Cynnwys. Gweithgareddau Cyfnod Allweddol 1 / Cyfnod Sylfaen

Transcription

1

2 Cynnwys au Cyfnod Allweddol 1 / Cyfnod Sylfaen A1: Collage tudalen 3 A2: Symudyn tudalen 3 A3: Drysfa tudalen 4 A4: Cebab Banana tudalen 4 A5: Karaoke 1 tudalen 5 A6: Dilyniant Lluniau tudalen 5 au Cyfnod Allweddol 2 B1: Smwddis tudalen 6 B2: Posteri Smwddis tudalen 6 B3: Pobwch Deisen tudalen 7 B4: Taflen Siop tudalen 7 B5: Taith Lluniau tudalen 8 B6: Banana Hollt tudalen 8 B7: Map tudalen 9 B8: Karaoke 2 tudalen 9 Logos a Bananas tudalen 10 Drysfa tudalen 11 Cân Karaoke 1+2 tudalen 12 Lluniau tudalen 13 Cardiau Bananas Hollt tudalen 14 Map tudalen 15 Cydnabyddiaethau Mae r defnydd ar dudalennau 5, 8, 9,13 ac15 wedi eu hatgynhyrchu o resources/go_bananas/ gyda chaniatâd Oxfam GB, Oxfam House, John Smith Drive, Cowley, Rhydychen OX4 2JY, UK Dyw Oxfam GB ddim o reidrwydd yn cefnogi unrhyw destun neu weithgareddau sy n mynd gyda r defnyddiau. Hoffai Masnach Deg Cymru ddiolch i r nifer o sefydliadau sydd wedi cyfrannu at gynhyrchu r Llyfryn hwn. Cofiwch, defnyddir MasnachDeg (un gair) wrth ddisgrifio cynnyrch neu r logo, fel yr ardystiwyd gan Sefydliad MasnachDeg. Mae Masnach Deg yn cyfeirio at bopeth arall (h.y. y cysyniad o fasnachu n deg). Ysgrifennwyd gan Sue Richards, Diane Isenberg a Danielle Johnson Cynllun gan Ash White Interactive / Squidge Media / Gyda Diolch i bawb o Oxfam, CAFOD, Llywodraeth y Cynulliad a Chanolfan Addysg Amgylchedd a Datblygu Powys Tudalen 2

3 Cyfnod Allweddol 1 A1: Collage Cyfnod Allweddol 1 Art, PSE Gwnewch collage banana gyda r logo Masnach Deg (gweler templed) Trafodwch sut gall prynu bananas gyda r logo yna helpu pobl mewn gwledydd sy n datblygu Banana Masnach Deg gyda thempled logo (cynwysedig) Defnyddiau collage mewn glas, du, gwyrdd a melyn Glud tudalen 10 Galluogi disgyblion i adnabod y logo Masnach Deg Cyflwyno cysyniad Masnach Deg a r buddiannau ddaw yn ei sgil A2: Symudyn Cyfnod Allweddol 1 Art, PSE, Maths Rhowch nifer o fananas i r disgyblion er mwyn iddyn nhw u lliwio Rhowch logo Masnach Deg ar bob banana Torrwch allan y bananas Hongiwch y rhain ar gortyn Trafodwch yr amrywiaeth o eitemau y gallan nhw u prynu gyda label Masnach Deg allan nhw feddwl am nwyddau eraill sydd â r logo Masnach Deg? Trafodwch pam fod Masnach Deg yn bwysig Unai defnyddiwch y templed banana (a ddarperir) neu gallai r disgyblion dynnu llun eu bananas eu hunain Copïau o logo Masnach Deg Creonau/ pinnau ffelt melyn Glud Cortyn a nodwydd neu gwnewch dyllau yn y bananas i ddirwyn y cortyn drwyddyn nhw Siswrn Cambrenni cotiau weiren/ hoelbrennau/ffyn ac ati tudalen 10 Datblygu sgiliau cyfri Datblygu sgiliau echddygol manwl Adnabod logo Masnach Deg ar nwyddau Sylweddoli wrth brynu bananas Masnach Deg eu bod yn helpu i wneud y byd yn le tecach a u bod yn helpu ffermwyr mewn rhannau eraill o r byd. Tudalen 3

