نگرشهاي جغرافياي سياسي چكيده رودخانههاي

Transcription

1 فصلنامه علمي-پژوهشي نو در جغرافياي انساني نگرشهاي 1395 سال هشتم شماره چهارم پاييز ژي وپليتيكي كردستان عراق بررسي و تحليل موقعيت عبدالرضا فرجيراد آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات تهران ايران دانشيار جغرافياي سياسي دانشگاه 1 ريباز قربانينژاد استاديار جغرافياي سسياسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات تهران ايران تاريخ پذيرش مقاله: 1395/06/27 تاريخ دريافت مقاله: 1395/04/09 چكيده جغرافيايي جهان به لحاظ قدرت تا ثيرگذاري بر ساير مناطق و نيز ميزان اهميتي كه در سياست گذاريهاي قدرت مناطق مختلف هاي جهاني دارند از جايگاه يكساني برخوردار نيستند. هر كدام از مناطق مختلف جغرافيايي بر اساس موقعيت نسبي و مطلق خود و ساير ويژگيهاي ساختاري و كاركردي خويش وزن ژي وپليتيكي مخصوصي را دارا ميباشد. منطقه كردنشين خاورميانه با وسعتي شدن در محل تقاطع چهار حوزه تمدني در حدود كيلومتر مربع در قلب منطقه بحراني خاورميانه جاي گرفته است. واقع جنوب غرب تمدن آريايي - اايراني در شرق و تمدن در جنوب و متفاوت تمدن ترك - آلتايي در شمال تمدن عربي- سامي بخش از باعث پيچيدگي مساي ل اين شدن در بين چهار كشور منطقه بيش از پيش در شمال شرق و نيز تقسيم اسلاو - ارمني به لحاظ دارا بودن ذخاير فراوان انرژي واقع شده است بين كردستان عراق كه در شمال اين كشور شده است. در اين خاورميانه از اهميت فوقالعادهاي و توريستي آن موقعيت معبري به آن در كنار جاري قابل توجه و مساي ل هيدروپليتيك مربوط رودخانههاي اين كشور برخوردار است. غير متمركز بودن نظام سياسي عراق و اعطاي اختيارات اجرايي و جغرافياي سياسي در ساختار جغرافيايي تشكيلدهنده ژي وپليتيكي مناطق پيش بر اهميت قانونگذاري به مناطق و استانهاي اين كشور در قانون اساسي آن بيش از روش كتابخانهاي و استفاده از مقاله سعي شده است تا با رويكردي توصيفي- تحليلي و با بهرهگيري از است. در اين عراق افزوده تبيين گردد. نتايج حاصل از شمال اين كشور بررسي و جايگاه و اهميت ژي وپليتيكي منطقه كردنشين عراق در مرتبط اسناد و متون اين تحقيق نشان داد كه اين منطقه به خاطر داشتن موقعيت برتر ژي واكونوميكي و هيدروپليتيكي در كنار جاذبههاي توريستي و موقعيت گذرگاهي در چارچوب كشور عراق از جايگاه قابل توجهي برخوردار ميباشد. ژي وپليتيكي واژگان كليدي: كردستان خاورميانه عراق ژي وپليتيك هيدروپليتيك وزن نژاد (نويسنده ممسي ول) rebazghorbani@gmail.com 1- ريباز قرباني

2 ت 9 ی ع م ج د ص ر د ز ی ی ا پ م ر ا ه چ ه ر ا م ش م ت ش ه ل ا س ی ن ا س ن ا ی ا ی ف ا ر غ ج ر د و ن ی ا ه رش گ ن ی ش ه و ژ پ - ي م ل ع ه م ا ن ل ص ف 2 ه م د ق م ه د ن ن ک س ک ع ن م ه ک ت س ا ر ا د ر و خ ر ب ی ص ا خ ی د ر ک ر ا ک و ی ر ا ت خ ا س ی ا ه ی گ ژ ی و ز ا ی ی ا ی ف ا ر غ ج ی ا ض ف و ن ا ک م ر ه ن ی ر ت ی ل ص ا ن ا و ن ع ه ب ز ی ن ا ه ر و ش ک. د ش ا ب ی م ن آ ی ا ه ت ی د و د ح م و ا ه ت ص ر ف ا ه ش ز ر ا ر د ی ی ی ا ض ف یییی- سییی ا ی س ی ا ه د ح ا و ی ف ل ت خ م ی ا ه ا ن گ ن ت و ا ه ت ص ر ف ر م ا ن ی م ه و د ن ر ا د ر و خ ر ب ی ع و ن ت م و ت و ا ف ت م ی د ر ک ر ا ک و ی ر ا ت خ ا س ی ا ه ی گ ژ ی و ز ا ن ا ه ج ی د ا ص ت ق ا ه ع س و ت ت و ا ف ت م د ا ع ب ا ر ی ظ ن ی گ ن ه ر ف ی ا ه ی گ ژ ی و. ت س ا ه د ا د ر ا ر ق ا ه ن آ ی و ر ش ی پ ا ر ی ع ا م ت ج ا ی ژ و ل و ن ک ت ض ر ع و طول ( مطلق موقعیت ر ا ن ک ر د... و ی ف ا ر گ و ی ز ی ف ا ه ک ا خ ا و ه و ب آ ر ی ظ ن ی ع ی ب ط ت ا ص خ ش م... و ت ی ع م ج ه ن ی م ز ت س ا ر ا د ر و خ ر ب ن آ ز ا ی ی ا ی ف ا ر غ ج ی ا ض ف و ر و ش ک ر ه ه ک ) ط ا ب ت ر ا و ه ل ص ا ف ت ه ج ( ی ب س ن ت ی ع ق و م و ) ی ی ا ی ف ا ر غ ج. ت س ا ه د و م ن م ه ا ر ف ی ی ا ی ف ا ر غ ج ق ط ا ن م و ا ه ر و ش ک ی ا ه ت ی د و د ح م و ا ه ت ص ر ف ر د ی ر ب ا ر ب ا ن و ف ال ت خ ا ش ی ا د ی پ ی ا ر ب ا ر ق ا ر ع ر و ش ک ن ت ش ا د ا ب ب ر غ ر د ) )) ت) ع س و ع ب ر م ر ت م و ل ی ک ه ر ا ق ه ق ط ن م ر د و ا ی س آ ن ر ق ر د ه ک ت س ا ی ی ا ه ر و ش ک ه ل م ج ز ا ر و ش ک ن ی ا. ت س ا ه ت ف ر گ ر ا ر ق س ر ا ف ج ی ل خ ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ه ز و ح ه ی ش ا ح ر د ه ن ا ی م ر و ا خ ی ن غ ی ن د م ت ه ق ب ا س ن ت ش ا د م غ ر ی ل ع و ه د ش د ا ج ی ا ی ن ا م ث ع ی ر و ط ا ر پ م ا ی ش ا پ و ر ف ز ا و م ت س ی ب و ز ا ت م م ن ا ک م ن ا و ن ع ه ب ت ل و د ک ی ن ا و ن ع ه ب ی م و ق ی خ ی ر ا ت ه ن ی ش ی پ د ق ا ف ی ن ا د ل ک و ی ر و ش آ ی ل ب ا ب ی ر م و س ی ا ه ن د م ت ش ی ا د ی پ ن ی ز ا غ آ ت ل م د ش ا ب ی ی م ا ه د ر ک ر ا ن ک ر د ه ع ی ش و ی ن س ب ا ر ع ا ز ا ا ه ی س ی ل گ ن ا ی ع و ن ص م ال م ا ک ه ت خ ا س د ی د ج ق ا ر ع ع ق ا و ر د. ت س ا ل ق ت س م ک ر ت ش م و ن ا س ک ی ی س ا ی س ن ا م ر آ د ق ا ف ر و ش ک ن آ س ی س أ ت ز ا غ آ ز ا و ه ت ش ا د م ه ا ب ی ک ر ت ش م صفت کمتر ه ک. د ن د و ب ن ی د ب ت ا ئ ا ض ت ق ا ه ک ت س ا ه گ ن ه ر ف و ب ه ا ذ م ا ه ت ی م و ق ز ا ی ع و ن ت م و گ ن ر ا گ ن ر ک ی ی ا ز و م د ح ا و ق ا ر ع ی ع ا م ت ج ا ت ف ا ب ب ی ت ر ت. ت س ا ه د ر ک ل ی م ح ت ر و ش ک ن ی ا ی ج ر ا خ ت س ا ی س و ی ل خ ا د ط ی ح م ر د ی س ا ی س ر ا ت ف ر ر ب ا ر د و خ 1 د و د ح ر د ه ک ر و ش ک ن ی ا ی م و ق گ ر ز ب ه و ر گ ن ی م و د ن ا و ن ع ه ب ق ا ر ع ی ا ه د ر ک ق ا ر ع ی ق ر ش ل ا م ش و ل ا م ش ر د. ) Mertaymer, :2009 )102 د ن ر ی گ ی ی ی م ر ب ر د ا ر نن ن آ و ک و ه د ل ی ب ر ا ه ی ن ا م ی ل س ن ا ت س ا ر ا ر د ال ا ت د ت د م ع و ا ر ا ه د ر ک ن ا و ت ی م ت خ س ر ا ی س ب. د ن ت س ه ن ک ا س ن ی د ل ا ح ال ص و ه ل ا ی د ا و ن ی ن ی ا ه ان ت س ا ز ا ی ی ا ه ش خ ب و ک و ک ر ک ی ز ک ر م ت ل و د ی م ا ظ ن د ر و خ ر ب ت ف ه ل ق ا د ح ا ع د م ن ی ا د ه ا ش. د ر و آ ب ا س ح ه ب ق ا ر ع ه ع م ا ج ا ه د ر ک با عراق گ ن ج ل ا ححححح ح حح ح ر د ه ت س و ی پ ا ی ا ه د ر ک ه ت ش ذ گ ق ا ر ع ل ال ق ت س ا ز ا ه ک ی ا ه ه د ت ش ه ی ط. د ش ا ب ی م ی د ال ی م م ت س ی ب ز ا ی ئ ز ج ن ر ق ر د ت ل و د ا ب ن ی ر ت م م ک ا ر ت م ن ا و ن ع ه ب ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک. ) Ahmadi, :2004 )68 د ن ا ه د و ب ی ر ا ت خ م د و خ ی ا ر ب ه ر ک ا ذ م ل و غ ش م ا ی و ی ز ک ر م ق ط ا ن م ر د ا ر ق ا ر ع ت ع س و د ص ر د 0 2 د و د ح ر د ی ت ی ع م ج ظ ا ح ل ه ب ر و ش ک ن ی ا ش خ ب ن ی ا ی ق ر ش ل ا م ش و ی ل ا م ش د ش ا ب ی م ی ب آ ر پ ی ا ه ه ن ا خ د و ر ی ا ر ا د ی ن ا ت س ه و ک ی ا و ه و ب آ ر ط ا خ ه ب ه ق ط ن م ن ی ا. ت س ا ه ت ف ر گ ر ب ر د ر و ش ک ر ث ک ا ه ک ز ا گ و ت ف ن ر ی ا خ ذ م ظ ع ا ت م س ق ه و ال ع ه ب. د ن ت س ه ن ا ی ر ج ر د ق ا ر ع ب و ن ج و ز ک ر م ن ی ش ن ب ر ع ق ط ا ن م ت م س ه ب ا ه ن آ ی ه ا گ ر ذ گ ت ی ع ق و م ه ب ط و ب ر م ل م ا و ع ر ا ن ک ر د ل م ا ع و د ن ی ا. ت س ا ه د ش ع ق ا و ن آ ی ل ا م ش ن ی ش ن د ر ک ی ح ا و ن ر د ق ا ر ع و ه ت ش گ ق ا ر ع ی ب و ن ج و ی ز ک ر م ق ط ا ن م ر ی ا س ا ب س ا ی ق ر د ن آ ی ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ن ز و ن ت ف ر ال ا ب ث ع ا ب ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک ی ت س ی ر و ت. ت س ا

