Victor Falzon ~ Editur ~

Transcription

1

2 b Huttaf, fl.. antik ilbniedem rna kienx imxerred mad-dinja koilha kif in llum. Kien jgnix biss lmma infirex u tgnallem jgliixf'ambjenti godda. Gnal!-ewwel kien jivvjagga fi gruppi zgnar ta' familji, u rna igorr nafna mba razz miegflu lilief xi u glud. lmma bi:t-zmien beda jgorr nafna affarijiet li iden uzi. Fost dawn kien hemm i-annima!i li tgnallem irabbi: klieb, mogfio:z, qtates, Dawn ii-godda spiss kienu jkunu godda mhux gnail-bniedem biss, imma anke tiegnu. U b!a ma jafu, in-nies dalililu perikli kbar gflall-annimali tal-post u ma u New Zealand, f'dik 1-;;ut hemm numru kbir gnax ma kinux jafu : minnhom. Dawn 1- ma kienx hemm annimali li jistgliu jaqbduhom., biex 1-grieden). X'talisbu li Heqq, u kontu qattus u taraw jippassigga qudd gnajnejkom x'kontu tagflmlu!! U hekk gara! l!qtates liar btu u qerdu ignasafar u nafna annimali ohra ta' New Zealand. flafna dawn jew jezistu jew saru flafna.!mkiwi, lgtlasfur nazzjonali ta' New Zealand, rna tarahx kif gieb u lahaq! Editorjal Aflbarijiet lokali Mid-dinja Kompetizzjoni Nittrumbjaw fuq...id-daqquqa lttri Poezija/ Art Gaiiery Attivita Naturalment Gruppi Lokali 11-Berdwocing Pingi Pingi! X'rat il-kamera Widnet ii-baliar nemla pag 2 pag 3 pag 4 pag 4 pag 5 pag 6 pag 7 pag 8 pag 8 pag 9 pag 10 pag 11 pag 12 pag 12 Bliai dai-kaz hemm elf kai ienor ta' kif annimali, u anke pjanti, li n-nies nadu f'artijiet olira qerdu flora u fawna tal-post. rtbieb rtuttaf, in-natura qisha jigsaw puzzle. Kull bitca gnandha!-post specjali tagfiha. Jekk tipprova ddannai bicca f'post ieflor, se tonloq problemi ii ta' madwarha, u tispicca tnassar 1-istampa kollha! Victor Falzon Editur., _...L. [,' Fa((ata ta; Quddienz Gremxula (Podarcis filfolemis- Maltese Wall Lizard) Wara xitwa xita nibdew nerggnu naraw dan 1-annimal jitlacca m\11-nitan tas-sejjien biex jongnos!ix-xemx. 11- gremxula ta' Malta hija endemika, jigilieri ma tezisti mkien iktar nlief Malta. 11-gremxula mnarsa bil-ligl Working Group Klabb fiuttal Silvana '.\ Agius, Jason Aloisio, sabella Borg, Robert Borg, Audrey Chetcuti, Norman Chetcuti, Desiree Falzon (Ger), Victor Falzon, Margaret Muscat. --Q- Klabb 11uttaf huwa t-taqsima ta' Birdlife Malta gnall-membrita' tant -: il sena. 11-Kiabb.jorganizza nargie.t fil-karnpanja., zjarat f'ris.ervi (Jj) \ naturali, tahdidiet, video-shows u anke xoghol ambjentali. 11-Kiabb jippubiika n-newsletter-magazin "11-rluttafa" kull xahrejn glial!-, membri, u jipproduci hendawts u log hob ghal waqt 1-attivitajiet. - ' Klabb gnandu wkoll 4 Gruppi Lokali fil-pajjiz. Snubija fi Klabb Fluttat hija Lm1.50 fis-sena. Pubblikazzjoni ta' Bird life Malta POBox 498 Valletta CMR Oi Tel / Fax Materjal mill-magaiin 11-rluttafa jista' jigi kkupjat drnent li jissemma' s-sors. Stampat g!iand Poulton's Print Shop, Apri\1996