4 A3: Drysfa Cyfnod Allweddol 1 Maths, English, Geography Dilynwch y ddrysfa i gael y bananas i r ysgol Trafodwch y rhesymau dros brynu nwyddau Masnach Deg Ystyriwch y ffyrdd y gallai disgyblion ddefnyddio bananas yn yr ysgol e.e. yn y siop fwyd, coginio ac ati Dilyn y ddrysfa i gael y bananas i r ysgol Adnabod logo Masnach Deg ar nwyddau Ystyried sut y gall prynu eitemau Masnach Deg helpu pobl mewn gwledydd eraill Copïau o Fairtrade Maze (a gynhwysir) Creonau ac ati Logo Masnach Deg tudalen 11 A4: Cebab Banana Cyfnod Allweddol 1 Maths, D&T Torrwch fananas i ddarnau mawr a thafelli bychain, a rhowch nhw ar ffon i wneud cebab - meddyliwch am batrymau sy n ailadrodd. I ychwanegu siocled fe allech chi: Doddi Siocled Masnach Deg a i arllwys drostyn nhw Rholio r cebab gorffenedig mewn siocled yfed Masnach Deg er mwyn gorchuddio ymylon pob sleisen o fanana Defnyddiwch ffynnon siocled (Siocled coginio Masnach Deg ar gael o r Coop) Trafodwch am fuddiannau Masnach Deg gyda chynhyrchwyr bananas Datblygu sgiliau mathemategol cyfrif a dilyn patrwm ac ati Cynllunio a gwneud cynnyrch ar gyfer pwrpas penodol Galluogi disgyblion i adnabod logo Masnach Deg CyflwynocysyniadMasnachDega r buddiannau ddaw yn ei sgil Datblygu sgiliau cydweithredol Ffyn cebab Bananas Masnach Deg Siocled Masnach Deg Cyllyll diogel i blant eu defnyddio Byrddau torri/ platiau Argyferopsiwna)bowlen,sosban,dŵr, llwy bren, popty Ar gyfer opsiwn b) siocled yfed Masnach Deg Ar gyfer opsiwn c) ffynnon Siocled a siocled coginio Masnach Deg * Dylid nodi, i gyd-fynd â syniadau Ysgolion Iach, rydyn ni n argymell defnyddio siocled mewn coginio neu ar gyfer digwyddiadau codi arian yn unig, yn hytrach na i ddefnyddio n rheolaidd. Tudalen 4

5 A5: Karaoke 1 Cyfnod Allweddol 1 Music, PSE, English Perfformio Cân Masnach Deg Trafod yr hyn mae r gân yn ei olygu Dysgu cynifer o benillion ag sy n addas Canu pennill yn ymwneud â bananas Defnyddiwch offerynnau (mae offerynnau Masnach Deg ar gael neu defnyddiwch y rhai sydd gennych yn yr ysgol) Gellir ei chanu fel tôn gron Cyflwyno rcysyniadofasnachdega r buddiannau ddaw yn ei sgil Datblygu sgiliau cydweithredol Perfformio Cân Masnach Deg (offerynnau n ddewisol) Datblygu sgiliau cerddoriaeth, iaith a gwrando Copïau o Gân Masnach Deg (a gynhwysir) Offerynnau taro heb eu tiwnio tudalen 12 A6: Dilyniant Lluniau Cyfnod Allweddol 1 Maths, English, PSE Rhowch luniau i r disgyblion er mwyn iddyn nhw drafod yr hyn maen nhw n ei weld Rhowch y lluniau mewn trefn neu gwnewch stribed comig gyda r lluniau Deall sut mae bananas yn tyfu a sut maen nhw n cyrraedd Cymru Adnabod Logo Masnach Deg Lluniau a gynhwysir gweler tudalen 13 Lluniau o resources/gobananas tudalen 13 Tudalen 5