3 3... ی ک ي ت ي ل پ و ئ ژ ت ي ع ق و م ل ي ل ح ت و ی س ر ر ب 1 ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ی ا ه هه ه ه د ی ط ر د ن ا ر گ ر ا م ع ت س ا ت ب ا ق ر ه ر و د ر د ت ر د ق ش ن ا د ز ا ی ل ک ش ن ا و ن ع ه ب ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ی دا ل ی م ا ت ی ن ا ه ج ی ا ه گ ن ج ا ه ن آ ز ا ه ن و م ن و د ه ک ی د د ع ت م ی ا ه د ر ب ن ر د ب ی ق ر ی ا ه ی ر و ط ا ر پ م ا م ا گ ن ه ن آ ر د ه ک د م آ د ی د پ د ن د و ب ب ت ر م د ا ج ی ا د ن د و ب ن ا ه ج ی س ا ی س ی ا ه ه ش ق ن ی ا ه ز ر م ه ک ا ر ت ر د ق ی ا ه ه د و د ح م ا ما ئ ا د ا ت د ن د ی گ ن ج ی م و ه د و ب ر ی گ ر د ی دا ل ی م ل ا س ر د ا د ت ب ا ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ه ژ ا و. ) Etotail & et.al., :2000 )51 د ن ی ا م ن ح ی ح ص ت و ر ی ی غ ت س پ س ف ل و د و ر م ا ن ه ب ی د ئ و س ی س ا ی س م و ل ع د ن م ش ن ا د 2 د ش ع ض و ن ل ی ک ن ی ا. ) Atkinson & Dodds, 2000:1( ( ت ی ع ق و م ر ی ظ ن ی ی ا ی ف ا ر غ ج ل م ا و ع ر ی ث أ ت ی ت ر ا ب ع ه ب. ت س ا ی ی ا ی ف ا ر غ ج ظ ا ح ل ز ا ت ا ع ز ا ن م و ا ه ر و ش ک ن ی ب ط ب ا و ر م ل ع و ه ل یییی ییی س و ه ب ه ع ل ا ط م و ه ل ص ا ف. ) Barden&Shelley,2000:5( د د ه د ی م ل ی ک ش ت ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ع و ض و م ا ر ل ل م ل ا ن ی ب ط ب ا و ر ر ب ی ن ا س ن ا و ی ع ی ب ط ع ب ا ن م ع ی ز و ت ی ی ا ض ف ی ا ه و گ ل ا ل ب ا ق ت م ر ی ث أ ت و ت س ا ی س ا ب ی ی ا ی ف ا ر غ ج ی ا ض ف ط ب ا و ر ی د ر ب ر ا ک ه ع ل ا ط م ا ر ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ن ه و ک ی ب ل ئ ا س ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ال و ص ا. ) Cohen,1994:17( د ن ک ی م ف ی ر ع ت ی س ا ی س ت ال م ا ع ت و ت ا س س ؤ م ه ش ی د ن ا ا ب ا ه ر ا ت خ ا س و ل ا ک ش ا استراتژیک موقعیت ت ی ع م ج ن ی م ز ر س ه ل م ج ز ا ی ی ا ی ف ا ر غ ج ی ا ه ر و ت ک ا ف چگونه که ت س ا ع و ض و م ن ی ا ی س ر ر ب ل ا ب ن د طبیعی منابع ه ر ی غ و ی اا ب ط اا ب ا و ر ر اا ب ا و ر ر ب ن اا ش ر سب ک ی ا ر ب لا ی ت س ا و ت ر د ر ث مؤ ن ا گر ی د ر ب ن ی ب م ت س ی س و ن ا ه ج ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ن ی د ا ی ن ب ی ا ه و ر ی ن ا ذ ل. ) Bellamy,2006:1( ت س ا ال ی ت اا س ا ح و ط س ر د ا ر ل للل ل ل م ل ا ه ب درون مختلف ط ب ا و ر م ل ع را ژئوپلیتیک ن ا و ت ی م ی ت ر ا ب ع ه ب. ) Bray,1998:473( د ی ش خ ب د ن ه ا و خ ل ک ش ی ل ل م ل ا ن ی ب و ی ا ه ق ط ن م ی ل م Hafezniya, ( د د و م ن د ا د م ل ق ر گ ی د ک ی ا ب ا ه ن آ ب ی ک ر ت ز ا ی ش ا ن ی ا ه ش ن ک و ت س ا ی س و ت ر د ق ا ی ف ا ر غ ج ر ت م ا ر ا پ ه س ل ب ا ق ت م. ) 2005: 37 ن ز و 3 ی ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ی ت ر ا ب ع ه ب. ر و ش ک ک ی ی ل م ت ر د ق ر د ر ث ؤ م ی ف ن م و ت ب ث م ل م ا و ع و ا ه و ر ی ن ل ق ث ز ا ت س ا ت ر ا ب ع ی ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ن ز و ی ا ه ی ی ر ا م ی ب ع و ی ش ی ج ر ا خ ی ا ه ی ه د ب ن و چ ی ل م ا و ع و ا ه و ر ی ن ی ل م ت ر د ق ل م ا و ع ی ر ب ج ع م ج ی ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ن ز و ر ا د ر ی گ ا و ی ی ا ی ف ا ر غ ج ق ط ا ن م و ا ه ن ا ک م. ) Frankel, :1996 )150 د و ش ی م ل م ا ش ا ر ه ر ی غ و ی ع ی ب ط ی ا ی ال ب ی د ا و س ی ب ی ر ا ک ی ب ر ق ف ت ح ت ی ی ا ی ف ا ر غ ج ه ق ط ن م ا ی ن ا ک م ک ی ش ز ر ا. د ن ت س ه ی ت و ا ف ت م ی ا ه ش ز ر ا ی ا ر ا د د و خ ت ا ص خ ش م و ت ی ع ق و م ه ب ه ت س ب د د ر گ ی م ر ی ی غ ت و ل و ح ت ر ا چ د ن ا م ز ر ت س ب ر د ن آ ی ن و م ا ر ی پ ط ی ا ر ش و د و خ ی ض ا ی ر و ی ب س ن ت ی ع ق و م ر ی ث أ ت ی ک ی ت ل پ و ئ ژ ش ز ر ا ن ی ن چ م ه. ت س ی ن ر ا د ر و خ ر ب ی ر ا د ی ا پ تأثیر تحت جغرافیایی منطقه ا ی مکان یک ز ا ا ذ ل و ت ا ب ث و ا ه یییییییییی ی ی یی ی ییی گی ژ ی و ی م ل ع ی گ ن ه ر ف ی ع ا م ت ج ا ی د ا ص ت ق ا ی س ا ی س ی خ ی ر ا ت ی ن ا س ن ا ی ع ی ب ط ی ا ه ی گ ژ ی و. د ش ا ب ی م ز ی ن ن آ ی ن و ر د ت ا ص خ ش م. د ن ک ی م س ک ع ن م ا ر ی ی ا ی ف ا ر غ ج ه ق ط ن م ا ی ن ا ک م ک ی ل ئ ا س م و ل ع ف ل ا ب و ه و ق ل ا ب ی ا ه د ا د ع ت س ا و ا ه ت ی ل ب ا ق ع و م ج م ر د ه ر ی غ و ا ر ا م ی ی ا ی ف ا ر غ ج ه ق ط ن م ا ی ن ا ک م ک ی ی ا ه ی گ ژ ی و و ت ی ع ق و م ه ع ل ا ط م ت ر د ق میزان بهتر ک ر د ر د ز ی ن و ه ق ط ن م ن آ از تابعی جغرافیایی ه ق ط ن م و ن ا ک م ک ی ت ر د ق ه ک ت ف گ ن ا و ت ی م ی ت ر ا ب ع ه ب. د ن ا س ر ی م ی ر ا ی ن آ ی ا ه ش ق ن و ا ه د ر ک ر ا ک ن آ ی ا ر ب ی ی ا ی ف ا ر غ ج ه ق ط ن م و ن ا ک م ی ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ن ز و ی ل ک ر و ط ه ب. ت س ا ن آ ت ا ص خ ش م و ت ی ع ق و م ی س ا س ا ل م ا ع و د 1 Geopolitics 2 Rudolf Kjellen 3 Geopolitical Weight

4 ز ی ی ا پ م ر ا ه چ ه ر ا م ش م ت ش ه ل ا س ی ن ا س ن ا ی ا ی ف ا ر غ ج ر د و ن ی ا ه رش گ ن ی ش ه و ژ پ - ي م ل ع ه م ا ن ل ص ف 4 ا ی ت ر ا ب ع ه ب و ه ت ش ا ذ گ ر ث ا ر ت ن ز و م ک ق ط ا ن م و ا ه ن ا ک م ی و ر ر ب د ن ا و ت ی م ه ک د ر و آ ی م ر ا ب ه ب ا ر ت ر د ق ز ا ی ص خ ش م ن ا ز ی م ی ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ن ز و ش ی ا ز ف ا ی ا ر ب و پ ا ک ت و ش ش و ک ل ا ح ر د ما ئ ا د ی ی ا ی ف ا ر غ ج ق ط ا ن م و ا ه ن ا ک م ن ی ا ر ب ا ن ب. د ن ک ت ر د ق ل ا م ع ا. ) Hafezniya, :1999 )5-8 د ن ی ا م ن ی م ت ب ا ق ر ر گ ی د ک ی ا ب و ه د و ب ر ت ش ی ب ت ر د ق ب س ک و ی ر و آ د ر گ ش و ر ه ع ل ا ط م د ر و م ع و ض و م ع و ن و ت ی ه ا م ه ب ه ج و ت ا ب و ت س ا ی ل ی ل ح ت ی ف ی ص و ت ق ی ق ح ت ن ی ا م ا ج ن ا ش و ر س ا س ا ن ی ا ر ب. ت س ا... و ت ن ر ت ن ی ا ا ه ه م ا ن ل ص ف و ت ال ج م ب ت ک ن و چ ی ع ب ا ن م ز ا ی ب ی ک ر ت و ی ا ه ن ا خ ب ا ت ک ل ک ش ه ب ت ا ع ال ط ا ر ی ز ه ی ض ر ف ی ب ا ی ز ر ا ه ب ی ف ی ک ل ی ل ح ت و ه ی ز ج ت ه و ی ش ه ب و ق ی ق ح ت ی ا ه ه ت ف ا ی ز ا ه د ا ف ت س ا ا ب ا ت ت س ا د د ص ر د ر ض ا ح ق ی ق ح ت : د ز ا د ر پ ب و م س ی ر و ت و ئ ژ ی ی ژ ر ن ا ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ب آ ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ر ی ظ ن ی ی ا ه ص خ ا ش ن د و ب ا ر ا د خاطر به ق ا ر ع ل ا م ش ن ی ش ن د ر ک ق ط ا ن م ر د ی ر ت ش ی ب ی ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ن ز و ز ئ ا ح و ت س ا ر ا د ر و خ ر ب ق ا ر ع ق ط ا ن م ر ی ا س ه ب ت ب س ن ی ا ه ژ ی و ه ا گ ی ا ج ز ا ی ه ا گ ر ذ گ ت ی ع ق و م. د ش ا ب ی م ق ا ر ع ی س ا ی س جغرافیای چارچوب ق ی ق ح ت ه ل أ س م ی س ا ن ش ط ی ح م ن ي ي ع ت ش ق ن ن ا ه ج ر د ا ه د ر ك ت س ي ز ن ا ك م و جغرافيايي موقعيت ه ك د ه د ي م ن ا ش ن ا ه د ر ك ل ا ح و ه ت ش ذ گ خ ي ر ا ت ل ي ل ح ت ز ا ه ك د و ش ي م ه ت ف گ ه ن ا ي م ر و ا خ ر د ي ع ف ت ر م ي ي ا ي ف ا ر غ ج ي ا ض ف ه ب ن ا ت س د ر ك. ت س ا ه ت ش ا د ن ا ن آ ت ش و ن ر س ن ي ي ع ت ر د ي ا ه د ن ن ك ب ر غ ل ا م ش و ب ر غ ز ا ي ي ا ه ش ش ش خ ب ع ف ت ر م ه ق ط ن م ن ي ا. د ه د ي م ل ي ك ش ت ا ر ا ه د ر ك ن ط و م و ه ا گ ت س ي ز ي ك ي ژ و ل و ك ا ر ظ ن ر ب ه ك د ر ي گ ي ي ي م ر ب ر د ا ر ز ا ق ف ق ب ر غ ز ي ن و ه ي ر و س و ق ا ر ع ق ر ش ل ا م ش و ل ا م ش ه ي ك ر ت ق ر ش ب و ن ج و ق ر ش م ن ا ر ي ا ی دا ل ی م 3 1 ن ر ق ز ا. ) Hafezniya, :2006 )9-10 د د ش ا ب يييي مييي ف ر ش م د و خ ف ا ر ط ا ع ا ف ت ر ا م ك ي ا ه ن ي م ز ر س و ا ه ت ال ف م د ر م ه ب ا ه ن ت ن ا ت س د ر ک ه ژ ا و. ت س ا ه د ش ف و ر ع م ن ا ت س د ر ک ه ب د ش ا ب می د ر ک م د ر م ت ی ر ث ک ا ت س ی ز ن ا ک م ه ک ی ا ه ق ط ن م ن ا ش ن ی ا ر ب ه ژ ا و ن ی ا. د ن ک ی م ه ر ا ش ا م ه د ر ک م د ر م ی ع ا م ت ج ا و ی س ا ی س ی ا ه ر ا ت خ ا س ه ب ه ک ل ب د ر ا د ن ت ل ال د ن ا ک م ن آ ن ک ا س ه ک ی ا هه ه ق ط ن م د و ر ییییی ییی ی م ر ا ک ه ب ت س ا ه د ش ع ق ا و ه ی ک ر ت و ه ی ر و س ق ا ر ع ن ا ر ی ا ی ا ه ر و ش ک ل خ ا د ر د ه ک ی ا ه ق ط ن م ن د ا د ر د ه د ش ه ت خ ا ن ش ه و ر گ ک ی ن ا و ن ع ه ب ا ه د ر ک. (Fieldhouse, :2002 مینامند) 33 د ر ک ا ر ن ا ش د و خ ش ن ا ن ک ا س ت ی ر ث ک ا. د ن ه د ییییی ی یی می ت ب س ن ا ه د ا م ه ب ا ر ن ا ش د و خ ا ه د ر ک ه ز و ر م ا. د ن ا ه ت ش ا د ت ن و ک س ن ی م ز ر س ن ی ا ر د ل ا س ر ا ز ه و د ز ا ش ی ب ل و ط ت م س ه ب ی ز ک ر م آسیای داز میلا ز ا ل ب ق ل ا س د و د ح ر د ه ک د ن و ر ی م ر ا م ش ه ب ی ی ا پ و ر ا و د ن ه ه و ر گ ک ی ا ه د ا م ی ن ک س س ر گ ا ز ه و ک ه ت ش ر ر د ه ک ت ف ر ی م ر ا ک ه ب ی ی ا ه ن آ ه ب ه ر ا ش ا ی ا ر ب ر ت ش ی ب د ر ک ه ژ ا و. د ن د ش ر ی ز ا ر س ن ا ر ی ا ت ال ف ب ا س ح ه ب ه ن ا ی م ر و ا خ خ ی ر ا ت ر د ع م ا و ج ن ی ر ت ی م ی د ق ز ا ی ک ی ا ه د ر ک ع ق ا و ر د. ) بودند( Usherwood,2005:55-54 ه د ی ز گ و ی گ ن ه ر ف ی د ا ص ت ق ا ظ ا ح ل ههههههه بهه که هستند ی م و ق اا ا ه د ر ک ی د ز ی ا ر و س ف و ر پ د ا ق ت ع ا ه ب.(Nisan, :2002 (33 د ن ی آ ی م و ا د ج ن ا ش ر و ا ج م ی م و ق ی ا ه ه و ر گ ز ا ا ر ا ه ن آ ه ک ی ر و ط د ن ت س ه د و خ ه ب ط و ب ر م ص ا خ ی گ د ن ز ب ا د آ ی ا ر ا د ی ع ا م ت ج ا. ) Izady,1992:73( د ر ا د ی م ه گ ن ل ق ت س م ر ظ ن ه ن ا ي م ر و ا خ ن ي ش ش ن د ر ك ق ط ا ن م ت ع س و د ر و م ر د ي ن و گ ا ن و گ ق ي ال س و ا ه ه ا گ د ي د ا ب ي ف ل ت خ م ن ا ر ظ ن ب ح ا ص و ن ا ق ق ح م ن ا ت س د ر ك ت ح ا س م ا ه ن آ ق ا ف ت ا ه ب ب ي ر ق ر ث ك ا ه ك ت س ا ن ي ا د س ر ي م ر ظ ن ه ب ل م أ ت ل ب ا ق ه ن ي م ز ن ي ا ر د ه چ ن آ ي ل و. د ن ا ه د ا د ا ر ن ا ت س د ر ك ي ي ا ي ف ا ر غ ج د و د ح ن ا ب ز د ر ك ن ا ق ق ح م ب ل ا غ. د ن ا ه د ر ك ر ك ذ ع ب ر م ر ت م و ل ي ك / 0 0 ا ت / 0 0 ن ي ب ا ر 5 7 ن ا ر ي ا ر د ع ب ر م ر ت م و ل ي ك ر ا ز ه ه ي ك ر ت ر د ع ب ر م ر ت م و ل ي ك ر ا ز ه ر ا د ق م ن ي ا ز ا ه ك. د ن ن ا د ي م ع ب ر م ر ت م و ل ي ك ر ا ز ه

