م ک ه یک ب اره مو ج ج مع ی ظرد یک ب ود ز ی ر دس او ظ پ ی دا ک ن د دس ت و پ ا ب مان ی م. ت ب ه ق م ت ماه سال 1360 همراه ش ه ی د ر ج ی ا ی ر ئ ی س ج مهور ق و معصومه )س ) دم رد صح ن ز ا ا ت و ب م ی ل پ ی اده ش د ی م. ت ر ج ی ا ی را ز ا ج ا ک ن د و ب رد و ب رد و ما ب ه ند ب ال ض ع ادامه و ق تی ر ج ی ا ی ب ه دا خ ل ش ما ی ن آ مد ق عر کرده و خس ت ه ب ود. ب ه او گ ف ت ی م:»ا گ ر ا ن و ی ت و پ ای سا ل م ب را ش ه ی د ر ی ج ا ی ن ف س م ی ز د گ ف ت : ن ف س ه مانطور ک ه ت ان ب ا ق ی ظ ظحواهد ما ند«. ب «یدس ن م ی ش ود «. ت ه م م ی ش ود ز ن د ل گی کرد و ل ی ب یمردم خ اطره ای ا ک ی ومر ث صا ب ری ف و م نی ( گ لآ ق ا ) 98

99 ش ی ض ی ش ه ی د ر ج ی ا ی فرد ب س ی ار م ن ظ م ی ب ود و ب ر نامهها ب ر نامه ز ور ک خ ورا مطالعه و خ وا ب او ساع و ق تی ز ا پ ی دای ش س ا ی ن خ صل ب ه شس تی یاد گر ف ت ه ام«. ی ت رد ا ر ف ت ار ب ه ش س ت ی شس ب ه ه م ر خ ت ه ی ت د ی ق ق و مع نی دا شس ن ب ود. سر ساع ت و د ق ی ت ب ه ج لسه م یآ مد. ن م ی ش د. ق های عو شسان ز ا او ئوال م ی ش د م ی گ ف ت : «م ن ا ن ی ن ظ م را ز ا آ ق ای ت ب م ح رمای گ مص ط ف ی چ ح مران ک و چ ه ق ظ و تر ا شسه ب ود. ب اد سردی م ی ز و ی د. مصط ف ی ز ه م ی ب ی رون چ م ران ث م ل هر ز رو ز ا خ ا ن ه ج م ب ور ب ود راه خ ا ن ه ت ا مدرسه شس ب ود ام ا مصط ف ی آ مده ب ود ت ا ب ه مدرسه ب رود. هوا س رد ت ر ز ا ز رو های پ ی را پ ی اده ب رود. ب رای آ ن ک ه کم ی گرم ش ود دس ج ی ب ی شس را دا خ ل ق ها شس فرو ب رد. د س ق شت ب ه س ک ه های 99

100 ب ش ف ف ی شس را ب رای خر ید یک ج ف ت د س ق تک شس پ ول خ ورد. مد ق ها ب ود پ ولها ل ب خ ن دی ز د و ب ا ش خ ود شس ت کان داد. ج ی ب دا خ ل ز امرو م ی ک نم ف کر «: ت گ ف م ی خ وا ه م خ رم «. ا ن ی ف کر ب ه س ر ق ش ت ا ظ ظرود ت ا ز ود تر ب ه مدرسه ب رسد. ز ا ک و چ ه گ ظد شذ م ی ز و ی د. مصط ف ی خ ود ت و وارد خ ب ی ا ان ش د. خ ب ی ا ان س رد تر ز ا ک و چ ه ب ود و ب اد ب ا سرع را ک ن ار د ی وار ک شسا ند ت ا ز ا جه حوم ب اد رد امان ب ش ا د. دس ج م ع م ی کرد. س ک ه ها را ب ت وا ن م د س ق تک ش ی را ک ه ب ی ت ج ی ی شس را ز ا ق ها شس ت ری ب کم ت ری ب ه ص ور ق شت کم ی احساس گرما کرد. حاال سرمای ی ل ب ا س شس را ب اال تر ک شس ی د ق ه ب ی رون آ ورد ج ی ب های شس فرو ب رد. ز»امرو خ ی ل ی سرد اس ی شس را ب دو اره دا خ ل ق ها م ی خ ورد. ب عد دس ن دارد ت حم ل م ی ک نم. فردا ح ت ما د س ق تک شس م ی خرم آ. ن ق و ن م ی ش ود «. ز ا سرما ظ شخک ت مو ق ع ی ک ه ب ه مدرسه م ی روم دس شس ت ر ش ده ب ود و راه ط وال نی تر ب ه ن ظ ر م یآ مد. چ ن د ق د م ی ک ه ب و تر ر ف ب ی س رما شس ت ر ب ه ناله شس ب اه ب ی ف و ش ن ی د صدا آ رام و ض ع ی ت که نسا ل ی ت ک ی ه داده ب ود و رد حا ل ی ک ه دس ت ا ظ شن پ ی رمردی ب ه رد خ دور تر ب ود ز ا آ ن ها کمک م ی خ واس ت. مصط ف ی سرما را ش فرامو طر ب ه کاوی ن ج ک ا و ب کرد صدای او را ب ه ت ر م ی ش ن ی د. پ ی ر مرد حال ب خ و ی ندا شس ن م ی کرد. پ ی ر مرد کمک م ی خ واس سر خ ش ده ب ود و ح ر ک تی ن رسا ن د ز ا ک ش ن ار م ی ب گر ج ای را ب ه تر خ ود ز ود د کرد م ی ن ت ام ا ی ع ب ی ق ها ی م ت نا گهان ی صدا ی ت.ا ی س ت اد و ب ه اط را ظ شف نگاه کرد. ت دا شس ت. دس پ ی رمرد ر ف کم ی را ب ه طر مردم ز ردا کرده ت.هر چ ه ب و تر م یر ف ت ی شس رد آ ن هوای سرد پ ا ی ی زری ق ها ت ام ا عا ب ران ب ی ت و ج ه ب ه او رد حا ل ی ک ه س ع ی م ی گ ذد ش ت ن د. صدای پ ی رمرد رد م ی ان ز ز و ه 100

101 ب ف ش ود. ب ش ده گم ل اد ب ناراح ی ف مصط اس ن د ی ا م ز ن ی ی ل خ ما ت ح «ن ود. ش ی م را ها ه ک س خ وردن م ه ه ب خ ود ت ن. ک ن دس ها ی ق ت : گ ف خ ود ا ب ش ود. ی دا پ م ه او خ ود ا ز تر ر ی ق ف ی کس رد ی ک م ن ر ف ک اصال ش د. ت ی ج رد را شت ق س د عد ب ن د«. ی ک م ی گ دا ی ک ه ت م ک ی کم ر ش ف ک داری. ی ا ز ن ول پ ن ی ا ه ب ت ر شس ی ب ی ف مصط «. د ش و ن گرم ت ا ی ل ما ب م ه ه ب را ت صدای کرد احساس کرد. ب را کار ن ی ا ی ف مصط «: ت ی گ ف م او ه ب ی کس گار.ا ن کرد ث س تی ی ن ور ب م ج گر ی د ری خ ب شس ق تک س د ر گ ا ن ک ب را شس گ ر ب شپ چ ه ب و ت ش سر ت را ی کس. رد ک گاه ن «. کرد خ واهد کمک ن م ه ب م ه خ دا ک نم کمک ی رمرد پ ن ی ا ه ب ن م گر ا! ه ن «ت : گ ف و ز د ن دی ل خ. د ند ی دس س پ س ه ب ی رمرد پ کرد. ردا ز ی رمرد پ طر ف ه ب و آ ورد ی رون ب ود ب ش ده ت شس م ک ه را شس ی ق ها دس االی ب را شن ظ ت ا دس ی ف مصط. رد ک گاه ن او دس ل خ دا و ند ی د ت ظ ک هها س ن س ت وا ی م ی ف مصط طر ه ب ش ود ر ق ب ت ش د ا ز ب ی ف مصط ت شس م ق تی و. ت گر ف ی رمرد پ ق های ل روی ش ادی ن د خ ب ل ن د. گر ف ت ق رار ی رمرد پ ت ی ب ب او هره چ رد را ی ل ش حا و خ س پ س د. ن هم چ زری ی ی ا پ سرد اد ب ت اد. اف راه ه ب مدرسه ی کرد. م گرم را او احساس ی ن هم و ود ب ش حال و خ او ب ود. ن ش س ن ی رمرد پ های ب ت. زری ی چ ی دن ش ن ظ ر ت ن م ا ی ب ید گ و زری ی چ ک ه آ ن ی ب و ی م چ ه ک و رد ن ان سرد ش گر ی د ی ف مصط ام ا ید ز 101

102 خودارزیابی ١ عهد و پیمان شهید رجایی با شاگردانش چه بود ٢ چرا مصطفی در هنگام کمک به پیرمرد کمی مکث کرد ٣ به کاری که مصطفی کرد»ایثار«می گویند. نمونه ای دیگر از ایثار را ذکر کنید. ٤ دانش های زبانی و ادبی نکته به این جمله ها توج ه کرده درباره آنها گفت وگو کنید: من به کتابخانه رفتم. ما در بازار آقای امیری را دیدیم. تو از فرصت ها خوب استفاده می کنی. شما بسیار خوب بازی کردید. او حقیقت را گفت. آنها به مشهد سفر کردند. چنان که در درس گذشته آموختیم فعل ویژگی هایی دارد که یکی از آنها»زمان«است. عالوه بر زمان ویژگی دیگر فعل شخص است. منظور از شخص این است که فعل جمله را گوینده شنونده یا شخص دیگری انجام می دهد مثال در جمله او ل و دوم گوینده کاری را انجام می دهد. )در جمله او ل»فعل رفتن«را»من«انجام می دهم و در جمله دوم فعل»دیدن«را»ما«انجام می دهیم( در این صورت فعل به او ل شخص داللت دارد. در جمله سوم و چهارم شنونده کاری انجام می دهد در این صورت فعل دوم شخص است. در جمله های پنجم و ششم شخص دیگری غیر از گوینده و شنونده کار را انجام می دهد در این صورت فعل به سوم شخص اشاره دارد. 102

103 شخص او ل شخص )گوینده( دوم شخص )شنونده( سوم شخص )شخص دیگری غیر از گوینده و شنونده( فعل رفتم رفتیم رفتی رفتید رفت رفتند اگر به جدول باال دق ت کنید متوج ه می شوید که گوینده )او ل شخص( می تواند یک نفر باشد )رفتم( یا بیشتر از یک نفر )رفتیم( به عبارت دیگر مفرد باشد یا جمع همین طور شنونده )دوم شخص( می تواند یک نفر باشد )رفتی( یا بیشتر از یک نفر )رفتید( سوم شخص هم مانند او ل شخص و دوم شخص می تواند یک نفر باشد )رفت( یا بیشتر از یک نفر )رفتند(. یکی را مفرد و بیش از یکی را جمع می نامیم. شخص او ل شخص دوم شخص سوم شخص مفرد رفتم رفتی رفت جمع رفتیم رفتید رفتند در امالی کلمات مرک ب نوشتن هر دو شکل )جدانویسی و سرهم نویسی( درست است مانند: خوش حال/ خوشحال کتاب خانه/ کتابخانه کلمه ص الح به معنی خیر و نیکی و کلمه س الح به معنی ابزار جنگ است. در هنگام نوشتن امال به تلف ظ و معنی آنها دق ت کنیم. کارگروهی ١ زندگی نامه یکی از افراد شهر یا روستایتان را که در انقالب نقشی داشته است در کالس بخوانید. ٢ کار شهید چمران را در کالس نمایش دهید. 103

104 نوشتن ١ کلمه های هم خانواده را پیدا کنید و در کنار یکدیگر بنویسید. توصیه خصلت منتظر موظ ف ضعف وظیفه نظارت خصال وصی ناظر وظایف ضعیف وصی ت تضعیف ٢ جدول زیر را کامل کنید. فعل گرفتم دیدید آمد میشنویم خواهند رفت شخص او ل شخص شمار مفرد ٣ در جمله های زیر امالی صحیح واژه را در جای خالی قرار دهید. الف( برای زیارت حرم مطه ر حضرت معصومه )س( دم در از اتومبیل پیاده شدیم. )سحن صحن( ب( سک ه ها و داخل دست پیرمرد قرار گرفتند. )غلتیدند غلطیدند( 4 متن زیر از کتاب»نورالد ین پسر ایران«آورده شده است آن را بخوانید و فعل های آن را مشخص کنید.»گاهی عاجزانه از دکتر می خواستم بی هوشم کند تا ساعاتی از درد رها شوم. می گفت:»نمی شه اگه بی هوشت کنیم می میری!«در آن دقایق مرگ برایم خواستنی تر از تحم ل زجر بود ام ا مثل اینکه تقدیر من صبر بر همه دردها بود درد زخم های تنم و درد جاماندن از شهدا «. 104

105 5 جدول را کامل کنید ٧ نام کمانگیر معروف ١ یکی از زمانهاست. ٢ به جای اسم مینشیند و به معنای باطن است. ٨ هم به معنی نفس هست و هم به معنی خون. ٩ غیرممکن ٣ همان آرام است. ١٠ به معنی ماه کامل و یکی از جنگهای ٤ پوشش سر صدر اسالم ٥ حرف ندا ١١ نزدیک نیست. ٦ یکی از صفات شهیدرجایی در آغاز درس 105

106 106

107 ک ک آ ف ی ر ن ج ان آ ف ی ر ن پ ا را آ ن ه ج ان ک ب خ ش ی د و ی ا مان خ ا را عط ار ن ی ب ش ا وری ن پ ج م ف صل اسالم و ن ا ق ال ب اسالم ی خدمات متقابل اسالم و ایران رستگاری )شعرخوانی( ا سوۀ نیکو چراغ )حکایت( امام خمینی )ره( مرخصی: )روانخوانی( 107

108 ی ی د رس دوازدهم دما ت ت م ق ب ا ل اسالم و ی ا ران خ ش ا ید او ل ی ن ف رد م سل مان ا ی را نی سل مان ف ار س ی اس ن اا ه ل ا ب ل ی او فرمود ند: «سل مان م ب ل ک ه هر اس الم آ ی ی ن و ق ا ن و نی اس مل تی ب ا خ ط و ز ب ان خ ود م ی ت وا س ز ا ن را ی ان پ ا ی ی کی ز ا م و ف ق ی اسالم ب ول ق ت ظرر گ وار اسالم )ص( ب رد اره ت ک ه پ ی ا م ب ر ب ق «. ق و ب ر ز ب ان خ ا ص ی ت ک ی ه ن م ی ک ن د ب ش ر اس ت ک ه م ت عل ق ب ه ه مه ا فراد ی م ی ب ی ن ی د ب ب را ن ا گر پ ی روی ک ن د. ن ا ح ما ن ع ز ا آ ن ند ب دون ی چ ه ح ج ای ت ع ج ی چ ه د کرد ب ز ا ب ه ز ب ان ف ار س یت کل م ن ق های اس الم ا ی ن اس ف ق ک ه مل ل مخ آ ن را چ ظد ی ر ف ت ها ند و هر یک ب ه ه م خ ود خ دما تی کردها ند. ب و ش گ ف تی ن ی س ت. ب ا ز ب انها و فره ن گهای گ و نا گ ون ا گر ز ب ان ف ار س ی ز ا م ی ان ر ف ت ه ب ود ما ز امرو آ ثار گران ب ها و ش اهکارهای اسال م ی ز ار ندهای چ هم ح ون م ث ن وی گلس ت ان د ی وان حا ظ ظف آ ثار ظ ظنا م ی و صدها اث ر ز ی ب ای د ی گر ن دا ش ت ی م. رد سراس ر ا ی ن آ ثار م ف ا ه ی م اسال م ی و ق ر آ نی مو ج م ی ز ند و س ز ا ظ هور اس الم و ق شت ک ی ل ح ک وم پ ت مد ن ی عظ ی م و ب س ی ار ل کم ن ظ ی ر ب ه و ج ود آ مد ک ه ت ار پ ی و ند اسالم را ب ا ز ب ان ف ار س ی ج اودان م ی ز سا د. ت اسال م ی و گ ردآ مدن م ل ل گ و نا گ ون رد ز ی ر پ ر چ م اسالم خح آ ن را ب ه نام»ت مد ن اسال م ی«م ی ش ن اسد. رد ا ی ن ت مد ن مل ن را ی ان ق های گ و نا گ ون ز ا آ س ی ا و آ فر ق ا و ح ت ی پ ارو ا شسر ک ت ش دا ت ن د ام ا ه م ع مده ز ا آ ن ا ی ت. اس 108

109 ی ش ش ا ی ران رد پ ر ت و گ را ی شس ی ه مه آ ن ها م ش ع لدار ش سا پ شس ب ه اسالم ه مدو ب ا سا ی ر م ل ل اسال م ی و پ ی یک ت مد ن ش ک و ه م ن د ب ه نام ت مد ن اسال م ی ش د. ن ت اسالم ز ردوا ه ز سر م ی نهای د ی گر را ب ه روی ا ی را نی و ز ردوا ه ا ی ران را ب ه روی فره ن گها و ت مد نهای د ی گر ب ز ا کرد ک ه دو شس را ب ه د ی گران ع مال ثا ب و اس ت عداد خ و ی ن را ی ان حا ص ل ش د: ی کی ا ی ن ک ه ت وا ت ن س ن د ش هو و ل ق ی ا ج ه ب رای ا ی ت پ ی ی ش وا ی و م ق ی ت دا ی ت ک ن ن د ب ه ط وری ک ه د ی گران آ ن ها را ب ه ج ها نی ب ه خ ود ا خ ت صاص ن ر د د ی گ ر ا ی ن ک ه ت وا ت ن س ن د سه م عظ ی م ی رد ق ت کم ی ل و ت وسعه یک ت مد ن ظ ع ی م ب چ ظد ی ده ن د. ور ی حان خ ی ام خ وا ج ه ن ص ی ر الد ی ن ت و س ی مال صدرا و اس ی ت عدادها ی ن ظ ی ر ب و ی ب ف ارا ی ا ب ش ظر ک و اد ی چ ج ف یدان و صدها عا ل م ب ط یع ی و ر یا ضص ی و مور خ و غ را ب ن ای عظ ی م فره ن گ اسال م ی پ ش رور یاف ت ن د. ت. ب و ف و ف ی لس ن را ی ان ت خ دما ب س ی ار ش ی ا ا نی ب ه اسالم کردها ند و آ ن ت خ دما ز ا روی ی صم م ی ا ی و ا ی مان ب وده اس ن را ی ان اس ا ی ن ت خ دما ظ شنانده ن ده ت احساسا پ ک ا و خ الصا ن ه ا ی ب ا ع ش ق و ی ا مان اس ب ش ری ت نها و ت نها ب ا ع ش ق و ی ا مان پ د ید م یآ ی ت. ش اهکارهای و عار ف رد ا ی ن ت و ا خ الص ت ز ی را سر و ش کار ن د. ش اهکارهای ه نری ا ی ران رد دوره اسال م ی ا ع م ز ا مع ماری ن ق ا ش س ی خ و ن و ی س ی و ک ش ورهای ف ق ت گ. ج ن ی نههای ق آ ر ن ک ه رد ز مو ههای خ م شس ت ر رد ز ی م نههای د ی نی - اسال م ی ب وده اس ب ی اسال م ی و غ ی راسال م ی هس اسال م ی را رد ذ و ق ا ی را نی ظ شنان م ی دهد. ت او ج ه نر ا ی را ن ی را رد ز ی م نههای اس ال م ی و رد ح ق ی ت ج و شس شس روح ق 109

110 ف ن را ی ان ب ه اسالم خ دما تی اس ی کی ز ا مظطاهر ت خ دما ف ر ه ن گی ا ی ت ک ه ز ا راه ز ب ان ف ار س ی ب ه اسالم کردها ند. ا ب د ا و ع ر ف ا و خ ن وران ا ی را نی ح ق ا ی ق اسال م ی را ب ا ج امه ز ی ب ای شسعر و ن ث ر ف ار س ی ی ب ز ه ی ب ا ت ر ی ن ش ک ل آ را شس دادها ند و ح ق ا ی ق اسال م ی و م عا نی ی آ ورده ن ا د. «م ث ن وی موال نا» ب ه ت ر ی ن ش اهد ب رای ح ظ ن ماس ت. ق آ ر نی را رد م ی ان ی حکا ا تی شس ی ر ی ن ت ض ی مط هری ش ه ی د مر خودارزیابی ١ معنای»سلمان م ن ا اهل البیت«را بیان کنید. ٢ چگونه زبان فارسی به گسترش تمدن اسالمی کمک کرده است ٣ به نظر شما چگونه می توان به تمد ن اسالم و ایران بیشتر خدمت کرد ٤ دانش های زبانی و ادبی نکته به این جمله ها توج ه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. مریم دانش آموز پرتالشی است دوستان مریم آینده خوبی را برای مریم پیش بینی می کنند. مریم دانش آموز پرتالشی است دوستانش آینده خوبی را برای او پیش بینی می کنند. همان طور که می بینید در جمله نخست کلمه»مریم«سه بار تکرار شده است. اما درجمله دوم برای پرهیز از تکرار»ش«و»او«به جای کلمه مریم به کار رفته است. کلمه هایی مانند:»من او شما م تان و «که به جای اسم می نشینند ضمیر نام دارند. کلمه ای که ضمیر به آن برمی گردد»مرجع ضمیر«نامیده می شود. 110

