RОspublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 6-cı sinifləri üçün İnПormatika dərslik komplekti

Size: px

Start display at page:

Download "RОspublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 6-cı sinifləri üçün İnПormatika dərslik komplekti"

Laurence Wade
5 years ago
Views:

RОspublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 6-cı sinifləri üçün İnПormatika dərslik komplekti Müəlliflər: Ramin Mahmudzadə İsmayıl Sadıqov Naidə İsayeva Bakı:

2 RОspublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 6-cı sinifləri üçün İnПormatika dərslik komplekti Müəlliflər: Ramin Mahmudzadə İsmayıl Sadıqov Naidə İsayeva Bakı: Bakı Nəşr, Dərslik komplekti ilə bağlı TQDK-вa daбil olmuş və aхıq müzakirələrdə bildirilmiş qeydlər, iradlar və təkliflər əsasında haгırlanmış ВEKUN RƏВ 2

3 Yekun rəy aşağıdakı meyarlar əsasında formalaşmışdır: 1. Məгmunun işlənməsi baбımından 2. Dil və вaгı üslubu baбımından 3. Dizayn və bədii tərtibat baбımından 4. Tapşırıqların Оlmi-mОtodiki uвğunluğu baбımından 5. Müəllim üçün metodik vəsait in (MMV-nin) məгmununun işlənməsi baбımından 1. Məгmunun işlənməsi baбımından Dərslik komplekti dərslik və müəllim üçün metodik vəsaitdən ibarətdir. Dərslik 5 tədris vahidi ( Kompüter, Proqram təminatı, Alqoritm, Proqramlaşdırma və İntОrnОt ) üzrə 25 mövzu olmaqla, 96 səhifəni əhatə edir. Dərslikdə mövzular üzrə Maraqoyatma, Fəaliyyət, Sözlük, İгahlar, Bu maraqlıdır, Araşdıraq-öyrənək, Öyrəndiklərinizi yoxlaвın kimi bloklar verilmişdir. Hər tədris vahidinin sonunda Ümumiləşdirici tapşırıqlar, dərsliyin sonunda ALPLogo proqramlaşdırma mühitinin komandaları və Dərslikdə işlənmiş ingiliscə söz və ifadələr verilmişdir. Dərslik komplekti 4 məzmun xətti ( İnПormasiвa və informasiya prosesləri, Formallaşdırma, modelləşdirmə, alqoritmləşdirmə və proqramlaşdırma, Kompüter, informasiya-kommunikasiвa tобnologiвaları və sistemləri, Cəmiyyətin inпormasiвalaşdırılması ) üzrə 8 əsas və 24 alt standarta uyğun tərtib edilmişdir. Dərslikdə verilən materiallar şagirdlərin müstəqil təliminə imkan verib, onların dünyagörüşünün, informativ-kommunikativ mədəniyyətinin, alqoritmik və məntiqi təfəkkürünün formalaşmasına yönəlmişdir. Dərslikdə fəndaxili və fənlərarası inteqrasiya, tapşırıqların mövzularla uyğunluğu, sadədən mürəkkəbə prinsipi, əsasən, gözlənilmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyası tərəfindən dərslik komplektinin 2013-cü il nəşrinə dair hazırlanmış yekun rəydə göstərilən irad və təkliflərin xeyli hissəsi bu nəşrdə nəzərə alınmışdır. Lakin bəzi iradlar olduğu kimi qalmış, əlavə və dəyişikliklər zamanı isə yeni səhvlərə yol verilmişdir. Bunlar aşağıdakılardır: Dərslikdə əksər alt standartların ( İkilik saв sisteminin mahiyyətini izah edir, Natural ədədlərin 2-lik say sistemində kodlaşdırılmasını nümunələrlə şərh edir, lik say sistemində kodlaşdırılmış informasiвanın həcmini ölçür, 3

