G aqda MuΩikali Vittorja - Naxxar Festa 2007

Transcription

1 werrej Kumitat Messa mill-president... 5 Messa mill-president Onorarju... 7 Messa mill-viçi President... 9 Messa mis-segretarju Messa mill-kaxxier Messa mis-surmast Direttur Messa mill-assistent Surmast Kelmtejn mis-sindku Messa mill-arçipriet Kelmtejn mill-konsulent tal-banda Mill-Pinna ta l-arkivista Messa mill-kummissjoni Banda Messa mill-kummissjoni Ûg aωag Bandisti Ìodda mal-banda Vittorja Messa minn Mons. Arçisqof Pawlu Cremona OP Kunçert tal-milied IΩ-Ûjara tal-monsinjur Arçisqof fil-kaωin tag na Programm Vokali u Strumetali Talent Ûag Ωug Elementi Ìodda fil-banda Ûg aωag Vittorja San Ìor Preca u n-naxxar G aqda MuΩikali Vittorja - Naxxar Festa 2007 Programm Festa insert Programm tal-óruq tan-nar... insert Siltiet mid-djarju ta Dun Anton Sciberras Ûmien it-tieni Gwerra Dinjija Inkomplu nsebb u l-kaωin Lista ta marçi li se ji u esegwiti mill-banda Vittorja Naxxar Servizzi mill-banda Vittorja Programm Vokali u Strumentali 2 ta Settembru Casal Nasciaro fi Ûmien il-óakma ta l-ordni f Malta Il-MuΩika sagra kollha li g andi u x se jsir minnha Ad Multos Annos Attivitajiet li saru matul din is-sena Naxxarin b alna: In-Nobbli MarkiΩ John Scicluna ( ) Ìie in-naxxar Prosit u Kura Tislima lil Mario Farrugia Il-Óajja tan-naxxarin fl-img oddi Il-Festa tal-vitorja u Ω-Ûew Assedji Noti mill-istorja In-Naxxar Ag tihom O Mulej il-mistrie ta Dejjem Min irreklama f din il-pubblikazzjoni Cover Design Conrad Axisa Editur Vince DeBono Ìbir ta Reklami Jurgen Attard, Clinton Galea, Clint Muscat, Anthony Muscat, Lawrence Azzopardi Design & Printing: Ûurrieq Road, Qrendi Tel: Mob: E mail: bestprint@maltanet.net 1

2 2

3 KUMITAT T G aqda MuΩikali Vittorja Naxxar Patrun Angelo Xuereb President Onorarju Anthony Catania President Tabib Michael Farrugia M.D. Viçi President Vincent DeBono Segretarju Clifford Galea Kaxxier John Muscat Arkivista Charles Cachia Assistent Segretarju Direttur Assistent Kaxxier Daniel Vella Carmel Cortis Jurgen Attard Delegati tal-banda Daniel Vella, Charles Cachia, Anthony Muscat Delegati g all-kummissjoni Ûg aωag Jurgen Attard, Clint Muscat, Clinton Galea RappreΩentanti g all-m.b.c.a. Charles Cachia, Carmel Cortis Membri fil-kumitat Carmel Cortis, Anthony Muscat, Charles Cachia, Jurgen Attard, Raymond Borg, Clint Muscat, Daniel Vella, Jamie Sciriha Direttur Spiritwali Rev. Dun Karm Catania Awdituri Joseph Zammit, Anthony Catania Surmastrijiet Onorarji Mro. Joseph Fenech, Mro. Raymond Sciberras F.L.C.M. Surmast Direttur Mro. Roderick Bugeja F.L.C.M. Assistent Surmast Christine Vella F.L.C.M. 3

4 4

5 Messa mill President Dr. Michael Farrugia M.D., M.P. G addiet sena o ra. Bl-g ajnuna t Alla u ta Marija Bambina g addiet sena ta idma, preparamenti u attivitajiet. Kellna mumenti ta suççess, o rajn ta taqtieg il-qalb. Bis-sa a ta s abi fil-kumitat, tal-president Onorarju Anthony Catania, kif ukoll bl-g ajnuna ta l-attivisti u l-membri tas-soçjetà rnexxielna naffrontaw kull mument diffiçli li ltqajna mieg u u bilg aqal ta kul add u g ax kul add ibed abel wie ed, wasalna biex g elibna afna mill-problemi li ltqajna mag hom. Matul is-sena li ejja se nkunu qed niffaççjaw problemi odda u jien perswaω li lkoll flimkien jirnexxielna nsolvuhom. Matul is-sena rajna idma biex il-kaωin tas-soçjetà Vittorja jkompli ji i msebba u jing ata dehra millisba li tattira lill-membri biex jiffrekwentaw aktar il-kaωin. Is-sbu ija mhux biωωejjed. Diversi membri jag mlu xog ol volontarju fil-kaωin. Anke Ω-Ωg aωagh. G andhom im abba lejn is-soçjetà tag na, g andhom impenn. Minkejja li b ala soçjetà g andna storja qasira, di à wasalna fejn addie or, f diversi lokalitajiet f Malta u G awdex, g andhom lanqas biss jo olmu dak li g amilna a na, u dan minkejja storja twila. U dan fl-istess in li r-riωorsi finanzjarji mhumiex kbar. Imma b al ma g idt il-qalb tal-vittorjani Naxxarin u l-im abba lejn Marija Bambina hi kbira afna. IΩda is-sbu ija mhux biωωejjed. L-im ieba tal-vittorjani Naxxarin trid tkun fost l-aqwa fir-ra al tag na. Irridu noqog du attenti li ma naqg ux g al xi provokazzjoni li ssir, ti i minn fejn ti i. Il-kompetizzjoni u l-pika poωittiva hija importanti. In-Naxxar irridu nkunu l-g ira ta afna lokalitajiet o ra. Sena wara l-o ra qed naraw il-festa ta Marija Bambina fin-naxxar issir aktar popolari. Jixhdu dan in-numru dejjem jikber ta nies li ji u jωuruna matul il- ranet tal-festa. IΩ-Ωew kaωini tal-baned fin-naxxar kellhom parti kbira li wasslet g al dan is-suççess. Huwa g alhekk li rridu noqog du attenti g al min qed jg ir g al dan is-suççess u jipprova jda al xi feles bil-pulit bejn iω- Ωew kaωini. RappreΩentanti miω-ωew baned Naxxarin qed niltaqg u alli l-attivitajiet waqt il-festa jimxu arir. Nis aq li huwa importanti li dak il-ftehim finali nωommu mieg u alli ma npaxxux lil min qed jg ir u forsi jixtieq ukoll li l-festa tag na tispiçça bla e a g all-iskopijiet ta mo u. Ejja n-naxxarin nuru li kapaçi nifir u u kapaçi nferr u. Ejja verament inkunu denji li bil-fer tag na nuru qima s i a u ming ajr riservi lil Ommna Marija Bambina. U bil-qima tag na lejha nuru l-g aqda u jintbag at messa çar li add u xejn ma jifridna. U g alhekk irridu nkunu ddixxiplinati li nobdu bla riserva lill-membri tal-kumitat. Is-sena li ejja se tkun wa da verament impenjattiva bi pro etti ambizzjuωi b mod speçjali t-tisbi u r- restawr tal-faççata tal-kaωin. Kburin li g andna kaωin palazz bi storja twila li g al xi Ωmien serva b ala qorti u anke b ala skola. U issa bl-g ajnuna tas-sostenituri u tal-volontieri huwa çentru ta tag lim u rikreazzjoni g al afna Ωg aωag, anzjani u o rajn. Sadanittant, jibqa l-impenn li jkollna aktar aljievi alli l-banda tas-soçjetà Vittorja issir tiddependi aktar fuq il-membri tag ha. Irrid nirringrazzja lil s abi tal-kumitat, lill-president Onorarji, lill-kummissjoni Ûg aωag, lill- Kummissjoni Banda, lis-surmast u l-assistent Surmast, lill-bandisti u l-allievi kollha kif ukoll dawk ilbandisti li ji u msej a biex jing aqdu g all-kunçerti u marçi li ji u organizzati matul is-sena, lill-membri kollha tas-soçjetà, lis-sostenituri tas-soçjetà Vittorja, lid-dilettanti tan-nar, lill-barranin u fl-a ar u mhux l-inqas lill-volontieri kollha li b xi mod jew ie or jag tu sehemhom alli s-soçjetà tag na tkun l-aqwa fin- Naxxar. Ma nistax in alli barra lill-membri tal-korp tal-pulizija ta l-g ajnuna tag hom kull meta ssir xi attività, kif ukoll matul il- ranet tal-festa. Fl-a ar iωda mhux l-anqas lill-arçipriet u l-kumitat tal-festa kif ukoll l-g aqdiet kollha tan-naxxar u l-kunsill Lokali tal-koperazzjoni tag hom. Nawguralkom il-festa t-tajba. Viva Marija Bambina! 5

6 CONFECTIONERY Prop. Mario Riviera 21st September Ave., Naxxar Accepts orders for Parties, Baptisms, Engagements, Weddings, etc. VISIT US FOR OUR SELECTION OF DAILY FRESH PASTRIES, CHEESECAKES, FRUIT CAKES, GATEAUX AND ALL TYPES OF SWEETS We also supply a variety of pastries and cakes for Restaurants, Bars, etc. Tel: Paul Farrugia (Ta Çfuf) Óaddied 29, Triq il Parsott, Mosta Tel: Mob:

7 Messa mill President Onorarju Tony Catania Óbieb Naxxarin, Kull sena, meta toqrob il-festa tar-ra al tag na, is-soçjetajiet iwasslu fi djarkom ktejjeb ippreparat apposta. Fih issibu nformazzjoni u dettalji ferm utli dwar l-attivitajiet u l-pro etti odda li jkunu twettqu matul is-sena. IΩda billi Ω-Ωmien ikun qrib il-festa prinçipali tar-ra al nsibu wkoll fl-istess ktejjeb, sibijiet dwar kif l-a jar li ji u ffesti jati dawn il-jiem g eωieω g all-komunità Naxxarija. Billi kont nokkupa kariga prinçipali fis-soçjetà, kien il-pjaçir tieg i li kull sena nikkontribwixxi f dan ir-ri ward. G alkemm m g adnix fil-kariga, id-diri enti tawni l-opportunità li ner a naqsam mag kom il- sibijiet tieg i. Ta dan nirringrazzja mill-qalb u na taf l-okkaωjoni. Na seb fikom iω-ωg aωag. Minnkom tiddependi kemm tirnexxi l-festa kif verament kul add jixtieq. Intom g andkom ener ija aktar minn addie or. Il-briju li tafu to or u intom jag ti ajja ferrie a lill-jiem tal-festa. Ifir u u udu gost bil-kbir. Però ftakru li biex dan il-fer tag kom ma jit assarx hemm bωonn li addie or ma jridx ikun ipprovokat jew imwe a. Jien çert li b al ma di à g amiltu, ter g u tag mlu. Tifir u u tferr u. Hekk il-komunità kollha tammira l-kontribut kbir tag kom u tifra mag kom. Injoraw xi g emil mhux g aqli ta addie or li jista jfixkilkom. Kura, dawk li jmexxukom jafu x inhu sewwa u g aqli. Obduhom. Na seb fikom is-sostenituri tag na. Minnkom jiddependi afna l-progress tas-soçjetà. Bl-g ajnuna tag kom jitwettqu pro etti kbar fil-lokal tag na. Pro etti li qed iwasslu biex dejjem aktar tispikka l- ila u l-artistrija ta w ud mill-imsie ba tag na u bieb o ra. Pro etti li Ωiedu fin-naxxar palazz ie or li ji bor fih arti u rikkezzi g all-ammirazzjoni tal-viωitaturi u g as-sodisfazzjon tag na lkoll. Nappellalkom biex tkomplu tkunu eneruωi lejn progress akbar u lejn aktar suççessi g all-banda tag na. Ma ninsa qatt lil ex s abi tal-kumitat. Nirringrazzjakom ta l-g ajnuna u appo li dejjem tajtuni. Komplu dejjem kunu leali lejn l-impenn d altu g alih. Minnkom jiddependi l-futur tas-soçjetà. Jiena na seb afna fid-dirigenti tas-soçjetajiet. Naf x responsabiltà j orru partikolarment f dawn il-jiem. Minnkom jiddependi afna l-andament tal-festi. Ippjanaw tajjeb u ddjalogaw bejnietkom. Insemmu xi nuqqasijiet li raw mhux biex inwe g u jew nakkuωaw iωda biex inwissu u nitg allmu. Nappella lill-kapijiet kollha tas-soçjetajiet, tal-parroçça u tal-komunità. Ejjew nkunu leali lejn dak li konvinti li hu sewwa. Ejjew nkunu sinçieri u na ixxu biex nottienu dak li di à nkunu qbilna li hu s- sewwa. Ma tkunx ir ulija u responsabbiltà jekk b xi mod ninkora ixxu jew ng inu flok inwissu, lil min iwettaq xi g emil li jista jfixkel dak li a na nkunu ftehmna li hu sewwa. Ejjew ikollna kura li anke fl-a ar mumenti nibdlu dak li nkunu ppjanajna jekk nindunaw li jista jsir a jar, aktar sewwa. Ma nistax ma na sibx f dik li hija ç-çentru tal-festi li qed niçcelebraw; Marija Omma Alla u Ommna lkoll. Ejjew nag tu ie lill-bambina billi nuru biç-çar li a na lkoll a wa, ulied ta l-istess omm. Il- Bambina tie u gost Ωgur jekk tara lilna lkoll nifir u. G ax hija verament ommna jiddispjaçina jekk tara xi add minna mwe a Nirrikorru lejn Marija Bambina u nitolbuha li tassigura li fil-komunità tag na tirrenja armonija s i a u sinçiera. Nwieg du li kull wie ed minna jag ti sehmhu, jikkopera u jistinka biex ngawdu paçi u sliem. Çert li b koperazzjoni bejnietna u bl-g ajnuna Ωgura ta Marija Bambina ngawdu festa o ra kbira Awguri lil kul add Viva Marija Bambina 7

8 L Iklin Road, Lija Tel: , Fax: FASHION TEXTILES HABERDASHERY LADIES WEAR CHILDREN S WEAR GENTS WEAR SHOES HANDBAGS & LUGGAGE UNDERWEAR & LINGERIE CURTAINS HOME TEXTILES BED LINEN TOWELS CARPETS CURTAIN RAILS LAMPSHADES 8

9 Messa mill Viçi President Vince DeBono B.A.(Educ) Hons., Dip in Educ (Adm. & Mangt.) Kif intom bieb, Malajr er ajna qeg din niltaqg u permess ta dawn l-erba kelmiet g allokkaωjoni tant g al qalb in-naxxarin kollha, il-festa tal-ma buba Marija Bambina. Re a g addiet sena o ra li b al ma kienu dawk ta qabilha, kienet sena mimlija daqs bajda. L-ewwelnett nixtieq minn hawn nirringrazzja lis-sur Carmel Mula. Wara afna Ωmien b ala membru fil-kumitat, din is-sena, is-sur Mula ddeçieda li ma jkomplix fil-kariga tieg u. Kienet deçizjoni li sewditilna qalbna imma kienet deçiωjoni li kellna nirrispettaw. Il-kontribut tas-sur Mula fis-snin li kien fil-kumitat kien wie ed konsiderevoli u g alhekk f isem il-membri kollha tas-soçjetà tag na nixtieq nawgura lis-sur Mula Ωmien ta mistrie b dak kollu li tixtieq qalbu. B alu nixtieq nirringrazzja ukoll lis-sur Jimmy Sacco li ukoll spiçça minn membru fil-kumitat. Il-kontribut tas-sur Sacco kien ukoll kbir speçjalment meta konna qed nag mlu xog ol ta kostruzzjoni fil-lokal. L-ener ija dinamika tieg u kienet fattur importanti li ratna niksbu l-livell g oli ta dekorazzjoni li jeωisti fil-kaωin tag na. Min-na a l-o ra ma nistax ma nag tix mer ba liω-ωew membri odda li llum jinsabu jiffurmaw parti mill-kumitat taghna. Dawn huma s-sur Clinton Galea u s-sur Jamie Scriha. Dawn it-tnejn g adhom Ωg aωag u l-ener ija u l-entuωjaωmu li abu mag hom tista tg id li beda jidher minnufih. Li jkollok dan l-element ta Ωg oωija fil-kumitat huwa essenzjali f Soçjetà dinamika li g adha dejjem tikber, kif inhi s-soçjetà tag na. Numru kbir ta Ωg aωag jifforma parti kbira mill-membri tag na u dawn g andhom il- ti ijiet partikolari tag hom. Trid torganizzalhom biex iωωommhom kuntenti u hawn tid ol il-kummissjoni Ûg aωag. Din matul is-sena ta dem bis-s i biex torganizza attivitajiet ta divertiment u sport biex iωωomm iω-ωg aωag mag qudin. Barra min hekk, bil- bir li jag mlu jg inu finanzjarjament lis-soçjetà f dak li jkollha bωonn. Kummissjoni o ra li tiffunzjona sew fis-soçjetà tag na hija dik tal-banda. Il- ti ijiet tal-banda tag na dejjem jikbru minn in ghall-ie or. Aktar u aktar tfal qed jersqu lejn is-soçjetà tag na biex jitg allmu l-muωika. In-numru ta bandisti tal-post dejjem qed jiωdiedu u g aldaqstant ix-xog ol fuq din il-kummissjoni dejjem qed jikber. B al ma kien hemm bidla fil-kumitat Çentrali, hekk ukoll din is-sena kien hemm bidla fil-kummissjoni Banda. Minn hawn nixtieq nirringrazzja li dawk il-membri li ma g adhomx jiffurmaw parti minnha g ax-xog ol li wettqu dawn l-a ar sentejn u nawgura sentejn mimlija idma fejjieda g all-membri odda li da lu fiha. Nawguralhom li jkompli jog la l-livell miksub fil-muωika tag na, kemm fis-servizzi tag na fir-ra al u f festi o ra, kif ukoll fil-kunçerti li nag mlu u li issa saru parti mill-kalendarju ta min i obb naqra muωika tajba u ta livell li g andu jkun. Min dawn il-versi li qed nikteb nixtieq nag mlilkom appell billi tg inu lill-banda tag na bid-donazzjoni eneruωi tag kom. Il-bΩonnijiet tal-banda huma kbar u Ωgur ma nkunux nistg u nil quhom jekk mhux bl-g ajnuna eneruωa tag kom. L-g ajnuna tag kom di à qed tidher b mod wisq evidenti meta dak li jkun jara x sar fil-kaωin tag na dan l-a ar snin. Il-manutenzjoni u dekorazzjonijiet o ra fis-swali tag na baqa dejjem g addej. Isswali tag na ta fuq issa Ωgur li fihom daqqa t g ajn. Id-dekorazzjoni u l-pittura li fihom Ωgur ippo una minn ta quddiem fejn jid ol xog ol ta arti. L-enfasi din is-sena forsi kienet fuq il-bar tal-kaωin. Ìie deçiω li l-bar innifsu jinbidel u minflok ta l-injam kif kien qabel isir ta l-ir am, kif jixraqlu lokal b al tag na. Id-disinn sar u fil-fatt, dan l-ir am b alissa qed jitwa al. G alkemm g adu mhux lest g al kollox di a tidher l-armonija fil-kuluri ta l-ir am mag Ωul u r-rikkezza ta awhra o ra fil-lokal. Ûgur irrid nirringrazzja lis-sur Tony Galea li g amel afna xog ol fuq dan il-bar b mod voluntarju. Mhux hekk biss imma anke g en finanzjarjament. Nixtieq nirringrazzja wkoll Carmel Muscat li nsibu l-g ajnuna tieg u mal-ewwel meta ni u g al xi tibjid u tik il. U xi ng idu g al dawk l-individwi kollha li kkontribwew fil- abra li g amilna biex intaffu ftit mill-piω finanωjarju? Lil dawn ng idilhom grazzi 9

10

11

12 12

13 minn qalbi g ax li kieku ma kinux huma, dan ix-xog ol kollu ma kienx ikun jista jsir. Grupp ta nies ie or li ja dem bi s i biex ikompli dejjem iωid fil-presti ju ta l-isem tas-soçjetà huwa dak tad-dilettanti tan-nar li huma membri taghna. Dawn jag mlu sena s i a ja dmu wara l-kwinti biex fil-jiem tal-festa jkollhom ar a sabi a ta nar ta l-ajru imma aktar u aktar tan-nar ta l-art. Issoçjetà tg inhom mill-a jar li tista, imma s-sagrifiççju min-na a tag hom huwa kbir, sagrifiççju iωda li jag mluh bil-pjaçir g ax jafu li qeg din ji bdu dejjem aktar nies lejn il-festa tan-naxxar, speçjalment dawk li huma dilettanti tan-nar ta l-art. F dawn l-a ar snin, il-pjazza tar-ra al tag na qed tkun ma nuqa bin-nies biex jaraw dak kollu li jkun im ejji g alihom. U ng iduha kif inhi, dawn diωappuntati ma jo or ux Ωgur. Jekk is-sena li g addiet hija ndikazzjoni ta x se jkollna din is-sena u fi snin o ra, mela arqa nar meravilja se jkollna Ωgur. Ikun tajjeb jekk kul add japprezza l-impenn u sagrifiççju ta dan il-grupp u japprezza ukoll l-impatt li xog olhom qed ikollu biex il-festa tal-ma buba Marija Bambina tkompli tikber fir-ra al tag na. F dan il-messa tkellimt afna fuq in-nies li ja dmu katina wa da fis-soçjetà tag na. Óassejt ilbωonn li nitkellem fuq dan g ax dan hu l-qawwa ta kull Soçjetà, mhux f Malta biss, imma tkun fejn tkun. Soçjetà ming ajr individwi li ja dmu volontarjament, ming ajr sens ta gwadann hi biss qoxra vojta li ma tiswa xejn. Mhux ta b xejn li soçjetajiet b al tag na bil-malti jissej u G aqda, g ax tg aqqad f a a wa da, ta t g an wie ed, individwi differenti, b iliet varji li iωda ja dmu flimkien biex dak li huma jo olmu jsir realtà. Nag laq dan il-messa billi lill-partitarji kollha n e ihom biex waqt l-attivitajiet kollha tal-festa juru maturià u responsabbiltà. Ma n allu qatt l-entuωjaωmu ji ri bina biex b hekk inkunu nistg u nifir u u napprezzaw dak kollu li jkun im ejji g alina. Nobdu mal-ewwel id-direttivi li jo ro il-kumitat biex ikollna festa aktar inklussiva u mag quda minn qatt qabel. Ftakru li addie or g andu dritt jifra ukoll. Nag tu eωempju lil kull min ikun qed jarana ta kemm a na organizzati u mag qudin. Ftakru li kull ma nkunu qed nag mlu nkunu qed nag mluh ad unur il-ma buba Bambina. Viva Marija Bambina. Privat Malti: Livell Ordinarju, Intermedju u Avvanzat; Taljan: Livell Ordinarju. GÓALLIEM GRADWAT U BL-ESPERJENZA Çemplu: / / Ronald Borg 26, Charron, Triq il-ìnien, Naxxar (Ódejn l-iskola sekondarja u l-higher secondary) N.B. Attenzjoni Individwali Garantita Corinne Turner Dance Classes In Mellie a and Naxxar Jazz Contemporary Hip Hop Modern for all ages Also Belly Dancing Classes for Adults Phone: ,

14

15 EST. CHARLES BUTCHER NAXXAR LIMITED Specialising in: Home-Made BBQ Sausages Pure Beef and Chicken Burgers Marinated Meat 23 Victory Square, Naxxar. Mon Wed : 7.00am 1.00pm 3.00pm 6.45pm Tel: Thu Fri : 7.00am 6.45pm (ALL DAY) Fax: Sat : 7.00am 1.00pm

16 QORMI Road, Hamrun Tel: , Agents & Importers of Postform and Softform, Kitchen Sinks, Furniture Knobs and Handles L-G onnella Souvenir Shop Xog ol ta Bizzilla u Ganutell Lezzjonijiet ta Bizzilla u Ganutell Bozoz, Frames, VaΩuni, Materjal Naççetta ordnijiet ta Head-dresses u Bukketti tal-praçett. Rose Marie Falzon, 35, Bridge Str., Mosta Tel:

17 Messa mis Segretarju Sq. Clifford Galea O.S.J., B.A. (Hons History) PGCE., Dip.LCM G eωieω Naxxarin, Re g et waslet iç-çelebrazzjoni lill-g axqa tag na Marija Bambija. Ma rridx no dilkom mo kom b messa i li tisimg u u taraw kull sena però ma jistax ikun li ma nevalwawx ftit x g adda mis-soçjetà tag na tul is-sena li g addiet, x sar u x be sieb isir, filwaqt li waqt li nag mel dan, nirringrazzja lil dawk kollha li bis-sa a tag hom, is-soçjetà setg et tibqa dejjem miexja l quddiem bla ebda xkiel. Nibda biex nirringrazzja lill-kumitat kollu tal- idma kontinwa. In ossni kburi ng id li l-kumitat preωenti huwa wie ed attiv u abrieki. Ta min jawgura lil Clint Galea u Jamie Scriha li ng aqdu mag na fil-kumitat, kif ukoll nirringrazzja mill-qalb lis-sur Nenu Mula ta 48 sena idma bla waqfien b ala membru tal-kumitat. Is-Sur Mula huwa eωempju g alina lkoll ta kemm wie ed g andu jirsisti g al g an li jkun g al qalbu. Hekk kien is-sur Nenu Mula; abireki f dak kollu li g andu x jaqsam mas- Soçjetà Vittorja. Hekk g adu, g ax g adu ja dem sal-lum il- urnata u ta dan; grazzi g al darb o ra. Is-Sur Mula huwa bniedem li esperjenza il-bidu tas-soçjetà u anke t-twelid tal-banda. Huwa gost tieg i meta jkolli çans nisimg u jirrakontali dwar il-passat tas-soçjetà. Bniedem preçiω u xog olu jag mlu b reqqa. Prosit u grazzi mill-qalb! Tul din is-sena adna sehem u organizzajna diversi attivitajiet, minn kunçerti sa ar iet, kompetizzjonijijet, u mhux inqas is-servizzi tal-banda. Hawnhekk ma nistax nonqos li ng id grazzi lis-surmast Roderick Bugeja u l-ass. Surmast Christine Vella tad-dedikazzjoni tag hom. F kull wirja li tittella mill-bandisti tag na u l-aljievi, tkun ta l-aqwa livell. Prosit tmur ukoll lill-bandisti u l-aljievi nfushom. Grazzi wkoll lill-kummissjoni Banda u Kummissjoni Ûg aωag tal- idma tag hom. Kull kummissjoni u kull parti mis-soçjetà hija ta g ajnuna kbira biex is-suççess tag na jkun komplut u kif mixtieq. Grazzi wkoll lill-maestro ÌuΩeppi Fenech tax-xog ol MuΩikali li dejjem kiteb b passjoni kbira u li bih g amel isem mhux biss lilu nnifsu iωda wkoll lir-ra al u grazzi wkoll talli g o bu jirregala lis- Soçjetà tag na, siltiet muωikali mill-iprem li a na apprezzajna ferm. Personalment nixtieq nirringrazzja afna lis-sur Vince DeBono ta l-g ajnuna siewja tieg u. Kieku ma jkunx hu, Ωgur li çerti sitwazzjonijijet ma kontx inkun kapaçi ndur mag hom. Huwa dan is-sabi tas- Soçjetà tag na, li a na lkoll katina wa da. Óadd mhu aqwa minn add u add m g andu xi staffa g ola minn ta addie or. A na x a na, lkoll na dmu g all- id tas-soçjetà tag na. Grazzi wkoll lill-presidnet Dr. Michael Farrugia tal- idma enwina lejn is-soçjetà u anke lejn il- id tar-ra al tag na. Mhux inqas lill-a wa Toni u Johnny Muscat; nies li kul add jaf kemm i abirku g as-soçjetà. Is-Sur Johnny dejjem sibtu wkoll f mumenti diffiçli tas-soçjetà. Ta min wie ed jifhem li Soçjetà mhix sempliçiment il-festa, imma hemm afna w afna xog ol involut. G alhekk ta min wie ed japprezza s-sagrifiççji kbar ta nies b al dawn, li apparti xog olhom, ikunu lesti li jqattg u afna in biex jaraw lis-soçjetà miexja l quddiem. Hawnhekk, ner a ng id grazzi lis-sur Anthony Catania (Presideniret Emeritus) li g alkemm m g adux president attwali tas-soçjetà, xorta wa da jag ti afna mill- in tieg u g all-benfiççju tassoçjetà. Grazzi Ton! Ng id grazzi wkoll lid-delegati tal-banda, lis-sur Charlie Cachia g ax-xog ol li jag mel, anke bhala arkivista. Is-Sur Cachia huwa wkoll membru li j abbrek afna u hawn nirringrazzja lil kull membru g al darb o ra, g all- idma kontinwa. Grazzi kbira tmur lis-sostenituri kollha tag na g ax bis-sa a tag hom, afna mill-pro etti tag na setg u u jistg u jsiru realtà. Fil-kaΩin, wie ed jista jara b g ajnejh li x-xog ol dejjem g addej; daqqa ssir a a u daqqa o ra. Grazzi lilkom ilkoll li tg inuna kif tistg u. Napprezzaw afna l-g ajnuna minn qalbkom. Huwa fatt li xi nuqqas kultant ikun hemm f Soçjetà kbira u dinamika. Xi kunflitt ma jonqosx ukoll. Ma rridx noqg od nitkellem ideali biss. Però bl-g ajnuna ta kul add u b rieda tajba, dejjem irnexxielna 17

18 Kotba g all Bejg dwar in Naxxar In Naxxar Titwiliet fl Istorja Lm5.00 Naxxar: A village and its People Lm15.00 Offerta Speçjali Min jixtri Ω-Ωew kotba jing ata b xejn il-pubblikazzjoni B alissa Xi Óadd Qed Imut Fuq l G olja Kull min hu interessat g andu jçempel VICTORY BUTCHER The location for a vast assortment of superior quality meat, including renowned home-made items & BBQ specialities guaranteed efficient services, enhanced by several years of experience 12, Victory Square, Naxxar Tel: Fax: FREE DELIVERY 18

19 naqbωu l-ostakli li sibna. Insellem lil s abi tas-soçjetà MuΩikali Peace u n ossni kburi ng id li hemm rieda tajba bejn iω-ωew kaωini biex nimxu l quddiem. Inkunu boloh jekk in allu persuni esterni, anke forsi minbarra r-ra al li j assrulna l-ftehim ta bejnietna. G andna nkunu kburin, a na lkoll b ala Naxxarin li g andna Ωew soçjetajiet kbar fir-ra al tag na, li t-tnejn g andhom isem mag rufa ma pajjiωna, min g al a a u min g al o ra. No lom u nixtieq li qatt u qatt ma naslu f punt ta rivalità min abba xi w ud li mo hom biss iwassal g all-firda negattiva. Wara kollox, a na lkoll Naxxarin, ilfesta ti i darba f sena biex niççelebraw u l-g an wa dieni tag na g andu jkun li nkabbru dejjem il-festa b mod pjaçevoli g al kul add ad unur il-patruna tag na. Din is-sena wkoll kellna viωta li abet fostna fer kbir mill-eççellenza tieg u l-arçisqof ta Malta Pawlu Cremona fl-okkaωjoni ta l-ordinazzjoni ta tnejn minn utna Naxxarin b ala qaddejja t Alla; Dun Kevin Schembri u Patri Ivan Scicluna. Nixtieq nawguralhom minn qalbi g al din is-sej a li laqg u u nitlobhom jiftaku fina lkoll fit-talb tag hom. Nirringrazzja afna minn qalbi lill- bieb tieg i; Arçisqof Pawlu Cremona u anke lill-isqof t G awdex Mario Grech tal- idma li qed jag mlu fi bieb il-knisja Maltija. Hija ferm apprezzata l-im abba tag hom lejn il-poplu, l-umiltà u l-mod ta kif qed iwasslu l- kelma t Alla. Hawn ukoll nie u l-okkaωjoni biex nifra lill-membri tas-soçjetà tad-duttrina Nisranija (b mod speçjali l-ferg a tan-naxxar) f din l-okkaωjoni speçjali ta din is-sena, fejn qed jiççelebraw ilmitt sena mit-twaqqif tag hom u anke tal-qaddis Malti San Ìor Preca. Ma nistax ma nirringrzzjax ukoll lil s abi l-artisti ta kapaçità kbira: is-sur Michael Camilleri Cauchi u ibnu Adonai tal- idma fuq it-trofej li ser jiωωanωnu din is-sena wara Ωmien twil ma jintramawx. Biçça xog ol li Ωgur ser titpaxxew tgawdu. Verament kburin li dimna ma artisti b al dawn. Hawn insellem lill-familja kollha Camilleri Cauchi li minn Ωmien g all-ie or dimna u ser inkomplu na dmu mag hom. Prosit u grazzi tat-tixrid artistiku u kulturali tag kom. L-ebda kliem ma jista jisboq il-kapaçità tag kom ilkoll. Hekk wasalt biex intemm dawn il-kelmtejn. Din is-sena nixtieq nawgura b al dejjem festa mimlija fer u paçi. Nirringrazzja profondament lil dawk li forsi nsejt insemmi. Grazzi g all-g ajnuna tag kom. B al kull sena, a na b ala Socjetà ser inkunu qed inwasslu l-fer tag na bl-a jar mod possibli. Nitlob lilkom ilkoll li tikkoperaw mag na u ma t allux il-furja tal-mument t assar Ωmien li nkunu ilna sena nistennew. Nie u l-opportunità biex nawgura l-fetsa t-tajba lin-naxxarin kollha, li huma tant huma g al qalbi, lill-membri taω-ωew soçjetatjiet fin-naxxar, lill-kaωini kollha u anke lil dawk iç-çittadini barranin li jg ixu fir-ra al tag na. Nawgura wkoll il-festa t-tajba lis-sindku Dr. Maria F. Deguara u lillkunsilliera kollha tal- idma taghhom u anke lir-rev. Kan. Arçipriet Dun Evan Caruana, il-kleru kollu flimkien mal-kumitat tal-festi Esterni u armar tal- idma bla waqfien g all- id tal-lokal tag na. Grazzi mill-qalb lil kul add u b al dejjem Viva Ommna Marija Bambina u viva r-ra al tag na n-naxxar. 28, St. George s Str., Naxxar, Malta. Tel: Mob: (Opposite cemetery) 19