111 ضمیرها دو نوع هستند. ١ ضمیر گسسته: ضمایری هستند که به طور مستقل به کار می روند. جمع مفرد ما من شما تو ایشان او ٢ ضمیر پیوسته: همانطور که از اسمشان پیداست مستقل نیستند و به واژههای دیگر میچسبند. مفرد م ت ش جمع مان تان شان در امال از خط تحریری شکسته استفاده نشود. بهتر است هنگام نوشتن امال با توج ه به آهنگ مفهوم و پیام جمله ها نشانه های نگارشی را رعایت کنید. کارگروهی 1 تصویرهایی از هنرهای اسالمی ایرانی تهی ه کنید و با نمایش آنها در کالس درباره آنها توضیح دهید. 2 درباره زندگی و شخصیت یکی از بزرگان ایران که در پرتو تمد ن اسالم به زبان و ادبی ات فارسی خدمت کرده است تحقیق کنید و نتیجه را به کالس ارائه دهید. 111

112 نوشتن ١ معنی واژه های زیر را بنویسید. ذوق ادیب استعداد مظاهر ٢ برای هریک از واژه های زیر دو هم خانواده بنویسید. اخالص قبول حافظ تمد ن ٣ ده کلمه مهم امالیی از درس پیدا کنید و بنویسید. ٤ در جمله های زیر ضمیرهای پیوسته و گسسته را مشخ ص کنید. شهید رجایی به همراهانش گفت: من این نظم را از آقای بهشتی یاد گرفته ام. مصطفی دست هایش را داخل جیبش فرو برد. ما همه مشتاقیم تا ترجمه تان را بخوانیم. 112

113 شعرخوانی ر ست گاری ١ ٥ 113

114 د رس سیزدهم اسوه ن ی ک و پ ی ا م ب ر گرا م ی اسالم مح م د ب ن ع ب داهلل)ص( رد آ دا ب و ر ف ت ار و ا ق خ ال اسوه عا ل م ی ان اس ت. آ ن چ ن ان ک ه خ داو ند مهر ب ان رد ق آ ر ن ی کر م م ی فرما ید: «ب هرد س تی ک ه ر ول خ دا ب رای ش ما اس وه و نمو ن ه ن ی ی ک و ی اس ظرا ب / آ ی ه ٢١( ت «.)س وره ا 114

115 ب ش زرر گ وار آ شس ن ا م ی ش و ی م: ژ ر ل گیهای ا خ ال ق ی و ر ف ت اری آ ن ب رد ا ی ن ردس ب ا ب رخ ی ز ا و ی س ل م ب ا ز فر ندان خ ود ب ه مهر و ع طو ف ت ف ر ت ار م ی کرد و رس ول ا کرم ص ل ی اهلل ع ل ی ه و آ ل ه و هس ن د«. گاه و ق تی ب ه ج ده م یر ف ت س ن)ع( و ح س ی ن )ع( م ی فرم ود: «ز فر ندان ما پ اره ج گ ر ما ت ت ش س ن د و او چ ن ب ر گ ردن و چ شپ ق شت م ی ن دان رد س ب ی ا ن د ی و گا ه ی ب ه آ را م ی آ نان ا ی ن ی ج ده م یما ند ت ا آ نان پ ا ی ن م یآ ورد و ز ا سج ده ب ر م ی خ اس ی را پ ت و هر دو را رد ب ر م ی گر ف ت و ب ر ق صور شتان ب وسه م ی ز د. رسول ا ک رم ص ل ی اهلل ع ل ی ه و آ له ب ا خ دم ت. ق کارا ظ شن ن ی زر أ ر ف ت و عطو ف ت دا شس ا ن س ب ن مالک م ی گ ف ت :»رد مد ت ده سال ک ه شس ب ا ن ه ز رو رد خ دم یک ب ار ت ن د ی خ و ی و ح ظ ن رد شس ت ز ا او ند یدم و ظ شن ن ی دم«. رد م ی ان ج م ع گ شسادهرو ب ود و رد ی ت نها ی س ی ی ما ی م ظ رون و ت م ف کر دا شس شس ت ر ق او ت ا ب ی ن م ی ک رد و ن ی ره گاه خ چ ش م های شس را ب ه ز م ی ن م یدو خ ت و رد خ ا ن ها ب ودم ت. ه ر گ زر ب ه روی کس ی ت. رد سالم کردن ب ه ه مه ح ت ی ب ه ظرد یکت ر ی ن ج ای خ ا ل ی را ا خ ت ی ار م ی کرد. مج ل س ی وارد م ی ش د ظ ش سد س تی م ی کرد. هرگاه ب ه ک ودکان پ ی ظروم حظ ن ن م ی گ ف ت و ا ج ز ا ه شس ز ا حد ی ر د. ب ی ی اد م ی کرد. ح ظ ن ه م ظ ش ن ی ن خ ود را ن م ی ب ب ی ماران ع ت ز ا ب ب ه کس ی د شس ن ام دهد. م ق ام داد خ وا ه ی رد ظص ور او ز ا د ی گری ب د گ و ید و یا ب ظر رد کس ی یداد نم ح گاه ز ب ا ظ شن ی چ ه ب ه ح ر ی م ق ا ن ون ت ج ز او م ی کرد ند گ ظد شذ رد ز ن د ل گی ز ا ق ب ح م ل دوری م ی ج س ت. را ب ه د شس ن ام ن م آی لود. ب در ف ت اری ب ا ش خح ص خ ود را م ی ظ شخ ی د و ل ی ب رد اره کسا نی ک ه ت و مدارا ندا شس ت. رد کارهای م ظ ظرل ب ه خ ا ن واده ش ا کمک م ی نمود و چ ون ب ا نگ ا ذ ان را م ی ش ن ی د ب ه ز نما م یر ف ت. 115

116 116

117 ق ی ظ ش سعدی ش اعر و ن و ی س ن ده ت وا نای ز ب ان و اد ب ف ار س ی رد س ت ای ب ب ی سرودهای دارد ک ه چ ن د ت آ ن را م ی خ وان ی م: شس ز حمال محم د) ص ) سرو ن ب ا ش سد به اع ت دال محمد ماه ف رو ن ما د ا ج محموع رد ظ الل محمد ج سی مده آ و م وسی و ی ع لی ل خ دم و ن وح و آ ن ی و ج ن وا ی ک گ ش ق ی سعدی ا ر عا ع ش محمد ب س اس ت و آ ل محمد کل ا ت س عدی ب ز خ مواع پ ی ا م ب ر زرر گ وار اسالم خودارزیابی ١ رفتار پیامبر )ص( با امام حسن )ع( و امام حسین )ع( در دوران کودکی چگونه بود ٢ کدام رفتار پیامبر )ص( با دیگران برای شما جالب تر است چرا ٣ به نظر شما چرا پیامبر )ص( بد رفتاری با خویش را می بخشید ام ا نسبت به قانون شکنی گذشت نداشت ٤ دانش های زبانی و ادبی 117 نکته به این جمله ها توج ه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. من حاال نامه را می نویسم. تو اکنون نامه را می نویسی. او اکنون نامه را می نویسد. ما اکنون نامه را می نویسیم. شما اآلن نامه را می نویسید. آنها حاال نامه را می نویسند.

118 چنان که می بینید جمالت باال مربوط به زمان حال یا مضارع است. هر فعل شش ساخت دارد. به صورت های مختلف فعل ساخت یا صیغه می گویند. به ساخت های زمان حال توجه کنید. شش ساخت زمان حال مفرد می نویسم می نویسی می نویسد جمع می نویسیم می نویسید می نویسند همانطور که میبینید عالوه بر ب ن فعل و شناسه جزء»می«به ابتدای فعل اضافه شده است. ب ن یا ریشه فعل بخش ثابتی است که در همه ساخت ها تکرار میشود. در نوشتن کلمه هایی که یک صدا ولی نشانه های متفاوت دارند دق ت شود. به محل و تعداد نقطه های حروف در واژه ها دق ت کنید. کارگروهی 1 خداوند در قرآن پیامبر )ص( را»ا سوه«یعنی سرمشق و نمونه معرفی کرده است. چگونه می توانیم از رفتار پیامبر )ص( برای زندگی بهتر سرمشق بگیریم 2 شعر دیگری درباره پیامبر )ص( یا یکی از معصومین علیهم الس الم به کالس بیاورید و دربار ه آن گفت وگو کنید. نوشتن ١ برای هریک از کلمه های زیر دو هم خانواده بنویسید. حضور عطوفت حریم ٢ واژه صحیح را انتخاب کنید و درجای خالی بنویسید. الف( گاهی به آرامی آنان را پایین می آورد و از سجده )برمی خواست برمی خاست( ب( اجازه نمی داد کسی جز در مقام در حضور او از دیگری بد بگوید. )دادخواهی دادخاهی( ٣ بن مضارع فعل های زیر را مشخص کنید. می خوانم می ر ویم می پرسد می شنوند 118

119 حکایت چراغ نابینایی در شب چراغ بهدست و سبو بر دوش بر راهی میرفت. یکی او را گفت: تو که چیزی نمیبینی چراغ به چه کارت میآید گفت: چراغ از بهر کوردالن تاریک اندیش است تا به من تنه نزنند و سبوی مرا نشکنند. بهارستان جامی 119

120 ی ض د رس چهاردهم ی حم ن ی )ره( امام ز 120 ک س ف ک ر ن م ی کرد ک ه سالهای ب عد مس ی ر ح ز رو ی ک ه ب ه ند ی ا آ مد )مهر ماه 1281 خ ور شس ی دی ) ی چ ه خح ا ی ران و اسالم را عو ت ار را یک صدا فر یاد خ واه ن د ک شس ی د. چ ن ان ز رو ی ب خ واهد ک رد و م ی ل ی ون ها ا ن سان آ ز ادی خ واه و مظطلوم ج هان ن ا م شس شس ز ا آ ن رد ود ک ه صدها سال پ ی آ ن ز رو ث م ل ه مه ز رو های د ی گر ب ود ت نها ت ف او ق ش ت ا ی ن ب ح ض ر ف ا ط مه ز هرا سالماهلل ی ها م ت ول د ش ده ب ود. گ زرر ت ر ی ن ب ا ن وی عا ل م ت

121 ش ش ف ق ی ان م ت انهای هس و ک رد گلولهای ی ک ش ل صدای ک ه ود ب ت ه شذ ظد گ ن روحاهلل ت ول د ا ز ماه ن د چ سوار آ ن ت اد. اف خ ا ک ر ب ب اس ت شپ چ ا ز فرا ز ر س سواری آ ن ال ب ند ه ب ی د. یچ پ ارا ک و ی ن خ م دس ه ب ک ه ود ب ی ف مصط در پ پ ا ا ز و ت گر ف رار ق گلوله هد ف ن ه نمردا وا ج نا خ ان زردوران م ت ن ی ا ک ه ود ب ن ه گ و ن ی د ب ش د. دالور ی دی ش ه ند فر ز گی ه ما د ن چ رد ند دا ب خ ود ک ه آ ن ی ب روحاهلل رد مد. آ ش هر رد را او ی د رس ل ی حص ت ن س ه ب ق تی و د. ش زرر گ ب پ در ا ز خ اطرهای ح ه چ ی ن ت دا ش دون ب ک ود ک ت م ک ب ه ی ن خ م ن س ت وا گی ل سا ت ه ف رد ند. ت اد فرس ن ه خ ا ب را ارا ک ی ه م عل ه حو ز ل ی ت حص ادامه رای ب و ند خ وا ردس ی ن خ م رد گی ل سا و ده ز ن ت ا وی ن د. ک م ت خ را ر ن آ ق ت ک ه ش د ن ا شس آ ت ادی اس ا ب ا ج ن آ رد د. ی ظر گ ر ب ی آ زرر گ ب م ل عا ن ی ا رد. ک س ی ا ئ ق م ق رد را ی م اسال ی ه م عل حو ههای ز ن ی ر مت مه ا ز کی ی عد ب تی مد اهلل ق ود. ب )ره( ری ئ حا م ر ی ک ل دا ب ع و نی وا ج ن و دوره ا ز امام پ ی و د ر ش م نهها ی ز مه ه رد ی کرد م ی ع س نی وا ج ش ر ف نی ا ب مهر ن د. ک ت د و ن م ظ ی ن ا ی ب خ و نی رو ت ف گی ل ساد دوران مان ه صاح نی وا ج شس ذدا گ گران ی د ر ب یادی ز شذ ظد گ رد ا ز س پ ی و ا ز ب ا ظد ب مای ی س و ت رد ود. ب شسان ای شخان رد ظ گیهای ل ر ژ ی ار ب س ی ر اث ئ ق عد ب سالها ک ه ش د ی ص ا خ ق ادی اع ت و ی ق خ ال ا ی ا ت خ صوص ب کرد. گ ون گر د را الم اس ی ای ند و ت ی آ ت ی ع ج ر م ه ب را شسان ای ی ون روحا ن امام ی ظ م ع ا اهلل ق ند. کرد ب ت خ ا ا ن ت و ما عل ا ز ی اری ب س 1340 سال رد )ره( ردی ج رو ب مردم و کرد غ ا ز آ نگان ی گا ب و ش اه ا ب را خ ود ت خ س و شسکار آ ه ار ز ب م 1341 سال رد م نی ی خ ر ح را او یاد فر ک ه ران ی ا اطاع و ف داری طر ا ب ن د ن س ت یدا م خ ود دل ا ب را خ ود ت ل ف ا مخ وی ا ز ت 121

122 ب ف ف ق ف ض ف ش ف ب ح ک وم ظ شنان داد ند. ح ک وم پ ت هلوی ظرد ه م خرداد 1342 آ ی ت ش اه رد پ اظ خ م ی نی ر ه ب ر ن ه ضص ق اهلل ت اسال م ی ا ی ران را د س ت گ ی ر و ز ن دا نی کرد.مردم ب ه ظ شنا ن ه ا ع ت را و ح ما ی ت ز ا امام خ م ی نی)ره( رد ظتاهرا کرد ند و ش مار ف راوا نی ز ا آ ن ها ب هدس ب س ی اری ز ا ش هرهای ا ی ران ق ت ت م أ اموران ش اه ب ه ش ت هاد رس ی د ند. س را ن ج ام ح ک وم پ ت هلوی امام خ ی م نی )ره( را ز ا ز ندان آ ز اد کرد و رد س ی زرد ه م آ ب ان 1342 ن خ س ت ب ه ک ش ور تر ک ی ه و س پ س ب ه ش ه ر ن ج خ ی م نی )ره( حا ب آ ق ا مصط ف ی رد ن ج ظرر گ وار امام نمود. رد سال 1356 ز فر ند عرا ت ب ع ی د ب ه ز طر ز مرمو ی ب ه ش ت هاد رس ی د. ی ه ن ج و ق ئ ا ی ک ت ا ب پ ر چ م م ب ز ار ه خ ی م نی ت ا سال 1357 عالوه ب ر ت در ی س رد ز حو ه عل م امام ژ ره آ مر ی کا را ظطل م و س ت م ش اه و ک ش ورهای ا س ت ع مار گر ب هو ی ب ا ب را فرا شس ت ه ن گاه دا شس ت. ح ک وم ت عرا ق ب ه رد خ واس ت ش اه ق ا ام ت امام خ ی م نی را رد آ ن ک ش ور م م ن وع کرد. امام خ ی م نی ن ی زر ن ا گ زر ی ر ب ه پ ار ی س ر ف ت و ز ا آ ن ج ا ر ه ب ری ن ه ضص ت مردم ا ی ران را ک ه رد آ ن ز مان ب ه یک ان ق ال ب گ زرر ت ب د ی ل ش ده ب ود ب ر عهده گر ف ت. ن ی مههای پ ا ی ی زر سال 1357 ب ود. ب ر خ ال ه مه پ ا ی ی زرها ک ه کالسهای ردس مدارس و دا ظ شنگاهها ش ج ن حو یان ب ه ف رمان امام ا ع ت صا ب کرده ب ود ند و ب ه ف ع ال ب ود ند رد آ ن پ ا ی ی زر دا ظ ش نآ ز مو ان و دا مدرسهها و دا ظ شن گاهها نم یر ف ت ن د. د ی گر ن ه م ی زر و ن ی م ک تی رد کار ب ود و ن ه م عل م ی. ه مه ب ه فرمان امام رد ک و چ هها ظتاهرا م ی کرد ند و ردس ان ق ال ب را ب ه ب ا نگ ب ل ن د ب ه گ و ج ن ها ی ان م یرسا ند ند. آ ن و خ ب ی ا انها ق ت ز رو ها مل ت ی ک آ ز مو گار ی ک م عل م و یک اس ت اد دا شس ت و او کس ی ب ظر امام خ ی م نی )ره( ن ب ود. س ز ا آ ن ک ه ه زراران ز ن و م رد م سل مان و ان ب ق ال ی ب ه ش ت هاد رس ی د ند ان ق ال ب اسال م ی س را ن ج ام پ 122

123 ی ز ظرد یک ش د. ش اه رد دی ماه ه مان سال ز ا ا ی ران گ ر خ ت و امام ا ی ران ب ه پ ز ی رو ی ظ س ز ا 15 سال دوری ز ا و ط ن ب ا ا ت س ق ب ال ب ا ش ک وه مردم ب ه ی م ه ن ب ا گ شس ب ه م ن پ ب هم ن 1357 مردم ا ی ران ان ق ال ب اسال م ی خ ود را ب ه ر ه ب ری امام 22 ظ ظنام ش ا ه ظ شنا ه ی ژ وا گ ون و ج مهوری اسال م ی ا ی ران پ ا ی ه گ ذداری ش د. خ ی م نی ز رو 12 ت. ده ز رو ب عد رد خ ی م نی ب ه پ ز ی رو ی رسا ند ند. امام ش س ز ا ده سال ر ه ب ری ک ش ور را ب ر عهده دا شس س ز ا پ ز ی رو ی ان ق ال ب ب ی خ ی م نی پ ت. رد ی ا دوران ز مان ر ه ب ری خ صوص ت ج وا نی و م ی انسا ل ی خ وی شس را ح ظ ظف کرد و چ هم ن ان اف ت اده و فروت ن ود. ی چ ه حگاه ق ت در او را ز ا یاد خ دا و م ب ح ب ت ب ه مردم غ ا ف ل ن سا خ ت. مردم ن ی زر او را ز ا ج ان و دل دوس ت م ی ش دا ت ن د. او م ح ب و ب ه مه م سل ما نان ج هان و ما ی ه ا ف ت خ ار مردم ا ی ران ب ود. امام خ ی م نی رد ا ی ن دوران رد خ ا ن های ساده ز ن د ل گی م ی کرد. س را ن ج ام شس ب چ هارد ه م خرداد خح ب شس ی ک ه م ح ب و ب ت ر ن ی ش خحص ی فرا 1368 رس ی د ب شس ی عغم ب ار و ت ل ر ف ت ام ا راه او ب ه یادگار ما ند. پ ی وس ت ج هان اسالم ب ه خ دا ت. امام ا ک ن ون ج مهوری اسال م ی ا ی ران ک ه م ی را ث گران ب های اوس ت ب ه دس ت ه مه مردم ا ی ران ب ه و ی ژره ی شس ن گه ب ا نی ک ن ن د. ن ج و وا نان و ج وا نان س پ رده ش ده ت ا ز ا آ ن ن ما ن د ج ان خ و ک ت ا ب»امام ص ت ه ا م ی ر س ی ن فردی ب ا ت ل ی خ خ ی م نی)ره(«ن و شس 123