6 Cyfnod Allweddol 2 B1: Smwddis Cyfnod Allweddol 2 D&T, PSE Gwneud smwddis Masnach Deg Torri r ffrwythau n ddarnau Eu rhoi mewn hylifydd Hylifwch gyda llaeth / iogwrt Gweinwch Gallech ychwanegu llond llwy o hufen ia (mae hufen ia Masnach Deg ar gael mewn rhai ardaloedd) a i yfed trwy welltyn Edrychwch ar boster o nwyddau Masnach Deg. Trafodwch y math o smwddis y gallech eu gwneud Trafodwch y buddiannau i ffermwyr mewn gwledydd sy n cynhyrchu nwyddau Masnach Deg Trafodwch sut, fel ysgol, y gallan nhw wneud gwahaniaeth i fywydau pobl eraill Gallech hefyd ddefnyddio r logos Masnach Deg a gynhwysir a u gludo ar bob cwpan Gwneud smwddis yn defnyddio bananas Masnach Deg Deall sut mae eu gweithredoedd yn effeithio ar fywydau pobl mewn gwledydd eraill Deall eu bod, trwy brynu nwyddau Masnach Deg, yn helpu pobl mewn gwledydd deheuol Cydnabod bod gan bawb yr hawl i ofynion sylfaenol GWEINI 1: 1 banana Masnach Deg 200 ml llaeth 100 ml iogwrt 1 llwy de o siwgr Masnach Deg (dewisol) Gwneuthurwr smwddis neu hylifydd Cwpanau bach tudalen 10 B2: Posteri Smwddis Cyfnod Allweddol 2 English, PSE, ITC Trafod sur mae cynhyrchwyr bananas ar eu hennill os ydyn ni n prynu bananas Masnach Deg Cynllunio poster i hysbysebu smwddis Masnach Deg i w rhoi i ddosbarthiadau eraill / eu gwerthu mewn siop fwyd / eu gwerthu i rieni Cyflwyno r cysyniad o Fasnach Deg a r buddiannau a ddaw yn ei sgil Deall cysyniadau o degwch ac annhegwch Perswadio pobl i brynu nwyddau Masnach Deg Deall eu bod, trwy brynu nwyddau Masnach Deg, yn helpu pobl mewn gwledydd deheuol Papur Pensiliau Creonau Copi o logo Masnach Deg er mwyn i r plant ei weld Rhaglen gynllunio gyfrifiadurol e.e. paint colormagic Tudalen 6

7 B3: Pobwch Deisen Cyfnod Allweddol 2 D&T, Maths. PSE Pobi Teisen Bananas Masnach Deg Pwyso r blawd, menyn a r siwgr Rhoi r cynhwysion mewn bowlen a u cymysgu gyda i gilydd Curo r wyau Ychwanegu hyn at y cynhwysion eraill Eu cymysgu n dda Stwnsio r bananas Powdwr codi, bananas (sinamon) a digon o laeth i greu ansawdd diferu trwchus Irwch dun Arllwyswch y cymysgedd i mewn i r tun Coginiwch ar 350º/180º, marc nwy 4 am tuag awr Oerwch, Rhannwch a Mwynhewch Meddyliwch pa mor hawdd yw cynnwys Masnach Deg i fywyd bob dydd yma a sut y gall helpu ffermwyr mewn gwledydd eraill. Gwnewch restr o r ffyrdd y gallai nwyddau Masnach Deg gael eu defnyddio yn yr ysgol ac yn y cartref e.e. siopau ffrwythau, peli chwaraeon yn Ymarfer Corff ac ati. Defnyddio nwyddau Masnach Deg i bobi cacen i w rhannu Datblygu sgiliau coginio Dysgu sut y gall prynu cynhwysion Masnach Deg wneud gwahaniaeth i fywydau cynhyrchwyr yn y byd sy n datblygu Cydnabod bod gan bawb yr hawl i ofynion sylfaenol 2 wy maes Cymreig 125 gram Siwgr Masnach Deg 125 gram menyn Cymreig 150gramblawdcodicyflawn 3 banana Masnach Deg 125 ml llaeth 2 lwy de powdwr codi 1 llwy de sinamon (dewisol) B4: Taflen Siop Cyfnod Allweddol 2 English, PSE, ICT au Edrychwchargyfuniadowahanoldaflenni. GallwcharchebutaflenniMasnachDegam ddim oddi yma: neu Trafodwch y defnydd o iaith i berswadio pobl Trafodwchywybodaethbwysicafi wgyfleu i berchnogion siopau Ysgrifennwchdaflenargyfersiopyneich ardal leol eich hun Perswadio pobl yn yr ardal leol i brynu nwyddau Masnach Deg lle bo hynny n bosibl. Deall sut mae eu gweithrediadau n effeithio ar fywydau pobl mewn gwledydd eraill. Deall eu bod, trwy brynu nwyddau Masnach Deg, yn helpu pobl mewn gwledydd deheuol Cydnabod bod gan bawb yr hawl i ofynion sylfaenol. Copïauodaflenni Pen a phapur Cyfrifiadur Tudalen 7