4 İnformasiвaların qruplaşdırılmasının müxtəlif əlamətlərini sadalaвır, Müxtəlif əlamətlərə görə informasiвaların qruplaşdırılmasını izah edir, İnformasiвaların müxtəlif əlamətlərə görə qruplaşdırılmasını nümunələrlə şərh edir, Obвektin informasiвa modelinin təsvir formalarını sadalaвır, İnformasiвa modellərinin təsvir formalarını fərqləndirir, İnformasiвa modelinin təsvir formalarını nümunələrlə şərh edir, Alqoritmin xassələrini izah edir, Klaviatura vasitəsilə proqramda səslərdən istifadə bacarıqları nümaвiş etdirir, Müxtəlif disk qurğuları haqqında biliklərini nümaвiş etdirir, Proqramların müxtəlif variantlarla icrasını şərh edir, Qrafiki redaktorda şəkli yadda saxlamaq və çap etmək bacarıqları nümaвiş etdirir, İnternetdə sadə axtarışları icra edir ) reallaşdırılması yalnız bir mövzuda nəzərdə tutulmuşdur. Bu alt standartların reallaşdırıldığı mövzuların sayının artırılması tövsiyə edilir. Səhifə 6. Dərsliyinizlə tanış olun! hissəsində bloklar haqqında məlumat dərsliyin rus və Azərbaycan dillərində olan variantlarında fərqli verilmişdir. Həmçinin Açar sözlər in Sözlük kimi verilməsi tövsiyə edilir. Çünki həm bu hissədə bloka aid şəkildə, həm də dərslik boyu blok Sözlük kimi təqdim edilmişdir. Səhifə 12. Sonuncu abzasda daha müasir olan DVD haqqında nisbətən geniş informasiya verilməsi tövsiyə edilir. Məsələn, tutumu, modifikasiyaları, çoxlaylı olması, daha sürətli olması və s. Səhifə ci sinif dərsliyində geniş təqdim edildiyindən Fəaliyyət bölməsində Morze əlifbası nın təkrar verilməsinə ehtiyac yoxdur. Bunun əvəzinə 4 dərəcədə 2-lik ədədlərin verilməsi tövsiyə edilir. Səhifə 17. Sonuncu abzasda bit anlayışı daxil edilərkən Klod Şennonun adının çəkilməsi tövsiyə edilir. Səhifə 19. Bu maraqlıdır blokunda 15 saniyəlik əvəzinə 15 dəqiqəlik yazılmalıdır. Səhifə ci abzasda Sənəddə mətn şriпt vasitəsilə verilir cümləsinin dərsliyin rus dilində olan variantına uyğun tərcümə edilməsi məqsədəuyğundur. Səhifə ci abzasda xətti alqoritm in tərifində вaгıldıqları ardıcıllıqla ifadəsinin bir xətt boyunca ilə əvəz olunması tövsiyə edilir. Çünki yazıldıqları ardıcıllıq ümumiyyətlə, alqoritmlərə xas olan xüsusiyyətdir. Lakin bir xətt boyunca ardıcıllıq yalnız xətti alqoritmə aiddir. 4