124 خودارزیابی ١ چند ویژگی اخالقی حضرت امام خمینی )ره( را در دوره نوجوانی و جوانی بیان کنید. ٢ چرا در دوره انقالب همه ایران یک معل م داشت ٣ به نظر شما راز محبوبیت بنیان گذار جمهوری اسالمی چیست ٤ دانش های زبانی و ادبی نکته به این جمله ها توجه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. من دیروز نامه را نوشتم. تو دیروز نامه را نوشتی. او دیروز نامه را نوشت. ما دیروز نامه را نوشتیم. شما دیروز نامه را نوشتید. آنها دیروز نامه را نوشتند. چنان که می بینید زمان فعل های جمالت باال گذشته یا ماضی است. هر فعل صورت های مختلفی دارد که از روی آن شخص و شمار و زمان فعل را می توان دریافت. شش ساخت زمان گذشته جمع مفرد نوشتیم نوشتم نوشتی نوشت نوشتید نوشتند اگر با دقت به شش ساخت زمان گذشته نگاه کنید متوج ه می شوید در همه آنها جزء»نوشت«ثابت است به این جزء»ب ن فعل«زمان گذشته می گویند. 124

125 جزئی که به بن فعل اضافه شده است و در شش ساخت متفاوت است شخص و شمار فعل را نشان می دهد. به این جزء»شناسه«می گویند. یادآوری: به کلمه هایی مانند: نشستن رفتن دیدن خوردن و»م صد ر«می گویند. چنانچه حرف»ن«را از آخر این کلمه ها حذف کنیم بن ماضی به دست می آید. درس امال فرصتی است برای ارزشیابی مهارت های»گوش دادن«و»نوشتن«. معل م می تواند در امالی کالسی تصحیح امال را به دانش آموزان واگذار نماید و آنها را هدایت و نظارت کند. این عمل به یادگیری عمق بیشتری می بخشد. کارگروهی ١ امام خمینی )ره( شاگرد و پیرو راه پیامبر )ص( بود. چه خصوصیاتی از پیامبر در اخالق و رفتار او دیده می شد ٢ خاطراتی از مبارزات امام خمینی )ره( و دوران انقالب را در کالس بازگو کنید. نوشتن 1 برای هریک از واژه های زیر دو هم خانواده بنویسید. مظلوم: جذ اب: قدرت: محبوب: 2 با حرف های درهم ریخته زیر حداقل چهار کلمه بنویسید. )ت ی د ب ع ا( الف: ب: ج: د: 3 بن ماضی فعل های زیر را بنویسید. رسیدند گرفتی گریختید گذشتیم 125

126 روان خوانی 126 مرخصی به تمام افراد گ ردانمان از جمله خودم پانزده روز مرخصى داده بودند. وقتى آمدم خانه دىدم اگر به آقاىم و مخصوصا ننه ام بگوىم که مرخصى آمده ام و باىد بعد از پانزده روز برگردم جبهه دىگر مرا ول نخواهند کرد. چه بسا مرخصى را به کامم تلخ کنند و آخرسر هم ننه ام نگذارد برگردم. براى همىن هر وقت سؤال مى کردند که:»باز هم به جبهه مى روى ىا نه ىا تسوىه گرفته اى «در جواب ىا مى خندىدم ىا حرف را عوض مى کردم و مى گفتم:»چرا امسال درختمان مىوه کم داده است «و ىا»اتاق چقدر پشه دارد!«ىا»خوردنى دارى ننه «و از جواب دادن طفره مى رفتم. ولى آخر تا کى باألخره باىد مى فهمىدند. پانزده روز مرخصى ام مثل باد گذشت. دىگر زمان رفتن بود. آن روز صبح باىد ساعت نه جلوى در پادگان بودىم تا از همان جا به جبهه اعزام شوىم. خوب به ىاد دارم وقتى از خواب بلند شدم عزا گرفته بودم که چطور به ننه ام بگوىم که باىد به جبهه برگردم. الحمد لل ه آقاىم صبح زود مثل هر روز رفته بود دکان. دست و صورتم را شستم نان و چاىى را خوردم و منتظر موقعىت مناسب شدم. سر ىک فرصت خوب که ننه ام رفت سبزى بخرد ساکم را برداشتم و مشغول جمع کردن لباس هاىم شدم. هول بودم. داشتم تند تند لباس ها و کتاب هاىم را توى ساک مى گذاشتم که ننه ام پاورچىن پاورچىن باالى سرم حاضر شد و گفت: کجا جا خوردم. گفتم: براى مد ت کوتاهى مى خواهم بروم اىن بغل مغل ها ننه ام که از دست من کلک هاى زىاد و جورواجورى خورده بود با سوءظن نگاهم کرد و گفت: براى ىک مد ت کم! گفتم: آره! پس حق ندارى بىشتر از ىک شلوار و ىک پىراهن ببرى. براى چى

127 مگر مى خواهى هر دقىقه لباس عوض کنى و پز بدهى راست بگو بچ ه کجا مى خواهى بروى روى کف اتاق ىک عالمه شلوار جوراب کت و ولو شده بود. همىن جور که لباس هاىم را سوا مى کردم و تند تند توى ساک مى گذاشتم گفتم: مى دانى راستش کمى م ن و م ن کردم دىدم هوا پس است و جاى ماندن نىست. دسته ساک را سفت توى مشتم گرفتم ىک مرتبه مثل فنر از جا پرىدم و دوىدم طرف در حىاط تا به کوچه فرار کنم. ام ا ننه ام دستم را خواند و زودتر دوىد طرف در حىاط و کلون را انداخت و پشت به در مثل شىر ژىان اىستاد. دهانم از 127

128 تعج ب بازمانده بود. خودمانىم ننه ام ىک پارچه چرىک بود و ما خبر نداشتىم ها! ننه به حرف آمد و گفت: اىن بغل م غل ها مى خواستى بروى آره تو گفتى و من باور کردم! سه ماه جبهه بودى بس است! به اندازه خودت ثواب برده اى! دىگر نوبت آنهاىى است که بچ ه هاىشان را الى پنبه خوابانده اند به ساعت نگاه کردم. نزدىک هشت بود. گفتم: ننه جان! تو را خدا ولم کن بگذار مثل بچ ه آدم خداحافظى کنم و بروم. ننه ام از توى آستىنش کلىدى بىرون آورد و در حىاط را قفل کرد و گفت: نمى گذارم! ننه! در را قفل نکن! خوب است خدا سر پل صراط ىقه ات را بچسبد و در بهشت را به روىت قفل کند و بگوىد: نمى گذارم بروى آره خوب است ننه ام که گوشش از اىن حرف ها پر بود گفت: اگر او خداست که قربان کرمش بروم اىن کار را نمى کند. به تو هم مربوط نىست که توى کارش دخالت کنى. هى صحبت کردم و گفتم: ننه ساعت را ببىن! دىر شد! فالن است بهمان است. دىدم گوشش به اىن حرف ها بدهکار نىست. همىن طور که با صحبت هاىم سرش را گرم مى کردم بندهاى پوتىنم را هم بستم و آنها را انداختم گردنم و در ىک لحظه از جا پرىدم. ساکم را از سر دىوار پرت کردم توى کوچه و مثل گربه درخت خانه مان را گرفتم و رفتم باال. از آنجا خودم را به لبه دىوار رساندم. روى چىنه دىوار اىستادم و توى کوچه را نگاه کردم. دىدم ىکى از همساىه هاىمان سرش را گرفته است و دارد ناله مى کند. کل ه اش را بلند کرد ساک را نشانم داد و گفت: خدا گردنت را بشکند! اىن ساک مال تو بود زدى توى سرم گفتم: مى بخشىد. از دستم در رفت. و حسابى عذرخواهى کردم. ننه ام از توى حىاط هى داد و بىداد و ناله و نفرىن مى کرد. روى لبه دىوار نشستم و همىن طور که پوتىن هاىم را مى پوشىدم گفتم: ننه جان! حاال که دارم مى روم حاللم کن. تا اىن حرف را زدم عصبانى شد و گفت: بىا پاىىن! به خدا شىرم را حرامت مى کنم! بعد آرام شد و با مهربانى گفت: آخر فکر من بدبخت را هم بکن بىا پاىىن آفرىن! گفتم: بچ ه گول مى زنى ننه ببىن من رفتم از سرم بگذر. اگر بدى خوبى دىدى حالل کن. زندگى است دىگر ىک وقت دىدى ىک تىر آمد و جاىى براى نشستن غىر از سر و کل ه من پىدا نکرد. ننه ام جوش آورد. جارو را توى هوا تکان داد و با فرىاد گفت: تو که هنوز پانزده سالت نشده دهانت بوى شىر مى دهد. 128

129 ننه ارواح رفتگانت داد نزن! بد است! مردم مى گوىند چه خبر شده است! تا ىادم نرفته بگوىم که از جانب من آقا و بقى ه فامىل و هر کسى را که دوست دارى سالم برسان. بگو وقت نشد خداحافظى کنم. بندهاى پوتىنم را بستم و گفتم: خوب ننه دىگر وقت خداحافظى است. بغض ننه ام ترکىد و اشک هاىش راه افتاد. گفت: چرا اذى تم مى کنى با اىن کارهاىت جگرم را خون کردى! دلم نمى آمد ولش کنم و بروم. مى خواستم باىستم و باهاش کمى حرف بزنم. دىدم او همىن طورى که دارد گرىه مى کند دنبال کلىد خانه هم مى گردد. فهمىدم نقشه کشىده است تا گىرم بىندازد. مثل رعد از سر دىوار پرىدم پاىىن. ساک را روى کولم انداختم و دوان دوان رفتم طرف خانه عب اس و بقى ه ب رو بچ ه ها. ساعت تقرىبا نه بود که به پادگان رسىدم. آنجا غوغاىى بر پا بود. توى جمعىت به اىن طرف و آن طرف سرک مى کشىدم که ببىنم آقا و ننه ام آمده اند ىا نه. الحمد لل ه نىامده بودند. دىگر رفتنى شده بودم. 129

130 با خودم گفتم:»دزفول که رسىدى ىک تلفن به آقا بکن و همه چىز را به او بگو.«سوار اتوبوس شدىم تا ما را به راه آهن ببرند. حرکت که کردىم نفس راحتى کشىدم. دىگر خرم از روى پل گذشته بود. اتوبوس جلوى در راه آهن نگاه داشت. پىاده شدىم و رفتىم طرف قطار. خواستم سوار قطار بشوم که صداى آشناىى به گوشم خورد. سرم را برگرداندم. از صحنه اى که دىدم چىزى نمانده بود غش کنم. آقاىم و ننه ام و ننه بزرگم به همراه عمو و داداش ها و خواهرهاى قد و نىم قدم و خالصه ىک اىل آدم آنجا روبه روى من همه گوش تا گوش اىستاده بودند. چند نفرى هم به خىال اىنکه صف سوار شدن به قطار بعدى است رفته بودند توى صف و اىستاده بودند. بى اختىار اىستادم و به آن منظره نگاه کردم. آقاىم گفت: بىا بىا اىنجا! مى ترسىدم جلو بروم هجوم بىاورند و برىزند سرم و دست و پاىم را ببندند و ببرند خانه. گفتم: از همىن جا خداحافظى مى کنم وقت کم است. آقاىم که موضوع را فهمىده بود گفت: نترس! کارى باهات ندارىم. آمده اىم باهات خداحافظى کنىم. تو بى معرفت که نىامدى. آهسته و با ترس و لرز رفتم جلوى ننه ام اىستادم. چشم هاى ننه ام پر از اشک بود. به من نگاه کرد و گفت: بىا بروىم بچ ه! به خودت رحم نمى کنى به ما رحم کن بعد رو به آقاىم کرد و گفت: تو هم ىک چىزى بهش بگو! همىن جور ناىست! آقاىم کالهش را کمى عقب داد جلوى سرش را خاراند و گفت: خودش عقل دارد مى فهمد. مادرم با عصبانى ت حرف او را برىد و گفت: خوبه! خوبه! با همىن حرف هاىت بود که شىرش کردى. همه اش تقصىر توست. بعد زد زىر گرىه و آقاىم را نشان داد و گفت: بچ ه! حرف هاى آقاىت را ول کن گوش نده. کمک به ننه هم خودش ىک جبهه است بىا بروىم. آقاىم با خنده رو به ننه ام کرد و گفت: بس است زن! اىن قدر آب غوره نگىر! ننه ام برگشت و چپ چپ به او نگاه کرد. آقاىم خنده اش را خورد و دىگر حرف نزد. ننه ام دوباره صحبت را از سر گرفت. بلندگوى راه آهن اعالم کرد که»قطار تهران اهواز هم اکنون از روى سک وى در حال حرکت است. از مسافران عزىز «گفتم: ننه دارد دىر مى شود باىد بروم. بعد دست به گردنش انداختم و صورت خىس از اشکش را بوسىدم. ننه ام که مى دىد حرف هاىش در من اثر نکرده گفت: اگر اىن همه روضه را براى سنگ مى خواندم دلش آب مى شد و گرىه مى کرد ولى تو 130

131 و حرفش را خورد. روىم را بوسىد. بعد بقچه کوچکى را به من داد و گفت: ىک خرده خوردنى است براى توى راهت گذاشتهام. بقچه را گرفتم و به طرف آقاىم رفتم تا با او خداحافظى کنم. همانطور که با او روبوسى مىکردم مواظب حرکاتش هم بودم که ىکبار دست نىندازد مچ ىا گردنم را بچسبد و برم گرداند خانه. تند ماچ مىکردم و سرم را عقب مىآوردم. آقاىم که گوىا بو برده بود گفت: دارى دعوا مىکنى ىا روبوسى آخر کل ه خراب! بىخداحافظى سرت را مىاندازى پاىىن مىروى حاال! اگر ننه عب اس راهنماىى نمىکرد و دم پادگان به ما نمىگفتند که مىآىىد اىنجا کجا پىداىت مىکردم بعد سرم را بوسىد و گفت: نامه نامه ىادت نرود! اگر توانستى از تلفن هم کوتاهى نکن. با ىک ىک افراد خداحافظى کردم. رفتم سوار قطار بشوم که ننهام صداىم زد و گفت: مواظب خودت باش بچ ه! سرما ندهى خودت را! از غذاىت هم کم و کسر نگذار. توى حمله ى ن اىدىه م «1 را زىاد بخوان تا انشاءالل ه دشمنانت کور بشوند سپردمت به خدا. هم»و ج ع لنا م ن ب سوار قطار شدم. قطار سوتى کشىد و آرام آرام به راه افتاد. ننهام دوباره زد زىر گرىه. آقاىم آرام به دست او زد و چىزى گفت. ننهام در حالى که اشک از چشمهاىش جارى بود لبخندى زد. قطار از آنها دور و دورتر مىشد. صداى آقاىم توى بقى ه سر و صداها گم شد داشت ىک چىزى مىگفت. قطار رفت و رفت. دىگر آقاىم و ننهام به اندازه ىک نقطه شده بودند. نقطهاى که تمام قلبم را گرفته بود. اشکهاىم روان شدند. دست خودم نبود که گرىه مىکردم. باد گرم دست خود را بر صورت و چشمهاىم مىکشىد. انگار مىخواست اشکهاىم را پاک کند تا دىگران اشکهاىم را نبىنند. آنقدر نگاه کردم تا محو طه راهآهن با قطارها و واگنهاى بارىاش از نظرم محو شدند. به کوپهمان برگشتم. بچ هها شلوغ مىکردند و کوپه را روى سرشان گذاشته بودند. از دلم غم را هل دادم بىرون و مشغول صحبت و شوخى با بچ هها شدم. درک و دریافت محم د رضا کاتب ١ پیام این داستان چیست ٢ یک بسیجی نوجوان چگونه می تواند در پاسداری و سازندگی کشور سهیم باشد صرون )آىه 8 از سوره ىس ) در برابر آنان سد ى و در پشت سرشان ف ه م الى ب ه م س د ا ف ا غ شىنا م و م ن خ ل ف ه ى ن ا ى دی ه م س د ا 1 و ج ع ل نا م ن ب هم سد ى نهادهاىم و بر دىدگان آنان پردهاى افکندهاىم که نمىتوانند ببىنند. 131

132 132

133 ه مه عا ل م ت ن اس ت و ا ی ران دل ن یس ت ن وی ده ز ی ن ق ی اس ج خ ل گ ن ظ ام ی ف صلآ ز اد ت ب وم ی )٢( ادب ی ا درس پانزدهم چرا زبان فارسی را دوست دارم : )روان خوانی( 133

134 د رس پانزدهم آزاد 134

135 135

136 خودارزیابی دانشهای زبانی و ادبی نکتۀ او ل نکتۀ دوم

137 کارگروهی 1 2 نوشتن

138 روان خوانی 138 چرا زبان فارسی را دوست دارم پاسخ من به کسی که از من می پرسد چرا زبان فارسی را دوست داری چه می تواند باشد نخست می باید بگویم دوست داشتن لفظ مناسبی برای بیان این دلبستگی نیست و به جای آن بهتر است از عشق ورزیدن استفاده کنم. ام ا چرا به زبان فارسی عشق می ورزم پاسخ من این است که زبان فارسی نه فقط مرا به فارسی زبانان جهان و ایرانیان معاصر و هموطنانم پیوند می دهد و موجب همدلی و همزبانی من با آنان می شود که مرا با گذشته ها نیز همراه و هم نوا و هم آواز می سازد. به کمک زبان فارسی می توانم پای سخن دانشمندان و حکیمانی بنشینم که در طول قرن های گذشته سخنان عالمانه و حکمت آمیز خود را به زبان فارسی بیان کرده و به یادگار گذاشته اند. با زبان فارسی می توانم اندرز استادان اخالق را بشنوم. همچنین می توانم با فهم معارف و مناجات مؤمنان و عارفان بزرگ دل به آنان بسپارم و به معبود و محبوب آنان ایمان بیاورم و با او راز و نیاز کنم. آری به زبان فارسی عشق می ورزم چون با دانستن این زبان می توانم احساسات و افکار ایرانیان و فارسی زبانان دیروز و امروز را درک کنم و در غم ها و شادی ها و بیم ها و امیدهای آنان شریک شوم و همچون آنان به آنچه دوست داشته اند مهر بورزم و آنچه را دشمن می شناخته اند دشمن بدارم. این زبان فارسی است که به من توانایی و فرصت می دهد تا ترانه هایی را که مادران در نیمه شب ها در کنار بستر و بالین کودکان خود می خوانده اند بشنوم و نسیم مهربان الالیی آنها را مانند پری لطیف که بر گونه من کشیده می شود لمس کنم. با زبان فارسی با زنان شالی کار در شالیزارهای میهنم همگام و همدست باشم با پهلوانان در ورزش خانه ها شاهنامه بخوانم و پای بکوبم. زبان فارسی موسیقی دل نوازی است که یک عمر در گوش من خوانده شده و دلم را به وجد آورده است. این زبان به چشم انداز سرزمین من وسعت می دهد و مرا از مرزهای امروز فراتر می برد و با مردمان چین هند پاکستان تاجیکستان و افغانستان یگانه می سازد. احساس می کنم که هرجا فارسی زبانی بوده و هست همان جا وطن من است بلکه خانه من است. زبان فارسی ریشه ای است که با آن به خاک وطنم بسته شده ام و فرهنگ سرزمین خود را با

139 ک ک این ریشه از خاک میمکم و با تغذیه از آن زنده میمانم و میرویم و میبالم و گل میدهم و گل میکنم. آری این چنین است که هر وقت نظم و نثری دلپذیر و شیرین و استوار به این زبان میخوانم و میشنوم شادمان میشوم و زبان بهتحسین میگشایم و هرگاه میبینم زبان یا خط فارسی خوار شده و خدشه و خطری بر آن وارد آمده است غمگین و تلخکام میشوم. حکایت من و زبان فارسی همان است که شاعر گفته است: ک ن م آ ن دل ج ا ب رم «آ ن م هر ب ر ه ا ک ف» ر ب ر ن م دل ز ا ت و و ب ردارم ز ا ت و م هر گ درک و دریافت 1 برای حفظ و نگاهبانی زبان فارسی چه باید کرد 2 به نظر شما چه چیزهایی زبان فارسی و خط فارسی را تهدید می کند غال معل ی حد اد عادل 139

140 140

141 ش ش ش دا ا ن آ مل ت ی را سروری داد خ ی د رس به دس ت خ و ی ب ن وس ق ت ه ک ت ب ال الهوری ا ق ش ش ف صل م ب اد ی ا ت ج هان آدم آهنی و شاپرک ما می توانیم پیر دانا: )روان خوانی( 141

142 د رس شانزدهم ک ا آ دم ا آ ه ن ی و ش ا پ ر دور ش ش ه ج مع ی ی شسگاه ا ی س ت اده ب ود و ل ی ه م ی ا گر چ ه آ دمآ ه نی ق ص ه ما رد ش گ و های غ ا سا ل ن نما ج م ع م ی شسد ند و ت ما شسا ی ش ت ز یادی کرد د. آ دمآ ه نی یلکی غ ا ب ه ت ر ی ن و ج ح ذد ا ب ت ر ن وسا ی ی ل ب ود. م ی ن 142