5 5... ی ک ي ت ي ل پ و ئ ژ ت ي ع ق و م ل ي ل ح ت و ی س ر ر ب ف ر ا ع م ل ا ه ر ي ا د ر د. ) Lazrif, :2001 )6 تتتتت ستت ا ع ق ا و ه ي ر و س ر د ع ب ر م ر ت م و ل ي ك ر ا ز ه 5 1 و ق ا ر ع ر د ع ب ر م ر ت م و ل ي ك ر ا ز ه ه ي ك ر ت ن ا ت س د ر ك : ت س ا ه د م آ ن ي ن چ ه ن ا ي م ر و ا خ ن ي ش ن د ر ك ق ط ا ن م ت ع س و ه ب ط و ب ر م ث ح ب ر د م ال س ا ر ت م و ل ي ك ر ا ز ه 5 6 ق ا ر ع ن ا ت س د ر ك ع ب ر م ر ت م و ل ي ك ر ا ز ه ن ا ر ي ا ن ا ت س د ر ك ع ب ر م د و د ح ر د ي ز ي چ ا ه ن آ ع و م ج م ه ك. ع ب ر م ر ت م و ل ي ك ر ت م و ل ي ك ر ا ز ه و ع ب ر م ه ي ر و س ن ا ت س د ر ك )))))1986:342 )) ت)) س ا ع ب ر م ر ت م و ل ي ك ر ا ز ه ر ا ز ه 2 1 Bosworth, Donzel,.)Heinrichs& ق ی ق ح ت ی ا ه ه ت ف ا ی ن ا ت س د ر ک ی ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ی ا ه ش ز ر ا 1- ق ط ا ن م ه ب ت ب س ن ی ز ا ت م م ت ی ع ق و م ز ا ی ژ ر ن ا ک ی ت ی ل پ و ئ ژ و ب آ ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ظ ا ح ل ه ب ه ن ا ی م ر و ا خ ن ی ش ن د ر ک ه ق ط ن م ن ی م ز ر س ی ی ی ی ا ی ف ا ر غ ج ه ی ا م ر س ن ی ر ت ش ز ر ا ا ب و ن ی ر ت گ ر ز ب ه ک ت ف گ ن ا و ت ی م. ت س ا ر ا د ر و خ ر ب ن ا ت س د ر ک ی ب آ ی ا ه ه ض و ح و ا ه ه ن ا خ د و ر د ا د ع ت ت ه ج ز ا م ه و ی و ج ت ال و ز ن و ش ر ا ب ن ا ز ی م ت ه ج ز ا م ه د ش ا ب ی م ر ا و ج م ه ن آ ب آ ع ب ا ن م ن آ ر د ه ل أ س م ل ا ب ق در منطقه کشورهای گذاری سیاست ر د م ه م ل م ا ع ک ی ن ی ن چ م ه ب آ ع ب ا ن م. ه ی ا س م ه ی ا ه ن ی م ز ر س ا ب ت ا ع ا ف ت ر ا ود. ر ی م ر ا م ش ه ب ی ج ر ا خ و ی ل خ ا د د ا ع ب ا ر د ن ا ت س د ر ک ه س ی ا ق م ل ا م ش تتتتتتتت تت ت ت ت ه ج ر د ه ک ن ا ت س د ر ک مرکزی کوهستانی د و د ح ر د دارد امتداد ن ا ر ی ا ر د س ر گ ا ز ه و ک ه ت ش ر ا ت ه ی ک ر ت ر د ن ا و ه چ ا ی ر د ز ا ی ق ر ش ب و ن ج ی- ب ر غ ا ت ر د د ی د ش ی ی ا د ز ل گ ن ج و ا ه ه و ک ی ف ا ر گ و پ و ت ص ا خ ل ک ش ر ط ا خ ه ب. د ن ن ک ی م ت ف ا ی ر د ی و ج ت ال و ز ن ل ا س ر د ر ت م ی ل ی م ی ا ه ممم م م ت س ی س و د ب ا ی ی م ن ا ی ر ج ا ه ه ر د ت م س ه ب ن ا ت س د ر ک ر د ی و ج ت ال و ز ن ر ت ش ی ب ا ه ن آ ه ن م ا د ج ر ا خ ر د ی ت ح و ت ش د ن ی ی ا پ ی ا ه ن ی م ز ر د ا ر ی ز ر و ا ش ک ی ا ه ی د ن م ز ا ی ن ه ک د ن ن ک ی م ه ی ذ غ ت به ندرت ه ب ن ا ت س د ر ک ی ا ه ت ش د ر د ی ع ق ا و ش ر ا ب ن ا ز ی م. د ن ن ک ی م ز ا ا ج ن آ ر د ا ر ی ا ههه ه ه ن ا خ د و ر ق ط ا ن م ن ی م أ ت ن ی ش ن د ر ک Kreyenbroek,( د د س ر یییی مییی ل ا س ر د ر ت م ی ل ی م ت س ا ه د ش ع ق ا و ن ا ب ا ی ب ه ی ش ا ح ر د ه ک ه ی ر و س و ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک ز ا ی ی ا ه ش خ ب ز ج ه ب. ) 1992: ت س د ال ا ب ت م س ق ه ک ی ر و ط ه ب. د ن ر ا د ر ا ی ت خ ا ر د ا ر ی ن ا و ا ر ف ب آ ع ب ا ن م ه ن ا ی م ر و ا خ ن ی ش ن د ر ک. ت س ا ه د ش ع ق ا و جغرافیایی محدوده ن ی ا ر د س ر ا و ت ا ر ف ه ل ج د ی ن ع ی ه س ق ط ا ن م ه ی ق ب ه ق ط ن م م ه م ه ن ا خ د و ر ر ا د ق م ز ا ه د ی ش ک فلک سربه و د ن ل ب ی ا ه ن ا ت س ه و ک ن د و ب ا ر ا د ن ی ن چ م ه و ن آ ت ی ع ق و م ه ب ه ج و ت ا ب ن ا ت س د ر ک ن ی م ز ر س ن ی ا ن د ش ر ت ی ن غ ث ع ا ب ی و ج ت ال و ز ن ش ر ا ب ن ا ز ی م ن د و ب ال ا ب. ت س ا ر ا د ر و خ ر ب ر ا و ج م ه ق ط ا ن م ه ب ت ب س ن ی ن ا و ا ر ف ش ر ا ب ی ر ا ی س ب ه م ش چ ر س ه ک ی ر و ط. ت س ا ه د ی د ر گ ن ی ر ی ش ب آ ع ب ا ن م ظ ا ح ل ه ب ن ی م ز ر س ن ی ر ی ش ب آ ع ب ا ن م و ا ه ههه ه ه ن ا خ د و ر ز ا و ب ا ز د و ر ه ن ی م ی س د و ر ه ن ی ر ز ق ا م ر ی ا ل ز ق س ر ا ت ا ر ف ه ل ج د م ه م ی ا ه د و ر. ت س ا ه د ش ع ق ا و ن ا ت س د ر ک ر د ه ن ا ی م ر و ا خ ی ا ی ر د ه ب ن ا ت س د ر ک ب آ ع ب ا ن م. د ن ر ی گ ی م ه م ش چ ر س ن ا ت س د ر ک ز ا ی ل ص ف ی ا ه د و ر ز ا ر گ ی د ی ر ا ی س ب ر ا ن ک ر د ن ا و ر ی س ر ز خ ق ا ر ع ن ا ت س ن م ر ا ن ا ج ی ا ب ر ذ آ ن ا ر ی ا ه ی ک ر ت ی ا ه ر و ش ک و د ن و ش ی م ر ی ز ا ر س ه ا ی س ی ا ی ر د و ه ی م و ر ا ه چ ا ی ر د س ر ا ف ج ی ل خ ن ی ا ر ب ه و ال ع. ) Hafezniya, :2006 )12 د ن ر ا د ی گ ت س ب ا و ن ا ت س د ر ک ی ا ه ب آ ه ب ت ی و ک و ه ی ر و س ر ا ر ق ن ت ف ر گ ی ی ا ه ه ن ا خ د و ر ز ا ا ر د و خ ن ی ر ی ش ب آ ی ا ه ز ا ی ن م ظ ع ا ت م س ق ه ک ن ا ت س د ر ک ن ی م ز ر س ن و م ا ر ی پ ر د ی ب آ م ک و ک ش خ ق ط ا ن م ن ی م أ ت ف ر ط ر ب ی ا ر ب ز ی ن ی ب س ا ن م ن ی ز گ ی ا ج ل ا ح ن ی ع ر د و د و ش ی م ا ه ن آ ک ا خ د ر ا و و ه ت ف ر گ ه م ش چ ر س ن ا ت س د ر ک ز ا ه ک د ن ن ک ی م ر د ی ا ه د ا ع ل ا ق و ف ت ی م ه ا ب آ ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ظ ا ح ل ه ب ن ا ت س د ر ک ه ک ه د ش ث ع ا ب ی گ م ه د ن ر ا د ن ر ا ی ت خ ا ر د ی گ ت س ب ا و ن ی ا ن د ر ک

