Werrej. The Feast of the Sacred Heart 11. Minn fuq it-tomba g all-biççerija 32. Missa Fons Vitæ 45. Esperjenza tal-world Youth Day

Transcription

1 Fontana Óar a Nru. 40

2

3 Festa BORD EDITORJALI Dun Joseph Bajada George N. Cassar Lidia Curmi Josephine Galea Francine Spiteri John Theuma Ir-ritratti li jinsabu f din ir-rivista huma bil-kortesija ta Geoffrey Mizzi Mons. RuΩar Borg Dun Manuel Curmi Dun Manwel Cordina Joe Zammit Frank Mizzi Marisa Theuma Custò Godwin Cutajar Noel Formosa Scerri Photo Studio Werrej Messa mill-isqof Mario Grech 4 Kelma tal-kappillan Dun Joseph Bajada 5 Da la mill-bord Editorjali 7 The Feast of the Sacred Heart 11 Programm tal-festa Il-Qalb ta Ìesù 16 Ìie lil Tliet Saçerdoti Fundaturi 20 Minn fuq it-tomba g all-biççerija 32 Niçeç fil-fontana 36 Mill-Kunsill Lokali 38 Il-Presepju ta Frank Mizzi 40 Il-Kwadru Titulari tal-qalb ta Ìesù tal-fontana 41 Pompei u r-rabta tag ha mal-qalb ta Ìesù 42 Qoxra ta quddiem: Ritratt tal-istatwa tal-qalb ta Ìesù, xog ol fil-fibre ta Michael Camilleri Cauchi, li tinsab fil-faççata tal-kampnar tal-knisja parrokkjali tal-fontana. Qoxra ta wara: Xeni mill-dramm muωikali Id-Dverna t G emmaws. Il-fehmiet li jistqarru l-kittieba f din ir-rivista, mhux bil-fors ikunu jaqblu ma dawk tal-bord Editorjali. Il-korrispondenza dwar din ir-rivista g andha tintbag at lil: Editur - L-G ajn il-kbira Uffiççju Parrokkjali, 196, Triq il-g ajn, Fontana FNT G awdex jew office@qalbtagesu.com Disinn u Stampar: A&M Printing Missa Fons Vitæ 45 Esperjenza Pastorali fil-parroçça tal-fontana 46 Esperjenza tal-world Youth Day Mill-Album tal-parroçça 50 Id-Dverna t G emmaws 51 Mill-Ma Ωen tal-armar 54 Radju Sacro Cuor 54 Il-Pavaljuni ta Triq San Ìiljan 55 L-Abbatini tal-fontana. L-Azzjoni Kattolika 58 Il-Le jun ta Marija. Il-Komunità Ewkaristika 59 Kronaka tal-parroçça 61 Apprezzament 67 Çelebrazzjoni ta xi Sagramenti u Mwiet 68

4 4 L-G LG ajnn il-k lkbira QALB LI TARA Darba meta d-dixxipli kienu flimkien dejn il-ba ar ta Tiberija, Ìesù deher fosthom imma minkejja li add mid-dixxipli ma kien ag ma, wie ed biss g arfu. Dan kien id-dixxiplu l-ma bub (Ìw 21:1-14). Mela dak li ra ma kienx id-dixxiplu li kellu g ajnejh tajbin, imma dak li kien ma bub u j obb! Dan ifisser li biex naraw a na ma ne ti ux vista tajba imma qalb kbira. Fi kliem ie or wie ed ma jarax bl-g ajnejn imma b qalbu! Kittieb famuω FrançiΩ, Antoine de Saint-Exupéry, fil-ktieb tieg u Le Petit Prince, kiteb li wie ed missigrieti tal- ajja huwa li biex wie ed jara sewwa g andu bωonn qalb tajba! G aliex afna affarijiet importanti jibqg u mo bija g all-g ajnejn! Dan kollu tikkonfermah l-esperjenza tag na. Infatti meta nkunu m abbtin, distratti, jew mifxulin, ja arbulna afna wejje u ma nindunawx bihom. G all-kuntrarju, meta a a tkun g al qalbna, g andna ila niflu kull dettal u napprezzaw kull tikka. Hekk per eωempju l-artist li j obb ipin i, joqg od attent g all-irqaqat. G ax t obb lil uliedha, l-omm tkun l-ewwel wa da li tinteba x ikun g addej fil-mo u l-qalb tag hom. Mhux l-ewwel darba li wie ed jie u grazzja ma tfajla anke jekk f g ajnejn addie or din ma tkunx l-iprem l-importanti li jkun i obbha! Il- miel li jimla l-g ajnejn malajr jintemm, imma dak li jfawwar il-qalb, jibqa! Min g andu qalb kbira josserva afna, partikularment dawk l-affarijiet Ωg ar li afna drabi ja arbu lill-g ajnejn! G ax min i obb tassew mhux biss ikun sensibbli g all- ti ijiet tal-o rajn, imma jkun ukoll eneruω. Il-bniedem li j obb ma tag milx bih l-apparenza, imma jara x ikun hemm mo bi wara dak li jidher u g alhekk huwa l-bniedem sinçier li japprezza dak li huwa awtentiku. Fid-dawl ta dan kollu, nag mel sej a lill-komunità tal-parroçça tal-qalb ta Ìesù biex fuq l-eωempju tad-dixxiplu l-ma bub, fil-jiem tal-festa tistrie fuq qalb Kristu. Aktar mal-qalb tag na l-bnedmin tibda t abbat it-ta bita tal-qalb ta Ìesù, aktar niksbu viωjoni çara u tara fil-bog od. Qalb mimlija bl-im abba li tfawwar mill-qalb ta Ìesù mhux biss jkollha l- ila li tg oωω il- miel li hemm madwarha, imma tkun tista tinteba ukoll minn kmieni bil-periklu u tipprova tevitah. Fuq kollox biex il-komunità parrokkjali tikseb viωjoni ekkleωjali li tg inha tqieg ed il-passi f direzzjoni korretta u tag mel g aωliet pastorali tajba li jistg u jissarrfu f id kotran fil-futur, hija g andha bωonn ukoll tkabbar qalbha. Dawn huma l-awguri tieg i g all-membri kollha fi dan il-komunità parrokkjali tal-fontana. Festa tal-madonna ta Pompei, 8 ta Mejju, Mario Grech Isqof t G awdex

5 Festa PROFESSUR TAL-QALB Illum m g adux Ωmien li tiddobba. U fejn tid ol is-sa a nag mlu appuntamenti mal-aqwa u l-a jar professuri fis-settur, u jekk ikun hemm bωonn nie du anke opinjoni o ra jekk mhux it-tielet wa da wkoll. G ax bejnietna, ng iduha kif inhi, anke l-professuruni, bil-lawrji, kattedri u titli qabel u wara isimhom mhux dejjem huma tal-istess fehma; imma g all-kuntrarju tal-professuruni fil-knisja, rari li jwaqqg u l-kelma ta xulxin. Óarsa afifa madwarna nindunaw kemm il-mard fil-qalb b al donnu Ωdied. Fl-isptarijiet, il-wards speçjalizzati fis-sa a tal-qalb huma kwaωi dejjem mimlija daqs bajda, u dan jg odd ukoll g all-isptar fil-gωira çkejkna tag na. L-istudjuΩi huma tal-opinjoni li l-alimentazzjoni u l-istil ta ajja li qed ng ixu huma kawωi ta diversi kumplikazzjonijiet fis-sa a tal-qalb. Ilkoll kemm huma jissu erulna eωerçizzju fiωiku, dieta, bidla fl-istil ta ajja u g al min ipejjep li jwaqqaf immedjatament it-tipjip. Milli jidher it-tibdil li qed isir f ajjitna qed i alli effetti negattivi anke fuq l-imsejkna qalb tag na li g al xi ra uni jew o ra mhix qed tla aq tippompja d-demm me tie. Jekk in arsu madwarna ftit aktar fid-dettal, ninteb u kemm verament l-u ig ta qalb Ωdied. Il-councellors, il-psikolo i, il-psikjatri u kull xorta ta konsultorji familjari huma mimlijin appuntamenti. L-ispeçjalisti ta dan is-settur huma tal-opinjoni li l-egoiωmu, l-injoranza, l-immaturità, in-nuqqas ta sens ta sagrifiççju huma fost l-aktar kawωi li qed iwasslu g al tbatija kbira fil-qalb. Jissu erixxu terapiji varji, minn dik verbali sa dik farmakolo ika. Milli jidher fina nfusna u bejnietna hemm xi a a li mhix sejra sew. Dak li forsi rajnieh jew g ad narawh b ala soluzzjoni, il-fatti jibqg u juru li n-nies huma b qalbhom imçarrta fihom infushom u bejniethom. Madwar elfejn u tliet mitt sena ilu, çertu Isaija, Lhudi ta karattru awtorevoli u influwenti afna fil-qasam politiku kiteb hekk, Intom li bikom l-g atx, ejjew g all-ilma; intom ukoll li m g andkomx flus. Ejjew, ixtru u kulu b xejn, inbid u alib bla las. G aliex ta lu fluskom f dak li mhuwiex obω, u idkom f dak li ma jxebbax? Isimg u minni, u tieklu tajjeb, u ru kom titpaxxa b ikel bnin. Ag tuni widen u ersqu lejja, isimg u u tie du r-ru (Is 55, 1-3). Ilma, inbid, alib u obω b ala terapija alternattiva b xejn u g al kul add. Tajba din! Ftit aktar minn elfejn sena ilu, Ìesù, l-iben ta Alla l- aj, il-messija, bin ilmastrudaxxa u ommu Marija, qarib ta Ìakbu, ÌuΩeppi, Xmun u Ìuda qal, Ejjew g andi, intom ilkoll li tinsabu m abbtin u mtaqqlin, u jiena nserra kom (Mt 11, 28). Professur u konsulent tal-qalb li jag ti servizz b xejn u lil kul add. U bil aqq, hu jaf tajjeb xinhu l-mard tag na, g aliex refg u, jaf tajjeb bin-niket tag na, g aliex tg abba bih, jaf x inhuma l-we g at kollha tal-qalb g aliex it-tiçrita f qalbu g adha miftu a sal-lum u mn Alla, g aliex kieku mhemmx fejqan g all-mard kollu fil-qalb tag na, g al add minna (ara Is. 53, 1-12). Nixteqilkom is-sa a fil-qalb. Dun Joseph Bajada Kappillan

6 6 L-G LG ajnn il-k lkbira Fresh Fish Supplies FISH MARKET MGARR ROAD, GHAJNSIELEM, GOZO - MALTA TEL: / FAX: TRIQ IL-GHAJN, FONTANA TEL: Grech Central Store Tel:

7 Festa Da la mill-bord Editorjali Kull nhar ta Sibt, il-kappillan, bl-g ajnuna ta xi voluntiera, iwasslilna fil-familji tag na l-bullettin tal-óadd. Nofs dal-bullettin tippreparah il-kurja; in-nofs l-ie or ta seb g alih il-parroçça. Xi w ud, ng iduha b dispjaçir, mank biss i arsu lejh; jaqg u u jqumu mhux biss mill-avviωi u t-tag rif siewi li jg addilna l-kappillan, imma wkoll mir-riflessjoni fuq il-litur ija tal-kelma. G andu mnejn teωisti din l-apatija l-g aliex dal-bullettin ne duh b xejn u nafuha din, meta l-o ett jag tuhulek b xejn, mhux dejjem tapprezzah. Barra dal-bulletin, ma Ìunju, flokkaωjoni tal-festa tal-qalb ta Ìesù, jibg atilna dir-revista L-G ajn il-kbira li ilha to ro mis-sena 1973, minn Ωmien il-kappillan Dun Ìwann Cini. Il-festa parrokkjali, barra l-iskop soçjali u kulturali, fiha fuq kollox l-iskop spiritwali, skopijiet li rridu ng oωωuhom. Ma ninsewx li l-festa hija parti mill-identità tag na l-maltin. Il-festa hija okkaωjoni speçjali biex nersqu iktar b devozzjoni lejn is-sagramenti u fl-istess waqt nitg allmu infasslu iωjed ajjitna fuq il-patrun/a tarra al jew belt tag na. A na l-fontanin kemmxejn iktar ixxurjati mill-bqija l-g aliex b ala patrun tag na g andna lill-qalb ta Ìesù. F dil- ar a sibna u rajna li nippubblikaw artiklu interessanti ferm mill-pinna tal-patri ÌiΩwita Alfred Darmanin dwar id-devozzjoni wisq g aωiωa lejn il-qalb ta Ìesù. Kif g adkom tiftakru, is-sena l-o ra fakkarna l-mitt sena sena mit-twaqqif tal-parroçça tag na. Kien eωattament fis-27 ta Marzu 1911 meta l-isqof M. Camilleri waqqaf uffiçjalment il-parroçça tal-fontana. L-ewwel kappillan kien Dun ÌuΩepp Óili li g andna bust tieg u fil-knisja tag na, kif ukoll wa da mit-toroq tar-ra al imsemmija g alih. Matul dawn il-mitt sena, kellna disa kappillani u g al sena u nofs Amministratur Apostoliku. Fakkarna wkoll il- rajjiet ewlenin li se ew fil-parroçça matul dan is-seklu. Fil- ar a ta dis-sena xtaqna, fuq kollox, insellmu u nag tu ie lil tliet saçerdoti, wild il-fontana. Huma tliet saçerdoti fundaturi, saçerdoti eωemplari u abrieka li jag mlu unur lill-parroçça tag na u xejn inqas lid-djoçesi G awdxija. G andna lill-mons. Manwel Curmi li waqqaf il-fondazzjoni ARKA. Dun Manwel, kif isejja lu kull min jafu, ilu Ωmien ja dem b ru u u b ismu b riωq il-persuni b diωabilità u l-familjari tag hom u j abrek biex l-interessi u l- te ijiet tag hom ikunu m arsa. Huwa dejjem emmen li d-diωabilità mhijiex inkapaçità. It-tieni saçerdot huwa Dun Manwel Cordina li waqqaf il-fondazzjoni OASI, organizzazzjoni li tie u sieb il-qasam talprevenzjoni, kura u riabilitazzjoni mill-abbuω u d-dipendenza mid-droga u x-xorb. Ta min josserva li l-knisja lokali kienet offriet proprjetà minn tag ha biex isservi b ala kwartieri g aω-ωew fondazzjonijiet, il-wa da f G ajnsielem u l-o ra r-rabat. Imbag ad g andna lill-mons. RuΩar Bor li waqqaf il-moviment Ewkaristiku G awdxi li g aωel b ala motto tieg u: Biex l-im abba tkun ma buba. Sentejn o ra, k Alla jrid, dal-moviment jag laq amsin sena mit-twaqqif tieg u. Kellu ra un biex ibig il-prof Oliver Friggieri meta lis-saçerdot Malti sejja lu l-benefattur ewlieni tas-soçjetà Maltija. Nafu b g add mielu ta saçerdoti li joffru t-talenti tag hom g all- id tal-poplu. Dil- idma eneruωa narawha g addejja, xi drabi fis-skiet, ma kull klassi ta nies: fil-knejjes u l-kunventi, fil-postijiet tax-xog ol, minn fuq l-altari u fil-konfessinarji, fost tfal u Ωg aωag, g arajjes u miωωew in, iltiema u foqra, anzjani u morda, absin u drogati. Ta min isemmi wkoll bosta saçerdoti u sorijiet li j allu warajhom lill-familja u lil pajjiωhom u jmorru fl-artijiet imbieg da tal-missjoni, ja dmu fost l-ifqar fost il-fqar. Huma jid lu g al dax-xog ol b im abba u b eroiωmu. Hawnhekk jixraq isemmu lil una Dun Marçell l Portelli, missjunarju ta San Pawl, li telaq minn fostna u issa ilu mat-tletin sena ja dem g all-mulej u g all-proxxmu batut fil-perù. Biex nag lqu dan l-editorjal, f isem il-fontanin kollha, ng idu GRAZZI minn qalbna lill-organizzaturi tal-festa, speçjalment dik solenni li ssir fil-knisja. Hemm imbag ad g exieren ta voluntiera li jag tu daqqa t id mielha fl-armar, fil-mixeg la u fit-tiωjin ta barra u l- bir ta fondi. Il-festa hija riωultat ta afna xog ol volontarju, imma, kif jaf çikku l-poplu, il-festa tibla wkoll afna flus. Filwaqt li nappellaw lill-komunità parrokkjali biex b xi mod jew ie or kul add jag ti s-sehem tieg u sabiex il-festa tibqa tirnexxi, u forsi anki jweωinna b xi g otja, Ωg ira kemm hi Ωg ira, nawguraw lill-fontanin, in, inkluωi l-morda u l-imsefrin: IL-FESTA T-TAJBA. T

8 8 L-G LG ajnn il-k lkbira BACCHUS WINERY Triq l-isptar San Giljan, FONTANA Tel: Fax: G&M Attard Woodworks (Ta Kuncetta) 17. Sir Arturo Mercieca Street, Victoria, Gozo Tel: Gorg: Mario: Tresor D Or 45 Palm Str., Victoria, Gozo tel: / For a fine exquisite Line of 18 ct Jewellery specialising in Engagement and Wedding Rings. Selective Antique Jewellery.

9 Festa SMUGGLERS CAVE Bar - Restaurant - Pizzeria Il-Menqa, Marsalforn, G awdex Fresh Fish & Meat, Maltese Cuisine & Italian delicacies prepared freshly For take-away service & Bookings please phone: tel: / / / fax: mob: smuggler@maltanet.net Website: The Computer People VSS Limited, 25 Pompei Street, Victoria, Gozo Tel: info@vssmalta.com 57, Main Gate Street, Victoria, Gozo Tel: / Fax: Prop.: Mario P. Grech F.A.D.O. (Lond.). WE CARE FOR YOUR EYESIGHT STOCKISTS OF: Renowned Prescription Spectacles & Sunglasses All Types of Normal Contact Lenses All Types of Disposable Contact Lenses Alcon Contact Lens After-Care Products Sterilising of Contact Lenses APPOINTMENTS FOR EYE TESTING & EYE EXAMINATION WITH LATEST COMPUTER TECHNOLOGY

10 10 L-G LG ajnn il-k lkbira Charles Attard Wholesaler for Fresh and Imported Fruit & Vegetables 49 Hospital Street, FONTANA Tel: Mob:

11 Festa The Feast of the Sacred Heart A link between Gozo and Keilor, Australia Maryanne Schembri We congratulate and send our best wishes to our village of Fontana for their very holy and special feast. With each passing year the Sacred Heart of Christ of Fontana has a feast which is growing from strength to strength. The celebrations are getting bigger and many people continue to get involved is no exception with many festivities planned to honour the blessed Sacred Heart of Jesus. The statue of the Blessed Sacred Heart has a special and sacred home nestled in the safety of the church of Mary MacKillop in Keilor. The statue does not stand in a niche; with its arms wide open it welcomes everyone who comes to pray. The journey of the statue started as part of our inaugural feast in May. Taken out and lifted upon the shoulders of men who so proudly bore its weight, we walked in procession around the church. Yet, over the years, the feast has grown in importance. With each weekly held Mass at Mary MacKillop church you always see those who come early before Mass to visit and pray in front of the statue, as they do once Mass is over. The feast that was once only part of the Maltese community is now reaching across nationalities and many generations. The importance of the statue is reaching across many different beliefs. Many have taken on the traditions of old and are carrying them forward, in an Australian way, towards a new future which can only keep growing. Viva il-qalb ta Ìesù

12 12 L-G LG ajnn il-k lkbira PROGRAMM TAL-FESTA LITURÌIKA U TITULARI TAL-QALB QADDISA TA ÌESÙ IÇÇELEBRATA FIL-PARROÇÇA TAL-FONTANA - GÓAWDEX A.D Il-Ìimg a 8 ta Ìunju Id-Disa Ìimg a tal-qalb ta Ìesù 7:30am Tibda urnata Adorazzjoni Ewkaristika. 4:00pm Nofs sieg a Adorazzjoni Ewkaristika g at-tfal. 6:00pm RuΩarju. Talb ta Riparazzjoni. Kurunella. Talba tal- G asar. 7:00pm Konçelebrazzjoni solenni mmexxija mill-kappillan Dun Joseph Bajada bis-sehem tal-fontanin li joqog du barra mill-parroçça. 7:45pm Óru tal-istatwa tal-qalb ta Ìesù min-niçça fost kant u talb tal- emg a. Issir abra speçjali g all-ispejjeω li jsiru fil-knisja g all-festa. Barka Sagramentali. Bibita g al kul add fuq iω-ωuntier. 9:00pm Quddiesa. Is-Sibt 9 ta Ìunju 6:30pm RuΩarju u Kurunella. 7:00pm Konçelebrazzjoni solenni mmexxija minn Mons. Isqof Mario Grech li fiha jamministra s-sagrament tal-griωma tal-isqof. Il-Óadd 10 ta Ìunju Solennità tal-ìisem u d-demm ta Kristu 9:00am Titlaq parata ta Ωwiemel u ponijiet minn Triq San Martin g al quddiem iz-zuntier tal-knisja fejn isir it-tberik u ting ata tifkira tal-okkaωjoni. 10:30am Quddiesa li fiha ti i mog tija l-ewwel Tqarbina lit-tfal. L-innijiet ta din il-litur ija jkunu animati mill-grupp tal-kitarri. 4:00pm 4:30pm RuΩarju u Kurunella. Barka Sagramentali. Quddiesa g at-tfal kollha tal-parroçça. Iqaddes is-saçerdot novell Dun Daniel Grech. 5:30pm Festatfal fuq iz-zuntier organizzata mill-parroçça bil-kollaborazzjoni tal-kunsill Lokali tal-fontana. It-Tnejn 11 ta Ìunju 6:30pm RuΩarju. Kurunella. Barka Sagramentali. 7:00pm Konçelebrazzjoni mmexxija mill-kappillan ta Kerçem Dun Brian Mejlaq delegat tal-isqof g allabbatini li fiha ssir il-vestizzjoni tal-abbatini. 8:00pm Laqg a ta talb u Adorazzjoni Ewkaristika g al kull min huwa involut fl-organizzazzjoni tal-festa. It-Tlieta 12 ta Ìunju - L-Ewwel Jum tat-tridu 6:30pm RuΩarju. Kurunella. 7:00pm Konçelebrazzjoni solenni mmexxija minn Dun Manuel Cordina. Jippriedka Mons. Lawrenz Sciberras. G al din il-quddiesa huma mistiedna b mod partikulari l-g arajjes li qed i ejju ru hom g aω-ωwie u l-koppji bil-familji tag hom li din is-sena qeg din jiççelebraw il-25 jew il-50 anniversarju tat-tie tag hom. Wara l-konçelebrazzjoni titkanta l-antifona u ting ata l-barka Sagramentali. 8:00pm Barbikju b riωq il-festa tal-qalb ta Ìesù fuq iz-zuntier. L-Erbg a 13 ta Ìunju - It-Tieni Jum tat-tridu Bidu tal-adorazzjoni tal-kwaranturi 7:30am Ftu solenni tal-kwaranturi. 11:30am Quddiesa. 12:00pm Tkompli l-adorazzjoni Ewkaristika tal-kwaranturi. 6:30pm RuΩarju. Kurunella. 7:00pm Konçelebrazzjoni solenni mmexxija minn Dun Ìor Vella. Jippriedka Mons. Lawrenz Sciberras. G al din il-quddiesa huma mistiedna b mod partikulari l-membri tal-azzjoni Kattolika, tal- Le jun ta Marija, tal-komunità Ewkaristika u dawk kollha li jag mlu xi idma volontarja fi dan il-parroçça. Wara l-konçelebrazzjoni titkanta l-antifona u ting ata l-barka Sagramentali.