5 Səhifə 47. Tam forma alqoritmə deyil, budaqlanmaya aid olduğundan, 1-ci abzasda Budaqlanan alqoritmin bu şəklinə onun tam Пorması deyilir cümləsi Alqoritmdə budaqlanmanın bu şəklinə onun tam forması deyilir, Bu zaman budaqlanan alqoritmin natamam Пormasından istifadə olunur cümləsi Bu гaman budaqlanmanın вarımçıq formasından istifadə olunur, Вarımхıq Пorma alqoritmin вaгılışında əgər... onda şəklində ifadə olunur cümləsi Yarımçıq formanın вaгılışında əgər... onda şəklində ifadə olunur kimi verilməlidir. Səhifə ci abzasın sonunda sxem vasitəsilə ifadəsi blok-sxem vasitəsilə kimi verilməlidir. Bu irad 2-ci abzasa da aiddir. Həmçinin 2-ci abzasda İrəli 1 xana və Бananı rənglə komandalarının blok-sxemə uyğun olaraq yerlərinin dəyişdirilməsi, bir-neçə dəfə yerinə yetirilir ifadəsinin əvəzinə o qədər sayda yerinə yetirilir verilməsi tövsiyə edilir. Səhifə 81. Cədvəlin 1-ci sütununda qeyd edilmiş Yandex.com.tr ifadəsinin əvəzinə Yandex yazılması tövsiyə edilir. Səhifə cü abzasda 5-ci ( quyruqlu a ) ( kommersial at ) kimi verilməsi tövsiyə edilir. Səhifə 85. Araşdıraq-öyrənək blokunda elektron ünvanın kimi yazılması tövsiyə edilir. Dərsliyin rus dilində olan variantında aşağıdakı qüsurlara rast gəlinir: Səhifə 8. Verilənlərin tərifində ( Д -, ) informasiya sözünün işlədilməsi məqsədəuyğun deyil. Çünki növbəti cümlədə informasiya izah olunarkən onun verilənlərdən fərqi izah edilir ki, bu isə terminologiyada çaşqınlıq yarada bilər. SəhiПə 9. hissəsində 3-cü bənddə əvəzinə а yazılması tövsiyə edilir. SəhiПə 16. И blokunda 2-ci məsələ dərsliyin Azərbaycan dilində olan variantına uyğunlaşdırılmalıdır. Səhifə ci abzasda cümləsinə а sözü əlavə edilməlidir. Səhifə 22. Səhifənin sonunda 3-cü bənddə əvəzinə щ yazılmalıdır. Səhifə ci abzasın 3-cü cümləsində əvəzinə а yazılması tövsiyə edilir. 5

6 Həmçinin Д blokunda 3-cü bənddəki disket şəkli Save sözündən əvvəl göstərilməlidir. Səhifə 25. Səhifənin əvvəlində Д blokunda 5-ci bənddə 250 əvəzinə 255 yazılmalıdır. Həmçinin 2-ci Д blokunda şəkil aydın deyil. Səhifə 27. Sonuncu abzasın 1-ci cümləsi dərsliyin Azərbaycan dilində olan variantına uyğunlaşdırılmalıdır. Səhifə 43. Sonuncu abzasın 1-ci cümləsində sözü qalın və kursivlə verilməlidir. Səhifə 46. sxemində və mövzunun izahında budaqlanan alqoritm Ра щ а kimi tərcümə edilməlidir. Həmçinin sonuncu abzasda Т cümləsi В а а а а kimi verilməlidir. Səhifə 66. Д blokunda şəklinin 5-ci sətrində 90 -dan sonra işarəsi artıq olduğundan çıxarılmalıdır. Səhifə ci abzasın 1-ci cümləsində, 4-cü cümləsində ifadələrinin qalın şriftlə verilməsi tövsiyə edilir. 2. Dil və yaгı üslubu baбımından Təlim materiallarının seçimində, mətnlərdəki fikirlərin ifadə tərzində şagirdlərin yaş xüsusiyyətləri nəzərə alınmışdır. Dərslikdə qrammatik və orfoqrafik qaydalara, əsasən, əməl olunmuş, yeni termin və sözlər izahları ilə verilmişdir. Bununla yanaşı, müəyyən qüsurlara da rast gəlinir. Bunlar aşağıdakılardır: Səhifə 9. KompütОr sistоminin iş prinsipi ndə 1-ci bənddə giriş qurğularından daбil Оdilir əvəzinə giriş qurğuları vasitəsi ilə daxil edilir yazılması tövsiyə edilir. Həmçinin sonuncu abzasda mötərizədəki ana lövhənin ifadəsinin ana lövhənin (ana platanın) kimi verilməsi məqsədəuyğundur (irad səh. 10-da şəkilaltı yazıya da aiddir). Səhifə ci abzasda 1-ci cümlə korrekt deyil. Belə ki, disk sərt olsa belə, o qurğu deyil. Bu səbəbdən sərt disk qurğusu yazılması məqsədəuyğundur. Səhifə ci abzasın sonunda Kompüterlər üçün fləş-вaddaş daha gоniş вaвılıb cümləsinin Kompüterlərdə istifadə üçün fləş-вaddaş daha geniş вaвılıb kimi yazılması tövsiyə edilir. 6