8 B5: Taith Lluniau Cyfnod Allweddol 2 English, Geography, PSE Egluro bod y lluniau n dilyn taith banana o i phlannu yn St Vincent i gael ei gwerthu mewn archfarchnad yn y Deyrnas Unedig. Rhannwch y dosbarth i barau. Rhowch un llun i bob pâr a gofynnwch iddyn nhw benderfynu beth sy n digwydd ynddo. Gofynnwch iddyn nhw dynnu llun yr hyn maen nhw n feddwl allai fod wedi digwydd i r Banana syn y cam yn y darlun a r hyn allai ddigwydd wedyn. Pan fyddan nhw wedi gorffen, fe allan nhw arddangoseulluniaufel llinellamser gyda rllun gwreiddiol. Lluniau o r oriel lluniau (ar dudalen 13) Dalennau mawr o bapur plaen Blutak Pinnau ffelt Lluniau n wreiddiol o: uk/education/resources/go_bananas) Cyflwyno rplanti rsyniadoddilynianto ddigwyddiadau. Mae r gweithgaredd hwn tanlinellu tybiaethau, agweddau a lefelau cyfredol o wybodaeth y plant gan gynnig sail ar gyfer gwaith cynllunio r athrawon. Deall sut mae eu gweithrediadau n effeithio ar fywydau pobl mewn gwledydd eraill. Deall eu bod, trwy brynu nwyddau Masnach Deg, yn helpu pobl mewn gwledydd deheuol Ysgrifennu i fynd gyda r lluniau ar tudalen 13 A. Bananas yn cael eu harchwilio a u didoli yn y warws. B. Bananas Masnach Deg yn y siopau, yn barod i w bwyta! C. Bananas ar y llong. Maen nhw n cael eu cario mewn oergelloedd mawr. D. Bananas Masnach Deg yn tyfu, wedi u lapio mewn plastig i w diogelu. E. Bananas Masnach Deg yn cael eu golchi, eu labelu a u rhoi mewn bocsys. F. Llaw o fananas. Yn cael eu casglu tra n dal yn wyrdd. tudalen 13 B6: Banana Hollt Cyfnod Allweddol 2 English, PSE Tudalen 8 au Dilyn siwrnai banana o r tyfwr bananas i r bowlen ffrwythau, defnyddiwch yr adnodd banana hollt (tudalen 14) i ddangos y gadwyn fananas i r plant Gofynnwch am 5 gwirfoddolwr i sefyll oflaenydosbarth.gofynnwchibob gwirfoddolwr i ddal arwydd i fyny n dweud pa rôl sydd ganddyn nhw yn y gadwyn fananas Gofynnwch i r disgyblion dyfalu faint mae pobpersonargydy gadwynfananas ynei gael o werthiant banana Edrychwch ar yr atebion gwir o u cymharu â r hyn mae r plant yn ei feddwl fyddai n deg Trafodwch pam mai fel hyn mae pethau Amcan Cyflwyno rgadwynfananas(bethsy n digwydd i r banana cyn iddi gyrraedd y defnyddiwr) Trafodwchpamordegmae pwysy ncael beth o werthiant bananas Llun o fanana hollt wedi ei gynnwys (CAFOD) Atebion ar gyfer y gêm fananas: Gweithiwr bananas 1c; Perchennog planhigfa 5c; Cludwr 4c; Siop neu archfarchnad 13c; Mewnforiwr ac aeddfedwr 7c; Cyfanswm 30c. tudalen 14