20 Aluminium Works Ltd. For all aluminium works Mdina Road, Ûebbu Malta Tel:

21 Kelmtejn mill Kaxxier John Muscat Settembru re a wasal u g alkemm l-attivitajiet fil-kaωin g addejin is-sena kollha imma huwa naturali li jil qu l-qofol tag hom fil-festa titulari ta Marija Bambina. Min mhux intiω ma jistax jifhem x tinvolvi fil-verità t-tmexxija ta kaωin b al tag na. Kull ma jsir iffisser spejjeω kbar. In-nefqa hi konsiderevoli u tiωdied minn sena g all-o ra. Il-banda fiha l-piω tag ha u l-pro etti ambizzjuωi li nwettqu minn Ωmien g al Ωmien jiswew l-eluf. Bi tmexxija g aqlija u bil- eneroωità ta nies li j obbu l-kaωin u jappo jaw dak li jsir, s issa mxejna u twettqu mirakli kbar. Hawn afna xi jsir imma ma tistax tag mel kollox f salt. Din is-sena sar xog ol fil-bar li sewa afna flus. Ìiet mibdula s-sistema tad-dawl wara li kien ilu jin ass il-bωonn. Saret sistema dida kompletament u ma suba g aω-ωmien tal-lum. Inbidel ukoll l-bank tal-bar u sar ta l-ir am. G ad jonqos xi jsir biex inkunu nistg u ng idu li l-bar hu lest. Nappella biex kul add jg in u jag ti dak li jista u minn qalbu alli qatt ma ni u f poωizzjoni li nixtiequ nag mlu xi a a u m g andniex mezzi biex inwettquha. Ilkumitat qieg ed jag mel il-parti tieg u alli waqt li jinωammu l-impenji li g andna midbijin nkomplu nibdlu l-lokal f post pjaçevoli li jitgawda mill-membri u minn kull min jattendi g all-attivitajiet li jkollna. Rigward il-festa nappella lil kul add biex nobdu l-istruzzjonijiet li jag tu l-uffiçjali tal-kaωin b rispett lejhom li b tant sagrifiççju jkun ilhom minn Ωmien qabel jattendu laqg at ma l-g aqdiet l-o ra tar-ra al fl-organizzazzjoni tal-festa tant g aωiωa tag na. Ma n allux l-egoiωmu tag na j assar ixxog ol li jkun g amel addie or. Óadd m g andu dritt li jtellef il-gost b im ieba rresponsabbli. Min veru j obb lil kaωin ma jag mel xejn li b mod itebba l-isem tieg u. Ejjew nifir u flimkien f festa kbira li tag mel unur lir-ra al li tant ilkoll in obbu u fuq kollox taghti ost lil patruna tag na Ommna Marija fil-festa tat-twelid glorjuω tag a. Grazzi lil kul add. Viva t-8 ta Settembru Grazzi lil kull min g en fil-kisba tas-suççessi ta l-g aqda MuΩikali Vittorja. 21

22 Sound Ltd. Hiring of Professional Sound 120K DAS and Cerwin Vega We make your special day memorable Tel: , Mob: Hairology, 12, Narrow Street, Naxxar NXR 04 Tel: Mob:

23 Messa mis Surmast Direttur Mro. Roderick Bugeja F.L.C.M. Ma nistax nemmen kif di à re g et waslet festa o ra. Din is-sena hija s-seba sena li jien qieg ed niççelebra mag kom fil-kari a ta Surmast Direttur. Matul dawn is-seba snin tkompla x-xog ol serju li kien inbeda minn ta qabli. Jiena, flimkien ma l-assistenta surmast tieg i Christine Vella, mal-kummissjoni Banda, kif ukoll mal-kumitat çentrali, dimna biss i biex l-isem tas-soçjetà MuΩikali Vittorja jitpo a fuq il-mappa tax-xena muωikali ta Malta. Il-Banda din is-sena re g et tellg et programmi ta livell g oli. Kif jaf kul add, mal-programm tal-festa u dak tal-milied, issa Ωdied ukoll dak funebri g aω-ωmien sagru tal-ìimg a l-kbira. Din issena, dan il-programm kien iddedikat kollu kemm hu g all-kompoωizzjonijiet Maltin. Indaqqu marçi funebri li paxxew lil dawk kollha li kienu preωenti. Innovità dida din is-sena kienet il-preωenωa tat- Tenur Charles Vincenti u dik tal-baritonu Alfred Camileri. Dawn akkumpanjati mill-banda tas-soçjetà kantaw g all-responsorji miktuba min-naxxarin o ra, responsorji li minnhom kien hemm li ilhom aktar, minn mitt sena minn meta nkitbu. G al din l-opprotunità, nixtieq nirringrazzja lil Mro. Joseph Fenech li rregalalna din il-muωika flimkien ma xi muωika o ra. Dan il-livell ta muωika g oli mil uq iqawwili qalbi g all- ejjieni tas-soçjetà, madanakollu ma jqawwilix qalbi daqs in-numru ta tfal li dejjem qed javviçinaw lis-soçjetà biex jitg allmu l-muωika. Kull ma jmur, in-numru ta dawn it-tfal qed dejjem jikber u dan juri l-interess li s-soçjetà qed tqanqal fi dan in-naxxarin g at-tag lim tal-muωika. Komplu ejjew! A na dejjem nibqg u nie du pjaçir bikom. U intom enituri, ibag tu lil uliedkom biex jitg allmu l-muωika. Tkunu qed tag mlulhom afna id g ax barra li tkunu qed tintroduçuhom g all-kultura muωikali tkunu qed tag tuhom ukoll Ωvog millistress li jiltaqg u mieg u fl-iskola u f postijiet o ra. B ala messa nixtieq nag laq hawn, iωda nixtieq nag tikom ftit informazzjoni fuq xi a a li g andi g all-qalbi afna. Din is-sena nixtieq nag tikom arsa afifa fuq il-linja muωikali tieg i b ala muωiçist u g alliem ji ifieri l-istrumenti tar-ramm. X inhu strument tar ramm? Qabel ma nid lu fl-istorja ta kif evolvew l-isrumenti tar-ramm tajjeb li nkunu çari x inhu proprju strument tar-ramm. Fil-qasir strument mag mul minn ramm (mhux neçessarjament) u l-muωiçist idoqqu billi jitfa ammont ta arja o bokkin li jitpo a ma l-istrument u fl-istess in, irid jipproduçi (buzz) billi jissikka xoftejh ma xulxin. Tajjeb li nkunu nafu li l-volum ji i kkontrollat bl-ammont ta arja li wie ed jitfa u l-frekwenza tan-nota dvarja skond kemm tissikka xoftejk ma xulxin. Kif di à semmejt, mhux neçessarjament strument tar-ramm ikun mag mul minn ramm, iωda dawk li mag mulin minn metal, injam, horn kif ukoll g adam ta l-annimali huma nkluωi f din il-kategorija. Strumenti o rajn li mag mulin minn metal, b al: Flute u Saxophone ma jitqisux b ala strumenti tar-ramm. Fil-qosor, ming ajr ma nid ol fil-fiωika ta kif jin olqu n-noti, jekk naqbdu tubi ta xuna differenti u ta tul differenti naraw kif jin oloq timbru u re istru (pitch) differenti. It-tul tal-kanna jiddetermina r-registru. EΩempju ta dan, aktar ma t-tubu jkun twil, aktar l-frekwenza tkun baxxa u viçiversa, aktar mat-tubu jkun qasir aktar jin oloqu noti ta frekwenza g olja. Jekk nie du l-kornu kif nafuh illum u nag mlu l-kanna tieg u wie ed dritt, insibu li hemm tul ta 21 pied. F istrumenti moderni naraw li t-tul tat-tubi ji i mibdul f tidwir ta kanna i li jg addu l-arja minn o valvi. Meta l-muωiçist jag fas dawn il-valvi jkun ibiddel it-tul tat-tubu u tinbidel in-nota. Dan narawh çar fit-trumbun, li juωa sistema differenti ta slide, biex ibiddel it-tul tat-tubu. L istrumenti tar ramm fl antik u fir rinaxximent L-istrumenti tar-ramm ilhom jeωistu minn afna Ωmien ilu. EΩempji ta dawn huma b al trumbetti 23

24 Mr. Maxims Junior Pastizzeria Prop: P. Caruana Branches: Naxxar: Marsa: Mob: LABOUR AVENUE NAXXAR TEL: The ideal setting for your wedding VILLA MDINA NAXXAR outstanding character, prestigious reception halls, magnificent olive-tree garden For further details please contact Mr. Roderick Gatt on tel: Tel: , ,

25 dritti mag mulin mill-injam, bronω u silver b al mhu is-salpinx li kien jinstab fil-greçja u Lituus u Buccina b ala strumenti Rumani. Wara ew il-korni mag mulin minn bronω u l-qarn ta l-annimal. Waqt iω-ωminijiet tar-rinaxximent l-istrumenti tar-ramm bdew dejjem ji u aktar Ωviluppati biex baqg u ji u pprefezzjonati sal-lum. Tajjeb ng idu wkoll li l-kornu beda jintuωa wkoll kemm g all-kaçça kif ukoll g all-pustiera biex javωaw lis-sidien jo or u ji bru l-affarijiet li jkun intbag tilhom. Fl minn trumbetta bil-forma ta (S) ar et trumbetta bil-kanna tag ha mdawwar biex ti i iktar kumpatta u wara ar et t-trumbetta bl-islide biex fl-1450, minn fuq dan l-mudell are ittrumbun bl-islide, kif nafuh llum. L-istudji u l-esperimenti ma waqfux hemm sabiex illum ew aktar ipperfezzjonati biex jag tu lill-muωiçist aktar flessibilità fil-muωika li tindaqq. Il-qarn Ûviluppi li saru fis seklu 17 Fis-seklu sbatax saru afna nnovattivi fid-disinji ta l-istrumenti tar-ramm. G all- abta ta l-1600 esperti ta l-istrumenti ewwa Nuremberg Ωviluppaw aktar ittrumbetta bla valvi, sabiex tkun aktar Trumbetta kif kienet tintuωa fil-barokk effiçjenti fir-re istru g oli. Peress li l- frekwenzi g oljin (overtone series) huma viçin afna ta xulxin, setg at ti i komposta muωika iktar varjata, g alkemm mhux daqstant komda g al min qed idoqq. Ìeneralment huwa l-klarinett li jitla b kumdità f dan ir-registru g alhekk kien jissejjah Clarino register. It-trumbun kompla jintuωa afna fis-seklu sbatax filwaqt li l-kornu ftit li xejn kien jistema. Madankollu f çertu opri, f xi xena li tiddiskrivi l-kaçça wie ed kemm-il darba seta jisma xi qarn. Kornu Modern Trumbun alto Ûviluppi li saru fis seklu 18 F dan is-seklu il-kornu beda ji i iktar muri b ala mod espressiv milli kien jintuωa qabel. Madwar l-1750 kurnista ÌermaniΩ minn Dresden Ωviluppa teknika fuq dan l-istrument bl-uωa ta l-id ewwa t-tromba u li g adha tintuωa sal-lum stess. IlkompoΩituri malajr adu vanta minn dan u bdew ida lu l-kornu ma l-orkestra. Fl-1762 Franz Joseph Haydn kiteb l-ewwel kunçert tal-kornu. F dan l-istess Ωmien bdew jinkitbu wkoll xog lijiet g at-trumbun alto li kien l-iktar trumbun preferit dak iω-ωmien. Mozart juωa t-trumbun g all-effetti sopranaturali f Ωew opri tant popolari, Don Giovanni u The Magic Flute. G al li rreferejt Trumbun Tenore fil-bidu, it-trumbun Alto, g andu l-kanna tieg u iqsar mittrumbun tenore li nuωaw illum, g alhekk ir-re itru tieg u huwa g oli aktar. F nofs dan is-seklu beda jidda al iktar l-istill barokk g attrumbetta permezz ta bçejjeç li kiteb Johann Sebastian Bach u pjuttost ma baqax popolari il- Clarino Style. Fl-1796 Haydn kiteb kunçert g at-trumbetta li ndaqq minn Venezjan Anton Weidinger. Ûviluppi li saru fis seklu 19 Hawnhekk insibu Ωviluppi speçjalment fis-sezzjoni tar-ramm. G alkemm hemm kontroversja kbira minn kabbar l-uωu tal-valvi fuq dawn l-istrumenti kien madwar l-1862 li da let l-ewwel trumbetta bil- 25

26

27 valvi ewwa Pari i mill-bel jan Adolphe Sax. Il-valvi bdew jintuωaw ukoll g al strumenti o ra fosthom il-kornu. It-trumbun bil-valvi kien popolari afna fil-baned imma mhux daqstant fl-orkestri. Fl Ωew ÌermaniΩi ar u l-ewwel baxx b ames valvi u Wagner Tuba Trumbetta Moderna tliet snin wara Morit ipproduça t-tenur tuba. L-Ewfonju ie ivvintat fl Fl-1853 il-kompoωitur Richard Wagner, waqt li kien qed jikteb ix-xog ol (Das Rheingold)/(The Ring) fil-bidu tat-tieni xena, bit-tema Valhalla ass ilbωonn li jkollu timbru differenti. F dan il-perjodu, Wagner iltaqg a ma Aldophe Sax u bl-invenzjoni tal-wagner Tuba li sa ansitra kellu 6 valvi, seta jil aq l-immaginazzjni li kelli f mo u. B dan ilkambjament kbir li sar fuq l-istrumenti tar-ramm il-kompoωituri bdew jift u iktar ix-xog lijiet tag hom. EΩempju çar huwa fil- ames u d-disa sinfoniji ta Beethoven li nkluda partijiet g al tliet trumbuni. Fl-1864 ie ppublikat g all-ewwel darba metodu g all-istudju fuq l-istrumenti tar-ram mag ruf b ala J. B. Arban s Complete Method li g adu jintuωa sa ansitra sal-lum. Dan inkiteb g al studju fuq it-trumbetta u l-kurunetta imma llum sar jintuωa kwazi mill-familja kollha tar-ram b tibdil fl-edizzjoni. Tuba Moderna Is Seklu 20 L-istrumenti tar-ramm kibru iktar f dan is-seklu. Kumpanija Bel jana ar et il-piccolo B Flat trumpet biex tg in lill-muωiçisti fir-re istru ta fuq. KompoΩituri kbar baqg u jiktbu aktar muωika g al solisti blistrumenti tar-ramm u dan g en afna biex dawn il-muωiçisti setg u jistabilixxu l-karriera tag hom fuq l-istrument. Madwar il-1920 da al still ie or ta muωika g at-trumbetta u t-trumbun mag ruf b ala jazz. It-trumbettist Louis Armstrong u t-trumbunist Tony Dorsey huma tnejn mill- afna muωiçisti li g aωlu dan l-istil biex juru l-abilità fuq it-teknika. Tajjeb insemmu li minkejja d-diffikultajiet ta l-istrumenti, Armstrong irnexxielu jil aq nota g olja afna, id-double top G li hija nota diffiçli immens anke g aω- Ωminijiet tal-lum. DiΩinji ta strumenti tar-ramm jo or u kull sena u xog lijiet g alihom g adhom u jibqg u jinkitbu. B hekk il-muωiçist ikollu fejn jifta iktar l-orizzonti tieg u u g alkemm it-teknoli ija tie u post afna affarijiet ngawdu biss dawn l-istrumenti meta nisimg uhom jindaqqu dirett mill-muωiçist! S.S. STORE Food Discount Store Free Delivery Triq l-imraden, Naxxar Mob:

28 Victoriana Antiques Zenqa Street, Naxxar. (Near Police Station) Tel: Mob: G al G amara Antika Ìenwina ta Malta Nixtri g amara antika f liema kundizzjoni tkun anke b xi ksur jew miωbug a. Nixtri wkoll pittura u fidda. In allas tajjeb u fil-pront. Mit Tnejn sal Ìimg a mid sa u mill sas Is Sibt mid sas (BONNICI TEXTILES LTD.) Naxxar Road, B Kara BKR 07 - Malta Tel: (office) , (shop) Fax: Wholesalers, Retailers of: Curtain Fabrics Curtain Rails Shaggy Carpets & many more Quality, Service & Best Prices 28

29 Messa mill Assistent Surmast Christine Vella M.Sc., F.L.C.M. Bandisti Promettenti......Banda Promettenti Óbieb, Re a wasal iω-ωmien biex nikteb il-messa tieg i g al dan il-ktejjeb annwali ma ru f ie ilpatruna tag na, Marija Bambina. Jg idu li meta l- ajja tkun bieωla, Ω-Ωmien jg addi malajr. Dan nistg u ng iduh bis-s i g all-banda tag na u l-iskola tal-muωika George Vella, fejn il- idma ma waqfet qatt, u b attività wara l-o ra er ajna wasalna fil-festa tag na. Nixtieq nibda billi nsemmi l-erbg a Ωg aωag li din is-sena s-surmast u jien qeg din nintroduçu b al membri fil-banda tag na. Dawn huma Kyle Anthony Aguis, Frankie Galea, Christabelle Grech u Nathan John Gatt. Filwaqt li nawguralhom li wara afna studju la qu l-mira tag hom, ng idilhom li t-tag lim tal-muωika ma jiqafx hawn. Dan il-pass li rnexxielhom iwettqu huwa biss l-ewwel skaluna minn tara li ma jispiçça qatt. G alhekk, in e i hom biex jibqg u jattendu g al-lezzjonijijiet, kunçerti u servizzi tal-banda, kif ukoll jag tu iktar attenzjoni fl-istudju muωikali tag hom. Din is-sena, il-banda kienet mehdija b erba programmi, barra servizzi o ra barra u fin-naxxar. F dawn il-programmi kienet importanti g alina li naraw kif stajna nag tu l-importanza xierqa lill-bandisti tag na. Nibda billi nsemmi il-programm tal-milied, fejn iddebutta b ala solista l-kurunettista Jonathan Scerri. G alkemm g adu Ωag Ωug, Scerri wriena li hu bandist promettenti u quddiemu g andu futur muωikali sabi. Ma nistax ma nsemmix il-programm Talent Ûag Ωug li huwa verament il-vettrina tat-talent ta l- istudent tag na. Huwa tassew ta sodisfazzjon g alina meta naraw it-tfal u Ω-Ωg aωag idoqqu quddiem sala nies we idhom b kunfidenza u jpaxxu lil kulmin ikun qieg ed jismag hom. U xi ng idu g allbanda Ûg aωag? Ma din il-banda, mag mula biss minn aljievi u bandisti tal-post, din is-sena ing aqdu xejn inqas minn tmien aljievi o ra. Minbarra l-wirja eççellenti li taw fit-talent Ûag Ωug, din il-banda g amlet programm ie or f Naxxarfest, fejn re g et arget bl-unuri. Dan minkejja li din is-serat saret fiω-ωmien ta l-eωamijiet skolastiçi u g alhekk is-sagrificju min-na a tal-membri kellu jkun doppju. Ma rridx ninsa l- Akkademja li s-surmast a sieb jipprepara g aω-ωmien tal-ìimgha Mqaddsa. Flimkien ma muωiçisti barranin, ilbandisti tag na setg u jdoqqu muωika sagra tal- Malti u Naxxari Mro. Joseph Fenech. Ûgur li kienet esperjeza millisba. 29

30 MERINO POULTRY BUTCHER JOHN TALIANA 152, Triq Leli Falzon, Naxxar Tel: Mob: We sell frozen vegetables, meat and fresh chicken daily We do deliveries TELESAT ENTERPRISES St. Paul Street, Naxxar Tel/Fax: Mob: Year 2000 Compatible Digital Satellite Systems Educational Channels Children s Channels Family Channels Movie Channels Italian Football League English Premier League Formula 1 Car Racing Horse Racing Why pay for it instantly when you can have it for just Lm10 Monthly 30

31 Messa mis Sindku Dr. Maria Deguara M.D. Hija a a xierqa li l-festi f pajjiω Kattoliku huma invarjabbilment imsemmija g al xi qaddis partikolari. In-Naxxarin g andhom g ax i ossuhom kemm kburin kif ukoll ixxurtjati li b ala patruna tan-naxxar missirijietna g aωlu l-madonna tal-vitorja. G all-poplu u s-soçjetà Maltija mibnija fuq il-figura tal-mara u ta l-omm b ala l-flus tal-familja, il- Madonna g andha sinnifikat partikolari u tokkupa post speçjali ewwa qlubna. G alhekk il-ma oranza kbira tal-parroççi ddedikati g all-madonna. Fil-verità l-madonna nqisuha b ala wa da minna, persuna li tul ajjitha g addiet minn kull tip ta fer u qtieg il-qalb b alma ng addu minnhom ilkoll. Nistg u nassoçjaw rwie na mill-qrib ma kulma arrbet tul ajjitha. Tant hu hekk li b ala patruna fl-ir ula u bliet tag na isimha marbut u jesprimi bosta mill-emozzjonijiet tag na l-bnedmin. Il-Madonna tokupa post çentrali anke fit-twemmin li n addru. Insemmu u nfa ru isimha fil-litanija tar-ruωarju u neωaltaw il-kobor tag ha. Id-Duluri nirrikorru lejha meta nkunu mnikkta, fil-bωonn. Tal-Karmnu, tal-grazzja, tar- RuΩarju, tal-ìilju, ta Stella Maris, Santa Marija, il-kunçizzjoni huma kollha eωempji çari ta l-im abba tag na b ala poplu lejn Marija. Ìewwa n-naxxar g andna wkoll kappella mag rufa msemmija g all- Madonna tat-triq. Mhux b kumbinazzjoni li fin-na a ta fuq ta Malta l-madonna tispikka b ala patruna ta afna postijiet fosthom in-naxxar, il-mosta, l-im arr, il-mellie a, Burmarrad u San Pawl il-ba ar. L-akbar festi ewwa pajjiωna huma dawk li jfakkruna fit-twelid jew fil-mewt tal-qaddis. Il-festa tag na n-naxxarin hija assoçjata mal-fer tat-twelid tal-bambina u mar-reb f mumenti l-aktar diffiçli meta konna qeg din ni u assedjati minn potenzi li kienu j addnu twemmin differenti minn tag na. Forsi l-madonna riedet li nibqg u tag ha u n addnu t-twemmin li abilna missierna San Pawl. Dan hu l- veru sinnifikat tal-festa tag na u tfakkarna kif bl-g ajnuna tal-fidi tag na konna kapaçi neg lbu qawwiet ferm akbar minn tag na. Proprju g alhekk infakkruha fit-tmienja ta Settembru fir-reb a kontra t-torok Ottomani u fit-tmiem tat-tieni Gwerra Dinjija. Fiç-çelebrazzjonijiet tag na tul il- img a tal-festa din l-im abba tag na lejn il-madonna g andna nestenduha anke lejn l-o rajn, sew dawk li jaqblu mag na kif ukoll dawk li ma jaqblux. Ta t kull aspett. Sew jekk tkun banda, twemmin, politika, kaωin jew assoçjazzjoni partikolari. Fi ftit kliem g andna nistinkaw biex matul il-jiem tal-festa nkomplu nifir u u nferr u b mod çivili u ni eddu b ala bnedmin insara kif ukoll b ala poplu Naxxari. B dan is-sentiment nawguralkom il-festa t-tajba. Private Tuition of History & Italian Form 1 Form 5 Please phone

32 Water Supplies Tel: Mob:

33 Messa mill Arçipriet Kan. Evan Caruana Sinçerità Element essenωjali ta kull biberija hija s-sinçerità. Jekk din ma teωistix jew tkun dg ajfa, kull biberija tbati. Dan jg odd g all-koppji g arajjes jew miωωew in, g all- addiema fuq il-post tax-xog ol, g al min ja dem fi grupp u g al min jag ti sehmu f xi qasam tas-soçjetà. Li tifforma parti minn kaωin ta banda jfisser impenn. Safejn naf jien, m hawnx nies fit-tmexxija talkaωini li huma mpje ati iωda kul add huwa voluntier. Li tag mel xog ol volontarju di à afna. Ifisser li tissagrifika xi xog ol ie or li permezz tieg u taqla l-flus, tissagrifika l-mistrie jew passatemp tieg ek. Kultant tissagrifika wkoll il- in mal-familja tieg ek! Imma dan mhux biωωejjed. F kull idma tag na, hi x inhi kemm jekk qed issir g all-qlieg ta flus kif ukoll jekk inhi idma volontarja, biex tirnexxi, irid ikun hemm is-sinçerità bejn il-membri. Is-sinçerità tissarraf billi jien: nimpenja ru i bis-serjetà u mhux b nofs kedda; infittex aktar l-interessi tas-soçjetà milli l-interessi tieg i; ma nimmanuvrax minn ta t biex naqleb deçiωjonijiet li nkunu qbilna fuqhom; ma nag tix gambetti lil min ma naqbilx mieg u; ma ng awwi x il-fatti li jkunu raw biex nasal g all-pjanijet tieg i; in ares u niddefendi l-verità. NibΩg u g all kredibbiltà Min ma jkunx sinçier f idmietu, illum jew g ada jinkixef u jitlef afna mill-kredibbiltà li jkollu. Min ja dem fil-kaωini tal-baned qed ja dem f soçjetà li fiha afna setturi; kumitati, kummissjonijiet, amministrazzjoni, manutenzjoni, tag lim ta muωika, organizzazzjoni tal-festa u tant wejje o ra. Importanti g alhekk li kull min jid ol ja dem f dawn is-soçjetajiet, g andu dejjem jg oωω il-valur tassinçerità f idmietu g ax inkella issir afna sara. Dan g andu jing ata aktar importanza meta f ra al jew belt ikun hemm jeωistu Ωew soçjetatjiet jew kaωini tal-baned. Fejn jeωistu Ωew kaωini, b al fil-kaω tag na, dejjem se jkun hemm element ta kompetizzjoni. L-ag ar ikun meta dan jissarraf f rivalità li ma t alliniex naraw çar. L-uffiçjali tal-kaωini, b mod speçjali, meta jid lu f diskussjoni bejniethom, g andhom jaraw li dak li jiddiskutu u jaqblu fuqu, kemm jista jkun g andu ji i attwat. Inkella, jekk madwar il-mejda niftiehmu mod u meta ni u g all-fatti nag mlu mod ie or, anke jekk inkunu ppressati minn xi w ud, inkunu opportunisti. Kemm l-uffiçjali kif ukoll il-membri g andhom jifhmu li g all- id tar-ra al jew tal-festa, irridu nag mlu dak li hu l-a jar g all-komunitajiet tag na. Dan nag mluh anke jekk ikollna nissagrifikaw xi ftit ix-xewqat jew l-aspirazzjonijiet tag na. Dan tfisser is-sinçerità. Tmexxina l maturità Jiena perswaω li f kull kaωin tal-banda f Malta kif ukoll fil-kaωini tar-ra al tag na, hemm nies maturi u sinçieri li jixtiequ l- id lis-soçjetà tag hom u lir-ra al tag na. Nag mlilhom appell biex kemm jista jkun i abirku g al aktar g aqda bejn il-membri tag hom u ma membri li jkunu jappartjenu li xi kaωin ie or. Ma nibnux fuq it-tafal iωda fuq is-sod. Ma nibnux relazzjonijiet artifiçjali bejnietna li ma l-ewwel opportunità jiωvintaw fix-xejn, iωda nibnu fuq is-sinçerità li Ωgur t alli l-frott mixtieq. Nitlob lil Marija Bambina tbierek l-isforzi u l- idma tag kom g al aktar g aqda bejnietna. Il-poplu Naxxari jifra aktar meta jara l-g aqda bejn il-kaωini milli l-firda. Huwa japprezza aktar il- idma tag kom meta jarakom tikkoperaw bejnietkom. Ejjew mela nikkuntentawh fix-xewqat tieg u! Nawguralkom, il-festa t-tajba! 33

34

35

36 36

37 Kelmtejn mill Konsulent Saviour Spiteri Qorbot festa o ra u qed ner a nsibni qed nikteb Ωew kelmiet g all-ktejjeb li s-soçjetà Vittorja to ro g all-okkaωjni tal-festa titulari tan-naxxar ta Marija Bambina. Din kienet sena o ra li taret mar-ri. Anzi, meta n ares lura u ninduna li ili konsulent ma din is- Soçjetà g al dawn l-a ar snin, ninduna li dawn is-snin kollha taru b all- olma. Ma kontx il-konsulent tas-soçjetà mill-bidu nett iωda ma kienx ilha afna li twaqqfet meta kont ejt avviçinat minn xi diri enti ta din il-banda biex nibda nag mlilhom dan ix-xog ol, nag tihom dan is-servizz, u sal-lum g adni qatt ma ddispjaçieni tad-deçiωjoni li dakinhar kont adt. Kif ji ri f kull relazzjoni, mhux dejjem dak li jkun jara g ajn ma g ajn. Ìieli jin olqu differenzi ta opinjoni li forsi jag tu l-idea li bejn il-partijiet konçernati hemm xi konflitt. IΩda Alla ares ma jkunx hemm kultant dawn id-differenzi fl-ideat, ghax dawn i ibu bidliet sani li jag tu perspettivi odda lil kull min kien involut fihom! U l-bidliet li rajt ise u fis-soçjetà Vittorja kien varji u kbar. Rajt lis-soçjetà tikber u tissa a, u jien kburi li kont u g adni nag mel parti minn din il-bidla. Kull meta kien hemm bωonn, id-diri enti dejjem avviçinawni biex flimkien iddiskutejna x l-a jar isir biex il-banda Vittorja tibqa miexja l quddiem u tissa a. Illum din is-soçjetà tista tifta ar b wiççha minn quddiem li saret t abbatha ma baned o rajn ferm aktar stabbiliti. Min imur sal-kaωin u jara l-arti li bih ie mωejjen dan il-lokal jibqa immeraviljat. U xi ng idu g all-banda nnifisha? L-element muωikali fi dan din is-soçjetà issa sar konsiderevoli. Hemm numru sabi ta bandisti tal-post li l-ma oranza tag hom huma ta livell tajjeb tassew. Barra minn hekk, hemm ukoll numru sabi ta allievi li qed jitg allmu u li waslu f diversi stadji fit-tag lim tag hom biex il quddiem huma wkoll jiffurmaw parti minn din il-banda. Kif wie ed jista jistenna, kiber sewwa wkoll is-sehem tieg i fi dan is-soçjetà. Ta sikwit qed inkun mg ajjat biex flimkien mad-diri enti nippreparaw g as-servizzi li nid lu g alihom. Dawn is-servizzi minn sena g al sena qed jiωdiedu u dan jawgura tajjeb g ax ifisser li addie or qed ikun kuntent b dak li qed noffru a na. G all-kunçert wie ed li konna nag mlu qabel, illum intellg u mat-tlieta fis-sena u kif jixhed kull min jattendi, dawn kollha jkunu ta kalibru g oli sew. Fihom tindaqq muωika varja li tappella g all-pubbliku preωenti u li turi wkoll kemm huma kapaçi l-bandisti tag na fl-interpretazzjoni tag ha. Barra minn dan, komplejna tejjibna s-servizzi li l-banda tag na tag ti fi r ula o ra f Malta fejn b marçi sbie u brijuωi tajna pjaçir lin-nies li kienu preωenti fit-toroq li minnhom a na g addejna. Iva, huwa ta sodisfazzjon li qed ng id dan kollu. X in tkun qed ta seb biex tikteb dawn il-ftit kelmiet, tinduna kemm xog ol ikun sar u kemm progress ikun twettaq. Dan iωda ma jfissirx li g andna nkunuu kuntenti b dak li akkwistajna u nieqfu milli nimmiraw aktar fil-g oli. Ix-xog ol irid ikompli jsir g ax dejjem hemm xi ttejjeb u g al xiex taspira. Xog ol iebes u li jie u afna in, biss is-sodisfazzjon hu kbir ukoll. Nirringrazzja lill-kumitat kollu li tani l-opportunità li na dem id f id mag hom u minn hawn ng idilhom li jien kburi li nifforma parti minn din is-soçjetà. Nixtieq minn hawn nawgura l-festa t-tajba lin-naxxarin kollha. Ûur is Sit Uffiçjali ta l G aqda MuΩikali Vittorja, Naxxar 37

38

39

40 Amusement & Leisure Machine Operators Billiards, Table soccers, Video Games, C.D. Juke Boxes, 5 in Lines, Pin Ball Tables, Kiddies Rides, Vending Machines and all sorts of other Leisure Games. Telephones:

41 Messa mill Arkivista Carmel Cachia G eωieω Naxxarin, G all-ewwel darba kelli l-opportunità li nikteb kelmtejn fuq l-aktar kompoωitur favorit tieg i Johann Strauss. Fuq talba tieg i mas-surmast tlabt li din is-sena, g all-programm tat-2 ta Settembru jindaqq valz li j ib l-isem Rose from the South li dan huwa wie ed mill-valzi popolari. Johann Strauss ej minn familja ÌermaniΩa u twieled fi Vjenna fl-14 ta Marzu Beda l-karriera tieg u b ala vjolinista u baqa jipperfezzjona fil-muωika tant li la aq kompoωitur u konduttur fl-età ta 21 sena. Johann Strauss beda jdur ma l-ewropa kollha f mawriet suççessivi li kienu kollha ta mixja l quddiem fil-karriera muωikali ta dik l-epoka. F dan il-perjodu kellu opportunità jiltaqa ma diversi persuni prominenti ta l-era tieg u, fosthom Chopin, Wagner u Hans Christan Anderson. Fl-1838 ewwa Londra, barra li daqq mat-72 kunçert, huwa kien mistieden idoqq fl-inkoronazzjon tar-re ina Vittorja tar-renju Unit. Fl-1840 Johann Strauss introduça l-kwardrila flok il-galopp li kienet tip ta danza ferm popolari fis-seklu 19, fi Ωmien il- akma ta l-imperatur Napuljun. Kienet din ittip ta muωika li g amlet isem mondjali lill-kompoωitur Elgar. F ajtu Johann Strauss g amel 251 kompoωizzjoni li minnhom 152 kienu valzi. Johann Strauss kienet akmitu l-marda tad-deni li wasslitu sal-mewt fil-25 ta Settembru 1849 ewwa Vjenna. Dakinhar, il-pajjiωi kollha Ewropej kienu b viωtu kbir g at-telfa ta dan il-kompoωitur. Xtaqt ukoll insemmi li lejlet il-festa fis-7 ta Settembru 2007 g al waqt il-purçissjoni bl-istatwa tal- Bambina se jiωωanωnu sitt innijiet Marjani u Ave Maria li dawn huma kompoωizzjonijiet ta Mro. Ray Sciberras FLCM, u Mro. Roderick Bugeja FLCM, bi kliem ta Anselm Sciberras. Nag laq b dan il-messa biex kul add ikun responsabbli sabiex ikollna festa sabi a li Ωgur kull Naxxari jixtieq. Minn qalbi nawgura l-festa t-tajba lin-naxxarin kollha. Marija Bambina itlob g alina. Viva Marija Bambina. Ifir u u ferr u mal-banda Vittorja Fishing World 6, St. Paul Street, Naxxar Tel:

42 Stylist Rachel Galea 76 Triq l G eniq, Naxxar Tel: Mob: Prop: Joseph Borg 1, St Paul s Str., Naxxar Tel: Mob:

43 Messa mill Kummissjoni Banda IΩ-Ωmien itir mar-ri, hekk ukoll g amlet din is-sena, fejn wara l-programm annwali mill-aqwa li l-banda tag na esegwiet fit-2 ta Settembru 2006 ta t il-bravu surmast tag na Mro. Roderick Bugeja FLCM, l-impenji tal-banda komplew g addejin. Ta min isemmi li g all-ewwel sena l-banda tag na, daqqet fanfara u innu meta l-vara meastuωa ta Marija Bambina waqfet quddiem il-kaωin tag na. Matul is-sena l-banda tag na kienet impenjata f afna programmi u marçi madwar Malta, fejn wara l- programm mistenni tal-milied waslet ukoll il-ìimg a Mqaddsa. Din is-sena l-ìimg a Mqaddsa kienet ta importanza kbira g as-soçjetà tag na fejn g all-programm funebru ndaqqu responsorji tal-kompoωitur veteran Naxxari Joseph Fenech.Din l-attività fissret ukoll il-bidu ta erba bandisti odda li issa ng aqdu mal-banda tag na biex din tkompli tikber u tissa a. Minn hawnhekk nixtieq nifir ilhom u nawguralhom li jie du pjaçir waqt li jag tu pjaçir bil-muωika tag hom mal-banda tag na. Ma nistax ma nsemmix il-famuω u mistenni Talent Ûag Ωug li din is-sena kienet il- ames sena konsekuttiva li dan ie organizzat u mtella mill-kummissjoni Banda bil-parteçipazzjoni ta l-aljievi u bandisti tal-post biss. Ma setax jonqof is-suççess li ta kull sena qed jikber, b radd ta ajr u b ringrazzjament kbir lill-assistenta Surmast u g alliema Christine Vella FLCM li tieg u tkun id-direttriçi kif ukoll il-mo, kif ukoll lis-surmast Roderick Bugeja li dejjem kien ta support. Ma nistax ma nirringrazzjax lil enituri, bandisti u aljievi talpaçenzja, dedikazzjoni u entuωjaωmu li dawn juru g al din l-attività! Hawnhekk nixtieq nirringrazzja lissinjura Grace Gatt talli g al sena o ra Ωammet l-appuntament tag ha billi rregalat strument ie or lis-soçjetà. Din is-sena hija rregalat pjanu elettroniku. G all-ewwel darba l-banda Ûg aωag ta t id-direzzjoni ta Christine Vella FLCM esegwiet programm f jum in-naxxar li kien ippresedut mill-president ta Malta Dr. Edward Fenech Adami u s-sinjura tieg u. Ta minn jg id li fuqu kien hekk afna tif ir g all-organizzazzjoni u preparazzjoni g al din l-attività minkejja li iet organizzata fl-a ar inijiet. Ta min jg id li din is-sena l-banda tag na esegwiet il-marçi tag ha g all-ewwel darba ewwa l-kalkara, waqt il-purçissjoni solenni tal-festa ta San ÌuΩepp. Matul daω-ωmien kollu u l-attivitajiet muzikali li g adni kemm semmejt, il-kummissjoni banda kienet tkun dejjem ta dem biex tara li l-banda ma jkun jonqosha xejn kemm f dak li g andu x jaqsam ma partijiet kif ukoll li g andha x taqsam ma uniformijiet. Kif qed taraw, il-kaωin tag na huwa aj, ener etiku u Ωg aωug fejn b ala familja wa da, nimxu lquddiem biex dejjem ikollna banda u festa a jar biex finalment nag tu l-qima xierqa li aqqha l-patruna tal-kaωin tag na Marija Bambina. Fuq dan il-kumment nixtieq inωid billi ng id lill-partitarji tag na kif ukoll lil kull min i obb verament il-festa biex nimxu mal-motto tal-kaωin li jg id Ifra u ferra, proprju dak li g andna nag mlu fi Ωmien il-festa u ma n allu lil add i assarulna. Nixtieq nag laq dawn il-kelmtejn billi nirringrazzja lill-membri tal-kummissjoni banda kif ukoll lillmembri tal-kumitat u taω-ωg aωag g as-support kontinwu li dejjem taw lill-banda u lill-kummissjoni. Ukoll ma niqafx in e e lit-tfal, Ωg aωag u dawk kollha m ajra biex ji u jitg allmu l-muωika, il-lingwa li kul add jie u pjaçir jisma, u nweg duhom li tkunu mg allmin minn muωiçisti u g alliema tajba afna u li jkunu parti minn familja o ra li ma tkunx trid titlaq minnha! Viva Marija Marija Bambina. Viva l-banda li ib isimha. 43

44 Cafeteria, Pasticceria, Dolceria & Pizzeria Triq il-markiω Scicluna, Naxxar Tel:

45 Messa mill Kummissjoni Ûg aωag G eωieω Óbieb, G adna kif allejna warajna s-sena fejn is-soçjetà tag na g alqet id-90 sena mit-twaqqif tag ha. IΩ-Ωmien itir u ma jistenna lil add u re a wasal dak il-mument fejn ta kull sena, g al Ωmien il-festa, naqsmu dawn il-kelmiet mag kom. Nibdew billi nirringrazzjaw lil kull min ta sehmu fil-festa preçedenti fejn kellna festa mill-isba miωg uda b kollox. Is-Soçjetà tag na ti bor fi danha l-ma oranza taω-ωg aωag Naxxarin, b hekk kellna briju eççellenti fejn spikka l-entuωjaωmu taω-ωg aωag u l-ener ija li jafu jo olqu huma kollha lebsin il-kulur a mar. T ares fejn t ares l-a mar jispikka u matul il-jiem tal-festa jibqa dominanti. U xi ng idu g all-març ta filg odu? Març spettakolari li ta kull sena qieg ed iωid fil-popolarità tieg u kemm ta dawk iω-ωg aωag li jkunu waqt il-briju u kemm ma dawk li ji u jgawdu dan il-març meravilja mag na. A na kburin li nistg u ng idu li s-soçjetà tag na biss tag mel dan il-març sena wara sena u dejjem nibqg u nissudaw. Prosit ukoll lill-g aqda tan-nar fejn ejjitilna spettaklu ta nar mill-isba kemm ta l-art kif ukoll ta l-ajru. Óadd ma jista jinsa l-log ob tan-nar ta l-art mekkanizzat li kellna. Kien hemm sitt biççiet odda li kelma wa da tista tiddiskrivihom Meravilja!! Wara sena ta xog ol u idma, il- img a tal-festa malajr tg addi u wara dak is-suççess tibda ta dem biex is-sena ta wara jer a jkollok dak is-suççess u aktar. Dejjem t ares il quddiem sabiex fl-a ar tie u dak issodisfazzjon li jkollok suççess li sar bil- ila ta dawk kollha li ja dmu. Matul din is-sena li g addiet nistg u ng idu li saru diversi tibdiliet fis-soçjetà tag na. Nibdew billi nirringrazzjaw lill-ex-barman, Godfrey Farrugia g all-koperazzjoni li wera mag na matul dawn l-a ar snin li qatta mag na. Min-na a l-o ra nifir u lil Aldo Bajada, li b alissa g andu f idejh il-bar talkaωin u jalla jkollu kull suççess mist oqq. Nhar il-15 ta April 2007 kien hemm is-seduta Ìenerali fejn in atar kumitat did. Ta min isemmi li tliet membri fil-kummissjoni Ûg aωag g andhom posthom filkumitat. Dawn il-membri mhux biss qeg din ja dmu u jorganizzaw attivitajiet biex ikomplu ji bdu aktar Ωg aωag lejn din is-soçjetà, talli qeg din jag tu sehemhom flimkien mal-membri l-o ra tal-kumitat biex ikomplu jkattru spirtu Ωag Ωug ewwa din l-g aqda. Avveniment storiku g ar-ra al tag na kien nhar is-17 ta Lulju 2007, fejn l-arçisqof ta Malta, l-eççellenza Mons. Pawlu Cremona g o bu jag mel Ωjara fis-soçjetà tag na. Hawnhekk iltaqa maω-ωg aωag u l-membri tag na fejn laqg uh bi arhom. Mons. Pawl Cremona rnexxielu jsib il- in g al kul add fejn sa ansitra anke a diversi ritratti mannies preωenti. Hija urnata memorabbli li bla ebda dubju se tibqa fil-memorji ta dawk kollha li kienu preωenti. B as-snin ta qabel, il-kummissjoni Ûg aωag torganizza diversi attivitajiet fejn b dawn l-attivitajiet tipprova tolqot il-gosti ta kul add. Nistg u ng idu li dawn l-attivitajiet sabu posthom fil-kalendarju tal-kummissjoni Ûg aωag g aliex ikunu mistennija minn sena g al o ra. Saret sparatura fuq il-plattini g an-naxxarin ewwa l-armier Shooting Range fejn wara iet esegwita b ikla bejn il- bieb. G al 45

46 New Style Unisex Hairdressing Salon Raymond & Antoinette Vella Specialising in modern styling at moderate prices 41, Victory Square, Naxxar Tel:

47 Ωmien il-milied ma jistax jonqos li torganizza xi a a g at-tfal. G at-tieni sena konsekuttiva er ajna g amilna t-tqassim ta rigali minn Father Christmas. Din is-sena b mod differenti. Armajna karru bl-islitta fejn it-tfal setg u jie du ritratt ma Father Christmas fuq l-islitta filwaqt li jtihom ir-rigali. Kienet attività ferm pjaçevoli g aliex mhux biss ferrra na lit-tfal g al Ωmien il-milied, imma allejna atmosfera ewwa n-naxxar fejn qg adna nduru mattoroq filwaqt li ndoqqu l-christmas Carols. L- ikliet g all-membri ewwa l-kaωin ma naqsux. Fi dan din is-soçjetà liω-ωg aωag ma tridx tinsihom lanqas. G alhekk saru wkoll discos. FiΩ-Ωminijiet tas-sajf xi BBQ ikun mistenni, fejn b al kull sena sar BBQ fi Triq Santa Luçija quddiem il-kaωin u ie or ewwa l-g adira. B al ma na seb tafu qieghed isir xog ol ta manutenzjoni ewwa l-bar tal-kaωin fejn qieg ed ji i mpo i l-ir am mal-bank tal-bar. Grazzi lil kull min attenda f dawn l-attivitajiet g aliex bl-g ajnuna tag kom stajna ntaffu ftit mill-ispejjeω ta dan ix-xog ol billi tajna donazzjoni g ax-xog ol ta dan ilbar. B hekk ukoll koprejna mill-ispejjeω tal-kumitat g aliex il-bar hu ta kul add u kull min ikun hemm ew ikun qieg ed igawdi minnu. Bil-ftit il-ftit il- olma tal-kummissjoni Ûg aωag qieg da ssir realtà. Qeg din na dmu fuq pro ett li g alkemm g addej b ritmu mg a el, grazzi g al dawk kollha li qed jag tu sehemhom, g andu ji i mωanωan g all-festa tas-sena Iddeçidejna li g all- img a tal-festa nag tu dehra dida lill-faççata tal-kaωin. Pro ett li Ωgur a jintog ob min abba x-xog ol artistiku li fih. Mertu ta dan imur g all-artist Ωag Ωug G awdxi Adonai Camilleri Cauchi. Ma jistax jonqos li xog ol artistiku b al dan tag tih lil talent minn gωiritna. Nafu kemm din il-gωira hija mimlija talenti! B ala Kummissjoni nixtiequ nirringrazzjaw lil dawk kollha li kkollaboraw mag na matul is-sena g aliex ming ajrhom Ωgur li ma konniex naslu. Hemm afna persuni li jmiddu idejhom biex isiru l-preparamenti kollha me tie a. Kul add ji bed abel wie ed g al g an wie ed sabiex isem is-soçjetà u l-festa ta Marija Bambina li tant hi g al qalbna jimxu aktar il quddiem. Mela ejjew bieb nag mlu festa kif jixraq. Nifir u flimkien u na dmu id f id biex b al ma dejjem g amilna no or u bl-unuri. Importanti li ma naqg ux g all-provokazzjoni ta addie or u ma n allu lil add itellifna l-pjaçir. B al ma nag mlu dejjem nisimg u mill-istruzzjonijiet li jtuna l-membri talkumitat alli l-festa timxi arir ming ajr ebda gwaj. Óudu pjaçir u ag tu pjaçir lill-o rajn b al ma tafu tag mlu intom iω-ωg aωag Vittorjani f dik il-folla ta kulur a mar li dejjem ikun hemm waqt il-març. Nawguraw il-festa t-tajba lil kul add u nitolbu lil Ommna Marija ΩΩomm idejha fuqna Ω-Ωg aωag, il-membri fi dan din is-soçjetà u n-naxxarin kolha. Jalla jkollna festa b al tas-snin ta qabel alli nkompplu nkattru ie in-naxxar! Mela ejjew b vuçi wa da ng ajtu lkoll flimkien Viva Marija Bambina Viva l-g aqda li ib isimha! 47

48 Archway Ironmongery 21st September Avenue, Naxxar Telephone: Visit our Stores for all your needs of: Hand & Power Tools, Paints, Plywoods, Electrical and Bathroom Fittings, Garden Equipment, and many other Household requirements APOLLO AUTO SERVICE Battery & Tyre Centre Where you get personal attention P.A. Sant Main Street, Mosta Malta Tel: Gardenia Stores The household name in Naxxar 21st September Avenue, Naxxar Tel:

49 Bandisti Ìodda mal Banda Vittorja Mix-xellug g al-lemin: Kyle Anthony Aguis, (Saxaphone Alto), Nathan John Gatt (Ewfonju), Surmast Direttur Roderick Bugeja, Assistent Surmast Christine Vella, Frankie Galea (Klarinett), Christabelle Grech (Klarinett) Charles Mini Market (Prop. Ivan Camilleri) Triq Leli Falzon, Naxxar Fresh Fruit and Vegetables Daily Mob

50 Silvio s For all types of chairs, stools, umbrellas and tables Chairs and tables FOR HIRE & SALE Tel: , Mob: , Triq il Kataniz, Ûebbu, Malta Sweet Peas Garden Shop No. 86, L-G enieq Street, Naxxar NXR 05 (further down to Vascas) Tel: The one stop shop for all you need for garden, gifts, pet food Fresh flowers every day Fresh & artificial flower arrangements for all occasions Large selection of outdoor & indoor plants Fruit trees (Citrus & Olives) Seed available during their season Fertilizers Plastic or Terracotta pots Pet food Candles Gifts (Vases, iron stands etc.) Garden furniture barbecue Souvenirs <SNATCH> Wholesale & Retail Prices Shoes Sportshoe Clothes - Tops, Shirts, T Shirts, Trousers, Handbags, Belts, Underwear etc. 70, Triq il-greçja, Naxxar Mob: Men s, Ladies, Children s 50

51 Messa mill Arçisqof ta Malta Mons. Arçisqof Pawlu Cremona OP Lil dawk li jag tu sehemhom fl -Organizzazzjoni tal-festi tal-qaddisin waqt Quddiesa li saret g alihom nhar il-15 ta Marzu 2007 fi s-santwarju ta Santa TereΩa, Birkirkara. L Ispirtu Nisrani tal Festi Introduzzjoni Jumejn ilu kont qieg ed is-seminarju. Kien hemm il-premjazzjoni. Dak il- in, quddiem dawk it-tfal li jridu jitrawmu ewni Ωew kelmiet: xi privile li g andna dawk it-tfal f idejna li nistg u nrawmuhom, u x responsabbiltà li tipprova trawwimhom tajjeb. Jien nixtieq li dawn iω-ωew kelmiet ikunu l-qofol ta dak li qeg din niççelebraw illum. Huwa privile g aliex dalwaqt jibda, nistg u ng idulu hekk, l-ista un proprju tal-festi. Huwa privile g ax ikun hemm dak, li bl-ingliω, ng idulu coverage, fuq il-media, enormi tal-festi tag na. Xi privile li, permezz tal-festi, a na qeg din inwasslu wkoll din it-tog ma! Imma, fl-istess in, huwa responsabbiltà ikbar, g aliex f dan l-ista un, il-wiçç ta - biex ng id hekk - tal-knisja, irid jidher b mod speçjali permezz tal-festi. Dan hu tajjeb, niωωu ajr lil Alla. Imma jista jkun ukoll xi a a li tkun - g ax add m hu perfett - xi a a negattiva wkoll. G alhekk, jiena xtaqt - mill-ewwel kelli dan il- sieb - li jekk taqblu mieg i, kull sena, qabel ma jibda l-ista un tal-festi, niltaqg u hawn, nitolbu l-barka tal-mulej fuq il-festi kollha tag na. Nixtieq nitlob il-barka tal-mulej fuqkom ilkoll u fuq il-familji tag kom u fuq dawk kollha li tg idx kemm se tag tu in mill- urnata tag kom u mill- img at tag kom proprju biex isiru dawn il-festi. Nixtieq li l-barka tal-mulej tinωel fikom biex dejjem iktar tqisuha b ala missjoni. Omelija L-ewwelnett nirringrazzjakom talli ejtu hawnhekk flimkien mieg i, Knisja wa da, missjoni wa da, biex nirriflettu fuq dan is-servizz li intom, b mod speçjali, qed tag tu permezz tal-festi - dik li a na ng idulha b ala espressjoni reli juωa tal-fidi tag na. A na nafu li, meta naqraw il-kelma ta Alla, naraw ukoll diversi okkaωjonijiet fejn proprju l-fidi kienet ti i espressa b fer - b xi a a li hija esterna. Ti ini f rasi per eωempju, l-eωempju tas-sultan David, li kien jiωfen u jkanta quddiem l-arka tal-mulej. Il-fer li kien ikollu f qalbu kien jesprimih permezz tal-kant u taω-ωfin. Ti ini f rasi pereωempju, meta Sidna Ìesù Kristu, naqraw fl-evan elju skond San Ìwann, kien sejjer lejn il-passjoni tieg u: fit-triq, wasal f Betanja, u kien hemm wa da mara li xtrat Ωejt li kien jiswa afna, biex tkun tista tidilku proprju qabel ma jbati. U Ìesù juri li ma ddejjaqx - allavolja Ìuda gerger - ma ddejjaqx li din il-mara g amlet dan il- est. Ji ifieri a na nag rfu l-importanza anke li l-fidi tag na ti i espressa b modi li huma barra minna, fosthom il-festi. Is Sinodu dwar il Festi G alhekk, meta kellna s-sinodu Djoçesan, qalilna dan il-kliem fuq il-festi. G andna fuq id-dokument fuq il-kultura, s-soçjetà u Knisja: Il-Kultura reli juωa popolari hija l-mod kif il-poplu Malti jg ix irreli jon fil- ajja ta kuljum. Fl-istess dokument: Il-festi esterni huma element importanti tal-wirt kulturali, folkloristiku tal-gωira. Sa ftit Ωmien ilu kienu jintegraw ru hom tajjeb maç-çelebrazzjoni 51

52 52

53 litur ika tal-festa tal-patrun tal-parroçça. U fid-dokument fuq ix-xandir tal-kelma g andna: Il-Festi titulari huma mumenti qawwija meta l-poplu tag na jistqarr b mod pubbliku l-fer tieg u. Meta a na semmejna dawk l-eωempji, fil-bidu, mill-kelma ta Alla, tas-sultan David u ta dik il-mara, a na kellna daqsxejn ta dawl, g aliex il-fer ta David u ta dik il-mara are minn fidi kbira li huma kellhom lejn Sidna Ìesù Kristu skoprewh, lil Sidna Ìesù abbewh, imbag ad riedu jesprimu minn barra dan il-fer kollu tag hom. U a na nafu, li l-festi tag na bdew mhux b ala festi; bdew g aliex kien ikun hemm komunità nisranija li t obb lil Alla l-imbierek, bdiet tfittex kif tag tih ie, u wa da mill-modi li skopriet kif tag tih ie kienet proprju billi tibda torganizza festi biex tesprimi minn barra dak li t oss ewwa fik. Jiena na seb li dan huwa l-veru spirtu li rridu niskopru fil-festi tag na. Irridu ner g u niskopru din l- g aqda kbira. Mhux xi add li jag mel il-festi, imma intom ilkoll, a na lkoll, l-ewwel ikollok relazzjoni sabi a mal-mulej - taf li inti komdu mieg u, taf li int qed timxi fuq il-pass tieg u - imbag ad il-fer tesprimih proprju fil-festa li tista ti i, tkun tal-patrun tal-parroçça tag na. Irridu ner g u niskopru fil-fond, il-g aqda bejn il-fidi - li allura tkun is-sena kollha - u dak il-mument speçjali fejn il-komunità nisranija ta ra al, ta parroçça, tin abar biex din il-fidi tag ha tkun tista tesprimiha fil-fer. Il Festa Nisranija Meta a na qed nitkellmu fuq din il-forma ta festa, a na rridu ng idu li l-forma ta festa Kristjana jrid ikollha tog ma differenti minn forom ta festi o rajn. G aliex? G aliex il-festi l-o rajn li jsiru - jistg u jkunu politiçi, jistg u jkunu ta clubs tal-futbol... dawk qed ji uni f rasi - dawk qeg din biex jag tu gost lilna. Imma meta a na qed nitkellmu fuq festi, a na qed ng idu, qed nag mlu xi a a biex nag tu gost lil Alla l-imbierek, biex nag tu glorja lil Alla l-imbierek. U allura meta int se tag ti rigal lil xi add, int tipprova ta seb. Dan ir-rigal li se nag tih, liema hi l-biçça li tog bu? Kif g andu jkun biex din il-biçça tkun verament tog bu? Naqralkom silta Ωg ira minn San Pawl: San Pawl kien jaf x ji ifieri l-fer li jo ro mill-fidi tieg u. Jg id hekk, fl-ittra lill-filippin: Ifir u dejjem fil-mulej: Ner a ng idilkom, ifir u. Il- lewwa tag kom, a jkunu jafuha l-bnedmin kollha. Il-Mulej qorob. U s-sliem ta Alla jferr ilkom qalbkom u jag mlilkom qalbkom u mo kom s a fi Kristu Ìesù. Alla tas-sliem ikun mag kom. Dan huwa l-fer nisrani li a na, minn ta t, irid jag ti daqsxejn ta tog ma lil kollox: lill-litur ija tag na u anke lill-festi tag na, alli l-festi tag na jkunu parti wa da mill-missjoni tal-knisja. Óejju t Triq g all Mulej Tafu li b ala motto tieg i jiena adt, Óejju t-triq g all-mulej. Tafu li g idtha, g aliex nemmen li l-mulej g andu x-xewqa kbira li jkun jaf lil kul add u kul add ikun jafu u kul add iqimu. U jiena adtha b ala motto g ax g idt, A na b ala Knisja mela, min a na? A na dawk li n ejju t-triq g all-mulej, l-ewwel ol-qalb tag na, imbag ad permezz tag na n ejju t-triq g all-o rajn g al meta jersqu lejn il- Mulej. Allura nixtieq li a na lkoll kultant nag mlu daqsxejn ta riflessjoni. Tkun g addiet il-festa u wara l-festa tag mel il-mistoqsija: Imma permezz tal-festa, qalbi saret aktar qrib tal-mulej? Mhux lejn ilqaddis biss. Ifhmuni... Jiena, tafu li jiena patri ta San Duminku... Jiena dejjem kont nirra una - mhux biex nag mel na a jew o ra... mhux importanti... biex ng id fatt. Imma darba kont irriflettejt, g edt: San Duminku x jixtieq? Jifra meta jiena ng idlu, Viva San Duminku. Imma jifra afna meta ng idlu San Duminku, int wassaltni lejn Kristu. Iktar b din jifra. U l-qaddisin iktar b din jifir u. Ji ifieri, wara l-festa, wie ed irid jag mel daqsxejn (riflessjoni) - b ala kumitati... ag mluha. Imma din il-festa, b dan l-isforz kollu, b dawk is-sagrifiççji kollha... U tibda tag mel (riflessjoni): Imma jiena ersaqt lejn il-mulej? U meta jiena nindaga fost s abi: Grazzi tal-festa li g amiltuli, jibdew jg idulna n-nies. Kieku tafu kemm assejtni iktar qrib tal-mulej. Jew inkella jkun hemm xi add g adu qed ifittex il- Mulej: Imnalla kienet il-festa tag kom, li lili abitni nemmen aktar, g ax rajt il-fer nisrani li hemm ewwa qalbkom. 53

54 3, Stamford Bridge, Triq in-narçis Blokk G, Mtarfa, Malta Tel: Mob: Jenny s Confectionery sweets, cakes and groceries 46, Triq Erin Serracino Inglott, Iklin Tel: PHOTO STUDIO Toni Bajjada Square, Naxxar Tel: Special Occasions Photography Weddings Engagements Baptisms Parties Studio for portraits Passport photos High Quality Developing, Printing Reproductions Free Film Service Large Variety of Albums, Frames, Cameras, Flashguns, Films, Batteries, Etc... Tel/Fax: Tel/Fax: Mob: Mob:

55 Dan qed ng idu g alija u g alikom; mhux g alikom biss, (imma) g alina lkoll. Irridu ni duha verament b ala sfida kbira. Qed ng id dan, g aliex? G aliex - a ng idu wkoll xi a a spiritwali - tafu li fil-pastorali (tar-randan) tkellimt ukoll fuq il- ajja ta dejjem. Darba Sidna Ìesù Kristu qalilna, A Ωnu teωori fis-sema. Investiment Tajjeb Jiena ng id: Kemm hemm nies li ja dmu tant g all-festi? Jekk a na ng aqqduhom - ma rridx inkun afna negattiv - imma, pereωempju, jekk jiena dak li qed nag mel... g ax il-mulej, meta se ni u quddiemu ma jg idlix biss, G ax inti armajt g all-festa. Jie u gost ukoll. Imma jg idli, Imma x kien l-ispirtu? Ji ifieri jekk jiena armajt g all-festa u tlabtu meta qed narma, il-mulej jifra afna. Imma jekk jiena waqt li qed narma, minflok fa artu g idt xi a a o ra, mhux se jservini b ala teωor fis-sema. Jekk jiena, per eωempju, nkunu flimkien u ng id, Isma alli nippruvaw inkunu spirtu wie ed. Ma jimpurtax billi jkollok patrun jew ie or - ma tag milx sara. Imma mbag ad ma nistax immur ng idlu, Mulej, jien taf kemm armajtlek? U xi spirtu kellek? Spirtu ta firda; Taf kemm i ilidt kontra l- o rajn! Ma na sibx li (huwa) investiment tajjeb lejn dak li rridu na Ωnu. Dak li nixtieq ng idilkom huwa proprju dan. Allavolja intom qed tg aqqdu lill-parroçça permezz talfesti, araw ftit anke, forsi matul is-sena jkun hemm il-kappillan - tafu li llum, anke l-kappillani, huma daqsxejn mag fusin, qed nonqsu fin-numru, qed nafdaw afna fuq il-lajçi - min jaf kieku l-kappillani, minn barra l-festa, tg idulhom: Nistg u ng inuk kappillan? B mod jew ie or... Litur ija - hi x inhi. Nistg u nag tu s-sehem tag na? Ifhmuni: biex il-knisja, il-parroçça ma tkunx il-festa biss, imma permezz tal-festa nasal ukoll lejn il-parroçça li hija l-veru missjoni tag na. Li xtaqt naqsam (mag kom) huwa dan: Jiena nittama - ma nafx x ta sbu intom - imma nixtieq li kull sena nibda niltaqa (mag kom), proprju alli ng addilkom din il-missjoni. Missjoni Il-missjoni tieg i, li nixtieq naqsam mag kom hija din: Qeg din fi Ωminijiet importanti. Tafu li qeg din f dinja li mhux dejjem tg inna, qeg din f dinja sekularista. Kemm hu sabi kieku l-ener ija li intom tag tu - u nirringrazzjakom tag ha... Jien kultant jistg a buni nara Ωg aωag qeg din jarmaw. Alla jbierek; ng id, imma x ener ija!... Din l-ener ija kollha, ag mluha parti mill-missjoni tal-knisja. Kunu mieg i anki f dan id-dawl: li intom tikkunsidraw, dak li qeg din nag mlu jista jwassal lil xi add biex idur lejn il-mulej. J Alla l-mulej, lili u lilkom, jag tina dawl did, spirtu did, anke jiena g andi bωonnu, biex afna u afna aktar f Malta, b mod speçjali, ikunu jafu lill-mulej permezz ta kollox, anke permezz tal-festi li b tant dedikazzjoni intom tag mlu f kull parroçça. Grazzi mhux biss talli ejtu, grazzi tal- idmiet kollha tag kom. Textiles & Household Goods Fantastic Prices on: Convection Ovens, Steamers, Cookware Sets, Steam & Dry Irons, Electric Kettles, Toasters & Sandwich Makers, Food Processors & Liquidizers, Vacuum Cleaners, Towels, Sheets & much, much more. 21st September Avenue, Naxxar Tel:

56 Domino Stationery 15/17 Triq il-missjunarji Naxxar Offering a wide range of stationery and gifts Harley s Store Your daily grocer from where you can benefi t out of Loyalty Card Scheme at 27, Triq il-greçja, Naxxar 21st September Avenue, Naxxar 56 Tel: Mob: ,

57 Kunçert tal Milied Joe Galea B ala eks-bandist kemm ma baned Maltin fosthom dak iω-ωmien il-banda Nazzjonali, kif ukoll ma l-orkestra ta l-ammiral, in obb ta kull sena nsegwi l-programmi li l-banda tag kom, ji ifieri, il-banda Vittorja, ittella kemm f Settembru kif ukoll dak tal-milied. Biex ng idlek il-verità ma n obbx nisma kollox, iωda, il-livell tal-programmi tag kom huwa ferm g oli u vera nitg axxaq nisma l-muωika li intom toffru. Memorji mill-img oddi ma jonqsux u kultant xi demg a taqbiωli ghax issa xja t u niftakar f dak iω-ωmien meta jien kont muωiçist regolari u dejjem impenjat. Ma nistax ma nsemmix il- ila tas-surmast bravu u tant professjonali Roderick Bugeja, ta kif jirnexxielu jg aqqad flimkien dawk il-bandisti u naf li mhux a a façli fiω-ωminijiet tal-lum bl-impenji u ajja mg a la li qed ng ixu fiha. Is-sena l-o ra qed nirreferi g as-17 ta Diçembru 2006, b al kull sena, dejjem meta sa ti tag tini, tlajt biex nisma l-programm elu tal-milied. B al dejjem varjat afna, ilmistednin ma naqsux u s-sala tal-kaωin re g et sabet ru ha ppakkjata. Ippermettili ni bed ftit l-attenzjoni tag kom il-kumitat, li fil-fehma tieg i g andkom to or u iktar, fis-sens li, jew jinstab xi post akbar jew inkella, barra li jsir ol-kaωin tirrepetuh f postijiet o ra tipo, il- Belt Valletta f xi attivitajiet li ji u mtellg in mill-kunsill ta l-arti u forsi anke torganizzaw f xi lukandi. Min jaf! Xi a a li tog obni wkoll hija, li tesponu xi talent li jo ro mis- Soçjetà tag kom. B al kif issa nsemmi aktar tard minbarra xi muωiçist li qed jipprometti kellkom dik t-tfajla çkejkna tkanta. Naf li t obbu tippubblikaw xi ittri li jintbag tu lilkom matul is-sena fil-ktejjeb tal-festa g alhekk nixtieq li ner g u nag tu arsa lejn il-programm li ndaqq. Preu Bens Gloria kienet is-silta li nfeta ilprogramm biha. Silta li xerqet afna g all-ftu ta din is-serata b andament ta Tempo Tagliato u bi stil ta fanfarra. Ma jistax jonqos li fi Ωmien hekk ta sinnifikat g alina l-insara, is-surmast Bugeja aseb sabiex jirran a g all-banda, Hark the Harald Angels Sing li Ωgur f dan iω-ωmien tas-sena tinstema afna fuq is-sett tar-radju jew o rajn. G o obni l-mod ta kif din it-tema tant elwa mxiet minn sezzjoni g allo ra. Wara kien imiss is-silta Free World Fantasy tal-kompoωitur Jacob De Haan. Fantasija le era u moderna li ntlaqg et tajjeb afna mill-pubbliku preωenti. So Deep is the Night tal-kompoωigur Frederick Chopin, kienet is-silta li tant iet interpretata b ila mis-solista bandist tal-post Jonathan Scerri. Nixtieq ng id g al darb o ra li dan il- uvni g andu timbru sabi afna u kontroll tajjeb fuq it-trumbetta. Nawguralu sabiex ikompli l-istudji tieg u u ma j alli xejn ifixklu, g aliex il-muωika tg inu jimmatura. Illum hawn g alliema tajbin u ddedikati. A na dari konna nisirqu xi a a l hemm u l hawn ming and xi muωiçisti barranin biex forsi nag mlu xi nota g olja jew xi passa diffiçli li ma kienx idoqqu kul add. Prosit 57

58

59

60 Cheveux Vienne Unisex Hair Salon Daniela Borg Hairdresser Sqaq Cejlu Sg ajtar Call now for an appointment on or Special Offer With every 6 blowdries free treatment is given Victory Pharmacy For Cosmetics and Photographic Materials Victory Square, Naxxar Tel:

61 Jonathan! Theme mill-film 633 Squadron kienet is-silta li biha tkompla l-programm. Film li are fl-1964 u min hu tampari Ωgur li jiftakar is-suççess li dan il-film g amel. Niftakru dawk il-kumbattimenti fl-ajru mill-iskwadra Brittanika fit-tieni Gwerra Dinjija. Silta li tant hija diffiçli fuq is-sezzjoni tal-korni, li kif konna ng idu bejnietna l-muωiçisti meta nitkellmu fuq xi muωiçisti o ra li jkunu taw esekuzzjoni tajba afna, Ma allewx nota. Il-muΩika ta din is-silta kienet ta Ron Goodwin. Kien imiss Caribbean Cameo fejn smajna stil ta Latin Samba u g allmument assejna ftit dik it-temperatura Tropikana. Wara smajna l-kanzunetta Colours of the Wind fejn hawn smajna t-tfajla Rachel Cassar tkanta b vuçi tenera din is-silta me uda mill-film Pocahontas. Il-muΩika ori inali hija ta Alan Menken iωda l-arran ament li smajna kien ta Sebastian Camilleri li jekk mhux sejjer Ωball huma l-maestro Di Cappella tal-parroçça San Sebastjan Óal Qormi. Il-film Doctor Zhivago Ωgur li m g andu bωonn l-ebda introduzzjoni speçjalment ma dawk li fl-1965 kienu dilettanti taç-çinema. Kienu temi minn dan il-film li l-banda Vittorja interpretat fuq muωika ta Maurice Jarre, arran ata g all-banda kompluta minn Ken Witcomb. Din is-sena s-surmast g o bu jnisslilna afna memorji minn films kbar bl-g aωla tal-muωika tieg u. Beda joqrob it-tmiem tas-serata u kif jixraq g al din l-okkaωjoni l-banda daqqet medley ta Mro. Raymond Sciberras Let Joybells Ring b temi mill-isba li jda luna fl-ispirtu ta fer tal-milied. Wara li saru xi diskorsi u preωentazzjonijiet il-banda g alqet is-serata kif jixraq bl-innu tag ha, kompoωizzjoni ta Mro. John Ivan Borg. G al darb o ra nixtieq nawgura lill-kumitat, Kummissjoni Banda, is-surmast Roderick Bugeja, lill-assistenta u lill-bandisti kollha li taw sehemhom sabiex din is-serata kienet wa da pjaçevoli u indimentikabbli. Prosit! Jalla l-mulej jag tini aktar g omor biex inkun nista nattendi g al serati b al dawn fil-futur ejjieni. Grazzi. Underwater Cleaning Painting & Antifouling of Boats, Cabin Cruisers, Yachts, Mazzri etc Mob:

62 IΩ Ωjara tal Monsinjur Arçisqof fil KaΩin tag na Il- urnata kienet l-erbg a 17 ta Lujlu. Il- in kien l-g axra ta fil-g aixja. Il-post? Dan kien quddiem il- KaΩin, fi Triq Santa Luçija fin-n axxar. It-triq kienet ma nuqa bin-nies kollha jistennew bi arhom il-mi ja tal-monsinjur Arçisqof Pawlu Cremona OP. Ma tantx alliena nistennew wisq. Ftit minuti wara l-g axra deher riesaq lejn il-kaωin tag na min-na a tal-knisja. Mieg u kellu individwi distinti o ra. Kien hemm is-sidnku, Dr. Maria Deguara kif ukoll l-arçipriet, Kan. Evan Caruana. Mag hom kien hemm ukoll xi kunsilliera u membri o ra tal-kleru, fosthom Dun Kevin Schembri u Patri Ivan Scicluna OFM Cap. li g alihom kienet intenzjonata din l-attività kollha. Fin-nies qamet g ag a. Kul add mill-ewwel wera x-xewqa li jiltaqg a ma dan il-bniedem karismatiku. Din Ωgur se tkun okkaωjoni aktrx unika. Il-President tas-soçjetà, Dr Michael Farrugia are biex jilqa lil dan il-mistieden distint. Mieg u ing aqdu l-membri l-o ra tal-kumitat. Wara dan, l-arçisqof sellem lill-folla hemmhekk mi bura. Wiççu xeg el meta ra grupp imdaqqas ta Ωg aωag li s-soltu jiffrekwentaw il-lokal tag na. Kul add jaf kemm dan l-arçisqof g andu g al qalbu Ω-Ωg aωagh Maltin li fuq kollox huma l-futur ta Malta ta g ada. Sellmilhom g al darba darbtejn. Kif d alna ewwa, l-ewwel post li da al kien fl-iskola tal-muωika. Din kull ma ilha sena li iet inawgurata. L-Arçisqof ietu l-kurωita fuq min kien Ìor Vella li g alih hija msemmija din l-iskola. Kien infurmat li Ìor Vella kien is-segretarju tassoçjeta Vittorja meta din, sena u naqra ilu, kienet se tinawgura din is-sala. Madankollu, abibna Ìor ma kellux ix-xorti jara l- loma tieg u ssir realtà g ax kien miet g all-arrieda lejlet l-inawgurazzjoni. L-Arçisqof imbag ad iltaqa ma Anna, l-armla ta Ìor u Ω-Ωew uliedu Christine u Daniel. Ta min isemmi li Christine hija l-assistent surmast u Daniel huwa bandist u membru fil-kumitat. Tlajna fis-swali fuq. Mal-ewwel laqtuh iddekorazzjoni rikka u l-g amara sinjura li jωejnu s- swali tag na. Fil-fatt huwa anke nstema jikkummenta fuq dan. Diskors qasir mill-president tas-soçjetà, it- Tabib Michael Farrugia ta bidu g al din iç-çerimonja qasira. Wara li ta lill-arçisqof ftit tag rif qasir fuq is-soçjetà, huwa tkellem fuq l-g an prinçipali ta din l-attività. Huwa veru unur g ar-ra al tan-naxxar, li fl-istess Ωmien jie du s-sagrament ta l-ordni Sagri Ωew t itfal tan-naxxar. Kien eωattament tlesta u g oxrin sena ilu li kien ara avveniment importanti b al dan u awgura li ma jer ax jg addi wisq Ωmien li jer a jkollna okkaωjoni o ra b al din x niççelerbraw. Hawnhekk il-president sejja lil Dun Kevin Schembri u lil Patri Ivan Scicluna biex fost çapçip kbir ippreωentalhom rikordju ta l-okkaωjoni. Il-President g alaq billi fakkar lil dawk preωenti, li qassisin o rajn Naxxarin kellhom ukoll g aliex ikunu fer anin. Dawn huma l-qassisin Dun Alwi Camilleri u Dun ÌuΩepp Sammut. Dawn it-tnejn qed jiççelebraw l-g eluq tassittin sena minn meta ew ordnati qassisin. Ta min 62

63 isemmi li mag hom kien hemm Dun Anton Sciberras li madankollu kien alliena ftit xhur ilu. Wara dan, l-arçisqof wassal il-messa tieg u. Huwa tkellem b çertu e a fuq l-importanza talvokazzjoni, fuq kemm hemm bωonn li aktar Ωg aωag jikkupjaw l-eωempju ta Dun Kevin u ta Patri Ivan. Sa aq kemm g andu jkunu fer an ir-ra al tan-naxxar b dawn iω-ωew ordinazzjonijijet, Huwa kompla fuq l-importanza tar-rwol tas-soçjetajiet muωikali b al tag na fuq il-formazzjoni taω Ωg aωag, kemm id qed isir u dan mhux biss fil-kultura muωikali. Huwa fera lill- enituri ta Kevin u Ivan u qalilhom li vera g andhom ikunu fer anin g al dak li akkwistaw uliehom. Meta spiçça, il-president irregala lill-arçisqof tifkira kommemorattiv. B al ma kien g amel ma Dun Kevin u Patri Ivan, huwa ta ukoll lill-arçisqof, C.D. bil-cantata ddedikata lil Marija Bambina: Bi Twelidek Rebba tna. Is-Sur Pawl Catania, kittieb u storiku Naxxari, irregala lil Mons Pawlu Cremona Ωew kotba dwar in-naxxar li kien ippubblika xi snin ilu. L-Arçisqof, flimkien mal-mistiedna l-o ra distinti, ew mistiedna jiffirmaw il-ktieb tal-viωitaturi u wara dan, l-arçisqof kien tant entili li g o bu ukoll jirregalalna l-karlotta tieg u b ala tifkira taω-ωjara li huwa g amel fis-seda tag na. Meta dawn il-preωentazzjonijiet tlestew, l-arçisqof kien tant entili meta wera ru u disponibbli g at-te id tar-ritratti. Fil-fatt barra mal-kumitat Amministrattiv, huwa ltaqa u a ritratti ukoll ma diversi ndividwi. Fosthom huwa tkellem mal-kummissjoni Banda u dik taω-ûg aωag, Ωew kummissjonijiet fi dan is-soçjetà tag na. Anke waqt li flimkien konna qed nie du drink u xi a a x nieklu, huwa fa ar l- entuωjaωmu, inizjattiva u l-impenn taω-ωg aωag u sa aq fuq l-importanza li azzjonijiet ta Ωg aωag b al dawn ikollhom fuq Ωg aωag o ra. Óe i hom biex bl-eωempju tag hom ikomplu juru kemm jista jkun kbir il-kontribut taω-ωg aωag fil-kultura u fis-soçjetà Maltija. Qabel ma telaq, l-arçisqof Pawlu Cremona g o bu j allielna tifkira o ra taω-ωjara tieg u billi ffirmalna ritratt tieg u. Ìest ie or sabi li aktar ma jg addi Ω-Ωmien, aktar ikun apprezzat. Il-mawra ta l-arçisqof, kif ji ri kull meta tkun qed isse xi attività sabi a, malajr iet fi tmiemha, imma nistg u nibqg u çerti li l-memorja tag ha se tibqa f mo na g al Ωmien twil u l- id li g amlet a j alli effetti poωittivi fuq kull min kien preωenti. Minn dawn ilpa ni nixtieq nirringrazzja lill-monsinjur Arçisqof talli aççetta l-istedina tag na u nassigurah li l-preωneza tieg u g amlet lilna lkoll li ltqajna mieg u aktar sinjuri fl-ispirtu u aktar disponibbli biex In ejju t-triq g all-mulej. 63

64 Toasted Ftira Bread Rolls Pasta Hot Snacks Assorted Desserts Drinks Hot Beverages Gelateria Frutteria Allo Yogurt 21st September Avenue, Naxxar (Next to Yorkdale Stationers) Tel:

65 Programm Vokali u Strumentali mis Soçjetà MuΩikali Vittorja Is Sibt, 2 ta Settembru, 2006 Anthony Sammut Fl-okkaΩjoni tal-festa ta Marija Bambina, nhar is-sibt, 2 ta Settembru 2006, kelli x-xorti li nattendi g al darba o ra l-kunçert ippreωentat mis-soçjetà MuΩikali Vittorja tan-naxxar. Ormai dan l-avveniment issa stabbilixxa ru hu okkaωjoni regolari u importanti fil-kalendarju tieg i. Il-programm offrut din id-darba kien interessanti, varjat u ta impenn muωikali. G al darb o ra, il-banda Vittorja tan-naxxar, ta t it-tmexxija g aqlija tas-surmast Roderick Bugeja, assistit minn l- Assistenta Christine Vella, urew kapaçitaijiet ta min jammirhom u jfa arhom. Il-kuncert, li sar fi Triq Santa Luçija f setting akkoljenti afna, attendew g alih numru sabi ta nies ta kull età. Fost dawk preωenti kien hemm id-delegati u l-membri t l-g aqda MuΩikali Vittorja Naxxar, diversi mistiedna distinti u l-pubbliku Naxxari. Din id-darba, l-g aqda MuΩikali Naxxar, fi sforz biex tolqot il-gosti ta firxa akbar ta dilettanti tal-muωika, offriet programm mimli b siltiet li jirrikjedu kapaçitajiet kemm tekniçi u kif ukoll ta interpretazzjoni. Il-programm kien jinkludi Siltiet Klassiçi, Soundtracks mill-films, siltiet popolari u esekuzzjonijiet minn solisti. Barra minn hekk, ta min isemmi li l-kunçert kien jinkludi wkoll xog lijiet ta kompoωituri Maltin. Kien evidenti li l-mistiedna preωenti ar u sodisfatti bil-varjetà ppreωentata f din is-serata u konsegwentement g alhekk il-programm kien suççessun. Il-programm beda b Medley tal-grupp famuω Taljan Pooh. B suççessi fuq medda ta 40 sena, mill- 1966, huma ar u 30 Albums inediti, 3 Albums live, 15 diski tad-deheb, 44 Diski tal-platinum, 23 miljun Albums mibjug a, 20 miljun singles mibjug a, 330 kanzunetti inçiωi, 3,500 kunçerti u mijiet ta tours spettakolari fid-dinja kollha. Huma saru Cavalieri della Repubblica fl Fuq arran ament ta Michele Netti, Maestro Direttore rebbie ta diversi konkorsi Nazzjonali fl-italja, kompoωitur, attangatur u direttore di Banda, il-banda diretta minn l-assistent surmast tal-banda Christine Vella bdiet il-programm bil-medley tal-pooh bi d ul maestuω li serva b ala introduzzjoni qasira g al mumenti aktra ritmiçi li nsibu f dan l-arran ament ta songs tal-grupp le endarju Taljan. L-Assistent Surmast tat interpretazzjoni pjaçevoli u ritmata kif me tie tal-kanzunetti fil-medley. L-ewwel smajna Chi fermerà la Musica. Wra din il-kurunettta introduçiet il-kanzunetta Tanta Voglia di Lei, li kienet segwita minn Uomini Soli. L-arran ament jispiçça bil-famuωa Piccola Katy li twassalna g al fi nale brillanti u maestuω. Il-programm imbag ad kompla billi tana is-sinfonija Nabucco orkestrata g all-banda fuq il-muωika tal- enju Giuseppe Verdi, kpmpoωitur Taljan ( ) li kiteb l-opra Nabucco, li fet et it-triq g assuççess ta Verdi fl-italja u fid-dinja. Verdi kiteb diversi opri o ra, fosthom: Ernani, Macbeth, Luisa Miller, Rigoletto, Il Trovatore, La Traviata, La Forza del Destino, Aida, Otello u Falstaff. Il-Banda diretta din id-darba minn Mro. Roderick Bugeja bdiet b mod solenni is-sinfonija fuq ir-ramm u ssegwi bl-introduzzjoni ta diversi temi mill-opra li jalternaw u jiωvuluppaw b mod varji u interessanti billi jintuωaw l-istili konvenzjonali armoniçi u ritmiçi tal-perjodu. Nistg u ng idu li l-banda tat rendiment professjonali, pjaçevoli u leali lejn interpretazzjonijiet standard ta din l-opra kbira. Il-programm kompla bil-capriccio Fantastico,Arja bi tliet varjazzjonijiet ori inarjament g all-ewfonju u l-pjanu. Mill-Pinna ta J.P.E. Hartmann ( ), kompoωitur nazzjonali, nistg u ng idu, DaniΩ, li kiteb numru vast ta kompoωizzjonijiiet f kull eneru ta strumentazzjoni, il-banda esegwit dan ixxog ol fuq arran ament professjonali u a la bravura ta Mro. Lawrence Borg bis-sehem tas-solista fuq l-ewfonju Carmel Cachia. 65

66 Id-dehra tal-banda Vittorja waqt il-programm fi Triq Santa Luçija. L-Assistent Surmast Christine Vella tilqa l-applawsi tan-nies. Il-Bandist Charles Cachia waqt li qed idoqq is-solo tieg u fuq l-ewfonju. Is-Surmast Direttur Roderick Bugeja jidderie i l-banda Vittorja. Waqt il-preωentazzjoni li saret lis-sur Toni Catania, President Onorarju, g as-sehem tieg u fis-suççessi tas-soçjetà MuΩikali Vittorja. Tliet Ωg aωag fuq it-tom toms jakkumpanjaw il-banda f wa da mis-siltiet.

67 Il-President tas-soçjetà Dr. Michael Farrugia jag mel diskors ta l-okkaωjoni. Il-bravu vjolinist Mario Ciantar jag ti r-rendiment tieg u ta xi siltiet mag Ωula. Parti mill-udjenza numeruωa li attendiet bi arha g al dan ilprogramm. Clifford Galea, preωentatur tal-programm Clifford Galea u Priscilla Psaila jinterpretaw is-silta popolari L- G anja mill-qalb. Svetlana Muscat, preωentatriçi tal-programm.

68 Il-Capriccio jibda b introduzjoni mill-banda s i a (tutti) fuq stil ta Marcia u jiωvoli i f serje ta temi u Cadenzi mill-ewfonju fil-parti protagonista tal-capriccio. Carmel Cachia, b abiltà, delikatezza u oss fin ta rendiment tajjeb u aktar meta wie ed iqis çerti tempi rikjesti mill-arran ament. Il-Cadenzi ma kinux façli b tempijiet mg a lin sew li fl-a ar mill-a ar kienu mla qa sew mill-bravu Carmel Cachia li rnexxielu jωomm koordinazzjoni s iha mat-temp strett tas-surmast. F din is-silta ta min ifa ar il-finezza li bih il-banda akkumpanjat lis-solista Carmel Cachia. Wara l-capriccio Fantastico, il-banda qalbet il-mood g al xi a a aktar popolari u light billi daqqet Medley ta kanzunetti ta Modugno ta t it-titlu Modugno Forever. Fuq arrangament ta Giancarlo Gazzani, arran atur espert, kompoωitur, g alliem attiv afna fil-kamp tal-big Band Jazz fl-ewropa, il-bana Vittorja esegwiet erba siltiet l-aktar popolari tal-kompoωitur/kantant le endarju domenico Modugno: Volare (Nel Blu dipinto di Blu), Tu si na cos Grande, Resta cumme, Piove, siltiet li huma standards mag rufa madwar id-dinja. Din is-silta iet ippreωentata tajjeb afna b ritmu moderni fuq stil pop u interpretazzjoni brillanti minna a tal-banda sinfonika Vittorja. L-arran ament jibda b Volare fuq stil swing. Is-saxaphone imbag ad jintoduçi Tu si na cosa grande, kanzunetta sentimentali ferm. Wara din smajna Resta cumme fuq stil pjuttost latin u pjaçevoli kif kienet ukoll is-silta ta wara Piove. Elmer Bernstein, kompoωitur kbir u mag ruf g all-medium tal-films taç-çinema kiteb ix-xog ol li kien esegwiet sussegwentement The Magnifi cent Seven. Bernstein kien pjanist tajjeb. Hu kiteb diversi partituri dinamiçi g al soundtracks ta mhux anqas minn 200 film taç-çinema. Il-muΩika tal-film the Magnificent Seven tiddeskivi ix-xeni tal-film ming ajr il-bωonn, kwaωi, li wie ed jara l-film. Fost il-films kbar bil-muωika miktuba minn Bernstein insibu: The Great Escape, The Ten Commandaments u Birdman of Alcatraz. Elmer Berstein miet riçentement fl-2004 fl-età ta 82. Fuq arrangament ta Marcel Peeters, arran atur brillanti, li twieled fil-belgium fl-1926, il-banda vittorja esegwiet din is-silta b entuωjaωmu, b interpretazzjoni adattata afna, b mumenti sbie afna mir-ramm li wrew kapaçitajiet fl-intonazzjoni, kontroll fuq ir-re istri kollha ta l-istrument u kif ukoll assieme komplet. Peeteres kien idoqq il-klarinett, iωda hu kien mag ruf afna l-aktar bhala kompoωitur u arran atur g al verjetà kbira ta mediums muωikali, inkluωi arran amenti g al-london Symphony Orchestra. L-arran ament ta Peeters jibda biex jag ti tog ma tat-temi priçipali tal-muωika tal-fi lm u wara jiωvol i bl-iωvilupp tag hom. Siltiet misterjuωi, o rajn ritmiçi, o rajn armonjuωi u o rajn melodjuωi skond ilmood ta l-iscript. Wie ed ma jistax jag ti kreditu lil xi sezzjoni tal-banda g aliex kollha flimkien, taw is-sehem tag hom fl-interpretazzjoni ta l-iscore li ma tantx kien façli biex wie ed jesegwih speçjalment min abba ritmi kemm xejn insoliti u interpretazzjoni li titlob versatilità. Ta min isemmi s-solijiet sbie fuq il-kurunetta. Prosit lill-bandisti kollha. L-applaws tal-mistiedna preωneti g all-ewwel parti ta din is-serata wera l-apprezzament ghal rendiment manjifiku tal-magnifi cent Seven. Wara din is-silta, il-banda Vittorja waqfet tistrie biex saru il-preωentazzjonijiet ta diversi donazzjnijiet mog tija lis-soçjetà u premjijiet lil diversi persuni. L-Onor. Michael Farrugia, President tal-banda Vittorja mexxa din il-preωentazzjoni. Wara diskors f waqtu mill-president fejn ta deskrizzjoni tal-formazzjoni tas- Soçjetà u kif ukoll il-banda Vittorja, intwera apprezzament lis-sur Tony Catania, issa President Onorarju, g as-sehem tieg u fis-suççessi tas-soçjetà MuΩikali Vittorja. Il-programm imbag ad kompla bis-silta the Last of the Mohicans. Il-muΩika ori inali tas-soundtrack tal-film bl-istess isem inkitbet minn Trevoir Jones u Randy Edelman li fl-1993 kienu reb u l-best Oringal Score fil-goldon Globe (1993) Awards. Fuq arran ament ta Mro. Roderick Bugeja, u bil-parteçipazzjoni tal-vjolinist bravu Mario Ciantar, ilbanda tanta verωjoni interessanti u innovativa ta partijet mill-muωika tal-film The Last of the Mohicans. Bil-parteçipazzjoni ta tliet Ωg aωag perkussjoni, flimkien mal-banda Vittorja u l-vjolinista, is-silta kienet ibbaωata afna ritmu intrikat kontinwu li b mod konsistenti jo loq çertu momentum li jqajjem interess. IΩ- Ωg aωag fuq it-tom toms taw kontribut siewi u b impenn Ωammew ir-ritmu sod g addej. L-arran atur irnexxielu iwassal it-temi tal-muωika u jikkumplimentawh b armoniija u ritmi interessanti li g enu anfa biex jarrikkixxu l-effett totali. It-tema prinçipali kienet introdotta mill-bassi tal-banda flimkien mat-tom toms u l-klarinetti, u wara d- da la tar-ramm kien introdott il-vjolin li bil-karatteristiçi tieg u ta lill- oss totali tessiture speçjali u mhux tas-soltu. L-aran ament ikompli jibni fl-intensità g al climax finali grandjuω. 68

69 Prosit g all-innovazzjoni li dejjem to ro biha b xi mod l-amministrazzjoni ta din is-soçjetà. Ma kien xejn façli li l-perkussjonisti, flimkien mal-percussion residenti tal-banda, jωommu mar-ritmu impenjattiv u kemm xejn ikkumplikat ta l-arran ament ta t it-tmexxxija tas-surmast Roderick Bugeja. IΩda fl-a ar mill-a ar ir-riωultat finali kien effettiv u ta min jirrikonnoxxih u japprezzah. Wara il-mohicans, il-banda Vittorja offrietilna xog ol ie or interessanti. Dan kien il-medley g all- Vjolin u l-banda. Il-Medley kien jikkonsisti f Ωew siltiet ferm popolari g al tant Ωmien. Mario Ciantar kien inkarigat biex jag tina rendiment b ala solist ta dawn is-siltiet, li fil-fatt kienu: Espana Cani (Spanish gypsy) ta Pascual Marquina u Hava Nagila, komposizzjoni tradizzjonali Isrealita. It-teknika tas-solist Mario Ciantar kienet evidenti l- in kollu. Flimkien mal-banda Vittorja immexxija mis-surmast bravu Mro. Roderick Bugeja, u li kien l-arran atur tal-muωika, Mario Ciantar, flimkien mal-muωiçisti kollha nvoluti, daqqew f assieme mill-a jar biex b hekk l-udjenza setg et tgawdi l-melodiji offruti. Siltiet b al dawn qatt ma huma façli biex wie ed jinterprethom g aliex ma jirrikjedux biss teknika min-na a ta kul add iωda jitolbu sinkronizzazzjni assoluta u perfetta. Il-bdil ta tempijiet u ritmi, afna drabi b ritmu veloçi, iωidu d-diffikultajiet. G alhekk meta wie ed japprezza dawn id-diffikultajiet kollha wie ed jirrikonoxxi li l-impenn wassal g as-suççess ta rendiment professjonali. Ta min jinnota wkoll li l-kapaçità li wie ed jo loq bilanç bejn l-istrumenti hekk numeruωi fil-karatteristiçi qatt m hu facli. Itteknika ta l-eletrronika però g enet poωitivament biex dan il-bilanç ikun jista jinωamm. Wara smajna l-overture Malta tal-kompoωitur Malti Paolino Vassallo. Paolino Vassallo ( ) twieled Bormla però g adda parti sew minn ajtu fi Franza fejn Ωviluppa l-kapaçitajiet muωikali tieg u sal-massimu. Hu studja ta t Jules Massenet u Ernest Guiraud. Lura Malta fl-1885 hu fforma il-music Institute. Vassallo kkompona afna muωika reli juωa, opri u xog lijiet muωikali o ra. Hu kien Maitre de Chapelle fil-katidrali ta l-imdina u ta San Ìwann. L-Overture Malta ta Vassallo, li ori inarjament inkitbet g all-orkestra, iet irran ata g all-banda minn Mor. Joseph Camilleri. Is-silta tibda fuq il-klarinett baxx u mill-eweel idda alna fl-atmofera ta dak iω-ωmien meta Vassallo, influenzat mill-istill muωikali elokwenti FrançiΩ, kiteb il-klassika Malta Overture. B mumenti solenni, o rajn maestuωi u o rjan kultant tra içi l-muωika ta Vassallo tikkomprendi fiha l-karatteristiçi kollha li nsibu fil-muωika klassika ta l-epoka relevanti. L-arrangamet u t-transciption tas-silta minn Mro Joseph Camilleri ma tellef xejn mill-grandjoωità tax-xog ol ta Paolino Vassallo. L-impenn mis-surmast direttur, Roderick Bugeja, bil-kooperazzjoni tal-bandisti wassal g al rendiment elokwenti, fejn il-lealtà lejn l-istill rikjest intla qet. Meta wie ed iqis l-intrikitajiet li jirrikjedi dan ix-xog ol, allura ma nistax ma nfa arx l-impenn ta dawk li esegew din il-muωika tant tajjeb. Meta l-programm beda joqrob lejn l-a ar il-banda Vittorja tatna L-G anja mill-qalb, silta tant popolari ma l-attivisti Naxxarin. Miktuba minn Mro. Raymond Sciberras, surmast attiv afna fix-xena bandistika f Malta, l-g anja hi messa ta ie lil Marija Bambina. Din il-muωika hi kompoωizzjoni patrijottika u ma tistax ma tqanqalx eçitament tremend lil dawk kollha nvoluti fl-organizzazzjoni tal-festa ta Marija Bambina. ImΩewqa bi kliem b messa i mill-qalb, il-muωika tikkonsisti f Ωew siltiet prinçipali. L- ewwel silta ferrieg a u ta briju, it-tieni aktar melodjuωa u sentimentali. Is-silta tispiçça b ripetizzjoni ta l-ewwwel tema Vittorja, Vittorja. Il-Banda temmet il-programm bl-innu mag ruf u popolari Innu Marcia Vittorja ta Mro. J. I. Borg. B as-soltu l-udjenza preωenti ing aqdet mal-banda b çapçip u kant, f mumenti ta fer u çelebrazzjoni wisq importanti g al serata b al din. Ta min fl-a ar nett jag ti kelma ta apprezzament lit-team li a sieb is-sound production talprogramm muωikali. Il-programm sa çertu punt jiddependi parzjalment mit-tmexxija ta dan l-element ta l-organizzazzjoni. F dan il-kunçert Strumentali, il-banda Vittoja g al darba o ra wriet kapaçità u mpenn s i li wasslu g al avvenimet ie or ta divertiment u ta suççess. G al dan il-g an, wie ed g andu dejjem jirrikonoxxi d-dedikazzjoni ta l-artisti involuti kollha: is-surmast Roderick Bugeja, il-muωiçisti u l-organizzaturi kollha responsabbli g all-programm. Prosit lill-president u d-dire enti tas-soçjetà MuΩikali Vittorja, u lil dawk kollha li taw sehemhom biex din is-serata tkun ta suççess u ta kontribut g all-promozzjoni tal-kultura artistika muωikali. Il-preΩentaturi g al dan il-programm kienu: Svetlana Muscat u Clifford Galea. 69

70 Sqaq is Sriedaq, San Pawl tal Qlejja, Mosta, Malta Tel/ Fax: Mobile: e.mail: Prop. John Fenech Specialist in Diesel Fuel Injections (Gatt Bros. Ltd) General Building Contractors & Suppliers of Ready Mixed Concrete Gatt House, Triq in Na ar Mosta MST 03, Malta Tel: (+356) , , Fax: (+356) E mail: ritemix@vol.net.mt

71 if space available

72 Ikla tal Festa (barbecue) Il-Ìimg a, 31 ta Awissu, fis-7.30pm fi Triq Santa Luçija (quddiem il-kaωin) LEJLA TA DIVERTIMENT MAL-KAÛIN TAL-BANDA VITTORJA bil-parteçipazzjoni ta Joe Demicoli TONQSUX Tgawdu ikel xorb muωika kant u allegrija Ejjew u tie du gost Ω gur 72

73 Talent Ûag Ωug 2007 Christine Vella F.L.C.M. Hekk kif beda ix-xahar ta Marzu, l-istudenti ta l-iskola tal-muωika George Vella bdew jimtlew bleçitament u stennija g all-programm annwali kollu g alihom, it-talent Ûag Ωug. U proprju nhar il-óadd, 18 ta Marzu 2007, is-sala 8 ta Settmebru re g et, g all- ames darba, imtliet bil-familjari, bieb u segwaçi tal-parteçipanti ta dan il-programm. B al dawn l-a ar snin, Clifford Galea ppreωenta din is-serata b mod professjonali imma fl-istess in bit-tog ma umoristika, karaterristika tieg u. L- ewwel parti rat g add ta studenti jdoqqu solo akkumpanjat mill-pjanista brava Yvette Maria Galea. Din kienet ir-raba darba li s-sinjura Galea daqqet f dan il-kunçert u m g andiex g alfejn ng idu kemm ta dem u tie u paçenzja biex flimkien mal-parteçipanti tkun parti mis-suççess ta din is-serata. Ta min isemmi li g al programm ta din is-sena ddebuttaw tmien studenti odda, li kollha taw xhieda ta l-entuωjaωmu u t-talent tag hom. F din il-parti tal-programm smajna wkoll xi gruppi ta bieb li daqqew flimkien f ensembles differenti. Fit-tieni parti kien imiss li l- parteçipanti jing aqdu ta t it-titlu Banda Ûg aωag Vittorja. Din is-sena in-numru tal-membri f din il-banda tela g al erbg a u tletin. Ta t id-direzzjoni ta Christine Vella M.Sc., F.L.C.M. il-banda daqqet ames siltiet, kollha b arra ament ta Daniel Vella. Il- img at ta preparazzjoni rriωultaw f esekuzzjoni eççellenti ta kull biçça. Imma l-iktar biçça li baqg et f mo min kien preωenti kient Ωgur l-a ar silta. Flimkien mal-banda ng aqad is-sur ent Kevin Vella fuq ç- çirimella biex daqqew s- silta Highland Cathedral u temmew is-serata b mod maestuω. L-g an prinçipali ta dan il-kunçert kien li jag ti ç-çans lillbandisti u l-aljievi tal-post biex jesebixxu t-talent individwali tag hom. Tassew nistg u ng idu li l-g an qieg ed jintla aq iktar kull sena. Dan ma jag tix lief sodisfazzjon lill-istudenti, l- enituri tag hom u lil kull min g andu g al qalbu l-futur tal-banda Vittorja. Waqt dan il-kunçert saret preωentazzjoni importanti. Grace Gatt re g et g al darb o ra uriet il- eneroωità tag ha, din id-darba billi rregalat pjanu elettroniku. Dan iωωanωan l-ewwel darba proprju f dan il-programm. Tassew prosit lil kull min g andu x jaqsam ma dan il-programm speçjalment lill-kummisjoni Banda li minn sena g all-o ra qieg ed jirnexxilha tkabbar dan il-kunçert. Dan ir-riωultat hekk tajjeb ma iex mix-xejn. Ìie wara afna dedikazzjoni u paçenzja min-na a tas- Surmast u tieg i, xog ol bla heda tal-kummissjoni Banda u investiment kontinju min-na a tal-kumitat çentrali. Ma nistax ma nsemmiex ukoll is-sagrifiççju u l-impenn ta l-istudenti u l-familjari tag hom. Kuntenti? Iva, imma g ad hemm afna xi jsir. L-ideat ta kif nistg u nkomplu nkabbru u ntejbu l- banda tag na ma jonqsu qatt. Óafna minnhom ikollhom bωonn ta g ajnuna finanzjarja, ideat o ra ikollhom bωonn parteçipazzjoni. G alhekk nixtieq nappella biex kull minn g andu g al qalbu s-soçjetà u l-banda, tag na jattendi l-attivitajiet li torganizza l-kummissjoni Banda. Infakkarkom li l-qlieg li jsir minn dawn l-attivitajiet imur kollu g all-bandisti u l-aljievi tag na. Infakkarkom li l-investment li tag mlu fil-banda huwa investiment f uliedkom. Fl-a ar nixtieq nag laq dan il-messa biex nixtieqilkom ilkoll il-festa t-tajba. Viva l-vitorja. Viva l-banda li ib isimha. 73

74 Rocca Fashion Wear Sexy, Stylish, Unique Handbags and accessories and much more Sexy Underwear especially for you So come and visit 20, Rocca Fashion Wear, Triq Ûenqa (near Local Council) Tel: Mob: Bunny toys Prop. Silvio Borg Mob:

75 Elementi Ìodda fil Banda Ûg aωag Vittorja Shirley Cini g andha sittax-il sena u kienet tattendi l-iskola Liçeo Maria Re ina. Hi qed tistudja is- Saxophone Tenur u din hija t-tieni sena li qed titg allem mal-banda Vittoja tan-naxxar. Il-passatempi ta Shirley huma l-muωika, il-qari u l-istudji tal-kompjuter. * * * Mandy Vella g andha tlettax-il sena u ilha ddoqq il-klarinett g al dawn l-a ar sentejn. Hija g andha Grade 3 fit-teorija u Grade 1 fiddaqq tal-klarinett. B ala passatempi t obb afna id-drama u Ω-Ûfin. * * * Jean Paul Muscat g andu tnax il sena u tiela g al Form 2 tal-junior Lyceum. Huwa ilu jitg allem ilmuωika g al dawn l-a ar tliet snin. L-istrument tieg u huwa s- Saxaphone. I obb il-futboll u t-tim preferit tieg u huwa l-juventus. * * * Matthew Farrugia g andu g axar snin u jattendi l-iskola primarja ta St. Francis f B Kara. Din is-sena qieg ed fis-sitt sena. L-istrument li jdoqq Matthew huwa l-french Horn u ilu jag mel hekk g al dawn l-a ar tliet snin. Il-passatempi tieg u huwa li jikkollezjona l-insetti u jdoqq l-muωika. Huwa jie u wkoll pjaçir jag ti s-servizz tieg u fil-kappella tas- Sg ajtar. * * * Marija Schembri toqg od il- Mosta. Hija g andha dax-il sena. Hija ilha titg allem il-muωika mal- Banda Vittorja g al dawn l-a ar sena u nofs u tistqarr li l-muωika hija ferm g al qalbha. L-isrument li hija ddoqq huwa l-klarinett. Samantha Scicluna g andha g axar snin. Ilha tistudja l-muωika mal-banda Vittorja g al dawn l- a ar sentejn u nofs fejn l-istrument li hija ddoqq huwa l-klarinett. Fl reb et premju g all-a jar attendenza. Samantha kienet tmur l- iskola primarja Dun Karm Scerri tan- Naxxar u l-passatempi tag ha huma l-kitba u l-qari. * * * Jessica G irxi g andha g axar snin u ilha ddoqq mal-banda Vittorja minn mindu kellha seba snin. Hija ddoqq Kwartin. Kienet tattendi l- iskola Dun Karm Scerri tan-naxxar, biss issa se tmur dik ta Sir Adrian Dingli f Pembroke. Minbarra l- muωika hija to obb ukoll il-kant, id-drama kif ukoll iω-ωfin. * * * Warren Lee Aguis g andu disa snin u jattendi t-thi Lakin School. Beda jitg allem il-muωika ma l- assistent Surmast Christine Vella fl-età ta ames snin. Illum qed jitg allem il-kurunetta mas-surmast Roderick Bugeja. Din is-sena ta sehem fit-talent Ûg aωag. Warren Lee jilg ab ilfubol man-nursery ta San Ìwann u l-messina. Huwa j obb afna ukoll il-ba ar u s-sajd. * * * Ayrton Azzopardi g andu g axar snin u kien jattendi l-iskola Primarja Dun Karm Scerri tan-naxxar. Ilu jistudja l-muωika g al dawn l-a ar erba snin u l-istrument li hu jdoqq hi l-kurunetta. Il-passatempi tieg u barra l-muωika huma l-g awm u l- futbol. Fil-fatt huwa jilg ab man-nursery tan-naxxar. Huwa j obb ukoll il-qari. * * * 75

76 Joseph s Crane Hire (Tel-Beqqi) 85, St. George s Street, Naxxar. Tel Mob Lifting of construction and other materials with competitive prices. MAMMA MIA PIZZA PASTA GRILL TA XBIEX SEAFRONT (Ex Manhattan) Tel:

77 San Ìor Preca u n Naxxar Tifkiriet ta Wi i Borg, soçju tal MUSEUM min Naxxar L-ewwel tifkira li g andi ta xi Ωjara ta Dun Ìor fin-naxxar hija meta fl-1933 kienu abuh biex jag mel il-priedka tal-festa ta Santa Luçija. F dak iω-ωmien, meta jien kelli xi tmien snin, il-festa kienet tikkonsisti fl-g asar, fil-priedka u fil-barka sagramentali, li kienu jsiru fil-g axija. Niftakar il-kappella çkejkna u l-pjazzetta ta quddiemha mimlija bin-nies, kollha jiffullaw biex jaraw jew jismg u lil Dun Ìor. Meta Dun Ìor kien ji i fil-qasam tal-museum tal-bniet, g all-bidu li feta, billi ikun xi ftit kmieni, kien imur joqg od g and il-familja mag rufa b ala ta l-imqarma, billi wa da minnhom kienet soçja tal-museum. Dawn kienu joqog du quddiem id-dar li qabel kienet il-kaωin tal-banda Vittorja. In-nies kienu jmorru g andu jew biex iqerru jew g al xi parir dwar il-problemi tag hom. Fatt simpatiku se meta darba Dun Ìor ie bil-karrozzin g and çerta Mansweta, li kienet soçja. Ommha kienet il-purtinara ta l-iskola, u kienu joqg odu n-na a ta fuq ta Triq Ûenqa. Sakemm lesta Dun Ìor, il-kuççier tal-karrozzin niωel biex ikellem lil skarpan li kellu l- anut fil-qrib, u alla Ω-Ωiemel wa du quddiem id-dar. Jien kont g adni Ωg ir, u kont qed nilg ab ma xi tfal dejn is-si ar t isfel tattriq (Triq il-ìdida). It-triq kienet g adha kollha ofor, u ma kontx tg addi minnha kif ieb u la aq. Meta Dun Ìor lesta rajnih iere mid-dar u jitla fuq il-karrozzin, ma ndunax li l-kuççier ma kienx hemm. Malli Ω-Ωiemel ass il-karrozzin jiççaqlaq telaq ji i l isfel wa du. Jidhirli smajna lil Dun Ìor jg ajjat Ûommuh, Ωommuh!, u l-karrozzin g addej jitbandal kwaωi se jinqaleb sakemm Ωammewh xi r iel ta Triq is-salib. Darb o ra kien ie g al xi t-tlieta ta wara nofs in-nhar u ried imur fil- anut ta Kunçett ta Damjan, li kellha t-tifla soçja. Minkejja l- in, niftakar Triq Santa Luçija mimlija bin-nies, fosthom bosta ommijiet li bdew iressqulu lit-trabi biex iberikhom. Dun Ìor dejjem ie jag mel wa da millpriedki fit-tliet sajdiet Museumini li saru fin- Naxxar fi Ωmienu. Wa da kienet saret qabel ilgwerra (it-tieni Gwerra Dinjija) u l-o ra wara; it-tnejn kienu saru fil-bit a ta l-iskola tas-subien, li kienet fejn qabel kien hemm l-g assa talpulizija, ftit l isfel mid-dar tal-kappillan. Xi nies li kienu mbeg din mill-knisja ew g all-kurωità biex jaraw u jisimg u lil Dun Ìor, milli jidher irnexxielu jmissilhom qalbhom g ax wara marru jqerru. It-tielet sajda kienet saret fl-1955, fil- enb talknisja parrokkjali, in-na a ta l-istatwa ta San ÌuΩepp. F dak iω-ωmien, il-pjazza Ωg ira fejn hemm il-bus shelter kienet mag luqa bid-djar, u ma kinitx triq b alma hi llum. Dun Ìor ie g amel il-priedka fis-26 ta Lujlu, u tkellem fuq innovissmi (il-mewt, il- udizzju, l-infern u l- enna). Imma billi dak in-nhar tinzerta l-festa ta Sant Anna, omm il-madonna, kien g amel sieb fuq din il-qaddisa, u b hekk sa a id-devozzjoni lejha fost xi Naxxarin. Dun Ìorg kien ji i ta sikwit fiω-ωew oqsma tal-museum. L-ewwel kien jg addi f dak tal-bniet, g ax dawn kienu jift u kmieni. Wara kien imur g and tas-subien. Kien jag mel lezzjoni lit-tfal iω-ωg ar kollha flimkien qabel ikellem lit-tfal il-kbar u lis-soçji. Fis-sajf konna noqog du fuq il-bejt il-baxx tal- 77

78 78 BAR RESTAURANT PIZZERIA TRIQ IT-TURISTI, BUÌIBBA

79 Qasam, u Dun Ìor kien ipo i fuq si u fuq mejda; it-tfal kienu joqog du attenti l- in kollu. Darba ie f Óamis ix-xirka ming ajr ma konna qed nistennewh. Kienu ndunaw bih xi soçji meta rawh fil-knisja qalb in-nies, u hu qalilhom: Illum ni i l-museum g all-programm ta l-qima ta Wiçç Kristu. Din kienet wa da mid-devozzjonijiet li kellu Dun Ìor u dak in-nhar il-lezzjoni mexxieha hu stess b abra u qima kbar. Óafna Naxxarin sabu l-konsolazzjoni tag hom fil-pariri tieg u, mhux biss meta kien ji i n-naxxar, imma anki meta kienu jmorru d-dar tieghu fil-óamrun, g ax kellhom fiduçja fih. Wi i Borg ilu soçju tal-museum g al iktar minn sittin sena, u b alissa qieg ed jg in fi l- idma tas- Soçjetà tal-museum f Brixton ewwa Londra, fl -Ingilterra. Il-Madonna fi l- enna ssaltan b ala re ina, b ala padruna, u b ala omm: mela rrikorri g andha b kunfi denza kbira ming ajr dell ta abbuω, g ax m hemmx grazzja li to ro mis-sema li ma tg addix minn idejha. (Minn Direttorju Spiritwali, 248) ÌEBEL TAS SEJJIEÓ XOROK ÇANGATURA ta kull tip u qies TRAVI TA L INJAM Mobile: / CONFECTIONERY Dolcetti Prop. Horace Seychell 52, Triq il-qoton, Naxxar Mob: Under New Management Milk, Bread, Drinks, Grocery Items & Ice Creams, Fresh Cakes & Cigarettes Mon - Sat: / Sundays & Public Holidays:

80 Labour Avenue, Naxxar NXR 04 Tel , Fax GENERAL CONTRACTORS CIVIL ENGINEERING WORKS READY MIX CONCRETE BUILDING COMPONENTS MANUFACTURERS SAND SPALLS SOIL TORBA HOT/COLD ASPHALT 80

81 111, Labour Avenue Naxxar Malta Tel: , Fax: demarnxr@mail.global.net.mt Noffru konsultazzjoni b xejn g al kull tip ta trattament b al Facials, Make up for all occasions, Manicures, Waxing, Pedicures, Dermal fi llers (with hylaform), Massages, Slimming & Spa treatments, Ectrolysis, Microdermabrassion treatments, Eyebrow shaping, Bust treatments

82

83 JMA Aluminium works Joseph Mizzi Aluminium works & soffit ceilings 6, Sejba Road, Mqabba Tel: Fax: Mob: For aluminium products with competitive prices and professionally done with years of experience in aluminium works We fabricate aluminium apertures, like doors & windows with new profiles and a large range of colours. We cater for customer made structures, as greenhouses, verandas, skylights, facades and more. Call for free quotation for: Louvers fixed & adjustable Double glazed apertures (with Argon Gas) Showers & partitions Insect screens & roller nets Hinged, sliding & revolving apertures Maltese balconies, stairs & handrails Security main doors Arched apertures & folding doors We do also soffitt ceilings in mineral fibre & gypsum in various models Il-Barman tal-kaωin Vittorja jawgura l-festa t-tajba lill-membri u n-naxxarin Kollha

84

85

86

87

88

89 Siltiet mid Djarju ta Dun Anton Sciberras Ûmien it Tieni Gwerra Dinjija Fir-ra al tag na tan-naxxar, Dun Anton Sciberras Ωgur ma g andu bωonn l-ebda introduzzjoni. Meta kiteb dawn is-siltiet, huwa kien g ad kellu dsatax-il sena u kien g adu qed jistudja g all-qassis. F din il-kitba tieg u, Dun Anton irrikordja minn xiex kienet g addejja Malta f dak iω- Ωmien tant ikrah tal-bidu tat-tieni gwerra dinjija u s-sofferenzi li kienu qed jifnu l-poplu Malti. B mod dirett huwa jda alna f atmosfera li min kien qed jg ix dawk il-mumenti tal-biωa biss seta jag mel. Il Óamis, 31 ta Diçembru 1941 L-a ar jum tas-sena. Filg axija Te Deum solenni fil-knisja, b ajr l Alla tas-sena l-img oddija. Iljieli ol-kenn jew de lin u er in donna nies fis-sakra ma nafux x a na nag mlu. Miet Mikiel Attard (iz-zepp) ta 81 sena u ÌuΩeppi Pirotta, tifel suldat tal-qawwa ta l-ajru, b daqqa ta balla fil-mitjar ta Óal Luqa. F dawn il-jiem ukoll riet ix-xnieg a li An lu Tal-Beraq, Ωag Ωug ba ri, g ereq fuq l- H.M.S. Neptune, meta din abtet ma xi mini u g erqet. It Tnejn, 5 ta Jannar 1942 Ìarr ta kollox mis-seminarju. Ìirja mill-furjana san-naxxar u lura g ax insejt iç-çavetta tassenduqa fix-xita u daqq ta bit mill-ajru. SpejjeΩ ta arr bejn tnejn, jien u G. Sammut. It Tnejn, 12 ta Jannar 1942 L-ewwel jum ta l-iskola esterna. Óafna mill- in b sinjali ta bit mill-ajru. Mietet Ìusta Taz-Zepp li ghaliha g amilt l-agunija l-biera. Din kienet tatni xi kotba ta uha Dun ÌuΩepp Attard. It Tlieta, 13 ta Jannar 1942 Jum ta attakki bla mistrie. Óin ta skola xejn. Fil-karozza telg in u neωlin. S ab baxx, bexxiet ta xita sikwit u s-sema kollu s aba wa da. L Erbg a, 14 ta Jannar 1942 Jum ta attakki bla mistrie. Skola ftit. Raids a na u sejrin u ejjin fil-karozzi. Jum çar u safi g alla ar wara mistax-il jum maltemp u kes a tid ol fl-g adam. Bil-lejl re a tg arraq. Il Óamis, 15 ta Jannar 1942 Bexxiet ta xita sikwit. Ri qawwi afna. Sema mg ajjeb. Raba mifqug. Mit-3.00am sa l-10.15am bit bla heda, kif ukoll mis-1.15pm sas-6.00pm. F dawn il- inijiet daqqu dax-il twissija. Spiççajt millqari tar-rumanz Nazju Ellul li bdejt naqra nhar it-tnejn, li silifni Micallef tal-pietà. Rumanz xi a a! Xbieha tal-qawwa u tal-qlubija Maltija! Xbieha ta l-g ajb tag na li m hawnx ir ama li tfakkar isem il-vara ta l-ir ulija Dun Mikiel Xerri u tal-kbarat l-o ra li çarçru, ol-misra tal-palazz, id-demm safi tag hom In-nuqqas ta mafkar g al Dun Mikiel, kienet jewwilla kollha tija tag na? Min ja kimna qatt kellu xi tort? Araw intom. Il Óadd, 18 ta Jannar 1942 Lejl kwiet. Maltemp mill-aqwa l-lejl kollu. Óbit ta sag tejn u kwart fis-6.30am sad-8.45am imbag ad daqqu 5 o ra warajh u ie or bil-lejl. Irqad fil-kenn. 89

90 Tutti Gusti Confectionery & Pastizzeria 4, Toni Bajada Square, Naxxar (Behind Parish Church) Tel: For Variety of bread, cakes, sweets, ice-creams, hot snacks, frozen food, chinese food, wines, liqueurs, beers and minerals. We accept orders of food and gateaux for any type of parties. Open from Monday to Sunday Victory Groceries Fruit & Vegetables Free Delivery Triq Victor Xerri Naxxar Mob: Hair by Graziella FULLY QUALIFIED Triq il-musbie, Naxxar Telephone: Sogni D oro For Towels, Ready Made Curtains, Quilts, Sheets, Bedspreads, Sofa Covers, Cushions, Cushion Covers, Blankets, Kitchen Towels, & Dishcloths. St. Paul s Street, Naxxar NXR 06. Tel: Fax: (+356) Mob: E mail: raydim@global.net.mt

91 It Tnejn, 19 ta Jannar 1942 Maltemp. 5 twissijiet. Nies korruti u mejta l-mosta fil- bit li dam minn sat-3.00pm. Irqad fil-kenn. It Tlieta, 20 ta Jannar 1942 Maltemp. Xi 4 twissijiet mal-lejl, 6 mal-jum. Xi 17 mejtin il-mosta u daqshekk ie or feruti. L Erbg a, 21 ta Jannar 1942 Jum sabi ghalkemm bi ftit tas-s ab. Lejl attakki. 6 twissijiet mal-jum. A na u ejjin mill-belt iltqajna ma erba karrijiet ta mejtin minn familja wa da mill-mosta. It Tnejn, 26 ta Jannar 1942 G addejna lejl kwiet. Ajru bi ftit tas-s ab. Wara nofsinhar qam ri qawwi. 6 twissijiet mal-jum. RiΩultat ta bit tal-biera tlifna xi 13-il ajruplan, 7 bdoti salvaw. Bomber tag hom milqut. It Tlieta, 27 ta Jannar 1942 Lejl bit. 3 twissijiet mal-jum. Ri qawwi bla xita. U la g a ina ma ssib u la biex tiekol. Ommi riditni nie u Ωew galletti l-iskola flok nofs kwart obω g ax ma kellix biex niekol. Imbag ad adt ftit jam tas-sapurit li g amlet ÌuΩeppa. Irqad fil-kenn. Il Óamis, 29 ta Jannar 1942 Lejl kwiet. Mal-jum daqqu 6 twissijiet. Ajru bnazzi. Sieg a ta Adorazzjoni mill-kappillan. Ixxg ir iservi flok çiçri g all-inqljar mal-kafè. Folol kbar fil- wienet g all-g a in. Tal-la am bil-bieb mag luq. Illum t allas u jçanfruk. Ajruplani tal- lied Hurricane biss. Il Ìimg a, 30 ta Jannar 1942 Ûieda fil-pagi tal- addiema tal-gvern. Lejl attakki. Jum maltemp. Ajru msa ab, bexxiet ta xita, ukoll ta sil sikwit. 7 twissijiet ta bit mal-jum. B kollox dwar 7 sig at. Qaqoçça 6d; Minn s ejjeb iwa xu tistenna l-g adu jwaddab il-bombi. X g assa dik, aqwa minn tas-suldat nag mlu a na ç-çivil jekk irridu noqog du daqsxejn id-dar biex inkomplu xi a a li nkunu bdejna, xi a a fuq in-nar li tista tin araq eçç. Bla ebda strument a na n arsu fl-ajru ng assu g all-g edewwa u nag tu s-sinjal tag na. Is Sibt, 31 ta Jannar 1942 L-a ar jum ta l-ewwel xahar tas-sena. Xahar ta bit ÌermaniΩ fuqna. Filg odu seba maltemp kbir bir-ri qawwi u xita bil-qliel, imma filg axija rajna x-xemx. Lejl b erba attakki. Irqad fil-kenn. 8 twissijiet mal-jum. Meta s-sirena ddoqq filg odu u ommi tkun trid toqg od tillestilhom g al fuq ixxog ol, jin tie wie ed minna g assa dejn il-bieb biex malli jara l-beraq tal-kanuni, jew xi oss ikrah, jag ti t-twissija tieg u. Il Óadd, 1 ta Frar 1942 Lejl maltemp u attakki. Mal-jum 8 twissijiet fi 11-il sieg a. Maltemp kbir, ri qawwi u kes a kbira. It Tnejn, 2 ta Frar 1942 Il-Gandlora. Lejl bit. Filg odu tberik tax-xemg a, tqassim, u purçissjoni mal-knisja. Imbag ad quddiesa bil-ministri. Flok xemgha tal-kwart, tawna tan-nofs kwart u lin-nies ma tqassamx. 7 twissijiet mal-jum. Maltemp u bnazzi, ri, u bard ixoqq l-g adam. Filg axija G asar. Tara suldati g addejjin bil-maskra tal-gas o wiççhom, ibeωωg uk. Anqas minn sag tejn bit mal-jum. 91

92 Private investigation agency Local & Overseas 24hr service Matrimonial & civil investigation Business & company surveillance Employee related problems Adoption and tracing Children & family issues Chat room danger Debt collecting Spying & surveillance equipment sales. All forms of investigation works are undertaken by experienced male or female personnel Private Investigation Agency e mail: gbartolo@onvol.net LILIAN BAZAAR Stockist of: Ladies, Gent s & Children s Wear, Baby Wear, Haberdashery, Footwear, Lingerie, Giftwear & Stationery Naxxar Primary School Uniforms Main Street, Naxxar Tel: Mobile: STG 1183, No 4, Luqa Briffa Str., Naxxar Tel: Mob: Nag mlu kull xog ol ta injam aperturi, g amara, kçejjen, eçç kollox bi prezzijiet mill-aqwa Naççettaw ukoll Turnkey Projects 92

93 L Erbg a, 4 ta Frar 1942 Lejl kwiet. L-ewwel bit fis-6.10am li dam sat-7.50am. L-itwal bit mill-11.30am sa l-4.35pm ji ifieri ames sig at sparar u tfig ta bombi l- in kollu. Daqqu b kollox 4 raids, l-iωg ar 5 minuti. Skola g amilna xi ftit. Nafu li f Jannar arrabna 264 bit mill-ajru. Ri qawwi u bard kbir. Dehret xi ftit ix-xemx, imma l-ajru kien armajn kollu s aba wa da. Funeral tal-mezzila. G addejna l hinn u l hawn mill-gwejdja. Il Óamis, 5 ta Frar 1942 Lejl bit qawwi. Jum bnazzi afna. 7 twissijiet mal-jum. Sparar qawwi. Mewt ta Bertu Tas- Sag jtri li miet il-biera filg axija waqt bit mill-ajru meta kien o kamra G ajn Ri ana ma 5 o ra. Kollha mietu f salt. F Tas-Sliema mietu n-nies ukoll. Festa ta Sant Agata f Santa Luçija. G asar il-biera, illum quddiesa kantata u filg axija g asar, priedka mill-kappillan, kurunella u barka. Il-vara çkejkna tal-qaddisa iet esposta fuq l-artal, armat kollu bl-a mar. Il Ìimg a, 6 ta Frar 1942 L-ewwel Ìimg a tax-xahar. Lejl bit qawwi. L-ajru bnazzi. Mal-jum saru 8 attakki, xi w ud orox wisq. L-itwal li kien mill-3.40pm sas-6.50pm; twil ukoll minn 12.00pm sas-1.45pm; u orox it-tnejn. B alissa l-g adu qed jag fas s i, barrage ieli dam 10 minuti. Waqqg u llum xi ajruplani tag hom. Il-Kapuççini tal-furjana waqg ulhom xi çelel u ew joqog du s-seminarju. Is Sibt, 7 ta Frar 1942 Lejl bit qawwi. 9 twissijiet mal-jum. L-itwal bit mis-2.30pm sas-6.50pm u mill am sal pm. Il-biera bomber u fi ghter minn tag hom imniωωla. L-ajru bnazzi. Skola xejn. Funeral ta omm il-mara ta Giusti. It Tnejn, 9 ta Frar 1942 Lejl kwiet u g odwa kwieta ji ifieri mill-5.15pm tal-biera sas-1.45pm tal-lum bla attakki. Missitt attakki li saru l-lejla 3 kienu qawwija. DiΩgrazzji kbar fil-mosta. Nies mejtin u feruti bil-bombi. Filg axija G asar ta San Pawl Nawfra ju. Ûjara mal-kappillan lis-sur John Naudi. It Tlieta, 10 ta Frar 1942 Tifkira ta meta l-appostlu Missierna San Pawl tfarrak max-xtajta ta Malta u ppriedka d-don nisrani lil missirijietna u g ammidhom fis-sena 58 Wara Kristu. Dun Karm g andu afna g anjiet liriki fuq l- g axra ta Frar. Óajjiet ta San Pawl bil-malti hawn diversi. Lejl bit. Bombi f Óal G arg ur. Quddiesa ta l-an li. Funeral ta Gerit Ta Gejges. 5 twissijiet mal-jum. Maltemp filg odu. Ri qawwi. G asar ta San Pawl u priedka minn Patri Rajmond Dumnikan. * * * It Tnejn, 23 ta Frar 1942 Lejl bit qawwi. Ti rif ta l-ewwel bini fin-naxxar. Waqg u tlett idjar. Ma korra u lanqas miet add. L-istazzjon il- did tal-karozzi beda jsir Ta Óadidu, linja wa da ma tal-mosta. Dan sar g allekonomija tal-petrol. Mal-jum g amlu ma 9 attakki mhux aωin, xi w ud minnhom damu daqs tliet sig at. Fighter il-biera u bomber illum minn tag hom ew imniωωla. Il-fi ghters odda Mosquitoes u l-hurricanes bdew ja dmu mhux aωin. It Tlieta, 3 ta Marzu 1942 Óbit g all- abta ta filg axija nett. Ftit mistrie mal-lejl. Imbag ad dalg odu daqq fit-7.45am u baqa sejjer sas-12.55pm, maqtug biss tliet minuti. Wara nofsinhar bit jibda u ie or jispiçça, sa filg axija nett. Ta l-a ar beda fis-7.15pm u sa l-10.00pm kien g adu ma spiççax. Sa dalg odu qalg u nies mejtin minn ta t il-bini. Kenn li sfronda fil-furjana, Triq Miratore, nhar il-óadd, qatel u darab qatig nies li kienu hemm, b balla (kif qal ir-radju Taljan) di grosso calibro. Is-Sur ÌuΩè Darmanin Tas-Sindku minn Naxxar waqa wkoll vittma. Agunija lil Tal-Óawli. Skola xejn. 93

94 Cafeteria Internet Cafè Telephone Centre Games Room Prop: Manuel Bugeja Tourist Street, Qawra (Near Police Station) Tel: ,

95 Il Óamis, 5 ta Marzu 1942 Lejl bit wie ed, mis-7.15pm sas-6.40am il- bit qed ikun a rax u qawwi. Issa ommi drat, meta tkun tista, tlesti l- obω ta fuq ix-xog ol filg axija billi filg odu armajn qatt ma tkun tista billi l-bombers ta l-g adu ma jaqtg u xejn minn fuqna l-iktar dak il- in. Óbit bla heda mal-jum. Jing ad li l-biera u dal-lejl mas-6 ajruplani ta l-g adu ew imniωωla. Il-Óadd niωlu xi tlieta tag na. Minn fuq Malta tinsab g addejja mew a s una g atxana ghad-demm u g all- erba. Bini ji arraf u jidfen ta tu ajjiet ta Ωg aωag fl-isba jiem ta Ωog Ωithom; nisa, tfal u xju ukoll, li forsi filwaqt li jkunu bid-dag wa fuq fommhom jis tu lill-g adu, jaqg u vittma tal-balal ta l-g adu, mirdumin ta t il- ebel li qabel kien ikennihom, jew inkella milqutin mill-istess balal. Xi sara! X diωgrazzji! Iva, kul add qieghed ipatti g ad-dnubiet fa xin li jsiru mill-bnedmin kollha u minnu nnifsu! Imma add jew ftit jg idu mea ciulpa. Le, fuq it-ti rif u l- erba tara miktub Bomb Rome. Kull le en jg ajjat img addab Bomb Rome ; ilg ala ma jibbumbardjawx Ruma?! G ajta ta vendetta li ma ti ix imwie ba lief minn xi dag wa fa xija kontra l-papa, kontra l-g adu jew kontra Alla! Id-dag a jittiekel bil- obω. Sa ol-kennijiet jid ol in-namrar quddiem l-istess enituri, tfajliet imtajra wara s-suldati, u l-kenn ta l-attakki jaqdihom ta okkaωjoni. Ti ijiet bir-rfus, ma jaqtg u qatt. Id-dinja tinsab abla wa da. It Tlieta, 17 ta Marzu 1942 Festa ta San Patrizju, qaddis protettur ta l-irlanda. Lejl kwiet, jum bit il- in kollu. 950 suldat ta l-irish Fusiliers g amlu r- ra al l-g id tal-qaddis patrun tag hom. Fil-11.00am ol-knisja mg ammra kollha bis-si ijiet fil-korsija u l-kappelluni, bilma ur pulit u sempliçi saret il-funzjoni. Qassis tag hom qaddes baxx, mg ejjun mill-kappillan u mill-kanonku Azzopardi, suldat çerimonier, jien u G. Sammut torçi. Fuq il-presbiterju assistew Father James Orr, Dun Anton Debono u Dun ÌuΩepp Zammit. Wara l-van elu Father Bernard Navin nise tif ir lill-qaddis bl-ingliω. F nofs il-priedka daqq ir-raiders Passed li eg litu jieqaf. Wara l-quddiesa ar u u tqassmu fil-misra. Mas-sinjal taç-çirimella bdew il-març lejn San Pawl tat-tar a u l-o rajn warajhom fejn g amlu ors kbir. F nofsinhar taç-çirimella ew g and ta l-r.a.f. Kont tist ajjilhom bl-g ana tag hom fl-ilsien IngliΩ ewwa l-maqdes dawk li jsemmi l Giusti, poeta Taljan, Un cantico Tedesco lento lento meta jsemmi s-suldati li kienu jitolbu fil-knisja. Ix-xena kienet l-istess, iωda hawnhekk ma kienx hawn g edewwa. Nies b g add kbir, mejtin u korruti o Tas-Sliema. L-g assa, Triq Prince of Wales, li difnet fiha xi 7 pulizija, fejn il-bieb tat- Tarzna, Bormla, mietu xi 7 o ra. Bombi mill-kbar nett u iktar mitfug a bir-rfus u fejn ie ie. Lança ta G awdex immaxingjata. Il Ìimg a, 20 ta Marzu 1942 Lejl bit. Mewt ta l-aqwa muωiçista u pittur tar-ra al Vittorju Xerri, li g andu ebbieda s i a kollha jafu jdoqqu. Skola xejn. Óbit wie ed mit-8.30am sas-1.15pm. Fih mietu xi erba minn nies fil-barriera tal-belt, 2 minnhom suldati. Wara dan daqqew twissijiet o ra, imma l-aqwa bit ta din is-sena u forsi wkoll tal-gwerra kollha, beda fis-7.15pm u baqa sejjer il-lejl kollu. Sar l-akbar attakk fuq il-mitjar ta Ta Fnezja, meta fuq mitt bomber ta l-g adu tefg u l-bombi tag hom fil-mitjar li kien jixg el donnu billejl. Ir-ri tal-bombi da al sewwa ol-kennijiet. Il-borages daqs 5 kollha f in wie ed ghamlu sejjes tal-biωa. Meta dehru li g addew ftit, xi add qal li l-bombi waqg u fejn il-kunçizzjoni. U tassew! Morna, u mill-iskola l isfel il- ie çekçek ta t saqajna. Fit-triq kien hemm il-karozza ta l-a.r.p. tal-mosta. Suldati ta l-r.a.f., Father Navin, Dun Anton Debono u l-kappillan kienu fil-post. Dar kienet tidher im arrfa. Il-blokka ta xelter imtajra u d-dar ta biswitha bil-bibien ewwa. Ta l-a.r.p. u l-pulizija b g ajta wara l-o ra jekk jonqosx xi add. Ma wie eb add. Hawn ra el, ara min se jg inna l-a wa! g ajjat wie ed ta l-a.r.p. Ma fhimtux g all-ewwel imma mbag ad rajthom jersqu lejja, g al ta t il- ajt. Sewwa sew wara ri lejja kien hemm katavru, vittma tal-balal. Armaw l-a wa! Ag tuna daqqa ta id rega nstema min jg ajjat. Ûew S.C. tar-ra al Ωammew l-istretchers u daqs tliet uvintur refg u 95

96 OPEN 7 DAYS A WEEK MICALLEF FISH SHOP SUPPLIERS OF FRESH & FROZEN FISH ICE CUBES ICE FLAKES FISHING SHRIMPS Plot 1, Constitution Str., Mosta Tel: Fax: Mobile: , , NICKY S BUTCHER For Fresh & Frozen Meat & Poultry Also Frozen Fish & Vegetables Home made products Italian Style Sausages Camberland G Triq il Minfa, Naxxar (Near Primary School) Tel: E mail: nicky@euroweb.net.mt 96

97 l-katavru g al fuqu li mbag ad da lu ol-karozza. Tifel, ÌuΩepp Siberras, ta xi 17-il sena nstab mejjet ot-tara tal-kenn. Il-Professur Xuereb ta l-g ajnuna tieg u. It Tlieta, 31 ta Marzu 1942 Lejl bit. Mal-jum daqq bit fis-6.15am sas-6.45am; fis-7.15am sat-3.15pm; 3.45pm sas-6.15pm; 6.30pm sas-7.15pm; 7.30pm sat-8.30pm. Jum s i. Instemg u afna sparar. L-aktar il-lejla. 4 mejtin u 12 feruti fil-óamrun. Funeral ta Lukarda Tal-Badus. Xi tliet xhur ilu miet Ωew ha s-santu Spirtu. Binha kapural il-kajr. Is-sepulkru tal-knisja di à lest. L-a ar jum tax-xahar. Xita l-biera u llum, u ri g amlu kemm ridna. Ix-xita, jg idu l-antiki, bejn Marzu u April, tiswa karru deheb fin. Il-Gvernatur il-biera g amel diskors fejn semma l-konvoj u l- bit bla heda ta l-g adu fuq il-gωira. Is-sabi a hi li hu fa arna mad-dinja kollha u qal Jifil u j arrfu kollox bl-akbar qlubija. Ma nafx ghalfejn dan it-tif ir jien, b al qisu jrid jg id lill-g adu Ag tuhom g ax jifil u jaqilg u!! U xejn ma jaf dan l-ingliω li kull sekonda li tghaddi fi bit ta 12-il sieg a u aktar, jew nabbuωaw, u afna allew ajjithom hekk, jew qalbna ttaqtaq il- in kollu, de lin u er in nibωg u minn djarna, niωlin u telg in mill-kenn. Óaddie or ipaçpaç u a na nieklu!!! L-aqwa rajja ta dan ix-xahar kienet l-eωerçizzi mqaddsa. Il-patri qal li meta a na naraw il-balal fuq rasna, ma nirrikorrux g and Alla biex je lisna, iωda mo na fuq balal, kanuni, ajruplani u fuq Alla xejn, b allikieku fil-kenn nisfidaw l Alla. It Tnejn, 20 ta April 1942 Lejl bit. Fis-6.00am akkumpanjament, uffizzju u quddiesa ta Katarin Ta Minka li mietet il-biera. Wara quddiesa kantata bil-vuçijiet g al ru il-kbir muωiçista u pittur Vitor Xerri, g eluq ix-xahar millmewt tieg u. Daqq l-orgni n-neputi tal-mejjet, ÌuΩeppi Fenech u akkumpanjaw 7 vuçijiet fil-quddiesa De Requiem li kien ikkompona l-istess Xerri. Il-kant kien maestuω afna, sewwa l-introjtu li jid ol fuqek f daqqa, kif f daqqa tid ol il-mewt u ta sdek, kemm fid-dies Irae li fiha tassew imfisser l-g afsa tal-qalb u n-niket li seta jo ro biss mill-qalb sentimentali u kbira ta dan il-kbir Naxxari. Il Óadd, 26 ta April 1942 Il-biera korra u miet illum Ûaren Grech Tas-Sigarett li kien fuq xog ol tieg u b ala suldat meta l-biera intefg u l-balal G ajn Tuffie a. Attakk qawwi bl-istuka u l-junkers 88 sar mis-6.00pm sas-7.30pm. L- istukas, formazzjoni tajba Ωerg uhom f Ta Fnezja; il-junkers formazzjoni akbar attakkaw il-port u Ωew bombi ntefg u ta t Birguma. Messchersmitt ma kontx tg oddhom. Bomber Junker rajnieh jaqbad u jeg req Ba ar iç-çag aq. Paraxut ma rajniex. Qtajja kbira ta Messchersmitt iduru f wiçç l-ilma. It Tnejn, 27 ta April 1942 Lejl kwiet, skola btala. L-ewwel twissija daqqet fl-4.30am. Id-dawl re a nqata l-biera. Ûew abtiet saru fl-10.30am u fl-4.30pm fuq il-port, Óal Far, Óal Luqa, u Ta Fnezja. Ta t Birguma, fejn ilbiera u madwar Santa Marija tax-xag ra ew afna balal. Il-lejla 150 bomber u fi ghters adu sehem. Il-posta waqg et din il- img a. Il-Furjana u afna mkinijiet o ra mfarrkin. Kwart u nofs razzjon obω dalwaqt. Frans Butcher Fresh & Frozen Meat Traditional Maltese Sausages Poultry, Fish & Vegetables FREE DELIVERY 210, 21st September Avenue, Naxxar Tel:

98 The Melita Gardens, situated directly next door to San Anton Gardens, is a rare gem of a property in the heart of Attard. Recently re-opened under new management, the house has been completely restored to its original splendour, retaining all of its world classical features. Entering the Melita is an experience in itself. Walking through the doors somehow shuts out the hectic world outside and allows you to completely relax in the serenity of our gardens. Melita offers different outlets that appeal to both young and old alike. The Restaurant and Pizzeria are enclosed in a tremendous glass atrium, so be it summer of winter, rain or shine, you always feel like you are dining outside. Melita is quickly earning a strong reputation for its high standards of food and services at very reasonable prices. The restaurant offers a vast menu of starters, pasta. pizza, main courses and fresh fish you name it we ve got it! All of our dishes are prepared a la minute using the freshest of ingredients to ensure that every plate being served is of highest possible standards. And for those wishing to stay in, our entire menu is available for take away we re a phone call away. After a scrumptious meal, why not opt for a drink at the Mezzanin Wine Bar, where out large selection of local and foreign wines appeal to even the most discerning of wine lovers. The vibe at the Mezzanin is calm, relaxed and soothing. The ultimate place to meet your friends and chill out while nibbling away at an array of delicious appetisers. While at the wine bar one cannot help but marvel at the lavish surroundings and massive trees which have soared over the premises for centuries, giving this wine bar character and charm like none other on the island. The Melita Gardens also boasts a cafeteria that is open all throughout the day. Come and try a cup of our delicious Miscela d Oro coffee together with an endless display of all your favourite treats. Savoury or sweet, we know we can satisfy your craving! All of our outlets each accommodate indoor and outdoor seating, making the Melita the new haven for all smokers. The gardens are also the perfect setting for private parties, functions, conferences and even weddings with each garden having its own private entrance. So come and indulge yourself at the Melita. You ll love it so much you just won t want to leave. Melita Gardens Complex, Triq l-idmejda, Balzan Malta Telephone: /4 Facsimile: info@melitagardens.com.mt

99

100 For all your requirements in: Hardwood and Softwood Timber Beams, Plans & Scantlings Plywood, Chipboard, Hardboard, MDF, etc. Postform Semi finished furniture, components like internal doors, table legs, kitchen doors and drawers Mouldings Furniture accessories such as hinges, locks, knobs and handles Firewood Sawmilling and Kiln drying available Your Success, is our Aim Ûebbu : Old Attard Road Tel: , Fax: Gudja: Tarxien Road Tel: E mail: cortistimber@cortisgroup.com url:

101 Inkomplu nsebb u l kaωin John Muscat Wara li s-sena l-o ra rajna l-pro ett tas-salott lest u komplut minn kollox sibna li g al din is-sena jitlestew u jintramaw it-trofej kompluti wara nuqqas ta tant snin. G alkemm ix-xog ol fuqhom kien ilu g addej a fit-tul g ax mag hom qbadna xog ol ie or. Dawn huma antiki u kienu saru fl-ewwel snin tal-kaωin wara li twaqqaf fl Filwaqt li nωammet l-idea ori inali li kellhom sar fuqhom xog ol estensiv. Dawn jinkludu afna simboli ta l-assedju. Fejn kien possibli nωammu l-ori inali li nωebg u u ew indurati. Inbidel id-drapp u l-kuruni tar-rand saru artifiçjali. Il-bandalori l- odda bl-emblemi tal-granmastri tpittru minn Adonai Camilleri Cauchi u saru fuq disinn tieg u stess. Il-kolonni ew ir amati b maestrija fuq stil klassiku minn missieru Michael Camilleri Cauchi. Saru wkoll it-toqob odda fuq il-bankina biex nevitaw li jintlaqtu mill-karozzi. Irrid insemmi lil Andrew Pirota li adem volontarjament ix-xog ol ta l-injam u biddel is-sistema ta kif jintramaw. Lil missieru Leli Pirotta li rrestawra x-xog ol tal-landa li kien imkabar sew imma bil- ila tieg u re g u ew fl-istat ori inali li kellhom. NaΩΩarda ng id li ew isba minnmeta saru g ax issa ndurati u qabel kienu bilporporina. NibΩg u g alihom alli jkomplu jsebb u t-triq fi Ωmien il-festa g all-aktar snin. Biex tibqa tifkira tas-sena tal-kanonizzazzjoni ta San Ìor Preca saret pittura ta dan il-qaddis Malti li ser tinωamm fis-salott. Din saret ukoll minn Adonai Camilleri Cauchi wara li saret l-o ra, dak tal-mibki u wisq ma bub Papa Ìwanni Pawlu t-tieni. Hawn ta min jg id li dun Ìor kien ji i jag mel ilkonferenzi tieg u fil-lokal tal-kaωin stess meta kien g adu jintuωa b ala skola primarja tal-bniet. Din il-pittura ta Dun Ìor iet mog tija minn Reno Bugeja. Wara li snin ilu l-artist Michael Camilleri Cauchi kien g amlilna disinn ta pedestall biex fuqu tintrama l-istatwa tal-bambina li g andna fil-kaωin, din is-sena nistg u ng idu li dan hu lest mix-xog ol ta l-injam. Dan in adem G awdex minn Wenzu Attard mix-xewkija. G ad jonqsu l-ornamenti li jωejnuh u xog ol ie or. Nisperaw li ma ndumux ma nibdew narmawh dejn il-kaωin biex fuqu titqieg ed il-bambina lejliet il-festa. G alkemm ix-xog ol fuq il-faççata l- dida nbeda s-sena l-o ra u din is-sena mexa mielu xorta ma rnexxilnix li tkun lesta biex narmawha din is-sena. Hawnhekk nixtieq nirringrazzja lil Raymond Borg tax-xog ol kollu li g amel fid-disinji ta l-injam. Sar xog ol fil-bar li jinkludi sistema dida tad-dawl u bank did ta l- ir am. Is-sur Tony Galea adem ix-xog ol tal-bini u konkos voluntarjament. Carmelo Muscat ghamel ix-xog ol talkisi u tibjid u Charlie Cachia kkordina x-xog ol ta l-ir am li sar fuq disinn ta Tony Muscat. Filwaqt li nirringrazzjaw lil kull min ta sehmu, min b xog ol u min bi flus biex jittwettqu dawn il-pro etti nweg dukom li nkomplu na dmu biex inkomplu nsebb u l-kaωin! 101

102 5, Alley 6 St. Lucy Str. Naxxar Tel: Mob: PARAMOUNT GARAGES MOVIE WORLD Triq iz-zenqa, Naxxar Tel: Mob: Malta s largest Bus Hire Fleet including Mini Buses & Chauffeur Driven Cars 257, Constitution Street Mosta Tel: , , Mob: Fax: e mail: paramount@waldonet.net.mt

103

104 104

105 Lista ta Marçi li se ji u esegwiti mill Banda Vittorja Naxxar Isem KompoΩitur Sponsor Red Power Mor. Roderick Bugeja Red Gold Mro. Roderick Bugeja Clint Muscat Victorous Days Daniel Vella Aldo Bajada Lin-Neputi Aiden Mro. Raymond Sciberras Jurgen Attard Mariavi Mro. John Ivan Borg Tony Galea 90 th Anniversary Mro. Alfred Farrugia Bruce Cortis Ta l-inkwina Mro. Roderick Bugeja Kummissjoni Ûg aωag Jour de Fete Mro. Giuseppe Stivala Kumitat Enriketta Mro. Archibald Mizzi Charles Spiteri Matthias Mro. Edwin Pace Silvan Azzopardi Innu Març Vittorja Mro. John Ivan Borg Arkivju Innu lil Marija Bambina Patruna tan-naxxar Mro. Raymond Sciberras Arkivju Innu Re ina ta Qlubna Mro. Roderick Bugeja Arkivju Ta Peppina Mro. Roderick Bugeja Arkivju Golden Jubilee Mro. Emmanuel Bugeja Arkivji B Óajr lis-soçjetà Elton Lee Abela Philip Zahra Isaac Mro. Michael Bugelli Charles Cachia Tar-Romblu Mro. J. Zammit Keith Chetcuti Randich Elton Lee Abela Clinton Galea 6 ta Settembru Mro. David Caruana Keith Chetcuti Triple Knockout Mro. Raymond Fenech Arkivji Al Pacino Mro. David Agius Arkivji Censino Mro. David Agius Clinton Galea Calinda Mro. Herbert Pace Matthew Galea Juvecentus Mro. Raymond Sciberras Arkivji Il-FamuΩa Koppla Mro. Willie Attard Godwin Grech Coronation Mro. J. Azzopardi Arkivji Doctor Gentium Mro. Emmanuel Bugeja Arkivji Wenzinos Maj. Anthony Aquilina Arkivji Victory Mro. Vincenzo Ciappara Arkivji Aswero Mro. H.H. Dalli Arkivji Granada Maj. Anthony Aquilina Arkivji ÌuΩeppini Mro. Lawrence Borg Arkivji Tal-Qalba Mro. Jos Busuttil Arkivji Ayrton u Maria Mro. Raymond Sciberras Joseph Azzopardi Apethoise Mro. Giuseppe Stivala Arkivji 105

106 Jeskerst Unisex Hair Dressing Salon Antoinette Triq l-alfi er, Naxxar Telephone: Mobile: YORKDALE Dine alfresco with candles kept safely from the wind in these contemporary glass lanterns, uniquely crafted in stainless steel. These lanterns are part of a range of new, stylish and innovative creations now available at Licensed high quality Betty Boop Painted Resin Statues. This statue has Betty giving a saucy wink and a cool little love garter belt. Labour Avenue, Naxxar e mail: ydale@onvol.net Tel: FRESH AND FROZEN MEAT, POULTRY, FISH & VEGETABLES, SPECIALIZING IN MARINATED CHICKEN, MEAT, RIBS. ALSO AVAILABLE ARE HOME-MADE BEEF BURGERS, MEAT BALLS, BRAÌJOLI, KEBAB & B-B-Q SAUSAGES 63, Triq San Tumas 95, Triq il-musbie Floriana Naxxar Tel: Tel: FREE DELIVERIES 106

107 Servizzi mill Banda Vittorja tan Naxxar 2 ta April 2007 Naxxar Programm Funebru 6 ta April 2007 Naxxar Ìimg a l-kbira 3 ta Ìunju 2007 Marsa Santissima Trinità 8 ta Lulju 2007 Kalkara San ÌuΩepp 15 ta Lulju 2007 Qormi San Sebastjan 20 ta Lulju 2007 Naxxar Prima Messa 2 ta Settembru 2007 Naxxar Festa 3 ta Settembru 2007 Naxxar Festa 4 ta Settembru 2007 Naxxar Festa 6 ta Settembru 2007 Naxxar Festa 7 ta Settembru 2007 Naxxar Lejlet il-festa 8 ta Settembru 2007 Naxxar Jum il-festa (Març ta Filg odu) 16 ta Diçembru 2007 Naxxar Programm Milied OPUS 33 Art & Craft Shop Picture/Tapestry Frame Maker Tel: st September Avenue, Naxxar Open Hours: Monday to Friday 9.00am to 12.00pm & 4.00pm to 7.00pm Saturday 9.00am to 12.30pm Lilies Garden and Leisure Centre Parish Street, Naxxar NXR 03, Malta Tel: Mob: Offers: Fresh and Artificial Plants, Fresh and Dried Flower Arrangements. for any occasion Glassware and a large selection of: Candles, Flower rings, Insect Repellants, Bamboo Flares, Scented Floaters, Glass Floating candle bowls, Candle gift packs, and many, many more. We also Deliver Open Daily from: 8.30am to 1.00pm & 4.00pm to 7.00pm Saturday from: 8.30am to 1.00pm (Winter all day) 107

108 P. R. Aluminium Works For all types of Aluminium, Insects Screens Balconies, Doors, Windows etc Tel: (after 4.30 pm) Mob: THE ORIGINAL Block 12A, Manuel Borg Gauci Str., Óandaq, Qormi, Malta. Tel/Fax: , Mob: Prop: Daniel Zammit FREE DELIVERY Mobile: , , Lm Euros Washing Powder x 4kg (for automatic) Mayfield Laundry Liquid x 5 Lts Mayfield Fabric Softener x 5Lts Mayfield Dishwashing Liquid x 5Lts Mayfield Handwash Detergent x 5Lts Mayfield Sapone di Marsiglia x 5Lts Andre Floor Disinfectants x 5Lts Andre Dishwashing Liquid x 5Lts Andre Bleach x 5Lts Stain Away Powder Laundry Gel x 4Lts Sapone di Marsiglia x 4Lts Fabric Softener x 4Lts Dettol x 2Lts Shower Gel 1Lts special offer 2 for Toilet paper 1pkt. x 4 maxi rolls Toilet paper 1 pkt x 24 rolls De Greaser Spray Thick Bleach special offer 3 for

109 Programm Vokali u Strumentali 2 ta Settembru, 2007 Soundtrack Gonna Fly Now Arr. Domenic Darmanin Valse Roses from the South Johann Strauss Solo for Trumpet Grand Father s Clock Arr. Paul Borg (Solist Daniel Vella) Medley Eighties Flashback Arr. Paul Murtha Aria Elisir d Amore (Quanto è Bella) Gaetano Donizetti (Tenore Solo Charles Vincenti) Arr. Roderick Bugeja Melodia Musica Proibita S. Gastaldon (Tenore Solo Charles Vincenti) Arr. Roderick Bugeja Messa mill-president Fantansia Çentinarja Paul Schembri Military March No. 1 Pomp and Circumstance Edward Elgar Ave Marija (Tenore Solo Charles Vincenti) Raymond Sciberas Innu Innu tal Banda Vittorja John Ivan Borg Direttur Mro. Roderick Bugeja FLCM Clifford singer for all occasions, especially weddings mobile: info@clifford.com.mt website: 109

110 Joseph Pace Aluminium Works Mer ba, Mdina Road Ûebbu Malta Tel: Mob: Paul Magri Managing Director Suppliers of Beams, Doors, Windows, Corrugated Sheets, Cement, Toilets, Baths & and other building materials 18, Valley Street, Qormi QRM 02 Malta Tel: Fax: Mob:

111 Casal Nasciaro fi Ωmien il akma ta l Ordni f Malta Tag rif editjat u maqlub g all Malti minn Sq. Clifford Galea B.A. (Hons.) History, PGCE, Dip. L.C.M.) Meta l-ordni ta San Ìwann iet Malta, il-gωejjer kienu jiddependu fuq ekonomija agrikola. Il-Kapitali ta Malta kienet l-imdina bis-subborg; ir-rabat fiç-çentru tal-gωira. Il-popolazzjoni kienet tammonta g al madwar 20,000 ru li kienet imxerda mal-gωira f ir ula Ωg ar afna. Il-wasla ta l-ordni f Malta ab tibdil radikali fis-soçjetà Maltija. Il-preΩenza tal-kavallieri kien ifisser li Malta bniet pontijiet odda ma l-ewropa, kif ukoll iet involuta awtomatikament fil- lieda bejn il- Musulmani u l-insara. Il-Kavallieri stabilixxew ru hom fil-birgu, bil-kastell Sant An lu jkun il-post amministrattiv tag hom. Il-Birgu, dak iω-ωmien Borgo, sar il-post çentrali ta l-attività ekonomika. Din in-na a tal-port saret il- ibda ta afna mill-popolazzjoni Maltija li bdew jimmigraw lejn dawn in-na at. B hekk, f daqqa wa da, il-popolazzjoni fil-kottonera Ωdiedet afna. Dan wassal ukoll biex afna r ula Ωghar spiççaw intilfu darba g al dejjem jew twa du ma ir ula akbar min abba li l-popolazzjoni kollha tkun telqet minnhemm. Fost dawn l-ir ula kbar insibu: Birkirkara, 1 Óal Qormi, Ûejtun, ÓaΩ-Ûebbu u n-naxxar. In-Naxxar primarjament kien maqsum f Ωew in awi: Óal Dejf u Óal Miselmiet li ng aqdu flimkien u adu l-isem ta Casal Nasciaro. Ejja n arsu ftit lejn diversi aspetti ta dan il-villa fi Ωmien l-ordni. Nibdew bid-demografija. 2 Demografija Il-popolazzjoni Naxxarija Ωdiedet minn 1000 fl-1590 g al 2,306 fl Dan ma jfissirx li l- popolazzjoni kibret f daqqa jew b mod konsistenti. Nistg u ng idu li problemi li nqalg u fil-pajjiω, fosthom anke xi tip ta mard, kien rifless fit-tkabbir tal-popolazzjoni Naxxarija. Óadd ma jaf eωatt kemm kien primarjament il-popolazzjoni tan-naxxar fl-1530 meta wasal l-ordni. L-ewwel çaqliq tal-poplu Naxxari kien fl-1565 lejn l-imdina, fi Ωmien l-assedju l-kbir. Il- ajja soçjali fir-ra al kienet t arbtet ftit. Fil-fatt l-a ar mag mudija rregistrata kienet fit-8 ta Mejju 1565 u ner g u naraw re istrazzjoni o ra fis-6 t April Skond Monsinjur Ludovico de Torres li kien fuq viωta pastorali f Malta, fin-naxxar kien hawn 299 ra el f sa tu. Skond l-istatus Animarum ta l-1590, il-popolazzjoni Naxxarija kienet tammonta g al 2,333. Ma ninsewx li sa dan iω-ωmien, ir-ra al tan-naxxar kien jinkludi wkoll; il-mosta, G arg ur, il-mellie a u San Pawl il-ba ar. Fis-snin ta wara, faqqg et il-pesta li arret mag ha numru kbir tal-popolazzjoni. Ìara, li fin-naxxar, il-popolazzjoni malajr irkuprat sakemm fl-1632, re g et Ωdiedet g al 2,085. Kien dan iω-ωmien li fin-naxxar ie deçiω li tinbena Knisja Parrokkjali dida. 3 PoΩizzjoni strate ika u professjonijiet Il-fatt li fin-naxxar kien hawn standard g oli ta g ixien, g en f diversi fatturi. Fin-Naxxar kont issib ukoll imtie en li diffiçli biex isibhom f ir ula iωg ar. Kien hawn façilitajiet li ma kontx issibhom f ir ula Ωg ar b all-imqabba, Óal Kirkop u Óal Balzan. B hekk, iω-ωwi ijiet Ωdiedu fin-naxxar. Filfatt, in-naxxar kien ukoll wie ed mill-ir ula li kellu awtorizzazzjoni li jifta skola fi Ωmien l-ordni. Óafna drabi din l-iskola ma kinitx tkun g ajr kamra wa da mmexxija minn membri ekkleωjastiçi fejn fiha kien isir tag lim verament baωiku. Fl-akkwati rurali kkont issib madwar sitt skejjel b kollox. 4 Mill-aspett militari, in-naxxar kellu l-importanza tieg u wkoll. Mibni fuq g olja fiç-çentru ta Malta, kien joffri post ta arsien u difiωa tal-kosta fin-nord ta Malta. Irridu nωommu f mo na li l-bini ma kienx b al-lum. Malta kienet afna aktar g ejra mill-monstroωità ta bini bla raωan li qed naraw illum. 111

112 VASSALLO CONCRETE SUPPLIES LTD. SUPPLIERS OF: Ready Mixed Concrete Precast Components Hollow Concrete Building Blocks Sand and Spalls Roofing Beams and Blocks Torba Land and Estate Developers, Wied il-g asel, Burmarrad SPB 08 Tel: , Fax:

113 Din il-poωizzjoni strate ika uriet l-importanza tag ha fis-sena Fl-a ar jiem ta l-assedju, waslet l-g ajnuna minn Sqallija u niωlu fil-mellie a. Dawn stabilixxew ru hom fin-naxxar min abba l-post g oli li kien jinsab fuqu. Minn hawn fuq setg u jaraw lit-torok jitilqu minn Marsamxett biex javvanzaw kontrihom u anke l-flotta tag hom tba ar lejn in-nord ta Malta. 5 Ikompli jsa ah il-fatt li n-naxxar kellu poωizzjoni strate ika importanti huma Ω-Ωew torrijiet difensivi li nsibu fl-in awi ta San Pawl tat-tar a: it-torri tal-kaptan u t-torri Gauci li kien di à mibni fl In-Naxxar kien çentru ta difiωa importanti u kellu l-postijiet stazzjonali tal-militia bil- capitano residenti hawnhekk. 6 Barra minnhekk in-naxxar kien servut ukol mill-aspett ta servizz professjonali sa mis-seklu 16. Fin- Naxxar kont issib Ωew tobba, erba nutara, u sitt majistri. Mhux inqas kienu n-nies tas-seng a li sa l-a ar tas-seku 17 kienu jammontaw g al sittax-il persuna tas-seng a, residenti fin-naxxar. 7 Kif di à semmejt, fin-naxxar kien hawn livell g oli tal-mod t g ixien, u dan jixhdu wkoll il-fatt li kien hawn Naxxarin li kellhom sa ansitra skjavi jaqduhom fil-bωonnijiet tag hom, sa kien hawn familji li kellhom sa ames skjavi. Fis-seklu 18, fin-naxxar kont issib ukoll spiωjar. Madankollu, ma jfissirx li ma kienx hawn faqar. Dan jista ji i spje at ukoll meta tara kemm-il darba qassisin kienu joffru s- servizz tag hom waqt funerali b xejn g ax kien hawn familji li ma kellhom kwaωi xejn, anqas biex i allsu lill-qassis waqt funeral. 8 Fortifikazzjonijiet mibnija fi Ωmien l Ordni Nistg u ng idu li Malta adet ir-ru f dik li hija difiωa mal-wasla tal-kavallieri. Qabel il-wasla tag hom, Malta kien g ejra kwaωi g al kollox minn torrijiet u kull tip ie or ta difiωa. Dan l-aspett, il- Kavallieri adu tassew siebu, eωempju ta dan huma l-iswar ponenti li g andna. 9 In-Naxxar gawda wkoll. Ta min isemmi li n-naxxar kien l-ewwel post wara l-in awi tal-port li rçieva riforma fl-istruttura tad-difiωa tieg u. Fi Ωmien il-granmastru Jean Pariso de La Vallette nbena t-torri tal-kaptan biex jilqa fih il-kaptan tal-militia, poωizzjoni li kienet ting ata direttament mill-granmastru nnifsu. Interessanti l-fatt li qabel il-wasla ta l-ordni kien hawn fin-naxxar, it-torri Gauci mibni minn Franceso Gauci biex jie u sieb u jipprote i lill-familja tieg u mill-attakki tal-korsari. Il-kavallieri ppruvaw biex jie du dan it-torri ta t idejhom iωda Francesco Gauci kiteb petizzjoni lill-granmastru Juan d Homedes fejn talbu jωomm it-torri tieg u. Din it-talba iet milqug a permezz ta di riet datata 16 ta Mejju Dan ifisser ukoll li fin-naxxar l-ewwel kien hawn it-torri Gauci u wara nbena t-torri tal-kaptan. Ûew torrijiet sbie li g adna ngawdu sal-lum fl-in awi mag rufa b ala San Pawl tat- Targa. Karatteristika elwa li fih it-torri Gauci hija l- columbaria jew kif nafuha llum barumbara tal- amiem. Ma ninsewx l-importanza tal- amiem f dak iω-ωmien biex jitwassal messa. Dan jista jfisser ukoll li dan it-torri kellu sehem fit-twassil ta messa i minn G awdex g all-port il-kbir. Dan it-torri u t-torri tal-kaptan, flimkien mat-torri Falcha ta t l-imdina kienu tant importanti li D Aleccio s, filfrescos tieg u fejn jillustra kif kienet Malta fl-1565, jinkludihom ukoll. 10 La qed insemmu d-difiωa, ma nistg ux in allu barra lit-tlettax-il torri li bena l-granmastru De Redin li proprju tnejn minnhom jinsabu fin-naxxar; it-torri ta Qalet Marku u t-torrijiet ta l-g allis. It-torri ta l-g allis kien it-tieni wie ed li bena De Redin missensiela ta bini. Dawn, flimkien ma torrijiet o ra, kienu jikkontrollaw il-probabilità ta d ul ta xi g adu fis-salini. 11 It-Torri ta l-g allis Óajjet il familji u Ω Ωwie Óafna mill-ir iel Naxxarin kienu addiema fis-settur ta l-agrikoltura. Kien hemm ukoll ir iel ja dmu fis-salini u o rajn fil-barrieri. Kien hemm u ud jag mlu xog lijiet ta manutenzjoni u tiswijiet fuq postijiet tad-difiωa. Kien hemm ukoll addiema tal-qoton, li kien jitkabbar mill-bdiewa u wara jin adem min-nisa. Dan kien jinbieg Malta u anke barra. Ir-ra el tal-familja kien ikun flessibli. Ried jara x jag mel biex jaqla l-g ixien ta kuljum. Il-biçca l-kbira ta l-ir iel li kienu joqog du fin-naxxar 113

114 114

115 jew jiωωew u nisa Naxxarin kienu jkunu minn in awi b al: G arg ur, Lija, Balzan, Mosta u Birkirkara. Però, kien hawn ukoll ir iel minn Óal Qormi, Óal Tarxien u sa ansitra anke minn G awdex. Ftit kienu dawk il-barranin ejjin minn Sardinja, Piza u Spanja li wie ed ma jridx jinsa jsemmi. 12 Dak iω-ωmien kienet tradizzjoni li aladarba wie ed jiωωewwe, imur joqg od fir-ra al ta l-g arus. G alkemm qed nitkellmu fuq Ωmien ilu, xorta wa da kien hemm problemi li niltaqg u mag hom illum b al ng idu a na separazzjoni. Kienet xi a a rari afna iωda kienet ti ri u n-nies kien ikun l-g ors tag hom isiru jafu fuq dak u fuq l-ie or. Anke meta mara tisfa armla, afna spekulazzjonijiet kienu jaqg u fuqha u sa ansitra jtuha titlu li ma jixraqilhiex. Fl-1783, fin-naxxar kien hawn madwar 112 armla. Il-biçça l-kbira tag hom kienu l fuq minn 40 sena. Óafna minnhom kienu jer g u jiωωew u u din id-darba Ω-Ωwie kien isir fid-dar ta l-armla stess minflok fil-knisja. 13 Kultura u l Kleru Ir-reli jon minn dejjem kien xi a a ta importanza fil-gωejjer tag na. Kien dik il-forza li jmexxi l- sieb ta kif jg ix il-bniedem u kif ja ixxi. Ovvjament, minn dejjem ukoll kont issib dawk li jitqiesu b ala persuni li qed joffendu r-reli jon b diversi modi, l-aktar mod popolari ikun id-dag a. Fl-1678 Gario Sammut min-naxxar beda jidg i meta kien mistoqsi minn Gioanella Bezzina g aliex ma kienx allas il-kera ta Ωew skudi lil xi add li ji i minnha. Hu kien se et il-fidi tag ha u anke lil ru ha. 14 Fl-1574, meta Dusina kien fuq vizta pastorali fin-naxxar, investiga rapporti ta nisa suspettati b log ob ta ma iji. Dawn kienu joqtlu annimali morda, ja arqu weraq u waqt li jag mlu dan, jg idu rit bil-malti. Kien hemm nisa o ra, speçjalment romol li kienu jitg allmu s-seng a ming and ommijiethom. Dawn kienu jkunu f idejn il-keru li jitpo ew lura fit-triq it-tajba. 15 Il-Parroçça tan-naxxar kienet wa da mill-iktar li fiha qassisin. Tul il- akma ta l-ordni dawn Ωdiedu minn 13 fl-1668 g al 40 fl Don Nicola Mangion ( ) kien wie ed mill-aktar ma bubin fin-naxxar. Fost it-titli li kellu, kellu d-dottorat fil-li i tal-knisja u l-li i Çivili, vigarju enerali taddjoçesi Maltija, konsulent tal-papa, uditur tal-granmastru l-aktar importanti, u kien kummissjarju tar- Reverenda Fabbrica di San Peitro g al tletin sena s a. 16 Tul il- akma ta l-ordni, in-naxxar Ωviluppa minn ra al medjevali g al wie ed mill-akbar u l-aktar importanti b ala çentru f in awi rurali. Kont issib il-façilitajiet me tie a biex jattiraw persuni minn ir ula o ra ji u hawn. B hekk Ωdiedet il-popolazzjoni Naxxarija. Minn dokumenti misjuba, huwa fatt li n-naxxar dejjem gawda status g oli, anke minhabba l-fatt li kien hawn afna nies tas-seng a. 1 Catania Paul, In-Naxxar, titwiliet fl -Istorja. Pg Ibid. 3 Gambin Kenneth, Casal Nasciaro during the rule of the Order, ed. Catania Paul and Scerri Louis, Naxxar, A Village and its People 4 Gambin Kenneth, Casal Nasciaro during the rule of the Order, ed. Catania Paul and Scerri Louis, Naxxar, A Village and its People 5 Ibid. 6 Ibid. 7 Ibid. 8 Ibid. 9 Spiteri Stephen, Naxxar and its Fortifi cations, ed. Catania Paul and Scerri Louis 10 Spiteri Stephen, Naxxar and its Fortifi cations, ed. Catania Paul and Scerri Louis 11 Ibid. 12 Gambin Kenneth, Casal Nasciaro during the rule of the Order, ed. Catania Paul and Scerri Louis, Naxxar, A Village and its People 13 Gambin Kenneth, Casal Nasciaro during the rule of the Order, ed. Catania Paul and Scerri Louis, Naxxar, A Village and its People 14 Ibid. 15 Ibid. 16 Ibid. 115

116 J & S. Hardware Store Prop: John Chetcuti Labour Avenue, Naxxar Tel: Newly Refurbished OPENING SOON Suppliers of Timber, Water Fittings and Water Tanks, Electrical Fittings, Power Tools and Hand Tools Garden Equipment and many other household goods BAR & RESTAURANT Triq il-mulett, Qawra Fully Air-conditioned Set Menu Snacks A la Carte Take-Away Tel: No , , , ,

117 Il MuΩika Sagra kollha li g andi u x se jsir minnha Joseph Fenech Kien ilu afna na seb x g andi nag mel bil-muωika sagra li g andi u kif din tkun tista titgawda wara li ma nkunx hawn. Fl-a ar iddeçidejt li n alli xi muωika lill-parroçça tan-naxxar fejn g addejt bosta snin nag ti s-servizzi tieg i b ala Organista u wara Maestro di Cappella. Stedint lill-arçipriet ir-rev. Evan Caruana ji i d-dar u wreju bil- sieb. Dan a gost u qalli li sakemm ikun possibli huwa jirrispetta x-xewqa tieg i. Jiena mill-ewwel g amilt, b sagrifiççju kbir arran amenti speçjali g al xi xog ol muωikali li kien isir fil-festa ta Marija Bambina sew bl-orgni kif ukoll bl- Orkestra. Illum il-parroçça g andha iωjed minn 20 biçça muωika, fosthom fit-tlett ijiem tat-tridu tal-festa, irran ati apposta, biex ikunu jistg u ji u esegwiti mill-kor Parrokkjali u xi Solisti ta t id-direzzjoni tal-bravu Surmast Christopher Muscat, u hekk din il-muωika tkun gawduta mill-poplu Naxxari. Kelli wkoll wisq g al qalbi MuΩika Sagra o ra g al Ωmien il-ìimg a l-kbira miktuba min-nannu Mro. Vittorio Scerri aktar minn 100 sena ilu, miz-ziju Dun Karm u minni, aktar minn 50 sena ilu. Fost din il-muωika hemm 27 Responsorju tan-nannu g all-vuçijiet u Orkestra li jien kont nag mel f dan iω- Ωmien g aωiω. Ridt in alli b ala tifkira lin-naxxarin xi w ud minn dawn ir-responsorji. Billi dawn ma baqg ux isiru l-knisja min abba l-imbierek tibdil litur iku, sibt biex nirran a xi responsorji g all-banda fejn ikunu jistg u jsiru bi ftit rieda tajba u mpenn mis-surmast u l-bandisti. Illum, in-naxxar i awdi misservizzi ta Ωew baned, it-tnejn b rieda qawwija li jesegwixxu xog lijiet sagri li ji u mog tija lilhom. Allura ejjejt 5 Responsarji li huma: 1) Vexilla Regis Prodeunt (V. Scerri, 1904) 2) O Vos Omnes (Tenere Solo) (V. Scerri, 1900) 3) Ecce Quomodo (V.Scerri, 1919) 4) O Vos Omnes (3 Voçi) (Sac. Carmelo Scerri, 1947) 5) Recissit Pastor Noster (Dwett Tenur u Baritonu) (Joseph Fenech, 1953) Jiena stedint membri tal-kumitat taω-ωew kaωini fid-dar tieg i u tajthom dawn ir-responsorji. Dawn il-membri wrew apprezzament, e a u rieda hekk qawwija li organizzaw kunçert ta MuΩika Sagra li ie esegwit wie ed l-erbg a, 4 ta April 2007 u ie or fl-1 ta April 2007 fis-swali tal-kaωini tag hom. Ìiebu b ala Tenuri lis-sur Charles Vincenti u s-sur Joseph Aquilina u lill-baritonu Alfred Camilleri u li flimkien mal-bandisti mmexxija mill-bravi surmastrijiet taw esekuzzjoni sodisfaçenti afna. F dawn il-kunçerti dehret l-abbiltà u d-dedikazzjoni u l-paçenzja sewwa tas-surmast kif ukoll tal-bandisti. Kul add kien sodisfatt. Jien u w ud minn uliedi u qrabati attendejna u apprezzajna u gawdejna dan ix-xog ol. F inωul ix-xemx ta ajti fl-a ar sforz tal-karriera muωikali tieg i wiççi n asel bi dmug ta 117

118 RICHIE S Ironmongery & DIY 21 st September Avenue, Naxxar Tel: Fax: rironmongery@onvol.net Visit our new shop & get 5% discount on presentation of this advert Paints and paint mixing, INDEX water proofi ng products, wood, glass cutting, electrical & plumbing, hand & power tools, gardening equipment, car care products, DIY products, safety wear & equipment, and many other household requirements. POWER TOOLS FOR HIRE Valletta Road, Mosta Tel: Mob: Caterers for all occasions Il-Festa t-tajba lin-naxxarin Kollha 118

119 rikonoxxenza u nostal ija ta Ωminijiet u afna dilettanti bieb tieg i li marru u ma jer g ux ji u aktar! Issa memorji biss baqa. Nittamaw li dawn il-memorji jkunu b al ward li jsebba u jserra lill-qalbi fix-xitwa ta ajti. Nag laq, dan l-episodju billi nirringrazzja lill- Kumitat tal-kaωin Vittorja li tani l-opportunità li nikteb xi a a b ala tifkira ta l-a ar fuq ilmuωika li allejtilhom u li forsi, min jaf, g ad in alli l quddiem lill-parroçça u liω-ωew kaωini. Jekk Alla j allili ajja u memorja tajba, u liω-ωew Baned Naxxarin li huwa Ìie in-naxxar ng id Grazzi kbir g ax-xog ol, sagrifiççju, paçenzja u dedikazzjoni tal-bravi u abrieka Surmastrijiet tal-baned u l- ila u e a tal-bandisti kollha li ghalihom g andi kull rispett g aliex ming ajr ilkontribut tag hom ma kinux jistg u jsiru kif saru dawn il-kunçerti li taw ie kbir lill-kaωini. Nawgura minn qieg qalbi liω-ωew kaωini suççessi fl-attivitajiet muωikali tag hom u nweg dhom fl-età wisq avvanzata tieg i li nitlob g alihom b al ma nixtieq li huma wkoll jitolbu g alija wara li Alla jsejja li g al dejh. Nirringrazzja lil marti Rose lil uliedi u lil Ωwie hom u l-familji tag hom li dejjem g enuni moralment u fiωikament f dak kollu li kien ikun bωonn. G eωieω President, Kumitat u soçji nawguralkom festa tajba, qaddisa u mill-isba u li kollox jispiçça g as-sodisfazzjoni ta kul add. Insellem lil kul add. Óabibkom, is-soçju anzjan. 31 Labour Avenue, Naxxar Tel: , , STAR FIRES FIREPLACES IMPORTERS & INSTALLERS Shop No. 12, Zenqa Street, Naxxar. (Near Naxxar Police Station) Tel: Fax: Mobile: , Opening Hours Mornings by Appointment Evenings 9:00-13:00 15:00-19:00 Lava Hearths, Cast Iron Fireboxes, Vent Free Gas Fires, Garden Ovens, WoodStoves, Kerosene Stoves & Fireplaces Barbecues, Stainless Steel Accessories, Decorative Bricks, Tumbled Marble, Travertine Marble, Insulation Slabs, Fireplace Accessories. 119

120 Ad Multos Annos Minn qalbna nifir u lil Patri Ivan Scicluna OFM Cap. u lir-rev. Kevin Schembri fl-okkaωjoni ta l- ordinazzjoni tag hom fl-1 ta Lujlu, J Alla l- Mulej iωomm idejh fuqhom u jseddqilhom xog olhom fil-qadi ta dmirijiethom. Nixtieq nie du din l-opportunità biex nifir u ukoll lil Dun Alwi Camilleri u lil Dun ÌuΩepp Sammut f g eluq is-sittin sena mill-ordinazzjoni tag hom. Ta min jg id li ma dawn it-tnejn kien qaddes ukoll Dun Anton Sciberras li sfortunatament m g adux mag na. Nixtiequ minn dawn il-pa ni nawguraw ukoll Ad Multos Annos lil Mro. Joseph Fenech li m ilux g alaq iddisg in sena tieg u. Mro. Fenech kellu x-xorti jitwieled o familja ta muωiçisti mag rufa u hu kompla bil-kbir ittradizzjoni muωikali. Pjanista eççelenti, huwa kkompona diversi siltiet litur içi ta klassi kbira. Ta min isemmi li Mro. Fenech okkupa l-kariga ta Maestro di Cappella fin- Naxxar g al diversi snin. G al dan kollu, il-kunsill Lokali tan-naxxar, irregala l-unur ta Ìie in-naxxar lil Mro. Fenech fl Mro. Joseph Fenech huwa ukoll Surmast Onorarju tas-soçjetà tag na u minn qalbna nirringrazzjawh g all-kontribuzzjonijiet muωikali tieg u. Jonathan s Hair Studio H AIRDRESSER FOR MEN Home visits also available Triq il-musbie Naxxar Mob: WEDNESDAYS CLOSED 120

121 D&S Maintenance 21st September Avenue, Naxxar Tel: (+356) , Fax: (+356) Mob: , , Maintenance Agreement starting from Lm100 excl. VAT D&S Lifts Maintenance