3 lll1

4 1 i 1.n]a rr.,,.,.,.... ' ;.,..':, '.:';r.".., '....\ J\2t...-- L 11-Monka hija 1-unika foka li tgflix fii-baflar Mediterran. Biex twelled u trabbi -fern tagl'lha hija tfittexgnerien mud lama jlfthu fuq wicc iibaflar. Minn dawn jezistu kemm trld fii Mediterran (anke f'malta hawn skoss), imma xorta wanda 1-Monka mhijiex komuni. s-... rl ' t1 h n j?>. sajjie... a JOq.. u a g.. ax gn1 "rl... u 1" \11 on k,a t".1e. k o. il-nut u allura hija 1-gnadu talbniedem! Bflal dak li qallhom ii-bniedem biss gliandu d-dritt jiekol il-l'lut! FHmgfloddi i-monka (jew Bumerin) kienet tidher spiss fl-ibflra Maltin, imma llurn m'gfladekx tisma' biha. 1!-Monka saret wal'lda mill-10 mammiferi 1-aktar rari iid-dinja... ma fadalx iktar m!nn 400 b'kollox, u dejjem tonqos. Fii-Mediterran baqa' biss ftit innawi lejn i! Grecja u t-turkija fejn dan i-annimal grazzjui gnadu jinstab.!1-fatt li 1-Mediterran huwa 1-iktar banar imnigges tad-dinja ma jgflinx is-sitwazzjoni lanqas. Jekk tispicca 1-Monka miii-mediterran inkunu tlifna gawhra tassew specjali min-natura ta' madwarna. lrranga 1-isrnijiet imnawdin ta' 1-gnasaiar (1-ewwel xxejdjati tifforma isem ta' gnasfur ienor. X'gflastur hu? lbgnat it-twegiba ii Kompetlzzjonl 11-rtuttafa 13 BirdLife Malta POBox498 Valletta CMR 01.. Zmien sat-30 ta' Mejju Prernju: KTEB DWAR N-NATURA. Tinsix: Min iqasqas mill-fluttafa niskwalifikawh! "rt;t B r-l 1 L J [J;J.J TTs lj--l--- [-r-;l1 1_--- CJlT- 11 lt A r L 1 -rlt;j T11 ll [ii;r-tl-t -l T_L1J.lJ LLr; r r;j TTJT=J [ TT1l -c _j-_ll T r _..J. l!ill UJ L L L_L_ :' ''., i" --'d.!!l/ ";;;;;!' -. l -, , L_J -- L J LJ a] [ [ l 1.,) i. '1 h:t.a - [---] r l Mimdudin: 2.BES 3.STURNELL5.GRAWWA 7.ARPA9.ZOKK 10.FEKRUNA 11.GALUNA Weqfin: 1.VENEWWA 2.BORKA 4.TGRA 6.KOKKA 8.AJKLA lr-rebbiel'la kienet Suzanne Grima minn Kercem l Ll)(J_-Lli1J r --T--TTl' T-ll L. _L --_l_l j J,---]- L_