6 ی 0 د ال ی م ز ی ی ا پ م ر ا ه چ ه ر ا م ش م ت ش ه ل ا س ی ن ا س ن ا ی ا ی ف ا ر غ ج ر د و ن ی ا ه رش گ ن ی ش ه و ژ پ - ي م ل ع ه م ا ن ل ص ف 6 ی و ج م نزولات علت ه ب ه ن ا ی م ر و ا خ ی ا ه ن ی م ز ز ا د ص ر د 0 8 حدود که ا ج ن آ ز ا ن ی ن چ م ه. د ن ک ا د ی پ ه ق ط ن م ح ط س ی ا ه ن ن ی م ز ر س ز ا ت س ا ی ر ا ج ه ن ا ی م ر و ا خ ی ب ر ع ی ا ه ر و ش ک ی ا ه ه ن ا خ د و ر ر د ه ک ی ب آ د ص ر د 5 8 د و د ح و د ش ا ب ی م ک ش خ ن ی ا ه ک ن آ ر ط ا خ ه ب ر گ ی د ی و س ز ا و )Etaat, :1996 )8-9 د ر ی گ ی م ه م ش چ ر س ی ب ر ع ر ی غ ش ی و خ ه ع س و ت ز ا ه ل ح ر م ن ی ا ر د ی م ر ب م ز ا ی ن و د ن ر ا د ر ا ر ق ی ز ر و ا ش ک و صنعتی توسعه. ت ف ا ی د ه ا و خ ء ا ق ت ر ا ش ی پ ز ا ش ی ب ب آ ظ ا ح ل ه ب ن ا ت س د ر ک ی ک ی ت ی ل پ و ئ ژ ت ل ز ن م ل ح ا ر م ر د ا ه ر ر ر و ش ک ب آ ع ب ا ن م ه ب ن ی ز ا غ آ د ن ر ا د ن ی ر ی ش ک ا خ ر د ی د د ع ت م ی ک ی ل و ر د ی ه ی ا ه ه ژ و ر پ ن ی ش ن د ر ک ق ط ا ن م ر د ب آ ر پ و ن ا و ا ر ف ی ا ه ه ن ا خ د و ر د و ج و ب ب س ه ب ن ا ت س د ر ک ی ا ه هه ه ن ا خ د و ر ی و ر ر ب ی ب آ ق ر ب د ی ل و ت و ب آ ع ب ا ن م ی ز ا س ه ر ی خ ذ ر و ظ ن م ه ب گ ر ز ب د س ن ی د ن چ و. ت س ا ه د م آ ر د ا ر ج ا ه ب ه ی ک ر ت ن ا ت س د ر ک ر د. د ن ا ه د ش س ی س أ ت ن ا ت س د ر ک ب آ ر پ و د س 7 وجود هیدروالکتریکی تأسیساتی د ح ا و 8 در. دارد ر ب ز ی ن ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک ر د. د ر ا د د و ج و ب ع ک م ر ت م ن و ی ل ی م ی ل ک ش ی ا ج ن گ ا ب ب آ ی ز ا س ه ر ی خ ذ د س 3 ن ا ر ی ا ن ا ت س د ر ک ه د ش ه ت خ ا س د س و د ه ک ت س ا ه ت ف ر گ ت ر و ص ی ز ا س د س ه ل ا ی د و ک چ و ک ب ا ز گ ر ز ب ب ا ز ه ن ا خ د و ر ه س ی و ر ن ی ن چ م م م ه. د ن ن ک ی م ن ی م أ ت ا ر د ا د غ ب ق ر ب صغیر زاب و ه ل ا ی د ی ا ه ه ن ا خ د و ر ترین بزرگ ح ر ط ه ر ی خ ذ ب آ ی ز ا س ب و ن ج ی ل و ت ا ن آ ه ژ و ر پ ه ب ه ک د ش ا ب ی م ه ی ک ر ت ن ا ت س د ر ک ر د ب آ د ا ز ا م ل ر ت ن ک و ی ب آ ق ر ب د ی ل و ت ه ژ و ر پ ه ن ا ی م ر و ا خ ل ا س ر د ه ژ و ر پ ن ی ا. ت س ا ف و ر ع م پ گ ه ک ه ع و م ج م ن ی ا ی ب آ د س ن ی ت س خ ن و د ی د ر گ ع و ر ش ی و ر ر ب ا ی ی ق ر ش ر د 2 د ر ا د م ا ن ن ا ب ک د و ر یییی ی یی م ر ا م ش ه ب ن ا ه ج ر د ی ت ا س ی س أ ت ی ا ه ح ر ط ن ی ر ت گ ر ز ب ز ا ی ک ی پ گ ه ژ و ر پ. د ی س ر ی ر ا د ر ب ه ر ه ب ه ب ل ا س ر د د و د ح ر د ا ه د س ن ی ا. د ش ا ب ی م ت ا ر ف و ه ل ج د ی ا ه ه ن ا خ د و ر ی و ر ر ب ی ک ی ر ت ک ل ا و ر د ی ه و ی ر ا ی ب آ ه د م ع ه ژ و ر پ 3 ل م ا ش ه ک د د د و م ن د ن ه ا و خ ی ر ا ی ب آ ا ر ه ی ک ر ت ن ا ت س د ر ک ی ا ه ن ی م ز ز ا ر ا ت ک ه ن و ی ل ی م 2 ا ت 1/5 و د ر ک د ن ه ا و خ د ی ل و ت ق ر ب ت ا و ا گ م ع ب ا ن م ل ر ت ن ک ی ت ا ی ح و ک ی ژ ت ا ر ت س ا ش ز ر ا و ت ی م ه ا ه د ن ه د ن ا ش ن پ گ ه ژ و ر پ. ) Oshea,2004:47-51( ب آ ن ی ا ز ا د ن ک ی م ی د ن م ت ر د ق و ر ا د ت ق ا س ا س ح ا دا ا ی د ش ه ی ک ر ت ت م و ک ح. د ش ا ب ی م ی ا ه ن ا ی م ر و ا خ ر و ش ک ک ی ش ی ب. د ر ی گ ی م ر ظ ن ر د د و خ ی ا ر ب د ن ر ی گ ی م ت أ ش ن ی ل ل م ل ا ن ی ب ی ا ه ز ر م ز ا ه ک ا ر ی ی ا ه ب آ ه م ه ز ا ی ر ا د ر ب ز ا بیش برای ق ح ه ک ز ا ههههه- هههه ر ه ب د ص ر د 0 9 ک ی ن ا و ن ع ه ب ن ا ت س د ر ک ب آ ن ی ا ر ب ه و ال ع. د ر ی گ ی م ه م ش چ ر س ی ل و ت ا ن آ ز ا ت ا ر ف و ه ل ج د ی ا ه ه ن ا خ د و ر ی ت س د ال ا ب ی ا ه ب آ ی ا ه ر و ش ک ه ب ح ل ص ه ل و ل ط خ ق ی ر ط ز ا د و ر ی م ر ا ظ ت ن ا ه ک د ی آ ی م ر ا م ش ه ب ش ز ر ا ا ب ی ل ا م ی ال ا ک ز ا ل ی ا م ل و ط ه ب ی ا ه ل و ل ط خ ن ی ن چ ث ا د ح ا ح ر ط. د و ش ه ت خ و ر ف س ر ا ف ن ا ت س ب ر ع ه د ج ه ق ط ن م ه ل و ل ط خ ن ی ا. د ش ه ئ ا ر ا ی د ال ی م ل ا س ر د س و ر و ت ه و ک 3 ن ا ه ی ج ه ن ا خ د و ر ج ی ل خ ب آ مممم ممم ک و ک ش خ ش خ ب ر د ه ت ش ر ی ق ر ش ه ی ذ غ ت ن د ر ا و ه ی ر و س ر ی س م ز ا ا ر ن ی ا ه ب ق ا ر ع ک ا خ ق ی ر ط ز ا ز ی ن ی ب ر ع ه د ح ت م ت ا ر ا م ا و ن ا م ع ر ی ظ ن ن ا ت س ب ر ع جزیره شبه ی ا ه ش خ ب ر گ ی د. د و م ن د ه ا و خ ه ب ن و ن ک ا ت ق ا ر ع ر د ت ا ب ث ی ب ی ا ه ت ل و د ن د م آ ر ا ک ی و ر ل ی ل د ه ب ر ی خ ا ح ر ط. ت ش ا د د ن ه ا و خ ی س ر ت س د ب آ ل ا ق ت ن ا ح ر ط چنین. است ه د ش د ر و آ ر ب ر ال د د ر ا ی ل ی م 1 2 د و د ح ر د ح ر ط ن ی ا م ا ج ن ا ه ن ی ز ه حال هر ه ب. ت س ا ه د م ا ی ن ر د ا ر ج ا ه ل ح ر م ک ی ز ا ش ی ب د ن م ز ا ی ن ه ک ت خ ا س د ه ا و خ م ه ا ر ف ا ر ب آ ب ع ک م ر ت م د ر ا ی ل ی م 6 د و د ح ر د ه ن ال ا س ی ح ر ط و ن ا ه ی ج ی ا ه ه ن ا خ د و ر ب آ م ر ا ه چ ی ج و ر خ 4 ز ا ه ئ ط و ت و ه س ی س د ک ی ن ا و ن ع ه ب ا ر ح ل ص ه ل و ل ط خ ی د ا ه ن ش ی پ ح ر ط ه ی ر و س. د ش ا ب ی م ن ا ه ی س 1 Gap 2 Keban 3 Ceyhan 4 Ceyhan&Seyhan

7 ه ز ا ر 6 ب ر ر س ی و ت ح ل ي ل م و ق ع ي ت ژ ئ و پ ل ي ت ي ک ی... 7 ج ا ن ب د و ل ت ت ر ک ی ه ب ه م ن ظ و ر ا ن ح ر ا ف ا ف ک ا ر ع م و م ی ا ز ض ر ر و ز ی ا ن ه ا ی پ ر و ژ ه گ پ ق ل م د ا د ن م و د. د ر ک ل چ ن ی ن ط ر ح ی ح م ا ی ت ب ی ش ت ر ی ر ا ب ر ا ی تر ک ی ه ا ز س وی د ر ی ا فت ک ش و ر ه ای ک ن ن د ه آ ب د ر م ن ط ق ه ب ه د ن ب ا ل خ و ا ه د د ا ش ت تت ت ت ت ت ت تت ت ت ت ت ت ت ت تت ت ت ت ت ت تت تتت Oshea,1992:48-50( ). د ر ج د و ل ش م ا ر ه 1 ا س ا م ی ت ع د ا د ی ا ز ر و د خ ا ن ه ه ا ی پ ر آ ب ی ک ه د ر م ن ا ط ق ک ر د ن ش ی یی ن خ ا و ر م ی ا ن ه ج ر ی ا ن د ا ر ن د ذ ک ر ش د ه ا س ت. ج د و ل ش م ا ر ه 1 : ر و د خ ا ن ه ه ا ی بزرگ جاری د ر م ن ا ط ق کردنشین خاورمیانه ط و ل ب ه ک ی ل و م ت ر ر و د خ ا ن ه 1 ا ر س ط و ل ب ه ک ی ل و م ت ر ز ا ب ک و چ ک س ی ر و ا ن س ف ی د ر و د ز ر ی ن ه ر و د Source: Oshea, 2004:48 ع ال و ه ب ر ا ه م ی ت م ن ط ق ه ک ر د ن ش ی ن خ ا و ر م ی ا ن ه ب ه ل ح ا ظ ه ی د ر و پ ل ی ت ی ک ا ی ن ر و د خ ا ن ه 2 د ج ل ه 4 ف ر ا ت 6 م و ر ا ت 8 ز ا ب ب ز ر گ 10 ج غ ت و م ن ط ق ه ا ز ج ه ت ژ ئ و پ ل ی ت ی ک ج ا ی گ ا ه م ن ا س ب ی د ر س ط ح م ن ط ق ه خ ا و ر م ی ا ن ه و ح ت ی ج ه ا ن ب ر خ و ر د ا ر ا س ت. م ه م ت ر ی ن م ن ب ع ا ن ر ژ ی د ر ا ن ر ژ ی ن ی ز ک ر د س ت ا ن ا ز ذ خ ا ی ر ن ف ت خ ا م م ی ب ا ش د. ح و ز ه ن ف ت ی ک ر ک و ک د ر ک ر د س ت ا ن ع ر ا ق و د ر د ا م ن ه ه ا ی ک م ا ر ت ف ا ع ب خ ش ج ن و ب ی ر ش ت ه ک و ه ز ا گ ر س ی ک ی ا ز ب ز ر گ ت ر ی ن ح و ز ه ه ا ی ن ف ت ی ج ه ا ن ا س ت. ا ی ن ح و ز ه ن ف ت ی د ر ش م ا ل ع ر ا ق ک ه ذ خ ا ی ر آ ن ب ش ک ه م ی ل ی و ن 1 ب ر آ و ر د ش د ه ا س ت د و م ی ن ح و ز ه م ه م ن ف ت ی ب ع د ا ز ح و ز ه ر و م ی ل ه د ر ا ی ن ک ش و ر ب ه ش م ا ر م ی ر و د و 0 7 د ر ص د ت و ل ی د ن ف ت ع ر ا ق ر ا ت ا ق ب ل ا ز ج ن گ خ ل ی ج د ر س ا ل م ی ال د ی ک ه ب ه 3 م ی ل ی و ن ب ش ک ه د ر ر و ز م ی ر س ی د ب ه خ و د ا خ ت ص ا ص د ا د. ح و ز ه ه ا ی ن ف ت ی ش م ا ل م و ص ل و ا ط ر ا ف خ ا ن ق ی ن ح و ز ه ه ا ی ک ر م ا ن ش ا ه د ر ک ر د س ت ا ن ا ی ر ا ن ح و ز ه ه ا ی ن ف ت ی گ ر م ک و ر ا م ا ن د ا د ر ک ر د س ت ا ن ت ر ک ی ه و ح و ز ه ن ف ت ی ش م ا ل ش ر ق ی س و ر ی ه ه م گ ی ا ز م ن ا ب ع م ی ی ی ی ی- گ ا ر ز ا ن ع م د ه ه ه ا ی ه س ت ن د ک ه ا ه م ی ت ا ق ت ص ا د ی- س ی ا س ی ب س ی ا ر ی ب ه ا ی ن ن ق ط ه ا ز خ ا و ر م ی ا ن ه ب خ ش ی د ه ا ن د. ا ه م ی ت م ن ا ب ع ن ف ت ی ک ر د س ت ا ن ت ن ه ا د ر ف ر ا و ا ن ی ح و زهه ه هههه- ه ا ی آ ن ن ی س ت ب ل ک ه ه ز ی ن ه ا س ت خ ر ا ج ب س ی ا ر پ ا ی ی ن چ ا ه ه ا ی ن ف ت ک ر ک و ک و ف ر و ا ن ی ب ا ز د ه آ ن ه ا ا ر ز ش دو چندانی ر ا ب ه آ ن ب خ ش ی د ه ا س ت. ج د ا ی ا ز ن ف ت ک ش ف ذ خ ا ی ر ع ظ ی م ک ر و م آ ه ن و م س د ر ک ر د س ت ا ن ت ر ک ی ه ک ه ا ه م ی ت ج ه ا ن ی ک ر د س ت ا ن ر ا د ر ک ا ن و ن ژ ئ و ا ک و ن و م ی ک- ژ ئ و ا س ت ر ا ت ژ ی ک ج ه ا ن ی ق ر ا ر د ا د ه ا ن د )10-11.)Lazrif, : ک ر د س ت ا ن ع ر ا ق ا غ ل ب ا ز ک ر د س ت ا ن ع ر ا ق ب ا ع ن و ا ن ک ر د س ت ا ن ج ن و ب ی ی ا د م ی ی ش و د ا م ا ا ی ن ب خش شش شششششش د ر ح ق ی ق ت د ر د ا ر ن د سرزمین کردستان م و ق ع ی ت ی ک م و ب ی ش م ی ا ن ی و م ر ک ز ی د ا ر د و د ر و ا ق ع ح ل ق ه پ ی و ن د ی ا س ت ب ی ن آ ن چ ه ب ه ک ر د س ت ا ن ت ر ک ی ه ی ا ک ر د س ت ا ن ش م ا ل ی و ک ر د س ت ا ن ا ی ر ا ن ی ا ک ر د س ت ا ن خ ا و ری م ع ر و ف ا س ت و ب ا ن و ا ح ی ع م د تا ا ک ر د ن ش ی ن س و ر ی ه ن ی ز ه م م ر ز ا س ت. ا ی ن 1 Aras 2 Tigris 3 Little Zab 4 Euphrates 5 Sirvan 6 Murat 7 Sefidrud 8 Greater Zab 9 Zarrinerud 10 Jaghtu