13 Festa Il-Óamis 14 ta Ìunju - It-Tielet Jum tat-tridu 7:30am Tkompli urnata Adorazzjoni Ewkaristika tal- Kwaranturi. 5:00pm Servizz tal-qrar fil-knisja. 6:30pm RuΩarju. Kurunella. 7:00pm Konçelebrazzjoni solenni mmexxija minn Mons. Salv Tabone. Jippriedka Mons. Lawrenz Sciberras. G al din il-quddiesa huma mistiedna b mod partikulari l-membri tal-kunsill parrokkjali, tal-kummissjoni litur ika parrokkjali u dawk kollha li jaqdu f xi ministeru parrokkjali. Wara l-konçelebrazzjoni ting ad il-kurunella, titkanta l-antifona u ting ata l-barka Sagramentali. 8:30pm Quddiesa u wara jibda lejl Adorazzjoni Ewkaristika animat mill-moviment Ewkaristiku G awdxi li tintemm b Quddiesa o ra f nofsillejl. Il-Ìimg a 15 ta Ìunju Solennità Litur ika tal-qalb ta Ìesù Jum Dinji tal-qdusija tas-saçerdoti Quddies 5:30am; 6:15am; 7:00am; 7:45am 8:30am Talb tat-tif ir ta Sbi il-jum u tkompli urnata Adorazzjoni Ewkaristika tal-kwaranturi animata minn diversi gruppi tal-parroçça. 11:30am Quddiesa. 12:00pm Tkompli l-adorazzjoni Ewkaristika tal-kwaranturi. 5:00pm Mons. Isqof Mario Grech imexxi Sieg a Adorazzjoni g as-saçerdoti kollha tad-djoçesi. 6:30pm Konçelebrazzjoni solenni mmexxija mill-e.t. Mons. Isqof Mario Grech. Il-Chorus Urbanus jesegwixxi l-quddiesa b erba vuçijiet In Fractione Panis, kompoωizzjoni u direzzjoni ta Mro. Dr. John Galea. Wara l-konçelebrazzjoni to ro il-purçissjoni bis-sagrament Imqaddes. Matul il-purçissjoni isiru diversi waqfiet li fihom ting ata l-barka Sagramentali. Issir il-konsagrazzjoni tal-familji lill-qalb ta Ìesù u jitkanta t-te Deum, f g eluq il-kwaranturi. 9:00pm 9:30pm Quddiesa. Il-banda Ite ad Joseph tal-qala ddoqq marçi brijuωi fuq iz-zuntier. 11:30pm L-istatwa tal-qalb ta Ìesù titella fuq il-pedestall ta quddiem il-knisja fost il-kant tal-innu popolari. 11:45pm Log ob tan-nar tal-art. Is-Sibt 16 ta Ìunju - Lejlet il-festa Titulari 10:00am Konçelebrazzjoni mmexxija mis-saçerdoti novelli Dun Mark Bonello u Dun Daniel Grech li fiha jamministraw is-sagrament tad-dilka tal-morda. Fi tmiem il-quddiesa jsir il-kant tat-te Deum. 6:30pm Translazzjoni solenni bir-relikwija tas-salib Imqaddes. Kant tal-antifona u l-ewwel G asar tal- Festa tal-qalb ta Ìesù. 7:00pm Konçelebrazzjoni solenni mmexxija minn Mons. RuΩar Borg. 9:30pm Fontana Fireworks Festival - spettaklu tan-nar talajru organizzat mill-kunsill Lokali tal-fontana. 10:00pm Il-banda La Stella tar-rabat tibda març minn Triq Sptar San Ìiljan g al Triq Santa Dminka, Triq il-kappillan Hili u Triq il-g ajn. Hekk kif tasal quddiem il-knisja, g all- abta tal-11:30 ta billejl, l-istess banda ddoqq l-innu l-kbir tal-qalb ta Ìesù, versi ta Patri Akkursju Xerri OFM u muωika ta Mro. Vincent Ciappara, bis-sehem tas-solisti Noel Galea u Mario Portelli. 11:45pm Log ob tan-nar tal-art. Il-Óadd 17 ta Ìunju Jum il-festa Titulari tal-fontana Quddies: 6:00am, 7:00am. 9:00am Konçelebrazzjoni pontifikali mmexxija mill-e.t. Mons. Isqof Mario Grech, flimkien mal-kleru u saçerdoti, bieb tal-parroçça. Mons. Isqof jinse il-pani ierku f ie il-qalb ta Ìesù. Jie du sehem il-kavallieri tas-santu Sepulkru. F dan il-pontifikal solenni, il-chorus Urbanus jesegwixxi l-quddiesa b erba vuçijiet Fons Vitae, kompoωizzjoni u direzzjoni ta Mro. Dr. John Galea. Quddies: 11:30am, 5:30pm. 6:30pm 7:30pm Kant tat-tieni G asar tal-festa tal-qalb ta Ìesù. Óru tal-istatwa devota tal-qalb ta Ìesù u tislima mill-banda La Stella tar-rabat, bid-daqq tal- Innu l-kbir tal-qalb ta Ìesù. Purçissjoni solenni mmexxija minn Mons. Salv Tabone bis-sehem tal-banda La Stella tar-rabat. 8:00pm Il-banda Prekursur tax-xewkija tibda març minn Triq il-kappillan Hili g al quddiem il-knisja, fejn imbag ad l-istess banda tesegwixxi programm muωikali fuq iz-zuntier sad-d ul tal-purçissjoni. 10:00pm D ul tal-purçissjoni u Barka Sagramentali. Il-kant ta din il-litur ija jkun animat mill-chorus Urbanus mmexxi minn Mro. John Galea. 10:30pm Il-banda Ite Ad Joseph tal-qala tibda març brijuω li jitlaq minn Triq il-qalb ta Ìesù, jg addi g al Triq il-g ajn u jieqaf quddiem il-knisja. It-Tnejn 18 ta Ìunju - Id-Dsatax l-anniversarju tal-inkurunazzjoni tal-inkwadru titulari 6.30pm Talba tar-ruωarju, Kurunella u Barka Sagramentali. 7:00pm Konçelebrazzjoni solenni mmexxija mill-kappillan Dun Joseph Bajada. Il-kant kollu tal-litur ija jkun animat mill-chorus Urbanus immexxi minn Mro. Dr. John Galea. Iç-çelebrazzjonijiet fil-knisja u l-festi ta barra jixxandru fuq Radju Sacro Cuor 105.2F.M. u huma live streaming OPRI ÌODDA Dekorazzjoni u induratura tal-koppletta tan-nava ta Sant Andrija Appostlu Sett ta erba pjaneti bl-erba kuluri litur içi Sett ta sitt pjaneti omor Erba gandlieri Ωg ar g ax-xemg a amra Kopri Ambone tal-arazz Tliet kopri le iji omor tad-damask Restawr tal-pedestallata tas-salib tal-ìimg a l-kbira Velumeral rrakmat bil-magna Sett ta tmien çingli omor g ar-reffieg a tal-istawa tal-qalb ta Ìesù

14 14 L-G LG ajnn il-k lkbira

15 Festa

16 16 L-G LG ajnn il-k lkbira Il-Qalb ta Ìesù Alfred Darmanin S.J. Kelli x-xorti nωur, flimkien ma grupp ta Ωg aωag Maltin, il-kunvent tas-sorijiet tal-viωitazzjoni f Paray-le- Monial, fi Franza, fejn Ìesù deher lil Santa Margerita Alacoque. Minn hemm kibret u xterdet id-devozzjoni lejn il-qalb ta Ìesù. Nixtieq naqsam mag kom xi riflessjonijiet dwar din id-devozzjoni. G aliex il-qalb ta Kristu? Óafna jistaqsu jekk hemmx xi ra uni speçjali g aliex din id-devozzjoni hija ççentrata proprju fuq il-qalb ta Kristu. Kif nafu, meta ng idu qalb ma nifhmux sempliçiment l-organu fiωiku f isimna li t-tabib jeωaminalna blistrumenti tieg u biex jara hix ta dem sew. Il-kelma qalb nuωawha b ala simbolu, ji ifieri sinjal, li jesprimi xi kwalità jew im iba fil-persuna. Meta nitkellmu ng idu, per eωempju, dak qalbu adra jew bla qalb, ji ifieri bniedem kattiv; jew dak qalbu sewda, ji ifieri mdejjaq; jew kemm g andha qalbha Ωg ira, ji ifieri t oss u sensittiva; jew qalbu kbira, li jfisser eneruω. Il-qalb nassoçjawha mal-im abba, nuωawha fillingwa fejn tid ol l-im abba. BiΩΩejjed nisimg u tnejn li jin abbu jitkellmu, jew naqraw xi rumanz, jew naraw xi film, jew nisimg u kanzunetta, biex ninteb u kemm il-qalb tfisser im abba. Il-qalb tesprimi wkoll dak li n ossu, b alma l-mo ifakkarna f dak li na sbu. Kemm-il darba nuωaw espressjonijiet b al qalb mu ug a, qalb tad-deheb, qalb taz-zokkor, qalbi ebritni, qalbu tajba jew aωina. G ax il-bniedem barra mir-ra uni g andu wkoll is-sentimenti, barra milli ja seb, i oss. U g alhekk ieli jkollu problemi g ax jin oloq konflitt bejn x jirra una mo u u xi j oss f qalbu. Allura meta ng idu l-qalb ta Ìesù ma nifhmux sempliçement parti minn ismu, imma dak kollu li din il-qalb tfisser. Din tfisser, jew tissimbolizza, l-im abba kbira ta Kristu lejna. Tfisser li Kristu bniedem b alna, g andu qalb li t oss, li tag der, li ta fer, li t enn, li tit assar il-miωerji tag na, qalb li t abbat biω-ωelu g all-o rajn. Li jkollok devozzjoni lejn il-qalb ta Ìesù jfisser fl-a ar mill-a ar li temmen fl-inkarnazzjoni, li Alla sar bniedem b alna, li m abbtu ried jurihielna billi jg ix fostna u b alna. Ifisser li t obb lil Alla mhux fl-astratt imma konkretament fil-persuna ta Kristu, filbniedem Ìesù. X Hemm Speçjali? Hawnhekk wie ed forsi jg id, allura din id-devozzjoni lejn il-qalb ta Ìesù mhix xi a a dida g ax minn dejjem kienet teωisti. Fil-fatt veru li fis-sens li g adna kif fissirna dejjem kienet preωenti fil- ajja tal-insara u tal-knisja. Imma mhux dejjem esprimewha minn barra, ifformulawha, ipprietkawha biωωejjed b mod çar u espliçitu. Fl-istorja tal-ispiritwalità nisranija, kien hemm Ωmien meta l-fidi ma kenitx iççentrata biωωejjed fuq il-persuna ta Kristu. Konna nsejna li l-fidi hija prinçipalment relazzjoni personali ma Alla u g alhekk g andha t ares lejn Kristu b ala persuna aktar milli qisu xi teorija jew duttrina li tg allem. Il-fidi g andha tinvolvi l-persuna kollha ta min jemmen u mhux biss il-mo. G ax hija relazzjoni personali, hi bbaωata u motivata minn qalb li t obb u li tin ibed lejn il-persuna ta Kristu. Fil-fatt kien Sant Injazju fis-seklu sittax li ta spinta qawwija lil din l-ispiritwalità ççentrata fuq il-persuna ta Kristu. L-ispiritwalità Injazjana tag ti importanza kbira lil Kristu b ala ç-çentru, il-qofol, il-qalba, l-g ajn u l-g an tal- ajja nisranija. Il-veru nisrani huwa dak li jaf lil Kristu intimament, hu mag qud mieg u b rabta personali, i obbu b im abba tal- enn u lest li jimxi warajh dejjem u kullimkien. Kristu jsir kollox u fuq kul add g an-nisrani. Dan it-tip ta spiritwalità, li tissejja Injazjana, insibuha speçjalment fil-ktieb tal-eωerçizzi ta Sant Injazju. F dan il-ktieb, Sant Injazju jg in lil min jag mel irtir biex i ares lejn Kristu b ala dak li tant i obbu li afirlu dnubietu, li miet fuq is-salib g alih u li j ieg lu jistaqsi x g andu issa jag mel hu g al Kristu. Kristu hu pin ut b ala l-mexxej li jsejja suldati qalbiena warajh biex mieg u jwasslu s-saltna kullimkien. Kristu hu l-kumpann tag na li jmexxina fil- ajja u jg addina b alu u mieg u mit-tbatija, millfaqar u mill-umiljazzjonijiet imma mbag ad b alu

17 Festa u mieg u nirxoxtaw g all-glorja. Kristu hu l- abib li jitlob im abba bla kompromessi, eneroωità u impenn s i. U jekk tassew irridu nimxu warajh, je ti ilna nwarrbu l- ibdiet Ωiena tag na, ninsew lilna nfusna u ng idu iva bla tlaqliq g as-sej at tieg u. F kelma wa da, inkunu nies ta servizz, insiru bnedmin g allo rajn. Il-Qalb ta Ìesù u l-ìiωwiti Hemm rabta speçjali bejn il-ìiωwiti u l-qalb ta Ìesù. IΩda dan ma jfissirx li din id-devozzjoni hija monopolju tal-ìiωwiti, daqskieku huma biss g andhom dritt ixerrduha. Kull nisrani li g andu g al qalbu l-im abba lejn il-persuna ta Kristu ti ih naturali li bl-eωempju u bil-kelma jwassal lill-o rajn din id-devozzjoni. Issa r-ra unijiet ta kif da lu l-ìiωwiti f din id-devozzjoni nistg u ng idu li huma tnejn. L-ewwel nett, g ax kif g idna, l-ispiritwalità Injazjana dik tal-ìiωwiti di à fiha, biex ng idu hekk, il-materjal, il-qafas u l-orjentazzjoni tag ha b tali mod li din id-devozzjoni lejn il-qalb ta Ìesù hi espressjoni konkreta ta din l-ispiritwalità. Ji ifieri li din id-devozzjoni qisha sabet is-sodda mifruxa biex titwieled fiha u tkompli tg ix u tikber. Mhux b kumbinazzjoni g alhekk li din id-devozzjoni sabet ru ha fi dan il-kumpanija ta Ìesù u l-ìiωwiti saru l-appostli tag ha. Barra din ir-ra uni spiritwali jew teolo ika, hemm ukoll ra uni tal-istorja u t-tradizzjoni. Meta Kristu deher lil Santa Margerita Marija Alacoque biex din ixxerred id-devozzjoni lejn qalbu, ried jafda din ilmissjoni lill-ìiωwiti. U b ala direttur spiritwali din issoru kellha lill-ìiωwita San Clawdju de la Columbier, li kien strument kbir fit-twaqqif u t-tixrid ta din iddevozzjoni. Matul iω-ωmenijiet, imbag ad, ar u afna dokumenti tal-knisja u anke diversi papiet komplew jinsistu fuq din id-devozzjoni u fuq is-sehem tal- ÌiΩwiti fiha. U l-ìiωwiti aççettaw bil-qalb din ilmissjoni. Kemm il-kongregazzjoni Ìenerali, u kemm il-ìenerali appellaw biex il-ìiωwiti jippromwovu din id-devozzjoni fil- ajja tag hom u fl-appostolat. U filprattika hekk g amlu. Mad-dinja kollha llum il-ìiωwiti g andhom opri f idejhom li jixhdu l-importanza li qed jag tu lil din id-devozzjoni: fil-missjoni, fl-edukazzjoni, fir-rivisti, fix-xandir, fl-appostolat tat-talb, fil- idma pastorali man-nies u l-bqija. Devozzjoni Antikwata? Illum issib min jg idlek li din id-devozzjoni hija outdated, tal-img oddi, mhux Ωmienha llum fil-mentalità moderna u g alhekk tilfet l-iskop tag ha. Veru li llum issib min hu xettiku fuq kemm tg odd g al Ωmienna din id-devozzjoni. Il-problema mhix jekk g andhiex sens imma pjuttost kif tista tadattaha g aω-ωmenijiet tal-lum. G ax fil-fatt il-fidi fl-umanità ta Kristu, l-im abba lejn il-persuna ta Kristu, hija a a essenzjali fil- ajja nisranija u bbaωata fuq il- Van elu. U dawn Ωgur g ad g andhom sens illum. Imma mbag ad dak li hu sekondarju jew aççidentali, il-preωentazzjoni ta din id-devozzjoni u t-turija tag ha jistg u jinbidlu u ji u adattati skont iω-ωmenijiet. Ji ifieri, filwaqt li l-ispirtu jibqa l-istess u dejjem jg odd, il-forma jew il-libsa li jie du, huwa relattiv u mhux assolut. U dwar dan li g andna noqog du attenti minn çerti esa erazzjonijiet li jo olqu mentalità Ωbaljata fost il-fidili. Per eωempju, li nevitaw çertu pjetiωmu jew sentimentaliωmu bla g eruq, çerta emozzjonalità talmument li wara ftit tispiçça fix-xejn. Jew li nirriduçu din id-devozzjoni g al xi speçi ta assigurazzjoni spiritwali, garanzija li jekk nag mel l-ewwel disa img at tax-xahar sejjer il- enna Ωgur u m g andix in abbel rasi mill-bqija. Jew basta nikkonsagra l-familja lill-qalb ta Ìesù u n emma afna santi u domni, imbag ad ma no loqx vera m abba fil-familja, vera ustizzja fejn na dem, vera paçi u g aqda fejn immur. Ji ifieri li din id-devozzjoni ma tkunx xi a a biss minn barra u superfiçjali, imma minn ewwa u profonda, li naturalment turi ru ha minn barra wkoll. Fil-Prattika Kif nistg u ng ixu u nipprattikaw din id-devozzjoni fil- ajja tag na ta kuljum? Billi jkollna vera m abba u g aqda intima ma Kristu b ala abib personali li ma nibdluh ma add u ma xejn. Billi ng ixu l-ewkaristija, nag mlu l-quddiesa u t-tqarbina ta kuljum b ala ç-çentru tal- urnata u b ala l-att l-aktar importanti tal-jum. Billi n arsu lejn il-qrar b ala okkaωjoni li fiha verament niltaqg u ma Kristu ta qalb li ta fer u tag der. Billi ng ixu s-sagramenti b ala sinjal tal-preωenza tal-persuna ta Kristu f ajjitna. Billi nitolbu kemm we idna u kemm ma o rajn, g ax it-talb huwa komunikazzjoni personali u diretta tal-persuna tag na ma dik ta Kristu. Fl-a ar nett u b mod speçjali bl-eωempju ta ajjitna, li nkunu xhieda tassew tal-im abba ta Alla lejn il-bnedmin billi jaraw fina nies li j obbu, li ja fru, li jg inu, li jo olqu ustizzja f kull ambjent u li jiωirg u l-paçi kullimkien. F kelma wa da li nkunu appostli skont il-qalb ta Ìesù.