122 Attivitajiet li saru matul din is sena Is-sena li g addiet, b as-snin l-o ra kollha li g addew qabilha, kienet wa da mpenjattiva sew. Anzi, ma nkunx qed niωbalja jekk ng id li minn sena g all-o ra, l-impenji li qed nid lu ghalihom qed jiωdiedu bis-s i. Imma fuq kollox hekk g andu jkun. Dan hu sinjal çar li s-soçjetà hija wa da ajja u dinaminka u li dawk li ja dmu fiha dejjem lesti biex iωidu fix-xog ol alli s-soçjetà li t addanhom mag ha dejjem tkompli tikber. Kul add jaf kemm xog ol jinqala fil- ranet tal-festa biex ji u attwati b suççess l-attivitajiet kollha li tid ol g alihom is-soçjetà. Huwa g alhekk wisq xieraq li ç-çelebrazzjoni tal-festa jibdew f jum pjuttost ta mistrie u ta divertiment. Fil-31 t Awwissu iet organizzata lejla ta divertiment g all- bieb kollha tag na. Quddiem il-kaωin gawdejna ikel, xorb, muωika, kant u allegrija kbira. In-numru kbir ta min attenda juri li qeg din japprezzaw u jωommu din id-data riservata kull sena. Fit-2 ta Settemrbu, il- Banda Vittorja esegwiet il-programm sinfoniku annwali tag ha fi Triq Santa Luçija fuq palk li ntrama apposta. Dan l-avveniment issa a postu fil-kalendarju tag na u qed ikun imfittex bil-wisq mill-pubbliku kemm Naxxari u kemm minn postijiet o ra li ji u apposta g al dan il-kunçert. Is-siltiet mag Ωula, b assoltu, kienu varjati u b hekk tpaxxew il-gosti kollha ta dawk preωenti. Il- emg a numeruωa applawdiet u wriet l-apprezzament tag ha g al-livell g oli ta esekuzzjoni li taw il-bandisti ta t it-tmexxija wisq abbli tas-surmast Direttur Ωag Ωug Mro. Roderick Bugeja. Il- ila tal-bandisti, partikolarment tas-solisti hija Ωgur fattur importanti biex kunçert b al dan jirnexxi. Prosit kbira lis-surmast u l-bandisti kollha. Fl-intervall, il-president tas-soçjetà Dr. Michael Farrugia g amel kelmtejn g all-okkaωjoni. Huwa semma li g alkemm ma kienx ilu wisq li ie ma tur President, huwa kien ingrana sew fit-tmexxija ta din is-soçjetà. Huwa semma xi w ud mill-attivitajiet li s-soçjetà torganizza matul is-sena u semma wkoll l-impenn konsiderevoli ta servizzi li l-banda Vittorja g andha. Huwa attribwixxa dan issuççess g all-pedament sodi li l-kumitat, flimkien mal-president ta qabel kienu bnew. Hawnhekk huwa sejja lis-sur Anthony Catania, il-bniedem li kien jokupa l- kariga ta president qablu. Filwaqt li rringrazzjah tax-xog ol fejjiedi li kien g amel fit-38 sena li kien president tas-soçjetà MuΩikali Vittorja, huwa rregalalu Ωew pitturi sbie, xog ol talmag ruf pittur G awdxi, Chev. Paul Camilleri Cauchi. B al ma jsir is-soltu, f din is-serata ji u msej a xi aljievi u bandisti tas-soçjetà biex ji u ppremjati min abba li jkunu ddistingwew ru hom fl-istudju u fit-tag lim tal-muωika u g all-attendenza tag hom fil-lezzjonijiet ta matul is-sena. Hawnhekk iet imsej a l-assistent Surmast Christine Vella biex 122

123 tippreωenta plakka kommemorattiva lill-aljieva Samatha Scicluna. Is- Surmast Roderick Bugeja ppreωenta lil Ayrton Azzopardi plakka o ra b ala l-a jar aljiev. Kien imbag ad imiss lil Kristen Borg, bandist talpost biex jing ata plakka o ra kommemorattiva g all-impenn li huwa wera g at-tag lim tal-muωika. Issa kien imiss li b as-soltu, issostenituri tas-soçjetà jkollhom çans jg amlu xi preωentazzjonijiet lis-soçjetà. Tela l-ewwel l-onor. Dr. Louis Deguara li f isem il-familja Deguara jag mel g otja flus. Warajh kien imiss l-onor. Dr. Michael Gonzi li ukoll g o bu jirregala lis-soçjetà g otja ta flus. Is-Sur Angelo Xuereb, ex-sindku u Patrun tas-soçjetà wkoll g amel g otja ta flus. Is-Sur Xuereb ta prosit g allkultura li qieg da tiωdied fin-naxxar u g al-livell g oli ta muωika li kienet qed tittella f dik is-serata. Is-Sur Carmel Grech, President tas-soçjetà MuΩikali Peace rregala lis-soçjetà Vittorja memento kommemorttiv. Wara kien imiss Naxxari ie or ir-rev. Arçipriet tal- Furjana Fr. Richard Borg. Huwa rregala lis-soçjetà març funebri li kien kompoωizzjoni ta missieru Saviour Borg. Huwa awgura li dan il-març jindaqq fi Ωmien il-ìimg a l-kbira. Graziella Vella, f isem il- Kummissjoni banda ppreωenta tsett libretti odda biex jiωωanωnu fil- ranet tal-festa li ejjin. Imbag ad kien imiss lil Leann Spiteri li f isem il- Kummissjoni Ûg aωag ippreωentat g otja flus. Flus ukoll ippreωenta lis-soçjetà id-dentist Dr. Kenneth Spiteri. G otja interessanti iet irregalata mis-sinjura Josephine Chircop. Hija ppreωentat xog ol fil-ganutell, xog ol sabi tradizzjonali Malti. Dan ix-xog ol Ωgur se jsib postu fis-swali sbie li g andha s-soçjetà. Postha Ωgur ukoll se ssibha fis-swali tag na pittura sabi a, xog ol tal-pittur Adonai Camilleri Cauchi. Kien Jean Paul Musct li tella din il-pittura li kienet rregalata minn zijuh John Muscat. Lawrence Azzopardi 123

124 g amel donazzjoni ta flus. Leon Gatt f isem il-familja tieg u rregala lis-soçjetà març brijuω. Wara dan, is-sinjuri Silvan Azzopardi u Johann Cortis urew ix-xewqa li huma, b ala dilettanti tan-nar ukoll jag mlu donazzjoni, biss din iddarba mhux lis-soçjetà. Huma xtaqu jag tu memento lis-sur Anthony Muscat g all-entuωjaωmu li juri, g all-impenn li jag ti u g all-g aqda li jωomm bejn il-membri kollha diletanti tan-nar. Wara dawn l- g otjiet il-kunçert tkompla biex meta mbag ad spiçça, il-membri kollha preωenti kienu mistiedna g al trattament fis-swali tal-kaωin. Matul il-festa, il-banda Vittorja kienet impenjata f divesi marçi brijuωi matul it-toroq tan-naxxar. Bil-marçi sbie li ddoqq hija tferra lil numru kbir ta partitarji li jing aqdu mal-banda biex flimkien jiççelebraw dawn il-jiem sbie tal-festa. Barra milli bilmuωika il-pubbliku numeruω preωenti g andu ukoll iç-çans biex jitpaxxa bil- ruq tan-nar ta l-art. Dan jin araq fl-4 u fis- 6 ta Settembru u din is-sena, b al dawk img oddija kien ta livell fenominali li all lil kul add immeraviljat kemm g at-teknika uωata kif ukoll g as-sbu ija li dehret. In araq ukoll nar ta l-ajru mag mul mill-istess dilettanti. Ûmien il-festa huwa Ωmien ta çelebrazzjoni u Ωmien ta fer. Huwa Ωmien li fih dak li jkun ikun ilu jistenna li jasal minn Ωmien qabel alli jkun jist jing aqad ma Naxxarin o ra biex jag ti ie lil Marija Bambina, Patruna tar- Ra al tag na. Madankollu, drawwa sabi a li teωisti fin- Naxxar hi li fil-fer tag na niftakru f dawk anqas xxurtjati minna. Ta kull sena il-president ta Malta, f dan il-kaω Dr. Edward Fenech Adami, iωur ir-ra al nhar il-festa fejn l-g aqdiet jag mlu xi donazzjonjiet g all-community Chest Fund biex b hekk inkunu qed ng inu lil min hu filbωonn. Barra d-donazzjoni li g amlet is-soçjetà, Kelly Debono, f isem il- 124 Kummissjoni Ûg aωag ukoll g amlet donazzjoni ta flus b al ma g amel Charles Cachia f isem il- Kummissjoni Banda. Ìest sabi ta min ifa ru. Matul is-sena, diversi huma l-attivitajiet li l-kummissjoni Ûg aωag t ejji biex tkompli ti bed Ωg aωag lejn is-soçjetà tag na u biex ikollhom Ωvog pjaçevoli g all-ener ija tag hom. Dawn l-attivitajiet huma

125 kulturali kif ukoll divertivi. Ma jintesiex lanqas l-aspett sportiv. Fil-fatt din is-sena saru leagues ta billiards u anke sparaturi fejn il-membri tag na attendew f numru sodisfaçenti. Din il-kummissjoni uriet li se tkompli ta dem bis-s i sabiex il-membri Ωg aωag i ossuhom mhux biss milqug in f din is-soçjetà imma anke involuti. Diçembru huwa x-xahar tal-milied u kul add jaf kif dan ixxahar i ib mieg u fer kbir lil kul add, kemm kbar kif ukoll liω- Ωg ar. F dan ix-xahar is-soçjetà tag na tkun impenjata bis-s i. L-ewwel attività din is-sena abtet fit-13 ta Diçembru meta g al sena o ra s-soçjetà rat kif tferra lil dawk li attendew fil-kunçert tal- Milied li hi organizzat. F dan il-kunçert indaqqu siltiet adatti g alokkaωjoni. Óadna gost nisimg u dawn is-siltiet li komplew urew il-kapaçità tal-bandisti tag na. Fi tmien il-programm il-bandisti u l-aljievi urew l-apprezzament tag hom g all-g ajnuna u attenzjoni li jirçievu ming and l-g alliema tal-muωika. Barra minn dan, is- Sur Vince Debono, viçi President, ippreωenta tifkira kemm lill- Assistent Surmast Christine Vella u anke lis-segretarju tas-soçjetà Clifford Galea g al-livell akkademiku li huma la qu fl-università ta Malta. Huwa awguralhom aktar suççessi. Biex inkomplu nωommu t-tradizzjoni tal-presepji ajja, fuq talba mill-membri tag na stess, organizzajna dimostrazzjoni ta kif tista tag mel presepju. Ta min jirringrazzja lil G aqda Maltija tal- Presepji g all-g ajnuna li tatna biex tittella din id-dimostrazzjoni. F dan iω-ωmien tal-milied Ωgur add ma jista jinsa liç-çkejknin tag na, g alhekk is-soçjetà adet sieb li tor anizza party g attfal li b os-soltu kellu attendenza kbira. Innovità o ra din is-sena kien Father Christmas li dar mar-ra al kollu tan-naxxar iqassam ir-rigali lit-tfal çkejknin. Tistg u timma inaw il-fer ta dawn iω- Ωg ar malli lem u lill-ma bub Father Christmas. Fid-29 ta Diçembru iet organizzata ikla g all-bandisti u l- allievi tag na. G at-tfal li jag ti servizz lil banda, din ma kinitx biss ikla, iωda ar a ta sig at twal li fiha gawdew il-kumpanija ta xulxin. F Marzu, it-tfal re a kellhom attività o ra li hija g al qalbhom. Dan meta re a ie organizzat g alihom party ie or tal- Karnival. Kompetizzjoni tal-kostumi ma naqsitx u din kompliet iωωid mal-briju li attività b al din to loq. Fit-18 ta Marzu re a wasal il-jum tat-talent Ûg aωag li kull sena jittella kompletament mill-aljievi u bandisti tal-post. fiha huma juru l-abbiltà li akkwistaw sforz l-istudji tag hom fil-qasam tal-muωika. Fl-ewwel parti huma daqqew siltiet solo. 125

126 Kien hemm ukoll minn daqq fi gruppi u fl-a ar, dawn l-elementi kollha ing aqdu b ala Banda Ûg aωag fejn daqqew siltiet ferm impenjattivi. G at-tieni sena konsekuttiva, fiω-ωmien sagru tal-ìimg a l-kbira, fis-swali tal-kaωin tag na ttella Kunçert Funebri ie or. F dan il-kunçert indaqqet muωika kkomponuta kollha kemm hi minn surmastrijiet Maltin. F dan il-kunçert tkantaw ukoll g all-ewwel darba responsorji miktuba mis-surmast Onorarju Joseph Fenech minn missieru Vittorjo u minn zijuh Dun Karm Scerri. Il-President Dr. Michael Farrugia ppreωenta tifkira ta ringrazzjament lil Mro. Fenech. Tifkira o ra huwa ppreωenta li Rev. Arçipriet Dun Richard Borg peress li fis-serata ndaqq ukoll ilmarç ta Saviour Borg li ji i missier Fr. Richard. L- attivitajiet g al waqt il-ìimg a l-kbira tkomplew billi fid-29 ta Marzu, il-membri tas-soçjetà kellhom l-opportunità li jqerru fil- KaΩin stess. Imbag ad fil-5 ta April re g et iet organizzata l- attività tal-visti g as-seba knejjes. Fiha Ωorna knejjes differenti milli konna morna nωuru s-sena ta qabel. L-impenn tag na g aω-ωmien tal-ìimg a l-kbira ie fi tmiemnu meta fis-6 ta April, il-banda tag na re g et adet sehem fil-purçissjoni tradizzjonali tal-ìimg a l-kbira. takkompanja l-persona i bibbliçi, hija daret mat-toroq tan-naxxar iddoqq marçi funebri. Fil-21 t April ta din is-sena, il-kunsill Lokali tal-furjana are b inizzjattiva dida. Iddeçieda li g all-festa tal-patrun tag hom San Publiju tittella kompetizzjoni ta biççiet tan-nar ta l-art. Id-dilettanti tas-soçjetà tag na adu sehem f din il-kompetizzjoni ukoll. F Ìunju, il-kunsill Naxxari organizza n-naxxarfest, img a attivitajiet varji biex ti i ççelebrata l- festa f Ìie in-naxxar. Il-qofol ta dawn l-attivitajiet kollha hija l-g oti ta ie in-naxxar li xi persuna jew persuni li jkunu ddistingwew ru hom f dan ir-ra al. G al din l-okkaωjoni ejna mistiedna biex indoqqu quddiem numru ta mistiedna distinti, fosthom il-president ta Malta Dr. Edward Fenech Adami u s-sindku tan-naxxar, Dr. Maria Deguara fost o rajn. G al din l-okkaωjoni daqqet il-banda Ûg aωag tas-soçjetà tag na u ta min jg id li ar et bl-unuri kollha. Attività mhux tas-soltu imma li tat pjaçir u presti ju kbir lis-soçjetà tag na kienet il-mi ja ta l-arçisqof ta Malta, Patri Pawlu Cremona fis-sede tas-soçjetà nhar l- 16 ta Lujlu. Huwa laqa l- istedina li a na g amilnielu 126

127 biex f din l-attività nie du l-opportunità biex nonoraw Ωew Ωg aωag Naxxarin. Parti Ivan Scicluna u Dun Kevin Schembri kienu g adhom kemm adu s- sagramenti ta l-ordni Sagri minn idejn l-arçisqof Cremona ftit tal- img at qabel. Is-soçjetà asset li okkaωjoni b al din li tag mel tant unur lir-ra al tan- Naxxar ma jistax ikun li ma tkunx imfakkra bil-kbir. Fil-fatt, fl-20 ta Lulju il-banda tag na kienet wa da mill-baned li daqqet matul it-toroq tan-naxxar biex wasslet lil Dun Kevin Schembri sal-knisja Parrokkjali alli jqaddes l-ewwel quddiesa tieg u f din il-knisja. Matul ix-xahar ta Lulju, il-banda kienet impenjata tag ti s-servizzi tag ha fl-ir ula u bliet o ra. Din is-sena hija marret iddoqq fil-festa tas-santissima Trinità fil-marsa, ta San ÌuΩepp fil-kalkara u f dik ta San Bastjan f Óal Qormi. Fix-xahar ta Awissu mbag ad tkun impenjata bis-s i bil-preparamenti g allkontribut prinçipali tag ha fil-festa tal-bambina tag na. B al ma sar f dawn l-a ar snin ix-xog ol fil-lokal ma waqafx. B al ma wie ed jobsor, ix-xog ol fuq il-manutenzjoni fuq lokal b al ma hu tag na huwa konsiderevoli. Barra minn dan, din is-sena d alna g al pro etti o rajn li se jiswewlna afna flus. Inbidlet kompletament is-sistema tad-dawl fil-bar. Ìie deçiω ukoll li l-bar innifsu jinbidel ukoll g ax Ωmienu servieh u qdiem. Dan issa qed isir kollu r am ta kwalità. Ma jistax jonqos li dan kollu jin tie finanzi mhux aωin. Filwaqt li nirringrazzja lil kull min g en, nag mel appell biex min g adu ma g amilx il-kontribut tieg u jag mel dan hu wkoll. B hekk biss jista s-suççess ta din is-soçjetà jibqa garantit. Il-festa t-tajba lil kul add. ACTIVE ENTERPRISES CO. LTD. 41, Nazju Ellul Str., GΩira GZR 1623 Malta t: (+356) /9 f: (+356) e: info@active enterprises.com 127

128 Portomaso Car Park Your Security in our Reliable Hands Benefit from great contract card rates Call us on Leave your car with us and enjoy worry-free parking 24hrs Convenient, Safe and Affordable Parking Portomaso Carpark operated by S.D.C. Tel: / Fax: E mail: portomasocarpark@tumas.com Daily Rates Monday to Friday from to Monday to Friday from to Rate per hour Fri/Sat/Sun from to Sat/Sun from to Sat and Sun rate per hour Lost Ticket Lm1.60/Euro3.73 Lm2.10/Euro4.89 Lm0.50/Euro1.16 Lm2.70/Euro6.29 Lm1.60/euro3.73 Lm0.75/Euro1.75 Lm4.00/Euro9.32 SPECIAL OFFER FOR WEEKEND PARKING (9) 100% White Tickets for only Lm20/Euro46.59

129 Naxxarin b alna In Nobbli MarkiΩ John Scicluna ( ) Benefattur kbir tan Naxxar u ta Niesu kitba, riçerka u ritratti ta John Magro Meta wie ed ikun g addej mill-pjazza tar-ra al tag na, in-naxxar, fuq in-na a tal-palazz maestuω, Palazz Parisio, (taç-çisk), jilma monument, tifkira tan-nobbli MarkiΩ John Scicluna. Ûgur li afna min-naxxarin ta fuq is-sittin sena, jafu sew min kien dan il-bniedem twajjeb u eneruω, iωda l- enerazzjonijiet odda ftit li xejn jafu dwaru, lief li jassoçjawh mal-palazz u l-birra taç-cisk! Jien ukoll nista ng id li ma kontx naf wisq fuqu, g aliex meta miet fl-1970, kelli biss 8 snin u niftakar li ommi kienet aditni mag ha, San Pawl tat-tar a, fil-villa fejn kien jg ix il-markiω g aliex kien espost biex il-poplu jag tih l-a ar tislima, u jien g adni niftakar, qisu l-biera, li bωajt u ma d altx! Issa li kbirt, u g andi g al qalbi lil dan ir-ra al li sawwarni, adt l-interess biex nag mel ftit riçerka dwar dan il-benfattur kbir, Naxxari b ali. Ejjew mela naraw ftit min kien, in-nobbli MarkiΩ John Scicluna. Il-MarkiΩ Giovanni Battista (John) Scicluna, bin il-markiω Kav. Giuseppe (ÌuΩeppi) Scicluna ( ) u l-markiωa Corunna, nèe Abela Pulis ( ), twieled in-naxxar nhar is-16 ta Settembru 1903, f dik id-dar, illum mag rufa bl-isem ta Dar Loyola fi Strada Celsi (illum Triq il-markiω Scicluna). Giovanni kien l-uniku wild minn dan iω-ωwie. Missieru, ÌuΩeppi Scicluna, filantropu nazzjonali, bankier, negozjant, finanzier mag ruf f Malta u fil-kontinent g en u Ωviluppa il-kummerç f Malta, benefattur kbir tan-negozjanti Ωg ar, tal-familji fil-bωonn, tarromol u l-orfni. 1 Kien ta somma kbir ta flus biex jinbena l-istitut ta Fra Diegu fil-óamrun, g at-tfal iltiema bniet u g ammru bil- ti ijet kollha. 2 Patrijott qalbieni b alma kien missieru Gio Batta ( ), li allih tarbija ta ames snin, u b al ziju Emmanuele (Manwel) Scicluna (1820 m.23.vi.1886). Ritratt tal-markiω GuΩeppi Scicluna, ic-cisk. Ritratt tal-markiω John Scicluna. Il-bankier ÌuΩeppi Scicluna kien ukoll President tal-kamra Pontifiçja Maltija, Kommendatur ta San Girgor il-kbir, Kavallier tas-santu Sepolkru u b ala benefattur speçjali tal-knisja, Papa Ljun XIII g o bu jonorah bit-titlu ta MarkiΩ li jibqa jintiret sat-tielet enerazzjoni. Il-Familja Scicluna iet in-naxxar ftit wara l Is-sinjura Corunna (Corinne) Abela Pulis, omm Giovanni, twieldet fis-sena 1881, il-belt Valletta, bint l-ispiωjar is-sur Gaetano Abela Pulis. G all- abta ta l-1889 il-familja Abela Pulis ew joqog du n- Naxxar fejn Gaetano beda jipprattika ta spiωjar fir-ra al. Corunna kella biss 21 sena meta hi u l-markiω ÌuΩeppi Scicluna li kellu 45 sena, iωωew u nhar is-sibt, 30 ta Novemrbu 1901, 4 f San Pietru, Ruma. G al din l-okkaωjoni il-qdusija tieg u l-papa g o bu jikkonçedi t-titlu ta MarkiΩa lis-sinjura Corunna. IΩda il-markiωa Corunna, flimkien maç-çkejken Giovanni, ma 129

130 kellhiex tgawdi wisq, lil Ωew ha, g aliex ÌuΩeppi Scicluna miet g allg arrieda, nhar l-14 ta Frar 1907, ftit wara li kien tlesta x-xog ol ta tisbie ta Palazzo Parisio 5, hekk kif wasal fil-palazz tieg u, wara li kien g adu kif ΩanΩan l-isba parilja li qatt rat Malta. Ibnu Giovanni kien safa orfni meta kien g ad kellu tliet snin u ames xhur biss. 6 Wara li romlot fl-1907, is-sinjura Corunna Scicluna g exet irtirata u qaddisa mog tija g all-karità speçjalment max-xebbiet g arajjes foqra billi kienet tag tihom il- corredo u somma ta flus. Fil-Gwerra l-kbira ta , bla ebda kumpens, çediet id-dragunara fejn kienet tg ammar biex jinωammu fiha g oxrin uffiçjali feruti u assenjatilhom, 100 Lira, fix-xahar g all-manteniment. G al dan l-g emil erojku, il-maesta tieg u r-re Ìor V onorha bit-titlu ta Offi ce, Order of the Britsih Empire (O.B.E.). Mietet il-mewta tal-qaddisin, nhar il-g id tal-qaddisin kollha tas-sena 1919, fl-età Ωg ira ta 38 sena, fil-belt Valletta 7. Kul add t assarha. Ìiet midfuna fiç-çimiterju ta l-addolorata. Edukat mal-ìiωwiti f Malta, ta tmintax-il sena fl-1921, il-markiω John (kif kien aktar mag ruf), a Ritratt tal-monument fil-mall, il- Furjana, tal-markiω ÌuΩeppi Scicluna. Ritratt tal-marikiωa Corunna Scicluna née Abela Pulis. t-tmexxija tal-bank u n-negozju kollu li wiret minn g and missieru. Fid-19 ta Settembru, ta l-istess sena ΩΩewwe lin-nobbli Sinjorina Maria Violetta Testaferrata Moroni Viani 8, (t.11.ix.1897 m.08. viii.1955), fil-knisja tan-naxxar. It-tie sar fil-pallazz Parisio. 9 Minn dan iω-ωwie, huma kellhom erbat uwlied; Marie Corinne (t.29.iv.1923 ), Maria Angela (t.30.v.1924 ), Joseph (t.06.ix ), u Albert Patrick (t.08.vii ) Il-familja Scicluna marret toqg od San Ìiljan, F Villa Marchese Scicluna fid-dragonara, (fejn illum hemm il-casino), iωda il-markiω John dejjem baqa j obb ra al twelidu. Bena dik il-binja famuωa stil Liberty imsej a Balluta Building ( ) 10, f San Ìiljan u fl-1927 waqqaf il- Birrerija Cisk 11, li wara ing aqdet ma dik ta Simonds Farsons biex twieldet il-mag rufa Ditta Simonds Farsons Cisk Ltd., fl Il-MarkiΩ John Scicluna ie ma tur chairman tad-diretturi. B sens ta benefattur li wiret minn g and qrabatu, fi Ωmien it-tieni Ritratt tal-markiωa Violetta Testaferrata Moroni Viani. 130 Ritratt (c.1930) tal- Balluta Building, f San Ìiljan.

131 Gwerra Dinjija, , silef gratwitament il-palazz tieg u tan-naxxar (Palazza Parisio), biex jg ammru fih ilfamilji ta l-uffiçjali tar- Royal Air Force u silef ukoll id- Dragunara li kienet ir-residenza tieg u biex jg ammru fiha mitt rifu jat. Fi Ωmien din il-gwerra, il-kumpanija ta Ìesù il- ÌiΩwiti, saret Ordni Provinçjali bin-novizzjat f Malta. Il-MarkiΩ John Scicluna, imrobbi mag hom tahom b donazzjoni d-dar tieg u fejn twieled fi Triq il-markiω Scicluna, illum, Dar Loyola, id-dar tan-novizzi Maltin. Kien filantropu, g all- id ta g ajru Ωamm wieqfa l- Banca Scicluna, fi Pjazza l-palazz il-belt, li iet amalgamata mal-bank of Malta, fl Ritratt antik (c.1927), tal-pavaljun, mog ti b ala rigal mill-markiω John Scicluna lill-bambina u mωanωan fl- 1927, 80 sena ilu din is-sena. Ritratt me ud fl-1950 fil-garaxx tal-markiω waqt il-party tal-milied organizzat mis-soçjetà Vittorja. F dak li jirrigwarda l-kaωin Vittorja, billi b deçiωjoni tal- Qorti, is-soçjetà Vittorja kella t alli l-post l-antik, çioè d-dar b numru 9, 10, 11, 12 fi Triq Sana Luçija sat-3 ta Awissu 1949, u min abba f hekk din is-soçjetà ma kellhiex post fejn tlaqqa l-membri tag ha, il-markiω, silifhom gratwitament il-garaxx kbir tieg u, ta quddiem San ÌuΩepp fil-pjazza, sakemm jinstab post ie or. 13 Fit-23 ta Marzu 1952, il-markiω John, mexa fuq il-passi ta missieru billi g adda b att ta donazzjoni lill-istitut ta Fra Die u fil-óamrun, il-jeddiet li kellu fuq il-fondi, (l-art), li fuqhom inbena l-istitut. 14 Romol fl Fis-sittinijiet kien re a ie joqg od in- Naxxar fil-villa li kellu, San Pawl tat-tar a, fejn beda jie u sieb dik il-kappella ddedikata lil San Pawl. Ritratt ta l-abbozz tal-monument ta tifkira lill-markiω John Scicluna. Fl-1963 ie onorat bil-grad akkademiku ta Avukat: LL.D. (honoris causa), mill-università Rjali ta Malta, b ala apprezzament tal- afna benefikati u benefiççji li g amel b risq Malta. Huwa miet, fir- Residenza tieg u fin-naxxar, nhar l-14 ta Frar 1970, f età ta 66 sena. Wara l-funeral kbir li kellu, il-mibki markiω John Scicluna, ie midfun fil-kappella privata tal-familja Scicluna, fl-addolorata. In-Naxxrin urew ix-xewqa li l-markiω John Scicluna jibqa mfakkar billi jitwaqqaf monument b tifkira tieg u. Sar l-abbozz, u ie espost g as-sodisfazzjon tal-poplu, iωda g al xi ra uni dan il-monument baqa ma sarx forsi min abba nuqqas ta fondi. 15 Fit-28 t Ottubru 1979, fuq l-inizjattiva li ar et mill-kaωin Vittorja, 16 ie inawgurat Bust, xog ol l-artist skultur Malta Vincent Apap ( ), li tqieg ed 131

132 fil-pjazza tan-naxxar biex ifakkar lil dan il-bniedem nobbli f idmietu, biex il-poplu Naxxari ma jinsie qatt. 1 Mifsud Bonnici R. Dizzjunarju Bijo-Biblijografi ku Nazzjonali, p Mija w tnejn u g oxrin sena ilu (1885), Fra Diegu Bonanno O.F.M. ( ), beda l-istitut tieg u li g adu fostna sal-lum, u b al fl-img oddi jilqa fih lil dawk inqas ixxurtjati fil- ajja. Bidu umli f dar imdaqqsa f Birkirkara sakemm sab o ra akbar fi Strada Dolori fil-óamrun, u ftit wara f nru 20, fi Triq Villambrosa, b danakollu, g all- tie a tal-batut u g all-qalb kbira ta Fra Diegu, kull post kien isir Ωg ir. Xtaq post kbir sew. Ried li jkollu Istitut veru kbir, u mg ammar b kollox fejn seta jag ti edukazzjoni çivika u reli juωa lil tant tfajliet orfni. Imma jekk Fra Diegu kellu qalb kbira, San Fran isk ma damx ma laqqg u ma bniedem li kien ser jimbur alu l- or a. Il-MarkiΩ Kav. ÌuΩeppi Scicluna (t.14.ix.1855 m.14.ii.1907), iç-cisk (missier il-markiω John) inda al biex jibni l-istitut hu. Fl-1899 il-bennej Ìanni Portelli beda x-xog ol fuq il-pjanta tal-perit Annibale Lupi. Intefqu 13,000 Lira. Nefqa kbira sew mitt sena ilu! Ìie inawgurat fil-milied tal Fra Diegu din il- olma ma la aqhiex mitmuma. Miet fil-jum ta l-erbg a l-14 ta Mejju 1902, meta x-xog ol kien g adu fil-bidu tat-tieni sular. Tag rif mog ti lill-awtur mis-sorijiet ta Fra Diegu. 3 Catania P In-Naxxar Titwielet fl -Istorja, p Il-Kitba taω-ωwie saret urnata qabel, fid-29 ta Novembru, 1901, fl-ambaxxata IngliΩa f Ruma. 5 Il-MakiΩ ÌuΩeppi Scicluna kien xtara l-palazz li kien inbieg bis-subbasta g al prezz ta 1,500 Lira sterlina g al abta ta l-ewwel xhur ta l Dan kien jikkonsisti fil-villa, onna, artijiet, anut, u ma Ωen kollha jmissu ma xulxin li kienu fi Pjazza Vittorja numri 21, 22, u 23. B kollox kienu jag mlu l fuq minn 36 tomna. 6 Midfun fl-addolorata fil-kappella privata tal-familja Scicluna. B tifkira tieg u n-nazzjon Malti waqqaflu monument fil-ìnien tal-mall il-furjana mi bur xelin xelin biex ikun verament popolari. 7 It-taxxa tas-suççessjoni la qet is-somma in enta ta 12,000 Lira. Somma kbira sew disg in sena ilu! (Act of Death N. 4214/1919). 8 Maria Vjoletta, wirtet it-tiltu ta barunissa, Ta Tabria, wara l-mewt ta missierha Rosario Luigi Testaferrata Moroni Viani, li kien membru tal-kunsill tal-gvern ta Malta, fid-29 ta Diçembru Barunija mog tija mill-granmastru Antonio Manoel de Vilhena fil-11 ta Diçembru Barunija Ta Tabria. L-ewwel baruni kien Isidoro Viani. 9 Il-Banda Peace tan-naxxar li dak iω-ωmien kien jisimha, Societa filarmonica La Pace daqqet, fil- nien tal-palazz, waqt it-tie tal- MarkiΩ John Scicluna u s-sinjura Maria Vjoletta. Il-MarkiΩ John kien g al Ωmien twil President Onorarju ta din is-soçjetà fi Ωmien il-presidenza tal-kaptan Robert Mizzi. 10 Il-Pjanta ta din il-binja, saret mill-perit Guizeppe Psaila minn tas-sliema. 11 Il-birrerija tal-kumpanija Cisk inbniet fl-1927, f Santa Venera, dak l-istess bini li illum hu mag ruf b ala l-kumpless Umberto Colosso, li ie ddisinjat mill-arkitett ÌermaniΩ Herr Kopf minn Munich fuq talba tal-markiω John Scicluna. L-ewwel prodotti li ar u minn din il-birrerija kien iç-cisk Pilsner u Cisk Munchener. Meta fis-snin ta wara l-gwerra u çioè, fit-30 ta Ìunju 1948, il-kumpanija Cisk u Farsons ing aqdu u aktar tard ittrasferew il-birrerija lejn l-imrie el, l-umberto Colosso ma baqax jopera iωda nbidlet b ala ma Ωen. (Mill-ktieb Il-Karmelitani f Santa Venera , ta Patri Serafin Abela O.Carm Pub. 2000). 12 Óafna r iel u nisa Naxxarin kienu sabu xog ol u li ghadhom ja dmu sal-lum, f din il-birrerija bis-sa a tal-markiω John Scicluna. 13 F dan l-garaxx damu bejn l-a ar ta l-1049 sa Diçembru Hawn fil-milied kien isir party kbir g at-tfal tar-ra al u kienu jintwerew il-fi lms. Fit-12 ta Diçembru 1953 ie ffirmat kuntratt bejn il-gvern u l-kaωin li kien jikkonsisti fit-trasferiment tal-kaωin g all-iskola tal-bniet fi Triq Santa Luçija, s-sede preωenti tal-kaωin Vittorja. 14 Ara l-ktieb ta Patri Ìor Aquilina OFM, Fra Diegu Bonanno OFM, Fran iskan li aseb fi l-fqir p L-abbozz tal-monumnet ta tifkira, li kellu jsir, lill-markiω John Scicluna, ma dum mill-artist Skultur Malti Vincent Apap. jikkonsisti fi statwa, full length li kella ssir tal-bronω, fuq pedestal ta l-ir am fil-kaωin tas-soçjetà Vittorja n-naxxar. 16 Paul Catania; L-istorja tal-kaωini tal-baned f Malta u G awdex. p.101 Óajr Lis-Sur T. Decelis g all-g oti ta xi ritratti li dehru f dan l-artiklu. Biblijografija Abela P. Serafin O.Carm., Il-karmelitani f Santa Venera, Pub Aquilina P. Ìor OFM, Fra Diegu Bonanno OFM, Fran iskan li aseb fi l-fqir. Catania Paul, In-Naxxar Titwiliet fl -Istorjal, Pub Catania Paul u Kittieba Diversi, L-istorja tal-kaωini tal-baned f Malta u G awdex Vol. 3, Pub. Pin Gauci Charles A., The Genealogy and Heraldy of the Noble Families of Malta, Vol. 1 2 Pub. PEG Mifsud Bonnici R., Dizzjunarju Bijo Biblijografi ku Nazzjonali Zarb Dimech A., Malta during the First World War (Pub 2004) Micallef Eynaud M., Article in the Sunday times (Malta) 1/12/2002 p.55 Ritratt tal-monument preωenti tal-markiω J. Scicluna fil-pjazza tan-naxxar, dejn Palazzo Parisio. AVVIÛ Qed ni bor tag rif biex jinkiteb artiklu, fuq l-armar tal-festa li jintrama fil-pjazza. Kull min g andu xi informazzjoni fuq dan is-su ett, jew xi disinni jew ritratti, hu mitlub ikellem lill-awtur fuq Tel: jew jew Grazzi bil-quddiem. 132