8 ز ی ی ا پ م ر ا ه چ ه ر ا م ش م ت ش ه ل ا س ی ن ا س ن ا ی ا ی ف ا ر غ ج ر د و ن ی ا ه رش گ ن ی ش ه و ژ پ - ي م ل ع ه م ا ن ل ص ف 8 نن- ن ا ت س ه و ک ی و س ه ب ن ا ر ی ا ن ا ت س د ر ک ر د ع ق ا و س ر گ ا ز ه ل س ل س ز ا ه ک ی ن ا ت س ه و ک و ی ن غ ت س ا ی ن ی م ز ر س ن ا ت س د ر ک ز ا ش خ ب ر ا ص ح ه ق ط ن م ن ی ا ه ل ق ن ی ر ت د ن ل ب. ت س ا ه د ش ه د ی ش ک ه ی ک ر ت ی ا ه 2 1 ر س ر ب د ر و گ ل ه ه و ک ه ت ش ر ر د ت س ر 3 ه ت ش ر. د ر ا د ع ا ف ت ر ا ا ی ر د ح ط س ز ا ر ت م و ت س ا ف ر ش م ن ا ر ی ا ز ر م ک ی د ز ن ر د ع ق ا و ن و ت ل ی م ا ه ه ب ت خ ر د ز ا ی ر ا ع ی ش ی ج ل ا ق و س ه ا ر م ک ی ه و و و ک 4 ( د ه د ی م ل ی ک ش ت ق ا ر ع ر د ا ر ب ر ع و د ر ک ی ا ه ن ی م ز ر س ن ی ب ی ع ی ب ط ز ر م ن ی ر م ح ل ب ج م ا ن و ع ا ف ت ر ا Kendal ب ر غ ب و ن ج و ب و ن ج ت م س ه ب ن ا ت س د ر ک ز ا ت م س ق ن ی ا ی ا ه ه و ک ب ی ش &(. et.al, : ز ی خ ل ص ا ح ر ی ر ح 5 ل ی ب ر ا 6 ه ر ا ش و 7 ر و ز ی ا ه تتتتت تت ش د و ت س ا ت س ا ی ا ه ن ا ر ت ی د م ن ا ت س د ر ک ی ا ه ت ش د م ی ل ق ا. د ن ا ه د ش ع ق ا و ن آ ت س د ن ی ی ا پ ر د و ک چ و ک ب ا ز گ ر ز ب ب ا ز ه ل ج د ی ا ه د و ر و د ن ر ی گ ف ر ب و د ر س ا ه ن ا ت س ه و ک ا م ا ت س ا د ا ی ز ه ب س ن ل ا ب ا ه ن آ ر د ن ا ر ا ب ش ر ا ب و ن ی ب ن ی ش ن ب ر ع ق ط ا ن م ت م س ه ب و ه ت ش ذ گ ن آ ز ا ن ا و ر ی س و.)Ezzati, :2001 ) دددددددد ند ت ک ر ح ر د سفلی النهرین ن ا ت س د ر ک ر د چ گ و ن ا م ی س د ال و ف د ر گ و گ ال ط ت س ی ک و ب م و ی ن ی م و ل آ س م م و ر ک ن ه آ گ ن س ت ف ن ر ی ظ ن ی ع ی ب ط ع ب ا ن م ت و ر ث ه ه ه د م ع ع ب ن م ی ل و. ت س ا ه د م ا ی ن ل م ع ه ب ی ر ا د ر ب ه ر ه ب ی ب و خ ه ب ا ه ن آ ز ا ز و ر م ا ه ب ا ت ه ک. د و ش ی م ت ف ا ی ق ا ر ع ق ط ا ن م ر د ع ق ا و ی ت ف ن ی ا ه ه ز و ح ه ک ی ر و ط. ) Molla Omar Issa, :2000 )32 ت س ا ت ف ن ن ا م گ ی ب ه ق ط ن م ق ا ر ع ز ا گ ه د ش ه ت خ ا ن ش ع ب ا ن م ز ا ی م ی ن ز ا ش ی ب و د ن ک ی م د ی ل و ت ا ر ق ا ر ع ت ف ن د ی ل و ت ل ک د ص ر د 0 5 د و د ح ن ی ا تا کردنشین ق ط ا ن م ر د ز ی ن ک و ه د و ه ی ن ا م ی ل س ل ی ب ر ا ک و ک ر ک ن ا ت س ا ر ا ه چ ق ا ر ع ی ا ه ن ا ت س ا ع و م ج م ز ا. ) Ahmadi, :2004 )71 د ر ا د ر ا ر ق ن ی ش ن د ر ک ر ا ر ق ق و ف ن ا ت س ا ر ا ه چ ز ا ج ر ا خ ن ی ش ن د ر ک ق ط ا ن م ز ا ی ی ا ه ش خ ب ل ا ح ن ی ا ا ب. د ن ا ع ق ا و ن ا ت س د ر ک ک ا خ ر د ل ا م ک و م ا م ت ه ب ی ا ه ش ش خ ب ه ل ا ی د ن ا ت س ا ت س ا ر ا م ز و ر ا ج ن س ن ا خ ی ش ه ر ک آ ن ی ش ن د ر ک ی ا ه ش خ ب ل م ا ش ا و ن ی ن ن ا ت س ا ل ا ث م ی ا ر ب. د ن ا ه ت ف ر گ د د ش ا ب ی ی ی م ه ر د ب ن ی ش ن د ر ک ش خ ب ل م ا ش ه ک ط س ا و ن ا ت س ا و د و ش ی م ل م ا ش ا ر و ق ه ر ق و ن ا د ی م و ی ل د ن م ن ی ق ن ا خ ن ی ش ن د ر ک. ) Kendal & et.al, 1999: 175( ا ب ک و ه د ن ا ت س ا ز ا ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک : ت س ا ه د م آ ن ی ن چ ه ط ب ا ر ن ی ا ر د ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک ی س ا س ا ن و ن ا ق ل و ا د ن ب ز ا 2 ه د ا م ر د ی ا ه نن ن ا ت س ر ه ش ه ااا ا ا ر م ه ه ب ل ی ب ر ا و ه ی ن ا ی م ل س ک و ک ر ک ی ا ه ن ا ت س ا و ل ا س ز ا ل ب ق ی ر ا د ا ی ا ه ز ر م ی ر ک آ ن ا خ ی ش ن ی ق ن ا خ ی ا ه ن ا ت س ر ه ش ز ی ن و ا و ن ی ن ن ا ت س ا ز ا ک ل ک ی ک س آ و ه ق ی ش ا ب ر ا م ز ی ح ا و ن و ش و ق ه ر ق ف ی ل ک ت ر ف ع ل ت ر ا گ ن ش و. ت س ا ه د ش ل ی ک ش ت ل ا س ی ر ا د ا ی ا ه ز ر م ا ب ط س ا و ن ا ت س ا ز ا ن ا س ج ه ی ح ا ن و ه ر د ب ن ا ت س ر ه ش و ه ل ا ی د ن ا ت س ا ز ا ی ل د ن م ن و ن ا ق هههه ه دهه ا م س ا س ا ر ب ن ا ت س د ر ک ل ا ر د ف ه ق ط ن م ی ر ا د ا ی ا ه ز ر م ن ی ی ع ت «: ه ک ت س ا ه د م آ چنین نیز 2 ه د ا م م و د د ن ب ر د ر گ ی د ل ل م ر ی ا س و د ر ک ت ل م ز ا ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک ت ل م ه ک ت س ا ه د م آ ن و ن ا ق ن ی م ه ز ا 6 ه د ا م ر د» د و ب د ه ا و خ م ی ا د ی س ا س ا ت س ا ه د ش ل ی ک ش ت د ن ت س ه ن ا ت س د ر ک ه ق ط ن م ن ک ا س ه ک ب ر ع و ی ن م ر ا ی ر و ش آ ی ن ا د ل ک ن م ک ر ت ر ی ظ ن. ) Ooni, 2007: 8( ( م ی س ق ت ا ه ن ا ت س ا ن ی ب ر د ر ی ز ب ی ت ر ت ه ب ه ک ت س ا ع ب ر م ر ت م و ل ی ک د و د ح ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک ت ح ا س م د ر و آ ر ب ک ی ر ب ا ن ب : ت س ا ه د ش 1 Hasar-Rost 2 Hilgurd 3 Hamilton 4 Jabal-Hamrin 5 Arbil 6 Harir 7 Share-Zoor