18 18 L-G LG ajnn il-k lkbira 1 Hour Film developing & Printing Free Film Professional Photography in Video & Flash for all Occasions Albums, Frames, cameras Audio & Video Tapes 52 Palm Str., Victoria, Gozo Tel: SUNRISE PET & GARDEN CENTRE LEADING STOCKISTS OF: Indoor & Outdoor Plants Artifi cial Plants & Flowers Dried or Fresh Flowers Tropical Fish Birds Pottery All Needs for the Garden Flower Arrangements for any Occasion 28 Dawwara Street, Victoria, Gozo Tel / Fax:

19 Festa

20 20 L-G LG ajnn il-k lkbira L TLIET SAÇERDOTI FUNDATURI ÌIEÓ LIL TLIET SAÇERDOTI FUNDATURI ÌIEÓ LIL TLIET SAÇERDOTI F Il-Moviment Ewkaristiku G awdxi Mons. RoΩario Bor F Lulju 1963 il-le jun ta Marija t G awdex organizza pellegrina g al Lourdes bil- idma ta Mons. Albert Curmi. Jien u Mons. Fran isk Debrincat adna sehem fih. Meta konna hemm assistejna g al night vigil (lejl ta adorazzjoni) fil-baωilika tar-ruωarju. A na u ejjin lura ma xi le jonarji o ra minn Kerçem, tkellimna fuq l-idea li nag mlu xi a a simili f G awdex. Ìara li f Jannar tal-1964, il-papa Pawlu VI kien mar fi vja apostoliku u l-pirjol ta Sant Wistin, Patri Albert Cini, stieden lili u lil Mons Debrincat biex ng inuh jorganizza lejn adorazzjoni mis-sibt g all-óadd. U hekk sar, fl-4 ta Jannar Savina - Frar 1964 Wara din l-esperjenza, jien u Dun Fran isk kellimna lill-isqof ÌuΩeppi Paçe biex jag tina permess nibdew l-iljieli ta adorazzjoni. Qalilna iva, però ried li dawn ikunu g all-ir iel biss. Insistejna li jkunu g al kul add u çeda. Morna nkellmu lir-rettur ta San Ìakbu, Mons. ÌuΩeppi Farru ia, imma dan irrifjuta. Morna g and irrettur tal-knisja ta Marija Bambina (Savina), Mons Pawlu Cauchi u dan aççetta. L-ewwel Ìimg a tax-xahar, is-7 ta Frar, dehrilna li jkun jum adattat biex nibdew g ax inzerta wkoll l-anniversarju tal-konsagrazzjoni ta din il-knisja. Mela l-óamis filg axija, 6 ta Frar 1964, bdejna l-adorazzjoni fit-8:00pm u l-knisja ma wesg etx in-nies li ew. Le junarji ta Marija minn kull ra al organizzaw buses. F nofsillejl qaddisna t-tieni quddiesa u spiççajna fl-4:00am, Deo Gratias! Mis-Sibt g all-óadd Bdejna nag mlu din l-adorazzjoni lejlet kull l-ewwel Ìimg a tax-xahar. Wara ftit xhur qlibna g al Jum il-mulej. Fil-knisja tan-nazzarenu (ix-xag ra) g amilna l-ewwel lejl mis-sibt g all-óadd u bqajna sejrin f diversi knejjes anki parrokkjali. In-nies baqg et tiωdied. Fl-1969 sar Ωvilupp importanti. S issa konna g adna m a niex organizzati. Fil-festa tal-immakolata ta dik is-sena ltqajna Ta Óamet u ffurmajna kumitat. G aωilna Ωew delegati minn kull ra al u semmejna l-moviment tag na kif nafuh illum: Moviment Ewkaristiku G awdxi. Biex ma nibqg ux niddependu mit-transport pubbliku, fl- Epifanija tas-sena ta wara, 1969, ÌuΩeppi Tabone xtralna minibus (Transit Ford) li semmejnieha St. Joseph Thêrêse. Dik is-sena wkoll bdejna ljieli ta adorazzjoni mill-óamis g all-ìimg a fil-knisja tal- Karmnu (Ta Óamet). Konna nibdew fit-8:00pm u nispiççaw f nofsillejl, b quddiesa, kif g adna, bl-g ajnuna ta Alla, nag mlu sal-lum. Wara l-quddiesa, ÌuΩeppi Tabone kien jitlaq lejn ilbiççerija g ax kien biççier. Dik il- abta konna norganizzaw weekend retreats f Malta u pellegrina i g al Lourdes. Darba minnhom morna Lisieux. Kellna diversi membri li da lu sorijiet mal-klarissi. Bdejna wkoll nirreçittaw l-uffiçju divin, uffiçju tal-qari u talba ta g eluq il-jum matul il-lejl. Billi l-gvern kien eωentana middazju fuq il-minibus, xtrajna wkoll Ford Escort g all- Moviment. G aωilna wkoll xi qaddisin Ewkaristiçi (S. Baskal Baylon, S. Pier Guljanu Eymard) u o rajn b ala Patruni tal-moviment, però tnejn minnhom je tie u attenzjoni speçjali. Santa TereΩina. Kif g idt, fl-1971, morna Lisieux u bdejna nistudjaw l-ispiritwalità tag ha tat-triq iç-çkejkna. Xtrajna u xerridna l-kapulavur spiritwali: Storja ta Ru u speçjalment iççelebrajna fuq baωi djoçesana l-ewwel mitt sena mit-twelid tag ha (1973). Ìibna statwa tag ha minn barra u po ejnieha fil-knisja tag na tal- Qalb ta Ìesù, Fontana. Beriknieha qabel fi Pjazza t-tokk u g amilna Akkademja MuΩiko-Letterarja fl-oratorju Don Bosco. San ÌuΩepp. Konna sejrin il-óamrun g al lejl adorazzjoni. Ix-xarabank waqfet bil- sara l-mellie a. Sakemm sewwew il- sara, g aωilna bix-xorti l-patrun tal-moviment u g al darba, darbtejn, tela San ÌuΩepp. Ìibna statwa sabi a afna tieg u minn barra u po ejnieha ta Óamet. Bdejna wkoll l-adorazzjoni tal-óadd filg axija bejn il-5:00pm u t-8:00pm. Inkora iti mill-isqof Nikol Cauchi, bdejna mmorru f diversi kappelli, fosthom

21 Festa I FUNDATURI ÌIEÓ LIL TLIET SAÇERDOTI FUNDATURI ÌIEÓ LIL TLIET SAÇERDOTI FUNDATURI ÌIEÓ TaΩ-Ûejt, San Publiju (G arb), Qalb ta Ìesù (Nadur) u Sorijiet O.S.A. (G ajnsielem). Wara bqajna mmorru biss ta Óamet. Billi dil-knisja saret inagibbli g all- Óamisijiet, ejna milqug in fil-knisja ta Karkanja, il- Qalb ta Ìesù, in-nadur fejn g adna sal-lum. Il-Motto: Biex l-im abba tkun Ma buba Dehrilna li billi fl-ewkaristija Ìesù wriena l-akbar im abba, jixraq li l-ideal li g alih irid ja dem il- Moviment Ewkaristiku jkun l-im abba perfetta. G al dan l-iskop t ajjarna wkoll Santa TereΩina tal-bambin Ìesù li l-motto tag ha hu: L-Im abba titpatta blim abba (San Ìwann tas-salib). G alhekk ukoll kull membru tal-moviment hu familjari mal-konsagrazzjoni jew att ta offerta lill-im abba Divina li g amlet u g exet Santa TereΩina tal-bambin Ìesù fil-11 ta Ìunju Hu g alhekk ukoll li l-membri tal-moviment Ewkaristiku japprofittaw minn kull mument liberu li jkollhom biex jinxte tu quddiem Ìesù Ewkaristiku biex i e i hom dejjem iωjed fl-im abba Sentejn o ra, jekk is-sinjur Alla jrid, l-adorazzjoni tag laq amsin sena. Bdejna fis-6 ta Far 1964, tifkira ta San Pawl Miki, martri ÌappuniΩ u s abu. Bosta minn dawk li adu sehem mag na, jew xjie u jew g addew g ad-dinja l-o ra. Bosta o rajn issie bu mag na u cirkostanzi differenti ag luhom i allu l-moviment. Niltaqa ma individwi li llum huma nanniet u buωnanniet li jg iduli: Kont ni i l-adorazzjoni bil-lejl. Ûgur li l-moviment ikkontribwixxa mhux ftit biex l-ewkaristija tkun ma buba. Anki xi saçerdoti jafu l-bidu tal-vokazzjoni tag hom g all-adorazzjonijiet li meta kienu g adhom Ωg ar kienu ji u jag mlu mag na. Ta dan kollu rroddu ajr lil Alla u nitolbuh jag tina l-perseveranza. Nitolbu wkoll lil Marija Sultana tas-santissmu Sagrament biex t ajjar o rajn jissie bu mag na fl-adorazzjoni ta bil-lejl. Ûgur li qatt daqs f dawn iω-ωmenijiet ma ten tie tpattija g ad-dnubiet talumanità. Ìesù lil Santa Margerita Marija darba qalilha: La Ωdiedu d-dnubiet je tie li tiωdied it-tpattija u Ru we idha kapaçi tpattili g al miljun midneb. Int li qed taqra ssie eb fl-adorazzjoni u ajjar o rajn; Ωgur li fil-pont tal-mewt tieg ek, il- sieb li jferr ek ikun dan: X fer in oss x in na seb li sa ni i udikat minn Dak li jien tant abbejt (Santa TereΩina).

22 22 L-G LG ajnn il-k lkbira Tourist Services Ltd. Attard Auto Dealer Prop. Tony Attard Mgarr Road, Ghajnsielem, Gozo Tel/Fax: Mob: PEUGEOT Sub-Agent But N Ben, Fountain Str., FONTANA Tel: Mob: For the past 25 years our family run business has been providing you with the most hospitable & quality dining experience. The winning recipe for this attainment is surely our passion and enthusiasm towards the catering industry. We look forward to translating our proficiency by further providing you with quality dining in our new venture at Tmun Mgarr. Opening hours open everyday except Tuesday Lunch (last food orders) Dinner (last food orders) Tel Mob info@tmunmgarr.com Web Martinu Garces Street Mgarr Gozo, Malta. The Management Tmun Mgarr Restaurant

23 Festa

24 24 L-G LG ajnn il-k lkbira L TLIET SAÇERDOTI FUNDATURI ÌIEÓ LIL TLIET SAÇERDOTI FUNDATURI ÌIEÓ LIL TLIET SAÇERDOTI F IL-FONDAZZJONI ARKA Dun Manuel Curmi Dar Arka tinsab tefg a ta ebla l bog od mill-port tal-im arr. Infet et uffiçjalment fit-3 ta Diçembru Tipprovdi kenn u kura, mistrie u m abba lil persuni b diωabilità u lill-familjari tag hom. Din id-dar, li bl-ingliω isibuha b ala Respite Centre, inbdiet bil- olma ta qassis twajjeb u umli mill-parroçça tag na li ddedika ajtu g as-sevizz tal-proxxmu, l-aktar tal-batuti u l-imwarrba. Qed xi a a b riωq il-proxxmu batut. Huwa u jωur ilfamilji, inteba li kien hemm persuni b diωabilità li min abba l-biωa u t-tabù li kien jeωisti fostna, kienu jinωammu mo bija, wara bibien mag luqa. Kien bidu tqil. Bil-g ajnuna ta xi voluntiera, Dun Manuel beda jo ro hom mill- abi, b hekk mhux biss iserra xi ftit lil tal-familja, imma wkoll beda jeduka lillpoplu biex jidra jaççetta lil dawn il-persuni. BiΩ- Ωmien, l-isforzi ta Dun Manuel taw riωultati millitjeb. L-G aqda ta Persuni bi BΩonnijiet Speçjali nbidlet fil-fondazzjoni Arka li saret forçina, spalla u tama, g al kull min je tie l-g ajnuna tag ha. Qed igawdu minnha kuljum mhux biss l-g awdxin, imma anki bosta Maltin u barranin. Illum il- urnata, Dar Arka takkomoda fiha 32 klijent/a, f 19-il kamra tas-sodda, dax minnhom bilkamra tal-banju mag hom. Xi w ud minn dawn ilklijenti qeg din hemm fuq baωi permanenti. Iç-çentru jinsab mg ammar b bosta façilitajiet soffistikati, fosthom, Jacuzzi, Ωew pools imsa na, banjijiet terapewtiçi, gym, multi-sensory studio, playing field, nien u façilitajiet o ra. It-timbru distintiv ta dan iç-çentru huwa l-kura personali li ting ata b g oωωa u m abba lill-klijenti kollha; b hekk dan iç-çentru nistg u nsej ulu dar il bog od mid-dar. Fost l-attivitajiet li l-fondazzjoni ilha fuq tletin sena torganizza ta min isemmi l- ar iet tal-óadd, darba kull mistax. Il-vannijiet tal-fondazzjoni ji bru l-mistednin f Dar Arka g ad-disg a ta filg odu fejn joffrulhom kolazzjon u wara je duhom f xi parroçça jisimg u quddiesa. G al nofsinhar joffrulhom ikla eneralment f Dar Arka stess. Wara l-ikla ssir ar a, li tie u madwar tliet sig at, ma diversi n awi tal- nirreferixxu g al Mons. Curmi, jew a jar Dun Manuel kif dejjem isibu l-poplu. Is-sena l-o ra minn dawn il-pa ni konna fra nielu f g eluq il- amsin anniversarju tal-ordinazzjoni saçerdotali tieg u. Kien g adu Viçi-Parroku fil-parroçça ta San Ìor meta Dun Manuel beda jippjana biex jag mel

25 Festa I FUNDATURI ÌIEÓ LIL TLIET SAÇERDOTI FUNDATURI ÌIEÓ LIL TLIET SAÇERDOTI FUNDATURI ÌIEÓ gωira, bit-tliet vannijiet misjuqa mill-voluntiera ta Dar Arka. Iktar minn divertita, iktar minn ar a, din il-laqg a bejn il- bieb toffri l-opportunità ta iktar integrazzjoni; u hekk, lil dawn il-persuni b diωabilità, itejbulhom ajjithom. Wara kollox, huma wkoll g andhom id-dritt, b alna u xejn inqas minna, li jgawdu l- ajja, b dak kollu li toffri. Ta kuljum, mar-radda tas-salib, Dar Arka te tie mal-elfejn ewro biex titmexxa b mod effiçjenti. F sena din is-somma titla g al seba mija u tletin elf ewro. Il-biçça l-kbira minn dawn l-ispejjeω kbar jinbelg u mill-pagi tal- addiema u spejjeω kurrenti. Il-kumitat immexxi minn Dun Manuel dejjem jara x jo loq biex jorganizza bir ta fondi; ming ajr l-g ajnuna tieg i u tieg ek u ta bosta qlub o ra eneruωi, dan iç-çentru jista jag laq. TeΩisti wkoll skema ta s ubija li permezz tag ha ting ata donazzjoni darba fis-sena, u hekk dak li jkun isir membru-sostenitur ta dan iç-çentru. Jekk g adek m intix membru, minn hawnhekk nitolbuk tkellem wa da lil Dun Manuel u tkun qed tag mel l-isba karità. Ta t it-tmexxija g aqlija ta Dun Manuel, u bl-g ajnuna tal-knisja lokali, tal-gvern u ta bosta voluntiera, nistg u ng idu li Dar Arka hija wa da mill-isba awhriet li g andha d-djoçesi f G awdex. Dan qed ng iduh bl-ikbar konvinzjoni l-g aliex fiha u permezz tag ha jinsab ipprattikat il-van elu bliktar mod aj. Dar Arka hija tabil aqq opra qaddisa, monument mill-isba ta m abba. George N. Cassar

26 26 L-G LG ajnn il-k lkbira

27 Festa

28 28 L-G LG ajnn il-k lkbira L TLIET SAÇERDOTI FUNDATURI ÌIEÓ LIL TLIET SAÇERDOTI FUNDATURI ÌIEÓ LIL TLIET SAÇERDOTI F Il-Fondazzjoni OASI Laboratorju Soçjali g all-benefiççju tal-o rajn! Dun Manwel Cordina Il-Fondazzjoni OASI taf il-bidu tag ha lil esperjenza pastorali, weg da ta saçerdot qrib sodda ta missier li kien moribond u preokkupat li kien se j alli lil martu u l uliedu warajh minn kmieni. Il-weg da tas-saçerdot kienet li hu se jag mel l-almu tieg u kollu biex jekk il-mulej verament isejja lu lil dak ilmissier is-saçerdot kien se jsostni l-familja. Ftit jiem biss wara li dal-missier telaq g al dan il-mulej, dan is-saçerdot induna li iben dal-missier da al fin-nassa tad-droga. Kienet is-sena 1987 fil-bidu tag ha, meta Dun Manwel Cordina beda jterraq b dal- uvnott lejn Malta u lura regularment g ax hawn f G awdex ma kien hawn ebda g ajnuna, ebda servizz g al kaωijiet ta abbuω mid-droga. Anzi, kien g ad hawn ilkonvinzjoni li l-problema tad-droga kienet il bog od minn xtutna u g alhekk tirrigwardja biss pajjiωi barranin u forsi xi ftit lil Malta... imma G awdex ma setax ikun li jkollu din il-problema. Wara li Dun Manwel kien ilu img at ifittex g ajnuna g al dan il- uvnott bi problema tad-droga peωanti, Ωg aωag o ra, b all-g ekierex, jew a jar kif isej ulhom il-maltin, b al bebbux wara l-ewwel xita, bdew er in bl-istess problema tad-droga u talbuh jg inhom b alma kien g en lil dak l-ewwel uvnott tal-istorja. Fi ftit img at ar u g all-bera dax-il kaω ie or ta abbuω mid-droga eroina, dan f G awdex fejn is-soçjetà kienet g adha ta seb li l-inkwiet taddinja ma jinteressahiex g ax lilha ma jolqothiex! Dun Manwel ma kellux g aωla lief li jg inhom ukoll. Sadanittant g adda Ω-Ωmien u da let is-sena Dun Manwel beda j oss li hu ma jistax jerfa wa du dan il-piω ta dawn iω-ωg aωag, li l-g add tag hom beda jiωdied aktar ma jg addu l- img at, apparti li kollox kien isir fis-skiet u s-satra. Imma malajr ilpulizija g okrithom g ajnhom u bdew jissuspettaw li hemm xi a a stramba wara l-mawriet ta Dun Manwel lejn Malta u lura j orr mieg u dawn it-tipi ta Ωg aωag li kienu fil-mira tag hom. Allura Dun Manwel g amel f rasu li jmur u jkellem lill-isqof ta dak iω-ωmien, E.T. Mons Nikol Ì. Cauchi fejn infurmah bl-esperjenza li kien g addej minnha u talbu japprova u jbierek l-impenn li hu kien lest jie u fuq spallejh biex jg in lil dawn iω-ωg aωag milqutin minn dan il-fla ell tas-seklu, il-marda tad-dinja moderna. Wara ftit in ta skiet wara li wissieh biss i biex joqg od attent, b fer u sodisfazzjoni kbir g al Dun Manwel, Mons. Isqof Cauchi tah il-barka tieg u. Dak iω-ωmien G awdex kien g addej minn trasformazzjoni kulturali, çivili u kummerçjali kbira. Fuq kollox G awdex kien g adu kemm beda l-esperjenza dida tal- olqien ta Ministeru g al G awdex. Il-Ministru g al G awdex ta dak iω-ωmien, is-sur Anton Tabone kien medhi bil- sieb li jibdel lill-gωira f destinazzjoni g at-turiωmu domestiku. L-idea kienet li wie ed i ajjar lill-maltin jitilg u u jqattg u l-vaganzi tag hom hawn G awdex f ambjent nadif, sabi u pjaçevoli flok ma jitilg u jonfqu flushom fi Sqallija. L-g ajta kienet li jaqbillek titla sa G awdex tefg a ta ebla biss il bog od minn darek, fejn l-ambjent naturali g adu mhux mimsus u fejn is-sigurtà soçjali hi garantita fuq gωira fejn in-nies g adhom i allu l-muftie fil-bieb ta barra ta djarhom u fejn il- ajja donnha waqfet fis-skiet tal-widien adrana bejn l-g oljiet pittoreski tal- Ωira tat-tliet g oljiet. Intant, wara li tkellem mal-e.t. Mons. Isqof Cauchi, Dun Manwel mill-kurja baqa sejjer dritt lejn il-ministeru g al G awdex u ming ajr ebda appuntament abbat il-bieb g at-tieni darba u rrakkonta l-esperjenza tieg u lill-onorevoli Ministru Anton Tabone li meta sema x kellu jg id Dun Manwel abat sa jinkwieta. Wara ftit ta skiet stqarr li din kienet a bar inkwetanti g alih li f nofs kampanja promotorja biex jag mel lil G awdex destinazzjoni domestika g at-turiωmu intern, a bar b al din ma tantx tg in. Dun Manwel serra lu mo u li ma kenitx l-intenzjoni tieg u li jfixkel il-pjan tal-ministru imma pjuttost li jikkumplimentah billi l-ministru jg inu u Dun Manwel b mod diskret u prudenti jie u sieb dawn iω-ωg aωag alli l-problema ma tikbirx u tinfirex u ssir aktar allarmanti. Lill-Ministru g o bitu l-proposta u aççetta u fil-fatt ftit wara g aωel lil Dun Manwel biex jirrappreωenta l-ministeru g al G awdex fuq il-kummissjoni Nazzjonali kontra l-abbuω tad- Droga u t-tixrid Tag ha (ICADAIT) li kienet g adha kemm iet imwaqqfa f Malta ta t ir-responsabbiltà tal-ministeru g all-politika Soçjali.