143 چ ج ب ش چ ب هها و و ت نها ن ما ش ن د ه ن ی ن ج سر ع ب ه ت رکا ج حال ج ب ز ا وان آ گ غرر ترها ن د ی ن ت مر ب ه ب ه ط ر ف ش م یآ مد ند و ح ش ن ز ا وا سر و ب ه نی آ دمآ د. کرد ت و ب ا ت ع ج ج ن گاه م ی ن چ ش م ن ار ن ج ی ر ن گ ش را ب ه ق د چ هم را تکان م یداد. ب ل ک ه ف ق ط س ؤواال تی ک ه غ ا یک ش روع م ی کرد ند: ب دم م یآ ید. ا س م ش ما ن ی ن م ی ت وان س چ ی س ال ب ت ب ه س ؤواال تی ک ه غ ا او م ی شسد ج وا ج ب دهد. وار ک ش ن ار ی روی د ل ب ق ت آ دمآ ه نی ب ا صدای خ ش ن و حغ ر حخر ن ما ن دی ج وا ج م یداد: ت. ا س م م ن تروم اس چ ی زری را دوس شس ت ر غ ا ه مه چ ه ب ی ب ی غ ا ه مه شس ت ر رو غ ن را دوس غ م ی خ ن د ید ند و ب ه فهرس غ ا هر پا س م ردم چ ب پ رس ن د: غ ا آ دمآ ه نی ا ن ج ام د ه م. ش ما ب رای ا ن ج ام دادن چ ه کاری ردس ت ه ن ه ب ه هر سؤوا ل ی ش ن و ت ه شسده ب ود. ب ز ا د یدلک ن ن دگان ب ا ید غ ا سؤوال ش مار ه ن م یآ ید ت چ ی زری اصال ش خ و ت داری و غ ا چ ه ت دارم و غ ا ج ت نی ب ا مر ای ز آ رد لو ت سؤوالها خ ی ره م ی شسد ند ت ا سؤوال ب عدی را ت شسده ا ید م ن ب ا ید هر کاری را ک ه ب را ی ش طر ا ح ی و ب ر نامهر ی ب عد س ؤوال آ حخر پ رس ی ده م ی شسد: ب رای ما ب ز ا د یدلک ن ن دگان غ ا ا ی ن نمای شسگاه چ ه آ ز ر ی و ی دار ید زری شسده ام 143

144 ش ب ش ب رای ش ما آ ز ر وی س ال م تی و شسادی دارم. ا ی ن ج مله آ حخر را رد حا ل ی ک ه پای ی شسگاه ب ه ز ر ه رد م یآ مد م ی گ ف ت. آ ن غ ک نما حاال دو ب اره ن و ب ب ی د و غ ا ز ش د ت ش را ب ا خ و ش س حا ل ی روی ز می ن م ی ک و چ پ ب ر خ ورد ت عد های د ی گر م ی شسد ک ه ج م ع م ی شسد ند و ه مان سؤوالها را م ی پ رس ی د ند. ش ی و پ ا ید ن د م ی خ ع مو ق م ی شسد. ب ه ن آ دمآ ه نی ق ص ه ما ه ر گ غر غ ا ج وا ج دادن ب ه ا ی ن سؤوالها خس ت ه تکان م یداد و ب ع ض ی ق او ت ا ه م ت ی ب ا را چ ش م ن ار ن ج ی ر ن گ ب ک و ی د و ب ه مو ق ع ب ز ا و ی را روی ز می ن م ی مو ذ یان ه چ ش مک م یز د. ی لکی غ ا ش ب ها ش سا ر پ ل کی غ ا را ب ه خ ود ج ل ج کرد. ش سا پ ک ر ب ا ل ش پ ج ن ره ب ه دا خ ح ل نمای را ب ر شسگاه آ مد. ن ور ن ار ن ج ی ر نگ چ ش م تروم ت و ج ه او ش های تروم ک شس ی د و ب ا ناام ی دی گ ف ت :»وای چ ه چ ش م ش ی ن ور سردی!«آ دمآ ه نی م ی خ واس ب ی گ و د:»ا ی ن ش رو ن ی ا ی ن ی س ت ت چ ش م م ن اس ت.«و ل ی ف ق ط ت وان س ت ب ج وا ج ش ماره یک را گ و ید: م ی آ ی د. 144 ا س م م ن تروم اس ش سا پ ک ر گ ف ت : ت. پ روان ه ش سا پ ک ر یا ش ج حد ا م ن ه م یک آ دمآ ه نی ب ا ب ر نامه ش خ ود ب ی ز ا ه مه ش ک ه غ ا پ ی شس ت ر رو غ ن را دوس ب پ ره هس ت م. ا س م م ن ب ال ب ا ل ی اس طر ا ح ی شسده ب ود دو ب اره ادامه داد: ت. ت دارم و غ ا ج ت نی ب ا مر ای ز آ رد لو ب دم

145 ش ب رو غ ن را ن چ ب را ی ش سا پ ک ر رد ج وا ج گ ف ت : شس ت ر غ ا ه مه غ گا ز دن ب گ ر های ج وان رد خ ت ان ج وط را دوس ب ی م ن شس ی ده ام ت ب ی اورم. آ دمآ ه نی م ی خ واس ج وا ج آ ماده س ؤوال ب عدی ب ه سرع آ یا ت و ب گ ر ج وط دوس ب ت گ و ید ک ه شسا ید ت ش روع شسد: ت دارم و ت ا ب ه حال ت داری ا گ ر خوا ه ی م ی ت وا ن م ت ک های غ ا آ ن را چ ی زرهای ت ز ا ه ف کر ب خ و ی ب ا شسد و ل ی نا گهان چ شس ی دن م زره زری ش سدهام ا ن ج ام د ه م. م ن ب ا ید کاری را ک ه ب را ی ش طر ا ح ی و ب ر نامهر ی ش سا پ ک ر گ ف ت : ت ر ف تن رس ی ده غحداحا غ غط تروم ع زر ی»م ت أ اس ف ان ه ق و زر!«ب ی د گ ف ت : غ ر و ن گ ی ن رد حا ل ی ک ه پ اهایآ ه ن ی ن ش را ب ر ز می ن م ی ک و آ دمآ ه نی ب ا صدای ر ی ب رای ش ما آ ز ر وی س ال م تی و شسادی دارم! ش سا پ ک ر گ ف ت : ب ی رون پ غ روا کرد. ب دی ش دا آ دمآ ه نی ب ا ت. چ ش مت کرم و ب عد خ ی ل ی آ رام ب ا ب ا ش ل و غ ا ز د ه نی آ دمآ گ ون ه ب وسهای ب ه پ ج ن ره ب ه ش م ن ار ن ج یر ن گ ر ف ت ن ش سا پ ک ر را ت ما شسا کرد و ب رای مد تی ط وال نی ا اس او ب ا خ ود ف کر م ی کرد: ب» ال ب ا ل ی ب ا ه مه ت ما ش سا گران ت فر ش دا م ی کرد ک ه رد ب ر نامه م ن ن ب ود و هم ی ن ب اع چ ی غر د ی گری ب ود سؤوال ی ها ی ت. ش م ی شسد ج وا ب های م ن غلط ب ا شسد و خ و ج غ ا آ غ ن و ز ج ای ب الها ی ش او ت ی یک ب ار ه م م را ت ی ن ن ک رد ه ج رد ن ی ا ید. ب ر گ ون ه ام ب ه م ن حا ل تی خ و شسا ی ن د 145

146 ی غ چ غر صدا ک رد!«ا ی ن ا فکار ا اس ب خ و ی رد م یدهد صدا ی ش ب س ی ار ش ی ر ی ن ب ود او مرا تروم ع زر ی او ب ه و ج ود آ ورد. ی آ دم آ ه نی آ ن ق در غ ا ق مال ت ا ب ا ش سا پ ک ر خ و ش س حال ب ود ک ه اصال م ت و ج ه ب غ ا ز ش دن ردهای نما شسگاه و ن ا ب وه ت ما ش سا گ را نی ک ه ب ه دا خ ح ل آ مده ب ود ند ش ن د. و ق تی ن ا ب وه مردم ب ه سرا غ ش آ مد ند و سؤوالها را یلکی یلکی پ رس ی د ند او دو سؤوال او ل را ب ا ه م ا ت شس ب اه کرد و ب ه س ؤوال سوم ه م ج وا ج غعل ط ی داد. ی ل کی غ ا ا فراد ش سر ن اس و مه م ک ه رد حال ب ز ا د ید کردن غ ا آ دم آ ه نی ب ود ب ا عص ب ا ن ی ت گ ف ت : او ما را مسخ ره م ی لک ن د! و ب ه سرع ت ب ه ط ر ت م ر ئ ی س آ ن ت ر ف ت ت ا او را غ ا و ض ع ی ت آ دم آ ه نی آ گاه ک ن د. و ل ی آ دمآ ه نی ت ز ا ه حا ل ش ب ز ا د یدلک ن ن دگان ن غ ر او را ت ش و ی ت م ی کرد ند. ج حا آ مده ب ود و ج وا ب های ردس ت و ب ه مو ق ع ی م ی داد و خحداحا غ غط! ب ر نامه ش ا ت مام شسد. آ دمآ ه نی ب ا ن ارا ح تی ف کر کرد: ش»کا ب ال ب ا ل ی م ی ت وان س ت مردم را ب ب ی ن م یدا ن م آ ی ا ا م شس شس ت ر ت ی ن م یلک ن د! ن گرا ن م ب ی م م را غ م یلک ن ن د مط ئ ن م ک ه غ ا م ن تعر ی ن د. ا گر ب فه مد ک ه ق در ج ه م م یآ ید یا ن ه وای! ا گر خ ش ف ا او را گر ف ته ب ا ش سد«دل آ دمآ ه نی گر ف ت. ا ا س ی ک ه ت ا آ ن مو ق ع ب ه او ت نداده ب ود. دس ام ا ش سا پ ک ر آ مد و ب ا ساده د ل ی ن ج وا کرد: «ب رای ا ی ن ک ه روی شسان ه ت ا ا س ت راح آ مدهام و ب عد ه م ب دو اره پ غ روا م ی لک ن م. ا ی ن ج ا آ رام و سالک ت اس ک نم ب ه ا ی ن ج ا ت ت «. ت «! ب ی رون آ مد:»ا س م م ن تروم اس صدای غر ش ن ما ن دی غ ا آ دمآ ه نی 146

147 غ ج غ ش غ ن کردهام. آ یا ب رارد یا خ واهر داری «و ل ی ش سا پ ک ر مؤود ب ان ه گ ف ت :»ا س م ت و را ش فرامو ت آ دمآ ه نی ف ق ط ت وان س ب ی غ ا ه مه چ ی ب ع ض ی ج وا ج ش ماره دو را ب دهد: شس ت ر رو غ ن را دوس 147 ت دارم. ودی. را س تی چ را ش سا پ ک ر رد حا ل ی ک ه ب ه او آ یاد وری م ی کرد گ ف ت :»ا ی ن را ب ه م ن گ ف ت ه ب زرها را ت مر ب ا ت کرار م ی لک نی آ یا ا ت ر ف تن اس ق و ب ی خ و ی ل م ی شسوی خ ن ت کرار خس ت ه ت. ت ج وط م ن غ رد یلکی رد خ غ ن و ت ک های ب گ ر ه م ن خوردهام. آ ن خ ف ا ب د ج ح غ رد غ م ن خ ی ل ی گرس ن هام. ه زران شسده ت ا د یدار ب عد غحداحا غ غط تروم ع زر ی آ و ی زر!» پ ش سا پ ک ر ب دو اره ب وسهای ب ر گ ون ه آ دمآ ه نی ز د و ا چ ش م ش رد غ شخ ن ده تر غ ا ز یادی ب ه او ف کر م ی کرد. دو ب اره ب ر م ی گردد! او مرا دوس روی شسان هام م ی ش ن ی ب گ و ی م ا گر ب شسده ام«. چ ت دارد. او دوس ب ی رون پ غ روا ک رد. آ دمآ ه نی ت ا مد ت ج ن ره ب ه ود. رد دل آ ه ن ی ن ش ق ب ل شسده ب ت م ن اس ز م زرمه م ی کرد:»او ت. او ب دو اره ب ر م ی گردد و ب غ ا ه م ب ه را ح تی زری شسده اس ی نامهر ر ب ل ب ق ن د. آ یا م ی ت وا ن م یاد ج بگ ی رم ب ه غر کل ما تی ک ه ا ت وا ن م او ل غ ا او ش ت کر م ی لک نم و ب عد ب ه او م ی گ و ی م ک ه او لی ن کس ی اس پ ج ن ره خ ی ره ما نده ب ود. ش م ن ار ن ج ی ر ن گ ش ب ا ب یص ب ری ب ه ک ر ش سا پ نا گهان پ ر کرد و ب ه سرع ت او ند ب ال م ن اس ب ر گ شس ت و ل ی ف ر ش ت ار ت ب ا گ ون ه آ دمآ ه نی ب ر خ ورد کرد. فر یاد ز د: ت! تروم او ند ب ال م ن اس ج ع ی ج ب ود. ب ا ش ت ا ج خ ود را غ ا ت. پ ج ن ره ب ود ب ر ق ی ز د و چ ن د ل ظ ح ه ب عد خ ش ف ا وارد سا ل ن نمای غرد یک سا ی ه ی ا ه ی غ ب ال ب ا ل ی رد حا ل ی ک ه خ ود را ب ه گ ون ه آ دمآ ه نی چ س ب ا نده ب ود ب ا ا ل ت ماس گ ف ت : چ ی زری ت ت ک ه م ن ب ا او دوس ت پ ج ن ره ب ه دا خ ح ل شسگاه شسد.

148 ب ج ش ش چ ش ن گ ذدار م را خورد! او را آ دمآ ه نی ب ا ش ج اع ت. غر ن. ت و م ی خ واس ت ب ادی رد گلو ا ندا خ ب م ن ق ویت ر ی ن ت گ و ید:»ن ترس ت : گ ف مله ج ج حای ا ی ن و ل ی ب ه ند«رسا ب ج ی س آ و ت کس ی ب ه دارم ذ م ی گ ن د س ت گاه رد ا ی ن نمای شس گاه هس ت م و ا س م م ن تروم اس ش ف ا خ چ رخ ح ی ب ه دور آ دمآ ه نی ز د و ش سا پ ک ر را د ید ک ه ب ا او ح غ ر زر! ا ل ت ماس ب ه آ دمآ ه نی گ ف ت : ق مرا ج م ن ب ا تروم ع زر ی آ دمآ ه نی م ی خ واس زری شسده ب ود: ی نامهر ر ب ل ب ق ج ملهای را گ ف ت ک ه غ ا شس ت ر رو غ ن را دوس ب ی غ ا ه مه ش ف ا خ د ندانها ی ش م ی ز ند ش سا پ ک ر ب غ ا ب ا ب ی رون ب رو و ل ی ب دو اره ب ی گ و د ک ه غ ا ا ی ن ج ا ت ب ا صدای ب ل ن دی ب ه خ ش ف ا ت دارم. را ب ه ش کم ش سا پ ک ر فرو ب رد و ل ی ن ت وان س روی پ ای آ دمآ ه نی ا ف ت اد. ش سا پ ک ر ب ا ناله گ ف ت :»وای ب ا ل م«. خ ف ا چح ر خ ی د و ل ی ن ت وان س وای تروم چ را غ ا م ن م را ق ب ب ب لعد ز ی را ش سا پ ک ر ت او را ن د ی ن ب ار دور آ دمآ ه نی ب ی رون ر ف ت. ش سا پ ک ر گ ف ت : ب ا ل م پاره شسده پ ج ن ره ت ب ال ب ا ل ی را پ ی دا ک ن د و غ ا ن کردی ت آ دمآ ه نی ب ال ف اصله ج وا ج داد: م ن ب ا ید هر کاری را ک ه ب را ی زری ش سدهام ا ن ج ام طر ا ح ی و ب ر نامهر ی د ه م. ب گ و ید. غ ا ج ب وا ی ک ه داده ب ود ب ه شسد ت ناراح ن م ی ت وان س ت شسد و ب د ن ش م ی ل ز ر ید و ل ی چ ی غ ر د ی گری ت 148

149 ش ب ب چ ب ال ب ا ل ی روی ز می ن م ی ل ز ر ید و ب ال ب ال م یز د. س ع ی م ی کرد پ غ روا لک ن د و ل ی ف ق ط ث م ل ف ر فره ب ه دور خ ود م ی چح ر خ ی د. ب ا ناله گ ف ت : ت و دوس ت م ن ب ودی چ را ب ه م ن کمک ن کردی ش کا م ی فه م ی دی چ ه آ ی س ب ی ب ه م ن رس ی ده! رد همی ن مو ق ع ب دو اره آ دمآ ه نی ب ا صدای غ شر غژ شر ن ما ن دی گ ف ت : م ن ب ی شس ت ر غ ا ه مه غ ا رو غ ن خ و ش س م م یآ ید م ن ج ت نی ب ا مر ای ز آ رد لو را دوس ن غ ن غ ز نان و ب ر یده ب ر یده رد حا ل ی ک ه ب ش اور ش سا پ ک ر چ ه م ی ی گ و ی ت و دوس و خ ش ن هس تی! ب ال ب ا ل ی ک ه د ی گر ت م ن هس تی و اصال ب رای م ن ناراح خحد و ح رلک ت ر چ ت م ی ت وان س ن ت : گ ف م ی شسد ن ت ندارم. ن ی س تی ق در ب یا اس ت ک ن د یک ب ار د ی گر ب ا ل ش را ب اال ب رد و خ ی ل ی ی پا ی ن آ ورد و د ی گر ح ر لک تی ن کرد و ب ه آ را م ی گ ف ت : «خحدا ت ن گهدار تروم ع زر ی آ هس ت ه آ حخر را ک شس ی د. آ دمآ ه نی ب ا صدای غر ش ن ما ن دی گ ف ت : م ن ب رای ش ما آ ز ر وی س ال م تی و شسادی دارم! و پاها ی ب ی د آ ن چ را م ح کم ب ه ز می ن ک و ن ان ک ه ن غ زر «. و ب عد س ک و گ مر ب اری ب ر سا ل ن ز می ن ز ر ید و ب عد ت نمای شس گاه حا لکم شسد. ش سا پ ک ر روی پ ای آ دمآ ه نی ب دون ح رلک ت غ ردا ک شس ی ده ب ود. کم لکم هوا رو ش ن م ی شسد. ردها ب غ ا ز ش د ند و ب دو اره ب ز ا د یدلک ن ن دگان ک ج ن کاو ب ه سا ل ن آ مد ند و ب غ ا دور او حل ق ه ز د ند. چ ی س ا س م ت و ت : شسد گ ف ش رده ف ش غ ا ن ارا ح تی ود آ دمآ ه نی ف کری ک رد و ق ل ب ت ا ی ن سؤوال ش ماره یک ب 149

150 ی ژ ش ش ش ش سا پ ک ر مرا تروم ع زر ی ن ام صدا ن کرده ب ود. ک س ت ا ب ه حال مرا ب ه ا ی ن غر صدا ک رد ی چ ه زری شسده نداد. سؤواال ب ر نامهر ی یک غ ا ت غ رد س تی ب ه ی چ ه پ ا س او ی چ ه د ی گر ب ز ا وا ن ش را ب ل ن د ن کرد و پا ی ش را ه م ب ر ز می ن ن ب ک و ی د ت ی د ی گر ب ا چ ش م ن ار ن ج ی ر ن گ ش غرد. چ ش مک ه م غ مال ف ه غر گ ر و س ف ی دی آ ن ورد د و آ دمآ ه نی را ب ا آ ن پ و شسا ند ند. روی مال ف ه ش ن و ت ه شسده ب ود: ج ت «. «حخرا ج اس ز ی ر آ ن مال ف ه س ف ی د ک ه ردس ود آ دمآ ه نی سالک ت ب ود و ل ی ش ت ث م ل ک ف ن ب ب و ق تی ب اد غ ا دا خ ح ل سا ل ن نمای ب ه ب ی رون خ ت ج وط و صدای خ شسگاه م ی ز و ید و ب ا خ ود را حه گ لهای رد خ ب گ ر ها ی ش را م یآ ورد صدای ش کس ت ه و آ هس ت های غ ا ز ی ر مال ف ه س ف ی د م یآ مد. ب ه ن ظ ر م یرس ی د ک ه کس ی چ ی زری یاد م یلگ ی رد و دا ی م م ی گ و ید: ب» ال ب ا ل ی ج وط ب ه او آ س ی ج رس ی د«. م ن آ ز اد ناه ی د م: ج م ت ر ل ی ی ن سکای ی و ت ات و 150