9 ب ر ر س ی و ت ح ل ي ل م و ق ع ي ت ژ ئ و پ ل ي ت ي ک ی... 9 ش ک ل : 1 ن ق ش ه م و ق ع ی ت و و س ع ت م ن ا ط ق ک ر د ن ش ی ن ع ر ا ق Source: ج ا ی گ ا ه- 3 ا س ت ا ن ک ر ک و ک ک ی ل و م ت ر م ر ب ع ا س ت ا ن ا ر ب ی ل ک ی ل و م ت ر م ر ب ع ا س ت ا ن س ل م ی ا ن ی ه ک ی ل و م ت ر م ر ب ع ا س ت ا ن ن ی ن و ا ک ی ل و م ت ر م ر ب ع ا س ت ا ن د ه و ک ک ی ل و م ت ر م ر ب ع ا س ت ا ن د ی ا ل ه ک ی ل و م ت ر م ر ب ع و ا س ت ا ن و ا س ط ک ی ل و م ت ر م ر ب ع. ا ز ا ی ن ک ی ل و م ت ر م ر ب ع ت ن ه ا م ح د و د ه ا س ت ا ن ه ا ی ا ر ب ی ل س ل م ا ن ی ه و د ه و ک ی ع ن ی ک ی ل و م ت ر م ر ب ع د ر ق ل م ر و ح ک و م ت م ن ط ق ه ا ی ک ر د س ت ا ن ق ر ا ر د ا ر د ک ه ا ی ن م ق د ا ر ت ا س ا ل ن ی ز ج ز و ق ل م ر و خ و د م خ ت ا ر م ح س و ب م ی- ش د. م س ا ح ت ت ق ر ی ب ی ک ر د س ت ا ن ع ر ا ق ح د و د 7 1 د ر ص د ا ز ک ل م س ا ح ت ک ش و ر ع ر ا ق ا س ت. د ر ح ا ل ی ک ه ح د و د 0 2 ت ا 5 2 ک ر د س ت ا ن د ر ص د ج م ع ی ت ع ر ا ق ر ا ک ر د ه ا ت ش ک ی ل م ی د ه ن د. ا خ ت ال ف ب ی ن د ر ص د ه ا ی م ر ب و ط ب ه م س ا ح ت و جمعیت ک ل فرات است. ع ر ا ق ن ا ش ی ا ز و ج و د ب ی ا ب ا ن ه ا ی غ ی ر م س ک و ن د ر س ر ز م ی ن ه ا ی ع ر ب ی ع ر ا ق ب ه و ی ژ ه ن و ا ح ی ج ن و ب غ ر ب ی 2 2 2/ ع ر ب ی ع ر ا ق ب ر ا س ا س س ر ش م ا ر ی ت ر ا ک م ج م ع ی ت د ر ک ر د س ت ا ن 9 3 4/ ن ف ر د ر ک ی ل و م ت ر م ر ب ع و ل ی د ر م ن ا ط ق ن ف ر د ر ه ر ک ی ل و م ت ر م ر ب ع میباشد) 178 et.al, :1999 ) Kendal &. ا س ت ر ا ت ژ ی ک ک ر د س ت ا ن ع ر ا ق د ر ا ی ن ک ش و ر ف ض ا ه ا ی ج غ ر ا ف ی ا ی ی م خ ت ل ف د ر ج ه ا ن د ر ا ب ع ا د س ه گ ا ن ه د ا خ ل ی م ن ط ق ه هه ا ی و جهانی برحسب موقعیت ج غ ر ا ف ی ا ی ی وضعیت ژئواکونومیکی و ژ ئ وپ ل ی ت ی ک ی و ه م چ ن ی ن و ی ژ گ ی ی ی ی ی ی ه ا ی ف ر ه ن گ ی آنننننهااز جایگاهاستراتژیکی م ت ف ا و ت ی ب ر خ و ر د ا ر ن د. و ب ر ا ی ن ا س ا س ن ق ش م ت ف ا و ت ی د ر ا ع م ا ل س ی ا س ت ه ا ب ا ز ی م ی ک ن ن د ا ی ن ا م ر د ر د ا خ ل ی ک ک ش و ر ن ی ز ص ا د ق ا س ت. د ر ه م ه ک ش و ر ه ا ن و ا ح ی گ و ن ا گ و ن ی ب ه ل ح ا ظ ا ر ز ش ا س ت ر ا ت ژ ی ک ی م ش ا ه د ه م ی ش و ن د. ب ع ض ی ا اا ز ن و ا ح ی ب ا د ا ش ت ن ن ق ش م ؤ ث ر ی د ر ا ق ت ص ا د ک ش و ر ب ا ال ب و د ن ا ح س ا س ه و ی ت م ل ی د ر ب ی ن س ا ک ن ا ن آ ن ن و ا ح ی و ن ی ز د ر ا خ ت ی ا ر د ا ش ت ن ا ه ر م م م م- ه ا ی ف ش ا ر ب ر ح ک و م ت م ر ک ز ی ا ز ج ا ی گ ا ه ا س ت ر ا ت ژ ی ک ی ب ر ت ر ی د ر د ر و ن ی ک ک ش و ر ب ر خ و ر د ا ر ن د. ک ر د س ت ا ن ع ر ا ق ب ا د ا ر ا ب و د ن 7 1 د ر ص د ا ز م س ا ح ت ع ر ا ق و 8 2 د ر ص د ج م ع ی ت ا ی ن ک ش و ر م و ق ع ی ت م م ت ا ز ی ر ا ب ه ل ح ا ظ ا س ت ر ا ت ژ ی ک ی د ر ا خ ت ی ا ر د ا ر د. ق ر ا ر گ ر ف ت ن ح د و د 0 5 د ر ص د ا ز ذ خ ا ی ر ا ن ر ژ ی ع ر ا ق د ر م ن ا ط ق ک ر د ن ش ی ن د ر ا خ ت ی ا ر د ا ش ت ن ب خ ش ه ا ی ب ا ال د س ت ا ک ث ر ر و د ه ا ی ج ا ر ی د ر ع ر ا ق و ن ی ز د ا ش ت ن و ض ع ی ت ا ق ل ی م ی م ن ا س ب ن س ب ت ب ه ب ق ی ه هه م ن ا ط ق

10 ز ی ی ا پ م ر ا ه چ ه ر ا م ش م ت ش ه ل ا س ی ن ا س ن ا ی ا ی ف ا ر غ ج ر د و ن ی ا ه رش گ ن ی ش ه و ژ پ - ي م ل ع ه م ا ن ل ص ف 0 1 ق ط ا ن م ی ی ا و ه و ی ن ی م ز ی ط ا ب ت ر ا ی ا ه ه ا ر ر و ب ع ن ی ن چ م ه و ن آ ر د ت ی ع م ج م ک ا ر ت ن د و ب ال ا ب ن آ ع ب ت ه ب و ر و ش ک ا ل ا ب ث ع ا ب ی گ م ه... و ی ی ا پ و ر ا ی ا ه ر و ش ک ر ی ا س و ه ی ک ر ت ا ب ط ا ب ت ر ا ر و ظ ن م ه ب ن ا ت س د ر ک ز ا ق ا ر ع ی ب و ن ج. ت س ا ه د ش ر و ش ک ن ی ا ر د ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک ی ک ی ت ل پ و ئ ژ ظ ا ح ل ه ب ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک ر ت ر ب ت ی ع ق و م ک ی ت ل پ و ر د ی ه ط ی ا ر ش ز ا ی ر ا د ر و خ ر ب ت ل ع ه ب ر و ش ک ن ی ا ل ا م ش ر د ق ا ر ع ن ی ش ن د ر ک ق ط ا ن م ن ت ف ر ی ز ک ر م ن ز به نسبت ی ر ت د ع ا س م ی م ی ل ق ا و ی و ج ت ی ع ض و ن د ش ر ت ی ی ن غ ث ع ا ب ر م ا ن ی م ه و ت س ا د ن م ه ر ه ب ی ر ت ش ی ب ی و ج ی ا ه ش ز ی ر ز ا ق ا ر ع ی ز ک ر م و ی ب و ن ج ق ط ا ن م ت ی ع ض و ه ب ی ه ا گ ن ا ب. ت س ا ه د ش ق ا ر ع ق ط ا ن م ر ی ا س ا ب س ا ی ق ر د ق ا ر ع ز ا ش خ ب ن ی ا ی ن ی م ز ر ی ز و ی ر ا ج ی ا ه ب آ ی ل ا م ش ی ر ی س م ر و ش ک ن ی ا ر د ی ر ا ج ی ا ه ه ن ا خ د و ر ر ت ش ی ب ه ک م ی ب ا ی ی م ر د ق ا ر ع ی ح ط س ی ا ه ب آ ی د ن ب و ه ک ب ش ی ط ا ر ی ب و ن ج د د ن چ ر ه. د ن ر ا د د ا د ت م ا ق ا ر ع ی ب و ن ج و ی ن ا ی م ن ی ش ن ب ر ع ق ط ا ن م ت م س ه ب ی ل ا م ش ن ی ش ن د ر ک ق ط ا ن م ز ا ی ت ر ا ب ع ه ب. د ن ن ک ی م ه ک ا ج ن آ ز ا ی ل و د ر ا د ر ا ر ق ه ی ک ر ت ی ق ر ش ب و ن ج ی ا ه ش خ ب ر د ت ا ر ف و ه ل ج د م ه م ی ا ه ه ن ا خ د و ر ه د م ع ی ا ه ه م ش چ ر س ه ک و ) Abdi & Mokhtari, :2005 )213 د و ش ی م ن ی م ا ت ه ی ک ر ت ت ا ع ا ف ت ر ا ز ا ه ل ج د ه ن ال ا س ن ا ی ر ج د ص ر د 4 4 ا ه ن ت ع و م ج م ر د ق ط ا ن م ه ب ت ب س ن ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک ه ط ب ا ر ن ی ا ر د. د د ر گ ی م ن ی م أ ت ق ا ر ع ل ا م ش و ن ا ر ی ا ی ب ر غ ت ا ع ا ف ت ر ا ز ا ن آ ه ی ق ب و ی ن ا ی م ر ی غ ص ب ا ز ر ی ب ک ب ا ز ه ل ج د م ه م و ی م ئ ا د ه ن ا خ د و ر چهار امروزه. د ر ا د ر ا ر ق ی ت س د ا ر ف ت ی ع ض و ر د ن ی ر ه ن ل ا ن ی ب ی ب و ن ج و ق ا ر ع کردستان از ر و ب ع ا ب ی ل و د ر ی گ ی م ه م ش چ ر س ق ا ر ع ز ا ج ر ا خ ز ا ن ا ش ب آ ه د م ع ت م س ق ه ک د ن چ ر ه ن ا و ر ی س و 2(. ل ک ش ( ت س ا ه د و ز ف ا ن آ ی ک ی ت ل پ و ر د ی ه ت ی م ه ا ر ب ن آ ی ز ر و ا ش ک ی ا ه ن ی م ز ن د و م ن ب ا ر ی س ی ژ ر ن ا ر ی ا خ ذ ظ ا ح ل ه ب ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک ر ت ر ب ت ی ع ق و م 2-3- ی م ه م ر ا ی س ب ه ا گ ی ا ج ز ا گ و ت ف ن ی ژ ر ن ا م ی ظ ع ر ی ا خ ذ ن د و ب ا ر ا د ظ ا ح ل ه ب ه ن ا ی م ر و ا خ ه ق ط ن م ر د ا ر و د ن ر ا د ر ا ر ق ه ق ط ن م ن ی ا ر د ا ی ن د ت ف ن ه د ن ن ک د ی ل و ت ل و ا ر و ش ک ر ا ه چ. ت س ا ه د ا د ص ا ص ت خ ا د و خ ه ب ی ن ا ه ج ک ی م و ن و ک ا و ئ ژ ه ص ر ع د ص ر د 4 6 ی ت ف ن ی ا ه ن ا د ی م ن ی ر ت گ ر ز ب ن آ ر ب ه و ال ع. ) Rabiei, :2005 )167 د ر ا د ر ا ر ق ه ن ا ی م ر و ا خ ر د ن ا ه ج ت ف ن ه د ش ت ی ب ث ت ر ی ا خ ذ ت ف ن ی ن ا ه ه ه ج د ی ل و ت ر د س ر ا ف ج ی ل خ ه ق ط ن م م ه س د و ش ی م ی ن ی ب ش ی پ و د ر ا د ر ا ر ق ه ق ط ن م ن ی ا ر د ا ی ن د ز ا ر د د ص ر د 5 2 7/ ک ی ژ ت ا ر ت س ا و ز ی خ ت ف ن ه ق ط ن م ر د ق ا ر ع ر و ش ک. ) Behjat, :2008 )170 د س ر ب ل ا س ا ت د ص ر د 0 4 9/ ه ب ل ا س ر ی ا خ ذ. ت س ا ه د ش ع ق ا و ه ت ف ر گ م ا ن ا ی ن د ی ژ ر ن ا ک ی ژ ت ا ر ت س ا ی ض ی ب ن و ن ا ک ک ی ت ی ل پ و ئ ژ د ی د ج ی ا ه ه ی ر ظ ن ر د ه ک س ر ا ف ج ی ل خ ن ی ا ت س ا ه د ش ع ق ا و ر و ش ک ن ی ا ی ب و ن ج و ی ل ا م ش ق ط ا ن م ر د ه ک ق ا ر ع ت ف ن گ ر ز ب ر و ش ک ا ر ه د ن ر ا د ن ی م و د ه ب ر ی ا خ ذ ر د ن ا ه ج ز ا گ ر ی ا خ ذ د ص ر د 2/2 و ن ا ه ج ی ت ف ن ر ی ا خ ذ د ص ر د 0 1 د و د ح ر ض ا ح ل ا ح ر د. ت س ا ه د ر ک ل د ب م ا ی ن د ی ژ ر ن ا ی ا ه هه ه ز و ح ی د ا ع ط ی ا ر ش ر د ر ا د ق م ن ی ا ز ا.)Seyfzadeh, :1999 )144 د ر ا د ر ا ر ق ق ا ر ع ر و ش ک ن ی ن چ م ه. د ن ه د ی ی م ص ا ص ت خ ا د و خ ه ب ا ر ق ا ر ع ت ف ن د ی ل و ت ل ک د ص ر د 0 5 د و د ح ن ی ش ن د ر ک ز ا ش ی ب ق ط ا ن م ر د ععععع قعع ا و ی ت ف ن ع ب ا ن م ز ا ی م ی ن ه ک ت ف گ ن ا و ت ی ی م ر گ ی د ی ت ر ا ب ع ه ب. ) Ahmadi, :2004 )71 د ر ا د ر ا ر ق ن ی ش ن د ر ک ق ط ا ن م ر د ز ی ن ق ا ر ع ز ا گ ه د ش ه ت خ ا ن ش آنجا از و ت س ا ه د ش ع ق ا و ن ا ت س د ر ک ر د ق ا ر ع ر و ش ک ز ا گ و ت ف ن ر ی ا خ ذ ز ا د ص ر د 0 5 د و د ح ر د ی ز ی چ ن ا ت س د ر ک ه ک ز ا نیمی داشتن ر ا ی ت خ ا ر د ) Ezzati, :2001 )331 د و ش ی م ل م ا ش ا ر ر و ش ک ن ی ا ت ح ا س م ز ا د ص ر د 7 1 د و د ح ر د ق ا ر ع 1 Hydropolitics