29 Festa I FUNDATURI ÌIEÓ LIL TLIET SAÇERDOTI FUNDATURI ÌIEÓ LIL TLIET SAÇERDOTI FUNDATURI ÌIEÓ Kif kien miftiehem mal-isqof Cauchi, Dun Manwel ma damx ma laqqa grupp ta studju mag mul minn numru ta lajçi bieb tieg u u mag hom iddiskuta l-qag da tad-droga f G awdex u x jista jsir, u wara ftit laqg at fis-sala tas-seminarju Ma uri t G awdex tlesta dokument li tressaq quddiem l-isqof u l-ministru g al G awdex. Fih kien hemm proposta li titwaqqaf organizzazzjoni speçjalizzata u responsabbli minn dan il-qasam soçjali. Biex isa a il-proposta mressqa mill-grupp ta diskussjoni Dun Manwel fassal ukoll statut proviωorju u ressqu lill- Isqof g all-kunsiderazzjoni tieg u. Sadanittant bilg ajnuna tal-kummissjoni Nazzjonali u l-finanzjament mill-ministeru g al G awdex u mill-ministeru g all- Politika Soçjali nfet et g all-ewwel darba f G awdex, f April 1989 klinika ta ditossifikazzjoni fl-isptar Ìenerali t G awdex. Ma kenitx façli biex Dun Manwel jikkonvinçi lillawtoritajiet bit-twaqqif f G awdex ta organizzazzjoni b servizzi ta dan it-tip billi l-affarijiet kienu g adhom mhux çari u g ax naturalment kien hemm investiment finanzjarju involut fi pro ett ta din ixxorta. Barra minn hekk ma tantx kien hemm interess min-na a ta Malta li tinfeta organizzazzjoni b al din f G awdex. Imma l-fortuna u l-providenza riedu li flistess perijodu li fih l-awtoritajiet tal-knisja f G awdex u tal-ministeru g al G awdex kienu g adhom jirriflettu fuq il-proposta ta Dun Manwel, ara li iet Malta delegazzjoni mibg uta mill-ìnus Mag quda (UNDPF) biex tiddiskuti mal-gvern ta dak iω-ωmien u mal-kummissjoni Nazzjonali li semmejna hawn fuq, sabiex jit ejja pjan nazzjonali ta prevenzjoni, kura u rijabilitazzjoni kif ukoll ta kontroll ta dwana, qrati u nfurzar tal-li i mill-pulizija. Dan il-pjan kellu jkun ffinanzjat minn fondi ejjin mill-ìnus Mag quda. F dan il-kuntest, Dun Manwel da al il-proposta tieg u u din iet approvata mid-delegazzjoni u g all-ewwel darba ng ataw il-flus, 20,000 dollaru Amerikan, biex jitwettaq il-pjan ta olqien ta organizzazzjoni f G awdex ta t it-tmexxija ta Dun Manwel biex tie u sieb il-qasam tal-prevenzjoni, kura u rijabilitazzjoni mill-abbuω u d-dipendenza middroga. Wara dan il-pass, l-awtoritajiet aççettaw it-twaqqif tal-fondazzjoni OASI kif kien hemm imfisser filproposta mressqa lilhom. Huma weg du l-appo tag hom lil din l-organizzazzjoni dida li kellha tie u l-isem ta Fondazzjoni OASI. Il-Kurja weg det li toffri proprjetà minn tag ha, post b ala kwartieri g allorganizzazzjoni u l-ministeru g al G awdex offra li jerfa l-piω tar-restawr ta parti mill-bini u g otja (sosteniment) annwali ta Lm5,000. Il-Ministeru g all- Politika Soçjali da al ukoll sie eb u offra Lm10,000. B dan ir-ri fil-qalg a, il-fondazzjoni OASI twaqqfet uffiçjalment fis-sala tal-konferenzi fil- Lukanda Ta Çenc nhar is-26 ta Ìunju 1991 (ara ritratt), fil-jum Dinji Kontra l-abbuω tad-droga mniedi ta kull sena mill-ìnus Mag quda. G aç-çerimonja tat-twaqqif tal-oasi kienu mistiedna l-aqwa awtoritajiet lokali G awdxin u Maltin. Dakinhar fl-4.00pm sar l-iffirmar tal-att tal-kostituzzjoni tal- Fondazzjoni u l-g oti uffiççjali tal-istatut minn l-e.t. il- President ta Malta, Dr. Çensu Tabone, l-e.t. Isqof ta G awdex Mons. Nikol Ì. Cauchi, Ma istrat Dr. David

30 30 L-G LG ajnn il-k lkbira Scicluna Chairperson tal-kummissjoni Nazzjonali ICADAIT, mill-fundatur Dun Manwel Cordina u Dr. Michael Grech b ala delegati tal-bord tad-diretturi u Dr. Michael Refalo li quddiemu b ala Nutar Pubbliku dehru u ffirmaw isimhom dawn kollha imsemmija hawn fuq. L-Ewwel Bord ta Diretturi kien iffurmat ukoll b att notarili minn Dun Manwel Cordina, Delagat uffiçjali tal-isqof u mill-ko-fundaturi l-o ra Dr Marlene Attard, Joseph G. Azzopardi, Joseph Borg, Carmel Camilleri, Dun Manwel Cutajar, Dr. Michael Grech LLD, John Magro, Perit Saviour Micallef u Maria Micallef. Il-Fondazzjoni l- dida mill-ewwel ingranat sewwa fil- idma soçjali afdata f idejha u img a biss wara l-iffirmar u r-re istrazzjoni tal-kostituzzjoni tag ha tellg et l-ewwel seminar nazzjonali dwar id-droga fillukanda Calypso f Marsalforn u li g alih attendew il fuq minn 300 persuna bejn professjonisit mill-oqsma tas-sa a, Edukazzjoni, Soçjali, Knisja u mill-pubbliku. Minn dakinhar il quddiem, il-fondazzjoni OASI ma qatg et qatt ta dem u tistinka biex tag ti lillpajjiω u lil G awdex in partikolari bl-aqwa servizzi edukattivi, soçjali u ta kura g all-benefiççju tassa a taç-çittadini. Infatti meta nfeta uffiçjalment iç-çentru OASI, b ala l-kwartieri tal-fondazzjoni OASI nhar il-25 ta Ìunju 1992, fl-g eluq l-ewwel sena mit-twaqqif tal-istess Fondazzjoni, il-ministru g al G awdex Anton Tabone awgura li din il-fondazzjoni OASI tkun g al G awdex laboratorju soçjali. Illum l-oasi, minbarra t-taqsima tal-amministrazzjoni tal-fondazzjoni tmexxi wkoll u ssostni tliet Dipartimenti li joffru servizzi professjonali ta : Edukazzjoni Preventiva fl-iskejjel, fuq ilpostijiet tax-xog ol, fiç-çentri lokali, fuq il-medja u l-komunikazzjoni soçjali, inkluωi r-radju, televiωjoni u l-karta stampata, mat-tfal, Ωg aωag, enituri, g alliema u edukaturi b kull mezz edukattiv bla jar u l-a ar mezzi u modi pedago içi possibbli; Intervent Immedjat permezz ta counseling u terapija ma individwi, tfal, Ωg aωag u kbar, koppji inkella familji li jsibu ru hom f diffikultà jew kriωi. Kura u Rijabilitazzjoni g al dawk il-persuni li jaqg u u jinqabdu fix-xibka tad-droga, alko oliωmu u dipendenzi o ra. Biex taqdi din il-missjoni l-fondazzjoni OASI matul l-20 sena li ilha mwaqqfa investiet mijiet ta eluf ta ewro kull sena li l-ammont tag hom illum jg odd il-miljuni fl-investiment g at-tkabbir talfaçilitajiet u strutturi tac-çentru OASI, impjieg ta staff professjonali biex ja dmu u jmexxu programmi ta prevenzjoni miftu a 24 sieg a kuljum matul il- img a kollha, ta ri tal-voluntiera, organizzazzjoni ta seminars u konferenzi edukattivi g all-pubbliku, attivitajiet ta divertiment alternattiv u ta interess kulturali, artistiku u ta talent g at-tfal u Ωg aωag, stampar ta kotba u fuljetti li jitqassmu b xejn fiddjar kollha ta G awdex g all-avvanz tal-familji G awdxin u laqg at regulari g all- enituri biex jikber dejjem aktar fihom l-a ornament fit-tag lim edukattiv u l-g arfien tal-qasam soçjali b dak kollu li j ib mieg u u tant idmiet utli o ra g as-soçjetà tag na. Diffiçli li tniωωel kollox dwar dak li l-fondazzjoni OASI wettqet g all- id tas-soçjetà Maltija u G awdxija matul dawn l-a ar 21 sena. Kienu eluf kbar dawk li ibbenefikaw mit-tag lim u l-g ajnuna wiesg a li taf tag ti din l-organizzazzjoni. Dan kollu sar bil-g ajnuna tal- anin Alla, tal-entuωjaωmu ta dawk kollha li id f id mal-fundatur tag ha Dun Manwel Cordina admu u g adhom ja dmu millqrib mal-amministrazzjoni tal-istess Fondazzjoni. Hawn ta min jirringrazzja lil dawk kollha impenjati fil- idma tal-oasi, fosthom lid-diretturi, Staff, voluntiera, benefatturi u tant familji li dejjem urew fiduçja fil- idma tal-oasi u rrikorrew g as-servizzi tag ha. Grazzi lill-amministrazzjonijiet u awtoritajiet tal-istat u tal-knisja li dejjem kienu hemm bil-g ajnuna u s-sostenn materjali u morali tag hom. Fuq kollox, grazzi lil dawk li ma g adhomx mag na imma li sakemm baqg u fostna kienu but u bastun g al min kien u g adu jmexxi din l-opra qaddisa. Ag tihom o Mulej il-mistrie ta dejjem fil-glorja tieg ek!

31 Festa

32 32 L-G LG ajnn il-k lkbira Minn fuq it-tomba, g at-triq tal-g ajn u l-biççerija Anton Mizzi Sajjieda minn diversi postijiet u triqat tar-rabat, speçjalment dawk ta madwar il-knisja ta Sant Wistin, o rajn minn Triq Sant Indrija u dawk ta fejn San Ìor tal-óa ar kienu jmorru jistadu fil-bajja tax- Xlendi. Dawn is-sajjieda, barra luzzu, kajjik, dg ajsa jew frejgatina, x u ud minnhom kellhom ukoll ma Ωen fejn iωommu l-in enji tas-sajd. Biex dawn kienu jkunu jafu hux galbu li jmorru jistadu fuq il-ba ar, speçjalment fix-xitwa, kienu jaslu sa fuq Pjazza Tomba. Jersqu sal-kantuniera ta fejn hemm id-dar tal-familja Attard (Tal-Bajdi), ÌuΩepp, Wi i, Salvu, Re ina u Karmela, ilkoll a wa. Illum hemm il- anut tax-xorb ta Ìor (Il-BaΩuΩ). Sas-sena 1906, minn dan il-post kien jidher il-ba ar tax-xlendi. Minn hemm dawn is-sajjieda kienu jkunu jafu jekk il-ba ar hux bnazzi jew maltemp. Jekk galbu kienu jitilqu bil-mixi minn fuq it-tomba g at-triq tal-g ajn, g an-niωla ta G ajn il-kbir u jer ula g al g onq it-triq tax-xlendi. Hekk kont nisma jirrakkonta lil Salvu Cremona (Tal-Kaptan), li kien ukoll dilettant tas-sajd. Salvu flimkien ma utu ÌuΩepp u Çikku, it-tlieta tas-seklu 1800, kellhom residenza g assajf fix-xlendi. Kellhom luzzu Ωg ir li kienu jmorru bih fuq il-ba ar jistadu. Minn dik in-na a ta fuq it-tomba li semmejt sa qabel is-sena 1906, kont tilma medda vasta art ta g elieqi b itan tas-sejjie, pal tal-bajtar tax-xewk, si ar tat-tin u l-bajtar u dawk tal- arrub mxerrdin l hemm u l hawn flimkien ma kmamar Ωg ar mifruxin fl-g elieqi. Din l-art kienet tiωωerωaq l isfel ftit ftit g al Wied il-lunzjata li tibqa nieωla u til aq wied ie or li jiωbokka fil-bajja tax-xlendi. Veduta mill-isba, se er in-natura, speçjalment meta kien ikun bnazzi. InΩul ix-xemx kien ikun meravilja. Dak l-a mar o l-isfar li jg atti l-blu tas-sema çar. Malminuti l-kuluri jiωωewqu, jisfumaw u jinbidlu, jit alltu flimkien. Kuljum ix-xenarju jinbidel u jurina spettaklu differenti. Xena ta ftit minuti, ta sbu ija inkredibbli li taf biss tag ti n-natura. Dik il-medda art li minn Pjazza Tomba twassal sal-kunvent ta Sant Wistin, hija propjetà tal-patrijiet Agostinjani. Kien hemm il- sieb li din l-art tinbena. Saret pjanta g al dan il-pro ett u iet aççettata. Fis-sena 1904, beda x-xog ol fuq dan il-bini. Bla dubju, huwa wie ed mill-isba li nbena f G awdex. Hekk g adu sal-lum. Bini mill-isba li a post dak ix-xenarju meraviljuω li kien jidher minn fuq it-tomba. Addio spettaklu tan-natura. Verament ilprogress j ib rigress. Il-Biççerija Fuq ix-xaqliba ta tarf ir-rabat kien qieg ed jiωvol i kambjament. Tibda minn fuq it-tomba u tibqa nieωel l isfel tat-triq tal-g ajn, sal-g ajn il-kbira. Quddiem din l-g ajn, fl-a ar tas-seklu 1800, kienet bdiet tinbena biççerija. Il-biççerija l-qadima kienet x imkien lejn wara s-sur fir-rabat. Hekk kien qalli wie ed anzjan li kien mid la tal-biççerija. Min abba x-xog ol li kien Ωdied sewwa u nuqqas tal-ilma din il-biççerija ma setg etx tkompli tag ti servizz xieraq u kif suppost.

33 Festa L-awtorità konçernata ta dak iω-ωmien, asset il- tie a li ssib post alternattiv fejn tista tinbena biççerija dida. Biççerija aktar spazjuωa u fuq kollox fejn ikun hemm l-ilma. Ìie deçiω g alhekk li l-a jar post g al dan ix-xog ol huwa l isfel tat-triq tal-g ajn fejn hemm l-ilma. F dan il-post faççata tal-g ajn il-kbira nbniet il-biççerija. Xi Ωmien wara, kien hemm bωonn isir xi xog ol ta tibdil g al aktar spazju. Fis-sena 1902 ilbiççerija tlestiet kompletment. Baqg et tag ti servizz f dan il-lokal sas-sena Ûmien twil ta servizz siewi lill-gωira t G awdex. Illum a postha negozju tal-arti janat u industrija lokali, dak tal-bizzilla, rakkmu, newl u xog olijiet o rajn. propju z-ziju ta missieri Ìor. Dan Karmnu kien ji i u n-nannu Pawlu. Konna nkunu nilag bu fit-triq u kif nilm u l-barrin ejjin konna nibωg u minnhom, nitferrxu u ni ru l hemm u l hawn. Immorru narawhom g addejjin mill-bog od g ad li kien ikun hemm xi wie ed minna jag milha ta Ωatat, taparsi ma jibωax. In-negozju ta dawn il-barrin kien isir billi jing ataw minnhom lill-bdiewa, lir-ra ala u lil dawk li jrabbu l-bhejjem. Qabel jittie ed il-barri kien jintiωen. Wara sena, dawk li kienu adu minn dawn il-barrin, je duhom lura g and in-negozjant. Il-barri jer a jintiωen. In-negozjant jiççekkja x kien wiωen qabel ma ttie ed. B hekk tit allas id-differenza lill-bidwi jew lirra al u l-barri jispiçça l-biççerija. Il-biççerija tat spinta biex it-triq tal-g ajn tkun mag rufa ma G awdex kollu. Din it-triq, permezz talbiççerija iet frekwentata minn diversi biççiera, ra ala u bdiewa madwar G awdex kollu. Dawn ilkoll b xi mod jew ie or g addew mit-triq tal-g ajn bil-bhejjem tag hom. Ta kuljum kienu jie du g all-qatla majjali, mog oω, ng a u barrin. Il-biçça l-kbira minnhom kienu jinωlu bil-mixi. Damu f din l-uωanza g al snin twal. Il-biççerija tat kontribut sew lil G awdex kollu g al disg in sena u saret sinonima mat-triq tal-g ajn. Fis-sena 1979 inbniet biççerija dida u aktar moderna g all- ti ijiet tal-lum. Din iet kostruita fl-in awi tattaflija limiti tar-rabat. Ìiet mg ammra u attrezzata bla jar makkinarju ta teknolo ija moderna u qed tag ti servizz siewi lil G awdex kollu. Qabel u wara it-tieni gwerra dinjija, li jien niftakar sewwa, kien hawn negozjanti tal-bhejjem, anke biççiera, li kienu jimportaw barrin minn Tunis, Il- Barrin ta Tunis, hekk konna ng idulhom. Dawn in-negozjanti meta l-barrin kienu jaslu Malta kien jin iebu G awdex mal-vapur tad-dawra. Hekk konna ng idulu, il-vapur tad-dawra. Dan kien jag ti servizz mill-port il-kbir Valletta g all-im arr G awdex u viçe versa. Meta jaslu l-im arr G awdex, dawn il-barrin kienu jwassluhom fid-destinazzjoni tag hom bil-mixi, bi tnejn min-nies bi frosta f idejhom jiggwidawhom. Dawk iω-ωmenijiet ma kienx hawn trasport kif hawn illum. Is-saqajn kienu l-uωu flok it-trasport ta xog ol ta dan it-tip. Minn dawn in-negozjanti kien hawn anke f xi ir ula. Ir-Rabat kien hawn l-a wa Zammit (Ta Korru), dawk Vella (Taç-Çatta) u Karmnu Mizzi (Tal- Manann). Karmnu tal-manann kellu fuq wara tad-dar tieg u bit a kbira b maqjel imdaqqas, fil-bidu tat-triq tal-g ajn. Dan kien iωomm minn dawn il-barrin f din il-bit a u fil-maqjel. Kellu lil Karmnu Cini (Ir-Rejjex) u lil Mikiel (Il-Meqrud) impjegati mieg u jie du sieb dawn il-bhejjem. Kien hemm it-tifel tieg u ÌuΩepp li kien imexxi flimkien ma missieru dan in-negozju. Niftakar meta jien u s abi li konna adoloxxenti, naraw g addejjin dawn il-barrin minn Triq Vajrin a g al Triq tal-g ajn g al g and iz-ziju Karmnu, hekk konna ng idulu uti u jien iz-ziju Karmnu, g ad li kien ji i Fejn hemm l-ilma hemm il- ajja. Il- lejjaq kollha jfittxu l-ilma. Hekk g amlu Ωmien ilu l-antenati tag na. Kull fejn sabu l-ilma abitaw. Aktarx, Ωmien ilu, l-ewwel nies g exu n-na a t isfel tat-triq tal-g ajn kien fl-in awi tal-madwar ta dak l-ilma ieri, in-na a ta fuq ri Wied Siekel, mal-in awi ta dan il-wied u madwar dik il-medda art ta Mulejja fuq ir-ri ta dawn l-g ejun. Difatti fl-art ta Mulejja kienu nstabu fdalijiet ta bini Ruman. Skont l-istoriku Kan. Ìann Piet Agius De Soldanis, kienet instabet f dak il-post statwetta mill-isba tal-alabastru abjad ta lupa qed tredda lit-

34 34 L-G LG ajnn il-k lkbira kaωin tal-banda La Stella. Dak iω-ωmien kienet blisem La Stella Vincitrice. Ìar ta dan il-kaωin kien jg ix mal-familja tieg u l-perit Pietru Attard, l-ewwel president tal-banda La Stella. Illum f din id-dar hemm il-familja Farrugia Ta Lippu bin negozju talfrott u l- xejjex. IΩjed l isfel kien hemm il-landier ÌuΩepp Farrugia (Taç-Çajçu) li kienet tg ix mieg u o tu Nozzi. L isfel minn dan il-landier kien hemm il- anut tax-xorb ta Kalan (Il-Lança). Kalan kien jag sar l-g eneb u dejjem kien ikollu qatra nbid tajba. twemin Romulus u Remos. Illum din l-istatwetta tinsab fil-muωew tal-arkeolo ija fiç-çittadella. Dan jindika li mijiet ta snin ilu anke frustieri abitaw f dawn l-in awi. Residenti fi Triq tal-g ajn Biex niddeskrivi fil-qosor din it-triq, sa nag ti jiel ta xi w ud mid-djar u n-nies li g exu fihom. Se nikteb dak kollu li niftakar jien u dak li kienu jirrakkontaw missieri Ìor u n-nannu Pawlu. Nibda min-na a ta fuq ta din it-triq li tmiss ma Pjazza Tomba. Kif taqbad in-niωla fejn in-na a tax-xellug tat-triq kien hemm il- anut ta Toni Curmi (Tal-Mazz). Kien anut tal-merça imma kien ukoll ibig l-inbid. Kienet tag tih daqqa t id fil- anut o tu Ìolina. Flimkien mat-tfal tieg u kien anke jinnegozja fit-ti ie, dundjani, amiem u fniek. G alkemm il-bieb prinçipali tal- anut kien fuq it-tomba kellu ie or fil- emb li jag ti g at-triq tal-g ajn. Ftit aktar l isfel kien hemm il- anut u l-ma Ωen ta Pawlu Mizzi (Tal-Manann) li flimkien ma ibnu Ìor kienu jmexxu negozju bil-grossa. Aktar l isfel tat-triq kien hemm il- ajjata Carmela Spiteri (Tal-Óoxna) li kellha uha Dun Frangisk u utha Nina u TereΩa. Tibqa miexi l isfel, fid-dar Nru. 21, mis-sena 1884 sas-sena 1893, kien hemm l-ewwel Il- anut dejjem kien iffrekwentat. Pass ie or l isfel u nsibu lil Karmnu Farrugia (Il-Gidma). Kien skarpan rinomat u l-aqwa t G awdex. Kien jag mel Ωraben u sandlijiet ta kwalità. Mons. Gonzi meta kien isqof t G awdex, kien jordna iω-ωraben g andu. Karmnu kien imur il-palazz biex lill-isqof je odlu l-qies taω- Ωarbun. L-isqof lil Karmnu kien atru pa, wie ed minn dawk it-tnejn li kienu jkunu bil-wieqfa wara tal-karozzella tal-isqof li kienet tkun mi buda minn Ωiemel. Anke f çerti funzjonijiet tal-isqof dawn il-pa i kienu jattendu. Toni, it-tifel ta Karmnu wiret din isseng a. Sar skarpan mill-aqwa u ta professjoni. Kien kapaçi jag mel mhux biss sandlijiet u Ωraben imma dak kollu me tie li setà jsir mill- ilda. Toni kellu uh Karmnu, li kien jismu g al missieru. Dan kien jg allem is-seng a ta skarpan lit-tfal, fl-orfanotrofju ta San ÌuΩepp, G ajnsielem. Aktar isfel tat-triq, dejn inniçça tas-salvatur, kien hemm il-forn ta Kalan (Tal- Badbut). Dan kien ja mi bil- atab. Kien l-ewwel forn f din it-triq. Kien jag mel mhux biss obω imma jaqdi fit-tisjir lill-klijenti li kienu jmorru g andu b turtieri b kull kwalità t ikel. Naqbdu n-niωla g al G ajn il- Kbira. Faççata int u nieωel tilma il- anut ta Ìor Bor (Il-Qronfli). F Ωg oωitu kien imur fuq il-ba ar jistad mill-bajja tax-xlendi. Darba smajtu jirrakkonta li hu jaf s-salvazzjoni tieg u mill-g arqa waqt tempesta lill-madonna Ta Pinu. Lil Ìor jien kont nafu afna. Kien ji i fil- anut ta missieri g ax dawn flimkien kienu jie du l-offerti tal-frott u l- xejjex, eçç. g all-isptarijiet