151 خودارزیابی 1 چرا آدم آهنی از شاپرک خوشش آمد 2 چرا آدم آهنی پس از مرگ شاپرک به سؤاالت جواب درست نمی داد 3 آخرین جمله درس چه پیامی دارد 4 دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل به این جمله ها توج ه نمایید و درباره آنها گفت وگو کنید. من فردا نامه را خواهم نوشت. تو فردا نامه را خواهی نوشت. او فردا نامه را خواهد نوشت. ما فردا نامه را خواهیم نوشت. شما فردا نامه را خواهید نوشت. آنها فردا نامه را خواهند نوشت. چنان که می بینید جمالت باال مربوط به زمان آینده یا م ستقب ل است. به شش ساخت زمان آینده توج ه کنید. شش ساخت زمان آینده مفرد خواهم نوشت خواهی نوشت خواهد نوشت جمع خواهیم نوشت خواهید نوشت خواهند نوشت آیا می توانید بن فعل و شناسه فعل آینده را بگویید 151

152 نکتۀ دوم در داستانی که خواندیم شخصیت های اصلی آدم آهنی و شاپرک بودند. آیا مقصود نویسند ه داستان از آدم آهنی فقط همان آدم آهنی نمایشگاه بوده و مقصود از شاپرک همان شاپرکی که بر درخت بلوط النه داشته است در داستان دریافتید که آدم آهنی ابتدا احساس نداشت. تنها همان چیزهایی را می گفت که از قبل برای او برنامه ریزی شده بود. مشابه آدم آهنی آدم هایی را می شناسیم که احساس و عاطفه ندارند و مثل آدم آهنی رفتار می کنند. در همین داستان شاپرک مهربان است و با عاطفه آدم آهنی را»تروم عزیز«خطاب می کند. او را دوست دارد و نوازش می کند. مثل شاپرک انسان های مهربانی در اطراف ما هستند. داستان نویسان با استفاده از تخی ل و آوردن شخصیت های غیر انسان ذهن ما را وا می دارند تا شبیه آنها را در جامعه و اطراف خود پیدا کنیم. این گونه داستان ها را»داستان های رمزی و نمادین«می گویند. نشانه تنوین به صورت ن خوانده و شنیده می شود ام ا در امال این نشانه به شکل»ا «نوشته می شود. مانند: اصال جد ا مرت با و. برخی از کلمات در گفتار دچار تغییرات تلف ظی می شوند ام ا در نوشتن شکل مکتوب و نوشتاری آنها باید مورد توج ه باشد مانند: اجتماع مجتبی و. کارگروهی 1 درباره شخصىت هاى داستان اىن درس گفت وگو کنىد. 2 ىک داستان نمادىن دىگر در کالس بخوانىد و شخصىت هاى آن را بررسى کنىد. 152

153 نوشتن 1 ترکیب های وصفی و اضافی را مشخ ص کنید. درخت بلوط احساس خوب افراد سرشناس صدای بلند مرب ای زردآلو اسم من 2 برای هر کلمه یک هم خانواده بنویسید. مطمئن سؤال قص ه توج ه 3 در جمله های زیر نهاد مفعول و متمم را معی ن کنید. شناسنامه ما عمر حقیقی ما را تعیین نمی کند. فرصت های خوب و عزیز می گذرند. دانش آموزان شهید رجایی را دوست داشتند. آفتاب برگل ها و سبزه ها می تابد. 4 فعل های»ایستادند می آید پرسیدند گفت«را به فعل آینده تبدیل کنید. 153

154 ز ش د رس هفدهم ما می وا ت ن ی م ن»دو ا«م عل م مدرسه ک و ن ش س ت لگی فرص چحلکی ب ود و دو سال ت ا ب ا ت : ت ش دا ت. م ن ه م ب ه ع ن وان تسه ی ال تی را فرا ه م آ ورم. ب ز ا رس رد کالسها ش رلک ت م ی کردم و سع ی دا ش ت م رد ام ر آ ز مو ش ن ش س ت م. ش سا گردان س خ ت آ ن غ رو ب ه کالس ن»دو ا«ر ف تم و روی ن ی ملک ت ته کالس م ش غعول پ ق ی ب ود ند. ب ه ش سا گرد ک ن ار د س ت م نگاه کردم و د یدم ورق ها را ب ا ج م ال تی ک ه ه مه ب ا «ن م ی ت وا ن م«ر کردن اورا شسروع شسدها ند پ ر کرده اس ت ب ه چ ت و ت ف و ب ال ض ر ب ه ج غرن م. ن م ی ت وا ن م ردس م ن شس ت ر غ ا ه ر ق م را ت ق س ی م ک نم. ب ی ن م ی ت وا ن م عددهای م ن ن م ی ت وا ن م کاری ک نم ک ه مرا دوس م ن ت ش دا ت ه ب ش ا ن د. ما غ ن و ه م ب ا اراده و ج ود و ه او غ ن ص ورق ه را پ ر کرده ب جع ی ب ی ب ه ا ی ن کار ادامه م یداد. ت غ ا ز ج ا ب ل ن د شسدم و روی کا غع ذدهای ه مه ش سا گردان ن گا ه ی ا ندا خ ت م. ه مه کا غع ذدها پ ر غ ا «ن م ی ت وا ن م«ها ب ود. ب ه شسد ت م ش غعول ن و شس ت ن «ن م ی ت وا ن م«اس ت. ب ی ز ن دا م. د یدم ک ه او ه م ب ه شسد ت م عل م ت ص م ی م گ ر ف ت م ن گا ه ی ب ه ورق ه ک ج ن کاو شسده ب ودم. م ن ن م ی ت وا ن م مارد «ج حان«را وادار ک نم ب ه ج ه م عل م ها ب ی ا ید. 154

155 155

156 ب ب ب ش آ ب ی ن م ی ت وا ن م ل ن را وادار ک نم ب ه ج حای م شس م ن ن س ت م ن م ی دا را ا ی ن ش سا گ ردها و م عل م چ ب ب ی ن ق ب ش ن ی نم و م عا روی آ ورده ب ود ند. س ع ی ک ردم آ رام ت غ ا ح غ ر ت اس ف اده ک ن د. مال ت ش ان ب ه ج حای ت اس ف اده غ ا ج ت کار ب ه ک ج ا م ی ش ک د. م ث ب مال ت من ف ی ت ب ه ج ق ه د ی گر ه م ن و ت شس ن د. خ ی ل یها ی ک غ ه را پ ر کرده ب ود ند و م ی ت خ واس ن د سرا غ ش سا گردان ده د ق ی ن رو د. م عل م گ ف ت : ص غ ه ج حد یدی ب ه مان ی ک ص غ ه کا ف ی اس ب عد غ ا چ هها خ واس ب ه غ حا ل ی ک ف ش یک ج ع»دو نا«رد ج ع ب ه را ب س چ شپ م ن چ شپ و چ هها ه م را ک ن د ند. ب ود. غ ه د ی گر را ش روع غ نک ن ی د. ت. غرد او ب رو ند. روی م ی غر ت ک ه کا غع ذدها ش ی ان را ت ا ک ن ن د و ی لکی ی لکی غ م عل م ب چ هها کا غع ذدها ش ی ان را دا خ ح ل ج ع ب ه ا ندا خ ت ن د. و ق تی ه مه کا غع ذدها ج م ع شسد ند ج غبل ش ت آ ن را ز ی ر ز د و همراه ب ا ش سا گردا ن ش ب ی ل ت سر آ ن ها راه اف ت ادم. وسط راه»دو نا«ر ف ت و ب ا یک ت سر ب ی رون ر ف ت. غ ا کالس ب ر گ شس ت. ب عد راه اف ت اد راه اف ت اد ند. ب اال حغره ب ه ان تهای ز می ن ب ز ا ی ک ه رس ی د ند ا ی س ت اد ند. ب عد ز می ن آ ن ها م ی ت خ واس ن د «نم ی ت وا ن م«های خ ود را د ف ن ک ن ن د! ک ن دن ز می ن ده د ق ی چ ون ه مه چ ههای کالس دوس ب ه «ن م ی ت وا ن م«ها را رد آ ن ج ا گ ذدا ت شس ن د و ب ه سرع ع ج ق ه ای طول ک شس ی د ت دا ت شس ن د رد ا ی ن کار ش رلک ت ک ن ن د. و ق تی ک ه م ق داری ز می ن را ک ن د ند ت روی آ ن ک غحا ر خ ت ند. س ی و یک ش سا گرد دور گ ودال ا ی س ت اده ب ود ند. هر ک دام غ ا آ ن ها حد ا ق ل یک ورق ه پ ر غ ا م عل م ان ه م همی ن طور! ود. ش «ن م ی ت وا ن م«رد آ ن گ ودال د ف ن کرده ب 156

157 رد ا ی ن مو ق ع»دو نا«گ ف ت : چ ب هها دس ت های ه مد ی گر را ج بگ ی ر ید و ت سر ان را خ م ک ن ی د. ش ت لک ی ل داد ند و اطاع ش سا گردها ب ال ف اصله حل ق های ما ند ند و»دو نا» س خ نرا نی کرد: دوس ت ان ما غ امرو ت کرد ند. ب عد ه م ب ا سرهای خ م م ن ت ظ ر ج م ع شسدها ی م ت ا یاد و غحاط ره «ن م ی ت وا ن م«را گرا م ی ب ی دار م. او رد ا ی ن ت. م ت أ اس ف ان ه هر ج حا ک ه م یر ف ت ی م نام ند ی ای غ حا لکی ب ا ما ز ن د ل گی م ی کرد و رد ز ن د لگی ه مه ما ض ور ش دا او را م ی شس ن ی د ی م رد مدرسه رد ا ن ج م ن ش هر رد ت ادارا و ت ی رد م ی ان غررگان! ی ا ج ن ک ما 157

158 ب ش ش ا ب ا دی م«را رد ج ی حا گاه ن م ی ت وا ن «ش ی راردها و ب خ واهر یاد او رد ج و ود ب ب ه ک غحا پ رده ا ی م. ال ت ه ی ع نی «م ی ت وا ن م««خ وا ه م ت وان س ت» و «همی ن حاال ش روع خ وا ه م کرد«ب ا ق ی خ واهد ما ند. ن خحداو د «ن م ی ت وا ن م«را ق ر ی ن ر ح م ت خ ود ک ن د و ب ه ه مه آ ن ی ها ی ک ه ض ور دار ند ق ت در ع ن ا ی ت ی ب ه ت ر ح رلک ت ک ن ن د. آ می ن! فرما ید ک ه ب ی ض ح ور او ب ه سوی آ ن ده فرامو ه نگا م ی ک ه ب ه ا ی ن س خ نرا نی ش گ و چ فه م ی دم ک ه ا ی ن ش سا گردان ه ر گ غر م ی کردم ن ی ن ز رو ی را عمر ب ه یاد آ ن ها م یما ند و چ ی زری ب ود ک ه ب رای ه مه ن خواه ن د ک رد. ا ی ن ح رلک ت ش ک و ه م ن د ن ماد ی ن ن ق ش رد ذ ه ن آ ن ها ت. م ی ب س پا یان م را س م م عل م ش سا گردا ن ش را ب ه کالس ب ر گردا ند. ه ن غ و کار م عل م ت مام ش ن ده ب ود. رد آ ن ها ب ا ش ی ر ی نی و آ ی ه ت ر ح ی م ج م ی وه م ج ت ر ح ی م «ن م ی ت وا ن م«را ب ر گ زرار کرد ند.»دو نا«روی اعالم ش ن و زران کرد ت ا رد ت مام طول سال ف و «و کا غع غد را ب االی ت خ ته ی اه آ و ی غ ت ت ن «: م ی ت وا ن م. ت ار ی ت ش سا گردی م ی گ ف ت ن «: م ی ت وا ن م«دو نا ب ه اعالم ی ه ا شساره م ی کرد و ش سا گرد ب ه یاد چ هها ب ما ند. هر ق و ب ه یاد م یآ ورد ک ه «ن م ی ت وا ن م«مرده اس ت و او را ب ه ک غحا پ رده ا ند. ب ا ا ی ن ک ه سالها ق ب ل م ن م عل م»دو نا«ب ودم و او ش سا گرد م ن ب ود و ل ی آ ن غ رو مه مت ر ی ن ردس ز ن د لگیام را غ ا او گ ر ف تم. حاال سالها غ ا آ ن غ رو گ ش ذد ت ه اس ب گ و ی م ک ه «ن م ی ت وا ن م«ت م ی خ وا ه م ب ه خ ود ت و م ن ق هرو ف و ن «م ی ت وا ن م«و مرا س م ت د ف ی ن او م یا ف تم. ی ه ت ب ه یاد اعالم» ق ش مه غ جم موعه ت داس ان»ن ت ه کل ی ک مورمان غ ا»ما م ی ت وان ی م«ش ن و 158

159 خودارزیابی 1 دانش آموزان چه جمله هاىى روى برگه هاى خود مى نوشتند 2 چرا دونا از دانش آموزان خواسته بود که»نمى توانم«هاى خود را بنوىسند 3 منظور بازرس از جمله»فهمىدم که اىن شاگردان هرگز چنىن روزى را فراموش نخواهند کرد«چىست ٤ دانش های زبانی و ادبی نکتۀ او ل به کلمه های زیر توج ه کنید. الف( صیاد کالغ شتاب آسیب ب( بیمناک کتابخانه گل فروشی کلمات بخش الف و ب چه تفاوتی با هم دارند با کمی دقت درمی یابیم که کلمات بخش»ب«از دو یا چند قسمت ساخته شده اند مثال : بیمناک: بیم + ناک کتابخانه: کتاب + خانه گل فروشی: گل + فروش + ی ولی واژه های بخش الف چنین نیستند و تنها یک قسمت دارند: صیاد کالغ و به واژه های بخش الف»ساده«و به واژه های بخش ب»غیرساده«می گویند. واژه های ساده فقط یک جزء دارند و واژه های غیرساده بیش از یک جزء دارند. نکتۀ د وم درس هاىى که در اىن فصل خواندىد از ادبىات کشورهاى دىگر هستند که به زبان فارسى ترجمه شده اند. شما با ترجمه از سال هاى گذشته آشنا شده اىد مثال آىات قرآن ىا احادىث را با ترجمه فارسى خوانده اىد. به کسى که ترجمه مى کند مترجم مى گوىند. مترجم باىد با دو زبان ىعنى زبانى که از آن ترجمه مى کند و زبانى که به آن ترجمه مى شود کامال آشنا و مسل ط باشد. 159

160 مترجمان هنگام ترجمه از منابعى مانند فرهنگ لغت دائرة المعارف فرهنگ نامه شبکه های اطالع رسانی معتبر و استفاده مى کنند. آىا مى توانىد جمله هاى زىر را با استفاده از فرهنگ لغت ترجمه کنىد عربى:»ا ض اع ة ال ف ر ص ة غ ص ة «امام علی )ع( انگلىسى: This story is the last lesson. What is your idea about it? کلماتی همچون»بلیت اتو توس اتاق قورباغه «واژه هایی هستند که گاهی به صورت»بلیط اطو طوس اطاق غورباغه و «نیز نوشته می شوند ام ا شکل او ل مناسب تر است. در شکل نوشتاری کلماتی همچون»خواهر خوش خواستن خواهش و «حرفی وجود دارد که خوانده نمی شود. به خاطر سپردن شکل امالیی آنها از نکات مهم امالیی است. کارگروهی 1 درباره شخصىت هاى داستان»ما مى توانىم«گفت وگو کنىد. 2 ىکى از داستان هاى قرآنى را بخوانید و درباره شخصىت ها و محتواى آن تحقیق کنىد. نوشتن 1 واژه های ساده و غیرساده را مشخص کنید و در جدول بنویسید. روز دست ورقه خاکی سخنرانی نمادین شاگرد کاغذ گوش تخته 160 کلمۀ ساده کلمۀ غیرساده

161 2 ده کلمه مهم امالیی از پنج درس گذشته انتخاب کنید و بنویسید. 3 برای هر یک از کلمههای زیر دو همخانواده بنویسید. وسط اطاعت رحمت اعالمی ه 4 جدول زیر را حل کنید اصطالحی در رایانه و نام کوچک نویسنده آخرین درس کتاب 2 نام یکی از کشورهای امریکایی 3 مادر در عربی 4 اهل کرمان 5 همان»ا ح د«است. 6 از انواع جمله 7 این نوع جمله خبری را می رساند. 8 تمن ا درخواست 9 به معنای نکوهش است. 10 منفی فعل امر 11 واژه ای که با نام»نیما«پدر شعر نو فارسی می آید. 12 درخت همیشه سبز 161

162 روان خوانی پیر د ا نا روزى روزگارى مردى با پسر کوچکش در روستاىى زندگى مى کرد. سال ها گذشت. پسر به سن نوجوانى رسىد و در هر کارى به پدرش کمک مى کرد. روزى پدر به او گفت:»پسرم! مى بىنم که خوب از عهده کارها برمى آىى. روزها پشت سرهم مى گذرند جوان ها پىر مى شوند و پىرها هم ضعىف و ناتوان. تو هم به زودى مردى خواهى شد ام ا پدرت سه نصىحت به تو مى کند همىشه آنها را به ىاد داشته باش! او ل اىن که کارى کن در هر روستا خانه اى داشته باشى دوم آنکه هر روز کفش نو بپوشى و سوم طورى زندگى کن که همه مردم به تو احترام بگذارند«. پسر با تعج ب پرسىد:»نمى فهمم پدر! چه کار باىد بکنم که در هر روستا خانه اى داشته باشم! مگر مى توانم هر روز کفش نو بپوشم! و چه طور باىد زندگى کنم که همه مردم به من احترام بگذارند «پدر لبخندى زد و گفت:»نگران نباش! چندان هم سخت نىست. او ل اىنکه اگر خواستى در هر روستا خانه اى داشته باشى باىد در آنجا دوستى صمىمى و وفادار براى خودت پىدا کنى. دوم اىنکه از شب قبل کفش هاىت را خوب تمىز کن تا هر روز کفش هاى نو بپوشى و سوم اگر هر روز قبل از همه از خواب بىدار شوى و به سر کار بروى مردم به تو احترام خواهند گذاشت«. سال ها گذشت. پسر همان طورکه پدر گفته بود صاحب خانه و کاشانه شد. او هىچ وقت نصىحت هاى پدر را از ىاد نمى برد و زندگى اش به خوبى و خوشى مى گذشت. در آن سرزمىن شاه مغرورى حکومت مى کرد. به فرمان او پىرمردهاى ضعىف و از کارافتاده را به دست جال د مى سپردند تا آنها را از بىن ببرد. روزى رسىد که مرد روستاىى قص ه ما هم پىر شد. پسر او نمى توانست راضى شود که پدرش را به دست جال د بسپارند. اىن بود که زىر شىروانى خانه اش اتاق گرم و کوچکى درست کرد و پدرش را در آن اتاق مخفى کرد. مد تی گذشت. روزى مأموران شاه به خانه پسر آمدند. پرسىدند:»پدرت کجاست «پسر جواب داد:»نمى دانم سه روز است که از خانه رفته و هنوز برنگشته«. مأموران همه جاى خانه را گشتند. به هر گوشه اى س رک کشىدند. انبارى و کاهدان را زىر و رو 162

163 کردند ام ا اثرى از پىرمرد نبود. از همساىه ها پرسىدند. آنها گفتند:»پىرمرد هفته پىش خانه بود ام ا سه روز است کسى او را ندىده «. مأموران گفتند:»وقتى پىرمرد برگشت به ما خبر دهىد «. چند روزى گذشت. مأموران دوباره برگشتند ام ا پسر و همساىه ها با هم ىک صدا گفتند:»پىرمرد از آن موقع که رفته تا حاال برنگشته«. پىرمرد روزها در اتاق کوچک مى ماند. چىزهاى مختلفى مى ساخت و به خانواده اش کمک مى کرد. اگر مشکلى پىش مى آمد او با راهنماىى هاى خود آن را حل مى کرد. پىرمرد همچنان به پسرش راه و رسم موف قىت و روىاروىى با سختى ها و دشوارى هاى زندگى را آموزش مى داد. راهنماىى هاى پىرمرد سبب شد پسر مورد توج ه همگان قرار بگىرد. مردم با تعج ب مى گفتند:»نکند اىن پسر با ارواح و شىطان سروکار دارد!«اىن شاىعه به گوش شاه رسىد. او فرمان داد:»اىن پسر باىد به نزد من بىاىد. اگر اىن قدر که مى گوىند باهوش باشد طورى مى آىد که نه لباس بر تن داشته باشد و نه بى لباس باشد«. پسر از شنىدن اىن فرمان ناراحت و غمگىن شد. پىرمرد پرسىد:»چه شده چرا اخم کرده اى و ناراحتى چه مشکلى دارى «پسر فرمان شاه را تعرىف کرد. پدر او را دلدارى داد و گفت:»غص ه نخور پسرم. اىنکه مشکل بزرگى نىست. تور بزرگى بردار آن را مثل لباس دور خودت بپىچ و پىش شاه برو. اىن طورى نه لباس بر تن دارى و نه بى لباس هستى«. پسر هم همىن کار را کرد. شاه با دىدن او گفت:»آفرىن! تو فرمان مرا درست انجام داده اى «. و دستور داد با غذاى خوب و خوشمزه اى از پسر پذىراىى کنند. بعد گفت:»ده تخم مرغ پخته به تو مى دهم. سه هفته هم فرصت دارى آنها را به صورت جوجه به من برگردانى. حاال برو!«پسر با ناراحتى به خانه برگشت. پدر پرسىد:»شاه چه گفت «پسر جواب داد:»شاه او ل خىلى از من تعرىف کرد ام ا بعد فرمان عجىبى صادر کرد«. پدر گفت:»بگو ببىنم فرمان او چه بود شاىد بتوانم کمکى بکنم. از قدىم گفته اند ىک عقل خوب است و دو عقل بهتر«. پسر گفت:»شما نمى توانىد کمکى کنىد. شاه گفته از تخم مرغ پخته جوجه درآورم. آخر مگر مى شود «163