5 '\, L-Huttafa 13 e Morzu-Aprii 1996 R g g Malti: Daqquqa tat-toppu ngliz: Hoopoe l_.ntifiupupa epoj» bdejt i!berdwocing, kont inqalleb filkotba nipprova nitgnallem sew lgnamla tc{kull gnasfur li Malta. Meta nara 1-!stampa tad-daqquqa tat-toppu, kont nitnawwad gnalkemm sflabi kienu jgnidu li huwa gnasfur komuni, bilkemm kont irrid nemmen li f'malta jigu ghasafar ta' dan it-tip! lmbagnad rajt Daqquqa ghali-ewwel darba... u kemm verament UNKU. Uniku fl-gnamla, uniku fl-ilwien, uniku fl-imgiba. Ftit izgnar minn narnierna, tawwali, rnunqartwil u mgnawweg, saqajn qosra, lewn f1amrani kulur issalarnun bi strixxi bojod u fuq gwinnajh qisu "zebra crossing"! U fuq kollox toppu kbir roza, abjad u iswed li jinfetan qisu rnrewna... Gnastur tal-noim, imsomma! Anke t-titjira g11andu stramba, donnu jaqbez rna' kull qadfa tal-gwienan. L gnajta, li rari tinstema' Malta, hija: "Uupuupu"- gnalt1ekk bl-lngliz jissejjafl Hoopoe. ld-daqquqa tat-toppu tbejjet f'flafna pajjizi fi-ewropa, x'aktarx lejn in-nofsinhar tal-kontinent, u anke fi-afrika izda tkun inqas komuni mir-rebbiegna. Nistgnu niltaqgnu mad-daqquqa kullimkien (anke f'xi gonna f'nofs ii-belt!), imma tippreferi nflawi bilblat u ftit sigar imferrxin. L-isban cans biex tara wandahija li ii tmur mixja ma' 1-irdumijietjewf'xi wied mingnajr kaccaturi (jekk je.zisti!), 1-afljarfir-rebbiegfla. X'aktarx tittajjar mill-art, fejn tflobb toqgnod tfittex insetti rqaq u xagnat. Hija u tfittex 1-ikel, spiss tiftan u tagfllaq it-toppu, bnallikieku biex tingflogob malberdwocer! Meia aqbdu d.ik ihromba u erflu!ha lejn xi rokna kwieta fil-kampanja. Meta taraw Daqquqa tat-toppu, tibdew tifhmu gflaliex Klabb rtuttaf jirsisti gnallnarsien ta' 1-gflasafar. Mark Falzon ta' Fuq. Tfittex xi toqba f'sigar xjun jew xquq fondi til-blat, fejn 1 tibni 1-bejta. F'Malta qatt ma j bejtet, torsi minflabba 1-kaccaturi 1 li bflas-soltu jeqirdu dak kollu li ' hu sabifl. Gflalkemm nia tbejjitx, madankollu xorta wanda ngawduha darbtejn fis-sena. Peress li Malta qiegnda fir-rotta bejn 1-Afrika u 1-Ewropa, 1- gflasafar jgfladdu minn Malta huma u jpassu. Fir-rebbiegfla d-daqquqa narawha minn Marzu sa Mejju, 1-aktar gnallaflflar ta' Marzu u 1-bidu ta' April, meta tkun komuni. Fil-flarifa tpassi minn Awwissu sa Ottubru, izda 1-aktar lejn 1-annar 5.. bl. t.,, h.1 h b. f d t'awwissu. Fil-flarifa tidherspiss 1gar u at.lm errxm, awn u emm... am Jent per ell gua 0 aqquqa tat-toppu! 1

6 Marzu- April 1996 L-Huttafa 13 (Silta minn ittra li nqalbet mill-lngliz) Gflaiiz Editur, Nixtieq kom!i tagnmlu fil-nrug tal-magazin 11-rtuuafa, ma dnalt membru kont qed grupp iefmr biex nidflol magf'lhom. Dan gha!lex kont nahseb 1-MOS huma interessati biss gnasafar, u jlena xtaqt gflaqda ll tinteressa runha fl-annimali kollha. imma mbagnad dnalt fi-mos u ndunajt li wara koilox hija gnaqda gna!inarsien 1-annimali ko!lha. lndunajt ukou millfatt 1-magazin stess 11-Muttafa huwa stampat fuq karta riciklata. B'dan i-mos qed tiffranka nafna tniggls u anke ssalva sigar mllli jinqatgnu. J'Aa jghinkom tkomplu x-xognoi siewi tagnkom. Kenneth St Edward's College filwied taighargnur. U zewg pitlrrossi. Fii-pront wicci ll hemm u raj thorn '- \,'_;;;;_,-! i\ _,; ''7_:_-s-= -L. l Ghaziza Dorothy, Le! maqbudin go trabokk. Kien flhom hasra. Trid min jaqbdek liiek? iva jew le? Dorothy Borg Gnargnur L--Editur Gnazii Edltur, Qed nikteb din 1-ittra zgnira biex nirringrazzjakom ta!-gazzetti jiena qiegnda nircievi ta' kul! xahrejn. Hija tkun interessanti nafna ghax ikun fiha affarijiet dwar in-natura gnax jiena nnobbha hafna n-natura. lnnobb fjuri, 1-gnasafaru 1-kampanja. Nixtieq ngnidilkom grazzl hafna. Sabrina Zammit Gnargnur Ghazii Editur, Nixtieq li l-annimali jhalluhom jghix.u u mhux joqtiuhom. L lstess il-pjantl: m:ara kull pjanta sabiha, imbagliad ikun hemm xi hadd joqtolhom. Jien nixtieq - lnnehni dan llii:mu. tj.-.. _./ Ritianne Mai-Zebbug Glial tagf1rif dwar annimali jew pjanti Maltin, iktbu iii Borg Wildlink Kiabb Huttaf Birdlife Malta POBox498 Val 0 1. Robert iwigibkorn direttament, ma' 1-ittra tagnkom inkludu envelope bl-indirizz tagflkom u bolla ta'