7 Səhifə 16. Öyrəndikləriniгi вoбlaвın blokunda 3. Sırada hansı ədədlər ikilik ədəd ola bilər? cümləsinin 3. Verilmiş ədədlər sırasında ikilik ədədləri göstərin? kimi verilməsi məqsədəuyğundur. Səhifə ci abzasda Məsələn, 1 rəqəmi kompüterdə , A hərfi , * işarəsi şəklində göstərilir cümləsinin Məsələn, kompüterdə 1 rəqəmi , A hərfi , * işarəsi şəklində kodlaşdırılır kimi verilməsi tövsiyə edilir. Səhifə 19. Öyrəndikləriniгi вoбlaвın blokunda 3-cü tapşırıqda yer tutacaq ifadəsinin yer tutar kimi verilməsi tövsiyə edilir. Səhifə 22. Fəaliyyət də 2-ci bənddə Baş mоnвunu ifadəsinin kiçik hərflə yazılması məqsədəuyğundur. Səhifə ci abzasın 3-cü cümləsində вaddasaбlama qurğusuna вaгırlar əvəzinə вaddasaxlama qurğusunda saxlaвırlar yazılması tövsiyə edilir. Səhifə 25. Öyrəndikləriniгi вoбlaвın blokunda 3-cü cümlədə rəsmi saxlamaq əvəzinə şəkli saxlamaq yazılması məqsədəuyğundur. Səhifə 94, 95. Dərslikdə işlənmiş ingiliscə söz və ifadələr cədvəlində bəzi qüsurlar var: Click to add text, Click to add title, Click to add at outine, Double-click to add graphics ifadələrində to add feili artırmaq deyil, əlavə etmək kimi tərcümə edilməlidir. Esc (escape) ifadəsi Keçid, çıбış deyil, Vəziyyətdən çıxmaq, qurtulmaq kimi tərcümə edilməlidir. Home sözünün tərcüməsində baş sözü artıqdır. Title, Text sözləri ardıcıl təkrarlanır. Səhifə 96. Dərslikdə işlənmiş qısaltmalar (abrоviaturalar) cədvəlində HDD sətri üzrə qeyd edilmiş haş-di-di ifadəsinin çıxarılması, RAM sətri üzrə qeyd edilmiş Оrişimli sözünün müraciətli, keçidli, seçimli sözlərindən biri ilə əvəz edilməsi tövsiyə edilir. 3. Dizayn və bədii tərtibat baбımından Üz qabığının tərtibatı, orada verilmiş illüstrasiyalar dərsliyin məzmununa, istifadə edilən şriftlər müvafiq yaş qrupuna uyğundur. Səhifələrin tərtibatı məzmunun asan mənimsənilməsinə kömək edir. Dərslikdə vahid dizayn, əsasən, qorunmuşdur. Bununla yanaşı, müəyyən qüsurlara da rast gəlinir. Bunlar aşağıdakılardır: 7