164 پدر او را دلدارى داد و گفت:»نگران نباش پسرم! اگر درست و عاقالنه عمل کنى اىن مشکل هم حل مى شود. حاال بىا اىن تخم مرغ هاى پخته را بخورىم. موقعش که رسىد با کوزه اى پر از ارزن پخته پىش شاه برو. بگو ارزن هاى پخته را بکارند تا هر وقت جوجه ها سر از تخم مرغ هاى پخته درآوردند از دانه هاىى که از ارزن پخته سبز شده بخورند«. پسر و پدر تخم مرغ ها را خوردند. پسر با کوزه اى پر از ارزن پخته پىش شاه رفت. گفت:»قربان! دستور بدهىد اىن ارزن هاى پخته را بکارند. جوجه ها که از تخم مرغ هاى پخته درآمدند اىن ارزن ها را که از ارزن پخته سبز شده مى خورند و گرسنه نمى مانند«. شاه بسىار تعج ب کرد و با خودش گفت:»عجب پسر باهوشى است! ام ا من از او زرنگ تر هستم«. به پسر گفت:»آفرىن بر تو که فرمان هاى مرا خوب و درست انجام مى دهى. سه روز دىگر پىش من برگرد نه پىاده و نه سواره با پىش کشى و بدون پىش کش. اگر فرمان مرا درست انجام دادى انعام بسىار خوبى مى گىرى. اگر نه خونت به گردن خودت است«. پسر که خىلى ترسىده بود با رنگى پرىده به خانه برگشت. پدر با نگرانى پرسىد:»چه ات فاقى افتاده چه بدبختى تازه اى بر سرمان آمده «پسر گفت:»شاه مى خواهد مرا بکشد. اىن بار دىگر نمى توانم نجات پىدا کنم. او او ل از من تعرىف کرد ام ا بعد فرمان جدىد و بسىار مشکلى صادر کرد. شاه امر کرد سه روز دىگر به دىدنش بروم نه پىاده و نه سواره با پىش کشى و بدون پىش کش. و اگر دستورهاىش را اجرا نکنم مرا از بىن خواهد برد«. پدر باز او را دلدارى داد و گفت:»نگران نباش! براى هر مشکلى راه چاره اى هست. حاال شامت را بخور و برو بخواب «. صبح روز بعد پىرمرد پسرش را از خواب بىدار کرد و گفت:»بىا تا به تو بگوىم چه کار کنى «. پیرمرد سفارش هایی کرد و پسر از خانه بیرون رفت. پسر نزدىک ظهر به خانه برگشت. همان طورکه پدرش خواسته بود بلدرچىن و خرگوش زنده اى با خود آورد. پدر گفت:»پس فردا که به دىدن شاه مى روى طنابى به گردن خرگوش بىنداز و سرطناب را به پاىت ببند. طورى راه برو مثل اىن که سوار خرگوش شده اى. بلدرچىن را هم زىر لباست مخفى کن تا کسى آن را نبىند «. پىرمرد به او ىاد داد که چه کار کند. پسر به وعده گاه رفت. شاه تا چشمش به او افتاد دستور داد زنجىر سگ ها را باز کنند. فکر کرد 164

165 حاال پسر را تکه تکه خواهند کرد. پسر با دىدن سگ ها طناب خرگوش را باز کرد. خرگوش فرار کرد. سگ ها به دنبالش دوىدند و بدون اىنکه کارى به پسر داشته باشند دور شدند. پسر شاه را روى بالکن دىد. با غرور گفت:»من فرمان شما را انجام دادم. نه پىاده آمدم و نه سوار بر اسبى شدم. اىن هم پىش کش «با گفتن اىن حرف پسر بلدرچىن را از زىر لباسش درآورد و آن را به سوى شاه دراز کرد. شاه مى خواست بلدرچىن را بگىرد ام ا پسر دست خود را باز کرد و پرنده به هوا پرىد. پسر گفت:»با پىش کشى و بدون پىش کش. درست همان طورکه فرمان داده بودىد«. شاه گفت:»آفرىن! اىن کار را هم خىلى خوب انجام دادى. حاال بگو پدرت کجاست اگر راستش را گفتى ا نعام خوبى به تو مى دهم. اگر نه دستور مى دهم جال د تو را از بىن ببرد«. پسر جواب داد:»پدرم مرا بزرگ کرده بود. به من زندگى و عقل و هوش داده بود. نمى توانستم او را به دست جال دان شما بسپارم. اىن بود که در خانه ام اتاق کوچکى ساختم. او را در آنجا مخفى کردم. پدرم زحمت و ناراحتى براى من ندارد. حت ى با راهنماىى ها و نصىحت هاىش کمک زىادى به من مى کند«. بعد براى شاه تعرىف کرد که چه طور با راهنماىى پدرش دو سال محصول خوبى برداشت کرده بود درحالى که همساىه ها غل ه اى درو نکرده بودند. پسر گفت:»پدرش براى او از همه چىز با ارزش تر است. اگر او نباشد زندگى براىش فاىده اى ندارد«. شاه پرسىد:»آىا پدرت در انجام فرمان هاىى که داده بودم به تو کمک کرده بود «پسر جواب داد:»من نمى توانستم بدون کمک پدرم به دستورهاى مشکل شما عمل کنم«. شاه با خود فکر کرد:»اىن حرف درستى است. پىران بسىار دانا هستند. باىد از وجودشان استفاده کرد «. به اىن ترتىب شاه فرمان قبلى خود را که در باره کشتن افراد پىر صادر کرده بود لغو کرد و پدر و پسر را گرامى داشت.»ق وى سفىد«برگردان: فتح الل ه دىده بان درک و دریافت ١ به نظر شما راز پیروزی های پسر جوان چه بود ٢ چگونه رفتار کنیم که مورد احترام دیگران باشیم 165

166 نیایش خداوندا به حق نیک مردان مکن ما را از این درگاه محروم زبانی ده که اسرار تو گوید دلم در آتش غفلت مسوزان کنون گردستگیری جایآنهست مکن دورم ز نزدیکان درگاه تو را خوانم به هر رازی که خوانم که احوال ب د م را نیک گردان چو گنجشکان مران ما را ازین بوم روانی ده که دیدار تو جوید به معنی شمع جانم برفروزان که گر دستم نگیری رفتم از دست به راه آور مرا کافتادم از راه تو را دانم به هر چیزی که دانم گل و نوروز خواجوی کرمانی 166

167 واژه نامه 167 آ ا آب غوره گرفتن: گریه کردن )کنایه( آراسته: مزى ن شده زىبا و مرت ب شده آرمیدن: آرام گرفتن آسودگی آساىش: آسودگى زندگى آرام ا ب د: زمانى که آن را نهاىت نباشد جاودان همىشگى ا ثنا: میانهها»در اثنای«: در میان در بین ا خالص: پاکدلى ادىب: سخندان مفرد ا دبا ارواح: جمع روح روانها اساس: پایه بنیاد استحکامات: بناها و موانعی که برای دفع دشمنان میسازند. استعداد: تواناىى قابلىت استقالل: به آزادى کارى کردن وابسته نبودن ا سوه: نمونه الگو اضطراب: پرىشانحالى بىتابى اعتدال: تناسب هماهنگی و زیبایی اعتراف: بر زبان آوردن حقیقت ا عجاز: کاری شگفت و عجیب انجام دادن معجزه ا ع م: عمومیتر همگانی ا فق: کرانه آسمان الحمدلل ه: خدا را سپاس سپاس وىژه خداست. امام: پىشوا رهبر اندرز: پند نصیحت ا ن ش اء الل ه: اگر خداوند بخواهد انصاف: عدل دادگرى ا نعام: پاداش عطا و بخشش ب بار و ب ندىل: اسباب و اثاثىه بالىدن: فخر کردن رشد کردن بام ک: بام کوچک بانگ: فریاد آوا بخ سب: بخواب بدکردار: بدعمل بدکار ب دىع: تازه نو ب ر اق: درخشان ب رزن: محل ه کوچه کوى برکشیدن: باال بردن ترق ی دادن ب رومند: بارو ر باثمر پربار ب رهان: دلىل حج ت بصیرت: آگاهی و بینش بعىد: دور غیر ممکن ب غض: گرفتگى گلو از غص ه و ناراحتی بو بردن: فهمیدن پی بردن خبردار شدن بوم: زادگاه سرزمین به رغم : برخالف وارون ه ب همان: شخص ىا چىزى که ناشناس و نامعلوم باشد معموال با»فالن«به کار مى رود. بیتوته: شب را در جایی به سر بردن بى راهه: راه کج راه نادرست بىم: ترس هراس پ پاره دوز: کسی که کفش تعمیر می کند پینه دوز رچىن: آهسته و بىسر و صدا راه رفتن پاو رچىن پاو پ روا: ترس بیم و هراس

168 پ ز دادن: خودنمایی کردن تکب ر کردن پژوهش: تحقىق جستوجو پىشهور: کاسب اهل حرفه و صنعت پىکار: جنگ ستىز پوىا: فع ال سرزنده متحر ک پىوند: ات صال ت تأم ل: اندىشه کردن فکر کردن ت ب س م: لبخند زدن تجاوز: از حد خود گذشتن ستم و زورگویی ت حفه: هدىه ارمغان ت ج م ل: زیور بستن خودآرایی مال و اثاثیه گرانبها داشتن ت ح م ل: بردبارى کردن شکیبایی تحمىل: کارى به زور بر عهده کسى گذاشتن ت رحىم: طلب آمرزش و مغفرت براى م رده درود فرستادن بر م رده تسبىح: خدا را به پاکى ىاد کردن ذکر خدا تسل ط: چىره شدن دست ىافتن بر کسى ىا چىزى تسویه: برابر کردن حساب تقصىر: سهلانگارى کوتاهى ت ق ال : کوشش تالش ت نف ر: بیزار بودن نفرت داشتن توشه: خوراک طعام اندوخته توصىه: سفارش توفیق: سازگاری موافقت تهمت: نسبتدادن گمان وکار بد و ناروا به کسى ث ثواب: پاداش اجر آخرتج ج جالىز: کشتزار خىار هندوانه خربزه و چ چریک: کسی که داوطلبانه می جنگد سرباز شجاع چلچراغ: چهل چراغ نوعى قندىل بزرگ که چراغ ها ىا شمع هاى فراوان در آن قرار مى دهند. چ مىدن: نرم و آهسته و با ناز راه رفتن ح ح جره: اتاق کوچک حک کردن: تراشىدن خراشىدن حىات: زنده بودن زندگى حىران: سرگشته متحی ر 5 خالصانه: پاک و بی عیب خ خ دشه: خراش نقص و اشکال خ رناسه: صداىى ناهنجار که از گلو یا بینی شخص بىرون آىد. خروس خوان: هنگام سحر صبح زود خصلت: خوى وىژگى خوار: ذلىل حقىر خوى: عادت خصلت دایه: مادر د درازدستی: ستمگری زورگویی در پوستىن خلق افتادن: کناىه از غىبت کردن درىغ: افسوس حسرت دالوىز: مطلوب خوشبو معطر خوشایند د مساز: موافق همدم سازگار د و ار: گردنده چرخندهر 168

169 دیده: چشم ر رأفت: مهربانى نرمدلى رزق: خوراک و روزی غذا رعنا: زیبا خوشاندام روان: روح جان روضه: باغ روضه رضوان = باغ بهشت )در روان خوانى»مرخصى«به معنى خطبهاى که در مجلس عزادارى باالى منبر خوانده مىشود( ر ول ه: فرزند )به زبان ک ردی( رىشخند: دست انداختن و مسخره کردن کسى ز زائر: دیدارکننده زیارت کننده ز الل: صاف گوارا ز مر دىن: منسوب به زمر د )سنگ قىمتى به رنگ سبز( زمزمه: نغمه خواندن آرام و زىر لب ز نجره: نوعىحشره کهازخودصداتولىدمىکند سىر سىرک ز هره درشدن: به ترس و وحشت افتادن بسیار ترسیدن ژ ژىان: خشمگىن خروشنده س ساربان: شتربان سبو: کوزه س فالی سپهر: آسمان فلک سرپنجه: سرانگشت )قوى سرپنجه: نىرومند( سماجت: پافشارى اصرار کردن سوءظن: بدگمانى سهمگىن: بزرگ خطرناک ترسناک سىم: نقره فلزی گرانبها پولش ش شاعره: شاعر زن )البت ه کاربرد اىن واژه از نظر نگارشى توصیه نمی شود چون در زبان فارسى مؤن ث و مذک ر ندارىم.( شایان: سزاوار شایسته الیق شعور: درک و فهم ش کوه: بزرگى جالل شنیدستم: شنیده ام شوفر: راننده شوم: بد نحس نامبارک شىفته: عاشق دلدادهص صالح: نىکوکار درستکار ص حن: مىدان حىاط ص صخره: کوه سنگى سنگ بزرگ صداقت: دوستی محب ت درستکاری ص الح: درستى صواب: درست راست ضربت: ضربه آسىب ض ضرىح: خانه چوبىن ىا فلزى مشب ک که بر سر مزار امام ىا امامزاده ىا بزرگان دىن قرار دارد. ط طاغوت: سرکش نافرمان طاقت: توان نىرو طبع: سرشت هستى ذات طراوت: شادابى تازگى طعم: مزه )چاشنى( ط فره رفتن: کوتاهى در کار سر دواندن طفولیت: کودکی خردسالی ظ 169

170 ظ ظرافت: تازگى لطافت نرمى ظ الل: ج ظ ل سایه هاع ع عارفان: مردان حق ع ر فا خداشناسان عازم: رهسپار عبرت نمودم: تعجب کردم شگفت زده شدم. ع بوس: گرفته اخمو ناراحت ع بیر: ماده ای خوشبو که از م شک و گالب و زعفران و... درست شده باشد. ع جز: ناتوانى ع جوز: پیرزن عطا کردن: بخشىدن ع ط ش: تشنگى زىاد عطوفت: لطف و محب ت مهربانی عال ف: بىکار سرگردان بالتکلىف عمارت: ساختمان عناىت: بخشاىش لطف توج ه احسان عىال: خانواده همسر عىن: شبىه مانند غ غفلت: بى خبرى نا آگاهى غ غ ال ت : ج غل ه گىاهانى مانند گندم جو و ذر ت غ لغله: جوشش شور و فرىاد غ ل و زنجىر کردن: دست کسى را بستن به بند کشىدن غنىمت شمردن: فاىده و سود بردن از چىزى قدر دانستن غوغا: آشوب و فرىاد همهمه غىرت: مردانگى آبروف فارغ: آسوده راحت ف فراغت: آساىش آسودگى فرسودگى: پىرى از کار افتادگى فرصت: زمان مناسب فرودست: قسمت پاىىن پاىىن دست فروتنى: تواضع خاکسارى فروغ: روشناىى نور فصاحت: روانى و شىواىى فلک: آسمان چرخ سپهر قامت: قد و باال ق بور: ج قبر گورها قدر: اندازه مقدار قرائت: خواندن ق راضه: کهنه فرسوده قرىب: نزدىک حدود ق رین: همراه قضاوت: داورى ق قلم زنى: هنر کندن نقش و نگار روى فلز ق نداقه: دور پىچ کودک ملحفه قنوت: قسمتى از نماز که براى دعا دست ها را مقابل صورت نگه مى دارىم. ق وا: ج قو ه نىرو قوت: خوراک قو ت: نىرو توان قىام: برخاستن ک کارگشا: حل کننده مشکالت آسان کننده کارها کاروان: گروهى از مردم که با هم به سوى مقصدى حرکت مى کنند قافله کارىز: قنات 170

171 کام: آرزو میل خواسته کسالت: بىمار بودن بىمارى رنجورى کفاىت: بس بودن کافى بودن ک لون:قفلچوبىکهپشتدرنصبکنندوباآندرراببندند. کوپه:هرىکازاتاقهاى وىژه مسافر درقطار راهآهن کوشا: ساعى تالشگرگ گ گالش: نوعى کفش )کفش الستىکى( گرانبها: گرانقىمت باارزش گ ردان: واحدى نظامى گستاخ: بىپروا جسور گسترده پ رکرد: پرگسترده کرد )مراد از پر در اینجا گلبرگ است( گستره: مىدان عرصه گلدسته: مناره گ له: شکاىت گلىم: نوعى فرش گوشزد کردن: ىادآورى کردن تذک ر دادن به اشاره فهماندن گىتى: جهان دنىال ل لحن: آواز صدا ایجاد حالتی در خواندن متن لعنت: نفرىن سرزنش ل غو: بیهوده باطل لقمه چىدن: کناىه از گداىى کردنم م م أمن: پناهگاه مأوا گرفتن: پناه گرفتن مؤذ ن: گوینده اذان مبدأ: آغاز سرچشمه م تجل ى: آشکار هویدا م ت ع ب د: شکرگزار عبادت کننده متواضع: فروتن کسی که در رفتار و کردارش تکب ر و غرور نباشد. محبوب: دوست داشتنى معشوق محزون: اندوهگىن غمناک م حف ل: مجلس انجمن محو طه: مىدان محدوده پیرامون م خل ص: صمىمى با صداقت مرجعیت: رهبری پیشوایی مرجع تقلید بودن مرو ت: جوانمردى مزدور: کسی که تحت فرمان حاکم ستمگر کار می کند سرسپرده م س ت ن د: چىزى که با دلىل و مدرک همراه باشد داراى س ند م سر ت: شادمانى خوشحالى م سط ح: صاف هموار م شاعره: مسابقه شعرخوانی از بر خواندن شعر در موضوع هایی مشخ ص و یا خواندن بیت هایی که با حرفی معی ن آغاز شود. م شام: قوه بوىاىى بىنى م صحف: کتاب کتاب آسمانی قرآن کریم م صاحبت: هم نشىنى گفت و گو م ضمون: پىام نکته لطىف و ظرىف مطبوعات: روزنامه ها و مجال ت م ظاهر: ج مظهر جلوه گاه ها نشانه ها م عارف: دانش ها علوم معاصر: هم دوره هم عصر معاوضه: چىزى را با چىز دىگر عوض کردن معبود: خداوند )آنچه مورد پرستش واقع مى شود.( معصوم: پاک و بی گناه 171

172 معط ر: خوشبو م فت خر: سرافراز مقتدر: قدرتمند توانا مکالمه: گفتوگو مکث: سکون و آرامش درنگ م لک: بزرگی پادشاهی عظمت مناجات: نىاىش دعا کردن مناره: گلدسته م نج م: ستارهشناس منتها: پاىان انجام م ندىش: نىندىش اندىشه مکن منسوب: نسبت داده شده مواعظ: ج موعظه پندها و اندرزها موذى: آزاردهنده نىرنگکار مونس: همدم یار موىه: شىون و زارى ناله گرىه ن 38 ن نادره: مؤنث نادر بىمانند چىز ناىاب ناشتاىى:آنچهکه پس ازمد تى غذا نخوردن مىخورند. ناگزىر: ناچار نانموده: آشکار نشده پنهان ناىل آمدن: رسىدن دست ىافتن نجوا: آوا صداى آرام نشرى ه: روزنامه مجل ه نصىب: بهره قسمت نعره: فرىاد بانگ ن غز: خوش دلکش جالب ن قرهگون: به رنگ نقره رنگ روشن ن م ط: شىوه روش طرىقه نمکنشناس: ناسپاس نوابغ: جمع نابغه تىزهوشان نوکار: تازهکار بىتجربه نوید: مژده خبر خوش نهضت: قیام خیزش ن ى رزد: ارزش ندارد و وارونه: واژگون سرنگون واال: برتر عالى و جد: خوشى فراوان شور و هىجان و رطه: مىدان هالکت جاى نابودى و صی: لقب حضرت علیبن ابیطالب )ع( است )در شعر حکیم فردوسی( معنای این واژه در لغت به معنی سفارششده و اندرزدهنده است. ه هان: آگاه باش هاى و هو: آشوب سر و صدا هداىا: ج هدىه تحفه ارمغان پىشکش هم ت: تالش اراده سعى و کوشش همکىش: همدىن همآیین همنشىن: ىار همراه همسفر همهمه: آشوب غوغا و سر و صدا هنگامه: آشوب و غوغا هول بودن: ترسىدن شتاب داشتن هىئت: گروه دسته جمعى ی ى له: رها 172