11 ب ر ر س ی و ت ح ل ي ل م و ق ع ي ت ژ ئ و پ ل ي ت ي ک ی ذ خ ا ی ر ا ن ر ژ ی د ر م س ا ح ت ی ک م ت ر ا ز ی ک پ ن ج م ک ل ک ش و ر ج ا ی گ ا ه ب ر ت ر ا ی ن م ن ط ق ه و ض و ح ن ش ا ن م ی د ه د. ب ه ب ی ا ن ی د ی گ ر ک ر د س ت ا ن ع ر ا ق ب ا ک ی ل و م ت ر م ر ب ع و س ع ت ن ف ت ی ج ه ا ن ر ا د ر ب ر م ی گ ی ر د. ع ال و ه ب ر ن ف ت و گ ا ز ب ز ر گ ت ر ی ن ذ خ ا ی ر گ و گ ر د ج ه ا ن د ر ر ا نسبت به س ا ی ر م ن ا ط ق ع ر ا ق ب ه د ر ح د و د 5 د ر ص د ک ل ذ خ ا ی ر 1 ش ر ق ت و ا ق ع د ر ج ن و ب غ ر ب 2 ا ر ب ی ل د ر ک ر د س ت ا ن ع ر ا ق ق ر ا ر د ا ر د. د ر س ا ل م ی ال د ی م ی ز ا ن ذ خ ا ی ر آ ن م ی ل ی و ن ت ن ب ر آ و ر د ش د ه ب و د. گ و گ ر د ی ک ف ر آ و ر د ه ف ر ع ی پ ا ال ی ش و ت ص ف ی ه ن ف ت خ ا م و گ ا ز ط ب ی ع ی ب ه ش م ا ر م ی آ ی د. د ر س ا ل 1/ م ی ل ی و ن ت ن ا ز ا ی ن م ا د ه م ع د ن ی ا س ت خ ر ا ج ش د ه ب و د. گ و گ ر د د ر ت و ل ی د ک و د ه ا ی ش ی م ی ا ی ی و آ ف ت ک ش ز م ی ن ه ا ی ک ش ا و ر ز ی م و ر د ا س ت ف ا د ه ق ر ا ر م ی گ ی ر د و ه م چ ن ی ن ع ن ص ر ا ص ل ی ت ش ک ی ل د ه ن د ه ب ا ر و ت و ب ر خ ی گ ا ز ه ا ی س م ی ب ه ش م ا ر م ی آ ی د )2004:46-48, (Oshea. ش ک ل : 2 ن ق ش ه م و ق ع ی ت ه ی د ر و پ ل ی ت ی ک ی ک ر د س ت ا ن ع ر ا ق Source: م و ق ع ی ت گ ذ ر گ ا ه ی ک ر د س ت ا ن ع ر ا ق ب ه ل ح ا ظ ت ا ر ی خ ی ک ر د س ت ا ن د ر م س ی ر ر ا ه ه ا ی م ه م ا ر ت ب ا ط ی و ت ج ا ر ی و ا ق ع ش د ه ا س ت. د ر د و ر ه ه خ ا م ن ش ی ج ا د ه س ل ط ن ت ی د ا ر ی و ش ا ز ش و ش ب ه س ا ر د ی س ا ز م س ی ر ا ر ب ی ل و د ر خ ا ک ک ر د س ت ا ن ا م ت د ا د د ا ش ت. ب ع د ه ا ک ر د س ت ا ن د ر مسیر جاده 1 Sharqat 2 Arbil

12 ی ی ا ه ز ی ی ا پ م ر ا ه چ ه ر ا م ش م ت ش ه ل ا س ی ن ا س ن ا ی ا ی ف ا ر غ ج ر د و ن ی ا ه رش گ ن ی ش ه و ژ پ - ي م ل ع ه م ا ن ل ص ف 2 1 ن ر ق ر د ی ی ا ی ر د ی ا ه ر ی س م ن د ش ه د و ش گ ن ا م ز ا ت ب ر غ ه ب ق ر ش ز ا ی ل ص ا ی ط ا ب ت ر ا ی ا ه ه ا ر ی م ا م ت و ت ف ر گ ر ا ر ق م ش ی ر ب ا ه ب ا ی ن ا ت ی ر ب ی ر و ت ا ر پ م ا ی س ر ت س د ی ن ی م ز ه ا ر ر ی س م ر د ن ا ت س د ر ک ز ی ن ر ی خ ا ی ا ه ه د س ر د. د ر ک ی م ر و ب ع ن آ ز ا ی د ال ی م م ه د ز ن ا پ ه ک ی ی ا و ه و ی ن ی م ز ی ط ا ب ت ر ا ی ا ه ه ا ر م ا م ت ز ی ن ه ز و ر م ا (. Kreyenbroek & Sperl, :1992 داشت( 265 ر ا ر ق د ن ه ه ر ا ق ه ب ش ت ا ر د ا ص هه ه ن ی م ز ر د ن ی ن چ م ه. د ر ذ گ ی م ن آ ن ی ش ن د ر ک ق ط ا ن م ز ا د ن ک ی م ل ص ت م ا پ و ر ا ه ب ن آ ق ی ر ط ز ا و ه ی ک ر ت ه ب ا ر ق ا ر ع ه- ل و ل م ظ ع ا ت م س ق ه ن ا ر ت ی د م ی ا ی ر د و ه ا ی س ی ا ی ر د ر د ی ی ا پ و ر ا ف ر ص م ی ا ه ر ا ز ا ب ت م س ه ب ر و ش ک ل ا م ش ی ا ه ش خ ب ت ف ن ی ز ر م ی ا ه ههههه هه ه اه گ ر ذ گ ز ا ز ا ی ن د ر و م و ی س ا س ا ی ا ه ال ا ک ت ا د ر ا و ا ب ه ط ب ا ر ر د. د ن ک ی م ر و ب ع ن ا ت س د ر ک ز ا ت ف ن ل ا ق ت ن ا ی ا ه مناطق اهمیت ن ا و ت ی ی م ه ص ال خ ر و ط ه ب ن ی ا ر ب ا ن ب. د ن ر ا د ه د ه ع ر ب ا ر ی ل ی د ب ی ب ش ق ن ق ا ر ع ن ی ش ن د ر ک ق ط ا ن م ز ی ن ه ی ک ر ت : د ر ک ر ک ذ ر ی ز د ر ا و م ر د ن آ ی ر ب ع م ت ی ع ق و م ظ ا ح ل ه ب ر و ش ک ن ی ا ی ا ر ب ا ر ق ا ر ع ن ی ش ن د ر ک ا پ و ر ا ا ب ق ی ر ط ن آ ز ا و ه ی ک ر ت ا ب ی ی ا و ه و ی ن ی م ز ط ا ب ت ر ا 1- ه ن ا ر ت ی د م ی ا ی ر د و ه ا ی س ی ا ی ر د ر د ی ی ا پ و ر ا ف ر ص م ی ا ه ر ا ز ا ب ه ب ت ف ن ا ر د ا ص ت- 2. )Ghorbani Nejad, :2007 )132 ر و ش ک ن ی ا ق ی ر ط ز ا ضروری کاالهای ت ا د ر ا و و ه ی ک ر ت ا ب ی ر ا ج ت ط ب ا و ر 3- م س ی ر و ت و ئ ژ ظ ا ح ل ه ب ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک ر ت ر ب ت ی ع ق و م 4-3- ی ح و ر ی ا ه ششششششش شش ن ت ز ا ی ی ا د ز ی گ ت س خ ت ح ا ر ت س ا ح ی ر ف ت ش د ر گ ه ب ا ه ن ا س ن ا ز ا ی ن ر ب ی ن ت ب م ه ک ت س ا ی ت ی ل ا ع ف م س ی ر و ت ن ی م أ ت ر ب ه و ال ع م س ی ر و ت و ی ر گ ش د ر گ. ت س ا ه ع س و ت و ش ر ت س گ ه ب و ر ت ع ر س ه ب و ه ت ف ر گ ل ک ش ی ر ه ش و ن ر د م ی گ د ن ز و ر ت د ش ه ب و ر ن ی ا ز ا. ت س ا ی ت ی ن م ا و ی س ا ی س ی گ ن ه ر ف ی ع ا م ت ج ا ی د ا ص ت ق ا د ی ف م ی ا ه د ر ک ر ا ک ی ا ر ا د ر و ب ز م ی ا ه ز ا ی ن. ت س ا داده قرار ع ا ع ش ل ا ت ح ت ا ر جهانی و ی ل م ی ا ه د ا ص ت ق ا و ل ل م ل ا ن ی ب ط ب ا و ر ا ه ر و ش ک ت ش و ن ر س و ه د و ب ش ر ت س گ ه ب ی ا ه ت ت ت ی ل ب ا ق و ا ه ل ل ل ی س ن ا ت پ ی ر و آ ر ف ر ب ی ع س ت ی ل ا ع ف ن ی ا ا ب د و خ ی ل م ی ا ه ر ا ت خ ا س ی ز ا س ب س ا ن ت م ا ب ا ه ر و ش ک ه ز و ر م ا م س ی ر و ت ب ذ ج د ی د ج ی ا ه ی ز ا س ت ی ف ر ظ ه ب ت س د ی ی و س ز ا و ه ت ش ا د ی ن ا ه ج و ی ا ه ق ط ن م د ع ب ر د ه ژ ی و ب م س ی ر و ت ب ذ ج ع ف ا ن م ه ک ل ب د ن ز ا د ر پ ب جهانیان به د و خ ی ل م ت ی و ه و خ ی ر ا ت ت ل م ن ی م ز ر س ر و ش ک گ ن ه ر ف ی ف ر ع م ه ب ا ه ن ت ه ن ا ت د ن ن ز ی م ت- ت ت ل و د... د ن ه د ش ی ا ز ف ا ی ع ا م ت ج ا ت ا ب س ا ن م ه ع س و ت ق ی ر ط ز ا ا ر ی ل ل م ل ا ن ی ب م ه ا ف ت و ه د و م ن د و خ ب ی ص ن ا ر ی ب و خ ی ئ ا ص ت ق ا ی ت خ ا ن ش ن ا ت س ا ب و ی خ ی ر ا ت ی ا ه ه ن ی م ز ر د ی ت س ی ر و ت ز ا س ه ب ذ ا ج ی ا ه ت ی ف ر ظ ز ا ه ک د و ب د ن ه ا و خ ق ف و م ه ن ی م ز ن ی ا ر د و ی ه ا ف ر و ی ه ا گ ت ت ح ا ر ت س ا ی م ر گ ر س و ی ح ی ر ف ت ی ت ر ا ی ز و ی ن ی د ی ت خ ا ن ش م د ر م و ی گ ن ه ر ف م س ی ر و ت و ک ا و ی ن ی م ز ر س ن ا د ر گ ن ا ه ج ب ذ ج و م س ی ر و ت ه ع س و ت ت ی ر و ح م ر ب ا ر د و خ ی ل م ت س ا ی س ه ک ن ی ا ن آ ز ا ر ت م ه م و د ن ش ا ب ر ا د ر و خ ر ب ن آ ر ی غ م د ر م و ی خ ی ر ا ت ی ی ا ی ف ا ر غ ج ی ا ه ههه ه ه ن ی م ز ر د. ) Hafezniya, :2005 ) د ن ی ا م ن ش ز ا د ر پ و ه د ا د ل ک ش ی ج ر ا خ ی ن ا و ا ر ف و ع و ن ت م ی ت س ی ر و ت ل ع ف ل ا ب ی ا ه ت ی ل ب ا ق ن ت ش ا د ا ب ق ا ر ع ن ا ت س د ر ک ح ط س ر د ی ا ه ژ ی و ز ا ی ت م ا ز ا ی ه ا ف ر و ی ه ا گ ت ح ا ر ت س ا ی ح ی ر ف ت و ی م ر گ ر س ه ن ی م ز ر د ه و ق ل ا ب ی ا ه ت ی ف ر ظ ر ا ن ک ر د ی ت خ ا ن ش ی ا ه ههههههه ههه نه ا خ د و ر ق ا ر ع ق ط ا ن م ر ی ا س ت ب س ن ه ب ل د ت ع م و ب س ا ن م ی ا و ه و ب آ ن ت ش ا د. ت س ا ر ا د ر و خ ر ب ی ا ه ق ط ن م و ی ل م و ییییییی ییی نییی ا ت س ا ب ر ا ث آ ی ب ه ذ م و دینی مناسک و ا ه ر و ا ب ر د ر ث ک ت و ع و ن ت ه ع م ا ج ی ت ن س ت ف ا ب ر ی ذ پ ل د ی ع ی ب ط ر ظ ا ن م ب آ ر پ ن ا د ر گ ن ا ه ج و ن ا ر گ ش د ر گ ب ذ ج ر د ه ق ط ن م ن ی ا ی ا ه ی ی ا ن ا و ت ز ا ت ی ا ک ح ی گ م ه ی س ر ت س د ت ل و ه س ر ا ن ک ر د... و ی خ ی ر ا ت م ا خ ت ف ن ت ا ر د ا ص ر ب ی ن ت ب م ی ل و ص ح م ک ت ر ا م ی ب د ا ص ت ق ا ک ی ز ا ا ر ل ا ر د ف ه ق ط ن م ن ی ا د ا ص ت ق ا د ن ا و ت ی م ه د ن ی آ ر د ه ک. د ر ا د. د ن ز ا د ر پ ب ز ر ا د ی ل و ت ه ب ش خ ب ن ی ا ر د ک د ن ا ی ر ا ذ گ ه ی ا م ر س ا ب و د ن ا ه ر ب