7 ,, ff1 L-Muttafa 13.. Morzu- Apnl 1996 Xi membri jik:ibu \(, ma.9\bnj lhoffix u\na. Llf dawn lahom \serffiu rns'novn. qlnax jn1iss lilc.rjbuhom\nom_ \<wfiada Tr1a 1zomrn il-kiu "*', -No Mercy! Wby should )YOU hunt? Ctlrt't )JOU cijatlt? lvhat can you grant To the poor anirnal? To turn the world to a dull One! Aren't ymt learning none? Destroying its life t can't take a dive There it goes chased Tired and dazed For what reason Can't you reason? Why aint And pull the trigger? Are you insane? lvhy not want a "WOrld bigger? lvhy not face the sun? And throw au;ay the gun? Destroy and kill At your O'WU will Don't you know it's a sin? And above your glory And din t's a horrible story!! Jtfl 0.\Vj (l _) \Y<$ -,;:.,.,»=-=- =;:;:. Kristel]o Cmnilleri?: (!).c u ;;;;;;;;;;;;;;;;;,;;;;;;;;;;;;;,;;;;;;;;;;;;;,;;;;;;;;;;;;;,;;;;;;;;;;;;;,;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;,;;;;;;;;;;;;;;J

8 ( Marzu- April 1996 e 11--Muttafa 13 )f,.. '... ' i: l mmun 8 Bhal kull sena f'dan iz-zmien tibda tigbidna l-gzira kwieta ta' Kemmuna. 8 hija santwarju, jigifieri fuqha l-ghasafar m 'ghandhomx isibu, min itellifhom. 8 B!Jas-soltu ahna ta 'Klabb Huttaf se naghmlu harga- anzi zewg hargiet- biex ingawduftit uut, <t:rnh:: naturali ta' 8 Tonqsux, u hajru lill-genituri jigu maghkom ukow Marga A: s-sibt 20 ta 1 April Marga B: s-sibt 27 ta' April Lm2 dettalji lil min jibbukkja Gibu maghkom: L \ \' troba jekk ghndkom., _.. gw1da gha HaJr jekk ghandkom e nowtbuk u lapes \,.. \'\flf 1 "" x,. tle.< 11 u u x,. tlxor b u "',, to. h l k ( e x1 Haga g a ras om. \\ ' e basket tad-dahar berw:eq '-... Biex tattendu tridu tlbbukkjaw bit-telefon (230684/250229) aktar mit-18 ta' April. Tajjeb imma ii taflsbu kmieni biex gnax tienu numru limitat Tibagntux flus. \ ' Kif inkunu hemm inzuru r _ li Birdlife Malta qiegflda tizviluppa ll\lil.. 4 JJ.!'post bl'lala Wied -Aflmar. i{f::::::;:: ;: >r Tfal taht it-8 snin --\ "-:ridjigi xi_hadd kbir magt1ho <J > GEG JEW ftme Sa ftit snin ilu, il-luminati u 1-birer, il-nalib, 1-ilma u 1-meraq tal-frott kienu jinbiegnu fi fliexken tal-ngieg biss. lium qed jinxtraw ukoll filpakketti tal-kartun, laned jew fliexken tal-plastik. Xi wnud jansbu li dan huwa progress. Hafna jsibuhom komdi gnax \1 jippreferu jarmu jiendu 1- fliexken vojta lura gfland tal-nanut U 1. pajjizna, li qatt ma kien xempju ta 1-indafa, ikompli jitflammeg ma' kull/)1/1 recipjent li jintrema'. 1)1 ii-flmieg ikerrah kullimkien, izda 1-akbar Flsara ssir fil-kampanja.! 1 Hafna fllejjaq zgflar bnal bebbux, nannakol u nniezer 1-art jidfllu i,, jistkennu jew jorqdu fil-fliexken jew laned mormijin. 11-bicca 1-kbira. jispiccaw biex imutu fihom gnax ma jkunux jistgnu jonorgu. \ll. Mhix nag a diffitii li anna ngninu nalli dil-nsara rna tibqax issir. Meta \1\ mmorru nixtru gnandna nagn:z:u prodotti bbotiljati fi fliexken tal-ngieg: 1 b'hekk inkunu nistgnu nirritornawhom u niffrankaw mill-muntanja orribli ta' skart li dejjem tikber fil-mizbliet. Gnandna wkoll inneggu liligenituri jagnmlu bnalna, billi nagntuhom 1-e:Z:empju anna stess! Jason Aloisi ) lrij