9 B7: Map Cyfnod Allweddol 2 Geography, ICT, PSE Gofynnwch i r plant i nodi r gwledydd yma ar y map amlinell (isod), trwy edrych amdanyn nhw mewn atlas. Dyma wledydd lle mae bananas yn tyfu: Gogledd Awstralia Costa Rica Kenya Honduras Nicaragua Ynysoedd y Gwynt Kenya Tanzania Ynysoedd y Philipinas Gwlad Thai India Rhoi ymarfer mewn darllen a defnyddio mapiau o r byd. Helpu plant i ddeall bod cnydau n tyfu orau mewn gwahanol ardaloedd o r byd Rhestr o r gwledydd sy n tyfu bananas Masnach Deg Map o r byd Atlas tudalen 15 Ydy rplantynsylwiarunrhywbethynglŷn â lle mae r gwledydd yma wedi eu lleoli? Pa eglurhad allan nhw i roi am hyn? Eglurwch i r plant bod bananas yn tyfu mewn hinsawdd boeth Trafodwch sut mae prynu nwyddau Masnach Deg yn helpu cynhyrchwyr a u teuluoedd i gael gwell bywyd. B8: Karaoke 2 Cyfnod Allweddol 2 Music, PSE, English Perfformio cân Trafod yr hyn mae r gân yn sôn amdano Ysgrifennu penillion newydd sy n gysylltiedig â bananas Deall sut mae eu gweithrediadau n effeithio ar fywydau pobl mewn gwledydd eraill. Deall eu bod, trwy brynu nwyddau Masnach Deg, yn helpu pobl mewn gwledydd deheuol Cydnabod bod gan bawb yr hawl i ofynion sylfaenol. Ysgrifennu penillion newydd i gân Masnach Deg Cân wedi ei chynnwys: gân Masnach Deg tudalen 12 Tudalen 9

10 A1, A2+B1: Bananas a logos Lliwiwch fi i mewn defnyddiwch fi mewn collage Tudalen 10

11 au A3: Drysfa Helpwch gael y bananas Masnach Deg i r ysgol Tudalen 11

12 A5+B8: Karaoke CÂN MASNACH DEG (I w chanu ar dôn Frere Jacques) Addas ar gyfer Cyfnod Allweddol 1 a 2 Lloyd dyn bananas, Lloyd dyn bananas, Masnach Deg, Masnach Deg, Nawr gall fforddio swper, Nawr gall fforddio swper, Bwyd i w geg, Masnach Deg. Grace sy n tyfu coco, Grace sy n tyfu coco, Masnach Deg, Masnach Deg, Nawr gall fynd i r ysgol, Nawr gall fynd i r ysgol, Cyfri i ddeg, Masnach Deg. Bill sy n tyfu mangos, Bill sy n tyfu mangos, Masnach Deg, Masnach Deg, Nawr gall godi bwthyn, Nawr gall godi bwthyn, Tyddyn teg, Masnach Deg. Te gan Shompa, Te gan Shompa, Masnach Deg, Masnach Deg, Nawr gall brynu dillad, Nawr gall brynu dillad, Chwarae teg, Masnach Deg. Carlos a i orenau, Carlos a i orenau, Masnach Deg, Masnach Deg, Nawr gall drwsio i dractor, Nawr gall drwsio i dractor, Chwarae teg, Masnach Deg. Translation by Geraint Lovgreen Ysgrifennwyd gan Geraint Lovgreen Tudalen 12

13 A5+B8: Lluniau A B C D F E Tudalen 13

14 B6: Banana Hollt Gweithiwr Banana Perchennog Planhigfa Cludydd Siopau ac Archfarchnadoedd Mewnforiwr ac Aeddfedwr Tudalen 14

15 Tudalen 15 Dyma r gwledydd lle mae bananas yn tyfu Gogledd Awstralia Costa Rica Kenya Honduras Nicaragua Ynysoedd y Gwynt Kenya Tanzania Ynysoedd y Philipinas Gwlad Thai India Dewch o hyd i r gwledydd canlynol: B7: Map W S N E

16 Tudalen 16 Sefydliadau Cefnogol