35 Festa f G awdex. Ìor a, il-mara tieg u, twajba u sinçiera, niftakar, ma kontx tmur il- anut li ma tifra x bik u tnewwillek xi a a tajba. L isfel iωjed tat-triq kif tikser g all-g ajn ta Bendu kien hemm il- anut tax-xorb tal-familja (Ta Xa am). Dawn kienu jag sru l-g eneb u jag mlu nbid tajjeb. Induru l fuq tat-triq. Nibdew minn dejn il- Knisja Parrokkjali. Fuq in-na a tax-xellug int u tiela kien joqg od flimkien mal-familja Mons. Celestino Galea (Ta Cikku t Anni). Dan kien kappillan fil-knisja Parrokkjali tar-ra al ta San Lawrenz, Monsinjur tal- Kapitlu tal-katidral t G awdex u professur fil-filosofija. Iktar il fuq kellu d-dar Toni Schembri li kien sagristan fil-knisja parrokkjali tal-qalb ta Ìesù. Flimkien ma wliedu, Ìor, ÌuΩepp, Wenzu, Leli, Karmnu u Çikku, taw kontribut siewi mhux biss lil din it-triq imma kienu t g ajnuna f kull tie a tal-knisja tal-lokalità. Iktar il fuq kien u g adu hemm il-forn ta Çelest Cini, li flimkien ma martu Marija kienu jmexxu dan il-forn. Kienu ja mu bil- atab. Óafna nies, mhux biss tal-lokal imma anke mir-rabat, kienu jixtru l- obω. Nhar ta Óadd, Çelest kien jaqdi lill-klijenti li kienu ji u b turtiera pastizzi, qassatat, koxxa tal-majjal bilpatata u ikel ie or g at-tisjir ol-forn. Illum t-tfal ta Çelest u Marija biddlu s-sistema u qed j addmu l-forn b makkinarju mill-aktar modern. Ûew passi l bog od hemm il- anut tal-merça Ta Ìolina. Ûmien ilu kien jitmexxa minn Toni Schembri (Tad-Deredej) u martu Ìolina. Illum jie du siebu ibnu Ìor flimkien mattifel tieg u Marco. Ftit il fuq hemm id-dar ta Karmnu Mizzi (Tal-Manann) li flimkien ma ibnu ÌuΩepp Ωmien ilu kellhom negozju tal-bhejjem. Illum hemm ulied ÌuΩepp li jie du sieb dan in-negozju. Iktar il fuq kien hemm ÌuΩepp (Tal-Embu). Dan kien jag mel purtieri tal-qasab mill-aktar fini. Id-dar ta fejn joqg od, Ωmien ilu, kien hemm mit na tat-t in bil-bhima. Kien hemm f din it-triq f dawk iω-ωminijiet residenti o rajn li kienu jag mlu xog ol tal-idejn b al dak talbizzilla, rakkmu, purtieri tal-qasab u o etti o rajn tal-industrija lokali. Kien hemm Ìammri Attard (Tal- Arçipriet). Dan kien ja dem il-granutell bi professjoni. Óadem sett ta fjoretti mill-isba tal-granutell g all- Parroçça tal-qalb ta Ìesù. Dawn il-fjoretti huma xog ol ta valur u g adhom ikkonservati sal-lum. Kienu jg inuh f dan ix-xog ol Manuel Schembri (Tas- Sagristan) u Toni Farrugia (Il-Gidma). Dawn it-tnejn tg allmu dan ix-xog ol tal-granutell. Meta fis-sena 1993 ew introdotti l-kunsilli lokali, it-triq tal-g ajn iet stabilita u mag Ωula bil-limiti tag ha. Dak iω-ωmien, il-popolazzjoni tal-lokalità kienet tla aq madwar 900 ru. Dakinhar din it-triq ie separata mir-rabat u ddikjarata bl-isem Fontana. Óa a tajba u hekk kellu jkun. Il-Kunsill tal-fontana stabilixxa ru u tajjeb u medd g onqu g ax-xog ol. Tul dawn l-a ar ames le islaturi dan il-kunsill adem bi s i u sebba kemm fela il-lokalità. Wettaq xog ol siewi u mill-isba, li qieg ed ikun apprezzat mhux biss mirresidenti imma wkoll mill-barranin li jωuru l-fontana. Mhux ta b xejn il-kunsill tal-fontana ie ççertifikat, fost il-kunsilli Lokali kollha, bl-og la rata t effiçjenza.

36 Mary Rose Ve 36 L-G LG ajnn il-k lkbira 1 Niçeç fil Fis-seklu sittax, fir-ra al tag na kienet teωisti kappella çkejkna ddedikata lil Santa Liena. Dilkappella kienet inbniet minn çerta familja Refalo li sa ansitra allitilha erbat itmiem raba. Mid-d ul tag hom, nhar il-festa tal-qaddisa, kienet titqaddes quddiesa u bdew jag mlu wkoll daqsxejn ta festa. IΩda ara li fl-1575, il-viωitatur Apostoliku Mons. Pietro Dusina tant sab dil-kappella f kundizzjoni aωina li qabad u pprofanaha. Mijiet ta snin wara din il- rajja, xi sajjieda mill- Fontana t ajru kieku jibnu kappella mill- did imma kienu fqar wisq biex imiddu g onqhom g al din l-intrapriωa. Qatg uha li jag mlu abra bejniethom u talinqas jibnu niçça quddiem il-qasam ta Mulejja, fil-faççata tad-dar li llum ib in-nru F din in-niçça l- dida, po ew fiha statwa elwa tas- Salvatur (1). Dehrilhom li kien xieraq li f din inniçça, quddiem il-qasam ta Mulejja, ipo u fiha x-xbieha tal-mulej. In-nies ta dawk l-in awi kellhom devozzjoni kbira lejn din l-istatwa, tant li tista tg id kuljum kien jinqala xi proxxmu u joffri kwartin Ωejt allí jixeg lu lumina lill-mulej. Darba minnhom, xi add ie il- sieb iwa al kaxxa tal- adid ol- ajt, eωatt ta t in-niçça, allí min ikun g addej jit ajjar jitfa xi abba jew abbtejn. L-idea bdiet t allí l-frott. Tant bdew jiωdiedu l-offerti li kull sena, nhar il-festa tas- Salvatur li kienet ta bat fis-6 ta Awwissu, bdiet issir mixeg la bil-fjakkli kif ukoll xi log ob afif tan-nar. Sa ansitra bdew jistiednu l-banda La Stella biex tie u sehem f din il-festa. Ta min iωid jg id li, Ωmien bi Ωmien, din-niçça tas-salvatur kebbset l-ewwel xrara biex tibda tinbena l-knisja li g andna llum. Fissena 2007, il-kunsill Lokali kien qabbad lil GuΩeppi Sagona sabiex jirrestawra din l-istatwa tas-salvatur. L isfel minn din in-niçça, eωattament fuq l-g ajn il-kbira, insibu niçça o ra, bl-istatwa tal-madonna tar- Rummiena (2). Jing ad li fix-xahar ta Lulju kienet issir festa quddiemha; kienu wkoll iωejnu bil-qasab li kien jikber bl-abbundanza f dawk l-in awi. Id-dawl li kien ikun hemm quddiemha kien isir bil-fjakkli. Fl-a ar restawr li sarilha admulha gwarniç u fanal did. Niçça o ra li tinsab fi Triq tal-g ajn tinsab filkantuniera tad-dar Nru. 75 bl-istatwa tad-duluri (3), mag mula mill- ebel. Din id-dar hija proprjetà ta Anton u Mikelina Farrugia li wirtuha ming and zijuhom ÌuΩeppi Cini li kien devot kbir tad-duluri. Niçça o ra tad-duluri tinsab fi Trejqet Bieb il-g ajn, proprjetà ta ÌuΩa Schembri.

37 Festa Fontana 6 Vella Haber Fl-istess Triq tal-g ajn g andna Ωew niçeç o ra. Mad-dar Nru. 266 tinsab niçça ddedikata lil San ÌuΩepp (4). Din kienet ta ÌuΩeppi Cini li kien ji i n-nannu tal-kappillan Dun Ìwann Cini. Fuq il-bieb Nru. 211 insibu niçça ddedikata lill-madonna tal- Annunzjata (5), proprjetà ta Lonza Mizzi. Niçça tal-madonna tas-sokkors (6) tinsab fil- enb tad-dar Nru. 40 li tmiss ukoll ma Triq il- Kappillan Hili. Din l-istatwa tal- ebel kienet darba tinsab faççata tal-forn antik tal-a wa ÌuΩeppi, Ìor u An lu Cini. Ìor kien jg id ir-ruωarju kuljum quddiem din l-istatwa. Meta jasal fil-glorja, kien idoqq il-qanpiena. Dil-qanpiena ie li kienet tinstema mill-bog od, sa ansitra anki mill-munxar. Meta Ìor alliena, ir-ruωarju beda jintqal minneputi tieg u ÌuΩeppi, iωda dan kien jg idu biss fix-xahar ta Ottubru. Fix-xahar ta Lulju it-tfal tal-fontana kienu j obbu jag mlu festa quddiem din in-niçça. Barra li jωejnuha, kienu jisparaw xi musketterija ma enbha. MaΩ-Ωmien, parti minn din id-dar waqg et biex infet et Triq il-kappillan Óili. Wi i Cordina xtara l-kumplament tad-dar li kien g ad baqa. U meta bena d-dar, a sieb li jibni niçça u jqieg ed fiha l-istatwa ta din il-madonna. Niçça li kien fiha x-xbieha tal-madonna ta Lourdes (7), qrib il-knisja, illum m g adhiex teωisti; id-dar li kienet ta RoΩa Mercieca, illum Alla ja frilha, twaqqg et m ilux. Mad-dar Nru. 51 kienet teωisti niçça bl-istatwa ta San Pawl, li kienet in admet fis-sena Sfortunatament, illum din-niçça hija vojta (8). Ûew niçeç o ra vojta jinsabu fi Triq l-isptar (9); statwa minnhom, dik tal-qalb ta Ìesù, insterqet minn xi ru devota wara li ew nieqsa sidien id-dar Nru. 42. F din l-istess triq insibu niçça ddedikata lil Sant Antnin ta Padova (10), f kantuniera tad-dar Nru. 27. Sant Antnin huwa mlibbes ta patri Kapuççin. Dan g aliex ilproprjetarju tag ha kien terzjarju tal-kapuççini. Illum il- urnata, xi w ud minn dawn in-niçeç elwin ftit li xejn nag tu kas tag hom imma jkun dnub jekk nittraskurawhom. Ta min jibωa g alihom g aliex huma parti mill-kultura tal-poplu u xi ftit minnhom jifformaw anki parti mill-istorja tar-ra al tag na Ref: Ir-Ra al tal-fontana u Le enda: Mary Rose Vella Haber u Anton Attard. Fontana u Ìrajjietha: Joe Bezzina.

38 38 L-G LG ajnn il-k lkbira MILL-KUNSILL LOKALI B al kull sena qed inωomm dan l-appuntament mag kom fl-okkaωjoni tal-festa titulari tal-qalb ta Ìesù. Ta dan irrodd ajr lill-bord Editorjali. B ala idma tal- Kunsill matul din is-sena komplejna nwettqu diversi pro etti infrastrutturali kif ukoll ta tisbi, barra minn hekk tkomplew isiru diversi attivitajiet soçjo-kulturali u edukattivi. Il-pro ett ewlieni ta matul din l-a ar sena kien it-twaqqig u l-bini tat-tieni faωi taç-çentru Çiviku, li kif wie ed jista jara, in oloq spazju li jg aqqad iz-zuntier mal-playing Field minflok il-bini li kien jg atti parti mill-knisja parrokkjali, olma li kienet ilha ppjanata aktar minn amsa u erbg in sena minn Ωmien ilparrokat ta Mons. Lawrenz Xerri u l-eks Ministru tax-xog olijiet Pubbliçi, il-mibki Carmelo Caruana. IΩda b alma jg idu, fejn hemm ir-rieda u d-determinazzjoni kollox jasal minkejja kull tfixkil li jkun hemm. Dan il-pro ett mistenni li jitlesta fixxhur li ejjin. Fil- img at li ejjin ser tibda wkoll it-tielet faωi taç-çentru Çiviku. Dwar il-fond 189 u 190 fi Triq il-g ajn fejn hu ma sub li tinbena l-a ar parti taç-çentru Çiviku nweg edkom li ser inkompli nag mel ilti biex dan jitwettaq kif di à g amilt matul dawn l-a ar snin. Pro ett ie or li twettaq kien tat-tieni sistema ta pannelli fotovoltajiçi li saret ftit ta Ωmien ilu, b hekk illum qed ji u enerati aktar minn 20 unit ta ener ija nadifa kuljum. Sar ukoll il-bini tar-replika tal-g ajn tal-lo o fi Pjazza l-g ejun fejn tqieg ed ukoll tag rif b Ωew lingwi dwar l-in awi ta Pjazza l-g ejun. Komplejna bil-pro ett li nag mlu t-toroq kollha tal-fontana b sistema Energy Saving u Environmentally Friendly billi matul din is-sena saru l-fanali dekorattivi fi Triq il-qalb ta Ìesù, Pjazza l-g ejun, kif ukoll dejn ir-railing l isfel mill-knisja. Sar ukoll it-tiωjin tal-milied f parti minn Triq il-g ajn u fi Tirq J. Gaspard Le Merchant u fi Triq il-kard. Alessandru Franchi. B ala attivitajiet soçjo-kulturali u edukattivi, komplejna b diversi ar iet kemm f Malta, f G awdex kif ukoll kellna ar a g al Kemmuna u l- ar a annwali g al Sqallija. Bil-kollaborazzjoni tal-kunsill flimkien mal-parroçça ew organizzati FestaTfal, Sportsfest kif ukoll ie mtella l-musical Id-Dverna t G emmaws miω- Ωg aωag tal-fontana flimkien ma Ωg aωag mill-parroçça ta San Lawrenz filfesti tal-g id il-kbir. Ìiet organizzata wkoll Fun Day fil-bajja tax-xlendi. Tkompla wkoll isir it-tqassim tal-ikla tal-milied u tal-festa Titulari lil dawk l-anzjani li jg ixu wa idhom. Fl-okkaΩjoni ta Jum il-fontana g al darb o ra iet imtellg a l-wirja tal-arti janat u ng ata l-premju Ìie il-fontana waqt serata soçjo-kulturali lil Sr. Celestina Cini li sfortunatament allietna ftit tal- img at ilu. Barra minn hekk, g all-ewwel darba din is-sena, fuq proposta li g amilt lill-kunsill u li iet approvata unanimament, ser isir il-fontana Fireworks Festival lejlet il-festa fejn ser jie du sehem tnax-il kamra tan-nar minn Malta u G awdex. Dan ser isir minn skema tad-dipartiment tal-gvern Lokali g all-attivitajiet kulturali u b fondi tal- Kunsill. Dwar inizjattivi ambjentali, minn barra li twettqu diversi pro etti b dan l-iskop, il-kunsill qassam il-boroω g as-separazzjoni tal-iskart f kull residenza tal-fontana u b sodisfazzjon ng id li bil-koperazzjoni tag kom, ejna l-ewwel f G awdex fil- bir ta skart riçiklabbli li jin abar kull nhar ta Tlieta. Xog ol ippjanat g al matul il- img at u x-xhur li ejjin huwa t-tindif u r-rijabilitazzjoni tal-wied tax-xlendi, dik il-parti li hija fil-konfini tal-fontana; dan ix-xog ol fil-parti l-kbira tieg u ser isir mill-fondi tat-tieni skema tal-eko-g awdex. Ser issir ukoll it-tieni faωi tal-pro ett tal-passa bil- ebla tal-qawwi fi Triq Wied Siekel. Dan ser isir bil-fondi tal-unjoni Ewropea permezz tal-programm Leader. Ing atat ukoll l-offerta biex issir il-bankina li mill-uffiççju tal-kunsill twassal sa dejn il-playing Field billi titne a dik eωistenti u ssir wa da aktar aççessibli. Saret ukoll l-applikazzjoni lil MEPA biex tinfeta il-bokka tax-xelter li hemm fi Trejqet ix-xag ri, li jag ti g al Pjazza l-g ejun. Fl-a arnett, f ismi u f isem il-membri tal-kunsill u l-a ent Segretarju EΩekuttiv nawgura l-festa t-tajba lil kul add. Saviour Borg Sindku

39 Festa

40 40 L-G LG ajnn il-k lkbira Il-Presepju ta Frank Mizzi Francesco Pio Attard Daqsxejn ta grotta u xi nag iet mal-plajja, Erba tibniet u fuqhom Bambin çkejken. San ÌuΩepp u l-madonna, baqra u mara: Dan il-presepju ta tfuliti, msejken. Hekk iddeskrivieh Dun Karm il-presepju ta tfulitu. Imma l-presepju ta Frank Mizzi huwa ferm ikbar u ferm iktar elaborat. Huwa presepju aj, ma dum bis-seng a u b doωa kbira ta m abba. Huwa presepju fi klassi g alih, presepju li jqajjimlek çerta devozzjoni; mibni l-iktar bil- ebel rustiku, f g amla ovali, fuq spazju ta xi 25 pied, kemm fit-tul u kemm fil-fond tieg u - presepju li fih rakkont teolo iku, b mesa Kristjan. Int u miexi madwaru, jitfaççaw quddiemek xeni bibbliçi marbuta mhux biss mat-twelid imma anki mat-tfulija ta Ìesù. Tara, fost l-o rajn, il- rajja tat-t abbira, ÌuΩeppi u Marija bil-bambin g all-kenn fil-grotta ta Betlehem, il- arba tal-familja Mqaddsa lejn l-e ittu, il-preωentazzjoni ta Ìesù fit-tempju, il-mag mudija tal-mulej fix-xmara Ìordan u afna iktar. Tista tg id, dawn l-a ar g oxrin sena, kull Milied Frank i abbel mo u kif iωidlu xi a a u jara kif isebb u dejjem iktar. Biss m g amilx l-iωball li jimlieh iωωejjed. Frank sa ansitra mar iωur l-art Imqaddsa biex jispira ru u dejjem iktar u jibqa fidil g all-arkitettura ta dik l-epoka; per eωempju, kif stqarr huwa stess, kienu laqtuh id-djar mibnija fl-g erien. G alkemm mhuwiex xi espert fl-elettriku, irnexxielu jo loq bid-dwal atmosfera tassew sabi a. Il- sejjes tal-ilma ieri nieωel mal-blat, il-muωika elwa me uda minn films bibbliçi, il-kummentarju msejjes fuq il-van elu, kollox ida lek fl-ispirtu tal-milied. Huwa rnexxielu jo loq xog ol tassew artistiku, bil-pasturi u l-bini kollox proporzjonat. Xi pasturi li ma setax isib jixtri, adimhomlu l-eks Arçipriet ta San Ìor, Mons. ÌuΩeppi Farrugia. Dal-presepju li jinsab armat is-sena kollha fid-dar tieg u fi Triq tal-g ajn, erba passi l isfel minn Pjazza Sant Wistin, qatt ma da al g al ebda kompetizzjoni imma Ωgur li jixraqlu Premju Speçjali, speçjalment g al dik li hija ori inalità u fedeltà lejn l-istorja. Ng id g alija, kemm ili nara presepji, qatt ma rajt presepju sabi u ori inali b al dan. Biex tapprezzah kif jixraq trid talinqas mal- mistax il-minuta; imma matul dik il-kwarta tinduna wa dek kemm dan Frank iddedika mill- in u mill-ener ija tieg u fuqu. Nota tal-a ar: Min jixtieq iωur dal-presepju, mitlub ikellem lil Frank jew inkella lil martu Çisja.