9 ft'attard Leaders: lsabell.a f3drg, Grace CaiTJlfieri, Graziel!a Fenech, Marija Fenecnidoanhe Scerri, Agnes S.ci_clUfia(ko-ord), Silvio Scicluna (kc;jord)... MSDA!TA;i'XBiEX,..,,,,,,,,,,,,,,...,,,,. ''',, Leaders: Michelle Borg (ko-ord);'robett Bwg (!«:i-ord), Marisa ear ' :, ' ' '' ' i:....,...,:::::::::::::,.. Leaders: J:{ison.Aio\iq{K9on:f);.f:iil,)ltBezzim; Mark Falzon (ko-ord), Caldon Mrqi!iici;:kbhici Piizuto, iistln Vassallo. RABAT... "'.::... \: : ).. Leaders: Silvaria.A.glus, Audrey Chet<;vti (ko-ord), Norman Chetcuti (ko-ord), Angel FiJ,.. 'Qas temmen! Tant qtilna balieni li 1-livell tal-banar nizel iewg metri!!! _,;-- -\_...A- - "-"" v-,_..._ \_,A_.../"-' -" -

10 Flok is-soltu intervista, diddarba ser nurikom kif issiru berdwocers tajbin. issa li bdiet rebbiegfla, innumru a - = n. Q. :;: ;. :,_..,..,...--:--...'..'> :."'--;::-

11 ll-huttofa 13 Marzu- April 1996, "-----, [ll "" ci5 Membri Falko (it-taqsima zgt1azag1'1 ta' Birdlife) bilqieghda ix-xagflra tai-buskett jittrumbjaw lejn i!-passa ta' Settembru. innutaw li gflandhom ukoll teleskopju.lt-teleskopju jqarreb iktar mirm biex tui.ah irid ikol!ok tripied, inkella rna i.zommux sod. X'naaflmel? lmxi bilmodu zomm ii-kwiet. Tajjeb lima tkunx wandek, gnax aktar gflajnejn! lmma jekk trid titkellem, agnme! hekk minn taflt 1-ilsien. Meta tisma' xi tisfira ersaq fid-direzzjoni li tkun smajtha, ieqaf u ttrombja. Tistenniex dejjem li tara 1-gnasfur 1- ewwel, gflax jaf ikun ftit monbi u bla tromba ma tarahx. Jekk tilmafl bejta tersaqx lejha, imma oqgflod bil-pacenzja, fil-kwiet u bla caqliq ftit 'il bogflod, u gf1andek ma ddumx ma tara 1-genituri gejjin bl-ikel biex i:zoqqu 1-friefl. X'niekol? Tantx iggorr ikel miegflek gflax itaqqlek. rtu miegnek 1-aktar frott, ilma u forsi xi kisra """"" =...;;;..., Naliseb li gliidtilkom mhux liai:in dwar 11-berdwocing. Nispera li tippruvaw. Jekk iko!lkom xi diffikulta fuq xi naga li gnidt, iktbu!i flam nara kif ser insolvihielkom. Pingipingi! narnrani 2 kannella car 3 isfar 4 kannella skur ' 5 andar

12 Marzu -April 1996 i irgh fl-g'li lieq i!? :?! Jekk tkunu fixxagliri qrib lirdum, zommu gliajnejkom miftuliin gtialija. Bnalissa jiena qiegnda biimblanzuni u daqt nisplodi bil-kulur!! r ---,u : Ghalik b'xejn :! >.,r -.- \ 1 )! 1, 11-Ktieb Passa ta' a.!!. V Ghasafar ikun tiegnek b'xejn jekk iddannal : membru gdid fi Klabb 1 Huttaf. lmla lmformola 1 ; t'hawn ta11t u 1 :a: ibg11athielna flimkien :5 maimizata tal-membru : :g gdid li ddaniial. Tinsix 1 '? iddettalji tieghek! 1 _.! ll ll ll ll ll ll 1111 ll ll ll ll. illl ii 1111 i!! 1! ll. 1 i "!l! 1 DettaljiJ.._l-mer:Dbrul:iQ_id 1 : lsem:. : - 1 indirizz: 1.0 i :2: Tel: _ m i '.B lsem: M b., jb ::::..;1, _.. em er s num er m ========-=-=-= --=1 Ma' dihormo!a qed nib hat cekk/postal order/boll! mhux 111 :; ui.ati b v.ajur ta' Lm1.50 ========L ml g