133 Ìie in Naxxar Emanuel Pirotta Emanuel Pirotta twieled in-naxxar f Diçembru 1933 minn Abel u Manwela Borg. Fl-1953, da al ja dem b ala pulizija u serva g al sentejn fin-naxxar b ala kuntistabbli. Fl-1955, iωωewwe lil Nina Grech, Naxxarija wkoll. Kellhom sitt ulied li amsa minnhom jg ixu l-awstralja. Fissena 1971 re a serva g al sentejn b ala sur ent fir-ra al tan-naxxar. Wara li telaq mis-servizz, huwa adem ma kumpanija privata b ala store keeper g al 21 sena. Wara li fl-1996 spiçça bil-pensjoni, g amel çert li jibqa attiv meta kellu daqstant in battal. G aldaqstant beda jattendi ç-çentru Soçjali g all-anzjani. Kuljum kien jattendi, b mod volontarju, fl-uffiççju Parrokkjali fejn kien inkarigat biex iωomm id-database tal-parroçça kif suppost dwar dak li g andu x jaqsam ma mag mudijiet, Ωwi ijiet u mwiet. Peress li issa d-database tinsab kif suppost, allura l- tie a li jattendi dan l-uffiççju hi biss ta darba fix-xahar. G al dawn l-a ar seba snin, attenda wkoll l-uffiççju tal-kunill Lokali darba fil- imgha fejn jag ti daqqa ta id verament bωonnjuωa fix-xog ol ta l-uffiççju. Dan kollu b mod volontarju. Emanuel i obb afna l-g aqdiet edukattivi fin-naxxar b alma huma l-kaωini tal-banda, l-iscouts u l-muωew fejn kull sena jg inhom bl-a jar mod li jkun jista. Myriam Spiteri Fiteni Myriam twieldet l-imsida u hija t-tieni wild ta William u Lina Spiteri Fiteni. Wara li admet b ala g alliema ta l-emer enza mad-dipartiment ta l-edukazzjoni g al sena s i a, hija bdiet ta dem ma bank lokali b ala skrivana. Hawnhekk hija g addiet 25 sena u spiççat il-karriera fi rwol superviωorju. Hija spiççat il-karriera tag ha b ala konsulenta bankarja ma kumpanija privata. Meta kienet g adha Ωag Ωug a, Myriam kienet tifforma parti mit-tim tan-nisa li g all-ewwel darba reba il-malta Open permezz tal-ladies Doubles fil-badminton. Myriam t obb afna l-arti u l-krafts, speçjalment ix-xog ol tal-bizzilla u l-fu ar. Fil-fatt dejjem tiωgura li tipparteçipa fil-wirja ta arti, delizzji u krafts li l-kunsill Lokali Naxxar jie u sieb jorganizza kull sena. Minn img at qabel tkun tipparteçipa f sotto-kumitat iffurmat minn residenti u volontarji li jie u sieb l-organizzazzjoni ta din il-wirja. B al Emanuel, Myriam ilha tg in fl-uffiççju tal-kunsill Lokali Naxxar g al dawn l-a ar seba snin. 133

134 Prosit u Kura Nifir u u nawguraw lil Clifford Galea li apparti li a na onorati li huwa s-segretarju Ìenerali tas-soçjetà tag na, huwa wkoll personalità mag rufa f pajjiωna fil-qasam talmedia u l-ispettaklu. Illum il- urnata Clifford stabilixxa ru u sew b ala wie ed millkantanti popolari Maltin u anke wkoll b ala wie ed mill-preωentaturi promettenti li hawn, li m g adnu bωonn ta l-ebda introduzzjoni. Dan l-a ar g adu kif illonçja t-tieni single tieg u SIN flimkien ma video professjonali. Ta dan prosit tassew. Però nixtiequ nifir ulu b mod speçjali g aliex proprju din is-sena Clifford ser jiggradwa g at-tieni darba permezz tal-pgce fl-istorja wara li s-sena l-o ra gradwa bil-b.a. (Hons.) fl-istorja, li tant hi g al qalbu. Kul add jaf kemm Clifford huwa persuna abrieka. Fil-fatt b alissa, Clifford qed ukoll involut fil-parlament taω-ωg aωag. Flimkien ma numru ta persuni o ra qed ifasslu pjan ta konsevazzjoni u restawr ta wirt storiku f pajjiωna biex ji i ppreωentat lill-gvern. Mhux biss, iωda Clifford ser jirçievi wkoll id-diploma fil-pjanu mag rufa b ala Dip.L.C.M. mill-london College of Music and Media. Awguri Clifford! Ta min nifir u wkoll lil Ωag Ωug Naxxari ie or u li ilu g al dan l-a ar snin jag mel unur lilna lkoll b ala Komunità Naxxarija: Dj Ruby. Bla dubju, m hemmx bωonn ta introduzzjoni g ax mag ruf ma kul add, anke barra minn xtutna. Dj ta kapaçità kbira, li huwa l-mexxej prinçipali talmuωika dance f pajjiωna. Kollox beda fis-sena 1992 u wara mistax-il sena, illum diffiçli titkellem fuq il-muωika dance u ma ssemmix lil Dj Ruby. Organizzatur ta l-akbar parties f Malta permezz tal-kumpanija tieg u Pure Promotions, kellu diversi wirjiet fuq MTV u m ilux ukoll kien ir-rebbie ta l-award ta l-aqwa Dj Malti. Ta min isemmi wkoll li Dj Ruby, meta kien g adu Ωg ir, ieli organizza parties fis-soçjetà tag na. Min dejjem kien juri li huwa bniedem promettenti u llum wasal biex jinsab fuq l-og la pedestall tal-muωika Ωag Ωug a f Malta. Awguri Dj Ruby! Daniel Vella beda l-istudju muωikali tieg u fl-età tenera ta sitt snin fl-g aqda MuΩikali Vittorja tan-naxxar ta t is-surmast Edwin Pace fejn are g all-ewwel darba ma l-istess banda fl Min dejjem wera ix-xewqa li jkompli jistudja u jit arre, g alhekk, mar ewwa l-iskola tal-muωika Johann Strauss u wara ta t is-surmast Raymond Cremona. Kompla jisudja u attwalment g adu jit arre ta t is-surmast Paul Borg, ta t min ab iddiploma tieg u, ATCL. Daniel studja ukoll it-teorija sal-grade 8 ta t Mro. Lawrence Borg. Attwalment huwa jdoqq mal-banda famuωa Big Band Brothers kif ukoll jifforma parti mir-revolution Brass. Barra min dawn iω-ωew bands hu jdoqq regolarment mal- Freddy Mizzi Big Band. Ìie t-tieni fil-kompetizzjoni imsej a Young Musicians Competition fis-sezzjoni tat-tfal promettenti fis-sezzjon tar-ramm. Hu ukoll kien jifforma parti mill-national 134

135 Youth Orchestra fl-ista un Daniel jikteb marçi kif ukoll arrangamenti muωikali g all-baned. Samuel Deguara huwa talent ie or Naxxari. Ghalkemm huwa ghadu kemm g alaq is-sittax-il sena, huwa di à wera li g andu futur promittenti fil-qasam tal-basketball. Minbarra ma club lokali, huwa jilg ab din il-log ba ma l-under 18 ta Malta. Meta fl-andorra kien qed jilghab ma l-under 16 ta Malta, huwa tant alla mpressjoni tajba li bosta clubs barranin urew l-interess f dan iω-ωg aωag Naxxari. Minbarra l-vanta tat-tul tieg u (217cm) huwa wera abbiltà fix-shooting u mobbiltà u ko-ordinazzjoni tajba minkejja t-tul li g andu. Infatti, Giorgio Buzzavo, direttur enerali tal-club rinomat Taljan Treviso, tant kien impressjonat li mill-ewwwel ried li Samuel jifforma parti mill-club tieg u. Rapporti li dehru fil-gazzetti internazjonali u f websites rinomati qalu li Samuel di à ffirma kuntratt ta disa snin ma dan il-club. A na minn hawn nifir ulu u nawgurawlu kull suççess. Roderick Grocery Fruit & Vegetables You fi nd fruit, vegetables, cooking goods, frozen foods and meat Stationer 21st September Avenue, Naxxar Tel: FREE DELIVERY Nutar Debono Str., Naxxar Tel: Mob:

136 Tislima lil Mario Farrugia Mario u l idma tieg u fl iscouts tan Naxxar Bruce Cortis Kien proprju l-24 t April meta man-naxxar kollu riet l-a bar li kien alliena Mario Farrugia, mag ruf a jar man-naxxarin b ala Mario ç-çfuf. L-g ada li t abbret il-mewt ta Mario, f kull rokna tan- Naxxar stajt tinnota lil kul add jitkellem dwar il- idma li kien iwettaq dan il-bniedem matul ajtu. Min jirrakkonta ta meta kien jilg ab il-futboll man-naxxar Lions, b ala goalkeeper, min jitkellem fuqu fuq is-seng a ta addied li kellu, u min jitkellem fuqu ta meta kien Group Scout Leader ta l-iscouts fin- Naxxar. G alhekk min dan l-artiklu nixtieq naqsam mag kom ftit mill- idma li wettaq dan il-bniedem Naxxari, fost Ωg aωag Naxxarin, fi dan il-moviment ta l-iscouts fin-naxxar. Kollox beda fis-sena 1982, meta s-sur Ray Cassar kien wera x- xewqa li jer a jifforma l-grupp li kien g alaq il-bibien tieg u kmieni fis-snin sebg in. Kien min hawn li Mario wera x-xewqa li jissie eb dan il-grupp did fl-ideat u bil-g an li jbieg ed bosta Ωg aωag millvizzjijiet Ωiena li kienu ta thedida kontinwa g all-formazzjoni taω- Ωg aωag Naxxarin. Kien proprju l-31 t Awissu ta l-1982 meta re a nfeta uffiçjalment l-iscouts tan-naxxar, kif ukoll ew ma tura l- ewwel Leaders tal-grupp b Mario ma tur b ala Ass. Scout Leader. Wara erba snin mill-ftu tal-grupp, is-sur Ray Cassar ie ma tur International Commisioner ta l-island Headquarters (I.H.Q.). B din il-kariga l- dida tieg u kellu jçedi li jibda jmexxi l-grupp, li issa kien a spinta sew fir-ra al. Kien is-sur Ray Cassar stess li kien innomina lil Mario Farrugia quddiem id-dir enti ta l-i.h.q. biex jie u t- tmexxija tal-grupp f idejh. B aktar minn mitt membru attiv, dan ilgrupp Ωgur li ried sinsla soda biex ikompli g addej u jkompli ja sad il-frott li kien qed jiωra fiω-ωg aωag b tant ener ija u entuωjaωmu g al dan l-istess grupp. B Mario fit-tmun tal-grupp wera b ila kbira l-kura u d-determinazzjoni li kellu li jkompli jmexxi dan il-grupp ilquddiem. Ftit tax-xhur wara li beda l- idma tieg u fil-grupp, ilgrupp kellu ibiddel il-kwartieri tieg u, minn fejn illum hemm l-uffiççju Parrokkjali, g al dar fi Triq MarkiΩ Scicluna. F dan il-kwartieri l- did nieqes mill-kobor, id-diffikultajiet m g amlux it-triq lit-tmexxija l- dida façli. Però d-dedikazzjoni u l- ila ta Mario warrbu kull diffikultà. Ftit taω-ωmien wara ing ata bidu g all-ewwel pro ett, dak li g al grupp tan-naxxar jitqies b ala l-momument. Inxtraw strumenti odda biex ikomplu ji u edukati tfal fuq l-element muωikali, kif ukoll ta nvestiment biex bid-d ul tas-servizzi barra r-ra al ikunu jistg u jsiru aktar pro etti fil-futur. L-istrumenti l- odda kienu jikkonsistu f ames Drums, Ωew Tom Toms, Ωew Çimbli, katuba u l-bastun tad-drum Major. B dan il-pro ett il-grupp kompla a spinta l quddiem. Il-grupp beda ji i mistieden aktar spiss kemm fir-ra al tag na kif ukoll minn ir ula o ra biex idoqq f diversi okkaωjonijijet li kienu ji u organizzati. Barra min hekk Mario kien beda jorganizza ukoll il- Father Christmas g all- abta tal-festi tal-milied. Óafna nies Ωgur li g adhom jiftaku l-entuωjaωmu li kien jin oloq mit-tfal tag hom, meta kien ikun riesaq il-karru armat bil-palm u bil-father Christmas fuqu, u bil- oss sabi tal-banda li kien ikompli jag ti l-kulur g al dak l-entuωjaωmu tat-tfal mi bura 136

137 jistennew bil- erqa r-rigali. Ta min jg id ukoll li l-karru li kien ji i armat g al din l-okkaωjoni kien proprju l-bank tax-xog ol u ta l-g odda ta Mario. Kollox baqa sejjer hekk sakemm fl-1993 raw Ωew rajjiet importanti fil-grupp ta t it-tmexxija ta Mario. Fid-19 ta Settembru, il-grupp mexa mill-kwartieri li kellu fit-triq MarkiΩ Scicluna, g allkwartieri l- odda li sal-lum il- urnata l-grupp g adu jokkupa. B çeremonja mill-isba illum g adna ngawdu dawk il-mumenti sbie fil-memorja ta minn kien preωenti kif ukoll fil-memorja ta diversi ritratti. B dan il-h.q. mill-isba u aktar spazzjuω, mo Mario beda jhewden fuq a a li kienet g ada dida fil-moviment ta l-iscouts f Malta. Ried li jda al il-bniet fil-grupp peress li fin-naxxar ma kienx hawn girl guides. B aktar xog ol u ta bil il-mo, Mario, flimkien mal-leaders l-o ra, bdew ja dmu biex dan il- sieb ikun jsita jsir realtà. Il-bniet bdew de lin fil-grupp sakemm da lu fl-istorja id-dir enti ta l-i.h.q. u waqqfu kollox esrem biex jinvestigaw dak li huma sej u skandlu. Ìie ma tur kumitat biex jinvestiga lil Mario u lil leaders g aliex kienu qed jag mlu dan bla permess. Ftit taω-ωmien wara dan l-istess kumitat tal-permess lil Mario biex ikompli sejjer bil- sieb tieg u g aliex sabu li kien ippreparat u jaf fejn kellu jasal. B çeremonja o ra fuq iω-ωuntier tal-knisja f Novembru ta l-1993, il-grupp tan- Naxxar sar l-ewwel grupp f Malta li sar Co-Ed (Subien u bniet). B dan l-avveniment, barra li l-grupp kompla Ωewwaq l-istorja sabi a li g andu, inkitbet pagna o ra fl-istojra ta l-iscouts f Malta. Fid-19 ta Settembru ta l-1995, Mario a il-grupp g al ita ewwa Spanja, b kontin ent ta 40 ru. Sa dak inhar g all-grupp tan-naxxar kienet xi a a dida li jo ro barra minn xtutna b kontin ent hekk kbir, però bil- idma kontinwa fit-tmexxija u b determinazzjoni liema b ala Mario wassal lil grupp biex jag mel dan. FiΩ-Ωmien li Mario g amel G.S.L. ma nistg ux ma nsemmux id-diversi img at u l-weekends camping li minn Ωmien g al Ωmien kienu ji u organizzati. Ma nistg ux ma nsemmux il-camping li saru Pembroke, il-white Rocks, Ba ar iç-çag aq, G ajn Tuffie a u l-fortizza tal-mellie a. Kollha campings li riedu xhur ta preparamenti u t ejjijiet intensivi biex kull membru li kien ikun preωenti jo ro sodisfatt. Barra min hekk kien ji i osservat ukoll biex f dawn il-campings jinωamm l-element ta scouting, g ax biddixxiplina biss stajt to ro aktar karattri minn dawk it-tfal li kienu jkunu g al dawn l-avventuri. Minn dawn il-ftit versi li ktibt Ωgur ma missejtx il- idma kollha li wettaq Mario fi dan il-grupp ta l-iscouts fin-naxxar, però Ωgur li x-xog ol kollu li g amel g adu jin ass sew kemm fil-grupp tal-lum, kif ukoll f dawk iω-ωg aωag li kienu jag mlu parti mill-grupp li kien imexxi Mario. Lil Mario Farrugia in oss li g andi g alxiex niωωi ajr, mhux biss g as-sehem li tana fil-moviment ta l-iscouts, iωda f ismi u f isem in-naxxarin ukoll nixtieq inroddlu ajr g at-trawwim ta bosta tfal. Tfal li biddilhom f ir iel, ir iel ta stoffa li b al Mario taw ie lir-ra al tag na n-naxxar. Grazzi Mar... AvviΩ Bruce Cortis editur ta dan l-artiklu qed ji bor kull tip ta informazzjoni (b al ritratti, dokumenti etc.) li huma konnessi ma l-iscouts grupp tan- Naxxar. G alhekk jekk int xi darba jew o ra kont tag mel parti minn dan il-grupp jew g andek kull tip ta informazzjoni mitlub tg addiha lil Bruce Cortis Toongabbie 17, Cross Street Naxxar brucecortis@yahoo.com Mob: Kull informazzjoni hija apprezzata 137

138 Il Óajja tan Naxxarin fl Img oddi Jonathan Azzopardi B.A. (Hons.) History, P.G.C.E. Il- ajja fl-img oddi kienet differenti afna milli hi llum. Ma kienx hawn it-teknolo ija li hawn illum il- urnata u g alhekk nistg u ng idu li l- ajja kienet xi ftit jew wisq timxi b pass iktar bil-mod milli hi llum. Ìurnata tipika ta Naxxari u prattikament tal-ma oranza tal-maltin kienet li filg odu jqumu kmieni g all-quddiesa ta l-ewwel. Wara, it-tfal imorru l-iskola. Il-missier imur ja dem l-g alqa, l-omm tnaddaf id-dar u tie u sieb it-trabi u x in tlesti tmur tg in lir-ra el fl-g elieqi. X in ji u t- tfal mill-iskola, jbiddlu, jieklu u jmorru jg inu lill- enituri tag hom fl-g elieqi wkoll. Jag mlu hemm sakemm jibda jidlam, imbag ad imorru d-dar jieklu u jorqdu u l-g ada l- istess rutina. L-g odda tal-biedja ma kinux l-g odda li g andna llum b all-mutur tal- art u l-pompi tal-bexx imma kollox kien isir manwali. Kienu jintuωaw il-baqar u l-bg ula biex ja artu l-g elieqi, mg oωoq u zappuni biex jiωirg u u pompi ta l- idejn biex ibixxu xi si ar tal-frott min abba xi mard. Bejn il-bdiewa kien hemm koperazzjoni s i a u meta jkun wasal Ωmien il- sad jew il-qlig tal-patata, il-bdiewa kienu jg inu lil xulxin. Daqqa jaqtg u ta wiehed u daqqa ta l-ie or. Ma kienx jonqos mard u u f çertu perjodu taω-ωmien, speçjalment fi Ωmien il-gwerra. Il-bdiewa fl-g elieqi kienu jkunu mwerwra g ax jaraw l-g adu die el u balal neωlin fuqhom. G all-ewwel ma kienx hawn shelters u allura speçjalment in-nies li kienu jg ixu fil-kampanja kienu jin bew jew o xi kamra f g alqa, jew ta t xi nejja jew ji ru l ewwa or-razzett. Il-mediçina ma kinitx Ωviluppata allura l-bidwi kien jag mel uωu mill-affarijiet ta madwaru. G assog la kienu jaqtg u axixa li jg idulha futloqqom, jg alluha fil-mis un u jixorbu dak l-ilma bis-sustanzi li kienet tir i din il- axixa mediçinali. Jekk it-tfal kien ikollhom xi ponta u tiddenna kienu jaqtg u werqa tad-dielja, jag mluha fuq il-ponta u jorbtuha b abla biex il-ponta tfieq. Kien hawn bosta nisa anzjani li kienu jippreparaw din il-mediçina indi ina minn xejjex misjuba fil-kampanja u n-nies kienu jmorru jixtru din il-mediçina g al xi mard li jista jkollhom. Min eωempju kien jie u qatg a kienu jag tuh jixrob speçi ta mistura mag mula minn xejjex jg idulhom labarbru. Ma jistax jonqos ma nikkummentax ta Naxxari fuq kif kienu jiççelebraw il-festa tar-ra al fl-img oddi. Illum il- urnata niççelebraw il-festa tag na b solennità kbira fil-knisja u bi briju u marçi fit-toroq tarra al, ipprovduti mill-kaωini tal-banda. Óafna mid-drawwiet li g andna llum ilhom ejjin minn Ωmien missirijietna. F Awissu l-knisja kienet tibda ti i armata. L-ewwel kien isir it-tindif u bil-mod il-mod jibda jitwa al id-damask, ieli dan id-damask kien ji i mikri mill-mosta, Bormla, Mdina, jew mill-belt però maω-ωmien inxtara d-damask permanenti tal-knisja. Il-faççata tal-knisja kienet ti i mixg ula permezz ta lampi taω-ωejt b alma llum nixeg luha bil-bozoz kollha kkuluriti. Jekk immorru lura fiω-ωmien naraw li minn riçerki, il-muωika fil-knisja kienet ti i pprovduta permezz ta grupp ta muωiçisti u Maestro di Cappella li kienu ji u mill-belt. G all-okkaωjoni tal-festa, peress li qed 138

139 niççelebraw it-twelid ta Ommna Marija u anke r-reb a tal-maltin kontra l-misilmin, il-gran Mastru u l-isqof kienu ji u mistiedna biex jattendu g all-festa tag na. G all-bidu, l-armar ta barra ma kienx xi wie ed elaborat. Kien ikun hemm xi bnadar fil-pjazza però biω-ωmien dan beda jiωdied. L-iktar armar importanti li kien sar fis-seklu dsatax kienu t-tliet arkati li kienu jitpo ew fil-pjazza u kienu ji u mixg ula permezz ta lampi taω-ωejt. Iktar tard fis-seklu dsatax iet ikkummissjonata statwa ta Ìuditta ming and l-istatwarju Carlo Darmanin u biω-ωmien, saru xi statwi o ra jirrappreωentaw figuri Bibliçi. Il-familja Naxxarija minn dejjem kienet tiççelebra bi kbir il-festa tag na u jsiru ikliet fid-djar Naxxarin fi spirtu ta g aqda u fer. Filg axija kul add jitla bi aru biex jassisti g all- ru tal-purçissjoni blistatwa titulari tal-vitorja. Referenzi: Catania P. & Scerri J.L. (eds) Naxxar. A Village and its People, (Malta 2000). Diversi interisti li saru ma xi anzjani Naxxarin. Power Age Disco Weddings, Parties and Social Occasions 25 Years Experience Lawrence Powell 18 Desain Street, Vittoriosa Tel: , Mob: Simon Auto Electrician TaΩ-Ûiffa Mini Bus Service 24 Hr Service Mob , Turnpike, Labour Avenue, Naxxar NXR 04 Tel: Mobile:

140 Il Festa tal Vitorja u Ω Ûew Assedji Romina Powell B.A. (Hons.) History, P.G.C.E. Il-festa tal-vitorja hija konnessa afna maω-ωew assedji kbar li laqtu lil Malta. Dawn iω-ωew assedji li qed nitkellem fuqhom huma l-assedju l-kbir u t-tieni Gwerra Dinjija. Dawn kienu Ωew avvenimenti kbar fl-istorja ta pajjiωna li adu afna ajjiet ta utna Maltin. Wie ed jista jistaqsi, Imma r-rabta ta bejn dawn l-avvenimenti u l-festa tag na fejn tid ol? Kemm l-assedju l-kbir kif ukoll il-gwerra spiççaw fil- urnata li niççelebraw il-festa ta Marija Bambina. Infatti b hekk hija wkoll mag rufa b ala l-festa tal-vitorja. Ta min wie ed jid ol fi ftit dettall dwar dawn iω-ωew avvenimenti biex b hekk wie ed ikun jista jifhem a jar din ir-rabta li qed nitkellem dwarha. L-Assedju l-kbir hija rajja tant imsemmija fost il-maltin. It- Torok riedu akkost ta kollox je ilsu mill-ordni ta San Ìwann li kienet ilha f Malta sa mis-sena Ilflotta Torka waslet fi xtutna fit-18 ta Mejju Malli riet l-a bar, il-gran Mastru ta dak iω-ωmien Jean Parisot de La Valette beda jipprepara g all-attakk a rax. L-uniçi fortifikazzjonijiet li kien hawn f Malta kienu Sant Iermu, Sant An lu u San Mikiel, li kien g adu kemm jinbena g alhekk kien hemm bωonn li ji i msa a sew qabel l-attakki li kellu j arrab. Kien hemm ukoll l-imdina, li kienet il-belt kapitali ta Malta sa dak iω-ωmien. L-ewwel forzi Torok salpaw lejn il-port ta Marsaxlokk, fejn niωlu l-art u l-ewwel taqbida bejn il-forzi Kristjani u dawk Torok saret. In-nies li kienu mxerrda ma n awi differenti ta Malta fittxew kenn ol-bliet iffortifikati. L-ewwel post li t-torok attakkaw kien il-forti Sant Iermu, li rnexxielhom jirb u wara li tilfu afna min-nies tag hom fil- urnata tal-festa ta San Ìwann, 24 ta Ìunju Din kienet ta vanta g alihom g ax kull min kien jikkontrolla l Sant Iermu kien jikkontrolla min jid ol u jo ro mill-port il-kbir. Wara din ir-reb a, l-armata Torka arret il-kampijiet tag ha lejn il-marsa u minn hemm bdew l-ewwel attakki fuq il-forti San Mikiel u fuq Sant An lu. Il-Kavallieri kienu di à bag tu g all-g ajnuna imma din kienet g adha ma waslitx. L-attakki baqg u dejjem ji raxu min-na a tat-torok, iωda l-kavallieri u l-maltin qatt ma qatg u qalbhom; baqg u jitolbu lill-madonna biex te lishom minn dan il-gwaj. Il-Madonna semg et talbhom dakinhar li ti i ççelebrata l-festa tat-twelid tag ha it-8 ta Settembru Ma sbie il-jum, il-gran Mastru ordna li jindaqqu l-qniepen kollha g ax Malta kienet ielsa mill-g adu. It-Torok, malli ndunaw li waslet l-g ajnuna minn Spanja g al Malta, arbu bin-nies li kien g ad baqag lhom ajja u bil-galljuni tag hom kollha. Il-Madonna kienet da let g all-maltin quddiem Alla u elsithom mill-jasar. It-Tieni Gwerra Dinjija hija wkoll mag rufa b ala t-tieni Assedju li se fuq Malta, iωda din id-darba afna mill-attakki ta l-g adu saru mill-ajru u mhux mill-ba ar. Il-gwerra g al Malta bdiet fis-sena 1941, meta da lu t-taljani fiha u bdew jattakkaw lil Malta g ax Mussolini kien jg id li Malta kellha tkun parti mill- Italja. B hekk kien hemm bωonn li ti i me lusa minn ta t idejn l-ingliωi. G alkemm it-taljani kienu jibag tu attakki mill-ajru fuq Malta, ma kinux ikunu daqshekk distruttivi daqskemm kienu dawk tal-ìermaniωi. Innies li kienu jg ixu fl-in awi tal-port kellhom bilfors jabbandunaw darhom u jitilqu f lokalitajiet o ra, b al Birkirkara, in-naxxar u postijiet o ra fejn il-bombi ta l-g adu ma kinux daqshekk arxa. Infatti, fuq ordnijiet tal-gvern IngliΩ, dawn in-nies li kienu min-na a ta isfel ta Malta kellhom jing ataw kenn fejn imorru. Kull min seta joffri parti minn daru g al dawn in-nies kellu jag mel hekk. Dawn kienu nies differenti, bi drawwiet tag hom, g alhekk wie ed jista jimma ina b liema lenti kienu ji u m arsa dawn in-nies ta l-in awi tal-kottonera. G alkemm il-ma oranza ta l-abitanti tal-kottonera telqu minn pajjiωhom, kien hemm xi ftit li assew li r-rabta tag hom ma post twelidhom ma setg etx tinkiser u baqg u hemm. L-Isla 140

141 kienet l-iktar belt mill-kottonera li arrbet sarat bil-gwerra. Infatti l-istatwa tal-bambina kellha tittie ed ewwa Birkirkara. Id-devozzjoni lejn il-madonna qatt ma naqset u l-maltin kienu dejjem jitolbuha biex tg inhom fl-hemm tag hom. L-attakki fuq Malta mit-taljani bdew inaqqsu mas-sena 1943, b hekk is-sengleani g amlu l-qalb u re g u abu l-istatwa ta Marija Bambina lura fil-belt tag ha, biex g al darb o ra, wara sentejn ma to ro x iddur ma l-isla fil-jum tal-festa tag ha, jag mlu purçissjoni biha madwar it-toroq fuq it-tifrik li kien hawn bil-gwerra. Mal-wasla ta l-istatwa fix-xatt ta l-isla wasal il-messa lill-arçipriet ta dak iω-ωmien Mgr. Brincat li l-italja çediet, g alhekk il-gwerra g al Malta kienet spiççat. Il-Bambina tag na kienet re g et da let g alina u elset lil Malta mill-gwerra u d-distruzzjoni kollha li abet mag ha. Ommna Marija bil-festa tat-twelid tag ha u dawn l-avvenimenti li semmejt trid turina li hi dejjem mag na fil-bωonnijiet tag na. Nixtieq nawgura lin-naxxarin kollha l-festa t-tajba! UNITED BAR AND RESTAURANT M arr Specialized in Rabbit Open for Lunch and Dinner Tel: OPEN ALL DAY FROM MON SUN 141

142 142

143 Noti mill istorja In Naxxar Mario Fenech Il-Knisja Arçipretali u Arçi Matriçi ta Marija Bambin tan-naxxar hija wa da minn dawk il-knejjes li ssa rek bil- miel ta opri li hemm fiha. Huwa ferm diffiçli biex telenka dawk l-opri importanti li hija mog nija bihom, g aliex bosta minnhom huma ferm aktar ta valur storiku u artistiku milli valur finanzjarju. Il-fatt li din il-parroçça tan-naxxar ilha mwaqqfa b Di riet ta l-isqof De Mello mis-sena 1436 huwa biωωejjed biex wie ed ja seb kemm opri saru matul is-snin mill-poplu tar-ra al. Il-Knisja kienu tnaqqsula l-limiti parrokkjali tag ha fl-1608 meta twaqqfet il-parroçça tal-mosta b digriet ta l-isqof Gargallo u fl-1610 bit-twaqqif tal-parroçça tal-g arg ur mill-istess Isqof. Fir-rapporti tal-visti Pastorali li kienu jag mlu minn Ωmien g all-ie or l-isqfijiet f din il-parroçça jissemmew g add kbir ta Kappelli Ωg ar li kienu jintuωaw u jinωammu fi stat tajjeb. Fortunatament afna minn dawn il-kappelli g andna ingawduhom sal-lum. Meta kien Ωar il-knisja l-isqof Molina huwa kien kiteb li din ma kien jonqosha xejn u semma ukoll li kien hemm g axar Kappelli Ωg ar fil-limiti tal-parroçça u li l-qassisin kienu qeg din jag mlu Óidma Pastorali siewja mal-poplu. Il-Knisja tal-lum bdiet tinbena fis-sena 1616 fuq pjanta ta l-arkitett Tumas Dingli u tlestiet fis-sena Fl-1691 kien sar xi tibdil strutturali fil-parti tal-kor u l-faççata ta t id-direzzjoni ta l-arkitett Lorenza Gafà. Iç-çerimonja solenni tal-konsagrazzjoni tal- Knisja kienet saret nhar il-11 ta Diçemrbu 1729 u tmexxiet mill-isqof Alpheran de Bussan. Il- Kappillan dak iω-ωmien kien Dun Gakbu Cashia. Tibdil strutturali ie or kien sar lejn il-bidu tas-seklu g oxrin meta ew mibnija in-navi, iet mibnija mill- did il-faççata u Ω-Ωew kampnari. Dan ix-xog ol kien tlesta fis-sena 1913, ji ifieri fl-istess sena li f Malta kien sar il-kungress Ewkaristiku Internazzjonali li baqa jissemma g al bosta snin min abba l-importanza tieg u. Dan il-kungress kien qajjem entuωjaωmu kbir fost il-poplu Malti tant li g alkemm is-sitwazzjoni fil- PajjiΩ ma tantx kienet wa da tajba xorta wa da bdew isiru g add kbir ta opri kemm fil-knejjes kif ukoll fl-armar ta barra tal-festi. In-Naxxarin ma qag dux lura, u naraw li kien sar l-armar sabi li g adu jitgawda sal-lum g ad-dawra tal-pjazza. Ftit tas-snin waraq saru l-bradella u l-bankun g all-vara ta Marija Bambina u aktar tard sar ukoll il-pavaljun tal-bellus u b kuruna tal-fidda biex jintrama fuq l-istatwa titulari waqt il-jiem talfesta. Dan il-progress baqa g addej matul is-snin b tant opri u armar ie or li llum nistg u ng idu li lief xog ol ta manutenzjoni jew xog ol ta restawr ma hemmx bωonn li jsir f din il-knisja. Naturlament il- idma Pastorali tibqa g addejja dejjem. Il-Parroçça tan-naxxar tnaqqsulha mill- did il-limitat tag ha fis-sena 1905 meta twaqqfet il-parroçça ta San Pawl il-ba ar, u saret Arçi Matriçi meta twaqqfet il-parroçça ta Burmarrad. Hawnhekk ta min jg id li meta twaqqfet mill- did il-parroçça tal-mellie a fl-1844 il-limiti tag ha qabel kienu jag mlu wkoll mal-parroçça tan-naxxar. Permezz ta din il- arsa afifa lejn l-istorja tal-knisja ta Marija Bambina tan-naxxar xtaqt li nwassal l-awguri tieg i g all-fesa t-tajba lill Kul add. 143

144 FUNERALI Joe Falzon (Undertaker tal Mosta) G al servizz ta funerali bi prezzijiet moderati morru g and Joe Falzon Rosemarie, 35, Bridge Street, Mosta Tel: , Mobile: , Fax: Issibu wkoll Taxi Service Night & Day Servizz u karrozzi suwed g all-okkaωjoni Mini Bus Service 144

145 Il President, il Kumitat u l Membri ta l G aqda MuΩikali Vittorja, Naxxar jesprimu s sog ba sinçiera tag hom g at telfa kbira li intom arrabtu. Tifkira g aωiωa ta Manuel Borg li mar fi dan il-mulej fit-28 ta Ottubru, 2006 fl-g omor ta 81 sena. B tifkira g aωiωa ta Carmelo Zammit li mar jiltaqa mal- Mulej fis-17 ta Novembru 2006 fl-età ta 78 sena. B tifkira g aωiωa ta Francis Gauci li mar jiltaqa mal-mulej fit-22 ta Novembru 2006 fl-età ta 58 sena. B tifkira g aωiωa ta Joseph Gauci li mar jiltaqa mal-mulej fis-27 ta Frar 2007 fl-età ta 59 sena. Mario Farrugia minn Naxxar li miet nhar l-24 ta April 2007 fletà ta 60 sena. B tifkira g aωiωa ta Carmelo Chircop li mar jiltaqa mal- Mulej fl-1 ta Ìunju 2007 fl-età ta 67 sena. 145

146 Ta Reuben Bottle Shop Valletta Road, Qormi Tel: Mob: s: Specialists in Gold & Silver Jewellery Wide selection of Diamond Items We will produce and reproduce any design M. Fenech Jewellery , Naxxar Road, San Ìwann (Opposite HSBC) Tel & Fax:

147 Briju Spettakolari