41 Festa Il-Kwadru Titulari tal-qalb ta Ìesù fis-santwarju tal-fontana Aaron Formosa Il-kwadru titulari tal-qalb ta Ìesù fis-santwarju tal- Fontana tpitter mill-famuω pittur Malti Giuseppe Calì ( ). Kien ordnat fl-1902 u tlesta f nofs issena Sewa s-somma ta amsa u g oxrin lira li t allset minn çerta Karmena Agius minn tas-sliema min abba d-devozzjoni kbira li kellha lejn il-qalb ta Ìesù. Il-figura dominanti ta Ìesù, b id wa da tipponta l fuq lejn is-sema u b id l-o ra turi l-qalb Imqaddsa tieg u, tokkupa l-parti çentrali tal-kwadru. Ìesù hu liebes libsa amra tag ti kemmxejn fl-oran jo b mantar ik al. Dawn iω-ωew kuluri jikkumplimentaw afna viωwalment u g alhekk awtomatikament mill-ewwel ji bdu l-g ajn. Bis-sa a ta dijagonali skemati minn Calì, li jibdew mill-id merfug a ta Kristu u jibqg u neωlin mal-piegi tal-mantar ta Ìesù, g ajnejna dritt imorru fuq sieq il-leminija ta Ìesù li tindika g ajn ta ilma ier a minn ta t din is-sieq. Din l-g ajn tirrappreωenta l-g ajn tal-ilma tas-salvazzjoni jew l-ilma tal-grazzja li jekk ma ne dux minnu ma nistg ux niksbu l- ajja ta dejjem (Infatti hemm il-kliem Fons Vitæ - ji ifieri G ajn tal-óajja - miktuba biex isa u dak li qeg din ng idu). Fuq in-na a tal-lemin-isfel tal-kwadru jidhru xi persuni li kollhom fer ana jimlew l-ilma mill-g ajn tassalvazzjoni (Is. 12, 3). Ta min jiftakar hawnhekk il-kliem li Kristu qal lis-samaritana:...min jixrob mill-ilma li nag tih jien qatt iωjed ma jkun bil-g atx. L-ilma li nag tih jien isir fih g ajn tal-ilma li jwassal sal- ajja ta dejjem. (Ìw. 4, 14). G alhekk it-tema li Calì qed iwasslilna permezz tal-pittura g andha messa teolo iku qawwi u profond. Ta min jg id ukoll li t-tema tal-g ajn tirrelata afna jew tirreferi g allisem tar-ra al Fontana li hu derivat mill-preωenza ta nixxieg a t ilma (l-g ajn il-kbira) li hemm fiç-çentru tal-villa. Infatti l-isem ori inali tar-ra al hu Triq il- G ajn. Fuq in-na a tax-xellug ta Kristu hemm an lu jωomm l-arma t G awdex u jidher li qed jindika lil Kristu biex lil din il-gωira Hu jωommha dejjem f qalbu. L-an lu tan-na a tal-lemin ta Kristu jidher qed iωomm il-mantar tal-img allem Divin, waqt li fl-istess in qed ikennen it-trirenju, simbolu tal-vigarju ta Kristu fuq l-art, il-papa. It-tliet figuri li jidhru ta t dan l-an lu jidhru li qed jixorbu jew jittallbu l-ilma tal- ajja ming and Kristu. Dawn il-figuri flimkien mal-an li jiffurmaw çirku li jdur madwar Kristu, li Hu ç-çentru tal-attenzjoni. Iç-çirku jew il-forma ovali jirrepeti ru u f imkejjen o ra tal-kwadru: fliskutella li qed iωωomm f idha wa da mill-figuri, fl-arma ovali li qed iωomm wie ed mill-an li u fissema miftu f forma ovali wara l-figura ta Kristu. Din ir-repetizzjoni to loq sens t armonija u unità. Jidher li Calì uω a skema ta kulur ibbaωata fuq erba kuluri prinçipali: l-a mar, l-oran jo, l-ik al u l-a dar.

42 42 L-G LG ajnn il-k lkbira P - ompei. u r-rabta taghha mal-qalb ta Gesù * G aliex f Pompei, ftit mili l bog od mill-belt ta Napli, hemm devozzjoni qawwija ferm lejn il-qalb ta Ìesù u lejn Santa Margerita Maria Alacoque? It-twe iba jag tihielha l-beatu Bartolo Longo nnifsu, il-fundatur tas-santwarju ta Pompei. Hekk jirrakkonta dan ilbeatu, il-protagonista ta dawn il- rajjiet straordinarji: Fis-sena 1889 kont marid serjament. Bdejt in oss li ftit kien baqag li ajja. Tlabt li j ibuli l-konfessur tieg i, Dun Giuseppe Leone. Jiena u nqerr, Dun Leone ma qag adx idur mal-lewωa. Staqsieni: Int lest li taççetta dak li jiena weg idt f ismek biex ikollok ilgrazzja u tfiq minn dil-marda li g andek? Jiena arist f g ajnejh, biex forsi niskopri dak li kellu f mo u, imma, ming ajr ma sibtha darbtejn, g idtlu: Iva, naççetta. Dun Leone we ibni: Tg idx x g afsa ta qalb assejt meta sirt naf li ser t allina, qabel ma jkollok ix-xorti tlesti t-tempju li bdejt tibni f ie il-ver ni Mbierka. Ma xtaqtx li din l-opra qaddisa tibqa mhijiex kompluta. Dalg odu, jiena u nitlob g alik quddiem il-madonna u quddiem is-santissmu Sagrament, smajt lil Ìesù jkellimni. Smajtu, iva, iweg edni li jekk inti tiddedika altar lill-qalb tieg u f dan it-tempju did, huwa jag tik il-grazzja li tfiq u dil-knisja ta Pompei taraha lesta. Jiena din il-weg da aççettajtha minn flokok. G alhekk, f dan it-tempju did nistenna li tiddedika altar ad unur il-qalb ta Ìesù u dan Ìesù jag tik sa tek lura u hekk tkun tista tlesti din l-opra qaddisa ddedikata lil ommu. G al dan il-kliem, t awwadt u ksa t. Biex inkun sinçier, ma tantx kelli aptit naççettaha din il-weg da. Minn jum g al ie or, kont qed naraha tiωdied iddevozzjoni lejn il-madonna tar-ruωarju ta Pompei. Tg idx kemm kont t abatt biex nara dil- olma tieg i sse. G alhekk, irra unajt bejni u bejn ru i: Issa kif sa nda al f dan it-tempju kult did li m g andu x jaqsam xejn mar-ruωarju? Dat-tempju g adu jinbena, l-anqas biss g adu kkonsagrat. Imma f daqqa wa da nibet f mo i l- sieb li quddiem Alla l-ubbidjenza tiswa iωjed minn kull offerta; g alhekk irrassenjajt ru i u b deçiωjoni qawwija, we ibtu lil Dun Leone: La darba int l-konfessur tieg i u di à g amiltha dilweg da, jiena naççettaha u nkompliha, basta ma ng a lux; meta jasal iω-ωmien, nag mluha. Ìara li ftit ranet wara, inωilt fuq saqajja u assejtni li qed ng ix b miraklu. Fhimt li l-fejqan tieg i nafu lil dik il-weg da li Dun Leone kien g amel f ismi lill- Qalb ta Ìesù. Bilfors li r-redentur xtaq li jsir hekk; xtaq, iva, li l-qalb tieg u jkollha kult speçjali f dan is-santwarju ddedikat lil ommu. Mhux hekk biss. Il- Providenza riedet li mad-devozzjoni lejn il-qalb ta Ìesù tid ol ukoll id-devozzjoni lejn Santa Margerita Maria Alacoque; u ng id kif u g aliex. Is-sena ta wara, ji ifieri fl-l890, il-konti Francesco de Fusco, bin marti l-kontessa, kien f xifer il-mewt. Konna fix-xahar ta Ìunju, ix-xahar tal-qalb ta Ìesù. Bdejt nitlob lill-qalb ta Ìesù biex jag tini l-grazzja li

43 Festa l-konti narah imfejjaq. Er ajt tennejt il-weg da li fissantwarju ta Pompei niddedika altar lill-qalb ta Ìesù. Sewwa sew fl-4 ta Ìunju bdejna novena ferventi f ie il-qalb ta Ìesù. Xtaqna li f din in-novena jie du sehem mag na wkoll l- bieb tag na. Sa ktibna lillmonasteri ta Napli, ta Ruma, ta Fabriano u ta Arona. Anna Minucci, xebba twajba minn Firenze li kienet tmexxi orfanatrofju tal-bniet, meta rat in-niket talkontessa, abret it-tfal fis-santwarju g al din in-novena f ri lejn l-altar tal-madonna ta Pompei. L-g ada, il-5 ta Ìunju, abtet il-festa tal-corpus. Dakinhar, meta l-kontessa kienet g adha rieqda, assitha f daqqa wa da timtela b konsolazzjoni kbira. Dehrilha li rat il-figura elwa tal-qalb ta Ìesù li fuq ixxellug tieg u kellu lil Santa Margerita Maria Alacoque. Il-kontessa dehrilha li r-redentur qed iwasslilha dan ilmessa : Nixtieq li ti i gglorifikata l-beata Margerita. Il-kontessa qamet f salt. Riedet ittir bil-fer. Lili ma qaltli b xejn g ax asbet li jiena kont ser inçanfarha li qed tag ti widen g all- olm. Baqg et sejra dritt lejn is-santwarju u b eççitament kbir irrakkontat lil dawk preωenti dak li kienet rat u semg et fil- olma. G andkom xi talba ad unur tal-beata Margerita? talbithom b erqa. Nibdew ng iduha a na, u nitolbu nies o ra sabiex jg iduha huma wkoll. Iva, inxerrduha f ie ha. Daqs sag tejn wara, dawk kollha li kienu mi bura fis-santwarju kienu qed jitolbu lill-beata Margerita. F radda ta salib, mill-casino La Balme, f Torre Annunziata, fejn il-konti kien jinsab agunija, waslet l-a bar li issa kien qaleb g all-a jar. Il-periklu kien g adda. Bdew idoqqu l-vespri tal-ottava tal- Corpus, sewwa sew lejlet il-festa tal-qalb ta Ìesù. Dak il- in, il-konti assu jimtela bil- ajja. Nistg u ng idu li l-fejqan mirakoluω tieg u kien l-ewwel sinjal li l-qalb divina ta Ìesù riedet tag ti ie lill-beata Margerita Maria Alacoque, hawn fil-wied ta Pompei. F Mejju tas-sena ta wara, 1891, fis-santwarju ta Pompei, konna di à lestejna l-altar tal-qalb ta Ìesù skont il-weg da li Dun Leone kien g amel f ismi u li jiena kont aççettajt u eddidt. Kellna f mo na li nordnaw kwadru artistiku tal-qalb ta Ìesù biex inpo uh fuq l-altar. Imma nqala intopp. Jien u marti l-kontessa kellna kwistjoni fuq dan l-imbierek ta kwadru. Jiena ridt li fil-kwadru nuru biss lill-qalb ta Ìesù, skont il-weg da li kont g amilt. Imma l-kontessa nsistiet li f dal-kwadru g andha tidher ukoll il-beata Margerita b alma kienet rat hi fil- olma. Fuq dilkwistjoni tkellimna mal-kardinal Monaco La Valletta. Ilkardinal irriferixxa l-kaω lill-papa Ljun XIII li are b din id-deçiωjoni: Mhemm xejn aωin li fis-santwarju talwied ta Pompei, dejn il-qalb ta Ìesù, ti i mpin ija wkoll il-beata Margerita. U hekk, kontra xewqti, imma g ax hekk kienet ilvolontà ta Alla, il-kult tal-beata Margerita Alacoque da al fl-istorja sabi a u misterjuωa tal-wied ta Pompei. Fis-7 ta Mejju 1891, Il-Kardinal Monaco La Valletta kkonsagra l-altar u ddedikah lill-qalb ta Ìesù u lillbeata Margerita. (*) Dan l-artiklu deher fir-rivista Il Rosario e la Nuova Pompei, Lulju - Awwissu 2011 u qalbitu g all-malti Maria V. Cassar

44 44 L-G LG ajnn il-k lkbira

45 Festa MISSA FONS VITÆ (It-Tieni parti)* It-tieni parti tal-pro ett ta muωika g al matul il-festa tal- Fontana issa tinsab lesta biex ti i esegwita wkoll g all-ewwel darba fil-festa ta Ìunju Din it-tieni parti tal-pro ett hija artikolata b dan il-mod. Doce me, Domine: Is-silta li g aωilt biex ti i muωikata g all- Introjtu hija me uda mis-salm 86 fejn is-salmista jkompli jfisser x-xewqa li l-bniedem ikun ieles minn kull tni is u g alhekk jitlob l Alla jag tih qalb li jkollha l-biωa ta ismu. Fil-fatt, ilqalb hija l-imkien ta dan id-dixxerniment alli l-mulej jurina t-tag lim tieg u alli nimxu fit-triq li tg inna nistqarru l-fidi u nkomplu nag tuh ie. Din il-muωika tal-introjtu hija miktuba g all-kor, fejn l-erba vuçijiet jing aqdu biex jins u tif ir lill- Mulej. It-tieni kompoωizzjoni ta dan il-pro ett hija l-gradwal Venite ad me, omnes li huwa bbaωat fuq it-test me ud minn Mattew 11, Kull bniedem huwa msejja biex jitg allem minn Dak li hu ta qalb elwa w umli. Dan il-gradwal huwa miktub g all-kor u jabbina fih l-alleluia inizjali u dik finali li tag laq dan il-gradwal. Sicut Dilexit me Pater huwa t-test g all-muωika tal-offertorju me uda mill-kapitlu tal-a ar çena skont San Ìwann, fejn juri din il-qalb tal-feddej li ting ata lill-bnedmin. Hija l-qalb ta Dak li abbhom g all-a ar li jistedinhom jibqg u s a flim abba tieg u. In-Nisrani fil-qalb ta Kristu s-salvatur tieg u jara l-post tal-im abba radikali ta Alla g alih. Dan l-offertorju huwa miktub g all-baxx solista u g all-kor a 4 voci, li flimkien jins u armonija elwa li l-iskop tag ha huwa dak li tag ti jiel tal- lewwa tal-im abba tal-mulej. L-a ar kompoωizzjoni minn sett ta erbg a hija dik tat-tqarbin, Gustate et videte miktub g al sopran u kor a 4 voci. Is-silta tattest hija me uda mis-salm 34 fejn issir stedina alli l-qalb talbniedem tinfeta kollha kemm hi g all-qalb mimlija m abba ta Alla. Kul add huwa msejja alli jduq it-tjubija tal-mulej li permezz ta Ibnu stajna nduqu minn din il-benna divina. B din il-faωi tal-pro ett, nistg u ng idu li issa l-parroçça tal- Fontana ser ikollha l-muωika tal-festa li tinkorpora sewwa l-komun (Kyrie, Gloria, Sanctus, Benedictus u Agnus Dei) kif ukoll il-propju (Introjtu, Gradwal, Offertorju u Tqarbin). Ma dawn is-siltiet imbag ad tindaqq ukoll l-antifona ta Vincenzo Ciappara Ad Jesum autem li ib fi tmiem l-muωika tal-pontifikal solenni tal-festa li ta kull sena Mons. Isqof imexxi ewwa s-santwarju tal-qalb Imqaddsa ta Ìesù. Maestro John Galea KompoΩitur tal-pro ett (*) L-ewwel parti dehret fil- ar a tas-sena l-o ra

46 46 L-G LG ajnn il-k lkbira Esperjenza Pastorali fil-parroçça tal-fontana Joseph Hili Kull sena s-seminaristi tad-djoçesi jkunu assenjati f parroççi biex hemmhekk huma jwettqu idma patorali matul il-weekend. Din is-sena, ejt assenjat filparroçça tal-qalb ta Ìesù fil-fontana biex hawnhekk inwettaq idma pastorali. B ala seminarista din hija l-ewwel esperjenza tieg i f parroçça differenti minn dik ta ra al twelidi, ix-xag ra. G alkemm ieli mexxejt xi laqg at, f din l-ewwel sena tieg i fis-seminarju kienet l-ewwel esperjenza tieg i li fi tmiem il- img a nattendi f parroçça u ng in fil-bωonnijiet li jkun hemm. Issa kwaωi g addew disa xhur minn meta bdejt din l-esperjenza fostkom. Meta ejt it-triq tal-g ajn l-ewwel darba, ma kontx naf x ser insib u x realtajiet jeωistu f din il-parroçça. Imbag ad meta spjegali ftit il-kappillan x ser ikun ix-xog ol tieg i qatt ma arist lura, u ppruvajt nag mel mill-a jar li nista sabiex ng in f dak kollu li hemm bωonn. G all-bidu ma kontx naf li parroçça Ωg ira g andha l-potenzjal li jkollha diversi realtajiet li jiffunzjonaw. Kont involut f diversi realtajiet, l-iktar qrib kien ilgrupp tal-adoloxxenti li kont immexxih jien u nag mlu l-laqg at kull nhar ta Sibt. Il-grupp tal-abbatini tal-parroçça wkoll sirt mid la tieg u, dan l-iktar filvaganzi meta kien ikollna xi festi kbar b all-milied u l-g id g aliex kont niltaqa iktar spiss mag hom u hemmhekk insiru nafu aktar lil xulxin. Il-preparazzjoni tal-abbatini l- odda li ser jid lu biex jsiru parti millgrupp tal-abbatini tal-parroçça kont nie u siebha jien ukoll u konna nag mlu diversi laqg at ta preparazzjoni. Kont ukoll nattendi l-laqg at tal-koppji g arajjes li jsiru flimkien mal-parroçça tal-munxar. Fil-Ódud ieli kont immur inωur xi anzjani u ieli attendejt wkoll xi laqg a tal-komunità Ewkaristika. Esperjenza sabi a o ra li kelli tul dawn ix-xhur kien ir-radju. Radju Sacro Cuor huwa radju li jxandar issena kollha u g alhekk l-iskedi tieg u huma dejjem a ornati. Jien kont nag mel programm kull nhar ta Sibt fuq il-van elu tal-óadd u g alkemm ma kienx xi programm twil nista ng id li kien pjaçir tieg i li nipprepara g alih u nag mlu. Dan kollu li semmejt jinkludi mieg u l-quddies li kont nattendi g aliha u l-g ajnuna fil-knisja fil-qadi tal-artal. X in in ares lura nista ng id li Ω-Ωmien g adda malajr u di à qeg din f Ìunju niççelebraw il-festa parrokkjali. Meta ner a niftakar ftit x g amilt f dawn ix-xhur ng id grazzi kbir lil Alla talli kelli nkun parti minn din il-parroçça li g alkemm offrejt il- idma tieg i fejn stajt, tg allimt afna u nista ng id li jekk tajt amsin irçevejt mija. Nixtieq nirringrazzja lil kul add, lil kull grupp li kelli x naqsam mieg u tul din l-esperjenza, lil kull persuna li kont niltaqa mag ha, tal-kura u tal-g ajnuna tag ha f din il- idma. Hawnhekk insemmi lil dawk li jag tu afna mill- in tag hom f g ajnuna lill-parroçça. Illum ng id li l-im abba lejn il-knisja u lejn il-parroçça fil-volontarjat kienet l-iktar a a li laqtitni f dan iω-ωmien talesperjenza tieg i. G aliex g alkemm parroçça Ωg ira, kull min jag ti s-sehem tieg u, jag tih mill-qalb u bi skop li jara l-affarijiet mexjin il quddiem. Fl-a ar u mhux l-inqas nirringrazzja lill-kappillan, Dun Joseph Bajada, li kien t g ajnuna kbira g alija, kemm biex laqqag ni ma diversi oqsma fil-parroçça, kif ukoll talli g enni nid ol fir-realtà u r-rutina ta din il-parroçça. Nirringrazzja lil kul add u filwaqt li nawgura lilkom, parruççani kollha l-festa t-tajba, nirringrazzjakom afna tal-g ajnuna li dejjem tajtuni u tat-talb tag kom. Ûgur li dejjem ser tkunu fit-talb tieg i g aliex kontu parti importanti afna fl-istorja tal-vokazzjoni tieg i. Mill- did nawguralkom il-festa t-tajba u grazzi afna.

47 Festa Marisa Theuma Custò Esperjenza tal-world Youth Day 2011 F Awwissu tal-2011, f Madrid fi Spanja, se il-jum Dinji taω-ûg aωag, fejn Ωg aωag Kattoliçi mill-erbat irjie tad-dinja iltaqg u flimkien mal-papa Benedittu XVI. Din kienet opportunità g alija biex niltaqa ma nies, nag mel bieb odda, u fejn stajt nikber spiritwalment. Er ejtilha g al Madrid, g ax min jaf, forsi opportunità b al din ma kinitx ter a tg addi minn g alija. Kellna programm mimli daqs bajda, li fost l-o rajn kien jinkludi: KatekeΩi minn Isqfijiet diversi, fosthom l-isqof t G awdex, l-e.t. Mons Mario Grech Kunçerti, fejn fost l-o rajn ing ata wie ed minn Fr. Robert Galea, saçerdot Ωag Ωug, Malti Awstraljan Youth festivals f diversi bnadi ta Madrid Via Crucis minn Plaza de Cibeles sa Plaza de Colon Camping fil-baωi militari ta Cuatro Vientos Il-laqg a mal-papa fi Plaza de Cibeles Ìurnata f Toledo Dan kollu g amilnieh f img a! Matul din il- img a, Madrid kienet miωg uda turisti u pellegrini li ew biex jattendu g al dan l-avveniment straordinarju. Il-metro kien ba ar ta nies lebsin T-shirts, kpiepel u basktijiet tal-okkaωjoni. Il-pellegrini kienu jindikaw il-pajjiω li ew minnu permezz tal-bnadar nazzjonali tag hom. Bqajt mistag ba kif nies minn madwar id-dinja kollha ikkonver ew g al ol-kapitali ta Spanja. Iltqajt ma Ωg aωag mill-awstralja, New Zealand, Stati Uniti u afna pajjiωi o ra. Kien hemm ukoll numru kbir ta Taljani. G alkemm dawn il-persuni kienu ejjin minn pajjiωi, kulturi u lingwi differenti, u kienu ta lewn divers, kollha kemm huma kienu Kattoliçi, u kollha kellhom l-istess g an, ji ifieri, li jiççelebraw il-fidi tag hom fi Kristu Ìesù, u li t-talb flimkien jista jag mel differenza kbira. Fit-toroq, pjazez, metro u l-kunçerti, dawk li kienu qed jie du sehem kienu jiωfnu u jg annu kant ta fer. Kienu qeg din ikunu xhieda li l-fidi vera mhix ta xkiel u dwejjaq, imma opportunità g all-fer, fer ta veru! Fejn konna qeg din nikkampjaw, ma enbi kelli Amerikana minn California, li g alkemm kienet b diωabilità, ma qatg etx qalbha, u iet g al dan il-jum Dinji. Meta staqsejtha kif u g aliex iet, hi rrispondietni bi tbissima, li fid-dinja hawn wisq aωen, imma Ωgur li t-tajjeb ma jonqosx. G alhekk, din il-festa ta fidi kienet okkaωjoni tajba biex afna jitolbu flimkien. Ûiedet tg id li hi kienet Ωgura li mhux se jkollha nkwiet g ax kienet imdawra b nies li ma kellhiex dubju li kienu lesti jg inuha jekk jinqala xi bωonn. Ìrajja li bqajt niftakar tajjeb afna kienet meta darba minnhom konna nivvja aw bil-metro, u kien hemm grupp imdaqqas ta Ωg aωag Taljani li kienu qeg din ikantaw. Il-fidi u l-fer ta Kristu kien evidenti fihom, u dawn urew li huma ma kienux Kattoliçi g ax twieldu hekk biss jew g ax hekk kienet it-tradizzjoni Taljana, iωda g ax kienu konvinti minn dak li kienu jemmnu u mill-valur tal-fidi Kattolika f ajjithom. Din l-esperjenωa mill-isba g allmitni nag raf kemm jien fortunata li nemmen fi Kristu u fil-knisja Kattolika, u kemm g andi napprezza u nirringrazzja l Alla g al kulma g andi, il-familja, il- bieb, ix-xog ol, u l-a ar u mhux l-inqas, il-fatt li jien twelidt f pajjiω Kattoliku, u li g adni nemmen.