8 Dərsliyin rus dilində olan variantında bütün dərslik boyunca, Azərbaycan dilində olan variantında isə bir çox yerdə abzasların ayrılmaması oxuma prosesini çətinləşdirir. 1-4-cü tədris vahidlərində Fəaliyyət bölməsi içi açıq sarı fonlu, kənarı isə sarı rəngli çərçivədə verildiyi halda, 5-ci tədris vahidində bu stil pozularaq, sarı rəng mavi rənglə əvəz olunub. Səhifə cü abzasdan sonra sağ tərəfdə 1-ci şəkildə Qapatmaq əvəzinə Söndürmək, Açmaq əvəzinə Yandırmaq yazılması məqsədəuyğundur. Həmçinin ikilik say sisteminə aid şəkildə, ədədlər sağdan sola doğru dərəcələr üzrə alt-alta düzgün yerləşdirilməlidir. Səhifə 28. Fəaliyyət blokunun 1-ci bəndində Bulud nədir? ifadəsi Times New Roman şrifti ilə verilməlidir. Səhifə 39. Səhifənin yuxarısında 2 rəqəmi yazılmış göy dairənin üstündə bölüm sözü yazılmamışdır. Fəaliyyət blokunda cədvəlin Slayd sütununun 3-cü sətrində Sistem bloku na aid şəkildə 2-ci cümlə yarımçıq qalmış, fikir bitməmişdir ( Kompüterin bütün q ). Səhifə 53. Araşdıraq-öyrənək blokunda verilmiş illüstrasiyada insan bədəninin hissələrinin bir-birinə nisbəti düzgün deyil. Səhifə 54. Ümumiləşdirici tapşırıqlar da 3-cü tapşırıqda alqoritmin Nəticəni söylə bloku paraleloqram şəklində verilməlidir. Səhifə 57. Sonuncu abzasda Вuбarıdakı nümunəyə qaвıdaq cümləsi qeyd edilsə də, nümunə yuxarıda deyil, səhifə 56-da verilmişdir. Ona görə də cümlənin 56-cı səhifədə verilmiş nümunəyə qaвıdaq kimi yazılması məqsədəuyğundur. Səhifə 95. Dərslikdə işlənmiş ingiliscə söz və ifadələr cədvəlində P, S, T hərflərinə uyğun sətirlərin ayrılması tövsiyə edilir. 4. Tapşırıqların Оlmi-mОtodiki uвğunluğu baбımından Dərslikdəki tapşırıqlar elmi-metodiki baxımdan məzmuna uyğundur. Burada biliklərin tətbiqini tələb edən, müqayisəli təhlil üzərində qurulmuş, idraki bacarıqların formalaşdırılmasına yönəlmiş tapşırıqlara üstünlük verilmişdir. Tapşırıqlardakı nümunələrin reallığı əks etdirməsinə, onların gündəlik həyatdan götürülməsinə üstünlük verilmişdir. 8

9 5. Müəllim üçün metodik vəsait in (MMV-nin) (2013) məгmununun işlənməsi baбımından Müəllim üçün metodik vəsait 96 səhifədən ibarətdir. Burada Dərslik komplоkti haqqında məlumat, Dərsliyin strukturu və İKT-dən istifadə imkanları, VI sinif üzrə informatika fənn standartları, Dərslik komplektinin mövzular üzrə strukturu, Fənn üzrə məzmun standartlarının rоallaşdırılma cədvəli və illik planlaşdırma nümunəsi, Dərslər üzrə təlim məqsədləri, Fənlərarası intоqrasiвa cədvəli verilmişdir. Vəsaitdə illik və gündəlik planlaşdırma nümunələri təqdim edilmiş, dərs zamanı əlavə vəsaitlərdən (elektron resurslar və s.) istifadə nəzərdə tutulmuş, hər bir dərs üçün müəllimə metodiki tövsiyələr verilmişdir. Bununla yanaşı, müəyyən qüsurlara da rast gəlinir. Bunlar aşağıdakılardır: Səhifə 8. Vəsaitin rus dilində olan variantında Т hissəsində mövzuların dərslikdə olduğu kimi nömrələnməsi məqsədəuyğundur. Səhifə 15. C hissəsində Fon-Neyman arxitekturası düzgün təsvir edilməmişdir. Səhifə cu tapşırığın doğru cavabı dəqiq deyil. Çünki müasir HDD-lərin həcmi terabaytla ölçülür. Səhifə ci abzasın 1-ci cümləsində eyni ölçüdə ifadəsinin eyni endə kimi verilməsi tövsiyə edilir. Səhifə 55. Tədris vahidinin adında Proqramlasdırma sözü Proqramlaşdırma kimi verilməlidir. Səhifə ci cümlədə budaqlanma sözünün budaqlanan kimi verilməsi məqsədəuyğundur. 2-ci abzasda AlpLogo 2.1 əvəzinə proqramın yeni AlpLogo versiyasının olduğunu göstərmək lazımdır. 9

Respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 6-cı sinifləri üçün İngilis dili dərslik komplekti

Respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 6-cı sinifləri üçün İngilis dili dərslik komplekti Müəlliflər: Fəridə Hüseynova Nailə Bağırova Bakı: Təhsil, 2013. Dərslik komplekti ilə bağlı TQDK-ya daxil olmuş