13 ب ر ر س ی و ت ح ل ي ل م و ق ع ي ت ژ ئ و پ ل ي ت ي ک ی ن ت ی ج ه گ ی ر ی ش ن ا خ ت م ز ی ت ه ا و م ح د و د ی ت ه ا ی ج غ ر ا ف ی ا ی ی و ژ ئ و پ ل ی ت ی ک ی ه ر و ا ح د س ی ا س ی- ف ض ا ی ی د ر ا ب ع ا د م خ ت ل ف م ح ل ی ن ا ح ی ه- ا ی م ل ی م ن ط ق ه ا ی ف ر ا م ن ط ق ه ا ی و ج ه ا ن ی ا ز س و ی د س ت ا ن د ر ک ا ر ا ن و م س ئ و ل ی ن ذ ی ر ب ط ب ه م ن ظ و ر د س ت ی ا ب ی ا غ ر ا ض ک و ت ا ه م د ت و ب ل ن د م د ت و ن ی ز ش ن ا خ ت ن ق ا ط ق و ت و ض ع ف خ و د د ر ت ن ظ ی م ر و ا ب ط ت ا ک ت ی ک ی ه م س ا ی گ ا ن و ک ش و ر ه ا ی د و ر د س ت امری ضروری و و ا ج ب ا س ت. و ز م ی ن ه ر ا برای تأمین ب ه ت ر س ی ا س ت د ا خ ل ی و خ ا ر ج ی و ب ه چ ا ل ش ک ش ی د ن ر ق ب ا د ر ص ح ن ه ب ی ن ا ل م ل ل ف ر ا ه م م ی ک ن د. و ب ه ا ه د ا ف و ب ا ا س ت ر ا ت ژ ی ک ی و س ر ی عع عع ععععععع ت ر ا ه د ا ف ک ر د س ت ا ن ع ر ا ق ن ی ز ب ه ع ن و ا ن ی ک و ا ح د س ی ا س ی- ف ض ا ی ی د ر س ط ح ن ا ح ی ه ا ی د ر چ ا ر چ و ب ک ش و ر ع ر ا ق ا ز ا ی ن ق ا ع د ه م س ت ث ن ی ن ی س ت. ا ی ن م ن ط ق ه ه م ا ک ن و ن ب ه ع ن و ا ن ی ک ا ی ا ل ت ف د ر ا ل د ر س ا خ ت ا ر ج غ ر ا ف ی ا ی س ی ا س ی غ ی ر م ت م ر ک ز ع ر ا ق ق ل م د ا د م ی ش و د و ب ر ا س ا س ق ا ن و ن ا س ا س ی ع ر ا ق ا ج ا ز ه ا د ا ر ه ا م و ر د ا خ ل ی خ و د ر ا د ر س ط ح ی گ س ت ر ر ر رررررررر د ه و ت ن ظ ی م روابط با ه م س ا ی گ ا ن و ک ش و ر ه ا ی خ ا ر ج ی ر ا د ر س ط ح ی م ح د و د ب ه د س ت آ و ر د ه ا س ت. ا ی ن م ن ط ق ه ت ن ه ا و ا ح د س ی ا س ی- ف ض ا ی ی د ر ع ر ا ق ب ه ش م ا ر م ی ر و د ک ه ت و ا ن س ت ه ا س ت ی ک ح ک و م ت م ح ل ی ر ا ب ه ا س م ح ک و م ت ک ش و ر ت أ س ی س ک ن د. م ز ی ت ه ا ی ژ ئ و پ ل ی ت ی ک ی ک ه ا ی ن م ن ط ق ه د ر چ ا ر چ و ب ج غ ر ا ف ی ا ی م ن ط ق ه ه ههه ا ی 1 ک ر د س ت ا ن نن د ر ش م ا ل ع ر ا ق ا ز آ ن ب ر خ و ر د ا ر است ابزارهای ل ا ز م ار ب ر ا ی ا ی ن ب ا ز ی گ ر ا ن ع ر ص ه س ی ا س ی آ ن ج ه ت ن ی ل ب ه ا ه د ا ف و خ و ا س ت ه ه ا ی م ر د م آ ن م ن ط ق ه ف ر ا ه م ن م و د ه ا س ت. د ر ب ر د ا ش ت ن ذ خ ا ی ر ف ر ا و ا ن ا ن ر ژ ی ن ف ت و گ ا ز م ن ا ب ع آ ب و ر و د خ ا ن ه هه ه ا ی د ر ج ا ر ی م و ق ع ی ت م ع ب ر ی و گ ذ ر گ ا ه ی ب ر ا ی م ن ا ط ق م ر ک ز ی و ج ن و ب ی ع ر ا ق م ن ا ب ع آ ن و م س ا ئ ل ه ی د ر و پ ل ی ت ی ک م ر ب و ط آ ن د ا ش ت ن ب ه جهت ارتباط ب ا ت ر ک ی ه و ک ش و ر ه ا ی ا ر و پ ا ی ی و م و ق ع ی ت ب ر ت ر ب ه ل ح ا ظ ژ ئ و ت و ر ی س م ه م گ ی ب ا ع ث ب ا ال ر ف ت ن و ز ن ژ ئ و پ ل ی ت ی ک ی م ن ا ط ق ک ر د ن ش ی ن ش م ا ل ع ر ا ق ش د ه ا س ت. Abdi, A., & Mokhtari, H., 2006, A Look to Opportunities and Threats of Irans Hydropolitics, Second Congress of Geopolitics Association of Iran, Tehran. Ahmadi, K., 2005, Iraq after Elapse of Bagdad, Foreign affairs Ministry Press, Tehran. Amin, A., & Bigdeli, M.,2001, Kurd and Kurdistan,Magazine of Jahane Andishe,Vol.6,No.4, pp tehran. Atkinson,D., & Dodds, K., 2000, Geopolitical Traditions, Routledge, London & Newyork. Avni, A., 2007, The Version of Written Constitution of Iraqi Kurdistan, Arbil, Iraq, Barden, K., & Shelley, F., 2000, Engaging Geopolitics, Pearson Education Limited, England. Behjat, J., 1999, Oil Security in New Millenary: Geostrategy Versus Geoeconomy. Paydar, Tehran. Bray,M., 1998, Regional Examination Councils and Geopolitics change, Commonality, Diversity and Lessons from Expeience, International Educational Development, vol8,no6. Bellamy, F., 2006, The New Geopolitics of Empire,Monthly Review, January. Bosworth, C.,& Van Donzel,W., & Heinrichs,p.,1986,.New Edition of the Encyclopedia of Islam, E.J.Brill, Leiden. Cohen, S., 1994, Geopolitics in the New World Era, The paper in book: Reordering the world. Edited by: George Demko, west view press, U.S.A. Edmounds, C., 2003, Kurds,Turks,Arabs, Translated by Ebrahim Yonesi, Roozbehan, Tehran Etahat, J., 1995, Geopolitcal Traits of Middle East, Centre of Strategic Stydies of Middle East, Tehran. Europa Publications, 1996, The Middle East and North Africa, Europa Publications, London 1 Kurdistan Regional Government(KRG)

14 ز ی ی ا پ م ر ا ه چ ه ر ا م ش م ت ش ه ل ا س ی ن ا س ن ا ی ا ی ف ا ر غ ج ر د و ن ی ا ه رش گ ن ی ش ه و ژ پ - ي م ل ع ه م ا ن ل ص ف 4 1 Ezati, E., 2001, Geopolitics in 21 Century, Samt, Tehran. Ezati, E., 2002, The Analysis of Iran and Iraq Geopolitics, Foreign affairs Ministry Press, Tehran Fieldhouse, D., 2002, Kurds, Arabs, and Britons: The Memoir of Wallace Lyon in Iraq, I.B. Tauris, London. Frankle, J.,1997, International Relations in The Diverse World, Translated by Abdorahman Alam, Foreign affairs Ministry Press, Tehran. Ghorbaninejad, R.,2008, Comparative study of Self-Governing model in Iraqi Kurdistan with Autonomy and Federalism models, Masters of Philosophy Thesis in Political Geography, Department of Geography, Tarbiat Modares University, Supervisor: Mohammad Reza Hafeznia, Tehran. Hafeznia,M.R.,2006, Principles and Concepts of Geopolitics, Papoli, Mashhad. Hafeznia,M.R.,2000, Panjab Geopolitics Situation in Pakistan, Alhoda, Tehran. Hafeznia,M.R.,2007, Influence of Kurds Self-Governing in North of Iraq Upon Neighbor Countries, Geography Research Quarterly, No.83, pp Izady, M.,1992, The Kurds: A Concise Handbook,Taylor & Francis, London. Kandal,M., & et al, 2000, Kurds, Translated by Ebrahim Yonesi, Roozbahan, Tehran. Kreyenbroek, P,. & Stefan, S., 1992, The Kurds. A Contemporary Overview, Routledge/SOAS, London. Larzief, M.C.,2002, Kurdistan and Kurd and The Causes of Crisis, Translated by Behzad Khoshhali, Midia, Sanandaj. Maria, T.O Shea TRAPPED BETWEEN THE MAP AND REALITY: Geography and Perceptions of Kurdistan, Routledge, London. Mohamadi,H.R.,1997, The Role of Kurds in Political Geography of Middle East Region, Geography Roshd Journal, No.17, pp.27-39, Tehran. Mola Omar Hisa,S., 2001, Superpowers Creating of Crisis in Iraqi Kurdistan, Tavakoli, Tehran. Nami, M.H.,&Mohammadpour,A., 2008, Geography of Iraq emphatically Geopolitical Issues, Geographical Organization, Tehran. Nikitin, V.,1987, The Kurd and Kurdistan, Translated by Mohammad Gazi, Niloofar, Tehran. Nisan, M., 2002, Minorities in the Middle East: A History of Struggle and Self-Expression, Jefferson: McFarland & Company, Inc, New York. O Shea, M., 1992, Kurdistan: Political & Economic Potential, Geopolitics Research Centre, SOAS, London. Otuathail, G.,&Dalby,S.,& Routledge,P., 2001, The Geopolitics Thoughts in Twentieth Century, Foreign affairs Ministry Press, Tehran. Rabihi, H., 2006, Oil of Iraq: Contest of Powers and The future of Persian Gulf, Second Congress of Geopolitics Association of Iran, Tehran. Seif zade, H.,2000, Iraq: Stractures and Process of Political Tendencies The Center of Documents Islamic Revolution, Tehran. Usherwood, R, 2005, WORLD WAR I AND THE PRINCIPLE OF NATIONAL SELF- DETERMINATION: A CLOSER LOOK AT KURDISTAN, A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of Requirements for the Degree of Master of Arts. Georgia State University. Zaki, M., 1998, Historical Research about Kurd and Kurdistan, Translated by Habibilla Tabani, Idin, Tehran Analysis Briefs/Iraq(2008)