48 48 L-G LG ajnn il-k lkbira

49 Festa Victoria Cycle Shop Fortunato Mizzi Street, Victoria, Gozo - Tel: (opposite Girl s Secondary School) Offer you a large variety of Bicycles with moderate prices and spare parts, Camping Equipment, Beach Equipment, Garden Furniture, Sunshades, Barbecues, Stand fans, Gas Heaters, Etc. Opening Hours: Monday to Friday: 8.00am to noon & 3.00pm to 7.00pm Saturday: 8.15am to noon Tresor D Argent For a stunning collection of all your Silver needs. Unique Antique Silver Pieces (on view) 61, Palm Street, Victoria, Gozo tel: /

50 50 L-G LG ajnn il-k lkbira Mill-Album tal-parroçça Ordinazzjoni saçerdotali ta Dun ÌuΩepp Bajada ( ) (Ta Mosè) mill-e.t. l-isqof ÌuΩeppi Pace nhar it-18 ta Marzu 1961 fil-katidral ta G awdex. Dakinhar kienu ew ordnati saçerdoti wkoll Dun Manwel Curmi (Tal-Mazz) u Dun Ìor Vella (Tal-Farun) it-tlieta mill-parroçça tal-fontana. Konçelebrazzjoni ta radd il- ajr f g eluq il-25 anniversarju saçerdotali tat-tliet saçerdoti msemmija, fil-knisja tal-fontana nhar it-13 ta Ìunju L-ewwel quddiesa solenni ta Dun ÌuΩepp Bajada fil-knisja tal-fontana nhar it-28 ta Mejju 1961.

51 Festa Kummenti tal-atturi Fontanin dwar il-dramm muωikali Id-Dverna t G emmaws Esperjenza sabi a. Óadt afna pjaçir nie u sehem, g ax g amilt bieb odda u dejjem titg allem. In e e liω- Ωg aωag biex meta jkollhom opportunità ta drama jie du sehem fiha avolja g alihom tkun l-ewwel darba. Qatt mhu tard li titg allem. CHRISTINE SCHEMBRI - RUT, il-mara tal-lukandier Id-dramm muωikali Id-Dverna t G emmaws, li g amilna flimkien mal-parroçça ta San Lawrenz, kien ta sodisfazzjon kbir. Dan g aliex wara Randan s i ta provi, tie u sodisfazzjon kbir meta titla fuq il-palk u tie u r-riωultat li tant tkun dimt g alih. Minn hawn in e e liω-ωg aωag tal-parroçça tag na, biex fil-futur jie du sehem f attivitajiet b al din. TONI MERCIECA - BARABBA, alliel reçediv Id-Dverna t G emmaws, g alija kien esperjenza sabi a afna, fejn g amilt afna bieb odda. Kont nistenna in il-provi minn urnata g al o ra g ax xi da ka tajba ma naqset qatt. Wara l-preωentazzjoni lkoll kemm a na kellna sodisfazzjon kbir g ax morna tajjeb afna u n-nies apprezzaw ix-xog ol li g amilna. ANDREW ZAMMIT - ASSIM, neguzjant tal-i mla u Ω-Ωwiemel Id-Dverna t G emmaws kienet esperjenza dida g alija. L-ewwelnett g aliex il-musical kien mag mul minn partijiet fejn l-atturi riedu jesprimu ru hom permezz tal-kant u Ωfin u t- tieni, g aliex g amilt bieb odda ma Ωg aωag u nies mirra al ta San Lawrenz. Fid-dramm kien hemm affarijiet li fuq nota negattiva g adhom jirriflettu r-realtà ta llum, fosthom il-qlajjiet fuq persuni u nies li f ajjithom mo hom biss kif ser iqajmu xi g aw. Kienet esperjenza li mhux ser ninsa qatt. GEORGE SCHEMBRI - ÛAKKARIJA, levita xewwiexi Kienet esperjenza ferm sabi a li dimt fuq il-palk u nispera li ma tkunx tal-a ar. Óassejtni sodisfatt li morna tajjeb. G alija personali adt pjaçir li g amilt bieb odda kemm mill-fontana kif ukoll mill-parroçça ta San Lawrenz. PAUL GALEA - KLEOFA, wie ed mid-dixxipli t G emmaws Meta ejt avviçinat mill-kappillan biex nie u sehem, ma allilix g aωla lief li naççetta. Però meta attendejt g allewwel prova ma ddispjaçinix. Ódimna flimkien b ala team wie ed biex il aqna l-g anijiet mixtieqa. Kienet esperjenza sabi a li g amilt bieb odda minn lokalità o ra li Ωgur m iniex ser ninsa. HORACE MICALLEF - ÌESÙ, l-irxuxtat mill-mewt

52 52 L-G LG ajnn il-k lkbira

53 Festa , St George Square Victoria Gozo Anton Mallia Street Victoria Gozo Tel: Fax:

54 54 L-G LG ajnn il-k lkbira MILL-MAÓÛEN TAL-ARMAR George Schembri Re g et waslet il-festa u g al darb o ra re a wasal iω-ωmien li narmaw ir-ra al tag na g al dan l-avveniment annwali tal-festa ad unur il-qalb Imqaddsa ta Ìesù. Din is-sena kellna afna xog ol qawwi fejn jid ol l-armar tal-festa g aliex kif g addiet il-festa tassena l-o ra bdejna l-pro ett tal-ma Ωen tal-armar. Wara laqg at mad-dilettanti tal-armar, ie deçiω li jsir ir-raff mill- did bil-konkos g ax dak tal-injam ma kienx g adu b sa tu biωωejjed. Kif konna qed naraw x g andu jsir iωjed, ietna l-idea li nne u Ω-Ωew filati u nofs ta rdim li kien hemm. Dawn kienu ta ostaklu u riskju biex jin are u jidda al l-armar. B hekk issa konna qed naraw li jekk jitne a dan l-irdim u ji i mal-art jit affef il-proçess kollu ta stivar tal-armar. Dan jidher g ax issa l-armar jinsab kollu fuq karrijiet apposta u hekk ji rilu anqas sara. F Awwissu 2011, beda t-t ammil b gaffa Ωg ira li da let mill-bieb u bdiet ti bor l-irdum. Kiber afna l-ma Ωen kien hemm min qal, imma filfatt ma kienx hekk g ax konna ne ejna l-armar kollu w issa kien vojt. Wara li ddeçidejna l-wisg a, kif ser issir ir-raff u l-ispazju g al-lift biex l-armar ikun jista jittella fuq, kien imiss li jibda l-proçess tal-g oti tal-konkos. X in tlesta l-konkos u nixef, bdejna nda lu l-affarijiet f posthom g ax kien beda Settembru u Ωmien id-duttrina kien qorob. Ridna wkoll innaddfu ç-çentru, peress li l-armar kien kollu imxerred o fih. Nirringrazzja liω-ωg aωag tal-parroçça li da alna kollox f postu b idejna, idma li saret kull nhar ta Sibt wara nofsinnhar kif ukoll xi drabi matul l- img a. Filwaqt li nirringrazzja lil kul add g all-g ajnuna f dan il-pro ett, qed na sbu biex nag mlu miωata fis-sena biex biha nkunu nistg u nag mlu armar did g all-festa. Issa li g andna fejn na Ωnu l-armar nixtiequ li ji u iωjed nies jag tu daqqa t id fir-restawr tal-armar il-qadim, kif ukoll fl-armar il- did. D ul li kellna din is-sena g all-armar tal-festa kien mit-tiωjin tal-milied ta parti minn Triq il-g ajn li jammonta g al Dawn infaqniehom fl-isfumar tal-a ar Ωew pavaljuni tad-drapp ta Triq il-g ajn u sar armar did g all-milied. B hekk il-pavaljuni ta Triq il-g ajn huma lesti. Ser inωanωnu mudell ta ra iera dida g al ma dawn il-pavaljuni. Pro ett ie or li ser nibdew huwa l-pavaljuni tad-drapp ta Triq il-kappillan Óili. Armar li rrestawrajna din is-sena kien ir amar mill-gdid tat-trofej ta Triq il-g ajn, erba labardi odda tal-istainless steel g all-antarjoli ta quddiem il-knisja, tliet pavaljuni tad-drapp g al Triq l-isptar San Ìiljan, restawr tat-tara u t-tarjola tal-pedestall tal-vara tad-dimostrazzjoni, liedna dida g al Triq il-g ajn, Ωebg a mill- did tal- adid tal-plançier talfesta, kif ukoll Ωebg a regolari ta manteniment talarmar. Ìew restawrati wkoll l-istatwi ta San Fran isk t Assisi, San Fran isk de Sales u Santa Margerita Maria Alacoque. Napprezzaw afna kieku ji u iωjed voluntiera waqt li nkunu qed narmaw it-toroq. Filwaqt li ner a nirringrazzja lill-grupp preωenti li ja dmu g all-festa nistieden lil kull min jixtieq jittawwal sal-ma Ωen alli jkun jista jara b g ajnejh stess dan l-pro ett li g adna kif g amilna. Min irid jag ti xi donazjoni g all-armar jista jg addi d-donazzjoni tieg u lill-kappillan alli b hekk inkunu nistg u nag mlu pro etti odda. Francine Spiteri Din is-sena r-radju Sacro Cuor jag laq tlittax-il sena. Beda jxandar sewwa sew fl-1 ta Ìunju Nista ng id li jiena kont wa da mill-ewwel xandara. Niftakar qisu l-biera meta ie fuqi l-kappillan emeritu Kan George Bezzina u talabni ne odlu sieb ir-radju. Ng id il-verità, g all-bidu ma tantx kelli ajra nitg abba b din il-kariga. G idt bejni u bejn ru i : Irradju tag na add ma jag ti kasu. Kont sejra Ωmerç. Naf b bosta anzjani, morda u nisa tad-dar li dar-radju jisimg uh b çerta regolarità. Iva, isegwu tista tg id il-programmi kollha li nxandru mill-knisja. Mhux hekk biss. Permezz tal-internet spiss nirçievu kummenti ta tif ir mill-emigranti tag na li jie du pjaçir ikunu jafu

55 Festa Il-pavaljuni ta Triq San Ìiljan Simon Micallef Kif id-damask iωejjen il-knisja fi Ωmien il-festa, hekk ukoll il-pavaljuni jag tu dehra sabi a lit-toroq tar-ra al. Kien f Ìunju 2009, eωatt wara l-festa, meta Dun Alex Refalo li kien amministratur tal-parroçça ta dak iω-ωmien laqa l-proposta tieg i u ta s abi li jsir sett ta pavaljuni odda g al Triq l-isptar San Ìiljan biex jie u post il-bandalori li kien hemm. Avviçinajna lis-sur Josef Camilleri u f Awwissu tal-istess sena tana d-disinn. Id-disinn intg o ob minn Dun Alex u r-rappreωentanti tal-armar u mill-ewwel meddejna g onqna g axxog ol. Inxtara d-drapp u beda x-xog ol ta tfassil u jata. Dan x-xog ol sar kollu b mod voluntarju. G addejna minn afna maltemp iωda r-rieda kienet qawwija u blg ajnuna tal-qalb ta Ìesù rnexxielna neg lbu l-isfidi kollha li ltqajna mag hom. Kull pavaljun hu g axar metri wiesa u erba metri g oli. Il-pittura u sfumar sar kollu mill-artist Josef Camilleri. F nofs il-pavaljun hemm il-qalb ta Ìesù inkurunata fuq sfond tal-muωajk. Is-simboli li hemm filpendenti jirrapreωentaw l-appostli u kif adu l-martirju tag hom. Dawn is-simboli jinsabu wkoll fuq sfond tal-muωajk; fejnhom hemm ukoll l-ismijiet tal-appostli bil-latin. Fil-festa tal-qalb ta Ìesù 2010 iωωanωnu seba pavaljuni, bl-isfumar ta wie ed minnhom, li mlew l-ewwel parti tat-triq. Is-sena ta wara nωebg u Ωewg pavaljuni o ra u g al din is-sena nittamaw li jkollna l-erbg a l-o ra lesti ukoll. G al din is-sena wkoll, tkompliet tiωωejjen il-parti t isfel tat-triq bi tliet pavaljuni o ra li jikkumplimentaw is-sebg a li kien hemm. Minn hawn nixtieq nirringrazzja lill-benefatturi kollha li taw donazzjonijiet g as-seba pavaljuni u n e e o rajn jg inuna finanzjarjament g at-tlieta il- odda li fadal. B hekk inkunu nistg u ng idu li g andna triq o ra lesta minn kollox. Nawguralkom il-festa t-tajba. xinhu g addej fil-fontana. Il-kummenti tag hom iqawwulna qalbna biex inkomplu naqdfu l quddiem. B alissa g andna b kollox tmien xandara: Salvina Zammit, Giovanna Farrugia, Tonina Pace, Dun Ìor Vella, Marija Formosa, Jane Sammut, Chantelle Pace u Gabriella Xuereb. L-a ar amsa ssie bu mag na din is-sena. Dawn it-tmien xandara dan ixxog ol jag mluh b mod volontarju u mill-qalb. Dun Mikiel Borg u Radju Kristofri jibag tulna programmi rrekordjati ta kull xahar li nittrasmettuhom fuq ir-radju tag na wkoll. Ma nistax ma nsemmix l-ispejjeω li nsibu ma wiççna. Kul add jifhimha li biex tmexxi radju trid kemxa mielha. Barra l-liçenzja, g andek l-ispejjeω tat-telefon u tal-internet, biex ma nsemmix xi sara li ie li tinqalg alna wkoll. Nie u din l-okkaωjoni biex in e e il-fontanin kollha jg inuna f din il- idma li qed inwettqu ta kuljum. Óadd m g andu jibqa biered. Niftakru li mix-xandir tal-kelma ta Alla jo ro il- id. Il-kappillan japprezza kull donazzjoni li ng addulu. Nag laq billi niωωi ajr lill-kappillan g as-sapport li jag tina u l-fiduçja li juri fina. Nirringrazzja b mod speçjali lil George Schembri tal-g ajnuna siewja tieg u u xejn inqas lil dawk is-semmieg a, tal-qrib u talbog od, li xi kultant içemplulna u jag mlulna kura.

56 56 L-G LG ajnn il-k lkbira Ta Lippu Suppliers of Fresh Fruit & Vegetables The Best Quality 30, Fountain Street, Fontana - Gozo Tel:

57 Festa

58 58 L-G LG ajnn il-k lkbira L-ABBATINI TAL-FONTANA Franklin Cardona G alkemm ir-ra al tal-fontana huwa wie ed mill-iωg ar ir ula f G awdex xorta wa da fil-parroçça tag na qeg din tnax-il abbati, u fiω-ωmien li ej a jid lu aktar odda. Hemm ftit differenza mhux aωin fl-età tag na, l-akbar wie ed minna huwa sixth former waqt li l-iωg ar abbatini qeg din fil-year 4. Is-servizz tag na jitqassam skont il-bωonn li jkun hemm. Jekk ikun hemm xi konçelebrazzjonijiet b al tal-milied u tal-g id, tal-funerali u issa li ejjin iω-ωminijiet tal-festa, nippruvaw niltaqg u l-abbatini kollha, u s-servizz ta x a jag mel kull wie ed dakinhar, jitqassam dak il- in. G an-novena tal-milied u g all- img at tal-qalb ta Ìesù nitqassmu fi tliet gruppi. G all-quddies tal-óadd g andna roster biex kemm jista jkun f kull quddiesa ta nhar ta Óadd ikun hemm abbati. Matul il- img a jkun hemm abbati biex jg in fil-barka Sagramentali u l-quddiesa ta filg axija u nimxu fuq roster skont il-kunjom tag na. Kull nhar ta Sibt a na l-abbatini niltaqg u g al-laqg a ta formazzjoni. F dawn il-laqg at a na flimkien mal-kappillan nag mlu xi provi tas-servizz l-aktar fiω- Ωmenijiet tal-milied, tal-g id u tal-festa. Drabi o ra l-kappillan jaqbad xi su ett u noqog du niddiskutu fuqu. Imbag ad wara ma tistax tonqos xi log ba ballun ma xulxin. Ìieli nag mlu attivitajiet o ra b al immorru g all-festa ta Sant Anton abbati, jew nieklu pizza flimkien. F dawn l-okkaωjonijiet ma tistax tonqos xi çajta. Imma l-akbar attività li tirrikjedi xog ol u li kull abbati jkun jistenniha minn sena g al o ra hi l-live-in li nag mlu fis-sajf. Din tikkonsisti fi ftit jiem li matulhom a na l-abbatini ng ixu ma xulxin ta t saqaf wie ed. F din l-attività jkollna inijiet ta riflessjoni, talb, log ob u mixja twila. Dan kollu jg in biex insiru nafu a jar lil xulxin u ning aqdu aktar b ala grupp. Fl-a ar ta dawn il-jiem il-kappilan flimkien masseminarist jorgannizaw treasure hunt. Nixtieq nie u din l-opportunità biex nirringrazzja lil dawk kollha li jag tuna s-sapport u jitolbu g alina u nappella lil dawk il- enituri li g andhom it-tfal subien li jixtiequ jsiru abbatini biex ikellmu lill-kappillan. L-AZZJONI KATTOLIKA Giovanna Farrugia L-Azzjoni Kattolika fil-parroçça tag na dejjem kienet ta tag lim kbir fil- ajja tieg i. Sa minn çkuniti bdejt nattendi l-laqg at tal-azzjoni Kattolika. Grazzi kbira lil Carmen u Georgia Galea li rawmu fija l-im abba u l-g oωωa lejn din il-laqg a. G adni niftakar iω-ωmien meta kienu ji bruna u jag mlulna l-laqg a b mod regolari. Carmena u Georgia Galea g andhom im abba speçjali lejn l-azzjoni Kattolika, tant li g adhom sal- urnata tal-lum jorganizzaw l-laqg at ta kull img a lit-tfal talparroçça u jg inu sabiex inibbtu fihom l- e a u l-im abba lejn l-azzjoni Kattolika. Meta bdejt nikber kien Mons. Fran isk Borg li kien jag mlilna l-laqg at. Dak iω- Ωmien konna nkunu afna membri min abba li l-familji dak iω-ωmien kienu afna ikbar minn tal-lum. Jien flimkien ma dawk tampari konna nattendu g al dawn il-laqg at bi arna. G alkemm g adda afna Ωmien, u llum kbirt, iωωewwi t u rabbejt familja, l-azzjoni Kattolika xorta baqg et parti minn ajti. Illum il- urnata l-laqg at tal-azzjoni Kattolika jkunu mmexxija minn Mons. Manuel Curmi li ta kull img a dejjem iωomm l-appuntament mag na fejn iwasslilna messa i ta interess. F Jannar ta kull sena flimkien ma Mons. Curmi nωuru l-morda fl-isptarijiet. Din isservi ta esperjenza u solidarjetà lejn utna morda. Sa minn tfuliti dawn il-laqg at tal-azzjoni Kattolika baqg u jispirawni u jrawmu fija l-im abba lejn kull idma li ssir fil-parroçça, kif ukoll kabru fija aktar im abba lejn il-qalb Imqaddsa ta Ìesù.