173 اعالم: اشخاص ابراهىمى نادر ) ه.ش( نوىسنده و سىنماگرى است که با داستان هاى کودک و نوجوان فع الىت هاى فرهنگى اش را شروع کرد. کالغ ها سنجاب ها دور از خانه قص ه هاى رىحانه خانم قص ه سار و سىب نوسازى حکاىت هاى خوب قدىم براى کودکان و بعضى از کتاب هاى کودک و نوجوان اوست. نخستىن کتابش را با اسم»خانه اى براى شب«درسال 1341 نوشت. پس از انقالب زندگى امام خمىنى )ره( را با نام»سه دىدار با مردى که از فراسوى باور ما آمد«نوشت. وی در خرداد ماه سال 1387 درگذشت. اسفندىارى على )نىما ىوشىج( ) ه.ش ) در دهکده ىوش )از روستاهاى مازندران( پا به عرصه وجود گذاشت. کودکى او در دامان طبىعت و در مىان شبانان گذشت. پس از گذراندن دوران دبستان براى آموختن زبان فرانسه و ادامه تحصىل وارد مدرسه سن لوىى در تهران شد. معل مى مهربان به نام»نظام وفا«او را در خط شاعرى انداخت. از آثار او مى توان به»افسانهاى شبقص ه رنگ پرىده«و اشاره کرد. نىما با بهره گىرى از عناصر طبىعت با بىانى رمزگونه به ترسىم سىماى جامع ه خود پرداخته است. از او به عنوان پدر شعر نو ىاد مى شود. اعتصامى پروىن ) ه.ش ) پروىن فرزند ىوسف اعتصام الملک آشتىانى در تبرىز متول د شد. فارسى و عربى را در دامن خانواده آموخت. سرودن شعر را از هشت سالگى آغاز کرد. نخستىن شعرهاىش را در مجل ه بهار به چاپ رسانىد و مورد تشوىق اهل ادب قرار گرفت. از عوامل دىگرى که موجب تقوىت ذوق و پرورش استعداد شعرى پروىن شد رفت و آمد او به محافل ادبى آن روزگار بود. تنها اثر او دىوان شعرى است که بارها چاپ شده است. دىوان او شامل قصاىد و قطعات بسىار دل نشىن است. بىشتر قطعات خود را به صورت گفت و گو سرود که در اصطالح ادبى به آن مناظره گوىند. سرانجام پروىن درسال 1320 بر اثر بىمارى حصبه درگذشت. آرامگاه او در شهر قم کنار صحن حضرت معصومه )س( قرار دارد. اقبال آشتیانی عباس ) ١٣٢٨ ١٢٧٥ ه.ش( وی از نویسندگان محققان و مورخان معاصر استاد دانشگاه و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود. از آثار او می توان به»تاریخ مغول«و»وزرای سالجقه«اشاره کرد. امام خمىنى )ره( ) ه.ش( امام خمىنى درسال 1281 در خمىن در خانه اى ساده به دنىا آمد. پنج ماهه بود که پدرش حاج آقا مصطفى به دست ىکى از خان هاى زورگوى خمىن به شهادت رسىد. پس از آن مادر مهربان و عم ه گرامى اش سرپرستى او را بر عهده گرفتند. در شش سالگى به مکتب رفت و در هفت سالگى قرآن را ختم کرد. مقد مات علوم را در زادگاه خود آموخت. علوم اسالمى را در حوزه علمى ه اراک نزد استادانى چون حاج شىخ عبدالکرىم حائرى ىزدى فراگرفت. آىت الل ه خمىنى درسال 1341 مبارزه آشکار و سخت خود را در مقابل شاه و بىگانگان آغاز کرد. شاه در 173

174 15 خرداد 1342 آىت الل ه خمىنى را دستگىر و زندانى کرد. پس از آزاد شدن ابتدا از اىران به ترکىه و بعد به شهر نجف تبعىد شد. تا سال 1357 در حوزه علمى ه نجف به تدرىس و تألىف کتاب پرداخت و پرچم مبارزه با شاه و کشورهاى استعمارگر را برافراشته نگاه داشت. رژىم شاه به وحشت افتاد و حکومت عراق به درخواست شاه اقامت او را در آن کشور ممنوع کرد و اىشان به ناچار به پارىس رفت و از آنجا نهضت مردم اىران را که به ىک انقالب بزرگ مبد ل شده بود رهبرى کرد تا اىنکه 22 بهمن 1357 با فداکارى مردم انقالب اسالمى به پىروزى رسىد. با واژگونى نظام سلطنتى جمهورى اسالمى اىران تأسىس شد. امام خمىنى پس از پىروزى انقالب بىش از 10 سال رهبرى کشور را برعهده داشت. او محبوب همه مسلمانان جهان و ماىه افتخار مردم اىران بود. در اىن دوران در خانه اى که به اندازه خانه محل تول دش ساده بود زندگى مى کرد و سرانجام در شب چهاردهم خرداد ماه سال 1368 درگذشت. امىن پور قىصر ) ه.ش( استاد دانشگاه و شاعر معاصر درسال 1338 در گ توند خوزستان متول د شد. دىپلم خود را در شهر دزفول گرفت و ابتدا در رشته پزشکى و جامعه شناسى پذىرفته شد ولى هر دو را رها کرد و به ادبى ات روى آورد و در اىن رشته به درجه دکترا ناىل شد. وى از شاعران موف ق پس از انقالب اسالمى به شمار مى آىد. از آثار او مى توان»در کوچه آفتاب تنف س صبح مثل چشمه مثل رود به قول پرستو و آىنه هاى ناگهان«را نام برد. دریغا که اىن استاد و شاعر خوش نام به ناگهان و زود چشم از جهان فروبست. وى در پاىىز 1386 وفات ىافت. انصارى خواجه عبدالل ه ) ه.ق( معروف به پىر هرات در قرن پنجم در هرات به دنىا آمد. در جوانى علوم دىنى و ادبى را فراگرفت. به عربى و فارسى شعر مى سرود. نثر خواجه عبدالل ه آهنگىن»مسج ع«است. از آثار او مى توان به مناجات نامه و الهى نامه اشاره کرد. ایب د طاهره )متولد ١٣٤٢ ه.ش( وی در شیراز دیده به جهان گشود. از نویسندگان معاصر است. در زمینه ادبیات کودک و نوجوان دارای آثار است.»باغچه توی گلدان«و»به هوای گل سرخ«از آثار اوست. بهشتی سید محم د حسین ) ه.ش( سیاستمدار و فقیه ایرانی و نخستین رئیس دیوان عالی کشور پس از انقالب اسالمی است که در اصفهان به دنیا آمد و نقش بسیار مهمی در پیروزی انقالب اسالمی داشت. ایشان در هفتم تیرماه سال 1360 در پی انفجار دفتر حزب جمهوری اسالمی به شهادت رسید. بیدل دهلوی میرزا عبدالقادر ) ١١٣٣ ١٠٥٤ ه.ق( وی در عظیم آباد هند به دنیا آمد و از شاعران بزرگ فارسی زبان به شمار می آید. شیوه بیان و زبان شعری بیدل پیچیدگی خاص ی دارد. جامی نورالد ین عبدالر حمن نورالد ین عبدالر حمن جامی شاعر و نویسنده معروف ایرانی در قرن نهم هجری است. وی به مناسبت محل تول د خویش»جام«و نیز به سبب دوستداری شیخ االسالم احمد جام»جامی«تخل ص کرد. دیوان اشعار هفت اورنگ )شامل هفت مثنوی به تقلید خمسه نظامی( ن ف حات اال نس و بهارستان از آثار اوست. جعفرى استاد محم دتقى ) ه.ش( استاد محم دتقى جعفرى در مرداد سال 1304 ه.ش در خانواده اى فقىر در شهر تبرىز به دنىا آمد. هنگامى که مى خواست به کالس ششم برود مجبور به ترک تحصىل شد و ىک سال و نىم در ىک مغازه کفاشى شاگردى کرد. بعدها به کمک ىکى از استادان خود راهى نجف شد. در 23 سالگى به درجه اجتهاد رسىد و پس از 11 سال به اىران بازگشت. از استاد جعفرى کتاب ها و آثار علمى فراوانى درباره نهج البالغه مثنوى مولوى و موضوعات 174

175 175 دىگر برجاى مانده است. وى درسال 1377 درگذشت. چمران مصطفى ) ه.ش( در سال 1311 ه.ش در تهران متولد شد. در دارالفنون و البرز دوران متوس طه را گذراند. درسال 1336 از دانشکده فن ى دانشگاه تهران در رشته الکترونىک فارغ الت حصىل شد. درسال 1337 با استفاده از بورس تحصىلى شاگردان ممتاز به آمرىکا اعزام شد و پس از تحقىقات علمى در جمع معروف ترىن دانشمندان جهان در کالىفرنىا با ممتازترىن درجه علمى موف ق به اخذ مدرک دکتراى الکترونىک و فىزىک پالسما گردىد. با پىروزى انقالب اسالمى بعد از 21 سال هجرت به وطن بازگشت و با شروع جنگ تحمىلى عراق علىه اىران به خدمت امام رسىد و با اجازه اىشان به اهواز رفت و ستاد جنگ هاى نامنظم را تشکىل داد سپس به سوسنگرد شتافت. او دلىرانه با دشمن مقابله کرد و خود نىز در تاریخ ٣١ خرداد ١٣٦٠ به درجه رفىع شهادت رسىد. هم اکنون مزار او در بىن شهرهاى بوستان و سوسنگرد خوزستان زىارتگاه عموم مى باشد. حائرى ىزدى عبدالکریم ) ١٣٥٥ ١٢٧٦ ه.ق( حاج شىخ عبدالکرىم حائرى ىزدى درسال 1276 قمرى در مىبد ىزد به دنىا آمد. وى با تدرىس علوم دىنى در کربال و نجف عالمان بسىارى را پرورش داد. سپس به اىران آمد و در اراک و بعد از آن در قم اقامت گزىد. در سال 1340 قمرى حوزه علمىه قم را تأسىس کرد که امروزه ىکى از مراکز مهم تحصىالت علوم دىنى در جهان به شمار مى رود. اىن عالم گران قدر در سال 1355 قمرى وفات ىافت. حافظ شیرازی شمس الد ین محم د )درگذشت ٧٩٢ ه.ق( خواجه شمس الد ىن محم د معروف به حافظ شىرازى شاعر غزل سراى اىران و از بزرگ ترىن شاعران جهان در اواىل قرن هشتم در شىراز دىده به جهان گشود. او نزد دانشمندان عصر به تحصىل پرداخت و در تفسىر و حکمت و ادبىات عرب سرآمد شد و قرآن را با 14 رواىت )14 نوع تالوت( حفظ نمود. او در سال 792 ه.ق در شىراز درگذشت. آرامگاه او در باغ حافظى ه شىراز قرار دارد. حد ادعادل غالمعلى )1324 ه.ش( در تهران متول د شد. دوران تحصىالت خود را در تهران و شىراز گذراند و موف ق به اخذ فوق لىسانس فىزىک و دکتراى فلسفه گردىد و به تدرىس تارىخ فلسفه اسالمى و در دانشگاه صنعتى شرىف پرداخت. پس از انقالب اسالمى به معاونت وزارت آموزش و پرورش و رىاست سازمان پژوهش و برنامه رىزى آموزشى ناىل آمد. در طول 11 سال خدمت در جهت اصالح و تألىف کتاب هاى درسى و انتشار مجال ت کمک آموزشى رشد سعى وافر به کار برد. همچنىن به رىاست فرهنگستان زبان و ادب فارسى )درسال 1373( انتخاب شد. از جمله آثار او مى توان به کتاب ترجمه»کتاب تمهىدات«اثر اىمانوئل کانت»فرهنگ برهنگى و برهنگى فرهنگى«اشاره کرد. خامنه اى آىت الل ه سى دعلى )1318 ه.ش( رهبر عالى قدر انقالب اسالمى حضرت آىت الل ه سى دعلى خامنه اى در 24 تىر ماه 1318 برابر با 28 صفر 1358 قمرى در مشهد مقد س دىده به جهان گشود. پدرش روحانى اى تنگدست و پارسا و مادرش خانه دار بود. وى دومىن پسر خانواده محسوب مى شد. اىشان از دوره دبىرستان دروس حوزه را شروع کرد و دوران مقد مات و سطح حوزه را به طور کم سابقه و شگفت انگىزى در پنج سال و نىم به اتمام رساند. پدرش در اىن مىانه نقش مهم ى به عهده داشت. در سال 1336 به حوز ه نجف قدم گذاشت و به دلىل عدم موافقت پدر با ادامه درس در نجف به مشهد بازگشت و از سال 1337 تا 1343 در حوز ه علمى ه قم به تحصىل پرداخت و از محضر بزرگانى چون آىت الل ه بروجردى امام خمىنى ( ره( شىخ مرتضى حائرى ىزدى و عال مه طباطباىى بهره گرفت. در سال 1343 به دلىل بىمارى پدر به مشهد بازگشت و از محضر استادان به وىژه آىت الل ه مىالنى

176 استفاده کرد و در همان حال به تدرىس فقه و اصول و معارف دىنى به طلبه هاى جوان و دانشجوىان پرداخت. با شروع نهضت امام خمىنى ( ره( در سال 1342 سى دعلى جوان به نهضت وى پىوست و با شور و شوق و رشادت و بصىرت به تروىج و دفاع از اندىشه هاى امام پرداخت که شش بار دستگىرى زندان و تبعىد محصول اىن مبارزات گسترده بود. پس از پىروزى انقالب اسالمى مسئولىت هاىى بزرگ چون معاونت وزارت دفاع سرپرستى سپاه پاسداران انقالب اسالمى امام جمعه تهران نماىندگى مجلس شوراى اسالمى حضور در جبهه هاى دفاع مقد س و رىاست جمهورى گواه تواناىى و خستگى ناپذىرى اوست. در ششم تىرماه 1360 در مسجد ابوذر تهران از سوى منافقىن مورد سوء قصد قرار گرفت که به جانبازى اىشان منجر شد. در سال 1360 تا 1368 دو دوره رىاست جمهورى اسالمى اىران را عهده دار بود و در روز چهاردهم خرداد 1368 پس از رحلت رهبر کبىر انقالب اسالمى حضرت امام خمىنى ( ره( توس ط مجلس خبرگان به مقام واال و عظىم رهبرى انتخاب شد. خواجوی کرمانی ) ه.ق( کمال الد ین محمود معروف به خواجوی کرمانی از شاعران معروف قرن هفتم و هشتم هجری است. از آثار او می توان به کمال نامه گوهرنامه و گل و نوروز اشاره کرد. خواجه نصیرالد ین توسی محم دحسن )٦٧٢ ٥٩٧ ه.ق( از دانشمندان و عالمان بزرگ شیعی ایران در قرن هفتم است. کاردانی و لیاقت او در وزارت هالکوخان مغول و تالش برای ساخت رصدخانه مراغه معروف است.»اخالق ناصری«از کتاب های اوست. رجاىى محم دعلى ) ه.ش( در قزوىن در خانواده اى مذهبى متول د شد. در چهار سالگى پدرش را از دست داد. در 14 سالگى به تهران نزد برادرش آمد و با دست فروشى زندگى سختى را گذراند. با وجود مشکالت اقتصادى فراوان موف ق به اخذ دىپلم رىاضى شد و به کار معل مى پرداخت. وى پا به پاى تالش براى ادار ه زندگى از روحانىان مبارزى مانند آىت الل ه طالقانى درس ها آموخت. اىن مبارزه ها باعث شد طعم تلخ زندان و شکنجه را نىز بچشد. با تمام گرفتارى ها موفق به اخذ لىسانس در رشت ه رىاضى و فوق لىسانس در رشته آمار گردىد. او پىش از رسىدن به نخست وزىرى نماىنده ملت اىران در مجلس شوراى اسالمى بود. وى درسال 1360 رئىس جمهور کشور گردىد و در شهرىور همان سال به شهادت رسىد. سعدى شىرازى ) ه.ق( مشرف الد ین سعدی آموزش هاى مقد ماتى را در زادگاه خود شىراز فرا گرفت. براى اتمام تحصىالت به بغداد رفت. از بغداد به انگىزه دانش اندوزى رفتن به سرزمىن هاى عربى را در پىش گرفت. پس از 35 سال به شىراز برگشت. بوستان )به شعر( گلستان )نثر آمىخته به شعر( و دىوان اشعار از او برجاى مانده است. مجموعه اىن آثار»کل ىات سعدى«نامىده مى شود. شبسترى شىخ محمود )وفات ٧٢٠ ه.ق( از عارفان مشهور قرن هشتم و از علما و فضالی تبریز است که نوشته ها و سروده هاىی در زمىنه عرفان اسالمى دارد. معروف ترىن اثر شعرى او مثنوى»گلشن راز«است. شرىعتى على ) ه.ش( نوىسنده و اندىشمند معاصر فرزند استاد محم د تقى شرىعتى بود. وى درسال 1312 شمسى در مزىنان خراسان به دنىا آمد. در رشته جامعه شناسى و تارىخ ادىان به درج ه دکترا دست ىافت. کتاب هاى: فاطمه فاطمه است کوىر اسالم شناسى از اوست. 176

177 شهرىار محم دحسىن ) ه.ش( سىدمحم دحسىن بهجت تبرىزى متخل ص به شهرىار شاعر معاصر درسال 1285 شمسى در تبرىز به دنىا آمد. شهرىار تحصىالت خود را در تبرىز و سپس در دارالفنون تهران گذراند و آن گاه وارد دانشکده پزشکى شد ام ا پس از چندى پزشکى را رها کرد و به شعر و شاعرى روى آورد. ابتدا بهجت تخل ص )نام شعرى شاعر( مى کرد ولى بعدها تخل ص شهرىار را برگزىد. شهرىار به دو زبان فارسى و ترکى )آذرى( شعر مى سرود. منظومه ترکى او به نام»حىدربابا ىه سالم«از زىباترىن منظومه هاى ترکى است. شهرىار درسال 1367 در تهران درگذشت و در»مقبرة الش عراى«تبرىز به خاک سپرده شد. صابرى فومنى کىومرث ) ه.ش( معروف به گل آقا نوىسنده و طنزنوىس. از دانشگاه تهران فوق لىسانس ادبىات گرفت و به معل مى مشغول بود. با تشکىل دولت محم دعلى رجاىى به عنوان مشاور فرهنگى نخست وزىر برگزىده شد. شهرت و محبوبىت وى ابتدا با عنوان»دو کلمه حرف حساب«در صفحه سوم روزنام ه اطالعات آغاز شد. پس از گذشتن شش سال از نوشتن ىادداشت هاى دو کلمه حرف حساب او لین هفته نامه طنز پس از انقالب را منتشر کرد. عط ار نیشابوری فریدالد ین )٦١٨ ٥٤٠ ه.ق( شاعر و عارف بزرگ ایرانی در قرن ششم و آغاز قرن هفتم است. تذکرة االولیا منطق الطیر از آثار اوست. فردوسى ابوالقاسم ) ه.ق( فردوسى در روستاى باژ واقع در منطقه توس خراسان به دنىا آمد. از نجىب زادگان و دهقانان توس بود. او مردى شىعه مذهب بود و دلبستگى اش به مىراث قومى و فرهنگى اىران کهن مانع از ارادت خالصانه او به خاندان پىامبر )ص( نشد. فردوسى 25 ىا 30 سال براى سرودن شاهنامه رنج کشىد و درحالى که نزدىک به 80 سال داشت به سال 411 ه.ق درگذشت و در زادگاه خود به خاک سپرده شد. قبادىانى ناصرخسرو ) ٤٨١ ٣٩٤ ه.ق( از شاعران بزرگ اىران در قرن پنجم است. وی قدرت شعری را یکسره در خدمت اندیشه های دینی و نشر و گسترش تعالیم مذهبی خود درآورد و از مدح و ستایش شاهان خودداری کرد. از آثار او مى توان به سفرنامه وجه دىن زادالمسافرىن دىوان اشعار و اشاره کرد. کاتب محم درضا )١٣٤٥ ه.ش( وی در سال ١٣٤٥ در تهران به دنیا آمد و از سنین نوجوانی به داستان نویسی روی آورد.»پری در آبگینهدوشنبه های آبی ماه«از آثار او به شمار می آیند. کاظمى آشتىانى سعىد ) 138٤ 1340 ه.ش( در تهران چشم به جهان گشود و پس از تحصىالت ابتداىى و متوس طه درسال 1359 وارد دانشگاه علوم پزشکى اىران شد سپس در دانشگاه تربىت مدر س موف ق به اخذ دکتراى رشته علوم تشرىحى گردىد. با تدبىر و دوراندىشى و مدىرىت عالى اىن سرباز گمنام در عرصه هاى علم در سطح بىن المللى کشور جمهورى اسالمى اىران موف ق به اخذ موف قىت هاى عالى در زمىنه هاى طب علوم زىستى و... گردىد. گلشن آزادی ) 13٩٤ 1٣١٩ ه.ق( علی اکبر آزادی متخل ص به گلشن در سال ١٣١٩ قمری در تربت حیدریه دیده به جهان گشود. پس از کسب علوم رایج زمان به روزنامه نگاری و سیاست روی آورد و در آزادی خواهی تالش هایی کرد. وی دارای آثار فراوانی است که از جمله دیوان اشعار و تذکره شعرای خراسان»گلشن ادب«را می توان نام برد. 177