59 Festa IL-LEÌJUN TA MARIJA Tarcisio Gauci L-iskop tal-le jun ta Marija huwa l-glorja ta Alla permezz tat-tqaddis talmembri tieg u bit-talb u l-kooperazzjoni attiva, ta t it-tmexxija tal-knisja, fil- idma ta Marija u tal-knisja li jis qu ras is-serp u j ibu l quddiem issaltna ta Kristu. Membru li tispikka f din il- idma hija l-venerabbli Edel Quinn. Minkejja s-sa a dg ajfa tag ha hija admet bla heda fl-afrika biex tifta u xxerred il-le jun ta Marija. Fi tmien snin irnexxielha twaqqaf elf Praesidium. Wara din il- idma sfiqa, din it-tfajla IrlandiΩa mietet ta 36 sena fil-kenja fejn iet ukoll midfuna. Minn meta g amlet l-ewwel tqarbina dejjem kienet titlob lil Alla dawn it-tliet grazzji: l-ewwel li ssir t obb aktar lil Ìesù; it-tieni li tag mel lill-o rajn i obbuh; it-tielet li tmut il-mewta tal-martri. A na l-le junarji Maltin u G awdxin ukoll inwettqu idma ta apostolat f pajjiωi o ra billi n abbtu bieb bieb u nitkellmu man-nies tal-post fuq il-valur tar-reli jon Kattolika. Jiena kelli x-xorti u l-grazzja li nwettaq din il- idma diversi drabi fl-ingilterra, l-iskozja, l-e ittu u IΩrael. IL-KOMUNITÀ EWKARISTIKA Margaret Ballucci.. Il-Komunità Ewkaristika twaqqfet fil-parroçça tag na ftit inqas minn sentejn ilu. Jiena u Ωew i Anton bdejna nattendu g al-laqg at ta din il-komunità kwaωi sa mill-bidu tag ha, flimkien ma numru mhux aωin ta membri o ra, nisa u r iel. Óa nipprova nag ti xi tag rif fil-qosor dwar kif jitmexxew il-laqg at li nag mlu. Nie du, b ala eωempju, perijodu ta tliet img at. L-ewwel img a tinqara silta mill-van elu u wara ssir KatekeΩi ppreparata minn xi membri tal-komunità bil-g ajnuna tal-presbiteru. Wara jsir ukoll talb spontanju minn xi membri li jkunu jixtiequ jitolbu g al xi intenzjoni partikolari. Kull laqg a ti i fi tmiemha bil-barka tas-saçerdot. Il- img a ta wara ter a ting ad fil-qosor il-katekeωi minn xi membru, u bil-g ajnuna ta xi mistoqsija jinωamm in biex jinqasmu ma xulxin sibijiet ta kif issilta tal-van elu tkun qed tolqot lill- ajja ta dak li jkun. Fl-a ar jer a jsir talb spontajnu, Missierna u kant adattat. Fit-tielet img a ti i ççelebrata quddiesa li fiha nitqarbnu biω-ωew speçi tal- obω u l-inbid. Wara l-quddiesa, ng addu ftit in flimkien, nieklu u nixorbu xi a a minn dak li jkunu ppreparaw minn qabel xi membri tal-komunità. Il-laqg at, g al kull çiklu ta tliet img at, ikomplu jitmexxew bl-istess mod kif di a spjegajt hawn fuq. Minn hawn nixtieq nag mel appell biex dawk fostna li j ossu s-sej a li jissie bu mag na ma jaqtg ux qalbhom u jwie bu g as-sej a li Ìesù qed jag mlilhom. Dawn il-laqg at huma mixja ta fidi u ta formazzjoni nisranija; laqg at g al kull min g andu xewqa jisma l-kelma ta Alla u jpo iha f ajtu kuljum. Ma ninsewx li fl-a ar mill-a ar hija l-kelma ta Alla li tnissel f qalbna l-veru fer. Nassigurakom mill-esperjenza personali tieg i li dawn il-laqg at huma esperjenzi sbie ta tag lim siewi. Il-laqg at isiru kull nhar ta Ìimg a fiç-çentru parrokkjali bejn Ottubru u Mejju. Minn 188 sieg a fil- img a, mhix a a kbira nerfg u sieg a minnhom g all-mulej. Niltaqg u. Il-paçi mag kom.

60 60 L-G LG ajnn il-k lkbira Serves: A La Carte Set Menu 3 Course Meal Mob: Dan is-sajf ing aqqad ma wa da minn dawn iω-ωew iti memorabbli ta Lulju ITALJA - SVIZZERA Organizzata u mmexxija minn Paul M. Cassar San Giorgio, Triq Vajringa, Victoria Tel: t Awwissu - 5 ta Settembru ITALJA - AWSTRIJA N.B. F KULL ÌITA TINTUÛA BISS HOTEL WAÓDA FIÇ-ÇENTRU Peter Paul Bajada Tal-Fin G al kull xog ol ta tik il, tibjid, mambrane, tqeg id u llustrar ta madum Mob:

61 Festa mi bura Carmena Galea ÌUNJU 2011 Il-Óadd 5: Is-saçerdot il- did Fr. Samwel Grech iççelebra quddiesa solenni ta Radd il-óajr g ad-don tas-saçerdozju fl-10:30am. Il-Óadd 12: Çelebrazzjoni tal-ewwel Tqarbina. Is-Sibt 18: Fis-7:00pm, l-e.t. Mons. Arçisqof Tommaso Caputo, Nunzju Appostoliku g al Malta mexxa Konçelebrazzjoni solenni li fiha qara l-barka Appostolika fl-okkaωjoni tal-mitt sena mit-twaqqif tal-parroçça tal-fontana, ma ru a mill-elelmoωinerija tal-vatikan. AWWISSU 2011 L-Erbg a 24: Bil-kollaborazzjoni tal-kunsill Lokali tal-fontana ng ata bidu g at-tlett ijiem tal-isportsfest g at-tfal. Fl-a ar urnata, il-ìimg a 26 t Awwissu sar Barbique fuq iz-zuntier b ala g eluq ta din l-attività sportiva u rikreattiva. It-Tlieta 21: Sar pellegrina g all-knisja ta Burmarrad li mag ha l-knisja tag na hija emellata fl-okkaωjoni tal-festa titulari tal-qalb bla Tebg a ta Marija. L-Erbg a 22: Sar pellegrina bil-mixi g as- Santwarju tal-madonna ta Pinu fl-okkaωjoni tal-festa tas-sej a tal-madonna lil Karmni Grima. Is-Sibt 25: Çelebrazzjoni tal-griωma tal-isqof. Il-Óadd 26: Fl-10:30am saret Quddiesa u wara purçissjoni bis-sagrament Imqaddes lejn Triq ta Mulejja fejn quddiem il-palma saret il-konsagrazzjoni tal-familji u ng atat il-barka Sagramentali fl-okkaωjoni tas-solennità tal-ìisem u d-demm ta Kristu. LULJU 2011 It-Tlieta 21: Xi voluntiera bdew ibattlu l-ma Ωen mill-armar kollu li kien fadal biex hekk fl-a ar ta Lulju u bidu ta Awwissu seta jinbeda x-xog ol ta adattament tal-ispazju fuq in-na a ta ewwa talma Ωen tal-armar. Is-Sibt 27: F g eluq it-tielet anniversarju mit-twaqqif tal-grupp ta animazzjoni Qlub Fer ana Fontanin saret quddiesa ta ringrazzjament mill-istess grupp fid-9.00am. SETTEMBRU 2011 Il-Óamis 8: Fl-4.30pm saret quddiesa g al ru issinjura Mary Fenech Adami.

62 62 L-G LG ajnn il-k lkbira It-Tlieta 13: Bidu ta live-in g all-abbatini tal-parroçça sal-ìimg a 16 ta Settembru, fil-qbajjar. b suffra ju tal-mejtin kollha fiç-çimiterju Santa Marija. Wara sar tberik u talb dejn l-oqbra tal-parroçça tal- Fontana. Tnejn 14 sal-ìimg a 25: Sar il-bazaar b riωq ilparroçça tal-fontana. L-Erbg a 23: L-ewwel jum tat-tridu ta Sant Andrija. Il-Konçelebrazzjoni solenni tmexxiet minn Mons. Manwel Curmi waqt li ppriedka Dun Geoffrey G. Attard. L-Erbg a 28: Saret laqg a g all-katekisti bi t ejjija g as-sena kateketika l- dida. OTTUBRU 2011 Il-Óadd 2: Saret il-purçissjoni bl-istatwa tal-madonna tar-ruωarju. Il-Óamis 24: It-tieni jum tat-tridu ta Sant Andrija. Il-konçelebrazzjoni solenni tmexxiet minn Dun Manwel Cordina. Il-Óadd 9: Ftu tas-sena Kateketika. Fil-quddiesa tal- 10:30am sar il-mandat tal-katekisti. Il-Ìimg a 25: It-tielet jum tat-tridu ta Sant Andrija. Il-Konçelebrazzjoni solenni tmexxiet minn Dun Ìor Vella. Filg axija saret ikla parrokkjali ta ut u la am fl-okkaωjoni tal-festa ta Sant Andrija. It-Tnejn 10: Bdew il-lezzjonijiet tad-duttrina. L-Erbg a 26: Laqg a g all- enituri tat-tfal kollha li jattendu l-lezzjonijiet tad-duttrina fil-parroçça tag na. NOVEMBRU 2011 L-Erbg a 2: Fis-6:00pm saret Konçelebrazzjoni solenni li fiha ew imfakkra l-a wa Fontanin li mietu mill-1 ta Novembru 2010 sal-1 ta Novembru Il-Ìimg a 11: Fis-2:00pm iet iççelebrata quddiesa

63 Festa Is-Sibt 26: Fil-5:30pm saret it-translazzjoni mmexxija minn Mons. Salv Tabone u wara Konçelebrazzjoni. Wara sar it-tberik tal-g odod tas-sajd. F din iççelebrazzjoni adu sehem xi sajjieda G awdxin. Fit-8:00pm il-moviment Ewkaristiku G awdxi anima Adorazzjoni Ewkaristika li g alqet bil-quddiesa f nofsillejl. Dakinhar ukoll fet et Mini-fiera b riωq ilknisja. L-Erbg a 30: Fis-6:00pm saret Konçelebrazzjoni solenni mmexxija mill-kappillan Dun Joseph Bajada flokkaωjoni tal-festa litur ika ta Sant Andrija Appostlu. DIÇEMBRU 2011 Il-Óamis 8: Sar pellegrina g as-santwarju tal-kunçizzjoni tal-qala fl-okkaωjoni tal-festa tal- Kunçizzjoni fejn fis-2:00pm saret quddiesa. Il-Óamis 15: Bdiet in-novena tal-milied. Il-Óadd 27: Festa ta Sant Andrija. Fit-8:45pm saret Konçelebrazzjoni mmexxija mill-e.t. Mons. Mario Grech li fiha adu sehem xi SkoççiΩi residenti f G awdex u xi G awdxin li jisimhom g al Sant Andrija. Dakinhar ukoll saret Maratona ta bir ta fondi b riωq Radju Sacro Cuor bejn id-9:00am u 3:00pm. Is-Sibt 17: Saret l-ikla tal-milied f restaurant fix- Xlendi. Il-Óadd 18: Fis-7:00pm, il-chorus Urbanus ta t iddirezzjoni ta Maestro John Galea tella Il-Kunçert tal- Milied, f g eluq il-festi kollha li fakkru l-mitt sena mit- Twaqqif tal-parroçça tal-fontana. Minbarra l-g anjiet tal-milied iet esegwita ukoll Missa Fons Vitaæ.

64 64 L-G LG ajnn il-k lkbira Il-Ìimg a 23: Fil-5:00pm it-tfal kollha kellhom ilfestin tag hom tal-milied. Fl-a ar tan-novena sar it-tberik tal-presepju fil-knisja. Il-Óadd 25: Wara l-quddiesa tal-4:30pm saret purçissjoni bix-xbiha tal-bambin u wara fil-knisja sar programm qasir ta kant u reçtar tal-milied mit-tfal g at-tfal organizzata mill-katekisti. Is-Sibt 24: Fil-11:30pm iç-çkejken Matthew Mercieca g amel il-priedka tradizzjonali tal-milied. Wara l-kappillan mexxa konçelebrazzjoni solenni tal-milied. Is-Sibt 31: Saret urnata Adorazzjoni b radd il- ajr tas-sena li g addiet. JANNAR 2012 Matul dan ix-xahar tkompla x-xog ol ta dekorazzjoni tal-koppletta ta Sant Andrija. It-Tlieta 17: Saret Ωjara lill-knisja ta Sant Anton Abbati fix-xag ra fejn iet iççelebrata quddiesa flokkaωjoni tal-festa ta Sant Anton Abbati. Il-Óadd 26: Saret iç-çelebrazzjoni tal-107 sena mill- Konsagrazzjoni tal-knisja tag na. FRAR 2012 Il-Óamis 2: Fis-6.00pm saret konçelebrazzjoni li fiha sar it-tberik tax-xemg a, iet imfakkra l-opra tas-santa Infanzja, ew ippreωentati t-tfal tal-ewwel Tqarbina u l-griωma tal-isqof u sar talb speçjali g all-persuni kkonsagrati. Il-Ìimg a 17: Saret Pizza Night fis-sala taç-çentru Parrokkjali b risq il-festa tal-qalb ta Ìesù.

65 Festa MARZU 2012 It-Tnejn 5: Feta il-bazaar b risq il-knisja tag na fi Triq Palma r-rabat. It-Tnejn 19: Beda kors ta eωerçizzi g al kul add. Ilpredikatur kien Mons. Anton Borg. APRIL 2012 Il-Óadd 1: Solennità ta Óadd il-palm. Iç-çelebrazzjoni bdiet minn Triq ta Mulejja. Imbag ad saret purçissjoni lejn il-knisja akkumpanjata mit-tfal lebsin il-kostum ta tfal Lhud. Saret il-mejda tal-appostli fil-knisja. Il-Ìimg a 23: Illum saret l-a ar priedka tal-eωerçizzi fil-quddiesa tas-6:00pm. Wara ar et il-purçissjoni blistatwa devota tar-redentur. It-Tlieta 27: Fis-7:00pm saret Konçelebrazzjoni solenni f g eluq il-101 anniversarju mit-twaqqif tal- Parroçça. L-Erbg a 28: Saret iç-çelebrazzjoni tal-ewwel Qrara lit-tfal li din is-sena ser jirçievu l-ewwel Tqarbina. Wara kellhom festin flimkien. Il-Ìimg a 30: Fis-7:00pm saret Konçelebrazzjoni solenni u wara ar et il-purçissjoni bl-istatwa devota tad-duluri madwar it-toroq tar-ra al. Fiç-Çentru Parrokkjali nfeta Bring & Buy tal- elu tal-g id. It-Tlieta 3: Saret quddiesa fil-pjazzetta ta Triq John Gaspard le Marchant u wara Via Sagra madwar ittoroq tal-in awi.

66 66 L-G LG ajnn il-k lkbira Il-Óamis 5: Saret it-tifkira solenni tal-ikla tal-mulej bir-rit tal- asil tar-ri lejn u fi tmiem il-quddiesa s-sagrament Imqaddes ie mqieg ed fl-artal tar- RipoΩizzjoni. Fil-11:00pm saret l-ora Santa animata mill-kappillan u Ìi a Schembri. Il-Óadd 8: Peress li t-temp ma kienx jippermetti, saret dimostrazzjoni qasira ming ajr il-banda bl-istatwa ta Kristu Rxoxt fi Triq ta Mulejja. It-Tnejn 9: Beda t-tberik tal-familji. Il-Ìimg a 13: L-Ewwel Ìimg a tal-qalb ta Ìesù. Sar jum ta Adorazzjoni solenni. Fis-7:00pm Mons. Isqof Mario Grech mexxa Konçelebrazzjoni solenni bis-sehem tal-chorus Urbanus. Il-Ìimg a 6: Fit-3:00pm saret it-tifkira tal-mewt ta Sidna Ìesù Kristu bl-adorazzjoni tas-salib Imqaddes. Il-Óadd 15: Saret ir-rappreωentazzjoni tad-dramm muωikali Id-Dverna t G emmaws fiç-çentru Parrokkjali bis-sehem ta Ωg aωag mill-fontana u minn San Lawrenz. Is-Sibt 7: Fit-8:30pm saret is-sahra Qaddisa tal- Qawmien tal-mulej mill-mewt permezz tar-rit tat- Tberik tan-nar u l-ilma tal-mag mudija, Litur ija tal- Kelma u Litur ija Ewkaristika. MEJJU 2012 It-Tlieta 1: Fis-6:30pm saret Konçelebrazzjoni solenni li fiha ew imbierka l-g odod. Wara ar et purçissjoni bl-istatwa ta San ÌuΩepp madwar it-toroq ewlenin tal-parroçça. Is-Sibt 5: Fit-8:00pm sar Wine & Pizza fis-sala taç- Çentru Parrokkjali b risq il-festa tal-qalb ta Ìesù. It-Tnejn 7: Saret laqg a g all- enituri tat-tfal li ser jag mlu l-ewwel Tqarbina u l-griωma tal-isqof.

67 Festa Apprezzament Suor Celestina Cini ( ) Theresa Cini twieldet fid-9 ta Ìunju Id-disa wild ta Celestino Cini u Maria neè Dimech. Óadet l-edukazzjoni primarja fl-iskola tal-vajrin a fir-rabat, G awdex. Ta g axar snin tilfet lil missierha Celest ta 46 sena. Hija da let fil-kunvent ta Pompei b ala novizza f Jannar tal-1960, fl-età ta 16-il sena. Sentejn u nofs wara ji ifieri f Ìunju tal-1962, adet l-ewwel voti u fis-26 ta Jannar 1966 adet il-voti perpetwi u biddlet isimha g al Suor Celestina. Wara ftit tax-xhur li kienet fil-kunvent ta Santa Katerina f Ó Attard Malta, Suor Celestina iet mibg uta l-ingilterra, f Maryfield Convent, f Hook Basingstoke. Ftit tas-snin wara hija n atret superjura tal-kunvent ta Barnet f Londra fejn serviet g al ftit tas-snin. Wara ntbg atet lura f Hook fejn serviet b ala superjura sas-sena Matul dawn is-snin Suor Celestina admet bil-bosta biex il-kunvent ta Maryfield li kien ukoll dar tal-anzjani, jitkabbar sostanzjalment. G amlet ukoll afna idma fil-parroçça. F Settembru tal-istess sena, Suor Celestina iet lura Malta fejn serviet fil-kunvent ta Pompei, fil-kunvent ta Trionfi fil-belt Victoria u wara f Apap Institute f Santa Venera. F Marzu tal-1997, hija re g et marret f Hook fejn serviet g al darba o ra fit-tmexxija tal-kunvent u tad-dar tal-anzjani. Kienet tie u sieb ukoll l-amministrazzjoni tal-finanzi u affarijiet o ra relatati. Suor Celestina qatt ma re g et lura Malta lief biex tara lill-familja u tqatta l-btala mag hom. Hija baqg et l-ingilterra sas-26 ta April 2012 minn fejn ittajret lejn is-smewwiet nhar il-óamis 26 ta April Is-Saçerdoti flimkien mal-kunsill Pastorali Parrokkjali jistednukom tie du sehem fil-festa f ie il-qalb Imqaddsa ta Ìesù u jixtiequlkom il-festa t-tajba

68 68 L-G LG ajnn il-k lkbira Twieldu g all- ajja dida fi Kristu bis-sagrament tal-mag mudija 25 ta Ìunju 2011 Samwel Mizzi, bin Francis u Ivana neè Schembri 26 ta Ìunju 2011 Daniel Bartolo, bin Christopher u Anna neè Galea 31 ta Lulju 2011 Luke Buttigieg, bin Silvio u Myriam neè Bor 15 ta Awwissu 2011 Jean-Paul Grima, bin Brian u Hilda neè Galea 25 ta Settembru 2011 Serena Sacco, bint Conrad u Daniela neè Vella 1 ta Jannar 2012 Aiden Grima, bin Joseph Grima u Dorianne neè Curmi 15 ta Jannar 2012 Kyle Schembri, bin Silvio Schembri u Katya neè Piscopo Irçevew g all-ewwel darba l-ìisem u d-demm ta Kristu Il-Óadd 12 ta Ìunju 2011 Ringiela ta quddiem mix-xellu g al-lemin: Cardona Jeremy, Mercieca Dwayne, Azzopardi Neil, Dingli Mark, Xerri Jerrod, Micallef Andy. Ringiela ta wara mix-xellug g al-lemin: Cardona Luke, Attard Elena, Attard Miriana, Buttigieg Josmar, Bartolo Isaac. Il-Ìimg a 1 ta Ìunju Gaylene Piscopo - Australia

69 Festa Saru xhud tal-fidi nisranija bis-sagrament tal-griωma tal-isqof 25 ta Ìunju 2011 Ringiela ta quddiem mix-xellug g al-lemin: Dingli Erica, Attard Angelo, Mizzi Thomas, Farrugia Luca, Galea Keith, Sciberras Gabrielle, Cauchi Edel. Ringiela ta wara mix-xellug g al-lemin: Sammut Nicholas, Cilia Priscilla, Galea Claire, Xerri Maria Chiara, Spiteri Sabrina, Mizzi Pawlu, Spiteri GianLuca. Ing aqdu flimkien fi Kristu bis-sagrament taω-ûwie 11 ta Ìunju 2011 Andrew Tabone (Kerçem) u Diane Borg (Rabat) 26 ta Ìunju 2011 Franklin Óili (Xag ra) u Roseanne (Fontana) 19 ta Awissu 2011 Paul Muscat (Nadur) u Maureen Caruana (Fontana) 17 ta Settembru 2011 Jason Xerri (Rabat) u Valentina Curmi (Rabat) Mietu fi Kristu u qed jistennew il-glorja tal-qawmien 5 ta Marzu 2011 Rita Attard fl-g omor ta 90 sena. (funeral parroçça Xag ra, dfin parroçça Fontana) 9 ta Ìunju 2011 Carmela Theuma fl-g omor ta 85 sena. 26 ta Ìunju 2011 Oman Galea fl-g omor ta 19 sena. 7 ta Lulju 2011 Carmelo Vella fl-g omor ta 75 sena. 8 ta Lulju 2011 Emanuel Mercieca fl-g omor ta 63 sena. 3 ta Jannar 2012 Maria Grech fl-g omor ta 77 sena. 6 ta Jannar 2012 Maria Antonia Borg fl-g omor ta 86 sena. 12 ta Jannar 2012 John Baptist Mercieca fl-g omor ta 69 sena. 16 ta Frar 2012 Theresa Vella fl-g omor ta 87 sena. 21 ta April 2012 Monique Mauviard fl-g omor ta 83 sena. 26 ta April 2012 Suor Celestina Cini fl-g omor ta 67 sena. 24 ta Mejju 2012 Agatha Portelli fl-g omor ta 87 sena.

70 70 L-G LG ajnn il-k lkbira