178 محب ت محم د جواد )1322 ه.ش( متول د 1322 در کرمانشاه از معل مان شاعر و اهل قلم است.»رگبار کلماتکوچه باغ آسمانبا بال اىن پرنده سفر کن«از آثار اوست. مرادى کرمانى هوشنگ )1323 ه.ش( درسال 1323 در روستاى سىرج کرمان دىده به جهان گشود. تحصىالت خود را در روستا آغاز کرد و در کرمان و تهران ادامه داد. درسال 1347 او لىن داستان هاى او در مطبوعات منتشر شد و تاکنون کتاب هاى زىادى از او منتشر گردىده است که معروف ترىن آنها مجموعه پنج جلدى»قص ه هاى مجىد«است. وى هم اکنون عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسى مى باشد. مطه رى مرتضى ) ه.ش( استاد شهىد آىت الل ه مطه رى در بهمن ماه 1298 شمسى در فرىمان خراسان به دنىا آمد. وى ىکى از شاگردان برجسته امام خمىنى )ره( بود که به مراتب عالى علمى رسىد. آثار او زمىنه ساز بسىارى از مبانى فرهنگى و دىنى انقالب اسالمى است. اىن روحانى فرزانه در سال 1358 شمسى به شهادت رسىد. برخى از آثار وى عبارت اند از: خدمات متقابل اسالم و اىران داستان راستان تماشاگه راز سىرى در نهج البالغه جاذبه و دافعه على )ع(. ملک الش عرا بهار ) ه.ش( محم دتقی بهار در مشهد به دنیا آمد و نزد پدرش شعر و فنون ادب را آموخت. او شاعر نویسنده و سیاستمدار بود. یکی از آثار مهم او»سبک شناسی«است. مولوى ) ه.ق( موالنا جالل الد ىن محم د بلخى از شاعران و عارفان بزرگ اىران در قرن هفتم است. کتاب عظىم»مثنوى معنوى«با بىت که گنجىنه اى از معارف اسالمى است معروف ترىن اثر اوست. آرامگاه او در»قونىه «ترکىه واقع است. نظام و فا ) ١٣٤٣ ١٢٦٦ ه.ش( در شهرستان آران و بیدگل کاشان متول د شد و تحصیالتش را در آنجا به پایان برد. علوم ادبی را تا مرحل ه استادی فراگرفت و به تحصیل فلسفه و طب نیز پرداخت. وی سال ها در مدارس تهران زبان و ادبی ات فارسی را تدریس کرد و بر جوانان و عالقه مندان به فرهنگ و ادب تأثیر به سزایی نهاد. وفا که خود شاعر بود در راهنمایی و تشویق نیما نقش مهم ی داشت. نظامى حکیم ابومحم د یوسف )614 ٥٣٠ ه.ق( شاعر نامدار اىرانى معروف به نظامى در شهر گنجه»از شهرهاى امروزى جمهورى آذرباىجان«به دنىا آمد. در جوانى به تحصىل ادب قصص و تارىخ هم ت مى گماشت. داستان پردازى در منظومه هاى او به اوج رسىد. آثار نظامى عبارت اند از: مخزن االسرار خسرو و شىرىن لىلى و مجنون هفت پىکر اسکندرنامه. وىتاتو ژىلىنسکاى )1932 م.( خانم وىتاتو در وىلىنوس پاىتخت لىتوانى زندگى کرده است وى کتاب هاى زىادى منتشر کرده که نه تنها در مىان مردم لىتوانى بلکه در روسى ه و کشورهاى دىگر عالقه مندان زىادى پىدا کرده است. حشرات کوچک کرم ها و پروانه ها قهرمانان بسىارى از قص ه هاى وى هستند. ژىلىنسکاى شعر هم سروده است و داستان هاى فکاهى رمان و نماىش نامه نىز دارد. آدم آهنى و شاپرک بر گرفته از کتاب»ملخ شجاع«است که مجموعه چهار داستان به نام هاى ملخ شجاع دان ه برفى که آب نشد کرم کنجکاو و آدم آهنى و شاپرک است. ىوسفى غالمحسىن ) ه.ش( محق ق نوىسنده و استاد دانشگاه بود. او با تسل ط بر زبان عربى انگلىسى و فرانسه آثار ارجمند و گران بهاىى از خود به ىادگار گذاشت. برخى از کتاب هاى او عبارت اند از: دىدارى با اهل قلم برگ هاىى در آغوش باد چشم ه روشن و. نوشته هاى ىوسفى روان زىبا و جذ اب است. 178

179 اعالم: آثار چهره هاى درخشان عنوان مجموعه کتاب هاىى است که براى نوجوانان از سوى انتشارات مدرسه )آموزش و پرورش( منتشر مى شود و هدف آن آشنا کردن نوجوانان با زندگى چهره هاى درخشان و ماندگار عصر حاضر است. کل ىات شهرىار شامل غزلىات قصاىد مثنوىات رباعى ها دوبىتى ها و اشعار ترکى است. اىن اثر از سى د محم د حسىن بهجت تبرىزى متخل ص به شهرىار است. گلستان سعدى شىخ گلستان را به سال 656 ه.ق آفرىد. گلستان به ىقىن ىکى از درخشان ترىن و استادانه ترىن نمونه هاى نثر پارسى است که پس از گذشت قرون متمادى هنوز اثرى که از حىث فن نگارش و محتوا ىاراى برابرى با آن را داشته باشد خلق نشده است. نثر گلستان مسج ع است ىعنى نثرى که گوشه چشمى نىز به شعر دارد. زىباىى سبک نگارش گلستان آن چنان در پهنه ادب سرزمىن ما به جلوه گرى پرداخته که بسىارى را به دام تقلىد از آن کشانده است. در مىان تقلىد کنندگان معتبر سعدى مى توان از جامى )صاحب بهارستان( قاآنى )پدىد آورنده پرىشان( و همچنىن قائم مقام نام برد. گلستان سعدى عالوه بر دىباچه داراى هشت باب است که آمىخته به نظم و نثر است. باب هاى گلستان عبارت اند از: 1 سىرت پادشاهان 2 در اخالق دروىشان 3 در فضىلت قناعت 4 در فواید خاموشى 5 در عشق و جوانى 6 در ضعف و پىرى 7 در تأثىر تربىت 8 در آداب صحبت نورالد ین پسر ایران این کتاب در حقیقت یادمان نگاشت و خاطره نویسی است خاطراتی که آقای نورالد ین عافی از هشتاد ماه حضور خویش در جبهه های جنگ تحمیلی به شکل شفاهی بیان کرده است و خانم معصومه سپهری آن را به نگارش درآورده اند. گل و نوروز یکی از آثار خواجوی کرمانی است که در قالب مثنوی و به پیروی از خسرو و شیرین نظامی سروده شده است. نهج البالغه گزىده اى از نامه ها و خطبه ها و سخنان و کلمات قصار امىرمؤمنان حضرت على )ع( است که عالم بزرگوار شىعى»سى درضى«گرد آورده و در سال 400 هجرى قمرى نگارش آن را به پاىان رسانده است و نام آن را»نهج البالغه«نهاد.»نهج«ىعنى راه و روش و»البالغه«ىعنى سخن رسا و سنجىده بنابراىن نهج البالغه سرمشق سنجىده گوىى و رساىى سخن است. 179

180 اعالم: مکان ها تاجىکستان کشوری مسلمان و فارسی زبان که بىن ازبکستان و افغانستان واقع است و پاىتخت آن شهر دوشنبه است. شغل عمد ه آنان کشاورزى است. پرورش پنبه و تاک )انگور( در تاجىکستان مقام مهم ى دارد. تبرىز از شهرهاى مهم اىران و مرکز استان آذرباىجان شرقى شهرى است با سابقه که همواره مورد توج ه بازرگانان و جهانگردان بوده و امروز نىز ىکى از شهرهاى صنعتى کشور بهشمار مىرود. در دوره مشروطىت تبرىز بعد از تهران مرکز اصلى مبارزان و آزادىخواهان بود. تبرىز داراى آثار باستانى متعد دى است از جمله: ارک تبرىز ر بع رشىدى مسجد کبود مسجد جامع برج ساعت مقبرةالش عرا و موزه مشروطىت. چهارباغ باغهاى چهارگانهاى در اصفهان که در دوره صفوى ه بناهاىى در آن اىجاد شده بود و به عنوان مسجد و مدرسه استفاده مىشد. امروزه خىابان وسىعى که از کنار اىن مکان مىگذرد به اىن نام مشهور است. چهل ستون کاخ چهلستون در قرن 11 ه.ق در مىان باغ و مجموعه بناها و کاخهاى دولتخانه صفوى ساخته شده است. چهلستون به منظور پذىراىى از مىهمانان و سفراى خارجى طى سه مرحله و طبق ىک طرح واحد ساخته شده است. مرحل ه او ل: تاالر بزرگ. مرحله دوم: اىوان آىىنه و اتاقهاى طرفىن آن. مرحله سوم: اىوان ستوندار که از هجده عدد ستون و سقف چوبى تشکىل شده است. اردکان ىکى از شهرهاى استان ىزد است. معدنهاى سرب و روى و نمکطعام در اطراف اردکان به وفور ىافت مىشود. اصفهان سپاهان صفاهان اصبهان و اصفهان که در قدىم آن را اسپادانا مىگفتند. در عصر صفوىان پاىتخت اىران بود. افغانستان از کشورهاى اسالمی و فارسی زبان آسىاى مرکزى و سرزمىنى کوهستانی است. مردم آن عمدتا روستاىى هستند و به دامپرورى مىپردازند. ب سطام شهرى است نزدىک شاهرود در استان سمنان. در گذشته شهرى بسىار مهم بود ام ا در حمله مغوالن وىران شد. از آثار با اهم ىت آن بناى مدفن باىزىد بسطامى عارف را مىتوان نام برد. پاکستان کشورى است در همساىگى و در جنوب شرقى اىران. پاکستان در گذشته قسمتى از کشور هندوستان بهشمار مىآمد. پل خواجو در قسمت شرق زاىندهرود پل خواجو از آثار دور ه صفوى ه قرار گرفته است. اىن پل در سال 1060 هجرى مصادف با زندگى شاهعب اس دوم در اصفهان احداث شده است. پل صراط پلى است که مىان بهشت و جهن م است. انسانها برحسب اعمال بد و نىک خوىش از آن مىگذرند و گناهکاران بر آن مىلغزند. 180

181 خر مشهر ىکى از بنادر مهم اىران در استان خوزستان است که در دوران دفاع مقد س رشادت ها و فداکارى هاى فراوانى از جوانان رزمنده مىهن اسالمى را شاهد بوده است. هر ساله روز سوم خرداد را که روز آزادسازی این شهر از چنگ دشمنان بعثی است به عنوان روز مقاومت و آزادى خر مشهر گرامى مى دارىم. رفسنجان شهرى است در شمال غربى کرمان در اراضى نمکزار آن پسته خوب عمل مى آىد و در اراضى پرآب پنبه کارى مى شود. آب و هواى آن کوهستانى سردسىر و در قسمت جلگه اى گرم و معتدل است. سى و سه پل سى و سه پل ىکى از نمونه هاى برجسته هنر معمارى به شمار مى آىد که از دوره صفوىه در اصفهان باقى مانده است. عمارت عالى قاپو بنایی است در سمت غربی نقش جهان شهر اصفهان اىن کاخ در قرن 11 هجرى در زمان شاه عب اس صفوی در شش طبقه احداث شد. هر طبقه تزیىنات هنرى خاصى را داراست. قم ازشهرهاىمذهبیمعروفاىراناست.در اواخرقرن دوم هجرى حضرت فاطمه معصومه )س( به قصد دىدار برادرش امام رضا )ع( به خراسان مىرفت که در شهر قم بیمار شد و وفات یافت و در همانجا به خاک سپرده شد. جنوب کوىر لوت که در زمان شاهان ساسانى بنا شده است. بناهاىى از آن دوره باقى مانده است از جمله: بازار حم ام مدرسه و حمام گنجعلى خان که اکنون به صورت ىک موز ه مردم شناسى درآمده است. مرداب گاوخونى باتالقى در جنوب شرق اصفهان است. مسجد شىخ لطف الل ه در ضلع شرقى مىدان امام )نقش جهان( مسجدى قرار دارد که در زمان شاه عب اس او ل صفوى به منظور عبادت و تدرىس مرحوم شىخ لطف الل ه ساخته شده است. سطوح داخلى به وىژه محراب مسجد از شاهکارهاى بى نظىر هنر کاشى کارى است. م نارج نبان منارجنبان ىکى از آثار تارىخى مشهور اىران است که در پنج کىلومترى غرب اصفهان در جاده اصفهان نجف آباد قرار دارد. ساختمان داراى ىک اىوان و دو مناره است. شهرت این بنا به سبب تکان خوردن مناره های آن است به طوری که با تکان دادن یکی از آنها مناره دیگر و همچنین کل ساختمان به لرزه درمی آید. جنبیدن مناره ها هنوز هم برای بسیاری از دانشمندان ابهام انگیز است. ىزد نام شهرى واقع در مىان اصفهان و شىراز و کرمان است. از آثار تارىخى اىن شهر مىتوان مسجد چخماق مسجد جمعه بازار چهارسوق و بقعه دوازده امام )ع( و آثار زرتشتىان را نام برد. کرمان مرکز استان کرمان شهرى است قدىمى واقع در 181

182 »فهرست کتاب های متناسب با برنامۀ درسی فارسی«ردیف نام کتاب نویسنده و مترجم ناشر سال انتشار آرش کمانگیر آوازی برای وطن محم درضا محمدی نیکو محم د گودرزی دهریزی مهاجر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از انشا تا نویسندگی جعفر رب انی مدرسه افسانه شیرین داراب نامه محم د رضا یوسفی پیدایش الف لیله و لیله )هزار و یک شب( نرگس آبیار پیدایش پروانه ها )داستان های کوتاه( محم درضا یوسفی پیک بهار پرورش فکر و آشنایی با انشانویسی علی فر خ مهر عابد پروین اعتصامی )مشاهیر ایرانی ٩( ویژه نوجوانان زینب یزدانی تیرگان تازه هایی از ادبیات کهن برای نوجوانان )قصه های هزار و یک شب( شکوه قاسم نیا پیدایش تازه هایی از ادبیات کهن برای نوجوانان )قصه های سیاست نامه( مرجان کشاورزی آزاد پیدایش جایزه/ هستم اگر می روم/ سفر به جنوب محم درضا سرشار )رهگذر( سوره مهر حکایت های شیرین چهارمقاله نظامی عروضی عب اس جهانگیریان پیدایش خاطرات مه گرفته افشین عال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خاتون معارف ایران سعید وزیری نشر واج خداوندگار کوچک داستان هایی برای فکر کردن محم دعلی شاکری یکتا رابرت فیشر ترجم ه شاهری لنگرودی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ١٣٩٠ ده قص ه تصویری از هزار و یک شب به روایت حسین فتاحی قدیانی سفر و آموزش سفرنامه نویسی محم د حسین بحرالعلومی مدرسه

183 ردیف نام کتاب نویسنده و مترجم ناشر سال انتشار 1386 شکوفه بر شمشیر امیرمهدی مراد حاصل مدرسه ضرب المثل ها و سخنان حکمت آمیز امرالل ه ذوالفقاری ندای اندیشه قص ه های دلنشین ادب فارسی جعفر ابراهیمی قدیانی قص ه های شاهنامه آتوسا صالحی افق قص ه های مثنوی رضا شیرازی پیام محراب 23 ١٣٩٠ لبخندهای کشمشی یک خانواده خوشبخت )مجموعه داستان طنز( فرهاد حسن زاده کتاب چرخ فلک ماه در گهواره )خاطره هایی از زندگی امام خمینی»ره«( محم د کاظم مزینانی مدرسه مبانی ادبیات دینی کودک و نوجوان محمود حکیمی آرون مجموعه قص ه های خوب برای بچ ه های خوب مهدی آذریزدی کتاب های شکوفه 27 ١٣٩2 مجموعه کتاب های»چلچراغ«و چهره های درخشان نویسندگان مختلف دفتر انتشارات کمک آموزشی )انتشارات مدرسه( مجموعه نمایش نامه های آسان حسن دولت آبادی قطره 29 ١٣٨٨ نوجوانی 2 )روانشناسی نوجوانی برای نوجوانان( ابراهیم اصالنی مدرسه

184 فهرست منابع از بهار تا شهرىار حسنعلى محم دى انتشارات فرتاب تهران چاپ پنجم 13٨9. به قول پرستو قىصر امىن پور انتشارات سروش. پروین اعتصامی مهناز بهمن انتشارات مدرسه چاپ نهم خدمات متقابل اسالم و اىران مرتضى مطه رى انتشارات صدرا چاپ نهم قم خمسه نظامى گنجوى تصحىح وحىد دستگردى تهران امىرکبىر داستان هاى کوتاه امروز به کوشش: مىترا بىات انتشارات بىن المللى الهدی تهران چاپ او ل دىوان پروىن اعتصامى مقد مه و تنظىم شرح و لغات شهرام رجب زاده تهران ج دوم دیوان ملک الش عرا بهار محم دتقی بهار انتشارات توس تهران زندگى نامه امام خمىنى )ره( امىرحسىن فردى انتشارات مدرسه چاپ هشتم تهران شاهنامه فردوسى )نامه باستان( به کوشش میرجالل الد ین کز ازی انتشارات سمت تهران عال مه جعفری محم د ناصری انتشارات مدرسه چاپ سیزدهم فرهنگ فارسى معىن محم د معىن امىرکبىر تهران 6 جلد قص ه هاى مجىد هوشنگ مرادى کرمانى انتشارات معین چاپ بیست و یکم 13٨٨. قوى سفىد )ىازده افسانه از آسىا ى مىانه( برگردان: فتح الل ه دىده بان نشر افق کل ىات اشعار شهرىار )5 جلد( سعىدى تبرىز کل ىات سعدى به تصحىح محم دعلی فروغی ققنوس تهران چاپ ششم 137٦. کوىر على شرىعتى شرکت انتشار تهران گل و نوروز کمال الد ین محمود خواجوی کرمانی تصحیح عینی انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی لغت نامه دهخدا على اکبر دهخدا انتشارات دانشگاه تهران 14 جلد مثنوى معنوى )براساس نسخه قونیه( جالل الد ىن محم د مولوى انتشارات علمی و فرهنگی تهران. مجموعه کامل اشعار نیما یوشیج )فارسی و طبری( تدوین سیروس طاهباز انتشارات نگاه تهران چاپ دوم ١٣٧١. ملخ شجاع وىتاتو ژىلىنسکاى ترجمه ناهىد آزادمنش مؤس سه کتاب همراه چاپ چهارم زمستان نغمه عشق جک کانفلد و مارک وىکتورهنسن ترجمه پروىن قائمى انتشارات د رنا چاپ دوم نورالد ین پسر ایران )خاطرات هشتاد ماه حضور سی د نورالد ین عافی در جبهه( نگارش معصومه سپهری انتشارات سوره مهر نیما محم د حسن حسینی انتشارات مدرسه چاپ ششم ىک آسمان ستاره مهدى فتحى»خاطره اى از مصطفى چمران«. ىک عالم پروانه )بانک اط العات شعر کودک و نوجوان( دفتر انتشارات کمک آموزشى